1.

ZAKRES POBIERANIA PRÓBEK

Próbki pozwalające na wykrycie obecności serotypów Salmonella enteritidis, Salmonella infantis, Salmonella hadar, Salmonella typhimurium i Salmonella virchow (przedmiotowe serotypy salmonelli) pobiera się we wszystkich dorosłych stadach hodowlanych kur domowych (Gallus gallus) składających się co najmniej z 250 ptaków (stada hodowlane). Nie narusza to przepisów rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 i dyrektywy 2003/99/WE dotyczących wymogów monitorowania innych populacji zwierząt lub innych serotypów.

2.

MONITOROWANIE STAD HODOWLANYCH

2.1.

Miejsce, częstotliwość i sposób pobierania próbek

Pobieranie próbek w stadach hodowlanych przeprowadza się z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze oraz w ramach kontroli urzędowych.

2.1.1.

Pobieranie próbek z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze

Pobieranie próbek odbywa się co dwa tygodnie w miejscu wyznaczonym przez właściwy organ, wybranym spośród dwóch następujących opcji:

a) w wylęgarni; lub

b) na terenie gospodarstwa.

Właściwy organ może zadecydować o zastosowaniu jednej z opcji, o których mowa w lit. a) lub b), w całym systemie badawczym w odniesieniu do wszystkich stad hodowlanych brojlerów oraz jednej z tych opcji w odniesieniu do wszystkich stad hodowlanych kur niosek. Pobieranie próbek w stadach hodowlanych, z których jaja wylęgowe przeznaczone są do handlu wewnątrz Unii, musi mieć jednak miejsce na terenie gospodarstwa.

Ustanawia się procedurę mającą zagwarantować, że laboratorium przeprowadzające analizy niezwłocznie powiadomi właściwy organ o wykryciu przedmiotowego serotypu salmonelli podczas pobierania próbek z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze. Obowiązek natychmiastowego powiadomienia właściwego organu o wykryciu przedmiotowych serotypów salmonelli spoczywa na podmiocie prowadzącym przedsiębiorstwo spożywcze i na laboratorium przeprowadzającym analizy.

W drodze odstępstwa od postanowień pierwszego akapitu niniejszego punktu, jeżeli cel unijny zostanie osiągnięty przez co najmniej dwa kolejne lata kalendarzowe na terytorium całego państwa członkowskiego, częstotliwość pobierania próbek na terenie gospodarstwa może zostać zmniejszona tak, by pobieranie miało miejsce co trzy tygodnie, według uznania właściwego organu. Właściwy organ może jednak zadecydować o zachowaniu lub przywróceniu dwutygodniowego odstępu pomiędzy badaniami w przypadku wykrycia przedmiotowego serotypu salmonelli w stadzie hodowlanym w danym gospodarstwie lub w każdym innym przypadku, gdy uzna to za stosowne.

2.1.2.

Pobieranie próbek w ramach kontroli urzędowych

Pobieranie próbek w ramach kontroli urzędowych obejmuje:

2.1.2.1.

W przypadku gdy pobieranie próbek przeprowadzane z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze odbywa się w wylęgarni:

a) rutynowe pobieranie próbek co 16 tygodni w wylęgarni;

b) rutynowe pobieranie próbek na terenie gospodarstwa dwa razy podczas cyklu produkcyjnego: w ciągu czterech tygodni następujących po fazie nieśności lub po przeniesieniu do jednostki produkcyjnej oraz pod koniec fazy nieśności, nie wcześniej niż osiem tygodni przed końcem cyklu produkcyjnego;

c) potwierdzające pobieranie próbek na terenie gospodarstwa, w następstwie wykrycia przedmiotowych serotypów salmonelli w próbkach pobranych w wylęgarni.

2.1.2.2.

W przypadku gdy pobieranie próbek przeprowadzane z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze odbywa się na terenie gospodarstwa, rutynowe pobieranie próbek przeprowadza się trzy razy podczas cyklu produkcyjnego:

a) w ciągu czterech tygodni następujących po rozpoczęciu fazy nieśności lub po przeniesieniu do jednostki produkcyjnej;

b) pod koniec okresu nieśności, nie wcześniej niż osiem tygodni przed końcem cyklu produkcyjnego;

c) podczas cyklu produkcyjnego, w dowolnym czasie wystarczająco odległym od terminu pobierania próbek, o którym mowa w lit. a) i b).

2.1.2.3.

W drodze odstępstwa od pkt 2.1.2.1 i 2.1.2.2, jeżeli cel unijny zostanie osiągnięty przez co najmniej dwa kolejne lata kalendarzowe na terenie całego państwa członkowskiego, właściwy organ może zastąpić rutynowe pobieranie próbek pobieraniem próbek:

a) na terenie gospodarstwa jednorazowo w dowolnym czasie podczas cyklu produkcyjnego i raz w roku w wylęgarni; lub

b) na terenie gospodarstwa dwukrotnie w dowolnych momentach, wystarczająco oddalonych od siebie w czasie, podczas cyklu produkcyjnego.

Właściwy organ może jednak zadecydować o zachowaniu lub przywróceniu pobierania próbek określonego w pkt 2.1.2.1 lub 2.1.2.2 w przypadku wykrycia przedmiotowego serotypu salmonelli w stadzie hodowlanym w danym gospodarstwie lub w każdym innym przypadku, gdy uzna to za stosowne.

Pobranie próbek przeprowadzone przez właściwy organ może zastąpić pobranie próbek z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze.

2.2.

Procedura pobierania próbek

2.2.1.

Pobieranie próbek w wylęgarni

Podczas każdego pobierania próbek pobiera się co najmniej jedną próbkę na stado hodowlane.

Pobieranie próbek należy przeprowadzać w dniu wylęgu, gdy dostępne są próbki ze wszystkich stad hodowlanych. Jeżeli nie jest to możliwe, należy zagwarantować, że próbki będą pobierane z każdego stada co najmniej tak często, jak określono w pkt 2.1.

Na zestaw próbek składa się proporcjonalnie cały materiał ze wszystkich klujników, z których w dniu wylęgu zostały zabrane wyklute pisklęta.

Jeżeli w klujnikach jest więcej niż 50 000 jaj z jednego stada hodowlanego, pobiera się drugą próbkę z tego stada.

Próbka składa się co najmniej:

a) z jednej próbki złożonej obejmującej wyraźnie zabrudzone wkładki do szuflad lęgowych pobrane losowo z pięciu oddzielnych szuflad lęgowych lub miejsc w klujniku, o całkowitej powierzchni wynoszącej co najmniej 1 m²; jeżeli jednak jaja wylęgowe stada hodowlanego zajmują więcej niż jeden klujnik, taką złożoną próbkę pobiera się ze wszystkich spośród maksymalnie pięciu klujników; lub

b) z jednej próbki pobranej za pomocą jednej lub wielu zwilżonych tamponów o całkowitej powierzchni wynoszącej co najmniej 900 cm² bezzwłocznie po usunięciu piskląt z całej powierzchni dna co najmniej pięciu szuflad lęgowych lub z puchu z pięciu miejsc łącznie z podłogą we wszystkich spośród maksymalnie pięciu klujników z jajami lęgowymi ze stada, dopilnowując, aby ze stada, z którego pochodziły jaja, pobrana została co najmniej jedna próbka; lub

c) z 10 g skorupek pobranych z 25 oddzielnych szuflad lęgowych, czyli 250 g w próbce wstępnej, w maksymalnie pięciu klujnikach z jajami lęgowymi ze stada. Skorupki te powinny zostać pokruszone i zmieszane tak, by uformować z nich podpróbkę o masie 25 g.

Procedurę określoną w lit. a), b) i c) stosuje się w przypadku pobierania próbek z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze oraz pobierania próbek w ramach kontroli urzędowych. Uwzględnianie klujnika z jajami z różnych stad nie jest jednak obowiązkowe, jeżeli co najmniej 80 % tych jaj znajduje się w innych klujnikach objętych próbą.

2.2.2.

Pobieranie próbek na terenie gospodarstwa:

2.2.2.1.

Rutynowe pobieranie próbek z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze

Pobieranie próbek obejmuje przede wszystkim próbki odchodów oraz ma na celu wykrycie 1 % częstości występowania zakażeń w obrębie stada, przy granicy pewności 95 %. W tym celu próbki mają jedną z następujących form:

a) Zgromadzone odchody pochodzące z oddzielnych próbek świeżych odchodów o wadze nie mniejszej niż 1 g każda, pobranych losowo z kilku miejsc w kurniku, w którym trzymane są stada lub, jeżeli stada mają wolny dostęp do więcej niż jednego kurnika na terenie danego gospodarstwa, z każdej grupy kurników na terenie gospodarstwa, w których trzymane są stada. Dla celów analizy odchody mogą być łączone, przy czym należy pobrać przynajmniej dwie próbki złożone.

Liczba miejsc, z których należy pobrać oddzielne próbki odchodów w celu uzyskania próbki zbiorczej jest następująca:

b) Próbki z okładzin na buty lub próbki kurzu:

Stosowane okładziny na buty wykonuje się z materiału wchłaniającego wilgoć. Do tego celu dopuszczalne są także okładziny z gazy.

Powierzchnię okładzin na buty nasącza się przy użyciu odpowiedniego rozcieńczalnika (takiego jak 0,8 % roztwór chlorku sodu, 0,1 % roztwór peptonu w sterylnej dejonizowanej wodzie, sterylna woda lub jakikolwiek inny rozcieńczalnik zatwierdzony przez właściwy organ).

Próbki pobiera się, idąc przez kurnik trasą, która umożliwia reprezentatywne pobranie próbek z każdej części kurnika lub odpowiedniego sektora. Dotyczy to także powierzchni pokrytych ściółką lub listwami, o ile chodzenie po listwach nie jest niebezpieczne. Próbki są pobierane ze wszystkich zagród w kurniku. Po zakończeniu pobierania próbek w wybranym sektorze zdejmuje się okładziny z obuwia, uważając, aby nie dopuścić do odpadnięcia przywierającego do nich materiału.

Próbki obejmują:

(i) pięć par okładzin na buty, z których każda przypada na około 20 % powierzchni kurnika. Dla celów analizy okładziny mogą być połączone w jedną próbę, przy czym należy połączyć co najmniej dwie próbki złożone; lub

(ii) co najmniej jedną parę okładzin na buty przypadającą na całą powierzchnię kurnika oraz dodatkową próbkę kurzu pobraną z wielu miejsc w kurniku z powierzchni, gdzie widoczny jest kurz. Do pobrania próbki kurzu stosuje się jeden lub więcej zwilżonych tamponów o całkowitej powierzchni wynoszącej co najmniej 900 cm².

c) W przypadku stad hodowlanych w klatkach, pobieranie próbek może obejmować naturalnie wymieszane odchody z taśm nawozowych, zgarniaków lub dołów, w zależności od rodzaju kurnika. Pobiera się dwie próbki o wadze co najmniej 150 g w celu przeprowadzenia oddzielnego badania:

(i) taśmy zbierające odchody pod każdym rzędem klatek, regularnie uruchamiane i wyładowywane do przenośnika śrubowego lub systemu transportującego;

(ii) system dołów pod kurnikiem, do których wpadają odchody z deflektorów pod klatkami;

(iii) system dołów, do którego odchody wpadają bezpośrednio z przesuniętych względem siebie klatek.

W kurniku znajduje się zwykle kilka pionów z klatkami. Należy zadbać, aby w próbie zbiorczej znalazły się zbiorcze próbki odchodów pochodzące z każdego pionu. Z każdego stada hodowlanego pobiera się dwie próbki zbiorcze, zgodnie z opisem w kolejnych czterech akapitach poniżej.

Jeżeli w kurniku stosowane są taśmy lub zgarniaki, uruchamia się je w dniu pobierania próbek, przed samym pobraniem.

W przypadku systemów składających się z deflektorów pod klatkami i zgarniaków, pobiera się próbki odchodów, które przywarły do zgarniaka po zakończeniu jego cyklu pracy.

W przypadku klatek przesuniętych względem siebie, w których brak jest taśmy lub zgarniaka, konieczne jest pobranie próbek bezpośrednio z dołu z odchodami.

W systemach z taśmami zbierającymi odchody pobiera się próbki odchodów zgromadzonych w miejscu opróżniania taśm.

d) W kurnikach klatkowych, w których wystarczająca ilość odchodów nie gromadzi się na zgarniakach lub mechanizmie czyszczącym taśmy w miejscu ich opróżniania, należy po zakończeniu pracy taśm użyć co najmniej czterech zwilżonych tamponów o powierzchni co najmniej 900 cm2 każdy, nasączonych odpowiednim rozcieńczalnikiem (takim jak 0,8 % roztwór chlorku sodu, 0,1 % roztwór peptonu w sterylnej dejonizowanej wodzie, sterylna woda lub jakikolwiek inny rozcieńczalnik zatwierdzony przez właściwy organ) do zebrania materiału z możliwie największej powierzchni miejsca opróżniania taśm, uwzględniając wszystkie dostępne taśmy oraz dbając o obustronne pokrycie tamponów odchodami z taśm i zgarniaków lub mechanizmu czyszczącego taśmę.

e) W przypadku kurników wielopoziomowych, w których stosuje się chów ściółkowy lub kurników, w których stosuje się chów w systemie wybiegowym, z których większość odchodów jest usuwana za pomocą taśm nawozowych, należy użyć jednej pary okładzin na obuwie do przemieszczania się po powierzchni wyłożonej ściółką zgodnie z lit. b) i co najmniej dwóch zwilżonych tamponów do ręcznego zebrania materiału z wszystkich dostępnych taśm nawozowych zgodnie z lit. d).

2.2.2.2.

Pobieranie próbek w ramach kontroli urzędowych

a) Rutynowe pobieranie próbek przeprowadza się zgodnie z opisem w pkt 2.2.2.1.

b) Potwierdzające pobieranie próbek w następstwie wykrycia przedmiotowych serotypów salmonelli w próbkach pobranych w wylęgarni przeprowadza się zgodnie z opisem w pkt 2.2.2.1.

Można pobrać dodatkowe próbki do ewentualnego badania na obecność środków przeciwdrobnoustrojowych lub na obecność inhibitorów wzrostu bakterii w następujący sposób: w obrębie każdego kurnika na terenie gospodarstwa ptaki wybiera się losowo, zazwyczaj w liczbie do pięciu ptaków na kurnik, chyba że właściwy organ uzna za konieczne pobranie próbek od większej liczby ptaków.

Jeżeli źródło zakażenia nie zostanie potwierdzone, przed zniesieniem ograniczeń w handlu przeprowadza się badanie na obecność środków przeciwdrobnoustrojowych lub nowe badanie bakteriologiczne na obecność przedmiotowych serotypów salmonelli w stadzie hodowlanym lub u jego potomstwa.

Jeżeli wykryte zostaną środki przeciwdrobnoustrojowe lub inhibitory wzrostu bakterii, zakażenie salmonellą uważa się za potwierdzone.

c) Podejrzenie podania błędnych wyników

W wyjątkowych przypadkach, gdy właściwy organ ma powody, aby zakwestionować wyniki badania (wyniki fałszywie dodatnie lub fałszywie ujemne), może on zdecydować o powtórzeniu badania zgodnie z lit. b).

3.

BADANIE PRÓBEK

3.1.

Transport i przygotowanie próbek

3.1.1.

Transport

Próbki są przesyłane przesyłką ekspresową lub kurierską do laboratoriów, o których mowa w art. 11 i 12 rozporządzenia (WE) nr 2160/2003, w ciągu 24 godzin od ich pobrania. Jeżeli próbki nie zostaną wysłane w ciągu 24 godzin, przechowuje się je w chłodziarce. Próbki można transportować w temperaturze otoczenia, o ile unika się wystawienia ich na działanie nadmiernie wysokiej temperatury (powyżej 25 °C) i promieni słonecznych. W laboratorium próbki przechowuje się w stanie schłodzonym aż do badania, które powinno zostać przeprowadzone w ciągu 48 godzin po ich przyjęciu i w ciągu 96 godzin po ich pobraniu.

3.1.2.

Wkładki do szuflad lęgowych:

a) umieścić próbkę w 1 litrze zbuforowanej wody peptonowej (BPW) ogrzanej wcześniej do temperatury pokojowej i delikatnie zamieszać;

b) kontynuować hodowlę próbki zgodnie z metodą wykrywania opisaną w pkt 3.2.

3.1.3.

Próbki z okładzin na buty i próbki kurzu:

a) Należy ostrożnie rozpakować parę (pary) okładzin na buty/skarpety oraz próbkę kurzu (na tamponie), tak aby uniknąć usunięcia przywierających odchodów lub rozpylenia kurzu z próbki, zebrać je i umieścić w 225 ml zbuforowanej wody peptonowej, ogrzanej wcześniej do temperatury pokojowej.

b) Okładziny na buty/skarpety i tampon zanurza się całkowicie w zbuforowanej wodzie peptonowej, tak aby wystarczająco dużo płynu wokół próbki umożliwiło migrację salmonelli z próbki i dlatego w razie potrzeby można dodać więcej zbuforowanej wody peptonowej.

Z okładzin na buty i z tamponu należy przygotować oddzielne preparaty.

c) Jeżeli z pięciu par okładzin na buty/skarpety zostaną przygotowane dwie zbiorcze próbki, każdą z nich zanurza się całkowicie w 225 ml zbuforowanej wody peptonowej lub w razie potrzeby w większej ilości tej wody, tak aby wystarczająco dużo płynu wokół próbki umożliwiło migrację salmonelli z próbki.

d) Zamieszać próbkę do pełnego nasycenia, a następnie kontynuować hodowlę zgodnie z metodą wykrywania opisaną w pkt 3.2.

3.1.4.

Inne próbki odchodów:

a) Próbki odchodów łączy się i dokładnie miesza, a następnie pobiera do celów hodowli podpróbkę o masie 25 g.

b) Do 225 ml zbuforowanej wody peptonowej ogrzanej wcześniej do temperatury pokojowej dodaje się podpróbkę o wadze 25 g.

c) Hodowla próbki jest kontynuowana zgodnie z metodą wykrywania opisaną w pkt 3.2.

W przypadku uzgodnienia norm ISO dotyczących przygotowywania tego rodzaju próbek do badań na obecność salmonelli, są one stosowane i zastępują przepisy dotyczące przygotowania pobierania próbek określone w pkt 3.1.2, 3.1.3 i 3.1.4.

3.1.5.

W przypadku korzystania z zestawu tamponów zgodnie z pkt 2.2.2.1 lit. d) lub z jednej pary okładzin na obuwie i dwóch nasączonych tamponów zgodnie z pkt 2.2.2.1 lit. e) pulowanie próbek powinno się odbywać zgodnie z pkt 3.1.3 lit. b).

3.2.

Metoda wykrywania

Badanie mające na celu wykrycie Salmonella spp. przeprowadza się zgodnie z normą EN ISO 6579-1.

W odniesieniu do próbek z okładzin na buty, próbek kurzu i pozostałych próbek odchodów, o których mowa w pkt 3.1, można połączyć wyhodowany na zbuforowanej wodzie peptonowej wzbogacony bulion do wykorzystania w przyszłych hodowlach. W tym celu należy inkubować obydwie próbki w zbuforowanej wodzie peptonowej zgodnie z pkt 3.1.3. Z każdej próbki należy pobrać 1 ml wyhodowanego bulionu i dokładnie wymieszać, następnie pobrać 0,1 ml otrzymanego roztworu i inokulować płytki ze zmodyfikowaną półpłynną pożywką Rappaport-Vassiliadis (MSRV).

Nie wstrząsać, nie mieszać ani nie wzburzać w inny sposób próbek w zbuforowanej wodzie peptonowej po inkubacji, gdyż wyzwala to cząstki blokujące, co w rezultacie ogranicza izolację w pożywce MSRV.

3.3.

Określanie serotypów

Co najmniej jeden izolat z każdej próbki wykazującej pozytywną reakcję oznacza się według schematu Kaufmanna-White'a.

3.4.

Metody alternatywne

Zamiast metod wykrywania i określania serotypów przewidzianych w pkt 3.1, 3.2 i 3.3 niniejszego załącznika można zastosować metody alternatywne, jeśli zostały one zwalidowane zgodnie z normą EN ISO 16140-2 (dotyczącą alternatywnych metod wykrywania).

3.5.

Przechowywanie szczepów

Należy dopilnować, aby co najmniej jeden wyizolowany szczep przedmiotowych serotypów salmonelli rocznie na pomieszczenie był pobierany w ramach kontroli urzędowych i przechowywany do celów przeprowadzenia w przyszłości fagotypowania lub oznaczania wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe, z zastosowaniem zwykłych metod przechowywania kultur, które muszą zapewniać integralność szczepów przez co najmniej dwa lata. Izolaty pochodzące z próbek pobranych z inicjatywy podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa spożywcze są także przechowywane w tym samym celu, jeżeli tak zadecyduje właściwy organ.

4.

WYNIKI I SPRAWOZDAWCZOŚĆ

Stado hodowlane jest uważane za stado z wynikiem dodatnim w odniesieniu do oceny realizacji celu unijnego,

- jeżeli wykryto obecność przedmiotowych serotypów salmonelli (innych niż szczepy szczepionki) w jednej lub większej liczbie próbek pobranych w stadzie, nawet jeżeli przedmiotowe szczepy salmonelli wykryto tylko w próbce kurzu, lub

- jeżeli potwierdzające pobieranie próbek w ramach kontroli urzędowych zgodnie z pkt 2.2.2.2 lit. b) nie potwierdza wykrycia przedmiotowych serotypów salmonelli, ale w stadzie wykryto obecność środków przeciwdrobnoustrojowych lub inhibitorów wzrostu bakterii.

Zasada ta nie ma zastosowania w wyjątkowych przypadkach opisanych w pkt 2.2.2.2 lit. c), gdy wstępny dodatni wynik badania w kierunku salmonelli na podstawie próbek pobranych z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze nie został potwierdzony przez próbki pobrane w ramach kontroli urzędowych.

Stado hodowlane z wynikiem dodatnim uwzględnia się tylko raz, niezależnie od częstości wykrywania przedmiotowych serotypów salmonelli w danym stadzie podczas okresu produkcyjnego i niezależnie od tego, czy próbki pobrano z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze, czy dokonał tego właściwy organ. Jeżeli jednak próbki są pobierane podczas okresu produkcyjnego na przestrzeni dwóch lat kalendarzowych, wówczas sprawozdania dotyczące wyniku uzyskanego za każdy rok składa się oddzielnie.

Sprawozdanie zawiera:

a) szczegółowy opis opcji zastosowanych w odniesieniu do planu pobierania próbek oraz, w stosownych przypadkach, do rodzaju pobranych próbek;

b) całkowitą liczbę dorosłych stad hodowlanych składających się z co najmniej 250 ptaków, które poddano badaniu co najmniej raz w roku sprawozdawczym;

c) wyniki badań zawierające:

(i) całkowitą liczbę stad hodowlanych zakażonych dowolnym serotypem salmonelli w państwie członkowskim;

(ii) liczbę stad hodowlanych z wynikiem dodatnim na obecność co najmniej jednego z przedmiotowych serotypów salmonelli;

(iii) liczbę stad hodowlanych z wynikiem dodatnim na każdy z serotypów salmonelli lub nieokreśloną odmianę salmonelli (izolaty nieoznaczalne lub nieoznaczone jako serotyp);

d) liczbę przypadków, w których wstępny dodatni wynik badania w kierunku salmonelli na podstawie próbek pobranych z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze nie został potwierdzony w ramach urzędowego pobierania próbek;

e) objaśnienia do wyników, w szczególności dotyczących wyjątkowych przypadków.

Wyniki i wszelkie dodatkowe istotne informacje są przekazywane w ramach sprawozdania na temat tendencji i źródeł przewidzianego w art. 9 ust. 1 dyrektywy 2003/99/WE.