RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 308,

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (¹),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Unia Europejska opiera się na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz praworządności, które są wspólne dla państw członkowskich.

(2) Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (²) - przy uwzględnieniu statusu i zakresu zastosowania karty oraz towarzyszących jej objaśnień - stanowi odzwierciedlenie praw wynikających w szczególności z tradycji konstytucyjnych i zobowiązań międzynarodowych wspólnych państwom członkowskim, z Traktatu o Unii Europejskiej, traktatów wspólnotowych, europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, kart społecznych przyjętych przez Wspólnotę i Radę Europy oraz z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

(3) Wspólnota i państwa członkowskie, stosując prawo wspólnotowe, zobowiązane są przestrzegać praw podstawowych.

(4) Lepsza znajomość problematyki praw podstawowych oraz powszechniejsza ich świadomość w Unii Europejskiej sprzyjają zapewnianiu pełnego poszanowania praw podstawowych. Do osiągnięcia tego celu przyczyni się ustanowienie agencji wspólnotowej, której zadaniem będzie dostarczanie informacji i danych dotyczących kwestii praw podstawowych. Ponadto, zgodnie z zaleceniem nr R (97) 14 Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia 30 września 1997 r., tworzenie skutecznych instytucji chroniących i upowszechniających prawa człowieka jest wspólną wartością uznawaną przez wspólnotę międzynarodową i społeczność europejską.

(5) Przedstawiciele państw członkowskich zgromadzeni na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 13 grudnia 2003 r. uzgodnili, że należy wykorzystać doświadczenia Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, ustanowionego na mocy rozporządzenia (WE) nr 1035/97 (³), oraz rozszerzyć jego mandat, aby przekształcić centrum w agencję praw człowieka. Przedstawiciele państw członkowskich postanowili również przy tej okazji, że siedzibą agencji powinien pozostać Wiedeń.

(6) Komisja poparła to uzgodnienie i zgłosiła zamiar przedstawienia wniosku odpowiednio zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1035/97. Następnie w dniu 25 października 2004 r. wystosowała komunikat w sprawie agencji praw podstawowych, na podstawie którego przeprowadzono szerokie konsultacje społeczne.

(7) Na bazie istniejącego Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii powinna zatem zostać ustanowiona Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która dostarczać będzie informacji, pomocy oraz wiedzy fachowej w zakresie praw podstawowych odpowiednim instytucjom i organom Wspólnoty oraz jej państw członkowskich przy wdrażaniu przez nie prawa wspólnotowego, w celu zagwarantowania pełnego przestrzegania praw podstawowych przez te instytucje i organy podczas podejmowania przez nie środków lub określania kierunków działań w dziedzinach należących do ich kompetencji.

(8) Uznaje się, że działalność agencji powinna ograniczać się do zakresu stosowania prawa wspólnotowego.

(9) Agencja powinna odwoływać się w swoich pracach do praw podstawowych w rozumieniu art. 6 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, w tym praw określonych w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, a w szczególności do praw podstawowych wymienionych w Karcie praw podstawowych, przy uwzględnieniu statusu tej karty oraz towarzyszących jej objaśnień. Nazwa agencji powinna odzwierciedlać jej bliskie powiązanie z kartą.

(10) Ponieważ agencja ma korzystać z doświadczeń istniejącego Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, jej działania powinny w dalszym ciągu obejmować zjawiska rasizmu, ksenofobii i antysemityzmu, ochronę praw mniejszości oraz kwestię równouprawnienia płci, stanowiące podstawowe elementy ochrony praw podstawowych.

(11) Tematyczne dziedziny działalności agencji powinny zostać określone w wieloletnich ramach prac, wskazujących granice działalności agencji. Ze względu na polityczne znaczenie wieloletnich ram prac ważne jest, by były one przyjmowane przez Radę po konsultacji z Parlamentem Europejskim i na podstawie wniosku Komisji.

(12) Agencja powinna gromadzić obiektywne, rzetelne i porównywalne informacje dotyczące rozwoju sytuacji w zakresie praw podstawowych, analizować te informacje pod kątem przyczyn łamania praw podstawowych, wynikających z tego konsekwencji i skutków oraz badać przykłady wzorcowych sposobów rozwiązywania tego rodzaju problemów.

(13) Agencja powinna być uprawniona do przekazywania swoich opinii - z własnej inicjatywy albo na wniosek Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji - instytucjom unijnym i państwom członkowskim wdrażającym prawo wspólnotowe, bez ingerowania w procedury legislacyjne i sądowe określone w Traktacie. Instytucje powinny mieć jednakże możliwość zwracania się do agencji o wydanie opinii w sprawie wniosków legislacyjnych lub stanowisk przyjętych w toku procedur legislacyjnych w odniesieniu do zgodności wniosków lub stanowisk z prawami podstawowymi.

(14) Agencja powinna przedstawiać roczne sprawozdanie na temat tych aspektów praw podstawowych, których dotyczy jej działalność, i wskazywać w nim przykłady wzorcowych działań. Ponadto agencja powinna przygotowywać sprawozdania tematyczne dotyczące zagadnień szczególnie istotnych z punktu widzenia polityki Unii.

(15) Agencja powinna podejmować działania służące zwiększaniu w społeczeństwie świadomości w zakresie praw podstawowych oraz możliwości i różnych sposobów ich egzekwowania, nie powinna jednak zajmować się indywidualnymi skargami.

(16) Agencja powinna prowadzić jak najściślejszą współpracę ze wszystkimi właściwymi instytucjami Unii oraz organami, biurami i agencjami Wspólnoty i Unii, aby unikać powielania ich prac, w szczególności prac mającego powstać Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn.

(17) Współpraca z państwami członkowskimi jest podstawowym warunkiem powodzenia prac agencji, i dlatego agencja powinna ściśle współpracować z państwami członkowskimi za pośrednictwem swych organów; na potrzeby tej współpracy państwa członkowskie powinny wyznaczyć krajowych urzędników łącznikowych, którzy będą głównymi osobami odpowiedzialnymi za kontakt z agencją w państwach członkowskich. Agencja powinna kontaktować się z krajowymi urzędnikami łącznikowymi przede wszystkim w sprawach sprawozdań i innych dokumentów sporządzanych przez agencję.

(18) Agencja powinna ściśle współpracować z Radą Europy. Współpraca ta powinna zagwarantować unikanie nakładania się działalności agencji i Rady Europy, czemu służyć ma w szczególności opracowanie mechanizmów zapewniających komplementarność i wartość dodaną, takich jak zawarcie umowy o współpracy dwustronnej oraz umożliwienie niezależnej osobie mianowanej przez Radę Europy uczestnictwa w pracach organów zarządzających agencji, która to osoba posiadać będzie jasno określone prawo głosu.

(19) Uznając ważną rolę społeczeństwa obywatelskiego w ochronie praw podstawowych, agencja powinna propagować dialog ze społeczeństwem obywatelskim i ściśle współpracować z organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami społeczeństwa obywatelskiego zajmującymi się problematyką praw podstawowych. Agencja powinna utworzyć sieć współpracy zwaną „platformą praw podstawowych”, aby prowadzić zorganizowany i owocny dialog oraz ściśle współpracować ze wszystkimi właściwymi zainteresowanymi stronami.

(20) Z uwagi na szczególne funkcje agencji każde państwo członkowskie powinno mianować do zarządu jednego niezależnego eksperta. Uwzględniając zasady dotyczące statusu i funkcjonowania krajowych instytucji powołanych do ochrony i propagowania praw człowieka („zasady paryskie”), skład zarządu powinien zapewniać niezależność agencji zarówno od instytucji rządowych, jak i od rządów państw członkowskich oraz gwarantować jak najobszerniejszą wiedzę fachową w zakresie praw podstawowych.

(21) Aby zapewnić wysoką jakość merytoryczną swych prac, agencja powinna korzystać z pomocy komitetu naukowego, który będzie się kierował jej pracami w duchu obiektywizmu naukowego.

(22) Władze mianujące członków zarządu, rady wykonawczej i komitetu naukowego powinny dążyć do tego, by w jednostkach tych znalazła się zbliżona liczba kobiet i mężczyzn. Szczególną uwagę należy zwrócić na zbliżoną liczbę kobiet i mężczyzn wśród pracowników agencji.

(23) Ze względu na istotną rolę, jaką odgrywa Parlament Europejski, jeśli chodzi o ochronę i upowszechnianie praw podstawowych oraz włączanie tej tematyki do głównego nurtu życia społecznego i politycznego, należy zapewnić uczestnictwo tej instytucji w pracach agencji, w tym w przyjmowaniu wieloletnich ram jej prac; z uwagi na wyjątkowy charakter i wyjątkowe zadania agencji Parlament powinien uczestniczyć również w procesie wyboru kandydatur zgłoszonych na stanowisko jej dyrektora, co nie powinno być traktowane jako precedens dla innych agencji.

(24) Agencja powinna stosować odpowiednie przepisy wspólnotowe dotyczące: publicznego dostępu do dokumentów, zawarte w rozporządzeniu (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (⁴); ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych, zawarte w rozporządzeniu (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych (⁵); oraz języków, zawarte w rozporządzeniu nr 1 z dnia 15 kwietnia 1958 r. w sprawie określenia systemu językowego Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (⁶) i rozporządzeniu (WE) nr 2965/94 z dnia 28 listopada 1994 r. ustanawiającym Centrum Tłumaczeń dla organów Unii Europejskiej (⁷).

(25) Do agencji powinno mieć zastosowanie rozporządzenie Komisji (WE, Euratom) nr 2343/2002 z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów określonych w artykule 185 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (⁸) oraz rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. dotyczące dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) (⁹).

(26) Do pracowników i dyrektora agencji powinny mieć zastosowanie Regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich oraz Warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich, a także przepisy przyjęte wspólnie przez instytucje Wspólnot Europejskich w celu zastosowania regulaminu pracowniczego i warunków zatrudnienia, w tym przepisy dotyczące odwołania dyrektora.

(27) Agencja powinna posiadać osobowość prawną i być następcą prawnym Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii w zakresie wszystkich zobowiązań prawnych i finansowych oraz odpowiedzialności centrum, a także w zakresie porozumień przez nie zawartych oraz umów o pracę z pracownikami centrum.

(28) W pracach agencji powinny móc uczestniczyć kraje kandydujące. Umożliwienie udziału w pracach agencji także krajom, z którymi zawarto umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu, pozwoli Unii wspierać ich wysiłki na drodze do integracji europejskiej przez ułatwienie stopniowego dostosowywania ich ustawodawstwa do prawa wspólnotowego oraz przekazywania fachowej wiedzy i wskazywania wzorcowych działań, zwłaszcza w tych dziedzinach dorobku, które będą służyć za główny punkt odniesienia podczas procesu reform w regionie Bałkanów Zachodnich.

(29) We właściwym czasie agencja powinna rozpocząć niezbędną procedurę oceny swej działalności; na podstawie tej oceny można będzie dokonać przeglądu zakresu działalności agencji, jej zadań i metod działania.

(30) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, to jest zapewnienie porównywalnych i rzetelnych informacji oraz danych na szczeblu europejskim, w celu wspierania instytucji Unii i państw członkowskich w poszanowaniu praw podstawowych, nie może w sposób wystarczający zostać osiągnięty przez państwa członkowskie, ale ze względu na skalę i skutki działań lepsze jego osiągnięcie jest możliwe na szczeblu Wspólnoty, Wspólnota może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym samym artykule rozporządzenie niniejsze nie wykracza poza to, co jest konieczne do realizacji tych celów.

(31) Udział agencji w zapewnianiu pełnego poszanowania praw podstawowych w ramach prawa wspólnotowego może pomóc w osiągnięciu celów Wspólnoty. W odniesieniu do przyjęcia niniejszego rozporządzenia Traktat nie przewiduje innych kompetencji niż określone w art. 308.

(32) Żaden przepis niniejszego rozporządzenia nie powinien być interpretowany jako przesądzający o tym, czy kompetencje agencji mogą zostać rozszerzone tak, by objęły dziedzinę współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.

(33) W celu ustanowienia agencji konieczna byłaby znaczna zmiana rozporządzenia (WE) nr 1035/97, a więc dla zachowania przejrzystości powinno ono zostać uchylone,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

ROZDZIAŁ 1

PRZEDMIOT, CEL, ZAKRES DZIAŁALNOŚCI, ZADANIA I DZIEDZINY DZIAŁALNOŚCI

Artykuł 1

Przedmiot

Niniejszym ustanawia się Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (zwaną dalej „agencją”).

Artykuł 2

Cel

[1] Celem agencji jest zapewnianie pomocy i wiedzy fachowej w zakresie praw podstawowych odpowiednim instytucjom, organom i jednostkom organizacyjnym Unii oraz państwom członkowskim przy wdrażaniu przez nie prawa Unii z myślą o wspieraniu ich podczas podejmowania środków lub określania kierunków działań w dziedzinach należących do ich kompetencji, tak aby zapewnić pełne poszanowanie praw podstawowych.

Artykuł 3

Zakres działalności

[2] 1. Agencja wykonuje swoje zadania, aby osiągnąć cel określony w art. 2 w ramach kompetencji Unii.

2. Podczas wykonywania swoich zadań agencja odnosi się do praw podstawowych, o których mowa w art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE).

3. Agencja zajmuje się problematyką praw podstawowych w Unii i państwach członkowskich przy wdrażaniu przez nie prawa Unii, z wyjątkiem aktów lub działań Unii lub państw członkowskich dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa lub w ramach tej polityki.

Artykuł 4

Zadania

1. Aby osiągnąć cel wyznaczony w art. 2, agencja w ramach swych kompetencji określonych w art. 3:

a) [3] gromadzi, rejestruje, analizuje i rozpowszechnia istotne, obiektywne, rzetelne i porównywalne informacje oraz dane, w tym wyniki badań i monitorowania przekazane jej przez państwa członkowskie, instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii, ośrodki badawcze, organy krajowe, organizacje pozarządowe, państwa trzecie i organizacje międzynarodowe, w szczególności przez właściwe organy Rady Europy;

b) opracowuje metody i standardy poprawy porównywalności, obiektywności i rzetelności danych na szczeblu europejskim, we współpracy z Komisją i państwami członkowskimi;

c) [4] prowadzi badania naukowe i sondaże, wykonuje opracowania przygotowawcze i studia wykonalności, uczestniczy w nich lub zachęca do ich prowadzenia, w tym – w stosownych przypadkach i jeżeli jest to zgodne z jej priorytetami oraz jej rocznymi i wieloletnimi programami prac – wykonuje te zadania na wniosek Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji;

d) [5] formułuje i publikuje, z własnej inicjatywy lub na wniosek Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji, wnioski i opinie na tematy szczegółowe z przeznaczeniem dla instytucji Unii i państw członkowskich przy wdrażaniu przez nie prawa Unii;

e) publikuje roczne sprawozdanie na temat kwestii praw podstawowych, które objęte są zakresem działania agencji, i wskazuje w nim przykłady wzorcowych działań;

f) publikuje sprawozdania tematyczne oparte na prowadzonych przez siebie analizach, badaniach i sondażach;

g) publikuje roczne sprawozdanie ze swojej działalności; oraz

h) opracowuje strategię komunikacyjną oraz propaguje dialog ze społeczeństwem obywatelskim w celu zwiększenia świadomości opinii publicznej w zakresie praw podstawowych oraz aktywnego rozpowszechniania informacji o pracach agencji.

2. [6] Wnioski, opinie i sprawozdania, o których mowa w ust. 1, mogą dotyczyć wniosków Komisji zgłoszonych na mocy art. 293 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) lub stanowisk przyjętych przez instytucje w toku procedur legislacyjnych jedynie w przypadku, gdy odpowiednia instytucja wystosuje wniosek w tej sprawie zgodnie z ust. 1 lit. d).Wnioski, opinie i sprawozdania, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą legalności aktów prawnych w rozumieniu art. 263 TFUE ani kwestii uchybienia przez państwo członkowskie jednemu ze zobowiązań wynikających z Traktatów w rozumieniu art. 258 TFUE.

3. [7] Przed przyjęciem sprawozdania, o którym mowa w ust. 1 lit. e), przeprowadzone zostają konsultacje z komitetem naukowym.

4. [8] Agencja przedstawia sprawozdania, o których mowa w ust. 1 lit. e) i g), Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji, Trybunałowi Obrachunkowemu, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów nie później niż 15 czerwca każdego roku.

Artykuł 5

Dziedziny działalności

[9] Agencja wykonuje swoje zadania na podstawie swoich rocznych i wieloletnich programów prac, które są zgodne z dostępnymi zasobami ludzkimi i finansowymi. Pozostaje to bez uszczerbku dla podejmowania przez agencję działań na wniosek Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji, wystosowany na mocy art. 4 ust. 1 lit. c) i d), wykraczających poza dziedziny określone w rocznych i wieloletnich programach prac – pod warunkiem że pozwalają na to zasoby ludzkie i finansowe agencji.

Artykuł 5a

Roczne i wieloletnie programowanie

[10] 1. Co roku dyrektor sporządza projekt dokumentu programowego, zawierający w szczególności roczny program prac i wieloletni program prac, zgodnie z art. 32 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/715 (¹⁰).

2. Dyrektor przedkłada projekt dokumentu programowego zarządowi. Dyrektor przedstawia projekt dokumentu programowego – w wersji zatwierdzonej przez zarząd – Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komisji nie później niż 31 stycznia każdego roku. Na forum Rady właściwy organ przygotowawczy Rady omawia projekt wieloletniego programu prac oraz może poprosić agencję o przedstawienie tego projektu.

3. Dyrektor przedstawia projekt dokumentu programowego również krajowym urzędnikom łącznikowym, o których mowa w art. 8 ust. 1, i komitetowi naukowemu nie później niż 31 stycznia każdego roku, tak by zainteresowane państwa członkowskie i komitet naukowy mogły przedstawić swoje opinie na temat projektu.

4. W świetle wyników dyskusji na forum właściwego organu przygotowawczego Rady oraz opinii otrzymanych od Komisji, państw członkowskich i komitetu naukowego dyrektor przedkłada projekt dokumentu programowego zarządowi do przyjęcia. Dyrektor przedstawia przyjęty dokument programowy Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i krajowym urzędnikom łącznikowym, o których mowa w art. 8 ust. 1.

ROZDZIAŁ 2

METODY DZIAŁANIA I WSPÓŁPRACA

Artykuł 6

Metody działania

1. Aby zapewnić uzyskiwanie obiektywnych, rzetelnych i porównywalnych informacji, agencja, korzystając z wiedzy fachowej różnych organizacji i organów w każdym z państw członkowskich oraz uwzględniając konieczność zaangażowania organów krajowych w gromadzenie danych:

a) tworzy i koordynuje sieci informacyjne, a także wykorzystuje sieci już istniejące;

b) organizuje spotkania ekspertów zewnętrznych; oraz

c) w razie konieczności powołuje doraźne grupy robocze.

2. Aby osiągnąć komplementarność i zagwarantować jak najlepsze wykorzystanie zasobów, agencja w swojej działalności uwzględnia - w odpowiednich przypadkach - informacje zgromadzone i działania podjęte w szczególności przez:

a) [11] instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii, a także przez organy i jednostki organizacyjne państw członkowskich;

b) Radę Europy; odwołuje się przy tym do działań podejmowanych przez tę instytucję w ramach monitorowania i kontroli oraz do jej ustaleń, a także do działań i ustaleń komisarza praw człowieka Rady Europy; oraz

c) Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), Organizację Narodów Zjednoczonych oraz inne organizacje międzynarodowe.

3. Agencja może nawiązywać stosunki umowne, w szczególności zawierać umowy podwykonawstwa, z innymi organizacjami, w celu realizacji zadań, które może im powierzyć. Agencja może również udzielać dotacji na wspieranie stosownej współpracy i wspólnych przedsięwzięć przede wszystkim organizacjom krajowym i międzynarodowym, o których mowa w art. 8 i 9.

Artykuł 7

Stosunki z odpowiednimi organami i jednostkami organizacyjnymi Unii

[12] Agencja zapewnia właściwą koordynację z odpowiednimi organami i jednostkami organizacyjnymi Unii. W stosownych przypadkach zasady współpracy ustalane są w protokołach ustaleń.

Artykuł 8

Współpraca z organizacjami w państwach członkowskich oraz z organizacjami międzynarodowymi

1. [13] Każde państwo członkowskie wyznacza urzędnika administracji rządowej na stanowisko krajowego urzędnika łącznikowego.

Krajowy urzędnik łącznikowy jest głównym punktem kontaktowym agencji w danym państwie członkowskim.

Agencja i krajowi urzędnicy łącznikowi współdziałają ze sobą w duchu wzajemnej i ścisłej współpracy.

Agencja powiadamia krajowych urzędników łącznikowych o wszystkich dokumentach sporządzonych zgodnie z art. 4 ust. 1.

2. W celu ułatwienia realizacji swoich zadań agencja współpracuje z:

a) organizacjami rządowymi i organami publicznymi właściwymi w zakresie problematyki praw podstawowych w państwach członkowskich, w tym z krajowymi instytucjami zajmującymi się problematyką praw człowieka; oraz

b) Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), w szczególności z Biurem Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR), z Organizacją Narodów Zjednoczonych, a także z innymi organizacjami międzynarodowymi.

3. [14] Uzgodnienia administracyjne dotyczące współpracy, o której mowa w ust. 2, muszą być zgodne z prawem Unii i przyjmowane są przez zarząd na podstawie projektu przedstawionego przez dyrektora, po tym jak opinię wyda Komisja. Jeżeli Komisja nie zgadza się z tymi uzgodnieniami, zarząd analizuje je ponownie i przyjmuje je, w razie konieczności ze zmianami, większością dwóch trzecich głosów wszystkich członków.

Artykuł 9

Współpraca z Radą Europy

[15] Aby unikać powielania działań oraz aby zapewnić komplementarność i wartość dodaną, agencja koordynuje swoją działalność z działalnością Rady Europy, w szczególności w odniesieniu do swoich rocznych i wieloletnich programów prac oraz do współpracy ze społeczeństwem obywatelskim zgodnie z art. 10.

W tym celu Unia zawiera z Radą Europy – zgodnie z procedurą określoną w art. 218 TFUE – umowę służącą ustanowieniu ścisłej współpracy między Radą Europy a agencją. Umowa ta przewiduje wyznaczenie przez Radę Europy niezależnej osoby, która ma zasiadać w zarządzie agencji i w jej radzie wykonawczej, zgodnie z art. 12 i 13.

Artykuł 10

Współpraca ze społeczeństwem obywatelskim: platforma praw podstawowych

1. Agencja ściśle współpracuje z organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami społeczeństwa obywatelskiego zajmującymi się problematyką praw podstawowych, w tym zwalczaniem rasizmu i ksenofobii, na szczeblu krajowym, europejskim lub międzynarodowym. W tym celu agencja tworzy sieć współpracy („platformę praw podstawowych”), w której skład wchodzą organizacje pozarządowe działające w dziedzinie praw podstawowych, związki zawodowe i stowarzyszenia pracodawców, odpowiednie organizacje społeczne i zawodowe, kościoły, organizacje religijne, filozoficzne i niewyznaniowe, szkoły wyższe oraz kompetentni specjaliści pochodzący z instytucji i organizacji europejskich i międzynarodowych.

2. Platforma praw podstawowych stanowi mechanizm wymiany informacji i gromadzenia wiedzy. Zapewnia ścisłą współpracę pomiędzy agencją a właściwymi zainteresowanymi stronami.

3. Platforma praw podstawowych jest otwarta dla wszystkich zainteresowanych i zakwalifikowanych stron zgodnie z ust. 1. Agencja może zwracać się do członków platformy praw podstawowych zależnie od konkretnych potrzeb związanych z dziedzinami uznanymi za priorytetowe w pracach agencji.

4. Agencja zwraca się do platformy praw podstawowych o podjęcie działań, w szczególności o:

a) [16] przedstawienie zarządowi propozycji dotyczących rocznego programu prac i wieloletniego programu prac przyjmowanych zgodnie z art. 5a;

b) przedstawienie zarządowi informacji zwrotnych i zaproponowania dalszych działań w związku z rocznym sprawozdaniem, o którym mowa w art. 4 ust. 1 lit. e); oraz

c) informowanie dyrektora i komitetu naukowego o wynikach i zaleceniach konferencji, seminariów i spotkań istotnych dla prac agencji.

5. Prace platformy praw podstawowych są koordynowane przez dyrektora agencji.

ROZDZIAŁ 3

ORGANIZACJA

Artykuł 11

Organy agencji

Agencja składa się z:

a) zarządu;

b) rady wykonawczej;

c) komitetu naukowego; oraz

d) dyrektora.

Artykuł 12

Zarząd

1. [17] W skład zarządu wchodzą następujące osoby mające solidną wiedzę w dziedzinie praw podstawowych i odpowiednie doświadczenie w zarządzaniu organizacjami sektora publicznego lub prywatnego, w tym umiejętności administracyjne i budżetowe:

a) po jednej niezależnej osobie mianowanej przez każde z państw członkowskich, piastującej stanowisko wysokiego szczebla w niezależnej krajowej instytucji zajmującej się problematyką praw człowieka lub w innej organizacji sektora publicznego lub prywatnego;

b) jedna niezależna osoba mianowana przez Radę Europy; i

c) dwaj przedstawiciele Komisji.

Państwa członkowskie, Komisja i Rada Europy starają się zapewnić równą reprezentację kobiet i mężczyzn w zarządzie.

2. Każdego członka zarządu może reprezentować zastępca spełniający powyższe kryteria i mianowany zgodnie z tą samą procedurą. Wykaz członków zarządu i ich zastępców jest podawany do wiadomości publicznej i aktualizowany przez agencję na jej stronie internetowej.

3. [18] Kadencja członków zarządu i ich zastępców trwa pięć lat. Były członek lub były zastępca członka mogą zostać ponownie mianowani na jeszcze jedną kadencję nienastępującą bezpośrednio po poprzedniej.

4. [19] Poza przypadkiem zwykłego zastąpienia na stanowisku lub poza przypadkiem śmierci kadencja członka lub zastępcy członka wygasa wyłącznie w przypadku złożenia przez niego rezygnacji. Jeżeli jednak członek lub zastępca członka przestaje spełniać kryteria niezależności, niezwłocznie składa rezygnację i powiadamia o tym Komisję i dyrektora. W tych przypadkach, wykraczających poza zwykłe zastąpienie na stanowisku strona, którą dana osoba reprezentuje, mianuje nowego członka lub nowego zastępcę członka na pozostały okres kadencji. Strona ta mianuje nowego członka lub nowego zastępcę członka na pozostały okres kadencji także wtedy, gdy zarząd stwierdzi – na podstawie wniosku jednej trzeciej swoich członków lub na podstawie wniosku Komisji – że dany członek lub zastępca członka nie spełniają już kryterium niezależności. Jeśli pozostały okres kadencji jest krótszy niż dwa lata, kadencja nowego członka lub nowego zastępcy członka może zostać przedłużona, tak by trwał pełną pięcioletnią kadencję.

5. [20] Spośród swoich członków mianowanych na mocy ust. 1 lit. a) niniejszego artykułu zarząd wybiera przewodniczącego, wiceprzewodniczącego oraz dwóch innych członków rady wykonawczej, o których mowa w art. 13 ust. 1, na dwuipółroczną kadencję, która może zostać jednokrotnie odnowiona.

Przewodniczącego i wiceprzewodniczącego zarządu wybiera się większością dwóch trzecich głosów członków zarządu, o których mowa w ust. 1 lit. a) i c) niniejszego artykułu. Dwóch innych członków rady wykonawczej, o których mowa w art. 13 ust. 1, wybiera się większością głosów członków zarządu, o których mowa w ust. 1 lit. a) i c) niniejszego artykułu.

6. Zarząd zapewnia realizację zadań powierzonych agencji. Jest on organem odpowiedzialnym w agencji za planowanie i monitorowanie. Zarząd w szczególności:

a) [21] przyjmuje roczny program prac i wieloletni program prac agencji;

b) [22] przyjmuje roczne sprawozdania, o których mowa w art. 4 ust. 1 lit. e) i g), i w przypadku drugiego z nich porównuje, w szczególności, osiągnięte wyniki z celami zawartymi w rocznym programie prac i wieloletnim programie prac;

c) mianuje i w razie konieczności odwołuje dyrektora agencji;

d) przyjmuje projekt i ostateczną wersję rocznego budżetu agencji;

e) [23] zgodnie z ust. 7a i 7b niniejszego artykułu wykonuje w stosunku do pracowników agencji uprawnienia organu mianującego oraz uprawnienia organu uprawnionego do zawierania umów o pracę („uprawnienia organu mianującego”) przyznane temu organowi na mocy regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) i warunków zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej (zwanych dalej „warunkami zatrudnienia”) określone odpowiednio w rozporządzeniu Rady (EWG, Euratom, EWWiS) nr 259/68 (¹¹).

f) sporządza roczny preliminarz wydatków i dochodów agencji oraz przekazuje go Komisji, zgodnie z art. 20 ust. 5;

g) przyjmuje regulamin wewnętrzny agencji na podstawie projektu przedstawionego przez dyrektora po wydaniu opinii przez Komisję, komitet naukowy oraz osobę, o której mowa w ust. 1 lit. b);

h) zgodnie z art. 21 ust. 11 przyjmuje zasady finansowe obowiązujące agencję, opierając się przy tym na projekcie przedstawionym przez dyrektora agencji po wydaniu opinii przez Komisję;

i) [24] przyjmuje przepisy wykonawcze w celu stosowania regulaminu pracowniczego i warunków zatrudnienia, zgodnie z art. 110 ust. 2 regulaminu pracowniczego;

j) przyjmuje uzgodnienia dotyczące przejrzystości i dostępu do dokumentów, zgodnie z art. 17 ust. 2;

k) mianuje i odwołuje członków komitetu naukowego zgodnie z art. 14 ust. 1 i 3; oraz

l) stwierdza, zgodnie z ust. 4, że członek lub zastępca członka zarządu przestał spełniać kryteria niezależności;

m) [25] przyjmuje strategię bezpieczeństwa, w tym zasady wymiany informacji niejawnych UE;

n) [26] przyjmuje przepisy, których celem jest zapobieganie konfliktowi interesów i zarządzanie nim w odniesieniu do swoich członków oraz członków komitetu naukowego;

o) [27] przyjmuje i regularnie aktualizuje strategię komunikacyjną, o której mowa w art. 4 ust. 1 lit. h).

7. Zarząd może przekazać swoje obowiązki radzie wykonawczej, z wyjątkiem kwestii, o których mowa w ust. 6 lit. a), b), c), d), e), g), h), k) oraz l).

7a. [28] Zgodnie z art. 110 ust. 2 regulaminu pracowniczego zarząd przyjmuje – na podstawie art. 2 ust. 1 regulaminu pracowniczego i art. 6 warunków zatrudnienia decyzję przekazującą odpowiednie uprawnienia organu mianującego dyrektorowi i określającą warunki, na jakich możliwe jest zawieszenie przekazania tych uprawnień. Dyrektor jest uprawniony do dalszego przekazania tych uprawnień.

7b. [29] Jeżeli wymagają tego szczególne okoliczności, zarząd może – w drodze decyzji – zawiesić tymczasowo przekazanie uprawnień organu mianującego dyrektorowi i uprawnień dalej przez niego przekazanych i wykonywać je samodzielnie lub przekazać je jednemu ze swoich członków lub pracownikowi innemu niż dyrektor.

8. [30] Co do zasady zarząd podejmuje decyzje większością głosów wszystkich członków.

Decyzje, o których mowa w ust. 6 lit. a)–e), g), k) i l), podejmuje się większością dwóch trzecich głosów wszystkich członków.

Decyzje, o których mowa w art. 25 ust. 2, podejmuje się jednomyślnie.

Każdemu członkowi zarządu, a w przypadku jego nieobecności – jego zastępcy przysługuje jeden głos. Przewodniczący ma głos rozstrzygający.

Osoba wyznaczona przez Radę Europy może głosować wyłącznie w sprawie decyzji, o których mowa w ust. 6 lit. a), b) i k).

9. [31] Bez uszczerbku dla możliwości zwołania posiedzeń nadzwyczajnych przewodniczący zwołuje posiedzenia zarządu dwa razy w roku. Przewodniczący zwołuje posiedzenia nadzwyczajne z własnej inicjatywy lub na wniosek Komisji lub co najmniej jednej trzeciej członków zarządu.

10. [32] Przewodniczący lub wiceprzewodniczący komitetu naukowego oraz dyrektor Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn mogą uczestniczyć w posiedzeniach zarządu jako obserwatorzy. Dyrektorzy innych odpowiednich organów i jednostek organizacyjnych Unii oraz innych instytucji międzynarodowych, o których mowa w art. 8 i 9, również mogą uczestniczyć w posiedzeniach jako obserwatorzy, jeżeli zostaną zaproszeni do uczestniczenia przez radę wykonawczą.

Artykuł 13

Rada wykonawcza

[33] 1. Zarząd wspierany jest przez radę wykonawczą. Rada wykonawcza nadzoruje niezbędne prace przygotowawcze dotyczące decyzji, które mają zostać przyjęte przez zarząd. W szczególności kontroluje kwestie związane z budżetem i zasobami ludzkimi.

2. Ponadto rada wykonawcza:

a) na podstawie projektu przygotowanego przez dyrektora dokonuje przeglądu dokumentu programowego agencji, o którym mowa w art. 5a, i przedstawia go zarządowi do przyjęcia;

b) dokonuje przeglądu projektu rocznego budżetu agencji i przedstawia go zarządowi do przyjęcia;

c) dokonuje przeglądu projektu rocznego sprawozdania z działalności agencji i przedstawia go zarządowi do przyjęcia;

d) przyjmuje strategię agencji w zakresie zwalczania nadużyć finansowych, proporcjonalną do zagrożeń takimi nadużyciami, przy uwzględnieniu kosztów i korzyści wynikających ze środków, które mają zostać wdrożone, i w oparciu o projekt przygotowany przez dyrektora;

e) zapewnia odpowiednie działania następcze w odniesieniu do ustaleń i zaleceń wynikających ze sprawozdań z wewnętrznych lub zewnętrznych audytów oraz ocen, jak również z dochodzeń przeprowadzanych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) lub Prokuraturę Europejską (EPPO);

f) bez uszczerbku dla obowiązków dyrektora określonych w art. 15 ust. 4, służy mu pomocą i doradztwem w zakresie wykonywania decyzji zarządu, mając na uwadze wzmocnienie nadzoru nad zarządzaniem administracyjnym i budżetowym.

3. W razie potrzeby rada wykonawcza może, w pilnych przypadkach, podejmować decyzje tymczasowe w imieniu zarządu, w tym dotyczące zawieszenia przekazania uprawnień organu mianującego, zgodnie z warunkami określonymi w art. 12 ust. 7a i 7b, oraz w kwestiach związanych z budżetem.

4. W skład rady wykonawczej wchodzi przewodniczący i wiceprzewodniczący zarządu, dwóch innych członków zarządu wybranych przez zarząd zgodnie z art. 12 ust. 5 oraz jedna z osób reprezentujących w zarządzie Komisję.

Członek zarządu mianowany przez Radę Europy może uczestniczyć w posiedzeniach rady wykonawczej.

5. Posiedzenia rady wykonawczej zwoływane są przez przewodniczącego. Mogą również zostać zwołane na wniosek jednego z jej członków. Rada podejmuje decyzje większością głosów obecnych członków. Osoba mianowana przez Radę Europy może głosować w sprawach związanych z decyzjami, w odniesieniu do których przysługuje jej prawo głosu w zarządzie zgodnie z art. 12 ust. 8.

6. Dyrektor uczestniczy w posiedzeniach rady wykonawczej bez prawa głosu.

Artykuł 14

Komitet naukowy

1. [34] W skład komitetu naukowego wchodzi 11 niezależnych osób o wysokich kwalifikacjach w dziedzinie praw podstawowych, mających odpowiednie kompetencje w zakresie metodologii dotyczących jakości naukowej i badań naukowych. Po wystosowaniu przejrzystego zaproszenia do zgłaszania kandydatur i przeprowadzeniu procedury wyboru oraz po konsultacji z właściwą komisją Parlamentu Europejskiego zarząd mianuje 11 członków komitetu i zatwierdza listę rezerwową sporządzoną według kolejności odzwierciedlającej osiągnięcia. Zarząd zapewnia równą reprezentację geograficzną i stara się zapewnić równą reprezentację kobiet i mężczyzn w komitecie naukowym. Członkowie zarządu nie mogą być członkami komitetu naukowego. Szczegółowe warunki mianowania członków komitetu naukowego są określane w regulaminie wewnętrznym, o którym mowa w art. 12 ust. 6 lit. g).

2. Kadencja członków komitetu naukowego trwa pięć lat. Nie mogą oni zostać mianowani ponownie.

3. [35] Członkowie komitetu naukowego są niezależni. Mogą zostać zastąpieni wyłącznie w przypadku, gdy wystąpią z takim wnioskiem, lub w razie trwałej niezdolności do wykonywania swoich obowiązków. Jeżeli jednak członek komitetu przestaje spełniać kryteria niezależności, niezwłocznie składa rezygnację i powiadamia o tym Komisję i dyrektora. Zarząd może także stwierdzić – na wniosek jednej trzeciej swoich członków lub na wniosek Komisji – o braku niezależności i odwołać nominację danej osoby. Zarząd mianuje pierwszą w kolejności dostępną osobę na liście rezerwowej na pozostały okres kadencji. Jeśli pozostały okres kadencji jest krótszy niż dwa lata, kadencja nowego członka komitetu może zostać przedłużona tak by trwała pełną pięcioletnią kadencję. Agencja podaje do wiadomości publicznej i uaktualnia wykaz członków komitetu naukowego na swojej stronie internetowej.

4. Komitet naukowy wybiera przewodniczącego i wiceprzewodniczącego na roczną kadencję.

5. Komitet naukowy zapewnia wysoką wartość merytoryczną prac agencji i kieruje nimi tak, by osiągnąć ten cel. Agencja powiadamia krajowych urzędników łącznikowych o wszelkich dokumentach sporządzonych zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a), b), c), d), e), f) oraz h).

Komitet naukowy doradza dyrektorowi i agencji w szczególności w zakresie metodologii dotyczącej badań naukowych stosowanej w ramach prac agencji. [36]

6. Komitet naukowy wyraża swoje stanowisko większością dwóch trzecich głosów. Zwoływany jest przez przewodniczącego komitetu cztery razy w roku. W razie konieczności przewodniczący korzysta z procedury pisemnej lub zwołuje posiedzenia nadzwyczajne z własnej inicjatywy lub na wniosek co najmniej czterech członków komitetu naukowego.

Artykuł 15

Dyrektor

1. Agencją kieruje dyrektor mianowany przez zarząd zgodnie z procedurą współpracy określoną w ust. 2.

Dyrektor mianowany zostaje na podstawie swoich kompetencji, doświadczenia w dziedzinie praw podstawowych oraz umiejętności administracyjnych i zarządczych.

2. Procedura współpracy jest następująca:

a) Komisja sporządza wykaz kandydatów wybranych na podstawie przejrzystej procedury w wyniku zaproszenia do zgłaszania kandydatur; przed mianowaniem na stanowisko dyrektora kandydaci zostaną poproszeni o dokonanie prezentacji przed Radą Unii Europejskiej i właściwymi komisjami Parlamentu Europejskiego oraz o udzielenie odpowiedzi na zgłaszane pytania;

b) Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej wyrażają swą opinię i wskazują preferowanych kandydatów;

c) Zarząd mianuje dyrektora; uwzględnia przy tym wyżej wymienione opinie.

3. [37] Kadencja dyrektora trwa pięć lat.

W ciągu 12 miesięcy poprzedzających zakończenie tego pięcioletniego okresu, Komisja przeprowadza ocenę celem zbadania w szczególności:

a) wykonywanie obowiązków przez dyrektora;

b) obowiązki i wymogi agencji w najbliższych latach.

Zarząd, działając na wniosek Komisji i uwzględniając ocenę, może jednokrotnie przedłużyć kadencję dyrektora na okres nie dłuższy niż pięć lat.

Zarząd informuje Parlament Europejski i Radę o zamiarze przedłużenia kadencji dyrektora. W ciągu miesiąca przed formalnym podjęciem przez zarząd decyzji o przedłużeniu tej kadencji dyrektor może zostać poproszony o złożenie oświadczenia przed właściwą komisją Parlamentu Europejskiego oraz o udzielenie odpowiedzi na pytania jej członków.

W przypadku nieprzedłużenia kadencji dyrektor pełni swoją funkcję do czasu mianowania jego następcy.

4. [38] Dyrektor odpowiada za:

a) wykonanie zadań, o których mowa w art. 4, a w szczególności przygotowanie i publikację dokumentów sporządzonych zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a)–h) we współpracy z komitetem naukowym;

b) przygotowanie i wdrożenie dokumentu programowego agencji, o którym mowa w art. 5a;

c) sprawy związane z bieżącą administracją;

d) wdrożenie decyzji przyjętych przez zarząd;

e) wykonanie budżetu agencji, zgodnie z art. 21;

f) wdrożenie skutecznych procedur monitorowania i oceny wyników działalności agencji w stosunku do jej celów, zgodnie ze standardami uznanymi w środowisku zawodowym i ze wskaźnikami skuteczności;

g) przygotowanie planu działania w celu zapewnienia działań następczych w związku z wnioskami z ocen retrospektywnych dotyczących realizacji programów i działań, które wiążą się ze znaczącymi wydatkami, zgodnie z art. 29 rozporządzenia delegowanego (UE) 2019/715;

h) coroczne składanie zarządowi sprawozdania z wyników systemu monitorowania i oceny;

i) przygotowanie strategii agencji w zakresie zwalczania nadużyć finansowych i przedstawienie jej radzie wykonawczej do zatwierdzenia;

j) przygotowanie planu działania w następstwie wniosków ze sprawozdań z wewnętrznych lub zewnętrznych audytów oraz ocen, jak również z dochodzeń przeprowadzonych przez OLAF oraz złożenie Komisji i zarządowi sprawozdania z postępów;

k) współpracę z krajowymi urzędnikami łącznikowymi;

l) współpracę ze społeczeństwem obywatelskim, w tym koordynację prac platformy praw podstawowych zgodnie z art. 10.

5. Dyrektor wykonuje swoje zadania w sposób niezależny. Odpowiada za swoje działania przed zarządem i bierze udział w jego posiedzeniach bez prawa głosu.

6. W dowolnym momencie dyrektor może zostać wezwany przez Parlament Europejski lub Radę do uczestnictwa w posiedzeniu, którego tematem są sprawy związane z działalnością agencji.

7. [39] Dyrektor może zostać odwołany przed końcem swojej kadencji decyzją zarządu, na podstawie wniosku dwóch trzecich członków zarządu lub na podstawie wniosku Komisji, w przypadku naruszenia przepisów, niezadowalającego wykonywania zadań lub powtarzających się lub poważnych nieprawidłowości.

ROZDZIAŁ 4

DZIAŁALNOŚĆ

Artykuł 16

Niezależność i interes publiczny

1. Agencja, wykonując swe zadania, jest całkowicie niezależna.

2. Członkowie zarządu i ich zastępcy, członkowie komitetu naukowego i dyrektor zobowiązują się do działania w interesie publicznym. W związku z tym składają oświadczenie o braku jakichkolwiek interesów, które mogłyby wpływać na ich niezależność, lub o bezpośrednich bądź pośrednich interesach, które mogłyby wpływać na ich niezależność. Oświadczenie jest składane w formie pisemnej w chwili obejmowania stanowiska i podlega uaktualnieniu w przypadku, gdy interesy te ulegną zmianie. Oświadczenie jest publikowane na stronie internetowej agencji.

Artykuł 17

Przejrzystość oraz dostęp do dokumentów

1. Agencja opracowuje wzorcowe praktyki administracyjne służące zapewnieniu jak największej przejrzystości swych działań.

Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 ma zastosowanie do dokumentów będących w posiadaniu agencji.

2. W ciągu sześciu miesięcy od rozpoczęcia działalności przez agencję zarząd przyjmuje szczegółowe zasady dotyczące wdrożenia przepisów ust. 1. Dotyczy to między innymi:

a) zasad jawności obrad;

b) zasad publikacji wyników prac agencji, w tym prac komitetu naukowego; oraz

c) uzgodnień dotyczących wykonania rozporządzenia (WE) nr 1049/2001.

3. [40] Decyzje podjęte przez agencję na mocy art. 8 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 mogą być przedmiotem skargi złożonej do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich lub może zostać wniesiona na nie skarga do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Trybunał Sprawiedliwości), zgodnie z, odpowiednio, art. 228 i 263 TFUE.

Artykuł 18

Ochrona danych

Do agencji zastosowanie ma rozporządzenie (WE) nr 45/2001.

Artykuł 19

Przegląd dokonywany przez Rzecznika Praw Obywatelskich

[41] Działania Agencji podlegają nadzorowi Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich zgodnie z art. 228 TFUE.

ROZDZIAŁ 5

PRZEPISY FINANSOWE

Artykuł 20

Sporządzanie budżetu

1. Preliminarz wszystkich dochodów i wydatków agencji przygotowywany jest na każdy rok budżetowy pokrywający się z rokiem kalendarzowym i jest wykazywany w budżecie agencji.

2. Zapewnia się równowagę dochodów i wydatków wykazanych w budżecie agencji.

3. Bez uszczerbku dla innych zasobów dochody agencji obejmują dotację od Unii, wpisaną do budżetu ogólnego Unii (w sekcji dotyczącej Komisji). [42]

Przychód ten mogą uzupełniać:

a) płatności otrzymane za usługi świadczone w ramach realizacji zadań wymienionych w art. 4; oraz

b) wkłady finansowe organizacji lub krajów, o których mowa w art. 8, 9 i 28.

4. Wydatki agencji obejmują: wynagrodzenia pracowników, koszty administracyjne, koszty infrastruktury oraz koszty operacyjne.

5. Co roku zarząd na podstawie projektu przygotowanego przez dyrektora sporządza preliminarz przychodów i wydatków agencji na następny rok budżetowy. Preliminarz ten obejmuje projekt planu zatrudnienia i jest przedkładany Komisji przez zarząd najpóźniej do 31 marca.

6. Komisja przedkłada preliminarz Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (dalej zwanymi „władzą budżetową”) wraz ze wstępnym projektem budżetu Unii Europejskiej.

7. [43] Komisja na podstawie preliminarza wpisuje do wstępnego projektu budżetu ogólnego Unii konieczne jej zdaniem koszty szacunkowe planu zatrudnienia oraz kwotę subwencji, która obciąży budżet ogólny, i przedkłada ją władzy budżetowej zgodnie z art. 314 TFUE.

8. Władza budżetowa zatwierdza środki na subwencję dla agencji. Władza budżetowa przyjmuje też plan zatrudnienia dla agencji.

9. Budżet agencji jest przyjmowany przez zarząd. Budżet staje się ostateczny po uchwaleniu budżetu ogólnego Unii Europejskiej. W miarę potrzeb może on zostać odpowiednio dostosowany.

10. Zarząd niezwłocznie powiadamia władzę budżetową o zamiarze realizacji projektów, które mogą mieć istotne skutki finansowe dla budżetu agencji; w szczególności dotyczy to projektów związanych z nieruchomościami, takich jak najem lub nabycie budynków. Informuje on o tym Komisję.

Jeśli organ władzy budżetowej zgłosił zamiar wydania opinii, przedkłada ją zarządowi w terminie sześciu tygodni od daty powiadomienia o projekcie.

Artykuł 21

Wykonanie budżetu

1. Budżet agencji wykonuje dyrektor.

2. Najpóźniej do 1 marca po zakończeniu każdego roku budżetowego księgowy agencji przedkłada tymczasowe sprawozdania finansowe księgowemu Komisji wraz ze sprawozdaniem dotyczącym zarządzania budżetem i finansami za dany rok budżetowy. Księgowy Komisji dokonuje konsolidacji tymczasowych sprawozdań finansowych instytucji i organów zdecentralizowanych zgodnie z art. 128 rozporządzenia (WE, Euratom) nr 1605/2002 (¹²) (zwanego dalej „rozporządzeniem finansowym”).

3. Najpóźniej do 31 marca po zakończeniu każdego roku budżetowego księgowy Komisji przedkłada tymczasowe sprawozdania finansowe agencji Trybunałowi Obrachunkowemu wraz ze sprawozdaniem dotyczącym zarządzania budżetem i finansami za dany rok budżetowy. Sprawozdanie dotyczące zarządzania budżetem i finansami za dany rok budżetowy jest przedkładane także Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

4. Po otrzymaniu uwag Trybunału Obrachunkowego na temat tymczasowego sprawozdania finansowego agencji, zgodnie z art. 129 rozporządzenia finansowego, dyrektor przyjmuje odpowiedzialność za sporządzenie ostatecznego sprawozdania finansowego agencji i przedkłada je zarządowi do zaopiniowania.

5. Zarząd wydaje opinię na temat ostatecznego sprawozdania finansowego agencji.

6. Najpóźniej do 1 lipca po zakończeniu każdego roku budżetowego dyrektor przedkłada ostateczne sprawozdanie finansowe Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i Trybunałowi Obrachunkowemu wraz z opinią zarządu.

7. Ostateczne sprawozdanie jest publikowane.

8. Najpóźniej do 30 września dyrektor przesyła Trybunałowi Obrachunkowemu odpowiedź na jego uwagi. Dyrektor przesyła tę odpowiedź także zarządowi.

9. Dyrektor przekazuje Parlamentowi Europejskiemu, na jego wniosek, wszelkie informacje wymagane do sprawnego przebiegu procedury udzielenia absolutorium za dany rok budżetowy, zgodnie z art. 146 ust. 3 rozporządzenia finansowego.

10. Do 30 kwietnia roku N + 2 Parlament Europejski, na podstawie zalecenia Rady, stanowiąc większością kwalifikowaną, udziela dyrektorowi absolutorium z wykonania budżetu za rok N.

11. Po konsultacjach z Komisją zarząd przyjmuje regulamin finansowy agencji. Nie może on odbiegać od rozporządzenia (WE, Euratom) nr 2343/2002, chyba że jest to szczególnie konieczne dla funkcjonowania agencji i jeżeli Komisja uprzednio wyda na to zgodę.

Artykuł 22

Zwalczanie nadużyć finansowych

1. W celu zwalczania nadużyć finansowych, korupcji i innych nielegalnych działań do agencji bez ograniczeń zastosowanie mają przepisy rozporządzenia (WE) nr 1073/1999.

2. Agencja przystąpi do porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 25 maja 1999 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Wspólnot Europejskich dotyczącego dochodzeń wewnętrznych prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) (¹³) i niezwłocznie wyda odpowiednie przepisy obowiązujące wszystkich jej pracowników.

3. Decyzje dotyczące finansowania oraz wynikające z nich porozumienia i instrumenty wykonawcze wyraźnie przewidują, że Trybunał Obrachunkowy i OLAF mogą w razie potrzeby prowadzić kontrole na miejscu u podmiotów otrzymujących od agencji środki finansowe oraz kontrole pracowników odpowiedzialnych za ich przydzielanie.

ROZDZIAŁ 6

PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł 23

Status prawny i siedziba

1. Agencja posiada osobowość prawną.

2. W każdym państwie członkowskim agencja korzysta ze zdolności do czynności prawnych w najszerszym zakresie przyznawanym osobom prawnym przez prawo krajowe. W szczególności agencja może nabywać i zbywać mienie ruchome i nieruchomości oraz być stroną w postępowaniach sądowych.

3. Agencja jest reprezentowana przez dyrektora.

4. Agencja jest następcą prawnym Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii. Przejmuje ona wszystkie prawa i obowiązki, zobowiązania lub należności finansowe centrum. Uznaje umowy o pracę zawarte przez centrum przed przyjęciem niniejszego rozporządzenia.

5. Siedziba agencji mieści się w Wiedniu.

Artykuł 24

Personel

[44] 1. Do pracowników agencji i jej dyrektora zastosowanie ma regulamin pracowniczy i warunki zatrudnienia oraz przepisy przyjęte wspólnie przez instytucje Unii w celu stosowania tego regulaminu pracowniczego i tych warunków zatrudnienia.

2. Zarząd może przyjąć przepisy umożliwiające zatrudnienie w agencji oddelegowanych ekspertów krajowych z państw członkowskich.

Artykuł 25

Ustalenia językowe

1. Do agencji mają zastosowanie przepisy rozporządzenia nr 1 z dnia 15 kwietnia 1958 r.

2. O wewnętrznych ustaleniach językowych agencji decyduje zarząd.

3. Usługi tłumaczeniowe wymagane do funkcjonowania agencji zapewnia Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej.

Artykuł 26

Przywileje i immunitety

[45] Do agencji zastosowanie ma Protokół nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej, załączony do TUE i TFUE.

Artykuł 27

Właściwość Trybunału Sprawiedliwości

1. Odpowiedzialność umowna agencji podlega prawu właściwemu dla danej umowy.

Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania zgodnie z klauzulą arbitrażową zawartą w umowie, której stroną jest agencja.

2. W razie odpowiedzialności pozaumownej agencja naprawia szkody spowodowane przez agencję lub jej pracowników w trakcie pełnienia przez nich obowiązków, zgodnie z ogólnymi zasadami wspólnymi dla porządków prawnych państw członkowskich.

Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do rozstrzygania sporów dotyczących odszkodowania za takie szkody.

3. [46] Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy w przypadku pozwów wnoszonych przeciwko agencji na warunkach określonych w art. 263 i 265 TFUE.

Artykuł 28

Uczestnictwo i zakres działań w przypadku państw kandydujących oraz państw, z którymi zawarto układ o stabilizacji i stowarzyszeniu

1. W pracach agencji w charakterze obserwatorów mogą uczestniczyć państwa kandydujące.

2. [47] Decyzję w sprawie uczestnictwa, o którym mowa w ust. 1 i w sprawie stosownych warunków podejmuje odpowiednia rada stowarzyszenia, uwzględniając przy tym szczególną sytuację każdego państwa. Decyzja określa w szczególności charakter, zakres i sposób uczestnictwa tych państw w pracach agencji, w ramach określonych w art. 4 i 5, w tym przepisy dotyczące udziału w inicjatywach podejmowanych przez agencję, wkładu finansowego i pracowników. Decyzja jest zgodna z niniejszym rozporządzeniem oraz z regulaminem pracowniczym i warunkami zatrudnienia. Decyzja zawiera przepisy umożliwiające państwu uczestniczącemu wyznaczenie niezależnej osoby posiadającej kwalifikacje wymagane od osób, o których mowa w art. 12 ust. 1 lit. a), jako obserwatora w zarządzie bez prawa głosu. Zależnie od decyzji rady stowarzyszenia agencja może zajmować się problematyką praw podstawowych w danym państwie w ramach zakresu stosowania art. 3 ust. 1, jeśli jest to niezbędne do stopniowego dostosowywania ustawodawstwa danego państwa do prawa Unii.

3. [48] Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, może zdecydować o zaproszeniu państwa, z którym Unia zawarła układ o stabilizacji i stowarzyszeniu, do uczestnictwa w pracach agencji w charakterze obserwatora. W takim przypadku zastosowanie ma odpowiednio ust. 2.

ROZDZIAŁ 7

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 29

[49] (uchylony)

Artykuł 30

Ocena i przegląd [50]

1. Jeżeli działania agencji wiążą się z istotnymi wydatkami, agencja regularnie przeprowadza oceny ex-ante i ex-post swojej działalności. Dyrektor powiadamia zarząd o wynikach takich ocen.

2. Agencja corocznie przekazuje władzy budżetowej wszelkie informacje istotne dla rezultatów procedur oceniających.

3. [51] Do dnia 28 kwietnia 2027 r., a następnie co pięć lat Komisja zleca przeprowadzenie oceny w celu zbadania w szczególności wpływu, skuteczności i efektywności agencji oraz jej metod pracy. W ocenie uwzględnia się opinie zarządu i innych zainteresowanych stron zarówno na szczeblu unijnym, jak i na szczeblu krajowym.

4. [52] W ramach co drugiej oceny, o której mowa w ust. 3, bada się również wyniki osiągnięte przez agencję, biorąc pod uwagę jej cele, mandat i zadania. W ocenie można, w szczególności, uwzględnić ewentualną konieczność zmiany mandatu agencji oraz skutki finansowe wszelkich takich zmian.

5. [53] Komisja przedstawia wnioski z oceny, o której mowa w ust. 3, zarządowi. Zarząd analizuje wnioski z oceny i wydaje Komisji takie zalecenia, jakie mogą być konieczne w odniesieniu do zmian w agencji, jej metod pracy i zakresu jej misji.

6. [54] Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania dotyczące wyników oceny, o której mowa w ust. 3, i zaleceń zarządu, o których mowa w ust. 5. Wyniki tej oceny i tych zaleceń podawane są do wiadomości publicznej.

Artykuł 31

[55] (uchylony)

Artykuł 32

Rozpoczęcie działalności agencji

Agencja rozpoczyna działalność w dniu 1 marca 2007 r.

Artykuł 33

Uchylenie

1. Rozporządzenie (WE) nr 1035/97 traci moc z dniem 1 marca 2007 r.

2. Odesłania do uchylonego rozporządzenia są uznawane za odesłania do niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 34

Wejście w życie i stosowanie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się ze skutkiem od dnia 1 marca 2007 r.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 15 lutego 2007 r.