PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 177 akapit drugi,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (¹),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów (²),

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Artykuł 174 akapit pierwszy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi, że Unia powinna rozwijać i prowadzić działania służące wzmocnieniu jej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. W związku z tym ustanowiony na mocy niniejszego rozporządzenia Fundusz Spójności powinien wspierać finansowo projekty z dziedziny środowiska i sieci transeuropejskich w zakresie infrastruktury transportu.

(2) Rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (³) określa przepisy wspólne dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego. Rozporządzenie to stanowi nowe ramy dla europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, w tym dla Funduszu Spójności. Należy w związku z tym określić zadania Funduszu Spójności w stosunku do tych ram oraz w stosunku do celu, który wyznaczono mu w TFUE.

(3) Należy ustanowić szczególne przepisy dotyczące rodzajów przedsięwzięć, które mogą uzyskać wsparcie z Funduszu Spójności, aby przyczyniać się do realizacji priorytetów inwestycyjnych w ramach celów tematycznych, określonych w rozporządzeniu (UE) nr 1303/2013.

(4) Unia powinna mieć możliwość udzielenia wsparcia, za pośrednictwem Funduszu Spójności, przedsięwzięciom przyczyniającym się do realizacji celów jej polityki w dziedzinie środowiska naturalnego zgodnie z art. 11 oraz 191 TFUE, a mianowicie w obszarze efektywności energetycznej i energii odnawialnej, a w odniesieniu do sektora transportowego, poza sieciami transeuropejskimi, w obszarze kolei, transportu rzecznego i morskiego, intermodalnych systemów transportowych i ich interoperacyjności, zarządzania ruchem drogowym, morskim i lotniczym, ekologicznego transportu miejskiego i transportu publicznego.

(5) Należy przypomnieć, że jeżeli środki podejmowane na podstawie art. 192 ust. 1 TFUE wiążą się z kosztami uznanymi za nieproporcjonalne dla instytucji publicznych państwa członkowskiego, a wsparcia finansowego z Funduszu Spójności udziela się zgodnie z art. 192 ust. 5 TFUE, zasada „zanieczyszczający płaci” mimo wszystko ma być stosowana.

(6) Projekty dotyczące transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) wspierane z Funduszu Spójności muszą być zgodne z wytycznymi ustanowionymi rozporządzeniem Rady i Parlamentu Europejskiego nr 1315/2013 (⁴). W celu koncentracji działań w tym względzie należy nadać priorytetowe znaczenie projektom będącym przedmiotem wspólnego zainteresowania określonym w tym rozporządzeniu.

(7) Inwestycje służące redukcji emisji gazów cieplarnianych w ramach działań wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (⁵) nie powinny kwalifikować się do wsparcia z Funduszu Spójności, ponieważ czerpią już korzyści finansowe ze stosowania tej dyrektywy. Wyłączenie to nie powinno ograniczać możliwości wykorzystania Funduszu Spójności do wsparcia działań nieuwzględnionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE, nawet jeżeli są one realizowane przez te same podmioty gospodarcze, takich jak inwestycje w zakresie efektywności energetycznej dotyczące kogeneracji ciepła i energii elektrycznej oraz w lokalnych sieciach ciepłowniczych, inteligentne systemy dystrybucji, magazynowania i przesyłu energii oraz środki mające na celu ograniczenie zanieczyszczenia powietrza, nawet jeśli jednym z pośrednich skutków takich inwestycji jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych lub jeśli są one wymienione w krajowym planie, o którym mowa w dyrektywie 2003/87/WE.

(8) Inwestycje w sektorze budownictwa mieszkaniowego, inne niż w zakresie propagowania efektywności energetycznej lub wykorzystywania energii odnawialnej, nie mogą kwalifikować się do wsparcia ze środków Funduszu Spójności, jako że nie wchodzi to w zakres wsparcia z Funduszu Spójności określonego w TFUE.

(9) Aby przyspieszyć rozwój infrastruktury transportowej w całej Unii, Fundusz Spójności powinien wspierać projekty o europejskiej wartości dodanej w ramach infrastruktury transportowej, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1316/2013 (⁶), łączną kwotą 10 000 000 000 EUR. Przyznanie wsparcia z Funduszu Spójności na te projekty powinno być zgodne z zasadami określonymi w art. 92 ust. 6 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1316/2013 wsparcie powinno być dostępne jedynie dla państw członkowskich kwalifikujących się do otrzymania finansowania z Funduszu Spójności, przy poziomie współfinansowania 1mającym zastosowanie do tego funduszu.

(10) Przy promowaniu inwestycji w zarządzanie ryzykiem, ważne jest zapewnienie uwzględnienia określonych zagrożeń na poziomie regionalnym, transgranicznym i transnarodowym.

(11) Należy zapewnić komplementarność i synergie między działaniami wspieranymi przez Fundusz Spójności, EFRR oraz w ramach celu “Europejska współpraca terytorialna” i instrumentu „Łącząc Europę”, aby unikać powielania działań i zagwarantować optymalne powiązanie różnych rodzajów infrastruktury na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym oraz w całej Unii.

(12) Aby uwzględnić specyficzne potrzeby Funduszu Spójności i aby zapewnić zgodność z unijną strategią na rzecz inteligentnego, zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, konieczne jest ustanowienie w ramach każdego celu tematycznego określonego w rozporządzeniu (UE) nr 1303/2013 szczególnych dla Funduszu Spójności przedsięwzięć stanowiących priorytety inwestycyjne. Te priorytety inwestycyjne powinny określać szczegółowe, niewykluczające się wzajemnie cele do osiągnięcia których ma przyczynić się Fundusz Spójności. Takie priorytety inwestycyjne powinny stanowić podstawę do zdefiniowania w ramach programów operacyjnych celów szczegółowych uwzględniających potrzeby i specyfikę obszaru objętego programem. [1] W celu zwiększenia elastyczności i zmniejszenia obciążeń administracyjnych dzięki wspólnemu wdrażaniu należy zapewnić spójność pomiędzy priorytetami inwestycyjnymi EFRR i priorytetami inwestycyjnymi Funduszu Spójności w ramach odpowiednich celów tematycznych.

(13) W załączniku do niniejszego rozporządzenia należy określić wspólny zestaw wskaźników produktu, które umożliwią ocenę łącznych postępów we wdrażaniu programów operacyjnych na poziomie Unii. Wskaźniki te powinny odpowiadać priorytetowi inwestycyjnemu i rodzajowi przedsięwzięcia wspieranego zgodnie z niniejszym rozporządzeniem i odnośnymi przepisami rozporządzenia (UE) nr 1303/2013. Te wspólne wskaźniki produktu należy uzupełnić wskaźnikami rezultatu specyficznymi dla danego programu, a w stosownych przypadkach wskaźnikami produktu specyficznymi dla danego programu.

(14) W celu zmiany niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do niektórych elementów innych niż istotne należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do zmian zestawu wspólnych wskaźników produktu ustalonego w załączniku I do niniejszego rozporządzenia. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(15) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie wzmocnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unii w interesie promowania zrównoważonego rozwoju, nie mogą zostać osiągnięte w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na znaczne dysproporcje w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofanie regionów najmniej uprzywilejowanych, a także ograniczone środki finansowe państw członkowskich i regionów ich lepsze osiągnięcie możliwe jest raczej na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(16) Ponieważ niniejsze rozporządzenie zastępuje rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 (⁷), to rozporządzenie powinno zostać uchylone. Jednakże niniejsze rozporządzenie nie powinno mieć wpływu ani na kontynuację ani na zmianę pomocy zatwierdzonej przez Komisję na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1084/2006 lub jakichkolwiek innych przepisów mających zastosowanie do tej pomocy na dzień 31 grudnia 2013 r. To rozporządzenie lub jakiekolwiek inne przepisy mające zastosowanie należy stosować po dniu 31 grudnia 2013 r. do tej pomocy lub do danych operacji do czasu ich zamknięcia. Wnioski o dofinansowanie złożone lub zatwierdzone na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1084/2006 powinny zatem zachować ważność.

(17) W celu zapewnienia bezzwłocznego stosowania środków, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w dniu następującym po dniu jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł 1

Ustanowienie Funduszu Spójności i przedmiot

1. Niniejszym ustanawia się Fundusz Spójności w celu zwiększenia gospodarczej, społecznej i terytorialnej spójności Unii z myślą o propagowaniu zrównoważonego rozwoju.

2. Niniejsze rozporządzenie określa zadania Funduszu Spójności oraz zakres wsparcia w odniesieniu do celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” , o którym mowa w art. 89 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013.

Artykuł 2

Zakres wsparcia z Funduszu Spójności

1. Z zachowaniem odpowiedniej równowagi oraz zgodnie z istniejącymi w każdym państwie członkowskim potrzebami w zakresie inwestycji infrastrukturalnych Fundusz Spójności wspiera:

a) inwestycje na rzecz środowiska, włączając w to dziedziny związane ze zrównoważonym rozwojem oraz energią niosące ze sobą korzyści dla środowiska;

b) TEN-T zgodnie z wytycznymi przyjętymi rozporządzeniem (UE) nr 1315/2013;

c) pomoc techniczną.

2. Fundusz Spójności nie wspiera:

a) likwidacji ani budowy elektrowni jądrowych;

b) inwestycji na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych pochodzących z listy działań wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE;

c) inwestycji w budynki mieszkalne, chyba że są one związane z promowaniem efektywności energetycznej lub korzystaniem z odnawialnych źródeł energii;

d) wytwarzania, przetwórstwa i wprowadzania do obrotu tytoniu i wyrobów tytoniowych;

e) przedsiębiorstw w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa;

f) inwestycji w infrastrukturę portów lotniczych, chyba że są one związane z ochroną środowiska lub towarzyszą im inwestycje niezbędne do łagodzenia lub ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko.

Artykuł 3

Wsparcie z Funduszu Spójności na rzecz projektów w dziedzinie infrastruktury transportowej w ramach instrumentu „Łącząc Europę”

Fundusz Spójności powinien wspierać projekty o europejskiej wartości dodanej w ramach infrastruktury transportowej, o których mowa w rozporządzeniu (UE) nr 1316/2013, łączną kwotą 10 000 000 000 EUR, zgodnie z art. 92 ust. 6 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013.

Artykuł 4

Priorytety inwestycyjne

Fundusz Spójności wspiera następujące priorytety inwestycyjne w ramach celów tematycznych określonych w art. 9 akapit pierwszy rozporządzenia (UE) nr 1303/2013, uwzględniając potrzeby rozwojowe i potencjał wzrostu, o których mowa w art. 15 ust. 1 lit. a) ppkt (i) tego rozporządzenia oraz określone w umowie partnerstwa:

a) wpieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach poprzez:

(i) wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych;

(ii) promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach;

(iii) wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym;

(iv) rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia;

(v) promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu;

(vi) promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe;

b) promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem poprzez:

(i) wspieranie inwestycji służących dostosowaniu do zmian klimatu, z uwzględnieniem podejścia ekosystemowego;

(ii) wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń, przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami;

c) zachowanie i ochrona środowiska oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami poprzez:

(i) inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie;

(ii) inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie;

(iii) ochronę i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochronę i rekultywację gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę;

(iv) podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania działań służących zmniejszania hałasu.

d) promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej poprzez:

(i) wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w TEN-T;

(ii) rozwój i usprawnianie przyjaznych środowisku (w tym o obniżonej emisji hałasu) i niskoemisyjnych systemów transportu, w tym śródlądowych dróg wodnych i transportu morskiego, portów, połączeń multimodalnych oraz infrastruktury portów lotniczych, w celu promowania zrównoważonej mobilności regionalnej i lokalnej;

(iii) rozwój i rehabilitacja kompleksowych, wysokiej jakości i interoperacyjnych systemów transportu kolejowego wysokiej jakości oraz propagowanie działań służących zmniejszaniu hałasu;

e) wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron oraz sprawności administracji publicznej poprzez wzmacnianie zdolności instytucjonalnych i sprawności administracji publicznej oraz efektywności usług publicznych związanych z wdrażaniem Funduszu Spójności.

Artykuł 5

Wskaźniki

1. Wspólne wskaźniki produktu określone w załączniku I do niniejszego rozporządzenia, wskaźniki rezultatu specyficzne dla danego programu, a w stosownych przypadkach wskaźniki produktu specyficzne dla danego programu, stosuje się zgodnie z art. 27 ust. 4 oraz art. 96 ust. 2 lit. b) ppkt (ii) i (iv) oraz lit. c) ppkt (ii) i (iv) rozporządzenia (UE) nr 1303/2013

2. [2] W przypadku wspólnych wskaźników produktu i wskaźników produktu specyficznych dla programu wartości bazowe ustala się na zero. Łączne wartości docelowe ujęte ilościowo dla tych wskaźników wyznacza się w odniesieniu do 2023 r.

3. [3] W przypadku wskaźników rezultatu specyficznych dla programu, które dotyczą priorytetów inwestycyjnych, wartości bazowe określa się w oparciu o najnowsze dostępne dane, a wartości docelowe wyznacza się w odniesieniu do 2023 r. Te wartości docelowe mogą być ujęte ilościowo lub jakościowo.

4. Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 7 w celu zmiany wykazu wspólnych wskaźników produktu zawartego w załączniku I, aby wprowadzić dostosowania, gdy jest to uzasadnione dla zapewnienia skutecznej oceny postępów we wdrażaniu programu operacyjnego.

Artykuł 6

Przepisy przejściowe

1. Niniejsze rozporządzenie nie ma wpływu na kontynuację lub zmianę, w tym całkowite lub częściowe anulowanie, pomocy zatwierdzonej przez Komisję na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1084/2006 lub jakichkolwiek innych przepisów mających zastosowanie do tej pomocy na dzień 31 grudnia 2013 r. Rozporządzenie to lub jakiekolwiek inne przepisy mające zastosowanie stosuje się nadal po dniu 31 grudnia 2013 r. do tej pomocy lub do tych operacji aż do ich zamknięcia. Do celów niniejszego ustępu pomoc obejmuje programy operacyjne i duże projekty.

2. Wnioski o dofinansowanie złożone lub zatwierdzone na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1084/2006 zachowują ważność.

Artykuł 7

Wykonywanie przekazanych uprawnień

1. Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych powierzone Komisji podlegają warunkom określonym w niniejszym artykule.

2. Uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych, o których mowa w art. 5 ust. 4, powierza się Komisji od dnia21 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

3. Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 5 ust. 4, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna od następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w określonym w tej decyzji późniejszym terminie. Nie wpływa ona na ważność jakichkolwiek już obowiązujących aktów delegowanych.

4. Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

5. Akt delegowany przyjęty zgodnie z art. 5 ust. 4 wchodzi w życie tylko wtedy, jeśli ani Parlament Europejski ani Rada nie wyrażą sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od powiadomienia o nim Parlamentu Europejskiego i Rady bądź jeśli przed upływem tego terminu Parlament Europejski i Rada poinformują Komisję, że nie wyrażą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł 8

Uchylenie

Bez uszczerbku dla art. 6 niniejszego rozporządzenia, niniejszym uchyla się rozporządzenie (WE) nr 1084/2006 ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2014 r.

Odesłania do uchylonego rozporządzenia traktuje się jako odesłania do niniejszego rozporządzenia, zgodnie z tabelą korelacji zawartą w załączniku II.

Artykuł 9

Przegląd

Parlament Europejski i Rada dokonują przeglądu niniejszego rozporządzenia do dnia 31 grudnia 2020 r. zgodnie z art. 177 TFUE.

Artykuł 10

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia 17 grudnia 2013 r.