zwana dalej „Wspólnotą”,

z jednej strony,

oraz

BOŚNIA I HERCEGOWINA,

z drugiej strony,

zwane dalej wspólnie „Stronami”,

MAJĄC NA UWADZE, CO NASTĘPUJE:

(1) Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi z jednej strony, a Bośnią i Hercegowiną z drugiej strony (zwany dalej "układem o stabilizacji i stowarzyszeniu" lub „USiS”) został podpisany w Luksemburgu dnia szesnastego czerwca dwa tysiące ósmego roku.

(2) Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu ma na celu ustanowienie bliskich i długotrwałych stosunków opartych na wzajemności i wspólnym interesie, które umożliwiłyby Bośni i Hercegowinie dalsze zacieśnianie i rozwijanie już istniejących stosunków z Unią Europejską.

(3) Konieczne jest zapewnienie rozwoju powiązań handlowych poprzez wzmocnienie i rozszerzenie nawiązanych wcześniej stosunków.

(4) W tym celu konieczne jest jak najszybsze wdrożenie postanowień USiS dotyczących handlu i kwestii związanych z handlem za pomocą umowy przejściowej.

(5) Niektóre postanowienia związane z tranzytem drogowym, zawarte w protokole 3 do USiS w sprawie transportu lądowego, są bezpośrednio związane ze swobodnym przepływem towarów i w związku z tym powinny zostać włączone do umowy.

(6) Wobec braku wcześniejszych struktur umownych, umowa ta ustanawia Komitet Przejściowy w celu jej wykonania,

POSTANOWILI zawrzeć niniejszą umowę i w tym celu powołali jako swoich pełnomocników:

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA

Dimitrij RUPEL,

minister spraw zagranicznych Republiki Słowenii,

przewodniczący Rady Unii Europejskiej

Olli REHN,

członek Komisji Wspólnot Europejskich (zwanej dalej „Komisją Europejską”) odpowiedzialny za

rozszerzenie

BOŚNIA I HERCEGOWINA

Nikola ŠPIRIĆ,

prezes Rady Ministrów Bośni i Hercegowiny

KTÓRZY, po wymianie swych pełnomocnictw uznanych za należyte i sporządzone we właściwej formie,

UZGADNIAJĄ, CO NASTĘPUJE:

TYTUŁ I

ZASADY OGÓLNE

ARTYKUŁ 1 (Artykuł 2 USiS)

Poszanowanie zasad demokracji i praw człowieka, które zostały proklamowane w Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz określone w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w Akcie końcowym z Helsinek i w Karcie paryskiej dla Nowej Europy, przestrzeganie zasad prawa międzynarodowego - w tym pełna współpraca z Międzynarodowym Trybunałem dla byłej Jugosławii (MTJ) - i zasad państwa prawa, a także zasad gospodarki rynkowej opisanych w dokumencie z konferencji KBWE w Bonn poświęconej współpracy gospodarczej, stanowią podstawę polityki wewnętrznej i zagranicznej Stron oraz zasadnicze elementy niniejszej umowy.

ARTYKUŁ 2 (Artykuł 9 USiS)

Niniejsza umowa jest w pełni zgodna z właściwymi postanowieniami WTO, a w szczególności art. XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT z 1994 r.) oraz art. V Układu ogólnego w sprawie handlu usługami (GATS) i jest wdrażana w sposób spójny z tymi postanowieniami.

TYTUŁ II

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW

ARTYKUŁ 3 (Artykuł 18 USiS)

1. Wspólnota oraz Bośnia i Hercegowina stopniowo ustanawiają strefę wolnego handlu w okresie przejściowym wynoszącym maksymalnie pięć lat od daty wejścia w życie niniejszej umowy, zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy oraz postanowieniami układu GATT z 1994 r. oraz porozumienia WTO. Strony uwzględniają przy tym szczególne wymagania określone poniżej.

2. Nomenklaturę scaloną stosuje się do klasyfikacji towarów w handlu między obiema Stronami.

3. Dla celów niniejszej umowy należności celne i opłaty o skutku równoważnym do należności celnych obejmują wszystkie cła oraz wszelkiego rodzaju opłaty nałożone w związku z wywozem lub przywozem towarów, w tym wszelkiego rodzaju podatki wyrównawcze lub opłaty dodatkowe związane z takim przywozem lub wywozem, z wyłączeniem:

a) opłat równoważnych do podatku wewnętrznego nałożonych zgodnie z postanowieniami art. III ust. 2 układu GATT z 1994 r.;

b) środków antydumpingowych i opłat wyrównawczych;

c) należności lub innych opłat odpowiadających kosztom świadczonych usług.

4. Dla każdego produktu podstawową stawkę celną, na podstawie której dokonywane mają być kolejne obniżki przewidziane w niniejszej umowie, stanowi:

a) wspólna taryfa celna Wspólnoty, ustanowiona na mocy rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87¹, faktycznie i powszechnie stosowana w dniu podpisania niniejszej umowy,

b) taryfa celna Bośni i Hercegowiny w roku 2005 ².

5. Obniżone stawki celne, która mają być stosowane przez Bośnię i Hercegowinę, obliczone zgodnie z niniejszą umową, są zaokrąglane do pierwszego miejsca po przecinku, zgodnie z ogólnie obowiązującymi regułami arytmetycznymi. Dlatego też wszystkie liczby, w przypadku których druga cyfra po przecinku wynosi mniej niż 5, są zaokrąglane w dół do pierwszego miejsca po przecinku, natomiast wszystkie liczby, których druga cyfra po przecinku jest większa od 5 zaokrąglane są w górę do pierwszego miejsca po przecinku.

6. Jeżeli po podpisaniu niniejszej umowy, wprowadzona zostanie powszechna obniżka cła, w szczególności obniżone stawki wynikające z:

a) negocjacji taryfowych na forum WTO,

b) przystąpienia Bośni i Hercegowiny do WTO lub

c) z dalszych obniżek po przystąpieniu Bośni i Hercegowiny do WTO,

taka obniżona stawka celna zastępuje podstawową stawkę celną, o której mowa w ust. 4, od dnia, w którym dana obniżka zostanie wprowadzona.

7. Wspólnota i Bośnia i Hercegowina informują się wzajemnie o swoich podstawowych stawkach celnych i ich wszelkich zmianach.

ROZDZIAŁ I

PRODUKTY PRZEMYSŁOWE

ARTYKUŁ 4 (Artykuł 19 USiS)

Definicje

1. Postanowienia niniejszego rozdziału mają zastosowanie do produktów pochodzących ze Wspólnoty lub z Bośni i Hercegowiny wyszczególnionych w działach 25-97 nomenklatury scalonej, z wyjątkiem produktów wymienionych w ust 1 pkt (ii) załącznika I do Porozumienia w sprawie rolnictwa WTO.

2. Handel między Stronami produktami objętymi Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej prowadzony jest zgodnie z postanowieniami tego Traktatu.

ARTYKUŁ 5 (Artykuł 20 USiS)

Preferencje wspólnotowe w zakresie produktów przemysłowych

1. Cła przywozowe oraz opłaty o skutku równoważnym do należności celnych nakładane na przywożone do Wspólnoty wyroby przemysłowe pochodzące z Bośni i Hercegowiny zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.

2. Ograniczenia ilościowe w przywozie do Wspólnoty produktów przemysłowych pochodzących z Bośni i Hercegowiny oraz środki o skutku równoważnym zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.

ARTYKUŁ 6 (Artykuł 21 USiS)

Preferencje Bośni i Hercegowiny w zakresie produktów przemysłowych

1. Cła na produkty przemysłowe przywożone ze Wspólnoty do Bośni i Hercegowiny, inne niż te, które wyszczególniono w załączniku I, zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.

2. Opłaty o skutku równoważnym do należności celnych nakładane na produkty przemysłowe przywożone ze Wspólnoty do Bośni i Hercegowiny zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.

3. Należności celne obowiązujące przy przywozie do Bośni i Hercegowiny produktów przemysłowych pochodzących ze Wspólnoty wyszczególnionych w załączniku I lit. a), I lit. b) i I lit. c) są stopniowo obniżane i znoszone zgodnie z harmonogramem określonym w załączniku;

4. Ograniczenia ilościowe przy przywozie do Bośni i Hercegowiny produktów przemysłowych pochodzących ze Wspólnoty oraz środki o skutku równoważnym zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.

ARTYKUŁ 7 (Artykuł 22 USiS)

Cła i ograniczenia eksportowe

1. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota oraz Bośnia i Hercegowina znoszą między sobą wszelkie cła wywozowe oraz opłaty o skutku równoważnym.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota oraz Bośnia i Hercegowina znoszą między sobą wszystkie ograniczenia ilościowe w wywozie oraz wszystkie środki o skutku równoważnym.

ARTYKUŁ 8 (Artykuł 23 USiS)

Szybsze obniżki ceł

Bośnia i Hercegowina oświadcza, że jest gotowa obniżyć cła w handlu ze Wspólnotą szybciej niż to przewidziano w art. 6 (art. 21 USiS), jeśli pozwoli na to ogólna sytuacja gospodarcza i sytuacja w danym sektorze gospodarki.

Komitet Przejściowy analizuje sytuację w tym zakresie i wydaje stosowne zalecenia.

ROZDZIAŁ II

ROLNICTWO I RYBACTWO

ARTYKUŁ 9 (Artykuł 24 USiS)

Definicje

1. Postanowienia niniejszego rozdziału mają zastosowanie do handlu produktami rolnymi i produktami rybactwa pochodzącymi ze Wspólnoty i z Bośni i Hercegowiny.

2. Określenie „produkty rolne i produkty rybactwa” odnosi się do produktów wyszczególnionych w działach 1-24 nomenklatury scalonej oraz do produktów wyszczególnionych w ust.1 pkt (ii) załącznika I do Porozumienia w sprawie rolnictwa WTO.

3. Definicja ta obejmuje ryby i produkty rybactwa objęte zakresem rozdziału 3 pozycji 1604 i 1605 oraz podpozycji 0511 91, 2301 20 00 i 1902 20 10.

ARTYKUŁ 10 (Artykuł 25 USiS)

Przetworzone produkty rolne

W protokole 1 ustanowiono regulacje handlowe mające zastosowanie do przetworzonych produktów rolnych, które zostały w nim wyszczególnione.

ARTYKUŁ 11 (Artykuł 26 USiS)

Zniesienie ograniczeń ilościowych w zakresie produktów rolnych i produktów rybactwa

1. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota znosi wszystkie ograniczenia ilościowe oraz środki o skutku równoważnym, przy przywozie produktów rolnych i produktów rybactwa pochodzących z Bośni i Hercegowiny.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina znosi wszystkie ograniczenia ilościowe oraz środki o skutku równoważnym, przy przywozie produktów rolnych i produktów rybactwa pochodzących ze Wspólnoty.

ARTYKUŁ 12 (Artykuł 27 USiS)

Produkty rolne

1. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota znosi wszystkie cła i opłaty o skutku równoważnym przy przywozie produktów rolnych pochodzących z Bośni i Hercegowiny, innych niż te objęte zakresem pozycji 0102, 0201, 0202, 1701, 1702 i 2204 nomenklatury scalonej.

W przypadku produktów objętych zakresem działów 7 i 8 nomenklatury scalonej, dla których wspólna taryfa celna przewiduje stosowanie ceł ad valorem oraz ceł specyficznych, zniesienie ma zastosowanie tylko do części należności celnej obliczanej ad valorem.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota ustala wysokość stawki celnej na przywóz do Wspólnoty produktów z młodej wołowiny określonych w załączniku II i pochodzących z Bośni i Hercegowiny na poziomie 20% cła ad valorem oraz 20% cła specyficznego określonego we wspólnej taryfie celnej, w granicach rocznego kontyngentu taryfowego wynoszącego 1 500 ton w przeliczeniu na wagę bitą.

3. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota stosuje bezcłowy dostęp do przywozu do Wspólnoty produktów pochodzących z Bośni i Hercegowiny objętych pozycjami 1701 i 1702 Nomenklatury Scalonej w granicach rocznego kontyngentu taryfowego wynoszącego 12 000 ton (wagi netto).

4. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina:

a) znosi cła stosowane przy przywozie niektórych produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty, wymienionych w załączniku III a);

b) stopniowo obniża należności celne stosowane w przywozie niektórych produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty, wymienionych w załączniku IIIb, IIIc i IIId zgodnie z harmonogramem wskazanym dla każdego produktu w wymienionym załączniku;

c) znosi cła stosowane przy przywozie niektórych produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty, wymienionych w załączniku IIIe w ramach limitu wysokości kontyngentu celnego wskazanego dla określonych produktów.

5. Protokół 6 zawiera ustalenia mające zastosowanie do win i wyrobów spirytusowych wymienionych w tym protokole.

ARTYKUŁ 13 (Artykuł 28 USiS)

Ryby i produkty rybactwa

1. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota znosi wszystkie cła oraz obciążenia o skutku równoważnym na ryby i produkty rybactwa pochodzące z Bośni i Hercegowiny, inne niż te wymienione w załączniku IV. Produkty wymienione w załączniku IV powinny być objęte zawartymi w nim postanowieniami.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina znosi wszystkie cła oraz obciążenia o skutku równoważnym na ryby i produkty rybactwa pochodzące ze Wspólnoty, zgodnie z postanowieniami załącznika V.

ARTYKUŁ 14 (Artykuł 29 USiS)

Klauzula przeglądu

Biorąc pod uwagę wielkość handlu produktami rolnymi i produktami rybactwa między Stronami, szczególną wrażliwość tych sektorów, zasady wspólnej polityki Wspólnoty w zakresie rolnictwa i rybactwa, zasady polityki rolnej i polityki rybactwa Bośni i Hercegowiny, rolę rolnictwa i rybactwa w gospodarce Bośni i Hercegowiny oraz konsekwencje wielostronnych negocjacji handlowych w ramach WTO, Wspólnota i Bośnia i Hercegowina zbadają na forum Komitetu Przejściowego, najpóźniej trzy lata po wejściu w życie niniejszej umowy, produkt po produkcie, w sposób uporządkowany i na odpowiedniej zasadzie wzajemności, możliwość przyznania dalszych preferencji w celu większej liberalizacji handlu produktami rolnymi i produktami rybactwa.

ARTYKUŁ 15 (Artykuł 30 USiS)

Nie naruszając innych postanowień niniejszej umowy, w szczególności jej art. 24 (art. 39 USiS), uwzględniając szczególną wrażliwość rynków produktów rolnych i produktów rybactwa, jeżeli przywóz produktów pochodzących z jednej ze Stron i objętych preferencjami przyznanym na mocy art. 10, 11, 12 i 13 niniejszej umowy (art. 25, 26, 27 i 28 USiS), powoduje poważne zakłócenia na rynkach bądź w krajowych mechanizmach regulacyjnych drugiej Strony, obie Strony niezwłocznie rozpoczynają konsultacje celem znalezienia właściwego rozwiązania. W oczekiwaniu na takie rozwiązanie zainteresowana Strona, może podjąć odpowiednie środki, jakie uzna za niezbędne.

ARTYKUŁ 16 (Artykuł 31 USiS)

Ochrona oznaczeń geograficznych produktów rolnych i produktów rybactwa oraz środków spożywczych innych niż wina i napoje spirytusowe

1. Bośnia i Hercegowina zapewnia ochronę wspólnotowych oznaczeń geograficznych zarejestrowanych we Wspólnocie na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych³, zgodnie z warunkami niniejszego artykułu. Oznaczenia geograficzne używane w Bośni i Hercegowinie kwalifikują się do rejestracji we Wspólnocie na warunkach określonych w tym rozporządzeniu.

2. Bośnia i Hercegowina zakazuje całkowicie wykorzystywania na swoim terytorium nazw chronionych we Wspólnocie w odniesieniu do podobnych produktów nieodpowiadających specyfikacji oznaczenia geograficznego. Dotyczy to nawet sytuacji, gdy podawane jest prawdziwe pochodzenie geograficzne towaru, dane oznaczenie geograficzne jest stosowane w tłumaczeniu, nazwie towarzyszą określenia takie jak „w rodzaju”, „w typie”, „w stylu”, „imitacja”, „metoda” czy inne podobne określenia.

3. Bośnia i Hercegowina odmawia rejestracji znaku towarowego, którego używanie odpowiada sytuacji, o których mowa w ust. 2.

4. Znaki towarowe, które zostały zarejestrowane w Bośni i Hercegowinie lub uzyskane poprzez używanie i których używanie odpowiada sytuacji, o których mowa w ust. 2, przestaną być używane w ciągu 6 lat od wejścia w życie niniejszej umowy. Nie dotyczy to jednak znaków towarowych zarejestrowanych w Bośni i Hercegowinie oraz znaków towarowych uzyskanych poprzez używanie, które są własnością obywateli państw trzecich, pod warunkiem że nie mają one takiego charakteru, który wprowadzałby konsumentów w błąd co do jakości, specyfikacji lub pochodzenia geograficznego towarów.

5. Każde wykorzystanie oznaczeń geograficznych chronionych zgodnie z ust. 1 jako terminów używanych zwyczajowo w języku potocznym jako potocznej nazwy takich towarów w Bośni i Hercegowinie kończy się najpóźniej z dniem 31 grudnia 2013 r.

6. Bośnia i Hercegowina zapewnia ochronę, o której mowa w ust. 1-5, z własnej inicjatywy, jak również na wniosek zainteresowanych stron.

ROZDZIAŁ III

WSPÓLNE PRZEPISY

ARTYKUŁ 17 (Artykuł 32 USiS)

Zakres

Postanowienia niniejszego rozdziału mają zastosowanie do handlu wszystkimi produktami między Stronami, o ile nie postanowiono inaczej w tym rozdziale lub w protokole 1.

ARTYKUŁ 18 (Artykuł 33 USiS)

Korzystniejsze koncesje

Postanowienia niniejszego rozdziału w żaden sposób nie szkodzą jednostronnemu stosowaniu korzystniejszych środków przez żadną ze Stron.

ARTYKUŁ 19 (Artykuł 34 USiS)

Status quo

1. Od dnia wejścia w życie niniejszej umowy nie wprowadza się żadnych nowych należności celnych przywozowych ani wywozowych, ani też opłat o skutku równoważnym, w handlu między Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną, natomiast te, które już się stosuje, nie zostaną podwyższone.

2. Od dnia wejścia w życie niniejszej umowy nie wprowadza się żadnych nowych ograniczeń ilościowych w przywozie lub wywozie, ani środków o skutku równoważnym w handlu między Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną, natomiast te, które już istnieją nie staną się bardziej restrykcyjne.

3. Bez uszczerbku dla koncesji przyznanych na mocy art. 10, 11, 12 i 13 (art. 25-28 USiS), postanowienia ust. 1 i 2 niniejszego artykułu nie ograniczają w żaden sposób prowadzenia polityki rolnej i polityki rybactwa w Bośni i Hercegowinie i we Wspólnocie, ani podejmowania środków w ramach tej polityki, o ile nie wpływa to na system przywozu, przewidziany w załącznikach III-V oraz w protokole 1.

ARTYKUŁ 20 (Artykuł 35 USiS)

Zakaz dyskryminacji podatkowej

1. Wspólnota oraz Bośnia i Hercegowina powstrzymują się od stosowania wszelkich środków lub praktyk o wewnętrznym charakterze fiskalnym powodujących bezpośrednio lub pośrednio nierówne traktowanie produktów jednej Strony i podobnych produktów pochodzących z terytorium drugiej Strony oraz znoszą te środki lub praktyki, jeśli takie istnieją.

2. Produkty wywożone na terytorium jednej ze Stron nie mogą korzystać ze zwrotu wewnętrznych podatków pośrednich w wielkościach przekraczających podatki pośrednie nakładane na te produkty.

ARTYKUŁ 21 (Artykuł 36 USiS)

Cła o charakterze fiskalnym

Postanowienia dotyczące zniesienia ceł przywozowych mają zastosowanie również do ceł o charakterze fiskalnym.

ARTYKUŁ 22 (Artykuł 37 USiS)

Unie celne, strefy wolnego handlu, uzgodnienia transgraniczne

1. Niniejsza umowa nie stanowi przeszkody w utrzymaniu lub ustanowieniu unii celnych, stref wolnego handlu lub ustaleń dotyczących handlu przygranicznego, o ile ich skutkiem nie jest zmiana ustaleń dotyczących handlu przewidzianych w niniejszej umowie.

2. Podczas okresów przejściowych określonych w art. 3 (art. 18 USiS) niniejsza umowa nie ma wpływu na wprowadzenie w życie szczególnych ustaleń preferencyjnych dotyczących przepływu towarów, określonych w umowach transgranicznych zawartych wcześniej między jednym lub kilkoma państwami członkowskimi a Bośnią i Hercegowiną lub wynikających z umów dwustronnych, o których mowa w tytule III, zawartych przez Bośnię i Hercegowinę w celu wspierania handlu regionalnego.

3. Strony prowadzą w Komitecie Przejściowym konsultacje dotyczące umów opisanych w ust. 1 i 2 niniejszego artykułu i, w zależności od przypadku, dotyczące wszystkich istotnych problemów związanych z ich polityką handlową wobec państw trzecich. W szczególności w przypadku przystąpienia jednego z państw trzecich do Unii konsultacje takie prowadzone są z uwzględnieniem wspólnych interesów Wspólnoty i Bośni i Hercegowiny, określonych w niniejszej umowie.

ARTYKUŁ 23 (Artykuł 38 USiS)

Dumping i dotacje

1. Żadne z postanowień niniejszej umowy nie uniemożliwia żadnej ze Stron podjęcia działań służących ochronie handlu zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu i art. 24 (art. 39 USiS).

2. Jeśli jedna ze Stron stwierdzi istnienie praktyk dumpingowych i/lub dotacji wyrównawczych w handlu z drugą Stroną, może ona podjąć właściwe kroki przeciw tym praktykom zgodnie z Porozumieniem WTO w sprawie wykonania art. VI układu GATT z 1994 r. i Porozumieniem WTO w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych oraz swoim własnym odpowiednim ustawodawstwem wewnętrznym.

ARTYKUŁ 24 (Artykuł 39 USiS)

Ogólna klauzula ochronna

1. Strony stosują we wzajemnych stosunkach postanowienia art. XIX układu GATT z 1994 r. i Porozumienia WTO w sprawie środków ochronnych.

2. Bez uszczerbku dla przepisów ust. 1 niniejszego artykułu, jeśli przywóz produktu jednej Strony na terytorium drugiej Strony odbywa się w zwiększonych ilościach i na takich warunkach, które powodują lub mogą powodować:

a) poważną szkodę dla krajowego sektora produktów podobnych lub bezpośrednio konkurujących na terytorium Strony dokonującej przywozu, lub

b) poważne zakłócenia w jakimkolwiek sektorze gospodarki bądź trudności mogące spowodować poważne pogorszenie sytuacji gospodarczej w regionie Strony dokonującej przywozu,

Strona dokonująca przywozu może podjąć stosowne dwustronne środki ochronne na warunkach określonych w niniejszym artykule i zgodnie z procedurami w nim ustanowionymi.

3. Dwustronne środki ochronne skierowane wobec przywozu dokonywanego z terytorium drugiej Strony nie przekraczają poziomu niezbędnego do usunięcia zaistniałych trudności, jak określono w ust. 2, które pojawiły się w wyniku stosowania niniejszej umowy. Przyjęte środki ochronne powinny obejmować wstrzymanie wzrostu lub obniżki zakresu preferencji określonych w niniejszej umowie dla danych produktów do maksymalnej wysokości odpowiadającej podstawowej stawce celnej określonej w art. 3 ust. 4 lit. a) i b) oraz ust. 6 (art. 18 ust. 4 lit. a) i b) oraz ust. 6 USiS) dla tego samego produktu. Środki takie zawierają elementy wyraźnie przewidujące stopniowe wycofywanie zastosowanych środków najpóźniej do końca wyznaczonego terminu i nie będą one stosowane przez okres dłuższy niż dwa lata.

W wyjątkowych okolicznościach okres ten może zostać przedłużony maksymalnie o kolejne dwa lata. Nie stosuje się żadnych dwustronnych środków ochronnych przy przywozie produktu, co do którego wcześniej zastosowano taki środek, przez okres co najmniej czterech lat, licząc od dnia zaprzestania stosowania środka.

4. W przypadkach określonych w niniejszym artykule przed podjęciem środków w nim przewidzianych lub w przypadkach, do których zastosowanie ma ust. 5 lit. b) niniejszego artykułu, Wspólnota z jednej strony lub Bośnia i Hercegowina, z drugiej strony, w zależności od przypadku jak najszybciej dostarcza Komitetowi Przejściowemu wszelkich istotnych informacji wymaganych w celu dokładnego zbadania sytuacji i znalezienia rozwiązania możliwego do przyjęcia przez obie Strony.

5. W celu realizacji postanowień ustępów 1-4 stosuje się następujące postanowienia:

a) Problemy wynikające z sytuacji określonej w niniejszym artykule kieruje się niezwłocznie do zbadania przez Komitet Przejściowy, który może podjąć każdą właściwą decyzję, aby usunąć takie problemy. Jeśli Komitet Przejściowy lub Strona dokonująca wywozu nie podjęły decyzji, która usunęłaby problemy, lub jeśli nie zostało znalezione żadne inne zadowalające rozwiązanie w terminie 30 dni od przedłożenia danej sprawy Komitetowi Przejściowemu, Strona dokonująca przywozu może podjąć środki właściwe do rozwiązania problemu zgodnie z niniejszym artykułem. Przy wyborze środków ochronnych pierwszeństwo należy przyznać tym z nich, które w najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie reguł określonych w niniejszej umowie. Środki ochronne zastosowane zgodnie z art. XIX układu GATT z 1994 r. oraz Porozumieniem WTO w sprawie środków ochronnych zachowują poziom/zakres preferencji przyznany zgodnie z niniejszą umową.

b) Jeśli wyjątkowe i poważne okoliczności wymagające podjęcia natychmiastowych działań uniemożliwiają, w zależności od przypadku, wcześniejsze poinformowanie lub zbadanie, zainteresowana Strona może, w sytuacjach wyszczególnionych w niniejszym artykule, zastosować środki tymczasowe niezbędne do zaradzenia danej sytuacji, o czym zawiadamia niezwłocznie drugą Stronę.

Komitet Przejściowy jest niezwłocznie powiadamiany o środkach ochronnych, które są przedmiotem okresowych konsultacji w ramach tego organu, zwłaszcza w celu ustalenia harmonogramu ich znoszenia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.

6. Jeśli Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina uzależnia przywóz produktów, mogących powodować problemy określone w niniejszym artykule, od realizacji procedury administracyjnej, mającej zapewnić szybkie uzyskanie informacji dotyczących tendencji panujących w obrocie handlowym, zawiadamia o tym drugą Stronę.

ARTYKUŁ 25 (Artykuł 40 USiS)

Klauzula o niedoborach

1. Jeśli przestrzeganie postanowień niniejszego tytułu prowadzi do:

a) poważnych niedoborów lub zagrożenia niedoborem środków spożywczych albo innych produktów niezbędnych dla Strony dokonującej wywozu lub

b) powrotnego wywozu produktu do państwa trzeciego, w odniesieniu do którego Strona dokonująca wywozu utrzymuje wywozowe ograniczenia ilościowe, cła wywozowe albo środki lub opłaty o skutku równoważnym i jeśli sytuacje określone powyżej powodują lub mogą powodować poważne trudności dla Strony dokonującej wywozu,

Strona ta może podjąć stosowne środki na warunkach określonych w niniejszym artykule i zgodnie z procedurami w nim ustanowionymi.

2. Przy wyborze środków pierwszeństwo należy przyznać tym, które w jak najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie reguł ustanowionych w niniejszej umowie. Środków takich nie stosuje się w sposób, który stanowiłby metodę arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji w porównaniu z innymi przypadkami w których występują te same warunki, bądź ukrytego ograniczania wymiany handlowej oraz zaprzestaje się ich stosowania, gdy panujące warunki przestają uzasadniać ich utrzymywanie.

3. Przed podjęciem środków przewidzianych w ust. 1 lub też jak najwcześniej, w przypadkach, do których zastosowanie ma ust. 4, Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina, w zależności od przypadku, dostarczają Komitetowi Przejściowemu wszelkich istotnych informacji w celu znalezienia rozwiązania możliwego do zaakceptowania przez Strony. Strony mogą w ramach Komitetu Przejściowego uzgadniać wszelkie środki niezbędne do usunięcia trudności. Jeśli porozumienia nie osiągnięto w ciągu 30 dni od przedłożenia sprawy Komitetowi Przejściowemu, Strona dokonująca wywozu może zastosować środki na mocy niniejszego artykułu w odniesieniu do wywozu danego produktu.

4. Jeśli wyjątkowe i poważne okoliczności wymagające podjęcia natychmiastowych działań uniemożliwiają, w zależności od przypadku, wcześniejsze poinformowanie lub zbadanie, odpowiednio Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina może, w sytuacjach wyszczególnionych w niniejszym artykule, zastosować środki tymczasowe niezbędne do zaradzenia danej sytuacji, o czym zawiadamia niezwłocznie drugą Stronę.

5. Komitet Przejściowy jest niezwłocznie powiadamiany o wszelkich środkach stosowanych zgodnie z niniejszym artykułem, które są przedmiotem okresowych konsultacji w ramach tego organu, zwłaszcza w celu ustalenia harmonogramu ich znoszenia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.

ARTYKUŁ 26 (Artykuł 41 USiS)

Monopole państwowe

Bośnia i Hercegowina przekształci monopole państwowe tak aby zagwarantować, że po wejściu w życie niniejszej umowy nie będzie dyskryminacji w zakresie warunków nabywania i zbywania towarów w stosunku do obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej w porównaniu z obywatelami Bośni i Hercegowiny.

ARTYKUŁ 27 (Artykuł 42 USiS)

Reguły pochodzenia

O ile w niniejszej umowie nie postanowiono inaczej, protokół 2 ustanawia reguły pochodzenia do celów stosowania postanowień niniejszej umowy.

ARTYKUŁ 28 (Artykuł 43 USiS)

Dopuszczalne ograniczenia

Niniejsza umowa nie wyklucza stosowania zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego; ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt lub roślin; ochrony skarbów dziedzictwa narodowego o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej lub regulacjami dotyczącymi złota i srebra. Jednakże takie zakazy lub ograniczenia nie mogą stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia w wymianie handlowej między Stronami.

ARTYKUŁ 29 (Artykuł 44 USiS)

Brak współpracy administracyjnej

1. Strony uzgadniają, że współpraca administracyjna jest niezbędna do wdrażania i kontroli preferencyjnego traktowania przyznanego w niniejszym tytule i podkreślają zdecydowaną wolę zwalczania nieprawidłowości i oszustw w dziedzinie ceł i dziedzinach powiązanych z cłami.

2. W przypadku gdy Strona stwierdziła na podstawie obiektywnych informacji brak współpracy administracyjnej i/lub nieprawidłowości lub oszustwa, o których mowa w niniejszym tytule, Strona ta może tymczasowo zawiesić czasowo zastosowane traktowanie preferencyjne dla danego produktu lub produktów zgodnie z niniejszym artykułem.

3. Do celów niniejszego artykułu brak współpracy administracyjnej oznacza m.in.:

a) powtarzające się przypadki niedopełnienia obowiązku weryfikacji statusu pochodzenia danego produktu lub produktów;

b) powtarzające się przypadki odmowy lub nieuzasadnionego opóźnienia w przeprowadzaniu późniejszych weryfikacji dowodów pochodzenia i/lub przekazywaniu ich wyników;

c) powtarzające się przypadki odmowy lub nieuzasadnionego opóźnienia w wydawaniu zezwolenia na przeprowadzenie w ramach współpracy administracyjnej misji służących weryfikacji autentyczności dokumentów lub prawidłowości informacji mających znaczenie dla przyznania danego traktowania preferencyjnego.

Do celów niniejszego artykułu ustalenie istnienia nieprawidłowości lub oszustw może mieć miejsce między innymi w przypadku gdy, bez zadowalającego wyjaśnienia, doszło do gwałtownego wzrostu ilości przywożonych towarów, przekraczającego zwykłe możliwości produkcyjne i wywozowe drugiej Strony, jeżeli można to powiązać z posiadanymi obiektywnymi informacjami na temat nieprawidłowości lub nadużyć.

4. Warunki tymczasowego zawieszenia są następujące:

a) jeżeli Strona stwierdziła na podstawie obiektywnych informacji brak współpracy administracyjnej i/lub występowanie nieprawidłowości lub oszustw, wówczas bezzwłocznie powiadamia o tym Komitet Przejściowy, przekazując jednocześnie obiektywne informacje, oraz rozpoczyna konsultacje w ramach Komitetu Przejściowego w oparciu o wszelkie stosowne informacje i obiektywne wnioski, celem znalezienia rozwiązania odpowiadającego obu Stronom;

b) w przypadku gdy Strony rozpoczęły konsultacje w ramach Komitetu Przejściowego i nie osiągnęły zadowalającego rozwiązania w ciągu trzech miesięcy od powiadomienia, wówczas zainteresowana Strona może tymczasowo zawiesić odpowiednie traktowanie preferencyjne danego produktu lub produktów. O tymczasowym zawieszeniu bezzwłocznie zawiadamia się Komitet Przejściowy;

c) tymczasowe zawieszenie przewidziane w niniejszym artykule ogranicza się do minimum środków niezbędnych do ochrony interesów finansowych danej Strony. Środki te mogą obowiązywać przez okres do sześciu miesięcy, który może zostać przedłużony.

O przypadkach tymczasowego zawieszenia bezzwłocznie po wprowadzeniu zawiadamia się Komitet Przejściowy. Stanowią one przedmiot okresowych konsultacji w Komitecie Przejściowym, zwłaszcza w celu ich zniesienia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.

5. Równocześnie z powiadomieniem Komitetu Przejściowego, zgodnie z ust. 4 lit. a) niniejszego artykułu, dana Strona powinna opublikować zawiadomienie dla importerów w swoim dzienniku urzędowym. W zawiadomieniu dla importerów powinna być zawarta informacja, że w odniesieniu do danego produktu stwierdzono, na podstawie obiektywnych informacji, brak współpracy administracyjnej i/lub istnienie nieprawidłowości lub oszustw.

ARTYKUŁ 30 (Artykuł 45 USiS)

Odpowiedzialność finansowa

W przypadku popełnienia przez właściwe organy błędu we właściwym zarządzaniu systemem preferencyjnym dotyczącym wywozu, a zwłaszcza w stosowaniu postanowień protokołu 2, który to błąd wywiera skutki w zakresie ceł przywozowych, Strona, której dotyczą takie skutki, może zwrócić się do Komitetu Przejściowego o zbadanie możliwości podjęcia wszelkich możliwych środków celem zaradzenia tej sytuacji.

ARTYKUŁ 31 (Artykuł 46 USiS)

Stosowanie niniejszej umowy pozostaje bez uszczerbku dla stosowania postanowień prawa wspólnotowego wobec Wysp Kanaryjskich.

TYTUŁ III

INNE POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE HANDLU I KWESTII ZWIĄZANYCH Z HANDLEM

ARTYKUŁ 32 (Artykuł 59 ust. 1 USiS)

Ruch tranzytowy

Definicje (Protokół 3 do USiS, art. 3 lit a) i b))

1. Dla celów niniejszego artykułu zastosowanie mają następujące definicje:

a) wspólnotowy ruch tranzytowy: przewóz towarów tranzytem przez terytorium Bośni i Hercegowiny w drodze do lub z państwa członkowskiego Wspólnoty za pośrednictwem przewoźnika mającego siedzibę we Wspólnocie;

b) ruch tranzytowy Bośni i Hercegowiny: przewóz towarów tranzytem z Bośni i Hercegowiny przez terytorium Wspólnoty do państwa trzeciego lub towarów przewożonych z państwa trzeciego do Bośni i Hercegowiny, za pośrednictwem przewoźnika mającego siedzibę w Bośni i Hercegowinie;

Postanowienia ogólne (protokół 3 do USiS, art. 11 ust. 2, ust. 3 i ust. 5)

2. Niniejszym Strony uzgadniają, że Wspólnota uzyska nieograniczony dostęp dla tranzytu przez terytorium Bośni i Hercegowiny, a Bośnia i Hercegowina nieograniczony dostęp dla tranzytu przez terytorium Wspólnoty ze skutkiem od dnia wejścia w życie niniejszej umowy.

3. Jeżeli, w wyniku praw przyznanych na mocy ust. 2, ruch tranzytowy obsługiwany przez przewoźników wspólnotowych wzrośnie do poziomu powodującego poważne szkody dla infrastruktury drogowej lub zagrażającego powstaniem takich szkód albo poziomu zakłócającego płynność ruchu na osiach wymienionych w art. 5 protokołu 3 do USiS, lub grożącego zakłóceniem, i jeśli w związku z tymi samymi okolicznościami pojawią się problemy na części terytorium Wspólnoty położonej przy granicy z Bośnią i Hercegowiną, sprawa zostaje przekazana Komitetowi Przejściowemu, zgodnie z art. 41 ust. 1 niniejszej umowy. Strony mogą zaproponować wyjątkowe środki przejściowe o charakterze niedyskryminacyjnym, niezbędne dla ograniczenia lub zmniejszenia tych szkód i zakłóceń.

4. Strony powstrzymują się od podejmowania jednostronnych działań, które mogłyby prowadzić do nierównego traktowania przewoźników lub pojazdów ze Wspólnoty oraz przewoźników i pojazdów z Bośni i Hercegowiny. Każda ze Stron podejmuje wszelkie kroki niezbędne do usprawnienia transportu drogowego na trasach prowadzących na terytorium drugiej strony lub przez to terytorium.

Uproszczenie formalności (protokół 3 art. 19 ust. 1 i 3))

5. Strony zobowiązują się uprościć przepływ towarów w transporcie kolejowym i drogowym, zarówno w ruchu dwustronnym, jak i tranzytowym.

6. Strony zobowiązują się podjąć, w niezbędnym zakresie, wspólne działania dotyczące przyjęcia środków upraszczających formalności oraz zachęcać do przyjmowania dalszych takich środków.

Wdrożenie (Protokół 3 do USiS, art. 21 ust. 1 oraz ust. 2 lit. d))

7. Współpraca między Stronami odbywa się w ramach specjalnego podkomitetu utworzonego zgodnie z art. 43 niniejszej umowy. Do zadań podkomitetu należy w szczególności koordynacja monitorowania, prognozowania i innych prac statystycznych dotyczących transportu międzynarodowego, w szczególności ruchu tranzytowego.

ARTYKUŁ 33 (Artykuł 60 USiS)

Strony zobowiązują się zezwolić na dokonywanie, w walucie w pełni wymienialnej w rozumieniu postanowień art. VIII statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego, wszelkich płatności i transferów na rachunku bieżącym wynikających z bilansu płatniczego między Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną.

ARTYKUŁ 34 (Artykuł 67 USiS)

1. W każdym możliwym przypadku Strony starają się unikać nakładania środków ograniczających, w tym środków dotyczących przywozu, do celów związanych z bilansem płatniczym. Strona przyjmująca takie środki możliwie najszybciej przedstawia drugiej Stronie harmonogram ich znoszenia.

2. W przypadku gdy jedno lub kilka państw członkowskich albo Bośnia i Hercegowina napotka poważne trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego lub gdy zaistnieje bezpośrednie ryzyko wystąpienia takich trudności, Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina, zależnie od przypadku, może zgodnie z warunkami określonymi w Porozumieniu WTO przyjąć środki ograniczające, w szczególności środki dotyczące przywozu, których zakres nie może wykraczać poza to, co jest niezbędne dla poprawy bilansu płatniczego. Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina, w zależności od przypadku, bezzwłocznie informuje o tym drugą Stronę.

3. Żaden środek ograniczający nie ma zastosowania do transferów związanych z inwestycjami, w szczególności z odbiorem zainwestowanych lub reinwestowanych kwot, ani też do jakiegokolwiek przychodu, który z nich pochodzi.

ARTYKUŁ 35 (Artykuł 69 USiS)

Postanowienia niniejszej umowy pozostają bez uszczerbku dla stosowania przez Strony wszelkich środków niezbędnych do zapobieżenia ominięcia wprowadzonych przez nią środków dotyczących dostępu państw trzecich do jej rynku w oparciu o postanowienia niniejszej umowy.

ARTYKUŁ 36 (Artykuł 71 USiS)

Konkurencja i inne postanowienia gospodarcze

1. Niżej wymienione praktyki uznawane są za szkodliwe dla właściwej realizacji niniejszej umowy w zakresie, w jakim mogą wpływać na handel między Wspólnotą Bośnią i Hercegowiną:

a) wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, decyzje związków przedsiębiorstw i uzgodnione praktyki między przedsiębiorstwami, które mają na celu lub których skutkiem jest przeciwdziałanie, ograniczanie lub zakłócanie konkurencji;

b) nadużywanie przez jedno lub więcej przedsiębiorstw pozycji dominującej na terytorium Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny jako całości lub na znacznej części tych terytoriów;

c) jakakolwiek pomoc państwa, zakłócająca konkurencję lub grożąca jej zakłóceniem przez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub niektórym produktom.

2. Każda praktyka niezgodna z niniejszym artykułem oceniania jest na podstawie kryteriów wynikających ze stosowania zasad konkurencji obowiązujących we Wspólnocie, zwłaszcza z art. 81, 82 86 i 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (zwanego dalej "Traktatem WE") oraz instrumentów wyjaśniających przyjętych przez instytucje wspólnotowe.

3. Strony zapewniają, aby niezależnemu operacyjnie urzędowi publicznemu nadane zostały -w odniesieniu do przedsiębiorstw prywatnych i publicznych oraz przedsiębiorstw, którym nadano szczególne prawa - uprawnienia niezbędne do pełnego stosowania ust. 1 lit. a) i b).

4. W ciągu dwóch lat od daty wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina stworzy niezależny operacyjnie urząd publiczny, któremu nada uprawnienia niezbędne do pełnego stosowania postanowień ust. 1 lit. c). Urząd ten powinien mieć m.in. uprawnienia do zatwierdzania programów pomocy państwa, indywidualnej pomocy w formie dotacji zgodnie z ust. 2, jak również uprawnienia do nakazania zwrotu pomocy państwa przyznanej niezgodnie z prawem.

5. Każda Strona zagwarantuje przejrzystość w dziedzinie pomocy państwa m.in. poprzez przedstawianie drugiej Stronie okresowych sprawozdań rocznych lub równorzędnych, zgodnie z metodologią i formą przyjętą we wspólnotowych przeglądach pomocy państwa. Na wniosek jednej ze Stron druga Strona dostarcza informacji na temat konkretnych, indywidualnych przypadków pomocy publicznej.

6. Bośnia i Hercegowina stworzy wyczerpujący wykaz wszystkich programów pomocy ustanowionych przed powołaniem urzędu, o którym mowa w ust. 4, i dostosuje te programy do kryteriów wymienionych w ust. 2 w okresie nieprzekraczającym czterech lat od wejścia w życie niniejszej umowy.

7. a) Do celów stosowania postanowień ust. 1 lit. c) Strony uzgadniają, że w ciągu pierwszych sześciu lat od wejścia w życie niniejszej umowy każda pomoc publiczna przyznana przez Bośnię i Hercegowinę oceniana jest z uwzględnieniem faktu, że Bośnia i Hercegowina uznawana jest za taki sam obszar, jak obszary Wspólnoty określone w art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE.

b) Przed upływem pięciu lat od dnia wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina przedstawi Komisji Europejskiej dane o swoim PKB na mieszkańca, ujednolicone na szczeblu NUTS II. Następnie urząd, o którym mowa w ust. 4, oraz Komisja Europejska dokonują wspólnie oceny kwalifikowalności regionów Bośni i Hercegowiny do pomocy, jak również związanej z tym maksymalnej intensywności pomocy w celu sporządzenia regionalnej mapy pomocy na podstawie stosownych wytycznych Wspólnoty.

8. W protokole 3 określone zostały specjalne przepisy dotyczące pomocy państwa na restrukturyzację przemysłu stalowego.

9. W odniesieniu do produktów określonych w tytule II rozdziału II:

a) ustęp 1 lit. c) nie ma zastosowania,

b) jakiekolwiek praktyki niezgodne z ust. 1 lit. a) powinny być ocenianie zgodnie z kryteriami ustanowionymi przez Wspólnotę na podstawie art. 36 i 37 Traktatu WEi szczególnych dokumentów wspólnotowych przyjętych na tej podstawie.

10. Jeśli jedna ze Stron uważa, że dana praktyka jest niezgodna z ust. 1, może ona podjąć właściwe środki po konsultacjach w ramach Komitetu Przejściowego lub po upływie 30 dni roboczych od daty złożenia wniosku o przeprowadzenie takich konsultacji.

Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie uchybia w jakikolwiek sposób możliwości wprowadzenia przez jedną ze Stron środków antydumpingowych lub wyrównawczych zgodnie ze stosownymi artykułami GATT 1994, Porozumieniem WTO w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych czy odpowiednim powiązanym ustawodawstwem wewnętrznym, ani nie wpływa na taką możliwość.

ARTYKUŁ 37 (Artykuł 72 USiS)

Przedsiębiorstwa publiczne

Przed końcem trzeciego roku od wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina zastosuje, w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych oraz do przedsiębiorstw, którym przyznano specjalne lub wyłączne uprawnienia, zasady określone w TraktacieWE, w szczególności w jego art. 86.

Szczególne uprawnienia przedsiębiorstw publicznych podczas okresu przejściowego nie obejmują możliwości nałożenia ograniczeń ilościowych lub środków o skutku równoważnym na przywóz towarów ze Wspólnoty do Bośni i Hercegowiny.

ARTYKUŁ 38 (Artykuł 73 USiS)

Prawa własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej

1. Zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu oraz załącznika VI, Strony potwierdzają znaczenie, jakie przywiązują do zapewnienia odpowiedniej i skutecznej ochrony oraz egzekwowania praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej.

2. Od daty wejścia w życie niniejszej umowy, Strony przyznają przedsiębiorstwom i obywatelom drugiej Strony w odniesieniu do uznawania i ochrony własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej traktowanie nie mniej korzystne niż to przyznane państwom trzecim na mocy porozumień dwustronnych.

3. Bośnia i Hercegowina przyjmuje wszystkie środki niezbędne do zagwarantowania, najpóźniej po pięciu latach od wejścia w życie niniejszej umowy, ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, na poziomie porównywalnym do poziomu osiągniętego we Wspólnocie, w tym środki skutecznego egzekwowania tych praw.

4. Bośnia i Hercegowina zobowiązuje się przystąpić we wspomnianym wyżej okresie do wielostronnych konwencji w zakresie praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej określonych w załączniku VII. Strony potwierdzają znaczenie zasad zawartych w porozumieniuo Aspektach Handlowych Praw Własności Intelektualnej. Komitet Przejściowy może podjąć decyzję o zobowiązaniu Bośni i Hercegowiny do przystąpienia do określonych konwencji wielostronnych w tej dziedzinie.

5. W przypadku wystąpienia problemów w dziedzinie własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, wpływających na warunki wymiany handlowej, są one niezwłocznie przekazywane Komitetowi Przejściowemu, na wniosek jednej ze Stron, w celu osiągnięcia wzajemnie satysfakcjonujących rozwiązań.

ARTYKUŁ 39 (Artykuł 97 USiS)

Cła

Strony nawiązują współpracę w tym obszarze w celu zagwarantowania zgodności z postanowieniami, które zostaną przyjęte w dziedzinie handlu oraz zbliżenia systemu celnego Bośni i Hercegowiny do systemu wspólnotowego, pomagając tym samym w utorowaniu drogi dla środków liberalizacji zaplanowanych zgodnie z niniejszą umową oraz w stopniowym zbliżaniu ustawodawstwa celnego Bośni i Hercegowiny do wspólnotowego dorobku prawnego.

W ramach współpracy należycie uwzględnia się obszary priorytetowe związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie ceł.

Zasady wzajemnej pomocy administracyjnej między Stronami w sprawach celnych są określone w protokole 4.

TYTUŁ IV

POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE, OGÓLNE I KOŃCOWE

ARTYKUŁ 40

Niniejszym powołuje się Komitet Przejściowy, który nadzoruje stosowanie i wykonanie niniejszej umowy. Komitet zbiera się w regularnych odstępach czasu oraz gdy wymagają tego okoliczności.

ARTYKUŁ 41

1. Komitet Przejściowy ma prawo podejmowania decyzji w zakresie niniejszej umowy, w przypadkach w niej przewidzianych. Podjęte decyzje są wiążące dla Stron, które są zobowiązane do podjęcia środków niezbędnych do wykonania takich decyzji. Komitet Przejściowy może również formułować zalecenia, jakie uważa za pożądane do osiągnięcia wspólnych celów oraz sprawnego funkcjonowania niniejszej umowy. Komitet opracowuje swoje decyzje i zalecenia za zgodą obu Stron.

2. Komitet przyjmuje swój regulamin.

ARTYKUŁ 42

1. Komitet Przejściowy składa się, z jednej strony, z przedstawicieli Wspólnoty, a z drugiej strony, z przedstawicieli Bośni i Hercegowiny. Zasady reprezentacji członków Komitetu Przejściowego określone są w jego regulaminie.

2. Przewodnictwo w Komitecie zapewniane jest na zasadzie rotacji przez obie Strony, na warunkach określonych w regulaminie.

3. Komitet Przejściowy stanowi na podstawie wzajemnego porozumienia Stron.

ARTYKUŁ 43

Komitet Przejściowy może tworzyć podkomitety.

ARTYKUŁ 44

Każda ze Stron odwołuje się do Komitetu Przejściowego w przypadku sporu dotyczącego stosowania lub interpretacji niniejszej umowy.

Komitet Przejściowy może rozstrzygać spory w drodze wiążących decyzji.

ARTYKUŁ 45 (Artykuł 122 USiS)

W zakresie niniejszej umowy każda ze Stron zobowiązuje się zagwarantować osobom fizycznym i prawnym drugiej Strony wolny od dyskryminacji w porównaniu z własnymi obywatelami dostęp do właściwych sądów i władz administracyjnych, aby mogły przed nimi bronić swoich praw osobistych i majątkowych.

ARTYKUŁ 46 (Artykuł 123 USiS)

Żadne z postanowień niniejszej umowy nie stanowi przeszkody dla podjęcia przez Stronę jakichkolwiek środków, które:

a) uważa za niezbędne w celu zapobiegania ujawnieniu informacji szkodzących jej podstawowym interesom w dziedzinie bezpieczeństwa;

b) odnoszą się do produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojskowymi lub też do badań, rozwoju lub produkcji niezbędnej do celów obronnych, o ile środki te nie pogarszają warunków konkurencji w zakresie produktów nieprzeznaczonych do celów ściśle wojskowych;

c) uznaje za istotne dla zapewnienia własnego bezpieczeństwa w przypadku poważnych niepokojów wewnętrznych utrudniających utrzymanie porządku publicznego, w czasie wojny lub poważnych napięć międzynarodowych grożących wybuchem wojny, lub w celu wywiązania się z zobowiązań, jakie na siebie przyjęła, aby zapewnić utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

ARTYKUŁ 47 (Artykuł 124 USiS)

1. W dziedzinach objętych niniejszą umową oraz nie naruszając jakichkolwiek zawartych w niej postanowień szczególnych:

a) uregulowania stosowane przez Bośnię i Hercegowinę w stosunku do Wspólnoty nie mogą prowadzić do powstania jakiejkolwiek dyskryminacji między państwami członkowskimi, ich obywatelami czy też przedsiębiorstwami lub spółkami,

b) uregulowania stosowane przez Wspólnotę w stosunku do Bośni i Hercegowiny nie mogą prowadzić do jakiejkolwiek dyskryminacji obywateli, spółek lub przedsiębiorstw Bośni i Hercegowiny.

2. Postanowienia ust. 1 pozostają bez uszczerbku dla prawa Stron do stosowania właściwych przepisów ich ustawodawstwa podatkowego wobec podatników, którzy nie znajdują się w sytuacji identycznej jeżeli chodzi o miejsce zamieszkania lub siedzibę.

ARTYKUŁ 48 (Artykuł 125 USiS)

1. Strony podejmują wszelkie niezbędne środki o charakterze ogólnym lub szczególnym wymagane do wypełnienia swoich zobowiązań wynikających z niniejszej umowy. Zapewniają one osiągnięcie celów określonych w niniejszej umowie.

2. Strony zgadzają się przeprowadzić na wniosek jednej ze Stron, w trybie pilnym i za pośrednictwem odpowiednich kanałów, konsultacje mające na celu omówienie wszelkich kwestii związanych z wykładnią lub wdrażaniem niniejszej umowy oraz innymi istotnymi aspektami wzajemnych stosunków.

3. Każda ze Stron odwołuje się do Komitetu Przejściowego w przypadku sporu dotyczącego stosowania lub wykładni niniejszej umowy. W takim wypadku zastosowanie ma art. 49 oraz, w niektórych przypadkach, protokół 5.

Komitet Przejściowy może rozstrzygać spory w drodze wiążących decyzji.

4. Jeżeli jedna ze Stron uważa, że druga Strona nie wypełniła zobowiązania wynikającego z niniejszej umowy, może podjąć odpowiednie środki. Przedtem jednak, z wyjątkiem szczególnie pilnych przypadków, powinna przekazać Komitetowi Przejściowemu wszelkie informacje niezbędne do dokładnego zbadania sytuacji w celu znalezienia rozwiązania zadowalającego obie Strony.

Przy wyborze środków pierwszeństwo należy przyznać tym z nich, które w najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie niniejszej umowy. Komitet Przejściowy jest niezwłocznie powiadamiany o podjęciu tych środków, a jeżeli druga Strona wystąpi z takim wnioskiem, stanowią one przedmiot konsultacji w Komitecie Przejściowym.

5. Postanowienia ust. 2, 3 i 4 nie wpływają w żaden sposób na postanowienia art. 15, 23, 24, 25 i 29 oraz protokołu 2 (art. 30, 38, 39, 40 i 44 USiS)) oraz pozostają bez uszczerbku dla tych postanowień.

ARTYKUŁ 49 (Artykuł 126 USiS)

1. W przypadku powstania sporu między Stronami dotyczącego wykładni lub stosowania niniejszej umowy jedna ze Stron przekazuje drugiej stronie oraz Komitetowi Przejściowemu formalny wniosek o rozstrzygnięcie spornej kwestii.

Jeśli strona uzna, że środki przyjęte przez drugą Stronę lub brak działań drugiej Strony stanowią naruszenie zobowiązań wynikających z niniejszej umowy, formalny wniosek o rozstrzygnięcie spornej kwestii powinien zawierać uzasadnienie takiego stanowiska, a w stosownych przypadkach informację, że Strona może podjąć środki przewidziane w art. 48 ust. 4.

2. Strony dokładają wszelkich starań, aby rozstrzygnąć spór poprzez prowadzone w dobrej wierze konsultacje w ramach Komitetu Przejściowego oraz innych organów przewidzianych w ust. 3 w celu jak najszybszego znalezienia rozwiązań możliwych do przyjęcia przez obie Strony.

3. Strony przekazują Komitetowi Przejściowemu wszelkie istotne informacje wymagane w celu dokładnego zbadania sytuacji.

Do czasu znalezienia rozwiązania sporna kwestia jest przedmiotem dyskusji podczas każdego spotkania Komitetu Przejściowego, chyba że doszło do wszczęcia postępowania arbitrażowego przewidzianego w protokole 5. Spór uznaje się za rozstrzygnięty, jeśli Komitet Przejściowy podjął wiążącą decyzję o jego rozstrzygnięciu, zgodnie z art. 48 ust. 3 lub jeśli oświadczył, że spór już nie istnieje.

Konsultacje w sprawie sporu mogą być prowadzone również podczas posiedzeń Komitetu Przejściowego lub innych odpowiednich komitetów i organów ustanowionych na podstawie art. 43, jeśli Strony tak uzgodnią lub na wniosek jednej ze Stron. Konsultacje mogą być również prowadzone w formie pisemnej.

Wszystkie informacje ujawnione podczas konsultacji są poufne.

4. W kwestiach wchodzących w zakres stosowania protokołu 5 każda ze Stron może przedłożyć sporną kwestię do rozstrzygnięcia w ramach arbitrażu zgodnie z tym protokołem, jeśli Stronom nie udało się rozstrzygnąć sporu w ciągu dwóch miesięcy od rozpoczęcia procedury rozstrzygania sporu zgodnie z ust. 1.

ARTYKUŁ 50

Załączniki I-VI oraz protokoły 1-6, stanowią integralną część niniejszej umowy.

ARTYKUŁ 51 (Artykuł 127 USiS)

Do czasu przyznania równoważnych praw osobom i podmiotom gospodarczym na mocy niniejszej umowy, pozostaje ona bez wpływu na prawa gwarantowane tym osobom i podmiotom postanowieniami istniejących umów wiążących jedno lub kilka państw członkowskich Unii Europejskiej, z jednej strony, i Bośnię i Hercegowinę, z drugiej strony.

ARTYKUŁ 52 (Artykuł 17 USiS)

Współpraca z krajami kandydującymi do członkostwa w Unii Europejskiej, których nie dotyczy układ o stabilizacji i stowarzyszeniu

1. Bośnia i Hercegowina powinna zacieśniać współpracę i zawrzeć konwencję dotyczącą współpracy regionalnej z każdym innym państwem kandydującym do członkostwa w UE i nieobjętym procesem stabilizacji i stowarzyszenia, we wszystkich dziedzinach współpracy objętych niniejszą umową. Celem takiej konwencji powinno być stopniowe dostosowanie dwustronnych stosunków między Bośnią i Hercegowiną a tym państwem do właściwego zakresu stosunków między Wspólnotą oraz jej państwami członkowskimi a tym państwem.

2. Z Turcją, która zawarła unię celną ze Wspólnotą, Bośnia i Hercegowina zawrze - przed końcem okresu przejściowego, o którym mowa w art. 3 ust. 1 (art. 18 ust. 1 USiS) i na wzajemnie korzystnych warunkach - porozumienie ustanawiające strefę wolnego handlu, zgodnie z art. XXIV GATT z 1994 r., i liberalizujące zasady prowadzenia działalności gospodarczej oraz świadczenie usług pomiędzy nimi na poziomie równoważnym do gwarantowanego niniejszą umową, zgodnie z art. V GATS.

ARTYKUŁ 53

Niniejsza umowa obowiązuje do dnia wejścia w życie układu o stabilizacji i stowarzyszeniu.

Każda ze Stron może wypowiedzieć niniejszą umowę poprzez powiadomienie drugiej Strony. Niniejsza umowa przestaje obowiązywać po upływie sześciu miesięcy od daty takiego powiadomienia.

ARTYKUŁ 54 (Artykuł 131 USiS)

Niniejsza umowa ma zastosowanie, z jednej strony, do terytoriów, na których obowiązuje Traktat (WE) i zgodnie z warunkami określonymi w tym Traktacie, a z drugiej strony do terytorium Bośni i Hercegowiny.

ARTYKUŁ 55 (Artykuł 132 USiS)

Depozytariuszem niniejszej umowy jest Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej.

ARTYKUŁ 56 (Artykuł 130 USiS)

Do celów niniejszej umowy określenie „Strony” oznacza, z jednej strony, Wspólnotę albo jej państwa członkowskie albo też Wspólnotę i państwa członkowskie, zgodnie z ich stosownymi uprawnieniami, a z drugiej strony Bośnię i Hercegowinę.

ARTYKUŁ 57 (Artykuł 133 USiS)

Niniejsza umowa została sporządzona w dwóch egzemplarzach w języku angielskim, bułgarskim, czeskim, duńskim, estońskim, fińskim, francuskim, greckim, hiszpańskim, litewskim, łotewskim, maltańskim, niemieckim, niderlandzkim, polskim, portugalskim, rumuńskim, włoskim, słowackim, słoweńskim, szwedzkim, węgierskim, bośniackim, chorwackim i serbskim, a każdy z tych tekstów jest na równi autentyczny.

ARTYKUŁ 58

Strony ratyfikują lub zatwierdzają niniejszą umowę zgodnie z własnymi procedurami.

Instrumenty ratyfikacyjne lub zatwierdzające składa się do Sekretariatu Generalnego Rady Unii Europejskiej.

Niniejsza umowa wchodzi w życie w pierwszym dniu miesiąca po dacie złożenia przez strony ostatniego dokumentu ratyfikacyjnego lub zatwierdzającego.

¹ Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2658/87 (Dz.U. L 256 z 7.9.1987, s. 1) z uwzględnieniem zmian

² Dziennik urzędowy Bośni i Hercegowiny nr 58/04 z 22.12.2004.

³ Dz.U. L 93 z 31.3.2006, s. 12. Rozporządzenie zmienione rozporządzeniem Rady WE nr 1791/2006 (Dz.U. 363 z 20.12.2006, s. 1)

WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW I PROTOKOŁÓW

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik I (art. 6) - Preferencje taryfowe Bośni i Hercegowiny dla wspólnotowych produktów przemysłowych

Załącznik II (art. 12 ust. 2) - Definicja „młodej wołowiny”

Załącznik III (art. 12) - Preferencje taryfowe Bośni i Hercegowiny dla podstawowych produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty

Załącznik IV (art. 13) - Cła stosowane w przywozie do Wspólnoty towarów pochodzących z Bośni i Hercegowiny

Załącznik V (art. 13) - Cła stosowane w przywozie do Bośni i Hercegowiny towarów pochodzących ze Wspólnoty

Załącznik VI (art. 38) - Prawa własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej

PROTOKOŁY

Protokół 1 (art. 10) - w sprawie handlu przetworzonymi produktami rolnymi pomiędzy Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną

Protokół 2 (art. 27) - w sprawie definicji pojęcia „produkty pochodzące” oraz metod współpracy administracyjnej w celu zastosowania postanowień niniejszej umowy w stosunkach pomiędzy Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną

Protokół 3 (art. 36) - dotyczący pomocy państwa dla przemysłu stalowego

Protokół 4 (art. 39) - dotyczący wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych

Protokół 5 (art. 49) - Rozstrzyganie sporów

Protokół 6 (art. 12) - dotyczący wzajemnych specjalnych preferencji dla niektórych win oraz wzajemnego uznawania, ochrony i kontroli nazw win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych

ZAŁĄCZNIK I

PREFERENCJE TARYFOWE BOŚNI I HERCEGOWINY DLA WSPÓLNOTOWYCH PRODUKTÓW PRZEMYSŁOWYCH

Treść załącznika w formie PDF do pobrania tutaj

ZAŁĄCZNIK II

DEFINICJA „MŁODEJ WOŁOWINY”

(o której mowa w art. 12 ust. 2)

Nie naruszając reguł wykładni nomenklatury scalonej (CN), opis produktów należy traktować wyłącznie jako wskazówkę, podczas gdy system preferencyjny jest ustalany, kontekście niniejszego załącznika, przez zakres kodów NS. W przypadku gdy wskazywane są kody ex CN, system preferencyjny ustalany jest poprzez łączne zastosowanie kodu CN oraz odpowiadającego mu opisu.

ZAŁĄCZNIK III

PREFERENCJE TARYFOWE BOŚNI I HERCEGOWINY DLA PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNYCH POCHODZĄCYCH ZE WSPÓLNOTY

Treść załącznika w formie PDF do pobrania tutaj

ZAŁĄCZNIK IV

CŁA STOSOWANE W PRZYWOZIE DO WSPÓLNOTY TOWARÓW POCHODZĄCYCH Z BOŚNI I HERCEGOWINY

Przywóz do Wspólnoty towarów pochodzących z Bośni i Hercegowiny podlega koncesjom określonym poniżej:

ZAŁĄCZNIK V

CŁA STOSOWANE W PRZYWOZIE DO BOŚNI I HERCEGOWINY TOWARÓW POCHODZĄCYCH ZE WSPÓLNOTY

Treść załącznika w formie PDF do pobrania tutaj

ZAŁĄCZNIK VI

PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ, PRZEMYSŁOWEJ I HANDLOWEJ

(o których mowa w art. 38)

1. Artykuł 38 ust. 4 (art. 73 ust. 4 USiS niniejszej umowy dotyczy wymienionych poniżej wielostronnych konwencji, których państwa członkowskie są stronami lub które są faktycznie stosowane przez państwa członkowskie:

− Traktat budapeszteński o międzynarodowym uznawaniu depozytu drobnoustrojów dla celów postępowania patentowego (Budapeszt, 1977, zmieniony w 1980 r.);

− Porozumienie haskie w sprawie międzynarodowego zgłaszania wzorów przemysłowych (Akt genewski, 1999);

− Protokół dotyczący porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków (Protokół madrycki, 1989);

− Traktat o prawie patentowym (Genewa, 2000);

− Konwencja o ochronie producentów nagrań fonograficznych przed nieupoważnionym powielaniem ich nagrań fonograficznych (konwencja fonograficzna, Genewa, 1971);

− Międzynarodowa konwencja o ochronie wykonawców, producentów nagrań fonograficznych oraz organizacji nadawczych (konwencja rzymska, 1961);

− Porozumienie strasburskie dotyczące międzynarodowej klasyfikacji patentowej (Strasburg, 1971, zmienione w 1979 r.);

− Porozumienie wiedeńskie ustanawiające międzynarodową klasyfikację elementów obrazowych znaków (Wiedeń, 1973, zmienione w 1985 r.);

− Traktat WIPO o prawie autorskim (Genewa, 1996);

− Traktat WIPO o wykonaniach artystycznych i nagraniach fonograficznych (Genewa, 1996);

− Międzynarodowa konwencja o ochronie nowych odmian roślin (konwencja UPOV, Paryż, 1961, zmieniona w 1972 r., 1978 r. i 1991 r.);

− Konwencja o przyznawaniu patentów europejskich (Europejska konwencja patentowa - Monachium, 1973, z późniejszymi zmianami, w tym zmiany z 2000 r.);

− Traktat o prawie dotyczącym znaków towarowych (Genewa, 1994 rok).

2. Strony potwierdzają znaczenie, jakie przywiązują do zobowiązań wynikających z następujących konwencji wielostronnych:

− Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (konwencja WIPO, Sztokholm, 1967, zmieniona w 1979 r.);

− Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych (Akt paryski, 1971);

− Konwencja brukselska dotycząca rozpowszechniania sygnałów będących nośnikami programów transmitowanych drogą satelitarną (Bruksela, 1974);

− Porozumienie z Locarno ustanawiające międzynarodową klasyfikację wzorów przemysłowych (Locarno, 1968, zmienione w 1979 r.);

− Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków (Akt sztokholmski, 1967, zmieniony w 1979 r.);

− Porozumienie nicejskie dotyczące międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług do celów rejestracji znaków (Genewa, 1977, zmienione w 1979 r.);

− Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej (Akt sztokholmski, 1967, zmieniony w 1979 r.);

− Traktat o współpracy patentowej (Waszyngton, 1970, zmieniony w 1979 r. i zmodyfikowany w 1984 r.).

PROTOKÓŁ 1

W SPRAWIE HANDLU PRZETWORZONYMI PRODUKTAMI ROLNYMI

POMIĘDZY WSPÓLNOTĄ

A BOŚNIĄ I HERCEGOWINĄ

Treść załącznika w formie PDF do pobrania tutaj

PROTOKÓŁ 2

W SPRAWIE DEFINICJI POJĘCIA

„PRODUKTY POCHODZĄCE” ORAZ METOD

WSPÓŁPRACY ADMINISTRACYJNEJ

W CELU ZASTOSOWANIA POSTANOWIEŃ NINIEJSZEJ UMOWY

W STOSUNKACH POMIĘDZY WSPÓLNOTĄ A BOŚNIĄ I HERCEGOWINĄ

Treść załącznika w formie PDF do pobrania tutaj

PROTOKÓŁ 3

DOTYCZĄCY POMOCY PAŃSTWA DLA PRZEMYSŁU STALOWEGO

1. Strony uznają, że w Bośni i Hercegowinie istnieje potrzeba niezwłocznego podjęcia działań na rzecz usunięcia wszelkich strukturalnych barier w sektorze stalowym w taki sposób, aby zapewnić konkurencyjność tego przemysłu na rynku światowym.

2. Zgodnie z zasadami określonymi w art. 36ust. 1 lit. c) niniejszej umowy (art. 71 ust. 1 lit. c) USiS), oceny zgodności pomocy państwa dla przemysłu stalowego ze wspólnym rynkiem, określonej w załączniku I do wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2007- 2013, dokonuje się na podstawie kryteriów wynikających z zastosowania do sektora stalowego art. 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, w tym prawodawstwa wtórnego.

3. Na potrzeby stosowania postanowień art. 36 ust. 1 lit. c) niniejszej umowy (art. 71 ust. 1 lit. c) USiS) w odniesieniu do przemysłu stalowego Wspólnota zgadza się, aby w ciągu pięciu lat od wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina mogła wyjątkowo przyznawać pomoc państwa na cele restrukturyzacyjne dla przedsiębiorstw produkujących stal, które znajdują się w trudnej sytuacji, pod warunkiem że:

a) pomoc ta prowadzi do osiągnięcia przez przedsiębiorstwa z niej korzystające długoterminowej rentowności w normalnych warunkach rynkowych po zakończeniu restrukturyzacji oraz

b) kwota i intensywność tej pomocy są ściśle ograniczone do poziomu bezwzględnie koniecznego do przywrócenia takiej rentowności, a pomoc jest w stosownych przypadkach, stopniowo zmniejszana;

c) Bośnia i Hercegowina przedstawia program restrukturyzacji, który jest powiązany z procesem ogólnej racjonalizacji, w tym likwidowania nieefektywnych zakładów produkcyjnych. Każde przedsiębiorstwo produkujące stal i korzystające z pomocy restrukturyzacyjnej zapewnia, jeśli to możliwe, środki kompensacyjne równoważące skutki zakłócenia konkurencji powstałego w wyniku przyznania takiej pomocy.

4. Bośnia i Hercegowina przedstawia Komisji do oceny krajowy program restrukturyzacji i indywidualne plany działalności gospodarczej każdej spółki korzystającej z pomocy restrukturyzacyjnej, z których wynika, że spełnione zostały warunki, o których mowa powyżej.

Indywidualne plany działalności gospodarczej powinny być uprzednio ocenione i zatwierdzone przez organ publiczny ustanowiony na mocy art. 36 ust. 4 lit.c) niniejszej umowy (art. 71 ust. 4 USiS) pod kątem ich zgodności z pkt 3 niniejszego protokołu.

Komisja Europejska potwierdza, że krajowy program restrukturyzacji jest zgodny z wymogami ust. 3.

5. Komisja Europejska monitoruje realizację planów w ścisłej współpracy z właściwymi organami krajowymi, w szczególności z organem publicznym ustanowionym na mocy art. 36 ust. 4 niniejszej umowy (art. 71 ust. 4 USiS).

Jeśli w wyniku monitorowania okaże się, że po dacie podpisania niniejszej umowy przyznano beneficjentom pomoc, która nie została zatwierdzona w krajowym programie restrukturyzacji lub pomoc restrukturyzacyjną dla przedsiębiorstw w sektorze stalowym, które nie zostały ujęte w krajowym programie restrukturyzacji, odpowiedni organ monitorujący pomoc państwa w Bośni i Hercegowinie zadba o to, by tego rodzaju pomoc została zwrócona.

6. Na wniosek Bośni i Hercegowiny Komisja dostarcza jej wsparcia technicznego w przygotowaniu krajowego programu restrukturyzacji i indywidualnych planów działalności gospodarczej.

7. Każda ze Stron zapewnia pełną przejrzystość w dziedzinie przyznawania pomocy państwa. W szczególności wymaga się pełnej i nieprzerwanej wymiany informacji na temat pomocy państwa przyznawanej na produkcję stali w Bośni i Hercegowinie i na realizację programu restrukturyzacji oraz planów działalności gospodarczej.

8. Komitet Przejściowy monitoruje spełnianie wymogów określonych w ust. 1-4. W tym celu Komitet Przejściowy może opracować odpowiednie przepisy wykonawcze.

9. Jeżeli jedna ze Stron uzna, że określona praktyka drugiej Strony jest niezgodna z postanowieniami niniejszego protokołu i jeżeli praktyka ta powoduje lub może spowodować naruszenie interesów pierwszej Strony lub istotną szkodę dla jej przemysłu krajowego, Strona ta może podjąć właściwe środki, po przeprowadzeniu konsultacji z podkomitetem zajmującym się sprawami konkurencji lub po upływie trzydziestu dni roboczych od chwili złożenia wniosku o takie konsultacje.

PROTOKÓŁ 4

DOTYCZĄCY WZAJEMNEJ POMOCY ADMINISTRACYJNEJ

W SPRAWACH CELNYCH

ARTYKUŁ 1

Definicje

Do celów niniejszego protokołu:

a) „przepisy celne” oznacza wszelkie przepisy ustawowe lub wykonawcze obowiązujące na terytoriach Umawiających się Stron i regulujące przywóz, wywóz i tranzyt towarów oraz poddawanie ich jakimkolwiek innym systemom lub procedurom celnym, łącznie ze środkami dotyczącymi zakazu, ograniczenia i kontroli;

b) „organ wnioskujący” oznacza właściwy organ administracyjny, wyznaczony w tym celu przez Umawiającą się Stronę, który występuje z wnioskiem o pomoc na podstawie niniejszego protokołu;

c) „organ będący adresatem wniosku” oznacza właściwy organ administracyjny, wyznaczony w tym celu przez Umawiającą się Stronę, który otrzymał wniosek o pomoc na podstawie niniejszego protokołu;

d) „dane osobowe” oznaczają wszelkie informacje dotyczące określonej lub dającej się zidentyfikować osoby;

e) „działanie naruszające prawodawstwo celne” oznacza wszelkie przypadki naruszenia lub próby naruszenia przepisów celnych.

ARTYKUŁ 2

Zakres

1. Umawiające się Strony pomagają sobie nawzajem w zakresie swoich uprawnień, w sposób i na warunkach ustanowionych w niniejszym protokole, aby zapewnić prawidłowe stosowanie przepisów celnych, w szczególności przez zapobieganie przypadkom naruszenia takich przepisów, badanie takich przypadków i przeciwdziałanie im.

2. Obowiązek pomocy w sprawach celnych, przewidziany w niniejszym protokole, dotyczy wszelkich organów administracyjnych Umawiających się Stron właściwych do stosowania niniejszego protokołu. Nie narusza to przepisów regulujących wzajemną pomoc w sprawach karnych. Współpraca nie obejmuje także wymiany informacji uzyskanych podczas działań egzekucyjnych przeprowadzanych z nakazu sądowego, chyba, że sąd zezwolił na przekazanie tych informacji.

3. Niniejszy protokół nie obejmuje pomocy w zakresie ściągania ceł, podatków lub grzywien.

ARTYKUŁ 3

Pomoc na wniosek

1. Na wniosek organu wnioskującego, organ będący adresatem wniosku, dostarcza wszelkich stosownych informacji pozwalających temu pierwszemu organowi upewnić się, że przepisy celne są prawidłowo stosowane, włącznie z informacjami dotyczącymi zauważonych lub planowanych działań, które stanowią lub mogłyby stanowić naruszenie przepisów celnych.

2. Na wniosek organu wnioskującego, organ będący adresatem wniosku informuje go:

a) czy towary wywiezione z terytorium jednej z Umawiających się Stron zostały właściwie przywiezione na terytorium drugiej Strony, określając, w stosownych przypadkach, procedurę celną zastosowaną wobec tych towarów;

b) czy towary przywiezione na terytorium jednej z Umawiających się Stron zostały właściwie wywiezione z terytorium drugiej Strony, określając, w razie potrzeby, procedurę celną zastosowaną wobec tych towarów.

3. Na wniosek organu wnioskującego, organ będący adresatem wniosku, podejmuje, w ramach obowiązujących go przepisów ustawowych i wykonawczych, środki niezbędne do zapewnienia specjalnego nadzoru nad:

a) osobami fizycznymi lub prawnymi, wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie, że uczestniczą lub uczestniczyły w działaniach naruszających przepisy celne;

b) miejscami, w których są lub mogą być gromadzone zapasy towarów w taki sposób, że istnieje uzasadnione podejrzenie, że towary te są lub mają być wykorzystywane do działań naruszających przepisy celne;

c) towarami, które są lub mogą być transportowane w taki sposób, że istnieje uzasadnione podejrzenie, że towary te są lub mają być wykorzystywane do działań naruszających przepisy celne;

d) środkami transportu, które są lub mogą być wykorzystywane w taki sposób, że istnieje uzasadnione podejrzenie, że są lub mają być wykorzystywane do działań naruszających prawodawstwo celne.

ARTYKUŁ 4

Pomoc z własnej inicjatywy

Umawiające się Strony pomagają sobie wzajemnie, z własnej inicjatywy i zgodnie ze stosowanymi przez nie przepisami ustawowymi lub wykonawczymi, jeśli uznają to za niezbędne w celu prawidłowego stosowania przepisów celnych, w szczególności poprzez dostarczanie uzyskanych informacji odnoszących się do:

a) działań, które są sprzeczne lub wydają się sprzeczne z przepisami celnymi i które mogą zainteresować drugą Umawiającą się Stronę;

b) nowych środków lub metod wykorzystywanych do prowadzenia działań naruszających przepisy celne,

c) towarów, o których wiadomo, że są przedmiotem działań naruszających przepisy celne,

d) osób fizycznych lub prawnych, wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie, że uczestniczą lub uczestniczyły w działaniach naruszających przepisy celne;

e) środków transportu, wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie że były, są lub mogą być wykorzystane w działaniach naruszających przepisy celne.

ARTYKUŁ 5

Dostarczanie dokumentów i powiadamianie

Na wniosek organu wnioskującego organ będący adresatem wniosku, zgodnie ze stosującymi się do tego drugiego organu przepisami ustawowymi lub wykonawczymi, podejmuje wszelkie niezbędne działania w celu:

a) dostarczenia wszelkich dokumentów lub

b) powiadomienia o wszelkich decyzjach,

wydanych przez organ wnioskujący i wchodzących w zakres niniejszego protokołu oraz doręczenia adresatowi przebywającemu lub mającemu siedzibę albo miejsce zamieszkania na obszarze właściwości danego organu będącego adresatem wniosku.

Wniosek o przekazanie dokumentów lub powiadomienie o decyzji składa się pisemnie w języku urzędowym organu będącego adresatem wniosku lub w języku dopuszczonym przez ten organ.

ARTYKUŁ 6

Forma i treść wniosków o udzielenie pomocy

1. Wnioski przedstawiane na podstawie niniejszego protokołu sporządza się w formie pisemnej. Do wniosków dołącza się dokumenty niezbędne do realizacji wnioskiem. W pilnych przypadkach istnieje możliwość przyjęcia wniosków w formie ustnej, lecz muszą być one niezwłocznie potwierdzone w formie pisemnej.

2. Wnioski przedstawiane zgodnie z ust. 1 zawierają następujące informacje:

a) oznaczenie organu wnioskującego ;

b) wnioskowane środki;

c) przedmiot wniosku i powód jego złożenia;

d) przepisy ustawowe i wykonawcze oraz inne właściwe aspekty prawne;

e) możliwie dokładne i pełne informacje na temat osób fizycznych lub prawnych będących podmiotem dochodzenia;

f) streszczenie istotnych okoliczności faktycznych oraz już przeprowadzonych działań dochodzeniowych.

3. Wnioski przedkładane są w języku urzędowym organu będącego adresatem wniosku lub w języku dopuszczonym przez ten organ. Wymóg ten nie ma zastosowania do załączników do wniosku złożonego w trybie ust. 1.

4. Jeśli dany wniosek nie spełnia powyższych wymogów formalnych, można wezwać do jego poprawienia lub uzupełnienia; jednocześnie można podjąć środki ostrożności.

ARTYKUŁ 7

Realizacja wniosków

1. W celu zrealizowania wniosku o pomoc, organ będący adresatem wniosku, podejmuje działania w granicach swoich uprawnień i dostępnych zasobów - tak jakby działał z urzędu lub na wniosek innych organów tej samej Umawiającej się Strony - dostarczając posiadane już informacje, prowadząc odpowiednie postępowanie wyjaśniające lub organizując jego przeprowadzenie. Powyższe postanowienie dotyczy także wszelkich innych organów, którym wniosek został przekazany przez organ będący adresatem wniosku, jeśli organ ten nie może działać samodzielnie.

2. Wnioski o pomoc realizowane są zgodnie z przepisami ustawowymi lub wykonawczymi Strony będącej adresatem wniosku.

3. Należycie upoważnieni urzędnicy Umawiającej się Strony mogą, za zgodą drugiej Umawiającej się Strony i na warunkach przez nią określonych, udać się do siedziby organu będącego adresatem wniosku lub innych właściwych organów, o których mowa w ust. 1, celem uzyskania informacji o działaniach, które są lub mogą być sprzeczne z przepisami celnymi, których organ wnioskujący potrzebuje do celów niniejszego protokołu.

4. Należycie upoważnieni urzędnicy Umawiającej się Strony mogą, za zgodą drugiej Umawiającej się Strony i na warunkach określonych przez tę ostatnią, uczestniczyć w postępowaniach prowadzonych na terytorium drugiej Umawiającej się Strony.

ARTYKUŁ 8

Forma przekazywania informacji

1. Organ będący adresatem wniosku, przekazuje organowi wnioskującemu, w formie pisemnej, wyniki postępowania wyjaśniającego wraz ze wszystkimi właściwymi dokumentami, uwierzytelnionymi odpisami lub innymi materiałami.

2. Informacje mogą być przekazywane w formie elektronicznej.

3. Oryginały dokumentów przekazuje się tylko na wniosek, w przypadku gdy uwierzytelnione odpisy byłyby niewystarczające. Oryginały dokumentów zwraca się w możliwie najkrótszym czasie.

ARTYKUŁ 9

Wyjątki od obowiązku udzielania pomocy

1. Można odmówić udzielenia pomocy lub uzależnić jej udzielenie od spełnienia pewnych warunków lub wymogów, w przypadkach gdy Strona uzna, że udzielenie pomocy w ramach niniejszego protokołu:

a) mogłoby naruszać suwerenność Bośni i Hercegowiny lub państwa członkowskiego, do którego zwrócono się z wnioskiem o udzielenie pomocy na podstawie niniejszego protokołu lub

b) mogłoby grozić naruszeniem porządku publicznego, bezpieczeństwa lub innych zasadniczych interesów, w szczególności w przypadkach określonych w art. 10 ust. 2 lub

c) naruszałoby tajemnice przemysłowe, handlowe bądź zawodowe.

2. Organ będący adresatem wniosku, może odroczyć udzielenie pomocy, ze względu na dobro toczącego się dochodzenia, śledztwa lub postępowania. W takim wypadku organ będący adresatem wniosku, konsultuje się z organem wnioskującym, aby ustalić, czy pomocy można udzielić z zachowaniem warunków wymaganych przez organ będący adresatem wniosku.

3. Jeśli organ wnioskujący składa wniosek o przyznanie pomocy, której sam nie byłby w stanie udzielić, gdyby został o to poproszony, powinien zaznaczyć ten fakt uwagę w swoim wniosku. Decyzja co do sposobu rozpatrzenia takiego wniosku należy do organu będącego adresatem wniosku.

4. W przypadkach określonych w ust. 1 i 2, decyzja organu będącego adresatem wniosku oraz jej uzasadnienie muszą być niezwłocznie podane do wiadomości organu wnioskującego.

ARTYKUŁ 10

Wymiana informacji i poufność

1. Każda informacja przekazywana zgodnie z niniejszym protokołem, niezależnie od formy, ma charakter poufny lub zastrzeżony, w zależności od zasad mających zastosowanie w każdej z Umawiających się Stron. Jest ona objęta obowiązkiem zachowania tajemnicy urzędowej i korzysta z ochrony, jaką objęte są informacje takiego samego rodzaju na podstawie odpowiednich przepisów prawnych Umawiającej się Strony, która je otrzymała, oraz odpowiednich przepisów mających zastosowanie do organów wspólnotowych.

2. Dane osobowe mogą być przedmiotem wymiany tylko w przypadku, gdy Umawiająca się Strona mająca je otrzymać zobowiąże się do zapewnienia ochrony tych danych w stopniu co najmniej równorzędnym do ochrony zapewnianej w danym przypadku przez Umawiającą się Stronę mającą przekazać informacje. W tym celu Umawiające się Strony przekazują sobie wzajemnie informacje o regulacjach obowiązujących tym zakresie, w tym, w odpowiednich przypadkach, o przepisach obowiązujących w państwach członkowskich Wspólnoty.

3. Wykorzystanie informacji uzyskanych na mocy niniejszego protokołu w postępowaniu sądowym lub administracyjnym dotyczącym działań z naruszeniem przepisów celnych uznaje się za zgodne z celami niniejszego protokołu. Dlatego Umawiające się Strony mogą, w swoich aktach dowodowych, sprawozdaniach i zeznaniach, jak również w postępowaniach sądowych aktach oskarżenia wnoszonych do sądu, wykorzystać jako dowód informacje, które uzyskały i dokumenty, z którymi zapoznały się zgodnie z postanowieniami niniejszego protokołu. Właściwy organ, który dostarczył te informacje lub udostępnił dokumenty, jest zawiadamiany o wykorzystaniu ich w ten sposób.

4. Uzyskane informacje wykorzystuje się wyłącznie do celów niniejszego protokołu. Jeżeli jedna z Umawiających się Stron pragnie wykorzystać te informacje do innych celów, musi wcześniej uzyskać na to pisemną zgodę organu, który je dostarczył. Wykorzystanie informacji w ten sposób podlega wówczas ograniczeniom nałożonym przez ten organ.

ARTYKUŁ 11

Biegli i świadkowie

Urzędnik organu będącego adresatem wniosku może zostać upoważniony do stawania, w granicach określonych przyznanym upoważnieniem, jako biegły lub świadek w postępowaniach sądowych lub administracyjnych w sprawach ujętych w niniejszym protokole, oraz do przedstawiania takich przedmiotów, dokumentów lub ich uwierzytelnionych odpisów, jakie mogą się okazać niezbędne dla celów tego postępowania. Wniosek o stawienie się musi wskazywać, przed jakim organem sądowym lub administracyjnym urzędnik musi się stawić, w jakiej sprawie oraz na jakiej podstawie lub w jakim charakterze urzędnik ten zostanie przesłuchany.

ARTYKUŁ 12

Wydatki związane z udzieleniem pomocy

Umawiające się Strony zrzekają się wzajemnych roszczeń dotyczących zwrotu wydatków poniesionych w związku z realizacją postanowień niniejszego protokołu, z wyjątkiem - w stosowanych przypadkach - wydatków poniesionych na rzecz biegłych i świadków oraz tłumaczy pisemnych niebędących pracownikami administracji publicznej.

ARTYKUŁ 13

Wdrożenie

1. Wdrażanie niniejszego protokołu powierza się stosowanie do okoliczności organom celnym Bośni i Hercegowiny lub właściwym służbom Komisji Europejskiej i organom celnym państw członkowskich. Decydują one niezbędnymi wszystkich praktycznych środkach i ustaleniach niezbędnych do jego stosowania, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów, zwłaszcza w dziedzinie ochrony danych. Mogą one zaproponować właściwym organom zmiany, które ich zdaniem powinny być wprowadzone do niniejszego protokołu.

2. Umawiające się Strony konsultują się wzajemnie, a następnie na bieżąco przekazują sobie informacje na temat szczegółowych zasad wykonawczych przyjętych zgodnie z postanowieniami niniejszego protokołu.

ARTYKUŁ 14

Inne porozumienia

1. Uwzględniając odpowiednie uprawnienia Wspólnoty i państw członkowskich, postanowienia niniejszego protokołu:

a) nie wpływają na zobowiązania Umawiających się Stron wynikające z jakiejkolwiek innej umowy lub konwencji międzynarodowej,

b) są uznawane za uzupełniające w stosunku do umów o wzajemnej pomocy, które zostały lub mogą zostać zawarte pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi a Bośnią i Hercegowiną; oraz

c) nie mają wpływu na przepisy wspólnotowe regulujące przekazywanie między właściwymi służbami Komisji Europejskiej i organami celnymi państw członkowskich wszelkich informacji otrzymanych na podstawie niniejszego protokołu, które mogłyby być przedmiotem zainteresowania Wspólnoty.

2. Niezależnie od postanowień zawartych w ust. 1 postanowienia niniejszego protokołu mają pierwszeństwo przed postanowieniami wszelkich dwustronnych umów o wzajemnej pomocy, które zostały lub mogą zostać zawarte między poszczególnymi państwami członkowskimi i Bośnią i Hercegowiną, w zakresie, w jakim postanowienia tych umów okażą się niezgodne z postanowieniami niniejszego protokołu.

3. W sprawach związanych ze stosowaniem niniejszego protokołu Umawiające się Strony konsultują się wzajemnie, w celu rozstrzygnięcia tych kwestii w ramach Komitetu Przejściowego.

PROTOKÓŁ 5

ROZSTRZYGANIE SPORÓW

DZIAŁ I

CEL I ZAKRES

ARTYKUŁ 1

Cel

Celem niniejszego protokołu jest zapobieżenie sporom między Stronami i lub rozstrzyganie ich w sposób możliwy do zaakceptowania przez obie strony.

ARTYKUŁ 2

Zakres

Postanowienia niniejszego protokołu mają zastosowanie w odniesieniu do wszelkich różnic co do wykładni i stosowaniu wymienionych niżej przepisów, między innymi w sytuacji, gdy jedna Strona uważa, że środek przyjęty przez drugą Stronę lub zaniechanie drugiej Strony stanowi naruszenie zobowiązań ciążących na niej na mocy tych przepisów:

a) Tytuł II (Tytuł IV USiS) („Swobodny przepływ towarów”), z wyjątkiem art. 16, 23 i 24 ust. 1, 4 i 5 (art. 31, 38 i 39 ust. 1, 4 i 5 USiS) (w zakresie, w jakim dotyczą one środków przyjętych na mocy art. 24 (art. 39USIS) i art. 30 (art. 45 USiS);

b) Tytuł III „Inne przepisy handlowe i przepisy zwiazane z handlem”. Art. 33-35 (art. 60, 67 i 69 USiS i art. 38 ust. 2 (art. 73 ust. 2 USiS))

ROZDZIAŁ II

PROCEDURY ROZSTRZYGANIA SPORÓW

SEKCJA I - PROCEDURA ARBITRAŻOWA

ARTYKUŁ 3

Wszczęcie procedury arbitrażowej

1. W przypadku gdy Stronom nie uda się rozstrzygnąć sporu, Strona skarżąca może zgodnie z warunkami określonymi w art. 49 niniejszej umowy (art. 126 USiS) skierować do Strony skarżonej oraz do Komitetu Przejściowego pisemny wniosek o ustanowienie komisji arbitrażowej.

2. Strona skarżąca podaje we wniosku przedmiot sporu oraz - stosownie do okoliczności - środek przyjęty przez drugą Stronę lub przypadek zaniechania działania z jej strony, które zdaniem Strony skarżącej stanowią naruszenie postanowień, o których mowa w art. 2.

ARTYKUŁ 4

Skład organu arbitrażowego

1. W skład komisji arbitrażowej wchodzi trzech arbitrów.

2. W ciągu 10 dni od daty złożenia do Komitetu Przejściowego wniosku o ustanowienie komisji arbitrażowej, Strony konsultują się w celu osiągnięcia porozumienia co do składu organu arbitrażowego.

3. W przypadku gdy Strony nie są w stanie porozumieć się w tej kwestii w terminie wyznaczonym w ust. 2, jedna ze Stron może zwrócić się do przewodniczącego Komitetu Przejściowego lub osoby przez niego wyznaczonej, o wybór wszystkich trzech członków w drodze losowania spośród listy kandydatów ustanowionej na mocy art. 15 - jednego spośród osób zaproponowanych przez Stronę skarżącą, jednego spośród osób zaproponowanych przez Stronę skarżoną i jednego spośród arbitrów wytypowanych przez Strony na stanowisko przewodniczącego.

W przypadku gdy Strony porozumieją się co do jednego lub większej liczby komisji arbitrażowej, pozostałych członków wyznacza się według tej samej procedury.

4. Przewodniczący Komitetu Przejściowego lub osoba przez niego wyznaczona dokonują wyboru arbitrów w obecności przedstawiciela każdej ze Stron.

5. Datą ustanowienia komisji arbitrażowej jest dzień, w którym przewodniczący komisji został poinformowany o wyznaczeniu wszystkich trzech arbitrów za porozumieniem stron lub - w odpowiednich przypadkach - dzień, w którym dokonano ich wyboru zgodnie z ust. 3.

6. Jeśli jedna ze Stron uzna, że arbiter nie spełnia wymogów kodeksu postępowania, o którym mowa w art. 18, Strony konsultują się i, za obopólnym porozumieniem, zastępują takiego arbitra innym; wyboru nowego arbitra dokonuje się zgodnie z ust. 7. Jeśli Strony nie dojdą do porozumienia co do potrzeby wymiany arbitra, sprawę przekazuje się przewodniczącemu komisji arbitrażowej, którego decyzja będzie ostateczna.

Jeśli jedna ze Stron uznaje, że przewodniczący komisji arbitrażowej nie spełnia wymogów kodeksu postępowania, o którym mowa w art. 18, sprawę przekazuje się jednej z pozostałych osób z grona osób wytypowanych do występowania w charakterze przewodniczącego wybranej w drodze losowania przez przewodniczącego Komitetu Przejściowego lub osobę przez niego wyznaczoną, w obecności przedstawiciela każdej ze Stron, chyba że Strony uzgodnią między sobą inaczej.

7. Jeśli arbiter nie może uczestniczyć w postępowaniu, wycofuje się z udziału lub zostaje zastąpiony innym zgodnie z ust. 6, w ciągu pięciu dni wyznacza się zastępstwo zgodnie z procedurami selekcji obowiązującymi przy wyborze poprzedniego arbitra. Komisja wstrzymuje czynności na okres potrzebny do przeprowadzenia tej procedury.

ARTYKUŁ 5

Orzeczenie organu arbitrażowego

1. W ciągu 90 dni od daty powołania komisja arbitrażowa podaje swoją decyzję Stronom oraz Komitetowi Przejściowemu. Jeśli komisja uzna, że nie zdoła dotrzymać tego terminu, przewodniczący komisji zobowiązany jest powiadomić o tym na piśmie Strony oraz Komitet Przejściowy, z podaniem przyczyn opóźnienia. W każdym przypadku decyzję należy wydać nie później niż 120 dni od daty powołania komisji.

2. W przypadkach nie cierpiących zwłoki, między innymi dotyczących towarów łatwo psujących się, komisja arbitrażowa stara się wydać decyzję w ciągu 45 dni od daty powołania. W żadnym przypadku nie powinno zająć to dłużej niż 100 dni od daty powołania komisji. Jeśli komisja arbitrażowa uzna daną sprawę za pilną, może wydać decyzję wstępną w ciągu 10 dni od daty powołania.

3. W decyzji podaje się ustalenia faktyczne, zakres zastosowania odpowiednich postanowień niniejszej umowy oraz ogólne uzasadnienie ustaleń i wniosków. Decyzja może zawierać zalecenia w sprawie środków, które należy przyjąć w celu zapewnienia zgodności z tą decyzją.

4. Strona skarżąca może wycofać skargę poprzez pisemne zawiadomienie przewodniczącego komisji arbitrażowej, Strony skarżonej oraz Komitetu Przejściowego w dowolnym czasie przed powiadomieniem Stron oraz Komitetu Przejściowego o podjętej decyzji. Wycofanie skargi nie stanowi dla Strony skarżącej przeszkody do wniesienia w późniejszym czasie nowej skargi dotyczącej tego samego środka.

5. Na wniosek obu Stron komisja arbitrażowa może w każdej chwili zawiesić prace na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Z chwilą przekroczenia okresu dwunastomiesięcznego komisja arbitrażowa zostaje rozwiązana, co nie stanowi dla Strony skarżącej przeszkody do złożenia w późniejszym czasie wniosku o powołanie komisji arbitrażowej w sprawie tego samego środka.

SEKCJA II

WYKONANIE DECYZJI

ARTYKUŁ 6

Wykonanie decyzji komisji arbitrażowej

Każda ze Stron podejmuje wszelkie środki konieczne do wykonania decyzji komisji arbitrażowej; Strony starają się ustalić między sobą rozsądnie krótki czas na spełnienie tego wymogu.

ARTYKUŁ 7

Rozsądny okres czasu na wykonanie decyzji

1. Nie później niż 30 dni od daty przekazania Stronom decyzji komisji arbitrażowej, Strona skarżona powiadamia Stronę skarżącą, ile czasu potrzebuje na wykonanie decyzji (zwany dalej „rozsądnie krótkim czasem”). Obie Strony starają się ustalić rozsądnie krótki czas.

2. Jeśli Strony nie mogą się porozumieć co do rozsądnie krótkiego czasu, w którym należy wykonać decyzję komisji arbitrażowej, Strona skarżąca może w ciągu 20 dni od daty powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, złożyć wniosek do Komitetu Przejściowego o ponowne powołanie komisji arbitrażowej w pierwotnym składzie w celu ustalenia długości rozsądnie krótkiego czasu. Komisja arbitrażowa podaje swoją decyzję w ciągu 20 dni od daty złożenia takiego wniosku.

3. Jeśli komisja arbitrażowa w pierwotnym składzie lub niektórzy jego członkowie nie mogą zebrać się ponownie, zastosowanie ma procedura określona w art. 4 niniejszego protokołu. Termin przekazania decyzji w takim przypadku nadal wynosi 20 dni od daty ustanowienia organu.

ARTYKUŁ 8

Przegląd środków podjętych w celu wykonania decyzji komisji arbitrażowej

1. Strona skarżona przed upływem rozsądnie krótkiego czasu powiadamia drugą Stronę oraz Komitet Przejściowy o wszelkich środkach, które podjęła w celu wykonania decyzji komisji arbitrażowej.

2. W przypadku braku porozumienia co do zgodności środka zgłoszonego na podstawie ust. 1 z postanowieniami, o których mowa w art. 2, Strona skarżąca może wystąpić z wnioskiem do komisji arbitrażowej w pierwotnym składzie o wydanie decyzji w tej sprawie. We wniosku takim należy wyjaśnić, dlaczego dany środek jest sprzeczny z postanowieniami niniejszej umowy. Ponownie powołana komisja arbitrażowa wyda swoją decyzję w ciągu 45 dni od daty ponownego ustanowienia.

3. Jeśli komisja arbitrażowa w pierwotnym składzie lub niektórzy jego członkowie nie mogą zebrać się ponownie, zastosowanie ma procedura określona w art. 4. Termin przekazania decyzji w takim przypadku nadal wynosi 45 dni od daty ustanowienia organu.

ARTYKUŁ 9

Tymczasowe środki zaradcze w przypadku niewykonania decyzji

1. Jeśli przed upływem rozsądnie krótkiego czasu Strona skarżona nie powiadomi o podjęciu środków służących wykonaniu decyzji komisji arbitrażowej lub jeśli komisja arbitrażowa uzna, że środek zgłoszony na podstawie art. 8 jest sprzeczny z zobowiązaniem nałożonym na tę Stronę na mocy niniejszej umowy, Strona skarżona, na wniosek Strony skarżącej, jest zobowiązana do przedstawienia propozycji tymczasowej rekompensaty.

2. Jeśli w ciągu 30 dni od upłynięcia rozsądnie krótkiego okresu czasu Strony nie dojdą do porozumienia co do sposobu rekompensaty lub jeśli w decyzji podjętej na podstawie art. 8 komisja arbitrażowa uzna, że dany środek jest sprzeczny z niniejszą umową, Strona skarżąca uzyska prawo - po wcześniejszym powiadomieniu drugiej Strony oraz Komitetu Przejściowego - do zawieszenia korzyści przyznanych na mocy postanowień, o których mowa w art. 2 niniejszego protokołu, w stopniu adekwatnym do strat ekonomicznych spowodowanych naruszeniem postanowień umowy. Strona skarżąca może wprowadzić w życie taki środek 10 dni po dacie powiadomienia, o którym mowa powyżej, chyba że Strona skarżąca złoży wniosek o arbitraż na podstawie ust. 3.

3. Jeśli Strona skarżona uzna stopień zawieszenia korzyści za nieadekwatny do strat ekonomicznych spowodowanych naruszeniem, może przed upływem dziesięciu dni, o których mowa w ust, 2, zwrócić się z pisemnym wnioskiem do przewodniczącego pierwotnego komisji arbitrażowej o ponowne powołanie tego organu. Komisja arbitrażowa w ciągu 30 dni od daty złożenia wniosku przekazuje Stronom oraz Komitetowi Przejściowemu decyzję w sprawie stopnia zawieszenia korzyści. Zawieszenie korzyści nie może nastąpić przed wydaniem decyzji komisji arbitrażowej i musi być zgodne z decyzją tego organu.

4. Zawieszenie korzyści ma charakter tymczasowy i stosuje się je jedynie do czasu wycofania środka uznanego za sprzeczny z niniejszą umową lub do czasu zmiany takiego środka w sposób zapewniający jego zgodność z niniejszą umową, lub też do czasu rozstrzygnięcia sporu przez Strony.

ARTYKUŁ 10

Ocena środków podjętych w celu wykonania decyzji o zawieszeniu korzyści

1. Strona skarżona powiadamia drugą Stronę oraz Komitet Przejściowy o środkach podjętych w celu wykonania decyzji komisji arbitrażowej oraz o wniosku o zakończenie wprowadzonego przez Stronę skarżącą zawieszenia korzyści.

2. Jeśli Strony w ciągu 30 dni od daty takiego powiadomienia nie osiągną porozumienia w kwestii zgodności zgłoszonego środka z niniejszą umową, Strona skarżąca może zwrócić się do przewodniczącego pierwotnego komisji arbitrażowej z pisemnym wnioskiem o wydanie decyzji w tej sprawie. O złożeniu takiego wniosku należy powiadomić jednocześnie drugą Stronę oraz Komitet Przejściowy. Decyzję komisji arbitrażowej podaje się w ciągu 45 dni od daty złożenia wniosku. Uznawszy, że środek podjęty w celu wykonania decyzji jest sprzeczny z niniejszą umową, komisja arbitrażowa ustala, czy Strona skarżąca może utrzymać zawieszenie korzyści na dotychczasowym poziomie czy też powinna go zmienić. Jeśli komisja arbitrażowa uzna, że środek podjęty w celu wykonania decyzji jest zgodny z niniejszą umową, zawieszenie korzyści należy przerwać.

3. Jeśli komisja arbitrażowa w pierwotnym składzie lub niektórzy jego członkowie nie mogą zebrać się ponownie, zastosowanie ma procedura określona w art. 4. Termin przekazania decyzji w takim przypadku wynosi nadal 45 dni od daty ustanowienia organu.

SEKCJA III

POSTANOWIENIA WSPÓLNE

ARTYKUŁ 11

Posiedzenie otwarte

Posiedzenia komisji arbitrażowej mają charakter otwarty zgodnie z warunkami określonymi w regulaminie wewnętrznym, o którym mowa w art. 18, chyba że komisja arbitrażowa zadecyduje inaczej z inicjatywy własnej lub na wniosek Stron.

ARTYKUŁ 12

Informacje i porady techniczne

Na wniosek jednej ze Stron lub z inicjatywy własnej komisja arbitrażowa może w związku z prowadzonym przez siebie postępowaniem wyjaśniającym starać się o uzyskanie informacji z każdego źródła, które uzna za stosowne. Ma także prawo w razie potrzeby zwrócić się o opinię do biegłych. Wszelkie uzyskane w ten sposób informacje należy ujawnić obu Stronom, dając im możliwość zgłoszenia swoich uwag. Zainteresowane strony mają prawo do przekazywania organowi arbitrażowemu opinii przyjaciela sądu zgodnie z warunkami określonymi w regulaminie wewnętrznym, o którym mowa w art. 18.

ARTYKUŁ 13

Zasady wykładni

Komisje arbitrażowe stosują i interpretują postanowienia niniejszej umowy zgodnie z zasadami wykładni międzynarodowego prawa publicznego, w tym Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów. Nie powinny one podawać wykładni przepisów wspólnotowego dorobku prawnego. Fakt, że dane postanowienie ma identyczną treść co postanowienie Traktatu ustanawiającego Wspólnoty Europejskie nie przesądza o jego wykładni.

ARTYKUŁ 14

Decyzje i orzeczenia komisji arbitrażowej

1. Wszystkie decyzje komisji arbitrażowej, w tym decyzję o przyjęciu orzeczenia, podejmuje się większością głosów.

2. Wszystkie orzeczenia komisji arbitrażowej są wiążące dla Stron. Orzeczenia przekazuje się Stronom oraz Komitetowi Przejściowemu, który podaje je do wiadomości publicznej, chyba że zgodnie postanowi inaczej.

ROZDZIAŁ III

POSTANOWIENIA OGÓLNE

ARTYKUŁ 15

Lista arbitrów

1. Komitet Przejściowy nie później niż sześć miesięcy po wejściu w życie niniejszego protokołu ustala listę piętnastu osób chętnych i zdolnych do pełnienia roli arbitrów. Każda ze Stron wybiera pięć osób mogących pełnić rolę arbitra. Strony ustalają także wspólnie listę pięciu kandydatów na stanowisko przewodniczącego komisji arbitrażowych. Komitet Przejściowy dba o to by lista stale odpowiadała powyższym wymogom.

2. Arbitrzy powinni mieć wiedzę specjalistyczną i doświadczenie w dziedzinie prawa, prawa międzynarodowego, prawa wspólnotowego lub handlu międzynarodowego. Powinny to być osoby niezależne, działające w imieniu własnym, niepowiązane z jakimkolwiek rządem czy organizacją ani niedziałające na ich polecenie; ich postępowanie powinno być zgodne z kodeksem postępowania, o którym mowa w art. 18.

ARTYKUŁ 16

Stosunek do zobowiązań w ramach WTO

Po ewentualnym przystąpieniu Bośni i Hercegowiny do Światowej Organizacji Handlu (WTO), zastosowanie będą mieć następujące postanowienia:

a) Komisje arbitrażowe ustanowione na mocy niniejszego protokołu nie orzekają w sporach dotyczących praw i obowiązków Stron wynikających z porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu.

b) Przysługujące każdej ze Stron prawo odwołania się do zawartych w niniejszym protokole postanowień dotyczących rozstrzygania sporów nie ma wpływu na żadne czynności wynikające z mocy porozumienia WTO, w tym czynności związane z rozstrzyganiem sporów. Jeżeli jednak jedna ze Stron w odniesieniu do konkretnego środka wszczęła procedurę rozstrzygania sporu - czy to na mocy art. 3 ust. 1 niniejszego protokołu, czy to na mocy porozumienia WTO - do czasu zakończenia tego postępowania nie może ona wszcząć procedury rozstrzygania sporu w odniesieniu do tego samego środka na mocy drugiego porozumienia, do czasu zakończenia pierwszej procedury. Do celów niniejszego ustępu procedurę rozstrzygania sporu na mocy porozumienia WTO uznaje się za rozpoczętą z chwilą wniesienia przez jedną ze Stron wniosku o ustanowienie zespołu orzekającego na mocy art. 6 Uzgodnienia w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów w ramach porozumienia WTO.

c) Żadne z postanowień niniejszego protokołu nie wyklucza możliwości zawieszenia realizacji zobowiązań przez jedną ze Stron, jeśli zezwala na to Organ Rozstrzygania Sporów WTO.

ARTYKUŁ 17

Terminy

1. Wszystkie terminy określone w niniejszym protokole liczy się w dniach kalendarzowych od dnia następującego po czynności lub zdarzeniu, do którego się odnoszą.

2. Każdy termin, o którym mowa w niniejszym protokole, można przedłużyć za porozumieniem stron.

3. Każdy termin, o którym mowa w niniejszym protokole, może być także przedłużony decyzją przewodniczącego komisji arbitrażowej, na umotywowany wniosek jednej ze Stron lub z własnej inicjatywy, jeśli jest to należycie uzasadnione.

ARTYKUŁ 18

Regulamin wewnętrzny, kodeks postępowania i zmiany w niniejszym protokole

1. Komitet Przejściowy nie później niż sześć miesięcy po wejściu w życie niniejszego protokołu ustala regulamin wewnętrzny dotyczący prowadzenia postępowań przez komisję arbitrażową.

2. Komitet Przejściowy nie później niż sześć miesięcy po wejściu w życie niniejszego protokołu uzupełnia regulamin wewnętrzny kodeksem postępowania gwarantującym niezależność i bezstronność arbitrów.

3. Komitet Przejściowy może zdecydować o wprowadzeniu zmian do niniejszego protokołu.

PROTOKÓŁ 6

DOTYCZĄCY WZAJEMNYCH SPECJALNYCH PREFERENCJI

DLA NIEKTÓRYCH WIN

ORAZ WZAJEMNEGO UZNAWANIA,

OCHRONY I KONTROLI NAZW WIN,

NAPOJÓW SPIRYTUSOWYCH I WIN AROMATYZOWANYCH

Treść załącznika w formie PDF do pobrania tutaj

AKT KOŃCOWY

Pełnomocnicy WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ,

zwanej dalej „Wspólnotą”,

z jednej strony, oraz

pełnomocnicy BOŚNI I HERCEGOWINY,

z drugiej strony,

zebrani w Luksemburgu dnia szesnastego czerwca dwa tysiące ósmego roku w celu podpisania Umowy przejściowej w sprawie handlu i kwestii związanych z handlem między Wspólnotą Europejską, z jednej strony, a Bośnią i Hercegowiną, z drugiej strony, zwanej dalej „niniejszą umową”, przyjęli następujące dokumenty:

niniejszą umowę oraz następujące załączniki I-VI:

- Załącznik I (art. 6) - Preferencje taryfowe Bośni i Hercegowiny dla wspólnotowych produktów przemysłowych

- Załącznik II (art. 12 ust. 2) - Definicja „młodej wołowiny”

- Załącznik III (art. 12) - Preferencje taryfowe Bośni i Hercegowiny dla podstawowych produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty

- Załącznik IV (art. 13) - Cła stosowane w przywozie do Wspólnoty towarów pochodzących z Bośni i Hercegowiny

- Załącznik V (art. 13) - Cła stosowane w przywozie do Bośni i Hercegowiny towarów pochodzących ze Wspólnoty

- Załącznik VI (art. 38) - Prawa własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej

oraz następujące Protokoły:

- Protokół 1 (art. 10) - w sprawie handlu przetworzonymi produktami rolnymi pomiędzy Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną

- Protokół 2 (art. 27) - w sprawie definicji pojęcia „produkty pochodzące” oraz metod współpracy administracyjnej w celu zastosowania postanowień niniejszej umowy w stosunkach pomiędzy Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną

- Protokół 3 (art. 36) - dotyczący pomocy państwa dla przemysłu stalowego

- Protokół 4 (art. 39) - dotyczący wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych

- Protokół 5 (art. 49) - Rozstrzyganie sporów

- Protokół 6 (art. 12) - dotyczący wzajemnych specjalnych preferencji dla niektórych win oraz wzajemnego uznawania, ochrony i kontroli nazw win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych

Pełnomocnicy Wspólnoty oraz pełnomocnicy Bośni i Hercegowiny przyjęli tekst wymienionej poniżej wspólnej deklaracji, załączonej do niniejszego aktu końcowego:

- Wspólna deklaracja w sprawie art. 38 niniejszej umowy (art. 73 USiS)

Pełnomocnicy Bośni i Hercegowiny przyjęli do wiadomości wymienioną poniżej i załączoną do niniejszego Aktu Końcowego deklarację:

- Deklaracja Wspólnoty dotycząca nadzwyczajnych środków handlowych przyznanych na podstawie rozporządzenia (WE) nr 2007/2000.

WSPÓLNA DEKLARACJA

Wspólna deklaracja w sprawie art. 38 (art. 73 USiS)

Strony uzgadniają, że do celów niniejszej umowy określenie własność intelektualna, przemysłowa i handlowa obejmuje w szczególności prawa autorskie, w tym prawa autorskie do programów komputerowych, a także prawa pokrewne, prawa do baz danych, patentów, w tym dodatkowych świadectw ochronnych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych i usługowych, topografii obwodów scalonych, oznaczeń geograficznych, w tym nazw pochodzenia, oraz praw do ochrony odmian roślin.

Ochrona praw własności handlowej obejmuje w szczególności ochronę przeciwko nieuczciwej konkurencji, o której mowa w art. 10a Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej, i ochronę informacji niejawnych, o której mowa w art. 39 Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (porozumienia TRIPS).

Strony uzgadniają ponadto, że ochrona na poziomie, o którym mowa w art. 38 ust. 3 niniejszej umowy (Art. 73 ust. 3 USiS), obejmuje dostęp do środków i procedur przewidzianych w dyrektywie 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej¹.

¹ Dz.U. L 157 z 30.4.2004, s. 45.

DEKLARACJA WSPÓLNOTY

Deklaracja Wspólnoty dotycząca nadzwyczajnych środków handlowych przyznanych na podstawie rozporządzenia (WE) nr 2007/2000

Zważywszy, że Wspólnota Europejska przyznaje nadzwyczajne środki handlowe państwom uczestniczącym w procesie stabilizacji i stowarzyszenia UE lub związanym z tym procesem, w tym Bośni i Hercegowinie, na podstawie rozporządzenia (WE) nr 2007/2000 dnia 18 września 2000 r. wprowadzającego nadzwyczajne środki handlowe dla krajówi terytoriów uczestniczących lub powiązanych z procesem stabilizacji i stowarzyszania Unii Europejskiej¹, Wspólnota oświadcza że:

- przy stosowaniu art. 19 niniejszej umowy (art. 34 USiS), oprócz umownych preferencji handlowych przyznanych przez Wspólnotę w niniejszej umowie, zastosowanie będą miały te spośród jednostronnych niezależnych środków handlowych, które są bardziej korzystne, o ile zastosowanie ma rozporządzenie Rady (WE) nr 2007/2000 ;

- w szczególności, w odniesieniu do produktów objętych zakresem działu 7 i 8 nomenklatury scalonej, dla których wspólna taryfa celna przewiduje stosowanie ceł ad valorem oraz ceł specyficznych, w drodze odstępstwa od stosownych postanowień art. 13 ust. 2 niniejszej umowy (art. 28 ust. 2 USiS) obniżka ma zastosowanie również w odniesieniu do ceł specyficznych.

¹ Dz.U. L 240, 23.9.2000, s. 1, Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 530/2007 (Dz.U. L 125, 15.5.2007, s. 1).