Logo Inforlex
konto
Akt prawny oczekujący
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, L rok 2009 nr 119 str. 32
Wersja oczekująca od dnia notyfikacji

DECYZJA KOMISJI

z dnia 13 maja 2009 r.

zmieniająca decyzję 2006/771/WE w sprawie harmonizacji widma radiowego na potrzeby urządzeń bliskiego zasięgu

(notyfikowana jako dokument nr C(2009) 3710)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(2009/381/WE)

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,

uwzględniając decyzję nr 676/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie ram regulacyjnych dotyczących polityki spektrum radiowego we Wspólnocie Europejskiej (decyzja o spektrum radiowym) (1), w szczególności jej art. 4 ust. 3,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Decyzja Komisji 2006/771/WE (2) służy harmonizacji technicznych warunków użytkowania widma na potrzeby różnorodnych urządzeń bliskiego zasięgu, takich jak systemy alarmowe, urządzenia łączności lokalnej, mechanizmy do otwierania drzwi oraz implanty medyczne. Urządzenia bliskiego zasięgu to zwykle produkty wytwarzane na skalę masową lub urządzenia przenośne, które bez trudu mogą być przewożone za granicę i tam wykorzystywane; różnice w warunkach dostępu do częstotliwości utrudniają ich swobodny przepływ, zwiększają ich koszty produkcji oraz stwarzają ryzyko szkodliwych zakłóceń innych zastosowań i służb radiokomunikacyjnych.

(2) Decyzją Komisji 2008/432/WE (3) zmieniono zharmonizowane warunki techniczne dla urządzeń bliskiego zasięgu zamieszczone w decyzji 2006/771/WE, zastępując jej załącznik.

(3) W związku z szybkim postępem technicznym i zmieniającymi się potrzebami społeczeństwa mogą się jednak pojawiać nowe zastosowania urządzeń bliskiego zasięgu, które będą wymagać okresowej aktualizacji warunków harmonizacji widma radiowego.

(4) W dniu 5 lipca 2006 r. Komisja, zgodnie z art. 4 ust. 2 decyzji nr 676/2002/WE, udzieliła Europejskiej Konferencji Administracji Pocztowych i Telekomunikacyjnych (CEPT) stałego mandatu (4) w zakresie aktualizacji załącznika do decyzji 2006/771/WE w związku z rozwojem technologii i rynku w zakresie urządzeń bliskiego zasięgu.

(5) W przedłożonym na podstawie tego mandatu sprawozdaniu z listopada 2008 r. (5) CEPT zaleciła Komisji zmianę szeregu aspektów technicznych w załączniku do decyzji 2006/771/WE.

(6) Należy zatem odpowiednio zmienić decyzję 2006/771/WE.

(7) Urządzenia, które pracują zgodnie z warunkami określonymi w niniejszej decyzji, muszą również spełniać wymogi dyrektywy nr 1999/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 marca 1999 r. w sprawie urządzeń radiowych i końcowych urządzeń telekomunikacyjnych oraz wzajemnego uznawania ich zgodności (6), tak aby możliwe było efektywne wykorzystanie widma radiowego oraz uniknięcie zakłóceń, co należy wykazać przez zgodność z normami zharmonizowanymi albo przez spełnienie alternatywnych procedur oceny zgodności.

(8) Środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne z opinią Komitetu ds. Widma Radiowego,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Załącznik do decyzji 2006/771/WE zastępuje się załącznikiem do niniejszej decyzji.

Artykuł 2

Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 13 maja 2009 r.

W imieniu Komisji
Viviane REDING
Członek Komisji

(1) Dz.U. L 108 z 24.4.2002, s. 1.

(2) Dz.U. L 312 z 11.11.2006, s. 66.

(3) Dz.U. L 151 z 11.6.2008, s. 49.

(4) Stały mandat udzielony CEPT w zakresie corocznej aktualizacji technicznego załącznika do decyzji Komisji w sprawie harmonizacji widma radiowego na potrzeby urządzeń bliskiego zasięgu (5 lipca 2006 r.).

(5) Sprawozdanie CEPT nr 26, RSCOM 08-88.

(6) Dz.U. L 91 z 7.4.1999, s. 10.

ZAŁĄCZNIK

„ZAŁĄCZNIK

Zharmonizowane zakresy częstotliwości i parametry techniczne urządzeń bliskiego zasięgu

Rodzaj urządzenia bliskiego zasięgu Zakres częstotliwości Maksymalna moc/natężenie pola/gęstość mocy (1) Dodatkowe parametry regulacyjne/wymagania dotyczące dostępu do widma oraz technik osłabiania zakłóceń (2) Inne ograniczenia (3) Data wdrożenia
Urządzenia bliskiego zasięgu ogólnego stosowania (4) 6 765–6 795 kHz 42 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
13,553–13,567 MHz 42 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
26,957–27,283 MHz 10 mW zastępczej mocy promieniowanej (e.r.p.), która wynosi 42 dBμA/m w odległości 10 metrów Z wyjątkiem transmisji sygnałów wizyjnych 1 czerwca 2007 r.
40,660–40,700 MHz 10 mW e.r.p. Z wyjątkiem transmisji sygnałów wizyjnych 1 czerwca 2007 r.
433,050–434,040 (5) MHz 1 mW e.r.p.
oraz gęstość mocy 13 dBm/10 kHz dla modulacji szerokości pasma powyżej 250 kHz		 Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 października 2008 r.
10 mW e.r.p. Aktywność nadajnika (6): 10 % Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 czerwca 2007 r.
434,040–434,790 (5) MHz 1 mW e.r.p.
oraz gęstość mocy 13 dBm/10 kHz dla modulacji szerokości pasma powyżej 250 kHz		 Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 października 2008 r.
10 mW e.r.p. Aktywność nadajnika (6): 10 % Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 czerwca 2007 r.
Aktywność nadajnika (6): 100 % przy odstępie sąsiedniokanałowym do 25 kHz Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 października 2008 r.
863,000–868,000 MHz 25 mW e.r.p. Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE. Jako alternatywę można zastosować aktywność nadajnika (6) na poziomie 0,1 %. Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 października 2008 r.
868,000–868,600 (5) MHz 25 mW e.r.p. Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE. Jako alternatywę można zastosować aktywność nadajnika (6) na poziomie 1 %. Z wyjątkiem transmisji sygnałów wizyjnych 1 października 2008 r.
25 mW e.r.p. Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE. Jako alternatywę można zastosować aktywność nadajnika (6) na poziomie 0,1 %. Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 października 2008 r.
868,700–869,200 (5) MHz 25 mW e.r.p. Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE. Jako alternatywę można zastosować aktywność nadajnika (6) na poziomie 0,1 %. Z wyjątkiem transmisji sygnałów wizyjnych 1 października 2008 r.
25 mW e.r.p. Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE. Jako alternatywę można zastosować aktywność nadajnika (6) na poziomie 0,1 %. Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 października 2008 r.
869,400–869,650 (5) MHz 500 mW e.r.p. Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE. Jako alternatywę można zastosować aktywność nadajnika (6) na poziomie 10 %.
Odstęp sąsiedniokanałowy musi wynosić 25 kHz, z wyjątkiem sytuacji, kiedy cały zakres może być również używany jako jeden kanał dla szybkiej transmisji danych		 Z wyjątkiem transmisji sygnałów wizyjnych 1 października 2008 r.
25 mW e.r.p. Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE. Jako alternatywę można zastosować aktywność nadajnika (6) na poziomie 0,1 %. Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 października 2008 r.
869,700–870,000 (5) MHz 5 mW e.r.p. Transmisja głosu dozwolona przy zastosowaniu zaawansowanych technik osłabiania zakłóceń Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i wizyjnych 1 czerwca 2007 r.
25 mW e.r.p. Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE. Jako alternatywę można zastosować aktywność nadajnika (6) na poziomie 0,1 %. Z wyjątkiem transmisji sygnałów akustycznych i głosowych oraz wizyjnych 1 października 2008 r.
2 400–2 483,5 MHz 10 mW zastępczej mocy promieniowanej izotropowo (e.i.r.p.) 1 czerwca 2007 r.
5 725–5 875 MHz 25 mW e.i.r.p. 1 czerwca 2007 r.
24,150–24,250 GHz 100 mW e.i.r.p. 1 października 2008 r.
61,0–61,5 GHz 100 mW e.i.r.p. 1 października 2008 r.
Szerokopasmowe systemy transmisji danych 2 400–2 483,5 MHz 100 mW e.i.r.p.
oraz gęstość mocy 100 mW/100 kHz e.i.r.p. dla modulacji ze skakaniem po częstotliwościach (frequency hopping), gęstość mocy 10 mW/MHz e.i.r.p. dla innych rodzajów modulacji		 Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE 1 listopada 2009 r.
57,0–66,0 (5) GHz 40 dBm e.i.r.p.
oraz gęstość mocy 13 dBm/MHz e.i.r.p.		 Z wyjątkiem zastosowań na zewnątrz budynków 1 listopada 2009 r.
25 dBm e.i.r.p.
oraz gęstość mocy – 2 dBm/MHz e.i.r.p.		 Z wyjątkiem urządzeń zainstalowanych na zewnątrz budynków 1 listopada 2009 r.
Systemy alarmowe 868,600–868,700 MHz 10 mW e.r.p. Odstęp sąsiedniokanałowy: 25 kHz
Cały zakres częstotliwości może być również używany jako jeden kanał dla szybkiej transmisji danych
Aktywność nadajnika (6): 1,0 %		 1 października 2008 r.
869,250–869,300 MHz 10 mW e.r.p. Odstęp sąsiedniokanałowy: 25 kHz
Aktywność nadajnika (6): 0,1 %		 1 czerwca 2007 r.
869,300–869,400 MHz 10 mW e.r.p. Odstęp sąsiedniokanałowy: 25 kHz
Aktywność nadajnika (6): 1,0 %		 1 października 2008 r.
869,650–869,700 MHz 25 mW e.r.p. Odstęp sąsiedniokanałowy: 25 kHz
Aktywność nadajnika (6): 10 %		 1 czerwca 2007 r.
Urządzenia alarmowe pomocy socjalnej (7) 869,200–869,250 MHz 10 mW e.r.p. Odstęp sąsiedniokanałowy: 25 kHz
Aktywność nadajnika (6): 0,1 %		 1 czerwca 2007 r.
Urządzenia do zastosowań indukcyjnych (8) 20,050–59,750 kHz 72 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 czerwca 2007 r.
59,750–60,250 kHz 42 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 czerwca 2007 r.
60,250–70,000 kHz 69 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 czerwca 2007 r.
70–119 kHz 42 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 czerwca 2007 r.
119–127 kHz 66 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 czerwca 2007 r.
127–140 kHz 42 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
140–148,5 kHz 37,7 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
148,5-5 000 kHz
W następujących zakresach obowiązują wyższe wartości natężenia pola oraz dodatkowe ograniczenia wykorzystania:		 - 15 dBμA/m w odległości 10 m w każdej szerokości pasma wynoszącej 10 kHz
Ponadto w przypadku systemów pracujących z szerokością pasma przekraczającą 10 kHz, sumaryczne natężenie pola wynosi - 5 dBμA/m w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
400–600 kHz - 8 dBμA/m
w odległości 10 m		 Niniejsze warunki wykorzystania odnoszą się tylko do RFID (9) 1 października 2008 r.
3 155–3 400 kHz 13,5 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
5 000-30 000 kHz
W następujących zakresach obowiązują wyższe wartości natężenia pola oraz dodatkowe ograniczenia wykorzystania:		 - 20 dBμA/m w odległości 10 m w każdej szerokości pasma wynoszącej 10 Hz
Ponadto w przypadku systemów pracujących z szerokością pasma przekraczającą 10 kHz, sumaryczne natężenie pola wynosi - 5 dBμA/m w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
6 765–6 795 kHz 42 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 czerwca 2007 r.
7 400–8 800 kHz 9 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
10 200–11 000 kHz 9 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
13 553–13 567 kHz 42 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 czerwca 2007 r.
60 dBμA/m
w odległości 10 m		 Niniejsze warunki wykorzystania odnoszą się tylko do RFID (9) i EAS (10) 1 października 2008 r.
26 957–27 283 kHz 42 dBμA/m
w odległości 10 m		 1 października 2008 r.
Aktywne wyroby medyczne do implantacji (11) 9–315 kHz 30 dBμA/m
w odległości 10 m		 Aktywność nadajnika (6): 10 % 1 października 2008 r.
402–405 MHz 25 μW e.r.p. Odstęp sąsiedniokanałowy: 25 kHz
Pojedyncze nadajniki mogą łączyć sąsiadujące kanały dla zwiększenia szerokości pasma do 300 kHz.
Możliwe jest wykorzystanie innych technik dostępu do widma i osłabiania zakłóceń, w tym dla pasm o szerokości większej niż 300 kHz, pod warunkiem że ich parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE, tak by zapewnić zgodność działania z innymi użytkownikami, a zwłaszcza z radiosondami meteorologicznymi.		 1 listopada 2009 r.
Bezprzewodowe urządzenia do transmisji sygnałów akustycznych (12) 87,5–108,0 MHz 50 nW e.r.p. Odstęp sąsiedniokanałowy do 200 kHz 1 października 2008 r.
863–865 MHz 10 mW e.r.p. 1 czerwca 2007 r.
Urządzenia do radiolokacji (13) 2 400–2 483,5 MHz 25 mW e.i.r.p. 1 listopada 2009 r.
17,1–17,3 GHz 26 dBm e.i.r.p. Należy zastosować techniki dostępu do widma oraz osłabiania zakłóceń, których parametry działania odpowiadają co najmniej technikom przewidzianym w normach zharmonizowanych przyjętych na mocy dyrektywy 1999/5/WE Niniejsze warunki wykorzystania odnoszą się tylko do systemów ziemskich 1 listopada 2009 r.
Radar sondujący poziom napełnienia zbiornika (14) 4,5–7,0 GHz 24 dBm e.i.r.p. (15) 1 listopada 2009 r.
8,5–10,6 GHz 30 dBm e.i.r.p. (15) 1 listopada 2009 r.
24,05–27,0 GHz 43 dBm e.i.r.p. (15) 1 listopada 2009 r.
57,0–64,0 GHz 43 dBm e.i.r.p. (15) 1 listopada 2009 r.
75,0–85,0 GHz 43 dBm e.i.r.p. (15) 1 listopada 2009 r.
Zdalne sterowanie modeli (16) 26 990–27 000 kHz 100 mW e.r.p. 1 listopada 2009 r.
27 040–27 050 kHz 100 mW e.r.p. 1 listopada 2009 r.
27 090–27 100 kHz 100 mW e.r.p. 1 listopada 2009 r.
27 140–27 150 kHz 100 mW e.r.p. 1 listopada 2009 r.
27 190–27 200 kHz 100 mW e.r.p. 1 listopada 2009 r.
Identyfikacja radiowa (RFID) 2 446–2 454 MHz 100 mW e.i.r.p. 1 listopada 2009 r.

(1) Państwa członkowskie muszą zezwolić na wykorzystanie widma radiowego do maksymalnych wartości mocy, natężenia pola lub gęstości mocy podanych w niniejszej tabeli. Zgodnie z art. 3 ust. 3 decyzji 2006/771/WE państwa członkowskie mogą określić mniej restrykcyjne warunki, tj. zezwolić na wykorzystanie widma przy wyższych wartościach mocy, natężenia pola lub gęstości mocy.

(2) Oprócz tych »dodatkowych parametrów regulacyjnych/wymagań dotyczących dostępu do widma oraz technik osłabiania zakłóceń« państwa członkowskie nie mogą określać żadnych innych parametrów ani wymagań dotyczących dostępu do widma oraz technik osłabiania zakłóceń. Możliwość określenia mniej restrykcyjnych warunków w rozumieniu art. 3 ust. 3 decyzji 2006/771/WE oznacza, że państwa członkowskie mogą w określonej komórce tabeli zupełnie zrezygnować z parametrów/ wymagań dotyczących dostępu do widma oraz technik osłabiania zakłóceń lub dopuścić wyższe wartości.

(3) Oprócz tych »innych ograniczeń« państwa członkowskie nie mogą określać żadnych dodatkowych ograniczeń wykorzystania widma. Możliwość określenia mniej restrykcyjnych warunków w rozumieniu art. 3 ust. 3 decyzji 2006/771/WE oznacza, że państwa członkowskie mogą zrezygnować z jednego lub z większej liczby tych ograniczeń.

(4) Kategoria ta jest dostępna dla każdego zastosowania, które spełnia warunki techniczne (typowe zastosowania to telemetria, zdalne sterowanie, systemy alarmowe, szeroko pojęta transmisja danych i inne podobne zastosowania).

(5) Dla tego zakresu częstotliwości państwa członkowskie muszą umożliwić wszystkie alternatywne warunki wykorzystania.

(6) »Aktywność nadajnika« oznacza wyrażoną w procentach ilość czasu w dowolnym jednogodzinnym przedziale, w którym urządzenie aktywnie nadaje. Możliwość określenia mniej restrykcyjnych warunków w rozumieniu art. 3 ust. 3 decyzji 2006/771/WE oznacza, że państwa członkowskie mogą dopuścić wyższe wartości dla »aktywności nadajnika«.

(7) Urządzenia alarmowe pomocy socjalnej służą ludziom starszym lub osobom niepełnosprawnym, umożliwiając uruchomienie alarmu w przypadku gdy osoby te znajdują się w stanie zagrożenia.

(8) Kategoria ta obejmuje między innymi: urządzenia służące do unieruchamiania pojazdów, do identyfikacji zwierząt, systemy alarmowe, wykrywanie kabli, gospodarowanie odpadami, identyfikację osób, bezprzewodowe łącza głosowe, kontrolę dostępu, czujniki zbliżeniowe, systemy antykradzieżowe, w tym antykradzieżowe systemy indukcyjne RF, przesyłanie danych do urządzeń przenośnych, automatyczną identyfikację produktów, bezprzewodowe systemy sterowania i automatyczne pobieranie opłat drogowych.

(9) Kategoria ta obejmuje zastosowania indukcyjne wykorzystywane w identyfikacji radiowej (Radio Frequency Identification, RFID).

(10) Kategoria ta obejmuje zastosowania indukcyjne wykorzystywane w elektronicznej ochronie towarów (Electronic Article Surveillance, EAS).

(11) Kategoria ta obejmuje elementy radiowe aktywnych wyrobów medycznych do implantacji zdefiniowanych w dyrektywie Rady 90/385/EWG z dnia 20 czerwca 1990 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do wyrobów medycznych aktywnego osadzania (Dz.U. L 189 z 20.7.1990, s. 17).

(12) Zastosowania w bezprzewodowych urządzeniach do transmisji sygnałów akustycznych, m.in.: głośniki bezprzewodowe; słuchawki bezprzewodowe; słuchawki bezprzewodowe do urządzeń przenośnych, takich jak np. przenośny odtwarzacz CD, magnetofon lub odbiornik radiowy; słuchawki bezprzewodowe do użytku w pojazdach, np. z odbiornikiem radiowym lub telefonem komórkowym; douszne monitory odsłuchowe wykorzystywane do transmisji dźwięku podczas koncertów lub innych widowisk scenicznych.

(13) Kategoria ta obejmuje urządzenia wykorzystywane do określania pozycji, prędkości lub innych właściwości obiektu, lub do uzyskiwana informacji związanych z tymi parametrami.

(14) Radary sondujące poziom napełnienia zbiornika (TLPR) są to urządzenia radiolokacyjne, które wykorzystuje się do pomiarów napełniania zbiornika i które instaluje się w zbiornikach wykonanych z metalu lub zbrojonego betonu, lub w podobnych obiektach wykonanych z materiału o podobnych właściwościach tłumiących. Zbiornik przeznaczony do przechowywania danej substancji.

(15) Wewnątrz zamkniętego zbiornika zastosowanie ma maksymalna moc odpowiadająca widmowej gęstości wynoszącej – 41,3 dBm/MHz e.i.r.p. mierzoną poza 500-litrowym zbiornikiem testowym.

(16) Kategoria ta obejmuje urządzenia wykorzystywane do kontrolowania ruchu modeli (głównie miniaturowych wersji pojazdów) w powietrzu, na lądzie lub nad/pod powierzchnią wody.”
* Autentyczne są wyłącznie dokumenty UE opublikowane w formacie PDF w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Źródło: INFORLEX Freemium
Copyright © 2024 INFOR PL S.A. Wszelkie prawa zastrzeżone.