PARLAMENT EUROPEJSKI,

– uwzględniając końcowe roczne sprawozdanie finansowe wspólnego przedsiębiorstwa „Czyste niebo” za rok budżetowy 2010,

– uwzględniając sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego na temat końcowego rocznego sprawozdania finansowego wspólnego przedsiębiorstwa „Czyste niebo” za rok budżetowy 2010 r., wraz z odpowiedziami wspólnego przedsiębiorstwa (¹),

– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 21 lutego 2012 r. (06086/2012 – C7-0050/2012),

– uwzględniając art. 319 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

– uwzględniając rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (²), w szczególności jego art. 185,

– uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 71/2008 z dnia 20 grudnia 2007 r. ustanawiające wspólne przedsiębiorstwo „Czyste niebo” (³), w szczególności jego art. 11 ust. 4,

– uwzględniając regulamin finansowy wspólnego przedsiębiorstwa „Czyste niebo”, przyjęty decyzją jego zarządu w dniu 7 listopada 2008 r.,

– uwzględniając opinię Trybunału Obrachunkowego nr 2/2011 z dnia 8 lutego 2011 r. w sprawie regulaminu finansowego wspólnego przedsiębiorstwa „Czyste niebo”,

– uwzględniając rozporządzenie Komisji (WE, Euratom) nr 2343/2002 z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów określonych w artykule 185 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (⁴), w szczególności jego art. 94,

– uwzględniając art. 77 Regulaminu i załącznik VI do Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A7-0115/2012),

A. mając na uwadze, że wspólne przedsiębiorstwo „Czyste niebo” („wspólne przedsiębiorstwo”) powstało w grudniu 2007 r. na okres 10 lat, aby przyspieszyć rozwój, uprawomocnienie i demonstrację w UE czystych technologii transportu lotniczego w celu ich jak najszybszego zastosowania,

B. mając na uwadze, że wspólne przedsiębiorstwo rozpoczęło autonomiczną działalność w listopadzie 2009 r.,

C. mając na uwadze, że Trybunał Obrachunkowy oświadczył, iż uzyskał wystarczającą pewność, że sprawozdanie finansowe wspólnego przedsięwzięcia za rok budżetowy 2010 jest wiarygodne oraz że transakcje leżące u jego podstaw zostały przeprowadzone zgodnie z prawem,

D. mając na uwadze, że maksymalny wkład ze strony Unii na rzecz funkcjonowania wspólnego przedsiębiorstwa przez okres 10 lat wynosi 800 000 000 EUR, a kwota ta ma zostać wypłacona z budżetu siódmego programu ramowego w zakresie badań,

E. mając na uwadze, że budżet wspólnego przedsiębiorstwa na rok budżetowy 2010 wynosił 168 553 053 EUR,

Zarządzanie budżetem i finansami

1. zauważa, że struktura i prezentacja budżetu wspólnego przedsiębiorstwa na rok 2010 były niezgodne z wymogami określonymi w ustanawiającym je rozporządzeniu (WE) nr 71/2008, ani też z jego regulaminem finansowym; rozumie – na podstawie informacji uzyskanych od wspólnego przedsiębiorstwa – że struktura i prezentacja budżetu zostały odpowiednio zmienione w budżecie na 2011 r.; wzywa Trybunał Obrachunkowy do potwierdzenia organowi udzielającemu absolutorium, że struktura i prezentacja budżetu wspólnego przedsiębiorstwa w pełni odpowiadają obecnie rozporządzeniu (WE) nr 71/2008 ustanawiającemu to przedsiębiorstwo i jego regulaminowi finansowemu;

2. zwraca uwagę, że ostateczny budżet wspólnego przedsiębiorstwa przewidywał łączną kwotę środków na zobowiązania wynoszącą 168 000 000 EUR oraz kwotę środków na płatności w wysokości 129 000 000 EUR;

3. zwraca uwagę – na podstawie końcowego rocznego sprawozdania finansowego wspólnego przedsiębiorstwa – że choć wskaźnik wykorzystania środków na zobowiązania sięgnął 96 %, to poziom wykorzystania środków na płatności wyniósł zaledwie 58 %; z zaniepokojeniem zauważa, że oznacza to znaczne opóźnienia w realizacji działań w porównaniu do pierwotnego planu;

4. wyraża zaniepokojenie niskim poziomem wykonania budżetu wspólnego przedsiębiorstwa w roku budżetowym 2010 i ubolewa nad środkami pieniężnymi w kasie w wysokości 53 000 000 EUR pod koniec roku, co odpowiada 41 % dostępnych środków na płatności;

Systemy kontroli wewnętrznej

5. zauważa na podstawie informacji Trybunału Obrachunkowego, że wspólne przedsiębiorstwo nie w pełni wdrożyło w 2010 r. systemy kontroli wewnętrznej i informacji finansowej oraz że konieczne są dalsze działania w odniesieniu do procedur kontrolnych ex ante, stosowanych do zatwierdzania zestawień poniesionych wydatków; wzywa wspólne przedsiębiorstwo do wdrożenia niezbędnych działań służących finalizacji systemów kontroli wewnętrznej i informacji finansowej;

6. stwierdza na podstawie rocznego sprawozdania z działalności za 2010 r., że wspólne przedsiębiorstwo opracowało listę kontrolną dla zintegrowanych demonstratorów technologii w celu poprawy jakości przedkładanych zestawień poniesionych wydatków oraz wyjaśnienia potrzeb sprawozdawczości w odniesieniu do niektórych aspektów zestawień;

7. uznaje, że wspólne przedsiębiorstwo odrzuciło zestawienia poniesionych wydatków w przypadkach, gdy członek lub współpracownik nie przedłożył wymaganego poświadczenia z kontroli, zgodnie z warunkami ogólnymi umowy w sprawie dotacji; zauważa w szczególności na podstawie końcowego sprawozdania rocznego, że w 2010 r. wspólne przedsiębiorstwo zatwierdziło przedkładane przez członków zestawienia poniesionych wydatków za wykonanie projektów w 2008 r. i 2009 r., a ocena kwalifikowalności niektórych kosztów spowodowała odrzucenie około 11 % wydatków; zauważa z zadowoleniem, że wspólnemu przedsiębiorstwu udało się odzyskać nadpłacone płatności zaliczkowe;

8. zauważa stwierdzenie Trybunału Obrachunkowego, że przy zatwierdzaniu zestawień poniesionych wydatków wspólne przedsiębiorstwo w czterech przypadkach nie wzięło pod uwagę wyjątków zawartych w poświadczeniach z kontroli; z tego względu wzywa wspólne przedsiębiorstwo do należytego uwzględnienia wyjątków ujętych w poświadczeniach z kontroli przy zatwierdzaniu przedkładanych zestawień poniesionych wydatków;

9. stwierdza na podstawie rocznego sprawozdania z działalności, że wspólne przedsiębiorstwo opracowało strategię kontroli ex post, przyjętą w grudniu 2010 r.; wzywa wspólne przedsiębiorstwo do powiadomienia organu udzielającego absolutorium o poziomie realizacji strategii i osiągniętych wynikach; zwraca się ponadto do Trybunału Obrachunkowego o przeprowadzenie oceny strategii i powiadomienie organu udzielającego absolutorium o wnioskach z niej;

10. stwierdza na podstawie rocznego sprawozdania z działalności, że wspólne przedsiębiorstwo, wraz ze wspólnymi przedsiębiorstwami „ Inicjatywa w zakresie leków innowacyjnych” oraz „Ogniwa paliwowe i technologie wodorowe” wszczęły procedurę zamówienia na usługi kontroli ex post świadczone przez przedsiębiorstwa zewnętrzne; zauważa, że pierwsze kontrole ex post mają się odbyć w drugim kwartale 2011 r., po podpisaniu umów ze zwycięzcami przetargów;

11. odnotowuje stwierdzenie Trybunału Obrachunkowego, że wspólne przedsiębiorstwo dysponuje odpowiednim dla swojej wielkości i misji poziomem zarządzania i praktyki w zakresie IT; podkreśla jednak, że opóźniają się procedury formalizacji polityki i procedur w cyklu strategicznego planowania i monitorowania w dziedzinie IT, polityki i zasad bezpieczeństwa, zarządzania ryzykiem w dziedzinie IT, planu ciągłości działania oraz planu naprawczego; wzywa wspólne przedsiębiorstwo do naprawienia tej sytuacji i przedstawienia organowi udzielającemu absolutorium aktualnego sprawozdania w tej sprawie;

12. przyjmuje do wiadomości, że księgowy wspólnego przedsiębiorstwa zatwierdził systemy finansowe i rachunkowości (ABAC i SAP); zauważa jednak, że procedury, które stanowią podstawę systemu, nie zostały zatwierdzone, w szczególności system dostarczający informacji finansowych na temat zatwierdzania zestawień poniesionych wydatków; wzywa wspólne przedsiębiorstwo do naprawienia tej sytuacji i przedstawienia organowi udzielającemu absolutorium aktualnego sprawozdania w tej sprawie;

13. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że wspólne przedsiębiorstwo przyjęło kompleksowy strategiczny plan kontroli wewnętrznej na okres 2010–2012; ubolewa jednak, że nie planowano rozpoczęcia niektórych kluczowych procedur przed 2011 r., na przykład procedur dotyczących zatwierdzania ex ante zestawień poniesionych wydatków oraz kontroli ex post;

Zaproszenie do składania wniosków i negocjacje dotyczące projektów

14. przyjmuje do wiadomości informacje uzyskane od wspólnego przedsiębiorstwa, że w 2010 r. ogłosiło 5 zaproszeń do składania wniosków; odnotowuje, że w rocznym sprawozdaniu z działalności brakuje statystyki odnoszącej się do tych zaproszeń, która powinna być zawarta w załączniku 6; wzywa wspólne przedsiębiorstwo do jej opublikowania;

15. przyjmuje do wiadomości, na podstawie rocznego sprawozdania z działalności, że w 2010 r. wspólne przedsiębiorstwo zaprosiło trzech różnych obserwatorów w celu zapewnienia przejrzystości procesu oceny; przyjmuje do wiadomości informacje uzyskane od wspólnego przedsiębiorstwa, że każdy z nich miał pełen dostęp do wszystkich etapów procesu oceny i spotkań uzgodnieniowych;

16. wzywa wspólne przedsiębiorstwo do powiadomienia organu udzielającego absolutorium o mechanizmach weryfikacji, jakie stosuje w celu zapewnienia pełnej niezależności ekspertów i obserwatorów, a dzięki temu w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia konfliktu interesów w trakcie oceny wniosków;

17. podkreśla, że w swoim rocznym sprawozdaniu z działalności wspólne przedsiębiorstwo wspomniało, iż sprawozdania obserwatorów z oceny są dostępne na jego stronie internetowej; ubolewa jednak nad tym, że tak nie jest, i z tego względu wzywa wspólne przedsiębiorstwo do niezwłocznego opublikowania tych sprawozdań;

Ochrona własności intelektualnej

18. zwraca uwagę, że na koniec 2010 r. wspólne przedsiębiorstwo nie ukończyło jeszcze opracowywania procedur wewnętrznych służących nadzorowi nad stosowaniem postanowień umowy konsorcjum i umowy w sprawie dotacji w zakresie ochrony, wykorzystywania i rozpowszechniania wyników badań naukowych;

Wyniki

19. zauważa, że pod koniec 2010 r. Komisja przeprowadziła pierwszą tymczasową ocenę wspólnego przedsiębiorstwa; uznaje, że w tymczasowej ocenie stwierdzono następujące problemy:

– nagromadzenie się znacznych opóźnień w porównaniu do pierwotnych planów, wynikające z trudności przy opracowywaniu wewnętrznych procedur i przepisów wspólnego przedsiębiorstwa oraz przy tworzeniu zespołów,

– opóźnienia o charakterze technicznym, stwierdzone w „oddolnym” planie pracy w czerwcu 2010 r.,

– brak gotowości, zarówno na szczeblu administracyjnym, jak i technicznym, w chwili rozpoczęcia działalności przez wspólne przedsiębiorstwo;

20. zauważa, że w pierwszej tymczasowej ocenie opracowano listę 34 zaleceń dla wspólnego przedsiębiorstwa oraz 8 zaleceń dla jego zarządu; zwraca się do wspólnego przedsiębiorstwa o powiadomienie organu udzielającego absolutorium o działaniach podjętych na skutek rezultatów tej pierwszej tymczasowej oceny;

Audyt wewnętrzny

21. przyjmuje do wiadomości, że jeszcze nie przeprowadzono zmiany regulaminu finansowego wspólnego przedsiębiorstwa celem uwzględnienia przepisu odnoszącego się do uprawnień audytora wewnętrznego Komisji w zakresie całego budżetu ogólnego;

22. zauważa jednak, że Komisja i wspólne przedsiębiorstwo podjęły działania w celu wyraźnego zdefiniowania zadań operacyjnych służby audytu wewnętrznego Komisji oraz funkcji audytu wewnętrznego wspólnego przedsiębiorstwa;

Brak umowy z państwem przyjmującym

23. ponownie stwierdza, że wspólne przedsiębiorstwo powinno szybko zawrzeć umowę w sprawie siedziby z Belgią dotyczącą lokalizacji biura, przywilejów i immunitetów oraz innego wsparcia, które Belgia udzieli wspólnemu przedsiębiorstwu zgodnie z rozporządzeniem ustanawiającym (WE) nr 71/2008; zwraca uwagę na odpowiedź wspólnego przedsiębiorstwa, że umowa w sprawie siedziby została przesłana rządowi Belgii do zatwierdzenia;

Uwagi ogólne dotyczące wspólnych przedsiębiorstw

24. podkreśla, że do tej pory Komisja ustanowiła siedem wspólnych przedsiębiorstw na mocy artykułu 187 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; odnotowuje, że sześć wspólnych przedsiębiorstw (IMI, ARTEMIS, ENIAC, „ Czyste niebo”, wspólne przedsiębiorstwo na rzecz technologii ogniw paliwowych i technologii wodorowych (FCH) oraz Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej (F-4E)) działa w obszarze badań i podlega DG RTD i DG INFSO Komisji, jedno zaś odpowiada za opracowanie nowego systemu zarządzania ruchem lotniczym (SESAR) w obszarze transportu, a jego działania nadzoruje DG MOVE;

25. odnotowuje, że całkowite szacunkowe środki, które wydają się niezbędne do funkcjonowania wspólnych przedsiębiorstw przez cały okres ich istnienia, wynoszą 21 793 000 000 EUR;

26. odnotowuje, że całkowity wkład Unii, który wydaje się niezbędny do funkcjonowania wspólnych przedsiębiorstw przez cały okres ich istnienia, wynosi 11 489 000 000 EUR;

27. odnotowuje, że w roku budżetowym 2010 ogólny wkład Unii do budżetu wspólnego przedsiębiorstwa wynosił 505 000 000 EUR;

28. wzywa Komisję do corocznego przekazywania organowi udzielającemu absolutorium skonsolidowanych informacji na temat całkowitego rocznego finansowania na rzecz poszczególnych wspólnych przedsiębiorstw przekazywanego z budżetu ogólnego Unii, tak aby zapewnić przejrzystość i jasność w kwestii wykorzystania funduszy unijnych i przywrócić zaufanie europejskich podatników;

29. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę ARTEMIS dotyczącą uwzględniania w rocznym sprawozdaniu z działalności informacji na temat monitorowania i przeglądu realizowanych projektów; uważa, że jest to praktyka, którą powinny też stosować pozostałe wspólne przedsiębiorstwa;

30. przypomina, że wspólne przedsiębiorstwa to partnerstwa publiczno-prywatne oraz że w rezultacie splatają się w nich interesy sektora publicznego i prywatnego; uważa, że w tych okolicznościach nie należy wykluczać ewentualności wystąpienia konfliktu interesów, lecz odpowiednio podejść do tej kwestii; wzywa zatem wspólne przedsiębiorstwa do informowania organu udzielającego absolutorium o mechanizmach weryfikacji funkcjonujących w ich odnośnych strukturach, tak aby umożliwić odpowiednie zarządzanie i zapobieganie konfliktom interesów;

31. odnotowuje, że z wyjątkiem Wspólnego Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej, wspólne przedsiębiorstwa to stosunkowo niewielkie i skoncentrowane geograficznie struktury; uważa w związku z tym, że tam, gdzie to możliwe, powinny one łączyć zasoby;

32. wzywa Trybunał Obrachunkowy do przekazania organowi udzielającemu absolutorium informacji o działaniach następczych podjętych w związku z uwagami sformułowanymi w odniesieniu do poszczególnych wspólnych przedsiębiorstw w odnośnych sprawozdaniach dotyczących rocznych sprawozdań finansowych za rok budżetowy 2011;

33. wzywa Trybunał Obrachunkowy do przekazania Parlamentowi Europejskiemu w rozsądnym terminie sprawozdania specjalnego na temat wartości dodanej związanej z tworzeniem wspólnych przedsiębiorstw w zakresie skutecznego prowadzenia unijnych badań, rozwoju technologicznego i programów demonstracyjnych; odnotowuje ponadto, że w tym samym sprawozdaniu należy uwzględnić ocenę skuteczności procesu tworzenia wspólnych przedsiębiorstw.