(1)

Unijny sektor wina jest w dużym stopniu narażony na oszustwa, ponieważ większość produkcji unijnej opiera się na systemach certyfikacji jakości, a mianowicie chronionej nazwie pochodzenia („ChNP”) i chronionym oznaczeniu geograficznym („ChOG”), które przyznaje się produktom uznanym za spełniające kryteria jakości i które ułatwiają producentom wprowadzanie ich produktów do obrotu. Główne podejrzewane naruszenia dotyczą uzurpacji pochodzenia, np. poprzez celowe i niezgodne z prawem wprowadzanie do obrotu i etykietowanie gorszego wina jako wina, któremu przyznano ChNP lub ChOG, lub poprzez niezgodne z prawem rozcieńczanie wina lub dodawanie do niego cukru. Gospodarczy wpływ nieuczciwej działalności w unijnym sektorze wina szacuje się na 1,3 mld EUR rocznie, co stanowi 3,3 % wartości sprzedaży unijnego sektora wina. Oprócz oczywistych bezpośrednich skutków gospodarczych dla sektora wina wynikających z takich oszustw, potencjalnie istnieje jeszcze większe ryzyko naruszenia reputacji sektora wina w przypadku, gdyby poważne oszustwo doprowadziło do utraty zaufania konsumentów i ograniczeń w handlu, szkodząc tym samym ogólnym interesom unijnego sektora wina.

(2)

W związku z tym istnieje potrzeba usprawnienia i zintensyfikowania walki z oszustwami w unijnym sektorze wina, w szczególności w odniesieniu do funkcjonowania analitycznej bazy danych izotopowych, o której mowa w art. 39 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2018/273 (2), oraz w odniesieniu do koordynacji powiązanych obowiązków w państwach członkowskich i z europejskim ośrodkiem referencyjnym ds. kontroli w sektorze wina (ERC-CWS). Stanowi to wkład w realizację opracowanej przez Komisję „Strategii »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego” (3). Zwłaszcza w odniesieniu do jednego z priorytetów, którym jest zwalczanie fałszowania żywności w całym łańcuchu dostaw żywności, wprost wzywa się Komisję do zintensyfikowania walki z fałszowaniem żywności, aby zapewnić równe warunki działania podmiotom gospodarczym oraz wzmocnić uprawnienia organów kontrolnych i organów egzekwowania prawa.

(3)

Przepisy dotyczące analitycznej bazy danych izotopowych oraz szczegółowe przepisy dotyczące kontroli określono w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2018/274 (4). Należy dostosować zawartość analitycznej bazy danych izotopowych w celu lepszego odzwierciedlenia realiów unijnego sektora wina. Biorąc pod uwagę średnią z ostatnich 5 lat unijnej produkcji wina, udział win, którym przyznano ChNP lub ChOG, wykazuje stałą tendencję wzrostową, osiągając ponad 60 % łącznej produkcji. W roku gospodarczym 2019/2020 udział ten wyniósł prawie 70 %. W związku z tym oraz zważywszy że wina, które uznano za ChNP lub ChOG, są bardziej narażone na oszustwa, konieczne jest uwzględnienie większej części tych win, obecnie wynoszącej 40 % wszystkich win objętych ChNP lub ChOG w Unii, w bazie danych.

(4)

Pobieranie próbek winogron oraz czynności i analizy niezbędne do uzyskania danych do analitycznej bazy danych izotopowych wymagają wysokiego poziomu zasobów, co może prowadzić do opóźnień w dostarczaniu tych danych. Aby przezwyciężyć trudności w dostarczaniu terminowych i pełnych informacji, państwa członkowskie powinny mieć możliwość postanowienia, że próbki winogron uprawianych do produkcji win objętych ChNP lub ChOG mogą być pobierane przez podmiot zarządzający ChNP lub ChOG, w koordynacji z wyznaczonymi laboratoriami, w przypadkach gdy wyznaczone laboratoria nie dysponują wystarczającymi zasobami, aby samodzielnie przeprowadzić pobieranie próbek. Współpraca między tymi organami, ERC-CWS i wyznaczonymi laboratoriami państw członkowskich będzie miała zasadnicze znaczenie dla zwalczania nieuczciwych praktyk mających wpływ na wina objęte ChNP lub ChOG, które stanowią większość unijnej produkcji wina.

(5)

Brak danych izotopowych i niekompletne zbiory danych mogą prowadzić do opóźnień lub nawet podważać wyniki dochodzeń w sprawach podejrzeń popełnienia oszustwa w sektorze wina, co mogłoby doprowadzić do wprowadzenia na rynek podrobionego wina. Brak danych zagraża nie tylko reputacji unijnych win, ale również może mieć wpływ na wysokość stosowanych podatków akcyzowych. Stwarza to ryzyko, że podatek dochodowy będzie stosowany w odniesieniu do nieprawidłowo oznakowanych kategorii win. W związku z tym konieczne jest udoskonalenie obecnych ram prawnych dotyczących analitycznej bazy danych izotopowych, tak aby zapewnić jej aktualizację w określonym terminie, a tym samym zapewnić lepszą ochronę przed oszustwami w unijnym sektorze wina. Ze względu na pewne problemy atrybucji w niektórych państwach członkowskich należy również wyjaśnić, które zainteresowane strony mają prawo dostępu do próbek i dokumentacji.

(6)

Aby usprawnić procedury prowadzenia dochodzeń w sprawie podejrzenia popełnienia oszustwa w odniesieniu do przesyłki wina, należy zaostrzyć obecne przepisy. Należy ustalić terminy, po których upływie należy przekazać właściwemu organowi na terytorium, na którym znajduje się miejsce rozładunku, wszystkie istotne dostępne dane niezbędne do sprawdzenia, czy podejrzane wino jest zgodne z przepisami Unii w sektorze wina. Należy doprecyzować rolę podmiotów odpowiedzialnych za poszczególne etapy procedury dochodzeniowej.

(7)

Zestawów danych dotyczących pomiarów izotopowych i wszelkich powiązanych wyników z analitycznej bazy danych izotopowych nie podaje się do wiadomości publicznej. Jest to uzasadnione obawą, że upublicznienie takich informacji dostarczyłoby informacje oszustom, którzy mogliby je wykorzystać na swoją korzyść. Ponadto niewłaściwe wykorzystanie takich informacji zaszkodziłoby renomie niektórych win. Powinno być jednak możliwe podanie do wiadomości publicznej niektórych zanonimizowanych danych dotyczących przypadków oszustw poprzez publikowanie rocznego sprawozdania zawierającego najważniejsze wyniki kontroli w sektorze wina w oparciu o wykorzystanie bazy danych. Należy zatem doprecyzować zasady dotyczące sporządzania sprawozdania rocznego.

(8)

Podczas przeprowadzania kontroli produktów sektora wina transportowanych luzem napotkano trudności, ponieważ produkty te są bardziej narażone na nieuczciwe praktyki niż oznakowane produkty butelkowane wyposażone w jednorazowe zamknięcia. W związku z tym, w przypadku gdy właściwy organ nie został na czas poinformowany za pośrednictwem systemu komputerowego lub systemu informatycznego o przybyciu przesyłki produktów sektora wina przewożonych luzem, należy zastosować środki w celu zapewnienia, aby właściwy organ w miejscu rozładunku był w stanie przeprowadzić niezbędne kontrole przed opuszczeniem przez produkt zakładu odbiorcy. W przypadku gdy właściwy organ postanowi nie przeprowadzać takich kontroli, odbiorca powinien mieć możliwość natychmiastowego wysłania produktu ze swojego zakładu.

(9)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie wykonawcze (UE) 2018/274.

(10)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Komitetu ds. Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych,