PARLAMENT EUROPEJSKI,

– uwzględniając ostateczne roczne sprawozdanie finansowe Europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej za rok budżetowy 2011,

– uwzględniając sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego dotyczące sprawozdania finansowego Europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej za rok budżetowy 2011, wraz z odpowiedziami Wspólnego Przedsięwzięcia (¹),

– uwzględniając konkluzje wspólnej delegacji Komisji Budżetowej i Komisji Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego do ITER w Cadarache w dniach 16–18 maja 2011 r.,

– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 12 lutego 2013 r. (05755/2013 – C7-0040/2013),

– uwzględniając art. 319 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

– uwzględniając rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (²), w szczególności jego art. 185,

– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 (³), w szczególności jego art. 208,

– uwzględniając decyzję Rady 2007/198/Euratom z dnia 27 marca 2007 r. powołującą Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej oraz przyznającą mu określone korzyści (⁴), w szczególności jej art. 5 ust. 3,

– uwzględniając rozporządzenie Komisji (WE, Euratom) nr 2343/2002 z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów określonych w artykule 185 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (⁵), w szczególności jego art. 94,

– uwzględniając art. 77 Regulaminu i załącznik VI do Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A7-0077/2013),

A. mając na uwadze, że Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej („Wspólne Przedsięwzięcie”) zostało ustanowione w marcu 2007 r. na okres 35 lat,

B. mając na uwadze, że Wspólne Przedsięwzięcie rozpoczęło autonomiczną działalność w marcu 2008 r.,

C. mając na uwadze, że Trybunał Obrachunkowy stwierdza, iż uzyskał wystarczającą pewność, że roczne sprawozdanie finansowe Wspólnego Przedsięwzięcia za rok budżetowy 2011 jest rzetelne oraz że transakcje leżące u podstaw sprawozdania przeprowadzono legalnie i prawidłowo,

D. mając na uwadze, że w dniu 9 października 2008 r. Trybunał Obrachunkowy wydał opinię nr 4/2008 w sprawie regulaminu finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia,

E. mając na uwadze, że w chwili tworzenia Wspólnego Przedsięwzięcia uznano, iż całkowity niezbędny budżet na lata 2007–2014 ma wynosić 9 653 000 000 EUR;

Zarządzanie budżetem i finansami

1. zauważa, że roczne sprawozdanie finansowe Wspólnego Przedsięwzięcia rzetelnie przedstawia, we wszystkich istotnych aspektach, jego sytuację finansową na dzień 31 grudnia 2011 r. oraz wyniki transakcji i przepływy pieniężne za kończący się tego dnia rok, zgodnie z przepisami jego regulaminu finansowego;

2. uznaje, że transakcje leżące u podstaw rocznego sprawozdania finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia za rok 2011 są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach;

3. odnotowuje, że wskaźniki wykorzystania dostępnych środków na zobowiązania i środków na płatności wynosiły odpowiednio 99,7 % i 85,7 %; podkreśla, że z kwoty w wysokości 611 000 000 EUR w środkach na zobowiązania dostępnych na działania operacyjne, 42 % zostało zrealizowane poprzez bezpośrednie zobowiązania indywidualne, a pozostałe 58 % zostało zrealizowane poprzez zobowiązania globalne;

4. z zadowoleniem przyjmuje powołanie kierownika działu ITER, kierownika administracji i kierownika działu budżetowo-finansowego w 2011 r. w następstwie dostosowania planu poprawy zarządzania do oddzielnych funkcji finansowych i operacyjnych w 2010 r.;

5. ubolewa nad tym, że audytor wewnętrzny Wspólnego Przedsięwzięcia wyraził obawy dotyczące obiegu środków finansowych oraz rozdziału zadań; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie do niezwłocznego wprowadzenia odpowiedniej systematyzacji obiegu środków finansowych i oddzielenia wszystkich niekompatybilnych zadań;

6. oczekuje od Wspólnego Przedsięwzięcia:

– pełnego wdrożenia i wykorzystania zintegrowanego narzędzia do zarządzania informacjami budżetowymi, finansowymi i operacyjnymi,

– wdrożenia w pełni planów działania przyjętych przez Wspólne Przedsięwzięcie w odpowiedzi na przeprowadzone audyty wewnętrzne obiegu środków finansowych, zarządzania dotacjami i umów z ekspertami,

– zakończenia weryfikacji podstawowych systemów przez księgowego,

– przyjęcia strategii kontroli ex post odnośnie do dotacji i umów operacyjnych,

– przeprowadzenia ćwiczenia w zakresie zarządzania kryzysowego na szczeblu przedsięwzięcia;

Zamówienia i dotacje

7. podkreśla fakt, że, jak już wskazano w sprawozdaniu Trybunału Obrachunkowego za 2010 r., Wspólne Przedsięwzięcie powinno podjąć dalsze starania na rzecz zwiększenia konkurencji, ponieważ liczba ofert otrzymanych w ramach przeprowadzonych w 2011 r. postępowań o udzielenie zamówienia na składniki operacyjne była nadal niska i wyniosła średnio dwie oferty, natomiast w przypadku dotacji średnia liczba wniosków wyniosła zaledwie jeden na każde zaproszenie; przyznaje, że charakter działalności Wspólnego Przedsięwzięcia cechują zamówienia elementów bardzo zaawansowanych technicznie, nigdy wcześniej niezbudowanych i niemających wartości komercyjnej, zaprojektowanych do celów budowy eksperymentalnego reaktora termojądrowego, i że chodzi o wyjątkowo kompleksowy rynek, na którym dominują formy monopolistyczne lub oligopolistyczne; przypomina, że w odniesieniu do wszystkich potencjalnych zakupów Wspólne Przedsięwzięcie musi starać się wyszukiwać najbardziej korzystne oferty;

8. ubolewa nad tym, że w jednym przypadku decyzja o zamknięciu otwartego postępowania i zastosowaniu procedury negocjacyjnej nie została należycie uzasadniona, choć w innym przypadku Wspólne Przedsięwzięcie postanowiło negocjować z dwiema firmami, które przedstawiły oferty w postępowaniu otwartym (mimo iż jedna z nich nie spełniała odpowiednich warunków technicznych); ubolewa ponadto, że w innym przypadku ani wybór procedury negocjacyjnej, ani ceny i zamówione ilości nie były należycie uzasadnione;

9. wyraża zaniepokojenie, że kontrola przeprowadzona przez Trybunał Obrachunkowy potwierdziła ustalenia kontroli wewnętrznej przeprowadzonej w 2011 r. w dziedzinie zamówień, w szczególności:

– nie wykorzystuje się wstępnego ogłoszenia informacyjnego do wcześniejszego nagłośnienia zbliżających się przetargów,

– brak jest systemu śledzenia zmian w wymogach zamówienia i zarządzania nimi, który umożliwiałby identyfikowanie różnic w kosztach i ich korygowanie,

– postępowanie o udzielenie zamówienia często trwa zbyt długo, a w procesie przygotowywania dokumentacji przetargowej występują niedociągnięcia,

– kosztorysy nie są należycie udokumentowane;

10. w związku z tym domaga się przedłożenia Parlamentowi Europejskiemu wyczerpującego sprawozdania z postępów, zawierającego konkretne propozycje stopniowego usunięcia wymienionych niedociągnięć;

11. wyraża ubolewanie, że kontrola przeprowadzona przez Trybunał Obrachunkowy wykazała również, że procedury kontroli ex ante mające zastosowanie do płatności dokonywanych w ramach zamówień i umów o dotację nie są wystarczająco udokumentowane;

Kontrole zapewnienia jakości i kontrole ex post zamówień i dotacji

12. wyraża zaniepokojenie faktem, że choć Wspólne Przedsięwzięcie posiada system przeprowadzania kontroli na poziomie kontrahentów, których celem jest weryfikacja spełniania wymagań w zakresie zapewniania jakości, to zakres tych kontroli nie obejmuje finansowych aspektów realizacji zamówień; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie do dopilnowania, by zakres systemu kontroli obejmował ochronę finansowych interesów Wspólnego Przedsięwzięcia, uwzględniając aspekty finansowe i umowne;

13. odnotowuje, że pomimo zainicjowania w 2011 r. kontroli ex post mających na celu ocenę legalności i prawidłowości wykorzystania przyznanych dotacji, Wspólne Przedsięwzięcie nie posiada ogólnej strategii kontroli ex post obejmującej realizację umów o dotacje i zamówień publicznych; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie do zdefiniowania i wdrożenia ogólnej strategii kontroli ex post obejmującej w pełni wydatkowane zasoby budżetowe;

Polityka przemysłowa i polityka w zakresie praw własności intelektualnej

14. odnotowuje, że w dniu 28 marca 2012 r. Rada Zarządzająca przyjęła strategię Wspólnego Przedsięwzięcia dotyczącą praw własności intelektualnej i rozpowszechniania informacji; zauważa jednak, że Rada Zarządzająca do tej pory nie przyjęła polityki przemysłowej wymaganej na mocy statutu;

Opóźnienia we wpłatach składek członkowskich

15. ubolewa, że w przypadku 12 członków odnotowano opóźnienia we wpłacie składek za 2011 r.;

16. uważa, że kluczowe znaczenie ma przestrzeganie przez wszystkich członków Wspólnego Przedsięwzięcia terminu wpłaty składek członkowskich; popiera fakt, że instrumenty te zostały zatwierdzone przez Radę Zarządzającą dla umożliwienia naliczania odsetek od rocznej składki członkowskiej w przypadku zwłoki w jej zapłacie;

Służba Audytu Wewnętrznego Komisji

17. zauważa, że w dniu 25 listopada 2011 r. Rada Zarządzająca przyjęła kartę obowiązków Służby Audytu Wewnętrznego Komisji oraz skoordynowany strategiczny plan audytu na lata 2012–2014 oraz że w regulaminie finansowym Wspólnego Przedsięwzięcia wprowadzono odpowiednie zmiany, polegające na włączeniu do niego przepisów rozporządzenia ramowego dotyczących uprawnień audytora wewnętrznego Komisji; przypomina, że Wspólne Przedsięwzięcie rozpoczęło autonomiczną działalność w marcu 2008 r.;

Regulamin finansowy i przepisy wykonawcze do niego

18. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że na swym posiedzeniu w dniu 1 czerwca 2011 r. Rada Zarządzająca Wspólnego Przedsięwzięcia postanowiła zasadniczo zaakceptować uwagi (37 zaleceń przyjęto w całości, 11 przyjęto z uwagami, a jedynie 2 odrzucono) zawarte w opinii nr 4/2008 Trybunału Obrachunkowego w sprawie regulaminu finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia;

19. dostrzega fakt, iż Trybunał uważa, że niektóre zapisy przepisów wykonawczych do regulaminu finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia odbiegają bez wystarczającego uzasadnienia od przepisów wykonawczych do rozporządzenia finansowego UE; z zadowoleniem przyjmuje wyjaśnienie ze strony Wspólnego Przedsięwzięcia, że zmienione przepisy wykonawcze zapewniają wystarczające wytyczne dla realizacji działań Wspólnego Przedsięwzięcia w odniesieniu do np. warunków zaciągania i przyznawania pożyczek lub przepisów dotyczących oceny wkładów rzeczowych;

Wkład Unii w fazę budowy projektu ITER

20. przypomina, że w lipcu 2010 r. Rada dokonała korekty preliminarza budżetowego wkładu Wspólnego Przedsięwzięcia w fazę budowy w wysokości 6 600 000 000 EUR (w cenach z roku 2008), czyli dwukrotnie wyższej niż przewidywał pierwotny preliminarz; wyraża zaniepokojenie, że Wspólne Przedsięwzięcie stara się dostosować wszystkie dotychczas poniesione koszty do cen z roku 2008, tak by móc określić ewentualne odchylenia od preliminarza budżetowego; przyjmuje do wiadomości, że Wspólne Przedsięwzięcie wdrożyło narzędzie do regularnego monitorowania zasadności preliminarza i informowania o ewentualnych odchyleniach; zwraca się do Wspólnego Przedsięwzięcia o poinformowanie organu udzielającego absolutorium o wynikach tej analizy;

Umowa z państwem przyjmującym

21. stwierdza, że pomimo podpisania umowy z państwem przyjmującym między Królestwem Hiszpanii a Wspólnym Przedsięwzięciem, dotyczącej siedziby i wsparcia, przywilejów i immunitetów, stała siedziba jeszcze nie została udostępniona Wspólnemu Przedsięwzięciu; zauważa jednak, że Wspólne Przedsięwzięcie nadal zajmuje tymczasową siedzibę, której koszty ponosi Królestwo Hiszpanii;

Inne kwestie

22. ponownie zachęca Trybunał Obrachunkowy do przekazania Parlamentowi Europejskiemu w rozsądnym terminie specjalnego sprawozdania na temat wspólnych kwestii, które wynikają z charakteru wspólnych przedsiębiorstw i którymi wspólne przedsiębiorstwa powinny się zająć, wraz ze swoimi partnerami, aby zapewnić ich wartość dodaną oraz skuteczne wykonywanie unijnych programów badawczych, programów rozwoju technologicznego i programów demonstracyjnych; odnotowuje ponadto, że w sprawozdaniu tym należy zawrzeć ocenę efektywności procesu tworzenia i struktury wspólnych przedsiębiorstw.