Przepisy ogólne

Mechanizm rekompensat dla operatorów działających między systemami przesyłowymi (mechanizm ITC) przewiduje rekompensaty z tytułu kosztów zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej, z uwzględnieniem zapewniania transgranicznego dostępu do systemu wzajemnie połączonego.

W ramach europejskiej sieci operatorów systemów przesyłowych energii elektrycznej (ENTSO-E), ustanowionej zgodnie z art. 5 rozporządzenia (WE) nr 714/2009, tworzy się fundusz ITC do celów rekompensowania operatorom systemów przesyłowych kosztów z tytułu zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej.

Fundusz ITC zapewnia:

1) rekompensaty kosztów strat w krajowych systemach przesyłowych będących skutkiem zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej;

oraz

2) rekompensaty kosztów udostępniania infrastruktury w celu zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej.

Wielkość wpłat na rzecz funduszu ITC oblicza się zgodnie z pkt 6 i 7.

Wielkość wypłat z funduszu ITC oblicza się zgodnie z pkt 4 i 5.

ENTSO-E jest odpowiedzialna za ustanowienie zasad dotyczących pobierania i wypłat wszystkich płatności w zakresie funduszu ITC oraz za określenie terminów wypłat. Wszystkich wpłat i wypłat dokonuje się możliwie jak najszybciej i najpóźniej w okresie sześciu miesięcy od zakończenia okresu, za który dokonuje się wpłat i wypłat.

Agencja nadzoruje wdrażanie mechanizmu ITC i co roku składa Komisji sprawozdanie z wdrażania mechanizmu ITC i zarządzania funduszem ITC.

ENTSO-E współpracuje z Komisją i Agencją w ramach tego zadania oraz zapewnia Agencji wszystkie informacje niezbędne do tego celu.

Każdy operator systemu przesyłowego zapewnia ENTSO-E i Agencji wszystkie informacje niezbędne do wdrożenia mechanizmu ITC.

Do czasu utworzenia ENTSO-E operatorzy systemów przesyłowych współpracują ze sobą w celu wykonania zadań powierzonych ENTSO-E w zakresie mechanizmu ITC.

Tranzyt energii elektrycznej oblicza się, zazwyczaj w ujęciu godzinowym, przyjmując niższą wielkość bezwzględną importu i eksportu energii elektrycznej dla połączeń wzajemnych pomiędzy krajowymi systemami przesyłowymi.

Do celów obliczania tranzytu energii elektrycznej wielkość importu i wielkość eksportu dla każdego połączenia pomiędzy krajowymi systemami przesyłowymi pomniejsza się proporcjonalnie do udziału zdolności przesyłowych alokowanych w sposób niezgodny z pkt 2 wytycznych dotyczących zarządzania ograniczeniami przesyłowymi określonych w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 714/2009.

Niezależnie do przepisów akapitu drugiego niniejszego punktu, import i eksport energii elektrycznej dla połączeń wzajemnych z państwami trzecimi, wobec których stosuje się przepisy ppkt 7.1, uwzględnia się w obliczeniach tranzytu energii elektrycznej.

Do celów niniejszej części załącznika wymiana energii elektrycznej netto oznacza wielkość bezwzględną różnicy między eksportem energii elektrycznej z danego krajowego systemu przesyłowego ogółem do państw, w których operatorzy systemów przesyłowych są uczestnikami mechanizmu ITC, a importem energii elektrycznej do tego systemu przesyłowego ogółem z państw, w których operatorzy systemów przesyłowych są uczestnikami mechanizmu ITC.

W przypadku uczestników mechanizmu ITC graniczących z co najmniej jednym państwem trzecim, wobec którego stosuje się przepisy ppkt 7.1, przeprowadza się następującą korektę obliczenia wymiany netto:

1) jeśli eksport energii elektrycznej ogółem do państw, w których operatorzy systemów przesyłowych są uczestnikami mechanizmu ITC, jest większy niż import energii elektrycznej ogółem z państw, w których operatorzy systemów przesyłowych są uczestnikami mechanizmu ITC, wymianę netto pomniejsza się o niższą z następujących wartości:

a) wymianę netto w ramach importu z tych państw trzecich; lub

b) wymianę netto w ramach eksportu do państw, w których operator systemu przesyłowego jest uczestnikiem mechanizmu ITC;

2) jeśli import energii elektrycznej ogółem z państw, w których operatorzy systemów przesyłowych są uczestnikami mechanizmu ITC, jest większy niż eksport energii elektrycznej ogółem do państw, w których operatorzy systemów przesyłowych są uczestnikami mechanizmu ITC, wymianę netto pomniejsza się o niższą z następujących wartości:

a) wymianę netto w ramach eksportu do tych państw trzecich; lub

b) wymianę netto w ramach importu z państw, w których operator systemu przesyłowego jest uczestnikiem mechanizmu ITC.

Na potrzeby niniejszego załącznika zapotrzebowanie oznacza ilość energii elektrycznej ogółem, wychodzącej z krajowego systemu przesyłowego do połączonych systemów dystrybucji, użytkowników końcowych przyłączonych do systemu przesyłowego oraz do producentów energii elektrycznej w celu zużycia na potrzeby wytwarzania energii elektrycznej.

Uczestnictwo w mechanizmie ITC

Każdy organ regulacyjny zapewnia w swoim obszarze kompetencji uczestnictwo operatorów systemów przesyłowych w mechanizmie ITC oraz nieuwzględnianie dodatkowych opłat z tytułu zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej w opłatach pobieranych przez operatorów sieci przesyłowych za dostęp do sieci.

Operatorzy systemów przesyłowych z państw trzecich, które zawarły umowy z Unią Europejską, na mocy których przyjęły i stosują prawodawstwo Unii w dziedzinie energii elektrycznej, są uprawnieni do uczestnictwa w mechanizmie ITC.

Operatorzy systemów przesyłowych prowadzący działalność na terytoriach wymienionych w art. 9 Traktatu o Wspólnocie Energetycznej (¹) są w szczególności uprawnieni do uczestnictwa w mechanizmie ITC.

Każdy operator systemu przesyłowego z państwa trzeciego uczestniczący w mechanizmie ITC jest traktowany na zasadach równoważnych z zasadami stosowanymi wobec operatorów systemów przesyłowych z państw członkowskich.

Umowy wielostronne

ENTSO-E ułatwia zawieranie umów wielostronnych dotyczących rekompensat z tytułu kosztów zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej między operatorami systemów przesyłowych uczestniczącymi w mechanizmie ITC a operatorami systemów przesyłowych z państw trzecich, które nie zawarły z Unią Europejską umów, na mocy których przyjęłyby i stosowały prawodawstwo Unii w dziedzinie energii elektrycznej, i które w dniu 16 grudnia 2009 r. podpisały dobrowolne porozumienie między operatorami systemów przesyłowych w sprawie rekompensat dla operatorów działających między systemami przesyłowymi.

Takie umowy wielostronne mają na celu zapewnienie traktowania operatora systemu przesyłowego z państwa trzeciego na zasadach równoważnych z zasadami stosowanymi wobec operatora systemu przesyłowego w kraju uczestniczącym w mechanizmie ITC.

W stosownych przypadkach powyższe umowy wielostronne mogą zawierać zalecenia dotyczące odpowiedniej korekty całkowitej rekompensaty o rekompensatę z tytułu udostępnienia infrastruktury w celu zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej ustaloną zgodnie z pkt 5. Jakakolwiek korekta tego typu podlega zatwierdzeniu przez Komisję z uwzględnieniem opinii Agencji.

Operatora systemu przesyłowego z państwa trzeciego nie traktuje się w sposób uprzywilejowany w stosunku do operatora systemu przesyłowego uczestniczącego w mechanizmie ITC.

ENTSO-E przedkłada wszystkie odpowiednie umowy wielostronne Komisji w celu wydania przez nią opinii, czy kontynuacja umowy wielostronnej przyczynia się do dokończenia budowy i funkcjonowania rynku wewnętrznego energii elektrycznej i transgranicznego handlu energią elektryczną. Opinia Komisji odnosi się w szczególności do:

1) faktu, czy umowa dotyczy wyłącznie rekompensat pomiędzy operatorami systemów przesyłowych (OSP) z tytułu kosztów zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej;

2) faktu, czy spełnia się wymogi ppkt 3.2 i 3.4.

W ramach sporządzania opinii, o której mowa w ppkt 3.5, Komisja konsultuje się ze wszystkimi państwami członkowskimi, szczególnie uwzględniając opinie państw członkowskich sąsiadujących z zainteresowanym państwem trzecim.

W ramach sporządzania opinii Komisja może konsultować się z Agencją.

Rekompensaty z tytułu strat

Rekompensaty z tytułu strat w krajowych systemach przesyłowych spowodowanych zapewnianiem transgranicznej wymiany energii elektrycznej oblicza się niezależnie od rekompensaty z tytułu kosztów poniesionych w związku z udostępnianiem infrastruktury w celu zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej.

Wielkość strat w krajowym systemie przesyłowym ustala się poprzez obliczenie różnicy między:

1) wielkością rzeczywistych strat w systemie przesyłowym w danym okresie;

oraz

2) szacunkową wielkością strat w systemie przesyłowym, które miałyby miejsce w danym okresie, gdyby nie prowadzono tranzytu energii elektrycznej.

ENTSO-E jest odpowiedzialna za wykonanie obliczeń, o których mowa w ppkt 4.2, i publikuje te obliczenia oraz zastosowaną metodę w odpowiedniej formie. Obliczenia takie mogą się opierać na szacunkowych danych dla szeregu dni w danym okresie.

Wartość strat powstałych w krajowym systemie przesyłowym w wyniku transgranicznej wymiany energii elektrycznej oblicza się na tych samych zasadach co zasady zatwierdzone przez organ regulacyjny w odniesieniu do wszystkich strat w krajowych systemach przesyłowych. Agencja dokonuje weryfikacji kryteriów wyceny strat na poziomie krajowym, zwracając w szczególności uwagę, aby straty wyceniane były w sposób sprawiedliwy i niedyskryminujący.

W przypadku gdy organ regulacyjny nie zatwierdził zasad dla obliczania strat dla okresu, w którym stosuje się mechanizm ITC, ENTSO-E dokonuje szacunkowej oceny wartości strat do celów mechanizmu ITC.

Rekompensaty z tytułu udostępniania infrastruktury dla transgranicznej wymiany energii elektrycznej

Na wniosek Agencji zgłoszony zgodnie z ppkt 5.3 Komisja ustala całkowitą roczną kwotę rekompensat z tytułu udostępniania infrastruktury dla transgranicznej wymiany energii elektrycznej, która jest rozdzielana pomiędzy operatorów systemów przesyłowych w ramach rekompensaty kosztów poniesionych w związku z udostępnieniem infrastruktury w celu zapewnienia transgranicznej wymiany energii elektrycznej. Jeśli Komisja nie zgadza się z wnioskiem Agencji, zwraca się do Agencji o drugą opinię.

Całkowitą roczną kwotę rekompensat z tytułu udostępniania infrastruktury dla transgranicznej wymiany energii elektrycznej rozdziela się pomiędzy operatorów systemów przesyłowych odpowiedzialnych za krajowe systemy przesyłowe proporcjonalnie do:

1) współczynnika tranzytu, który wyznacza się jako relację tranzytu w danym krajowym systemie przesyłowym i łącznego tranzytu we wszystkich krajowych systemach przesyłowych ogółem;

2) współczynnika zapotrzebowania, który wyznacza się jako relację wielkości tranzytu energii elektrycznej podniesionej do kwadratu w stosunku do sumy zapotrzebowania i tranzytu w danym krajowym systemie przesyłowym i wielkości tranzytu energii elektrycznej podniesionej do kwadratu w stosunku do sumy zapotrzebowania i tranzytu we wszystkich krajowych systemach przesyłowych.

Waga współczynnika tranzytu wynosi 75 %, a współczynnika zapotrzebowania 25 %.

Agencja sporządza propozycję odnośnie do całkowitej rocznej kwoty rekompensat z tytułu udostępniania infrastruktury dla transgranicznej wymiany energii elektrycznej, o której mowa w ppkt 5.1, na podstawie oceny w skali całej Unii Europejskiej infrastruktury służącej do przesyłu energii elektrycznej związanej z ułatwianiem transgranicznej wymiany energii elektrycznej. Agencja dokłada wszelkich starań w celu przeprowadzenia oceny w okresie dwóch lat od daty stosowania niniejszego rozporządzenia. ENTSO-E udziela Agencji wszelkiej niezbędnej pomocy w celu wykonania oceny.

Ocena taka obejmuje ocenę techniczną i ekonomiczną przyszłych długofalowych średnich kosztów przyrostowych w ujęciu rocznym udostępniania takiej infrastruktury służącej do przesyłu energii elektrycznej dla transgranicznej wymiany energii elektrycznej w danym okresie i opiera się na uznanych standardowych metodach ustalania kosztów.

W przypadku gdy finansowanie infrastruktury odbywa się ze źródeł innych niż opłaty za dostęp do sieci stosowane zgodnie z art. 14 rozporządzenia (WE) nr 714/2009, ocenę kosztów udostępniania infrastruktury w celu zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej koryguje się odpowiednio, aby uwzględniała ten fakt.

Taka ocena infrastruktury służącej do przesyłu energii elektrycznej w skali całej Unii obejmuje infrastrukturę we wszystkich państwach członkowskich i państwach trzecich uczestniczących w mechanizmie ITC oraz w systemach przesyłowych obsługiwanych przez operatorów systemów przesyłowych, którzy zawarli umowy wielostronne, o których mowa w pkt 3.

Do czasu przeprowadzenia przez Agencję oceny, o której mowa w ppkt 5.3, i ustalenia przez Komisję rocznej kwoty rekompensat kosztów udostępniania infrastruktury w celu zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej zgodnie z ppkt 5.1, całkowita roczna kwota rekompensat kosztów udostępniania infrastruktury w celu zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej wynosi 100 000 000 EUR.

Opracowując wniosek, o którym mowa w ppkt 5.1, Agencja przedkłada Komisji opinię, czy właściwe jest wykorzystanie średnich długoterminowych kosztów przyrostowych do oceny kosztów udostępniania infrastruktury w celu zapewniania transgranicznej wymiany energii elektrycznej.

Wpłaty do funduszu ITC

Operatorzy systemów przesyłowych wnoszą do funduszu ITC wpłaty proporcjonalnie do bezwzględnej wielkości wymiany netto do swoich krajowych systemów przesyłowych i z tych systemów, wyrażonej jako udział w całkowitej bezwzględnej wielkości wymiany netto do krajowych systemów przesyłowych i z tych systemów.

Opłata za korzystanie z systemu przesyłowego dla importu energii elektrycznej z państw trzecich oraz eksportu energii elektrycznej do tych państw

Opłatę za korzystanie z systemu przesyłowego wnosi się od całej wartości planowanego importu energii elektrycznej z państw trzecich oraz eksportu energii elektrycznej do tych państw, w przypadku gdy:

1) dane państwo nie zawarło umowy z Unią Europejską, na mocy której przyjęłoby i stosowało prawodawstwo Unii w dziedzinie energii elektrycznej;

lub

2) operator systemu przesyłowego odpowiedzialny za system, z którego importuje się energię elektryczną lub do którego eksportuje się energię elektryczną, nie zawarł umowy wielostronnej, o której mowa w pkt 3.

Opłatę określa się w euro za megawatogodzinę.

Każdy uczestnik mechanizmu ITC pobiera opłatę za korzystanie z systemu przesyłowego dla planowanego importu i eksportu energii elektrycznej pomiędzy krajowym systemem przesyłowym a systemem przesyłowym państwa trzeciego.

ENTSO-E oblicza opłatę za korzystanie z systemu przesyłowego dla każdego roku z góry. Opłatę tę ustala się zgodnie z szacowanym wkładem w przeliczeniu na megawatogodzinę wnoszonym do funduszu ITC przez operatorów systemów przesyłowych z uczestniczących państw w oparciu o prognozowaną transgraniczną wymianę energii elektrycznej dla danego roku.