KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 211 (¹),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) W dniu 20 grudnia 2007 r. Komisja wydała komunikat „Europejskie podejście do umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym” (²) skupiający się na umiejętności korzystania z mediów w zakresie informacji handlowych i obejmujący kwestie związane z reklamą i z umiejętnościami korzystania z mediów w zakresie dzieł audiowizualnych oraz dotyczący częściowo podnoszenia świadomości w zakresie filmu europejskiego i rozwijania umiejętności w zakresie kreatywności oraz umiejętności korzystania z mediów internetowych, dzięki którym, na przykład, obywatele dowiedzieliby się więcej o sposobie funkcjonowania wyszukiwarek internetowych.

(2) W swoim sprawozdaniu w sprawie umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym (³) Parlament Europejski wezwał Komisję do rozwijania polityki wspierania umiejętności korzystania z mediów we współpracy ze wszystkimi instytucjami europejskimi oraz z podmiotami lokalnymi i regionalnymi.

(3) W konkluzjach Rady w sprawie umiejętności korzystania z mediów (⁴) przyjętych przez Radę ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury na posiedzeniu w dniach 21–22 maja 2008 r. poparto zaproponowane przez Komisję Europejską strategiczne podejście zakładające, że umiejętność korzystania z mediów stanowi istotny element służący aktywności obywatelskiej w nowoczesnym społeczeństwie informacyjnym.

(4) W październiku 2008 r. Komitet Regionów przyjął opinię „Kreatywne treści online” oraz „Umiejętność korzystania z mediów” (⁵).

(5) Rada w Lizbonie (⁶) stwierdziła, że „sektor treści cyfrowych tworzy wartość dodaną poprzez wykorzystywanie i tworzenie sieci europejskiej różnorodności kulturowej”. W zapoczątkowanej w 2007 r. europejskiej agendzie kultury ustanowiono strategiczne ramy polityczne mające na celu sprostanie kluczowym wyzwaniom w dziedzinie kultury, podczas gdy w konkluzjach Rady z maja 2009 r. w sprawie kultury jako katalizatora twórczości i innowacji podkreślono szczególny wkład, jaki kultura może wnieść w twórczość i innowację oraz zachęcono do postrzegania innowacji w sposób szeroki, jako części strategii lizbońskiej po 2010 r. Jest to także szczególnie istotne w ramach inicjatywy i2010 Komisji Europejskiej w celu wzmocnienia konkurencyjności w sektorze technologii informacyjnokomunikacyjnych i utworzenia jednolitej europejskiej przestrzeni informacyjnej.

(6) Wyższy poziom umiejętności korzystania z mediów pomógłby w znacznej mierze w zbliżeniu się do celów Unii Europejskiej ustanowionych podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Lizbonie i w inicjatywie i2010, odnoszących się w szczególności do bardziej konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy, i przyczyniłby się tym samym do powstania bardziej integracyjnego społeczeństwa informacyjnego.

(7) Konsultacje społeczne przeprowadzone pod koniec 2006 r. wykazały, że w Europie stosowane są różne praktyki i osiągane są nierówne poziomy umiejętności korzystania z mediów. Równocześnie uznaje się, że nie ma ustalonych kryteriów lub standardów służących dokonywaniu oceny umiejętności korzystania z mediów i że istnieje pilna potrzeba dokonania szerszego i długoterminowego badania w celu ustalenia tych kryteriów.

(8) W badaniu „Obecne tendencje i podejścia w zakresie umiejętności korzystania z mediów” przeprowadzonym na potrzeby Komisji w drugim półroczu 2007 r. stwierdzono, że na szczeblu europejskim istnieją pewne przeszkody utrudniające rozwój w dziedzinie umiejętności korzystania z mediów. Do przeszkód tych należą w szczególności brak wspólnej wizji, brak widoczności na poziomie europejskim inicjatyw krajowych, regionalnych i lokalnych, brak europejskich sieci i brak koordynacji pomiędzy zainteresowanymi stronami.

(9) Bardzo ważne byłoby posiadanie możliwości badania, określania i upowszechniania dobrych praktyk w tej dziedzinie na terenie całej Unii Europejskiej oraz możliwości tworzenia i wspierania europejskich sieci wśród zainteresowanych stron.

(10) Zdolność obywateli europejskich do podejmowania świadomych i zróżnicowanych wyborów w roli konsumentów mediów przyczyniłaby się do zwiększenia konkurencyjności europejskiego sektora audiowizualnego i treści cyfrowych.

(11) Umiejętność korzystania z mediów odnosi się do zdolności do korzystania z mediów, rozumienia i krytycznej oceny różnych aspektów mediów i ich treści oraz porozumiewania się w różnych kontekstach.

(12) Rozpowszechnianie kreatywnych treści cyfrowych i zwiększenie liczby platform dystrybucji online i mobilnych platform dystrybucji stawia nowe wyzwania w zakresie umiejętności korzystania z mediów. W dzisiejszym świecie obywatele muszą wykształcić umiejętności analityczne, które pozwalają na lepsze intelektualne i emocjonalne zrozumienie mediów cyfrowych.

(13) Umiejętność korzystania z mediów obejmuje wszystkie media. Celem umiejętności korzystania z mediów jest zwiększenie świadomości ludzi w zakresie wielu form wiadomości medialnych, które napotykają w codziennym życiu. Wiadomościami medialnymi są programy, filmy, obrazy, teksty, dźwięki i strony internetowe przekazywane za pośrednictwem różnych form komunikacji.

(14) Umiejętność korzystania z mediów odgrywa istotną rolę w podnoszeniu świadomości w zakresie europejskiego dziedzictwa audiowizualnego i tożsamości kulturowych oraz w zwiększaniu wiedzy i zainteresowania dziedzictwem audiowizualnym i nowymi europejskimi dziełami kultury.

(15) Umiejętność korzystania z mediów jest związana z kwestią integracji i postaw obywatelskich w nowoczesnym społeczeństwie informacyjnym. Jest to podstawowa umiejętność przydatna nie tylko młodym ludziom, ale także osobom dorosłym i starszym, rodzicom, nauczycielom i osobom zatrudnionym w sektorze mediów. Dzięki Internetowi i technologii cyfrowej coraz większa liczba Europejczyków może obecnie tworzyć i rozpowszechniać obrazy, informacje i treści. Umiejętność korzystania z mediów jest obecnie uważana za kluczowy warunek konieczny do aktywnego i pełnego korzystania z obywatelstwa, a posiadanie tej umiejętności ma na celu zapobieganie ryzyku wykluczenia z życia społecznego i zmniejszanie tego ryzyka.

(16) Społeczeństwo posiadające umiejętność korzystania z mediów stanowiłoby równocześnie bodziec i warunek konieczny do zaistnienia pluralizmu i niezależności mediów. Wyrażanie różnych opinii i pomysłów w różnych językach i reprezentowanie różnych grup w obrębie społeczności i w kontaktach między społecznościami ma pozytywny wpływ na takie wartości jak różnorodność, tolerancja, przejrzystość, sprawiedliwość i dialog. Dlatego też należy upowszechniać umiejętność korzystania z mediów we wszystkich grupach społecznych i uważnie obserwować rozwój tych umiejętności.

(17) Demokracja zależy od aktywnego udziału obywateli w życiu swojej społeczności, a umiejętność korzystania z mediów zapewniłaby im umiejętności potrzebne do zrozumienia informacji napływających codziennie za pośrednictwem nowych technologii komunikacyjnych.

(18) Na różnych poziomach powinno się inaczej podchodzić do umiejętności korzystania z mediów. Główną odpowiedzialność za sposoby uwzględnienia umiejętności korzystania z mediów w programach nauczania na wszystkich poziomach ponoszą państwa członkowskie. Rola pełniona przez władze lokalne jest także bardzo istotna, ponieważ są one bliżej obywateli i wspierają inicjatywy w nieformalnym sektorze edukacji. Społeczeństwo obywatelskie powinno także aktywnie przyczynić się do promowania umiejętności korzystania z mediów w sposób oddolny.

(19) Inicjatywy Komisji, takie jak program MEDIA 2007 (decyzja nr 1718/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie programu wspierającego europejski sektor audiowizualny (MEDIA 2007) (⁷)) i dyrektywa w sprawie audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa 2007/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniająca dyrektywę Rady 89/552/EWG w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej (⁸)), mające na celu poprawienie konkurencyjności europejskiego sektora audiowizualnego i treści cyfrowych, wnoszą wkład w umiejętność korzystania z mediów.

(20) Komisja zamierza monitorować starania podejmowane w zakresie umiejętności korzystania z mediów audiowizualnych i umiejętności korzystania z mediów w zakresie informacji handlowych zgodnie z motywem 37 dyrektywy w sprawie audiowizualnych usług medialnych, w szczególności w ramach Komitetu Kontaktowego ds. Audiowizualnych Usług Medialnych i w ramach obowiązku przedstawiania sprawozdań przewidzianego w art. 26 dyrektywy.

(21) W ramach istniejących programów Komisja będzie wspierała projekty badawcze dotyczące umiejętności korzystania z mediów. W szczególności Komisja zamierza rozpocząć badanie poziomu świadomości zagrożeń związanych z rozpowszechnianiem danych osobowych w środowisku internetowym i badanie dotyczące sposobu ulepszenia korzystania z wyszukiwarek internetowych.

(22) Inicjatywy związane z umiejętnością korzystania z mediów powinny także obejmować aspekt odnoszący się do świadomości roli, jaką odgrywa prawo autorskie.

(23) Przetwarzanie danych osobowych w sieciach informacyjnokomunikacyjnych, w szczególności w celu przedstawiania konsumentom ofert dopasowanych do ich potrzeb, oraz wyzwania, jakie to przetwarzanie stwarza w odniesieniu do ochrony danych osobowych i poszanowania prywatności, muszą być przedmiotem inicjatyw dotyczących umiejętności korzystania z mediów. Sieci informacyjnokomunikacyjne rzeczywiście otwierają przed użytkownikami nowe możliwości, ale mogą też stwarzać jednostkom nowe zagrożenia, takie jak kradzież tożsamości, dyskryminacyjne profilowanie użytkowników lub ciągły nadzór. Komisja odniosła się do tych kwestii i możliwych rozwiązań w komunikacie w sprawie lepszej ochrony danych z wykorzystaniem technologii na rzecz ochrony prywatności (⁹).

(24) Inicjatywy związane z umiejętnością korzystania z mediów cyfrowych powinny zapewnić ścisłe zaangażowanie tradycyjnych wydawców ze względu na niezwykle cenne doświadczenia branży wydawniczej w odniesieniu do umiejętności korzystania z mediów poza środowiskiem internetowym i ze względu na coraz większy zwrot tej branży w kierunku produkowania i rozpowszechniania treści cyfrowych.

(25) Komisja zamierza osiągnąć szersze porozumienie w sprawie istotnych aspektów umiejętności korzystania z mediów (definicji, celów) oraz wspierać badanie i wymianę dobrych praktyk w zakresie umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym, w tym w zakresie gospodarki sektora mediów w Europie, w szczególności przez organizowanie spotkań Komitetu Kontaktowego ds. Audiowizualnych Usług Medialnych (¹⁰), promowanie i wspieranie przedsięwzięć w ramach programu MEDIA 2007 (¹¹), współpracę z innymi instytucjami europejskimi i organizacjami międzynarodowymi, takimi jak Rada Europy, UNESCO i Alians Cywilizacji w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz promowanie partnerstwa publiczno prywatnego w zakresie umiejętności korzystania z mediów,

NINIEJSZYM ZALECA:

I. Aby państwa członkowskie, w stosownych przypadkach we współpracy z władzami odpowiedzialnymi za uregulowania w dziedzinie łączności audiowizualnej i elektronicznej oraz we współpracy z nadzorczymi organami ochrony danych:

1) opracowały i wdrożyły inicjatywy współregulacji prowadzące do przyjęcia przez główne zainteresowane strony kodeksów postępowania i wspierały inicjatywy i wytyczne w zakresie samoregulacji dotyczące tematów określonych dla sektora mediów w części II poniżej;

2) wspierały – w ramach kontynuacji bieżącego badania Komisji dotyczącego kryteriów oceny poziomów umiejętności korzystania z mediów w Europie – systematyczne badania przez prowadzenie analiz i projektów dotyczących różnych aspektów i wymiarów umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym i ocenianie postępów w zakresie poziomów umiejętności korzystania z mediów;

3) zainicjowały na konferencjach i podczas innych imprez publicznych debaty dotyczące włączenia umiejętności korzystania z mediów do obowiązkowego programu nauczania i uznania jej jako części zapewniania kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie określonych w zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie;

4) zintensyfikowały starania mające na celu pogłębienie świadomości krajowego i europejskiego dziedzictwa audiowizualnego poprzez organizowanie krajowych kampanii informacyjnych kierowanych do obywateli;

5) podnosiły świadomość dotyczącą zagrożeń związanych z przetwarzaniem danych osobowych w sieciach informacyjnokomunikacyjnych poprzez szkolenia, dni informacyjne i rozpowszechnianie materiałów informacyjnych oraz poprzez edukowanie w tym zakresie użytkowników, w szczególności młodzieży, rodziców i nauczycieli.

II. Sektorowi mediów, by zwiększył swe zaangażowanie w dostarczenie niezbędnych narzędzi służących zwiększaniu poziomu umiejętności korzystania z mediów przez:

1) systematyczne upowszechnianie w drodze kampanii informacyjnych wiedzy o tym, w jaki sposób informacje i kreatywne treści są produkowane, opracowywane i rozpowszechniane w środowisku cyfrowym, w tym wiedzy o funkcjonowaniu wyszukiwarek internetowych i sposobach lepszego z nich korzystania;

2) dostarczanie obywatelom jasnych i przyjaznych użytkownikowi informacji poprzez organizowanie kampanii informacyjnych dotyczących technik wykorzystywanych dla celów informacji handlowych, a mianowicie dotyczących lokowania produktów i reklamy w Internecie, oraz dostarczanie obywatelom środków umożliwiających łatwiejsze dostrzeganie granicy między marketingiem i treścią;

3) dostarczanie obywatelom informacji i tworzenie materiałów informacyjnych kierowanych szczególnie do młodych ludzi i dotyczących tego, w jaki sposób w pełni zgodnie z przepisami obowiązującego prawa ich dane osobowe są przetwarzane w kontekście ofert dopasowanych do ich potrzeb, a zwłaszcza w kontekście reklamy interaktywnej;

4) aktywne informowanie obywateli podczas organizowanych dni informacyjnych o tym, jak funkcjonuje sektor gospodarki związany z kulturą, w tym także, jaką rolę w tym kontekście odgrywa prawo autorskie.

III. Niniejsze zalecenie skierowane jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia 20 sierpnia 2009 r.