PARLAMENT EUROPEJSKI,

— uwzględniając ostateczne roczne sprawozdania finansowe Europejskiej Agencji Leków na rok budżetowy 2006(¹),

— uwzględniając sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego na temat ostatecznych rocznych sprawozdań finansowych Europejskiej Agencji Leków za rok budżetowy 2006, wraz z odpowiedziami Agencji(²),

— uwzględniając zalecenie Rady z dnia 12 lutego 2008 r. (5843/2008 – C6-0084/2008),

— uwzględniając Traktat WE, w szczególności jego art. 276,

— uwzględniając rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich(³), w szczególności jego art. 185,

— uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 726/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. ustanawiające wspólnotowe procedury wydawania pozwoleń dla produktów leczniczych stosowanych u ludzi i do celów weterynaryjnych i nadzoru nad nimi oraz ustanawiające Europejską Agencję Leków(⁴), w szczególności jego art. 68,

— uwzględniając rozporządzenie Komisji (WE, Euratom) nr 2343/2002 z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów określonych w art. 185 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002(⁵), w szczególności jego art. 94,

— uwzględniając art. 71 regulaminu, jak również załącznik V do regulaminu,

— uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej oraz opinię Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A6-0125/2008),

A. mając na uwadze, że Trybunał Obrachunkowy oświadczył, iż uzyskał wystarczającą pewność, że sprawozdanie finansowe za rok budżetowy 2006 r. jest wiarygodne oraz że transakcje leżące u podstaw sprawozdania zostały przeprowadzone legalnie i prawidłowo,

B. mając na uwadze fakt, że w dniu 24 kwietnia 2007 r. Parlament Europejski udzielił dyrektorowi zarządzającemu Europejskiej Agencji Leków absolutorium z wykonania budżetu Agencji za rok budżetowy 2005(⁶), a także fakt, że w rezolucji załączonej do decyzji o absolutorium Parlament między innymi

- zauważył, że ponad 40 % podjętych zobowiązań przeniesiono na kolejny rok budżetowy,

- zauważył, że budżet Agencji znacznie się zwiększył w związku z rozszerzeniem UE,

- zwrócił się do Agencji, aby w swoich sprawozdaniach ujmowała środki finansowe otrzymane od innych agencji i organów z przeznaczeniem na finansowanie wspólnego działu obsługi, pracującego nad rozwojem informatycznych systemów zarządzania finansowego,

- zwrócił się, aby do 1 stycznia 2010 r., a następnie co pięć lat, Agencja zlecała przeprowadzenie niezależnej zewnętrznej oceny własnych osiągnięć w oparciu o rozporządzenie ustanawiające Agencję oraz programy pracy, co do których decyzje podejmuje zarząd;

Kwestie ogólne, które odnoszą się do zagadnień horyzontalnych dotyczących agencji UE, a tym samym mają znaczenie także dla procedur udzielania absolutorium poszczególnym agencjom

1. zauważa, że w 2006 r. budżety 24 agencji i innych organów zdecentralizowanych skontrolowanych przez Trybunał Obrachunkowy wyniosły ogółem 1080,5 mln EUR (największym budżetem, w wysokości 271 mln EUR, dysponowała Europejska Agencja Odbudowy, a budżetem najmniejszym, wynoszącym 5 mln EUR – Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL));

2. zaznacza, że do zewnętrznych organów UE podlegających procedurze kontroli i udzielania absolutorium należą obecnie nie tylko tradycyjne agencje regulacyjne, lecz również agencje wykonawcze utworzone w celu realizacji konkretnych programów, a w najbliższej przyszłości będą to także wspólne przedsięwzięcia ustanowione w formie partnerstw publiczno-prywatnych (wspólne inicjatywy technologiczne);

3. zauważa, że w przypadku Parlamentu liczba agencji podlegających procedurze udzielania absolutorium zmieniała się w sposób następujący: rok budżetowy 2000: 8; 2001: 10; 2002: 11; 2003: 14; 2004: 14; 2005: 16; 2006: 20 agencji regulacyjnych i 2 agencje wykonawcze (nie licząc 2 agencji kontrolowanych przez Europejski Trybunał Obrachunkowy, lecz podlegających wewnętrznej procedurze udzielania absolutorium);

4. stwierdza zatem, że proces kontroli/udzielania absolutorium stał się uciążliwy i nieproporcjonalny, biorąc pod uwagę względną wysokość budżetów agencji/organów zdecentralizowanych; zobowiązuje właściwą komisję parlamentarną do przeprowadzenia szeroko zakrojonego przeglądu procesu udzielania absolutorium agencjom i organom zdecentralizowanym z myślą o opracowaniu prostszego i bardziej racjonalnego podejścia, uwzględniając fakt, że w przyszłych latach trzeba będzie sporządzać oddzielne sprawozdania z udzielenia absolutorium coraz większej liczbie organów;

Rozważania podstawowe

5. zwraca się do Komisji, aby przed utworzeniem nowej agencji lub reformą agencji istniejącej przedstawiała jednoznaczne informacje dotyczące następujących aspektów: rodzaj agencji, cele agencji, wewnętrzna struktura zarządzania, produkty, usługi, główne procedury, grupa docelowa, klienci agencji i zainteresowane strony, oficjalne stosunki z podmiotami zewnętrznymi, odpowiedzialność za budżet, planowanie finansowe oraz polityka kadrowa;

6. nalega, aby prace każdej agencji regulowane były sporządzaną przez agencję i właściwą DG roczną umową dotyczącą działalności, która powinna zawierać główne cele na nadchodzący rok, ramy finansowe oraz jasne wskaźniki umożliwiające pomiar wyników;

7. nalega, aby działalność agencji podlegała regularnej kontroli (oraz kontroli ad hoc) Trybunału Obrachunkowego lub innego niezależnego audytora; uważa, że kontrole te nie powinny ograniczać się do tradycyjnych elementów zarządzania finansami i właściwego wykorzystania finansów publicznych, lecz powinny dotyczyć również efektywności i skuteczności administracji oraz obejmować ocenę każdej agencji pod kątem zarządzania finansami;

8. jest zdania, że w przypadku agencji, które stale zawyżają swe potrzeby budżetowe, należy zastosować potrącenia techniczne w oparciu o liczbę nieobsadzonych stanowisk; wyraża opinię, że w perspektywie długoterminowej doprowadzi to do zmniejszenia dochodów przeznaczonych dla agencji, a więc również obniżenia kosztów administracyjnych;

9. za poważny problem uznaje fakt, że niektóre agencje są krytykowane za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zamówień publicznych, rozporządzenia finansowego, regulaminu pracowniczego itd.; za główną przyczynę tego uważa fakt, że większość przepisów i rozporządzenie finansowe wprowadzono z myślą o większych instytucjach, a większość mniejszych agencji nie dysponuje masą krytyczną umożliwiającą spełnienie tych wymogów regulacyjnych; dlatego zwraca się do Komisji o szybkie znalezienie rozwiązania w celu poprawy efektywności poprzez połączenie funkcji administracyjnych rozmaitych agencji, co pozwoli osiągnąć masę krytyczną (przy uwzględnieniu niezbędnych zmian podstawowych przepisów regulujących działalność agencji i ich budżetową niezależność) lub o pilne opracowanie szczegółowych przepisów dla agencji (w szczególności przepisów wykonawczych), które umożliwią agencjom pełne przestrzeganie wymogów;

10. nalega, aby podczas opracowywania wstępnego projektu budżetu Komisja uwzględniała wyniki wykonania budżetu przez poszczególne agencje w poprzednich latach, zwłaszcza w roku n-1, oraz dokonywała odpowiedniej rewizji budżetu wnioskowanego przez poszczególne agencje; zwraca się do właściwej komisji o respektowanie tej rewizji, a jeśli Komisja jej nie dokona, o wprowadzenie zmian w danym budżecie, tak aby odpowiadał on realistycznej kwocie dostosowanej do możliwości wykorzystania i wykonania budżetu przez daną agencję;

11. przypomina o swojej decyzji w sprawie absolutorium za rok budżetowy 2005, w której zwrócił się do Komisji z prośbą o przedstawianie co pięć lat analizy wartości dodanej każdej działającej agencji; zachęca wszystkie właściwe instytucje, aby w przypadku negatywnej oceny wartości dodanej agencji podejmowały niezbędne kroki, zmieniając mandat tej agencji lub likwidując ją; zwraca uwagę, że w 2007 r. Komisja nie przeprowadziła ani jednej oceny; nalega, aby Komisja przedstawiła co najmniej pięć takich ocen przed podjęciem decyzji w sprawie absolutorium za rok budżetowy 2007, zaczynając od najstarszych agencji;

12. uważa, że należy szybko wprowadzić zalecenia Trybunału Obrachunkowego, a poziom subsydiów wypłacanych agencjom dostosować do ich faktycznych potrzeb finansowych; uważa ponadto, że poprawki do ogólnego rozporządzenia finansowego należy włączyć do ramowego rozporządzenia finansowego agencji oraz do szczegółowych regulacji finansowych poszczególnych agencji;

13. wyraża zaniepokojenie faktem zatrudniania znacznej części personelu na czas określony, co może mieć negatywny wpływ na jakość wykonywanej pracy; zwraca się więc do Komisji o poprawę nadzoru nad przestrzeganiem regulaminu pracowniczego przez agencje;

Sposób przedstawienia danych sprawozdawczych

14. zauważa, że agencje nie stosują jednego standardowego podejścia, jeśli chodzi o sposób przedstawienia ich działalności w przedmiotowym roku budżetowym oraz ich rachunków i sprawozdań w sprawie zarządzania budżetem i finansami, ani jeśli chodzi o wskazanie, czy dyrektor agencji powinien sporządzić poświadczenie wiarygodności; zauważa, że nie wszystkie agencje dokonują wyraźnego rozróżnienia pomiędzy a) przedstawieniem pracy agencji społeczeństwu a b) sprawozdaniami technicznymi z zarządzania budżetem i finansami;

15. zauważa, że chociaż stałe instrukcje Komisji dotyczące przygotowywania sprawozdań z działalności nie wymagają jednoznacznie od agencji sporządzenia poświadczenia wiarygodności, wielu dyrektorów poświadczenia takie sporządziło w odniesieniu do roku 2006, a w jednym przypadku zostało wniesione istotne zastrzeżenie;

16. przypomina ust. 28 swojej rezolucji z dnia 12 kwietnia 2005 r.(⁷), w którym zachęcał dyrektorów agencji, aby odtąd do swojego rocznego sprawozdania z działalności, które jest przedstawiane razem z informacjami finansowymi i na temat zarządzania, dołączali poświadczenie wiarygodności dotyczące zgodności z prawem i prawidłowości operacji, podobne do oświadczeń podpisywanych przez dyrektorów generalnych Komisji;

17. zwraca się do Komisji o wprowadzenie odpowiednich zmian do jej stałych instrukcji dla agencji;

18. proponuje ponadto, aby Komisja podjęła współpracę z agencjami w celu sporządzenia zharmonizowanego modelu, który obowiązywałby wszystkie agencje i organy zdecentralizowane i zawierał wyraźne rozróżnienie pomiędzy

- przeznaczonym dla ogółu czytelników sprawozdaniem rocznym z działalności, pracy i osiągnięć danego organu,

- sprawozdaniami finansowymi i sprawozdaniem z wykonania budżetu,

- sprawozdaniem z działalności podobnym do sprawozdań z działalności dyrektorów generalnych Komisji,

- poświadczeniem wiarygodności podpisywanym przez dyrektora organu, wraz z ewentualnymi zastrzeżeniami lub uwagami, które dyrektor uzna za warte uwzględnienia przez organ udzielający absolutorium;

Ogólne ustalenia Trybunału Obrachunkowego

19. zwraca uwagę na ustalenie Trybunału (sprawozdanie roczne, pkt 10.29(⁸), zgodnie z którym transfer środków na subsydia dokonywany przez Komisję z budżetu wspólnotowego nie jest oparty na wystarczająco uzasadnionych oszacowaniach potrzeb finansowych agencji oraz że fakt ten w połączeniu z wysokością środków przeniesionych prowadzi do dysponowania przez agencje znacznymi zasobami finansowymi; ponadto zwraca uwagę na zalecenie Trybunału, aby poziom subsydiów wypłacanych agencjom był zgodny z ich faktycznymi potrzebami;

20. zauważa, że na koniec 2006 r. 14 agencji wciąż nie wprowadziło systemu księgowego ABAC (sprawozdanie roczne, przypis do pkt 10.31);

21. odnotowuje uwagę Trybunału (sprawozdanie roczne, pkt 1.25) dotyczącą rozliczeń międzyokresowych biernych za niewykorzystane urlopy, które są uwzględniane przez niektóre agencje; zaznacza, że w poświadczeniu wiarygodności Trybunał zgłosił zastrzeżenia w przypadku trzech agencji (Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (CEDEFOP), CEPOL i Europejska Agencja Kolejowa) w odniesieniu do roku 2006 (2005 r.: CEDEFOP, Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, Europejska Agencja Odbudowy);

Kontrola wewnętrzna

22. przypomina, że zgodnie z art. 185 ust. 3 rozporządzenia finansowego audytor wewnętrzny Komisji jest również audytorem wewnętrznym agencji regulacyjnych, które otrzymują dotacje pokrywane z budżetu UE; zaznacza, że audytor wewnętrzny podlega zarządowi i dyrektorowi danej agencji;

23. zwraca uwagę na zastrzeżenie zawarte w rocznym sprawozdaniu z działalności audytora wewnętrznego za 2006 r. o następującej treści:

"Audytor wewnętrzny Komisji nie może właściwie wypełnić określonych w art. 185 rozporządzenia finansowego obowiązków wewnętrznego audytora organów wspólnotowych z powodu braku zasobów kadrowych";

24. przyjmuje jednak do wiadomości uwagę audytora wewnętrznego, który w rocznym sprawozdaniu z działalności za 2006 r. stwierdza, że od 2007 r. wszystkie agencje regulacyjne będą corocznie podlegały kontroli wewnętrznej przeprowadzanej przez Służbę Audytu Wewnętrznego (IAS) dysponującą dodatkowymi zasobami kadrowymi przyznanymi przez Komisję;

25. zwraca uwagę na coraz większą liczbę agencji regulacyjnych i wykonawczych oraz wspólnych przedsięwzięć, które na mocy art. 185 rozporządzenia finansowego podlegają kontroli przeprowadzanej przez IAS; zwraca się do Komisji o poinformowanie właściwej komisji parlamentarnej, czy zasoby kadrowe, którymi dysponuje IAS, będą wystarczające do przeprowadzania corocznych kontroli wszystkich takich organów w przyszłych latach;

26. zauważa, że zgodnie z wymogiem określonym w art. 72 ust. 5 rozporządzenia (WE, Euratom) nr 2343/2002 każdego roku każda agencja przesyła organowi udzielającemu absolutorium oraz Komisji sprawozdanie sporządzone przez dyrektora, podsumowujące liczbę i rodzaj kontroli wewnętrznych przeprowadzonych przez audytora wewnętrznego oraz zalecenia i działania podjęte zgodnie z tymi zaleceniami; zwraca się do agencji o sprecyzowanie, czy wymaganie to jest spełniane, a jeśli tak – to w jaki sposób;

27. w odniesieniu do zdolności do przeprowadzania kontroli wewnętrznych – zwłaszcza w mniejszych agencjach – zwraca uwagę na propozycję, którą w dniu 14 września 2006 r. audytor wewnętrzny przedstawił właściwej komisji parlamentarnej, a która dotyczy zezwolenia mniejszym agencjom na zakup usług z zakresu kontroli wewnętrznej od sektora prywatnego;

Ocena agencji

28. przypomina wspólne oświadczenie Parlamentu, Rady i Komisji(⁹) uzgodnione na posiedzeniu pojednawczym przed posiedzeniem Rady ECOFIN ds. budżetu w dniu 13 lipca 2007 r., w którym apelowano o (i) spis agencji, które Komisja zamierza ocenić, oraz (ii) spis już ocenionych agencji wraz z podsumowaniem najważniejszych ustaleń;

Procedury dyscyplinarne

29. zauważa, że ze względu na swoją wielkość poszczególne agencje mają trudności z tworzeniem rad dyscyplinarnych ad hoc złożonych z pracowników znajdujących się na odpowiednim szczeblu hierarchii zawodowej oraz że IDOC (Biuro Dochodzeń i Postępowań Dyscyplinarnych) Komisji nie jest organem właściwym dla agencji; wzywa agencje do rozważenia możliwości utworzenia międzyagencyjnej rady dyscyplinarnej;

Projekt porozumienia międzyinstytucjonalnego

30. przypomina projekt porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie utworzenia ram prawnych dla europejskich agencji regulacyjnych przedstawiony przez Komisję (COM(2005) 59), którego celem było ustanowienie horyzontalnych ram dla tworzenia, struktury, funkcjonowania, oceny i kontroli europejskich agencji regulacyjnych; zauważa, że projekt ten stanowi pożyteczną inicjatywę w ramach wysiłków zmierzających do racjonalizacji tworzenia i działania agencji; zwraca uwagę na stwierdzenie Komisji zawarte w sprawozdaniu podsumowującym za 2006 r. (pkt 3.1, COM(2007) 274), że chociaż po opublikowaniu projektu postępy w negocjacjach utknęły w martwym punkcie, pod koniec 2006 r. ponownie podjęto merytoryczną dyskusję, tym razem na forum Rady; wyraża ubolewanie w związku z faktem, że dalsze postępy w kierunku przyjęcia projektu nie były możliwe;

31. w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do przedstawienia komunikatu w sprawie przyszłości agencji regulacyjnych w roku 2008;

Agencje samofinansujące się

32. przypomina, że w przypadku dwóch agencji samofinansujących się absolutorium dyrektorowi udziela rada administracyjna; zauważa, że obydwie agencje odnotowują wysokie skumulowane nadwyżki z przychodów z opłat przeniesionych z lat ubiegłych:

- Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego – środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych: 281 mln EUR(¹⁰),

- Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin – środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych: 18 mln EUR(¹¹);

Uwagi szczegółowe

33. zwraca uwagę na stwierdzenie zawarte w sprawozdaniu Trybunału Obrachunkowego za 2006 r., zgodnie z którym w przypadku wydatków administracyjnych wskaźnik wykorzystania środków na zobowiązania wyniósł poniżej 60 %;

34. podkreśla odpowiedzialność Agencji za ochronę i promowanie zdrowia publicznego oraz zwierząt za pomocą oceny i kontroli leków stosowanych u ludzi i zwierząt; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Agencji na rzecz zapewnienia naukowych ekspertyz na wczesnych etapach prac nad rozwojem nowych leków, a także wprowadzenie środków na rzecz przyspieszenia oceny leków, które mają decydujące znaczenie dla zdrowia publicznego;

35. zauważa, że znaczna część środków budżetowych na rok 2006 została przeniesiona na rok 2007 ze względu na charakter projektów realizowanych przez Agencję;

36. zwraca ponadto uwagę na odpowiedź Agencji na uwagę Trybunału dotyczącą pobierania przez Agencję opłat i kalkulacji kosztów, w której Agencja informuje, że w grudniu 2006 r. jej zarząd podjął decyzję o rewizji skali systemu opłat w konsultacji z właściwymi władzami krajowymi;

37. przypomina, że dochody Agencji pochodzą z dotacji wspólnotowych oraz opłat uiszczanych przez przedsiębiorstwa za otrzymanie i posiadanie wspólnotowych pozwoleń na dopuszczenie do obrotu, a także za inne usługi świadczone przez Agencję;

38. na podstawie ostatecznego sprawozdania finansowego Agencji zauważa, że w 2006 r. otrzymała ona kwotę 119 mln EUR z tytułu opłat i innych dochodów oraz dotację wspólnotową w wysokości 31 mln EUR; zauważa, że wynik ekonomiczny Agencji za ten rok wyniósł 16 mln EUR, która to kwota w połączeniu ze skumulowaną nadwyżką w wysokości 27 mln EUR dała aktywa netto o łącznej wartości 44 mln EUR;

39. przyjmuje do wiadomości odpowiedź Agencji, że skumulowana nadwyżka nie jest nadwyżką budżetową, ale wynikiem ekonomicznym obliczonym przy zastosowaniu zasad rachunkowości memoriałowej, i została wykorzystana na pokrycie nakładów kapitałowych na aktywa trwałe, głównie kosztów zagospodarowania budynków i rozwoju sieci informatycznej;

40. na podstawie tymczasowych sprawozdań finansowych zauważa, że w 2006 r. Agencja zarządzała w imieniu 19 agencji budżetem wspólnego działu obsługi, który składał się z wydatków na honoraria konsultantów służących wsparciem w odniesieniu do narzędzia sprawozdawczości budżetowej i systemu sprawozdawczości finansowej SI2;

41. na podstawie tymczasowych sprawozdań finansowych zauważa ponadto, że w 2006 r. dochody z opłat za ocenę wzrosły o 31,5 % w stosunku do roku 2005;

42. zauważa, że dyrektor zarządzający Agencji przygotował roczne sprawozdanie z działalności, ale nie sporządził poświadczenia wiarygodności (uzasadniając to brakiem wymogu sporządzenia takiego poświadczenia w stałych instrukcjach Komisji);

43. zaznacza jednak, że w rocznym sprawozdaniu z działalności dyrektor zarządzający stwierdza, iż nie zgłasza zastrzeżeń; przyjmuje do wiadomości oświadczenie Agencji, że dyrektor zarządzający byłby gotowy podpisać poświadczenie wiarygodności w przyszłości;

44. z zadowoleniem przyjmuje analizę i ocenę rocznego sprawozdania z działalności dyrektora zarządzającego przedstawione przez zarząd; w szczególności zwraca uwagę na obawę zarządu dotyczącą zwiększającej się liczby zadań Agencji, na realizację których nie otrzymuje ona odpowiednich środków finansowych z budżetu UE ani nie uzyskuje nowych dochodów z opłat; zaznacza, że analiza ta wydaje się nie odpowiadać całkowicie sytuacji finansowej Agencji wykazanej w sprawozdaniu finansowym za 2006 r.;

45. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w 2006 r. zarząd Agencji przyjął zmienioną procedurę dotyczącą konfliktu interesów, której zakres objął również członków zarządu; pochwala również wydanie noty objaśniającej procedurę zgłaszania nieprawidłowości;

46. zauważa, że w 2005 r. służba IAS przeprowadziła pierwszą, podstawową kontrolę Agencji i we wrześniu 2006 r. wydała ostateczne sprawozdanie, w którym stwierdziła, że funkcjonujący system kontroli wewnętrznej daje wystarczającą pewność co do osiągnięcia celów działalności Agencji ustalonych w przypadku skontrolowanych procesów, z wyjątkiem kilku bardzo istotnych ustaleń w obszarach środowiska kontroli, informacji i komunikacji oraz działań kontrolnych;

47. podkreśla, że przygotowanie wdrożenia rozporządzenia (WE) nr 1901/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie produktów leczniczych stosowanych w pediatrii(¹²) miało poważny wpływ na pracę Agencji w 2006 r.; z zadowoleniem przyjmuje wspólny dokument Komisji i Agencji dotyczący priorytetów wdrożenia powyższego rozporządzenia.