Akt prawny
obowiązujący
Wersja aktualna od 2013-02-16
Wersja aktualna od 2013-02-16
obowiązujący
Alerty
ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 1950/2006
z dnia 13 grudnia 2006 r.
ustanawiające, zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych, wykaz substancji istotnych w leczeniu zwierząt z rodziny koniowatych oraz substancji przynoszących dodatkowe korzyści kliniczne
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
Alerty
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,
uwzględniając dyrektywę 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych (1), w szczególności jej art. 10 ust. 3,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Wszelkie produkty lecznicze mogą być wprowadzane na rynek danego państwa członkowskiego dopiero po uzyskaniu pozwolenia na dopuszczenie do obrotu wydanego przez właściwy organ tego państwa członkowskiego zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE lub zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 726/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. ustanawiającym wspólnotowe procedury wydawania pozwoleń dla produktów leczniczych stosowanych u ludzi i do celów weterynaryjnych i nadzoru nad nimi oraz ustanawiającym Europejską Agencję Leków (2).
(2) Weterynaryjne produkty lecznicze dla zwierząt służących do produkcji żywności w tym z rodziny koniowatych mogą być dopuszczone wyłącznie na warunkach, które gwarantują, że produkowane środki spożywcze będą nieszkodliwe dla konsumentów w odniesieniu do pozostałości takich produktów leczniczych zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2377/90 z dnia 26 czerwca 1990 r. ustanawiającym wspólnotową procedurę dla określania maksymalnego limitu pozostałości weterynaryjnych produktów leczniczych w środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego (3).
(3) Z przyczyn określonych w komunikacie Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego dotyczącym „Dostępności weterynaryjnych produktów leczniczych” (4) stopniowo zmniejsza się dostępny zakres dopuszczonych weterynaryjnych produktów leczniczych, w szczególności w przypadku zwierząt służących do produkcji żywności.
(4) W związku z tym potrzebne są środki mające na celu trwałe poszerzenie terapii w celu zaspokojenia potrzeb zdrowotnych i w zakresie dobrostanu zwierząt służących do produkcji żywności, takich jak zwierzęta z rodziny koniowatych, bez naruszenia wysokiego poziomu ochrony konsumentów.
(5) W drodze odstępstwa przewidzianego w dyrektywie 2001/82/WE, zwierzętom z rodziny koniowatych przeznaczonym do uboju w celu spożycia przez ludzi można podawać substancje niezbędne do ich leczenia, dalej zwane „substancjami niezbędnymi” z zastrzeżeniem okresu wycofania trwającego przynajmniej sześć miesięcy.
(6) Do celów wspomnianego odstępstwa należy zatem ustanowić listę niezbędnych substancji. Daną substancję powinno się włączyć do wykazu w wyjątkowych okolicznościach, w których nie zezwolono na zadowalające alternatywne leczenie ze względów terapeutycznych, a ten stan, w przypadku zaniechania leczenia, byłby źródłem niepotrzebnego cierpienia dla zwierzęcia.
(7) Określone stany chorobowe lub cele zootechniczne mogą wymagać pewnego zestawienia dostępnych substancji, aby spełnić różne wymogi związane z wiekiem i eksploatacją zwierzęcia z rodziny koniowatych.
(8) Ze względu na fakt, że na mocy dyrektywy 2001/82/WE substancje wymienione w załącznikach I, II lub III do rozporządzenia (EWG) nr 2377/90, które nie są dozwolone w produktach przewidzianych dla zwierząt z rodziny koniowatych, mogą, w określonych okolicznościach, być stosowane w leczeniu zwierząt z rodziny koniowatych, substancje te nie powinny znajdować się na liście niezbędnych substancji. Ponadto nie powinno się zawierac w wykazie substancji wymienionych w załączniku IV do rozporządzenia (EWG) nr 2377/90. W związku z powyższym dołączenie substancji do załączników I-IV do rozporządzenia (EWG) nr 2377/90 powinno uniemożliwić ich stosowanie jako substancji niezbędnych na potrzeby niniejszego rozporządzenia.
(9) Konieczne jest zapewnienie odpowiedniej kontroli nad zwierzętami z rodziny koniowatych, które leczono niezbędnymi substancjami. Powinny zatem mieć zastosowanie mechanizmy kontroli ustanowione w decyzji Komisji z dnia 20 października 1993 r. ustanawiającej dokument identyfikacyjny (paszport) towarzyszący zarejestrowanym zwierzętom z rodziny koniowatych (5) i w decyzji 2000/68/WE z dnia 22 grudnia 1999 r. zmieniającej decyzję Komisji 93/623/EWG oraz ustanawiającej identyfikację hodowlanych i rzeźnych zwierząt z rodziny koniowatych (6).
(10) Konieczne jest zapewnienie, że każda zmiana wykazu substancji niezbędnych podlega zharmonizowanej ocenie przeprowadzonej przez Europejską Agencję Leków ustanowionej rozporządzeniem (WE) nr 726/2004. Ponadto państwa członkowskie i zawodowe stowarzyszenia weterynaryjne, które zwróciły się o zmianę tego wykazu, powinny należycie uzasadnić taki wniosek i zapewnić odpowiednie dane naukowe.
(11) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Weterynaryjnych Produktów Leczniczych,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Artykuł 1
[1] W załączniku do niniejszego rozporządzenia ustanawia się wykaz substancji istotnych w leczeniu zwierząt z rodziny koniowatych, zwanych dalej „substancjami istotnymi” , oraz substancji, które przynoszą dodatkowe korzyści kliniczne w porównaniu z innymi możliwościami leczenia dostępnymi dla zwierząt z rodziny koniowatych, zwanych dalej „substancjami przynoszącymi dodatkowe korzyści kliniczne” ; wykazy te stosowane są na zasadzie odstępstwa od art. 11 dyrektywy 2001/82/WE.
Artykuł 2
Substancje niezbędne mogą być stosowane w szczególnych stanach chorobowych, przy szczególnych potrzebach w zakresie leczenia lub do celów zootechnicznych określonych w załączniku, w sytuacji gdy żaden produkt leczniczy dozwolony w przypadku zwierząt z rodziny koniowatych lub o którym mowa w art. 11 dyrektywy 2001/82/WE nie dawałby równie zadowalających wyników pod względem udanego leczenia zwierzęcia, przy jednoczesnym uniknięciu zbędnego cierpienia zwierzęcia lub zapewnieniu bezpieczeństwa osób leczących dane zwierzę.
Substancje przynoszące dodatkowe korzyści kliniczne mogą być stosowane w przypadku określonych, sprecyzowanych w załączniku stanów chorobowych, potrzeb związanych z leczeniem lub celów zootechnicznych w przypadkach, kiedy przynoszą korzyści kliniczne związane z poprawą skuteczności, bezpieczeństwa lub gdy w znacznym stopniu wspomagają leczenie w porównaniu z produktami leczniczymi zatwierdzonymi dla zwierząt z rodziny koniowatych lub z produktami, o których mowa w art. 11 dyrektywy 2001/82/WE.
W przypadku zastosowań, do których odnoszą się akapity pierwszy i drugi, rozważa się stosowanie środków alternatywnych wymienionych w załączniku. [2]
Artykuł 3
[3] 1. Substancje istotne oraz substancje przynoszące dodatkowe korzyści kliniczne stosowane są wyłącznie zgodnie z art. 10 ust. 1 dyrektywy 2001/82/WE.
2. Prowadzi się ewidencję szczegółowych informacji dotyczących leczenia substancjami istotnymi zgodnie z instrukcjami określonymi w sekcji IX dokumentu identyfikacyjnego dla zwierząt z rodziny koniowatych ustanowionego w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 504/2008 (7).
Artykuł 4
[4] Wszelkie substancje umieszczone w wykazach w załączniku do rozporządzenia Komisji (UE) nr 37/2010 (8) lub których stosowanie u zwierząt należących do rodziny koniowatych jest niezgodne z przepisami Unii, nie są już stosowane do celów niniejszego rozporządzenia.
Artykuł 5
1. Europejska Agencja Leków na wniosek Komisji zapewnia przeprowadzanie przez Komitet ds. Weterynaryjnych Produktów Leczniczych oceny naukowej każdego projektu zmiany wykazu zawartego w załączniku.
W ciągu 210 dni od otrzymania takiego wniosku Europejska Agencja Leków przekazuje Komisji opinię na temat zasadności naukowej omawianej zmiany.
W odpowiednim przypadku należy również zasięgnąć opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności.
2. [5] Państwa członkowskie lub zawodowe stowarzyszenia weterynaryjne, które zwracają się do Komisji o zmianę wykazu zawartego w załączniku, należycie uzasadniają swój wniosek i dołączają do niego wszelkie odpowiednie dostępne dane naukowe.
Artykuł 6
Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie trzeciego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.
Sporządzono w Brukseli, dnia 13 grudnia 2006 r.
|
|
(1) Dz.U. L 311 z 28.11.2001, str. 1. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą 2004/28/WE (Dz.U. L 136 z 30.4.2004, str. 58).
(2) Dz.U. L 136 z 30.4.2004, str. 1.
(3) Dz.U. L 224 z 18.8.1990, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1451/2006 (Dz.U. L 271 z 30.9.2006, str. 37).
(4) COM(2000) 806 wersja ostateczna z 5.12.2000.
(5) Dz.U. L 298 z 3.12.1993, str. 45.
(6) Dz.U. L 23 z 28.1.2000, str. 72.
Alerty
ZAŁĄCZNIK
Wykaz substancji istotnych w leczeniu zwierząt z rodziny koniowatych oraz substancji przynoszących dodatkowe korzyści kliniczne w porównaniu z innymi możliwościami leczenia dostępnymi dla zwierząt z rodziny koniowatych [6]
Okres karencji w przypadku substancji umieszczonych w poniższym wykazie wynosi sześć miesięcy.
| Wskazanie | Substancja czynna | Uzasadnienie i wytłumaczenie zastosowania |
| Substancje znieczulające, przeciwbólowe i stosowane w połączeniu ze znieczuleniem | ||
| Sedacja i premedykacja (oraz antagonizm) | Acepromazyna | Przeznaczenie: premedykacja przed znieczuleniem ogólnym, łagodna sedacja. Środki alternatywne: detomidyna, romifidyna, ksylazyna, diazepam, midazolam. Omówienie szczególnych korzyści: wielokrotnie wykazano, że acepromazyna obniża ryzyko śmierci podczas znieczulenia ogólnego. Substancje uspokajające będące agonistami receptorów α-2 (detomidyna, romifidyna i ksylazyna) lub substancje benzodiazepinowe (diazepam, midazolam) mają inny mechanizm działania (na układ limbiczny) i nie da się za ich pomocą osiągnąć wyjątkowej jakości sedacji, jaką daje acepromazyna. |
| Atipamezol | Przeznaczenie: antagonista receptora adrenergicznego α-2 stosowany do odwrócenia działania agonistów α-2. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: stosowany wyłącznie w leczeniu jednostek nadwrażliwych i w przypadku przedawkowania. Medycyna ratunkowa. Stosowany szczególnie w przypadkach depresji oddechowej. | |
| Diazepam | Przeznaczenie: premedykacja i indukcja znieczulenia. Delikatne (wywołane benzodiazepinami) uspokojenie z minimalnymi sercowo-naczyniowymi i oddechowymi efektami ubocznymi. Lek przeciwdrgawkowy niezbędny w leczeniu napadów padaczkowych. Środki alternatywne: acepromazyna, detomidyna, romifidyna, ksylazyna, midazolam, prymidon, fenytoina. Omówienie szczególnych korzyści: w nowoczesnych standardach leczniczych jest niezbędnym elementem protokołów indukcji znieczulenia; zgromadzono duże doświadczenie kliniczne zastosowania u zwierząt z rodziny koniowatych. Stosowany w połączeniu z ketaminą przy indukcji znieczulenia wytwarza niezbędne zrelaksowanie, które umożliwia płynną indukcję i intubację. Substancje uspokajające będące agonistami receptorów α-2 (detomidyna, romifidyna i ksylazyna) lub acepromazyna posiadają inny mechanizm działania (nie działają na receptor GABA) i nie da się za ich pomocą osiągnąć wyjątkowego uspokojenia bez depresji sercowo-oddechowej, jakie daje diazepam. | |
| Flumazenil | Przeznaczenie: podawany dożylnie środek odwracający działanie benzodiazepin. Odwrócenie działania benzodiazepin podczas wybudzania ze znieczulenia ogólnego, całkowicie dożylnego (TIVA). Środki alternatywne: sarmazenyl. Omówienie szczególnych korzyści: inny mechanizm działania niż w przypadku sarmazenylu dostarcza dodatkowych możliwości związanych z odwróceniem działania benzodiazepin przy zakończeniu stosowania TIVA. Sarmazenyl jest częściowym odwrotnym agonistą receptorów benzodiazepinowych, tymczasem flumazenil jest antagonistą, który kompetytywnie blokuje miejsce wiążące benzodiazepiny przy receptorze GABA. | |
| Midazolam | Przeznaczenie: premedykacja i indukcja znieczulenia. Delikatne (wywołane benzodiazepinami) uspokojenie z minimalnymi sercowo-naczyniowymi i oddechowymi efektami ubocznymi. Środek przeciwdrgawkowy stosowany w leczeniu napadów padaczkowych, w szczególności u dorosłych koni zakażonych tężcem. Środki alternatywne: acepromazyna, detomidyna, romifidyna, ksylazyna, diazepam, prymidon, fenytoina. Omówienie szczególnych korzyści: podobny do diazepamu, ale rozpuszczalny w wodzie, co pozwala na podawanie dożylne; niezbędny w przypadku kroplówki połączonej ze znieczuleniem. Działa krócej niż diazepam. Bardziej odpowiedni niż diazepam u źrebiąt. Środek przeciwdrgawkowy stosowany w leczeniu napadów padaczkowych, w szczególności u dorosłych koni zakażonych tężcem – bardziej stosowny niż diazepam w przypadku podawania przez kilka dni, ponieważ rozpuszcza się w wodzie. Stosowany w połączeniu z ketaminą przy indukcji znieczulenia wytwarza niezbędne zrelaksowanie, które umożliwia płynną indukcję i intubację. Substancje uspokajające będące agonistami receptorów α-2 (detomidyna, romifidyna i ksylazyna) lub acepromazyna posiadają inny mechanizm działania (nie działają na receptor GABA) i nie da się za ich pomocą osiągnąć wyjątkowego uspokojenia bez depresji sercowo-oddechowej, jakie daje diazepam. | |
| Nalokson | Przeznaczenie: antidotum na opioidy, medycyna ratunkowa. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: nie stosuje się innych substancji. | |
| Propofol | Przeznaczenie: środek znieczulający podawany dożylnie. Indukcja znieczulenia u źrebiąt. Środki alternatywne: sewofluran lub izofluran. Omówienie szczególnych korzyści: szybko wydalana, podawana dożylnie substancja znieczulająca. W ostatnich badaniach wykazano, że wybudzanie ze znieczulenia propofolem charakteryzuje się znacznie lepszą stabilnością sercowo-naczyniową i jakością w porównaniu ze znieczuleniem wziewnym. | |
| Sarmazenil | Przeznaczenie: antagonista benzodiazepin. Środki alternatywne: flumazenil. Omówienie szczególnych korzyści: płynnie odwraca sedację wywołaną benzodiazepinami, co jest niezbędne po zakończeniu podawania kroplówki podczas znieczulenia ogólnego, całkowicie dożylnego. Doświadczenie kliniczne w stosowaniu sarmazenilu jest większe niż w przypadku innych substancji rozważanych jako potencjalne substancje istotne. | |
| Tyletamina | Przeznaczenie: znieczulenie dysocjacyjne, podobne jak przy użyciu ketaminy, wykorzystywane w szczególności do znieczulania w terenie. Stosowana w połączeniu z zolazepamem. Środki alternatywne: ketamina. Omówienie szczególnych korzyści: połączenie tyletaminy z zolazepamem jest niezbędne w przypadkach, w których nie ma dostępu do znieczulenia wziewnego, na przykład podczas znieczulania w terenie. Połączenie z innymi substancjami jest również niezbędne w przypadkach, kiedy znieczulenie wywołane połączeniami z ketaminą ma zbyt krótkie działanie. Typowe zastosowania to kastracja, laryngotomia, odseparowanie okostnej, wycinanie cyst lub guzków, leczenie złamań twarzoczaszki, nakładanie gipsu oraz leczenie przepukliny pępkowej. | |
| Zolazepam | Przeznaczenie: uspokojenie wywołane benzodiazepinami, szczególnie w połączeniu z tiletaminą w przypadku znieczulania w terenie. Środki alternatywne: diazepam lub midazolam. Omówienie szczególnych korzyści: benzodiazepinowy środek uspokajający, który działa dłużej niż diazepam lub midazolam. Połączenie zolazepamu z tyletaminą jest niezbędne w przypadkach, w których nie ma dostępu do znieczulenia wziewnego, na przykład w znieczulaniu w terenie. Połączenie z innymi substancjami jest niezbędne w przypadkach, kiedy znieczulenie wywołane połączeniami z ketaminą ma zbyt krótkie działanie. Typowe zastosowania to kastracja, laryngotomia, odseparowanie okostnej, wycinanie cyst lub guzków, leczenie złamań twarzoczaszki, nakładanie gipsu oraz leczenie przepukliny pępkowej. | |
| Niedociśnienie lub stymulacja oddechowa w trakcie znieczulenia | Dobutamina | Przeznaczenie: leczenie niedociśnienia w trakcie znieczulenia. Środki alternatywne: dopamina. Omówienie szczególnych korzyści: leczy na skutek działania inotropowego dodatniego; zapewne częściej stosowana niż dopamina, lecz zależy to od upodobań. W trakcie znieczulenia u koni występuje zazwyczaj niedociśnienie, przy czym stwierdzono, że utrzymanie ciśnienia krwi w normie redukuje występowanie poważnej rabdomiolizy pooperacyjnej. Dobutamina jest nieoceniona w trakcie znieczulenia wziewnego u koni. |
| Dopamina | Przeznaczenie: leczenie niedociśnienia w trakcie znieczulenia. Środki alternatywne: dobutamina. Omówienie szczególnych korzyści: dopamina jest niezbędna w przypadku koni, które nie reagują na dobutaminę. U źrebiąt dopamina jest stosowana częściej niż dobutamina. Jest także wymagana, gdy wystąpi śródoperacyjne zwolnienie pracy serca z zaburzeniem rytmu serca, któremu nie zapobiega atropina. | |
| Efedryna | Przeznaczenie: leczenie niedociśnienia w trakcie znieczulenia. Środki alternatywne: dopamina, dobutamina. Omówienie szczególnych korzyści: wymagana w przypadkach, kiedy dopamina i dobutamina są nieskuteczne. Jest wyjątkowym czynnikiem sympatomimetycznym, który strukturalnie przypomina adrenalinę. W celu uzyskania pozytywnych rezultatów poprzez działanie substancjami katecholaminowymi na określone receptory w organizmie leczonych zwierząt z rodziny koniowatych niezbędne jest użycie kilku różnych katecholamin, z których każda działa na inne receptory. Z tego powodu efedryna, która powoduje uwolnienie noradrenaliny na zakończeniach nerwowych, zwiększając w ten sposób kurczliwość serca i zmniejszając niedociśnienie, jest stosowana w sytuacji, gdy dobutamina i dopomina są nieskuteczne. Działanie efedryny rozpoczyna się po pojedynczym wstrzyknięciu dożylnym, a czas jego trwania mierzy się w minutach lub godzinach, podczas gdy dobutamina i dopamina działają jedynie przez kilka sekund lub minut i muszą być podawane w kroplówce. | |
| Glikopyrrolat | Przeznaczenie: zapobieganie bradykardii. Substancja o działaniu antycholigernicznym. Podawanie substancji o działaniu antycholinergnicznym jest podstawową metodą zapobiegania zaburzeniom układu parasympatycznego takim jak bradykardia; substancje te są również rutynowo stosowane podczas chirurgii oka i dróg oddechowych. Środki alternatywne: atropina. Omówienie szczególnych korzyści: glikopyrrolat ma ograniczony wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, dlatego jest stosowniejszy niż atropina u przytomnego konia (przed i po znieczuleniu). | |
| Noradrenalina (norepinefryna) | Przeznaczenie: niewydolność sercowo-naczyniowa. Kroplówka podawana w leczeniu niewydolności sercowo-naczyniowej u źrebiąt. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: receptory katecholaminowe zwierzęcia reagują z dużą dokładnością na leki działające w różnych punktach uchwytu. Z tego powodu w celu osiągnięcia precyzyjnego działania stosuje się szereg katecholamin działających mniej lub bardziej wybiórczo na różne rodzaje receptorów adrenergicznych. Noradrenalina działa przede wszystkim na receptory α-1, zwężając tętniczki, co zwiększa z kolei ciśnienie krwi, pozwalając na utrzymanie głównego krążenia. U źrebiąt noradrenalina jest zazwyczaj jedyną katecholaminą skuteczną w leczeniu niedociśnienia. | |
| Analgezia | Buprenorfina | Przeznaczenie: analgezja; stosowana w połączeniu ze środkami uspokajającymi w celu poskromienia. Środki alternatywne: butorfanol, fentanyl, morfina i petydyna. Omówienie szczególnych korzyści: analgetyk, częściowy agonista receptorów opoidowych μ. Aktywność receptora μ daje skuteczniejszą analgezję niż agoniści receptorów opioidowych κ, tacy jak butorfanol. Długo działający analgetyk. Jego właściwości uzależniające i powodujące depresję oddechową są ograniczone na skutek posiadania cech związanych z częściowym agonizmem. Długo i krótko działające opioidy mają różne wskazania, z czym związane jest zapotrzebowanie na więcej niż jedną substancję alternatywną. |
| Fentanyl | Przeznaczenie: analgezja. Środki alternatywne: butorfanol, buprenorfina, morfina i petydyna. Omówienie szczególnych korzyści: agonista receptorów opioidowych μ; aktywność receptora μ daje skuteczniejszą analgezję niż agoniści receptorów opioidowych κ , tacy jak butorfanol. Działa bardzo krótko, ponieważ jest szybko metabolizowany i wydalany. Fentanyl jest jedynym opioidem stosowanym u koni, nadającym się do podawania w kroplówce lub za pomocą plastrów. Wysoce skuteczny w leczeniu przeciwbólowym. | |
| Morfina | Przeznaczenie: analgezja. Środki alternatywne: butorfanol, buprenorfina, petydyna i fentanyl. Omówienie szczególnych korzyści: analgetyk opioidowy, pełny agonista receptorów μ . Aktywność receptora μ prowadzi do najskuteczniejszej analgezji. Stosowana w połączeniu ze środkami uspokajającymi do poskromienia, a także w znieczuleniu zewnątrzoponowym. Analgetyk o średniodługim działaniu. Morfina jest agonistą receptora opioidowego μ o najlepszej rozpuszczalności na potrzeby podania zewnątrzoponowego. Podawana tą metodą zapewnia długotrwałą analgezję z niewielkim wpływem ogólnoustrojowym. Znieczulanie zewnątrzoponowe jest szeroko stosowane w nowoczesnej medycynie weterynaryjnej w zapobieganiu bólu okołooperacyjnego oraz chronicznego. | |
| Petydyna | Przeznaczenie: analgezja. Środki alternatywne: butorfanol, buprenorfina, morfina i fentanyl. Omówienie szczególnych korzyści: analgetyk opioidowy, agonista receptora μ, około10 razy słabszy od morfiny. Opioid o krótkim działaniu i udowodnionej skuteczności w leczeniu kolki skurczowej u koni. Jedyny opioid o właściwościach spazmolitycznych. Powoduje silniejszą sedację i zmniejsza ryzyko podekscytowania u koni w porównaniu z innymi opioidami. | |
| Środki rozluźniające mięśnie i substancje podobne | Atrakurium | Przeznaczenie: rozluźnienie mięśni w czasie znieczulenia. Środki alternatywne: gwajafenezyna. Omówienie szczególnych korzyści: niedepolaryzujący nerwowo-mięśnowy środek blokujący. Nerwowo-mięśniowe środki blokujące są stosowane w szczególności w chirurgii oka i narządów jamy otrzewnowej. Do odwrócenia działania wymagane jest edrofonium. Istnieją bardzo wyczerpujące dane kliniczne na poparcie działania atrakurium i edrofonium. |
| Edrofonium | Przeznaczenie: odwrócenie rozluźnienia mięśni wywołanego atrakurium. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: inhibitor cholinesterazy, niezbędny do odwrócenia blokady nerwowo-mięśniowej. Edrofonium powoduje mniej efektów ubocznych niż pozostałe inhibitory cholinesterazy stosowane u koni. | |
| Gwajafenezyna | Przeznaczenie: rozluźnienie mięśni w czasie znieczulenia. Środki alternatywne: atrakurium. Omówienie szczególnych korzyści: niezbędna metoda zastępcza leczenia α-2/ketaminowego u koni, w przypadku kiedy istnieje przeciwwskazanie do stosowania czynników działających na receptory α-2 i ketaminy, np. kiedy konie nie reagują na te czynniki, lub u koni, u których wykazano działania niepożądane w trakcie wcześniejszego podawania. Nieoceniona w połączeniu z ketaminą i czynnikami działającymi na receptory α-2, ponieważ umożliwia wyjątkowo bezpieczne znieczulenie w terenie, w stosunku do którego nie opracowano skutecznej podawanej dożylnie alternatywy. | |
| Znieczulenie wziewne | Sewofluran | Przeznaczenie: znieczulenie wziewne stosowane u koni ze złamaniami kończyn i innymi urazami ortopedycznymi oraz indukcja znieczulenia z użyciem maski u źrebiąt. Środki alternatywne: izofluran. Omówienie szczególnych korzyści: sewofluran jest łatwo przyswajalnym i szybko wydalanym lotnym środkiem znieczulającym. Mimo istnienia maksymalnego limitu pozostałości (MRL) dla izofluranu w UE, w niektórych przypadkach nie powinien on być stosowany do znieczulania zwierząt z rodziny koniowatych ze względu na przebieg wybudzania charakteryzujący się podekscytowaniem, które może spowodować złamanie nogi u konia. Wybudzanie po znieczuleniu sewofluranem jest delikatniejsze i lepiej kontrolowane, dlatego jest on niezbędny w przypadkach operacji koni, w których konieczne jest delikatne dochodzenie do siebie. Z tego powodu jest on częściej stosowany niż izofluran u koni ze złamaniami kończyn i innymi urazami ortopedycznymi. Ponadto sewofluran jest niezbędny w indukcji znieczulenia przez maskę u źrebiąt, ponieważ nie jest środkiem drażniącym, w przeciwieństwie do izofluranu, który wywołuje kaszel i wstrzymanie oddechu. |
| Znieczulenie miejscowe | Bupiwakaina | Przeznaczenie: znieczulenie miejscowe. Środki alternatywne: lidokaina. Omówienie szczególnych korzyści: miejscowy lek znieczulający o długotrwałym działaniu. Długotrwałe działanie wymagane jest w przypadku znieczulenia okołooperacyjnego oraz leczenia przewlekłych silnych bólów związanych np. z ochwatem kopyta. Bupiwakaina jest środkiem stosowanym do znieczulenia miejscowego o działaniu dłuższym niż powszechnie stosowana lidokaina. Lidokaina bez połączenia z innymi lekami zapewnia znieczulenie miejscowe trwające około godziny. Połączenie z adrenaliną może przedłużyć działanie do dwóch godzin, ale grozi miejscowym odcięciem dopływu krwi, w związku z czym nie może być stosowane we wszystkich schorzeniach. Bupiwakaina zapewnia cztery do sześciu godzin znieczulenia miejscowego, dlatego znacznie lepiej nadaje się do znieczuleń pooperacyjnych, a ze względu na to, że zazwyczaj wystarcza jeden zastrzyk, lepiej nadaje się także do leczenia ochwatu kopyta; środek ten ma więc przewagę nad cogodzinnymi zastrzykami lidokainy ze względu na dobrostan zwierząt. Leki stosowane do znieczulenia miejscowego o krótszym działaniu nie powiny być podawane w leczeniu wmienionych powyżej stanów chorobowych, ponieważ wymagają częstego powtarzania zastrzyków, co zwiększa zagrożenie szkodliwym działaniem ubocznym oraz wystąpienia niezgodności związanych z dobrostanem zwierząt. |
| Oksybuprokaina | Przeznaczenie: znieczulenie miejscowe oka. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: doświadczenie kliniczne w stosowaniu oksybuprokainy jest większe niż w przypadku innych substancji rozważanych jako potencjalne substancje istotne. | |
| Prylokaina | Przeznaczenie: znieczulenie miejscowe poprzedzające cewnikowanie żył. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: stosowana w szczególnych preparatach (mieszaniny eutektyczne środków stosowanych do znieczulenia miejscowego) do zastosowań miejscowych zewnętrznych, wchłanianych przez skórę w ciągu 40 min. Ułatwia cewnikowanie żył, zwłaszcza u źrebiąt. | |
| Substancje przeciwzapalne | ||
| Kortykosteroidy | Acetonid triamcynolonu | Przeznaczenie: lek stosowany wewnątrzstawowo w leczeniu zwyrodnienia stawów. Środki alternatywne: metyloprednizolon. Omówienie szczególnych korzyści: inne działanie komórkowe i inny wpływ na syntezę biologiczną niż w przypadku alternatywnego leku kortykosteroidowego metyloprednizolonu stosowanego wewnątrzstawowo; triamcynolon chroni chrząstkę i wspomaga odbudowę tkanki chrzęstnej. Jest skuteczniejszy niż leki ogólnoustrojowe (NLPZ i siarczan chondroityny) oraz inne (niekortykosteroidowe) wewnątrzstawowe sposoby leczenia zapalenia stawów, bóli i kulawizny spowodowanych ostrą lub przewlekłą chorobą stawów, w szczególności zwyrodnienia stawów. Jedyna skuteczna niechirurgiczna metoda leczenia podchrzęstnej torbieli kostnej. |
| Flumetazon | Przeznaczenie: krótkotrwałe systemowe leczenie kortykosteroidami, stosowane m.in. w przypadku szoku, zapaleń i alergii. Środki alternatywne: deksametazon, prednizolon. Omówienie szczególnych korzyści: środki alternatywne posiadają inne działanie kliniczne, które charakteryzuje się szybszym i dłuższym działaniem oraz większą skutecznością. Inny mechanizm działania niż środki alternatywne (nie wykazuje istotnego działania mineralokortykoidowego). | |
| Anti-endotoxins | Pentoksyfilina | Przeznaczenie: systemowe leczenie endotoksemii za pomocą leków podawanych doustnie. Ochwat kopyt. Środki alternatywne: fluniksyna, acepromazyna. Omówienie szczególnych korzyści: Endotoksemia: inny mechanizm działania (inhibicja metylofosfodiesterazy ksantynowej) oraz inne działanie kliniczne niż w przypadku środków alternatywnych (fluniksyny). Zmniejsza odbywające się za pośrednictwem endotoksyn uwalnianie prozapalnych cytokin i leukotrienów przez makrofagi i neutrofile oraz zmniejsza ogólnoustrojowy wpływ endotoksyn. Ochwat kopyt: poprawia dopływ krwi do palców za pomocą innego mechanizmu działania niż środek alternatywny (acepromazyna); zmniejsza lepkość krwi i poprawia dopływ krwi do palców. |
| Polimyksyna B | Przeznaczenie: systemowe leczenie endotoksemii związanej z ostrym schorzeniem morzyskowym oraz innymi chorobami żołądkowo-jelitowymi. Środki alternatywne: fluniksyna, zasadowy salicylan bizmutawy. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania (jest czynnikiem wiążącym endotoksyny) niż systemowy środek alternatywny (fluniksyna), działa na wcześniejszym etapie kaskady spowodowanej endoksynami. Odmienny sposób wiązania, inna droga podania oraz inne miejsce uchwytu niż w przypadku podawanego doustnie salicylanu bizmutawego. Przyczynia się do zapobiegania kaskadzie prowadzącej do zapalenia spowodowanej wiązaniem endotoksyn uniemożliwiającym wiązanie z receptorami typu Toll. | |
| Leki kardiologiczne | ||
|
| Amiodaron | Przeznaczenie: lek antyarytmiczny. Leczenie systemowe za pomocą leków podawanych doustnie stosowane w przypadku migotania przedsionków, częstoskurczu nadkomorowego i komorowego. Środki alternatywne: siarczan chinidyny, prokainamid, propranolol. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania niż środki alternatywne (leki antyarytmiczne klasy III). Istnieją nowe dowody na to, że jest skuteczny i bezpieczny w leczeniu migotania przedsionków oraz stosowniejszy niż siarczan chinidyny; skuteczny w przypadku różnych rodzajów częstoskurczu, w tym częstokurczu komorowego. |
| Allopurinol | Przeznaczenie: leczenie noworodkowego zespółu poreperfuzyjnego spowodowanego niedokrwieniem. Środki alternatywne: witamina E. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania niż środki alternatywne stosowane w leczeniu zespółu poreperfuzyjnego; allopurinol jest inhibitorem oksydazy ksantynowej, który przeciwdziała produkcji wolnych rodników podczas reperfuzji występującej na skutek niedokrwienia. | |
| Wazopresyna | Przeznaczenie: leczenie zapaści krążeniowej u źrebiąt i koni dorosłych. Środki alternatywne: dopamina/dobutamina, epinefryna. Omówienie szczególnych korzyści: selektywny agonista działający na receptory W1. Posiada inny mechanizm działania niż pozostałe dozwolone substancje regulujące ciśnienie krwi: epinefryna (agonista receptora andrenegicznego) oraz dopamina/dobutamina (działające na receptory D1–5, które regulują rzut serca i napięcie ścian naczyń krwionośnych). Stosowana w przypadkach, kiedy dopamina/dobutamina oraz epinefryna okazały się nieskuteczne i wymagane jest zastosowanie innego podejścia farmakologicznego. | |
| Digoksyna | Przeznaczenie: leczenie niewydolności serca. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: digoksyna jest jedynym środkiem zapobiegającym efektom ubocznym leczenia chinidyną. | |
| Siarczan chinidyny i glukonian chinidyny | Przeznaczenie: leczenie arytmii serca. Środki alternatywne: prokainamid, propanolol. Omówienie szczególnych korzyści: środek zapobiegający dysrytmii. Rzadko stosowany, ale ważny lek; zależnie od rodzaju arytmii wymagane są środki o różnym mechanizmie działania. Preferowany w leczeniu migotania przedsionków. | |
| Prokainamid | Przeznaczenie: leczenie arytmii serca. Środki alternatywne: siarczan chinidyny, glukonian chinidyny, propranolol. Omówienie szczególnych korzyści: środek zapobiegający dysrytmii. Rzadko stosowany, ale ważny lek; zależnie od rodzaju arytmii wymagane są środki o różnym mechaniźmie działania. | |
| Propranolol | Przeznaczenie: leczenie arytmii serca. Środki alternatywne: siarczan chinidyny i glukonian chinidyny, prokainamid. Omówienie szczególnych korzyści: środek przeciwnadciśnieniowy stosowany również ze względu na to, że wykazuje pewne działanie przeciwarytmiczne. Lek ważny, ale rzadko stosowany. W związku z różnicami w patofizjologii arytmii konieczne jest dysponowanie lekami o różnym działaniu stosowanymi w leczeniu określonych stanów chorobowych. Podawanie tych leków zazwyczaj ogranicza się do jednej kuracji mającej na celu przywrócenie normalnego rytmu; jej powtórzenie jest konieczne tylko w nielicznych przypadkach. | |
| Drgawki | ||
|
| Fenytoina | Przeznaczenie: leczenie przeciwdrgawkowe u źrebiąt. Leczenie rabdomiolizy. Leczenie chodu koguciego. Środki alternatywne: diazepam, prymidon, sól sodowa dantrolenu (w przypadku rabdomiolizy). Omówienie szczególnych korzyści: lek przeciwdrgawkowy niezbędny w leczeniu źrebiąt. Fenytoina stosowana jest zazwyczaj jako dodatkowy środek w zapobieganiu napadom, jeżeli prymidon/fenobarbital są w danych przypadkach nieskuteczne. Fenytoina jest środkiem blokującym kanał wapniowy, przydatnym w leczeniu nawrotowych przypadków rabdomiolizy. |
| Prymidon | Przeznaczenie: leczenie przeciwdrgawkowe źrebiąt. Środki alternatywne: diazepam, fenytoina. Omówienie szczególnych korzyści: prymidon stosuje się po zakończeniu leczenia diazepamem lub jako środek alternatywny. | |
| Środki stosowane w zaburzeniach żołądkowo-jelitowych | ||
|
| Betanechol | Przeznaczenie: leczenie niedrożności jelit, zwężenia dwunastnicy u źrebiąt oraz zatkania jelita cienkiego u osobników dorosłych. Środki alternatywne: metoklopramid, erytromicyna. Omówienie szczególnych korzyści: betanechol jest agonistą muskarynowych receptorów cholinergicznych, który pobudza receptory acetylocholinowe mięśni gładkich żołądka i jelit, doprowadzając do ich skurczu. Wykazano, że zwiększa on częstotliwość opróżniania żołądka i jelita ślepego. Wykazano, że zarówno betanechol, jak i metoklopramid wspomagają pooperacyjne leczenie niedrożności jelit. |
| Kodeina | Przeznaczenie: leczenie biegunki. Środki alternatywne: salicylan bizmutawy. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania niz salicylan bizmutawy. Środek opioidowy modulujący perystaltykę, który działa na receptory μ znajdujące się w jelitach, stosowany w objawowym leczeniu niezakaźnej biegunki, szczególnie u źrebiąt. Często stosowana w połączeniu z loperamidem. Połączenie loperamidu z kodeiną daje efekt synergistyczny ze względu na podobieństwo w mechaniźmie działania. | |
| Loperamid | Przeznaczenie: leczenie biegunki u źrebiąt. Środki alternatywne: salicylan bizmutawy. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania niż salicylan bizmutawy. Środek opioidowy modulujący perystaltykę działający na receptory μ znajdujące się w jelitach, który jest skuteczniejszy w objawowowym leczeniu niezakaźnej biegunki u źrebiąt niż pozostałe substancje. Często stosowany w połączeniu z kodeiną. Połączenie loperamidu z kodeiną daje efekt synergistyczny ze względu na podobieństwo w mechaniźmie działania. | |
| Metoklopramid | Przeznaczenie: pooperacyjne leczenie niedrożności jelit. Środki alternatywne: betanechol, erytromicyna. Omówienie szczególnych korzyści: metoklopramid to podstawiony benzamid działający na kilka różnych sposobów: 1) jest antagonistą receptorów dopaminowych; 2) zwiększa wydzielanie acetylocholiny z wewnętrznych neuronów cholinergicznych; oraz 3) ma adrenergiczne działanie blokujące. Jest skutecznym środkiem w przywracaniu koordynacji żołądkowo-jelitowej po operacji oraz zmniejsza całkowitą objętość, częstotliwość i czas trwania refluksu żołądkowego. Metoklopramid jest lekiem prokinetycznym, który działa silniej w przedniej części układu pokarmowego. Wykazano, że zarówno betanechol, jak i metoklopramid wspomagają pooperacyjne leczenie niedrożności jelit. | |
| Fenoksy benzamina | Przeznaczenie: leczenie biegunki; zapalenie jelita grubego. Środki alternatywne: salicylan bizmutawy, fluniksyna. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania (jest antagonistą receptorów α-1 oraz środkiem przeciwwydalniczym) niż pozostałe dozwolone sposoby leczenia oraz kodeina. Jest użyteczną metodą objawowego leczenia biegunki i zapalenia jelita grubego. | |
| Bromek propanteliny | Przeznaczenie: środek antyperystaltyczny. Środki alternatywne: atropina, lidokaina podawana w rozcieńczeniu w formie wlewów doodbytniczych. Omówienie szczególnych korzyści: bromek propanteliny jest syntetyczną czwartorzędową solą amoniową o działaniu antycholinergicznym, która hamuje perystaltykę i skurcze jelit oraz ogranicza wydzielanie kwasu żołądkowego. Hamuje również działanie acetylocholiny na zakończeniach nerwów pozazwojowych przywspółczulnego układu nerwowego. Skutki działania są podobne jak przy stosowaniu atropiny, są jednak bardziej trwałe (sześć godzin). Bromek propanteliny jest ważny w zmniejszaniu perystaltyki, ponieważ pozwala na uniknięcie uszkodzenia śluzówki odbytnicy w trakcie badania dotykowego, a także na badanie i leczenie ewentualnych skaleczeń odbytnicy, w przypadku gdy osiągnięcie pozytywnych rezultatów za pomocą wlewów lidokainy może być kłopotliwe. | |
| Ranitydyna | Przeznaczenie: profilaktyka wrzodów żołądka u nowonarodzonych źrebiąt. Środki alternatywne: omeprazol. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania niż omeprazol. Droga podania (dożylna) wiąże się z dodatkowymi korzyściami w porównaniu z pozostałymi lekami przeciwwrzodowymi, które podawane są doustnie. Preparat z ranitydyną do podania dożylnego jest niezbędny w leczeniu źrebiąt z zanikiem perystaltyki układu żołądkowo-jelitowego, u których występuje duże ryzyko pojawienia się wrzodów. | |
| Sukralfat | Przeznaczenie: profilaktyka wrzodów żołądka u nowonarodzonych źrebiąt. Środki alternatywne: omeprazol. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania niż omeprazol i stanowi cenną metodę dodatkowej profilaktyki wrzodów żołądka. Wyjątkowy mechanizm działania (łączy się z błoną śluzową) fizycznie stabilizuje miejsce owrzodzenia. | |
| Rabdomioliza | ||
|
| Sól sodowa dantrolenu | Przeznaczenie: leczenie rabdomiolizy. Leczenie hipertermii złośliwej występującej podczas znieczulenia. Środki alternatywne: fenytoina. Omówienie szczególnych korzyści: dantrolen powoduje rozluźnienie mięśni działaniem bezpośrednim, na skutek przeciwdziałania uwalnianiu wapnia z siateczki sarkoplazmatycznej, prowadząc w ten sposób do rozdzielenia współzależności między pobudzeniem a skurczem. Wykazano, że zarówno fenytoina, jak i sól sodowa dantrolenu są przydatne w leczeniu nawrotowych przypadków rabdomiolizy. |
| Substancje przeciwdrobnoustrojowe | ||
| Zakażenie Klebsiella spp. | Tykarcylina | Przeznaczenie: leczenie zakażeń Klebsiella spp. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: antybiotyk o szczególnym zastosowaniu w leczeniu zakażeń Klebsiella spp. |
| Zakażenia Rhodococcus equi | Azytromycyna | Przeznaczenie: leczenie zakażeń Rhodococcus equi. Środki alternatywne: erytromycyna. Omówienie szczególnych korzyści: w połączeniu z ryfampicyną jest standardowym sposobem leczenia, lepiej tolerowana u źrebiąt niż erytromycyna. |
| Ryfampicyna | Przeznaczenie: leczenie zakażeń Rhodococcus equi. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: stosowana w leczeniu Rhodococcus equi w połączeniu z erytromycyną lub azytromycyną. Lek preferowany. | |
| Septyczne zapalenie stawów | Amikacyna | Przeznaczenie: leczenie septycznego zapalenia stawów. Środki alternatywne: gentamycyna lub inne aminoglikozydy. Omówienie szczególnych korzyści: lepiej tolerowana u źrebiąt niż gentamycyna lub inne aminoglikozydy. |
| Leki stosowane w leczeniu układu oddechowego | ||
|
| Ambroksol | Przeznaczenie: pobudzenie surfaktantu u przedwcześnie urodzonych źrebiąt. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: nie stosuje się innych substancji. |
| Budezonid | Przeznaczenie: kortykosteroid wziewny stosowany w leczeniu chorób układu oddechowego o podłożu alergicznym. Środki alternatywne: beklometazon. Omówienie szczególnych korzyści: leczenie za pomocą kortykosteroidów wziewnych powoduje mniejszą supresję czynności kory nadnerczy, co umożliwia szybszy powrót do normalnego funkcjonowania po zakończeniu leczenia oraz ze względu na ograniczone wchłanianie ogólnoustrojowe skutkuje mniejszą ilością ogólnoustrojowych skutków ubocznych w porównaniu z leczeniem kortykosteroidami systemowymi. Podawanie wziewne umożliwia stosowanie miejscowe z użyciem mniejszej dawki substancji aktywnych o wysokim stężeniu, pozwalając na osiągnięcie większej skuteczności. Szczególnie przydatny w kontrolowaniu chorób o lekkim lub umiarkowanym nasileniu oraz w długotrwałym leczniu podtrzymującym. Do miareczkowania dawki opartego na reakcji klinicznej, które umożliwia osiągnięcie optymalnych efektów leczenia, wymagane jest użycie dodatkowych substancji silniejszych od beklometazonu, których działanie utrzymuje się przez inny okres. Budezonid to lek słabszy od flutikazonu, ale silniejszy od beklometazonu. | |
| Flutikazon | Przeznaczenie: kortykosteroid wziewny stosowany w leczeniu chorób układu oddechowego o podłożu alergicznym. Środki alternatywne: beklometazon. Omówienie szczególnych korzyści: leczenie za pomocą kortykosteroidów wziewnych powoduje mniejszą supresję czynności kory nadnerczy, co umożliwia szybki powrót do normalnego funkcjonowania po zakończeniu leczenia oraz ze względu na ograniczone wchłanianie ogólnoustrojowe skutkuje mniejszą ilością ogólnoustrojowych skutków ubocznych w porównaniu z leczeniem kortykosteroidami systemowymi. Podawanie wziewne umożliwia stosowanie miejscowe z użyciem substancji aktywnych o wysokim stężeniu, pozwalając na osiągnięcie większej skuteczności. Szczególnie przydatny w kontrolowaniu chorób o lekkim lub umiarkowanym nasileniu oraz w długotrwałym leczniu podtrzymującym. Do miareczkowania dawki opartego na reakcji klinicznej, które umożliwia osiągnięcie optymalnych efektów leczenia, wymagane jest użycie dodatkowych substancji silniejszych od beklometazonu, których działanie utrzymuje się przez inny okres. Flutikazon jest o 50 % silniejszy od beklometazonu i charakteryzuje sie dłuższym okresem półttrwania (6 godzin w porówaniu z 2,8 godziny), co wiąże się z dodatkowymi korzyściami w ciężkich przypadkach lub przy oporności na leczenie. | |
| Bromek ipratropium | Przeznaczenie: rozszerzanie oskrzeli. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: działanie antycholinergiczne. Jest niezbędny, ponieważ w niektórych przypadkach jest skuteczniejszy od agonistów receptorów β. | |
| Oksymetazolina | Przeznaczenie: leczenie obrzęku błony śluzowej nosa. Środki alternatywne: fenylefryna. Omówienie szczególnych korzyści: agonista adrenoreceptorów α o silnym działaniu zwężającym naczynia, stosowany częściej niż fenylefryna ze względu na dłuższe działanie. | |
| Środki o działaniu przeciwpierwotniaczym | ||
|
| Izometamidium | Przeznaczenie: leczenie pierwotniakowego zapalenia mózgu i rdzenia u zwierząt z rodziny koniowatych. Środki alternatywne: pirymetamina. Omówienie szczególnych korzyści: ze względu na występującą czasami oporność na leczenie pirymetaminą, konieczny jest środek alternatywny. |
| Ponazuril | Przeznaczenie: zapalenie rdzenia kręgowego (Sarcocystis neurona) u zwierząt z rodziny koniowatych. Środki alternatywne: izometamidium, pirymetamina. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania niż pozostałe dozwolone substancje, stanowi przydatną zastępczą metodę leczenia w przypadkach oporności na inne leki. Rzadsze występowanie skutków ubocznych (biegunki) w porównaniu z leczeniem pirymetaminą/sulfonamidem; większa skuteczność kliniczna w porównaniu z izometamidium i pirymetaminą. | |
| Pirymetamina | Przeznaczenie: leczenie pierwotniakowego zapalenia mózgu i rdzenia u zwierząt z rodziny koniowatych. Środki alternatywne: izometamidium. Omówienie szczególnych korzyści: stosowana w połączeniu z sulfadiazyną-sulfonamidem okazała się skuteczna w co najmniej 75 % przypadków. | |
| Leki okulistyczne | ||
| Owrzodzenie oczu | Acyklowir | Przeznaczenie: leczenie owrzodzenia oczu (lek przeciwwirusowy). Stosowanie miejscowe zewnętrzne. Środki alternatywne: idoksurydyna. Omówienie szczególnych korzyści: wykazano, że zarówno acyklowir, jak i idoksurydyna są równie skuteczne w leczeniu wrzodziejącego zapalenia rogówki. |
| Idoksurydyna | Przeznaczenie: leczenie owrzodzenia oczu (lek przeciwwirusowy). Stosowanie miejscowe zewnętrzne. Środki alternatywne: acyklowir. Omówienie szczególnych korzyści: wykazano, że zarówno acyklowir, jak i idoksurydyna są równie skuteczne w leczeniu wrzodziejącego zapalenia rogówki. | |
| Jaskra | Fenylefryna | Przeznaczenie: leczenie jaskry, łzawienia, obrzęku błony śluzowej nosa oraz uwięźnięcia śledziony. Środki alternatywne: tropikamid (w leczeniu jaskry), innych nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: wykazano, że zarówno fenylefryna, jak i tropikamid są równie skuteczne w leczeniu jaskry. |
| Tropikamid | Przeznaczenie: leczenie jaskry. Stosowanie miejscowe zewnętrzne. Środki alternatywne: fenylefryna. Omówienie szczególnych korzyści: wykazano, że zarówno fenylefryna, jak i tropikamid są równie skuteczne w leczeniu jaskry. | |
| Dorzolamid | Przeznaczenie: leczenie jaskry. Stosowanie miejscowe zewnętrzne. Środki alternatywne: latanoprost, maleinian tymololu. Omówienie szczególnych korzyści: szczególny mechanizm działania, którym jest inhibicja anhydrazy węglowej. Ważny lek. | |
| Latanoprost | Przeznaczenie: leczenie jaskry. Stosowanie miejscowe zewnętrzne. Środki alternatywne: dorzolamid, maleinian tymololu. Omówienie szczególnych korzyści: szczególny mechanizm działania – jest analogiem prostaglandyny F2α. Ważny lek. | |
| Maleinian tymololu | Przeznaczenie: leczenie jaskry. Stosowanie miejscowe zewnętrzne. Środki alternatywne: dorzolamid, latanoprost. Omówienie szczególnych korzyści: szczególny mechanizm działania, którym jest nieselektywne blokowanie receptora adrenergicznego β; wywołuje zwężenie naczyń, co z kolei prowadzi do redukcji objętości cieczy wodnistej. Ważny lek. | |
| Cyklosporyna A | Przeznaczenie: środek immunosupresyjny stosowany w leczeniu autoimunologicznych chorób oczu. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: nie stosuje się innych substancji. | |
| Ketorolak | Przeznaczenie: leczenie bólu i zapalenia oczu, lek niesteroidalny, przeciwzapalny, krople do oczu, stosowanie miejscowe zewnętrzne. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: doświadczenie kliniczne w stosowaniu ketorolaku jest większe niż w przypadku innych substancji rozważanych jako potencjalne substancje istotne. | |
| Ofloksacyna | Przeznaczenie: leczenie zakażeń oczu opornych na powszechnie stosowane antybiotyki oftalmologiczne. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: doświadczenie kliniczne w stosowaniu ofloksacyny jest większe niż w przypadku innych substancji rozważanych jako potencjalne substancje istotne. W przeciwieństwie do powszechnie podawanych antybiotyków oftalmologicznych oflaksacynę należy stosować wyłącznie jako antybiotyk rezerwowy w indywidualnych przypadkach. | |
| Fluoresceina | Przeznaczenie: środek diagnostyczny w opryszczce rogówki stosowany miejscowo zewnętrznie. Środki alternatywne: róż bengalski. Omówienie szczególnych korzyści: róż bengalski wykazuje pewne działanie przeciwwirusowe, podczas gdy fluoresceina nie ma znaczącego wpływu na namnażanie się wirusa. Diagnostyczne zastosowanie różu bengalskiego przed hodowlą wirusa może zatem uniemożliwić diagnozę pozytywną. Z tego względu fluoresceina jest preferowanym środkiem diagnostycznym w przypadku planowania hodowli wirusa. | |
| Róż bengalski | Przeznaczenie: środek diagnostyczny wczesnego stadium uszkodzenia rogówki stosowany miejscowo zewnętrznie. Środki alternatywne: fluoresceina. Omówienie szczególnych korzyści: róż bengalski jest preferowanym środkiem stosowanym do rozpoznania wczesnego stadium uszkodzenia rogówki. | |
| Hiperlipemia | ||
|
| Insulina | Przeznaczenie: leczenie hiperlipemii, stosowana w połączeniu z glukozą, diagnoza zaburzeń przemiany materii. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: nie stosuje się innych substancji. |
| Zakażenie grzybicze | ||
|
| Gryzeofulwina | Przeznaczenie: systemowe leczenie przeciwgrzybicze. Leczenie grzybicy skóry. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: gryzeofulwina podawana doustnie skutecznie działa przeciwko grzybom z rodzaju Trichophyton, Microsporum oraz Epidermophyton. |
| Ketokonazol | Przeznaczenie: systemowe leczenie przeciwgrzybicze. Leczenie grzybiczego zapalenia płuc oraz grzybicy worków powietrznych. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: doświadczenie kliniczne w stosowaniu ketokonazolu jest większe niż w przypadku innych substancji rozważanych jako potencjalne substancje istotne. | |
| Mikonazol | Przeznaczenie: leczenie zakażeń grzybiczych oczu. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: stosowanie miejscowe zewnętrzne do oczu, szersze zastosowanie przeciwgrzybicze i mniejsze podrażnienie niż w przypadku pozostałych środków przeciwgrzybiczych. | |
| Nystatyna | Przeznaczenie: leczenie drożdżyc oczu i dróg płciowych. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: szczególne działanie zapobiegające drożdżycom. | |
| Diagnostyka obrazowa | ||
|
| Radiofarmaceutyk Tc99m | Przeznaczenie: scyntygrafia. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: za pomocą radiofarmaceutyku Tc99 osiągana jest najwyższa czułość diagnostyki obrazowej wczesnych etapów zwyrodnień kości i złamań – wyższa niż w przypadku radiografii. Pozwala na odmierzanie ilości i umożliwia obrazowanie regionów, których nie można badać za pomocą radiografii. Niezbędna metoda obrazowania zapewniająca dobrostan koni sportowych poprzez wczesne wykrywanie urazów i zapobieganie fatalnym złamaniom. Krótki okres półtrwania (6,01 godz.) Tc99m skutkuje szybkim usunięciem wykrywalnej radioaktywności (< 72 godz.) z organizmu konia. |
| Różne | ||
|
| Karbamazepina | Przeznaczenie: rzucanie głową. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: karbamazepina ma działanie przeciwdrgawkowe i blokujące kanał sodowy. Stosowany głównie w leczeniu i dignostyce neuralgii trójdzielnej (rzucania głową). |
| Cyproheptadyna | Przeznaczenie: rzucanie głową. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: konie z oznakami rzucania głową wywoływanego światłem pozytywnie reagują na leczenie cyproheptadyną, która jest lekiem przeciwhistaminowym. Cyproheptadyna działa także przeciwcholinergicznie i jest antagonistą 5-hydroksytryptaminy (serotoniny). Zachowanie ustępuje zazwyczaj nie później niż po 24 godzinach od rozpoczęcia leczenia cyproheptadyną i często powraca po 24 godzinach od zaprzestania podawania. Inne leki przeciwhistaminowe są nieskuteczne w eliminowaniu rzucania głową. | |
| Domperydon | Przeznaczenie: bezmleczność u klaczy. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: antagonista dopaminy, zwiększa wytwarzanie prolaktyny. Oksytocyna nie jest odpowiednim środkiem alternatywnym, ponieważ powoduje wypływ mleka, ale nie prowadzi do zwiększenia jego produkcji, co jest celem leczenia domperydonem. Ponadto oksytocyna może prowadzić do bólów jamy brzusznej, jeżeli stosowana jest w dużych dawkach. | |
| Gabapentyna | Przeznaczenie: leczenie bólu neuropatycznego. Środki alternatywne: buprenorfina, fentanyl, morfina i petydyna. Omówienie szczególnych korzyści: posiada inny mechanizm działania oraz inny punkt uchwytu niż dozwolone środki alternatywne. Przypomina kwas γ-aminomasłowy (GABA), blokuje kanały wapniowe i hamuje powstawanie nowych synaps. Nowatorska metoda leczenia bólu neuropatycznego; dowody wskazują na to, że przynosi ona dodatkowe korzyści kliniczne w leczeniu bólu związanego z neuropatią, np. bólu stopy, ochwatu kopyt i bólu brzucha. | |
| Skrobia hydroksyetylowa | Przeznaczenie: koloidalny substytut objętościowy. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: praktyczna i łatwo dostępna alternatywa dla krwi lub osocza. | |
| Imipramina | Przeznaczenie: farmakologiczne wywołanie wytrysku nasienia u ogierów z zaburzeniami wytrysku. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: nie stosuje się innych substancji. | |
| Hormon uwalniający tyreotropinę | Przeznaczenie: środek diagnostyczny służący do potwierdzania zaburzeń czynności tarczycy i przysadki mózgowej. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: nie stosuje się innych substancji. | |
| Siarczan baru | Przeznaczenie: radiograficzny środek kontrastowy używany w kontrastowych badaniach przełyku, żołądka i jelit. Środki alternatywne: nie określono. Omówienie szczególnych korzyści: nie stosuje się innych substancji. | |
| Joheksol | Przeznaczenie: radiograficzny środek kontrastowy stosowany w badaniach dolnych dróg moczowych, artrografii, mielografii, sinografii, fistulografii i dakriocystografii. Środki alternatywne: jopamidol. Omówienie szczególnych korzyści: niejonowy niskoosmotyczny środek kontrastowy. Zarówno joheksol, jak i jopamidol są równie stosowne. | |
| Jopamidol | Przeznaczenie: radiograficzny środek kontrastowy stosowany w badaniach dolnych dróg moczowych, artrografii, mielografii, sinografii, fistulografii i dakriocystografii. Środki alternatywne: joheksol. Omówienie szczególnych korzyści: niejonowy niskoosmotyczny środek kontrastowy. Zarówno joheksol, jak i jopamidol są równie stosowne. | |
[1] Tytuł rozporządzenia w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia Komisji (UE) nr 122/2013 z dnia 12 lutego 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1950/2006, które ustanawia, zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych, wykaz substancji niezbędnych do leczenia zwierząt z rodziny koniowatych (Dz.Urz.UE L 42 z 13.02.2013, str. 1). Zmiana weszła w życie 16 lutego 2013 r.
Art. 1 w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia Komisji (UE) nr 122/2013 z dnia 12 lutego 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1950/2006, które ustanawia, zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych, wykaz substancji niezbędnych do leczenia zwierząt z rodziny koniowatych (Dz.Urz.UE L 42 z 13.02.2013, str. 1). Zmiana weszła w życie 16 lutego 2013 r.
[2] Art. 2 w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia Komisji (UE) nr 122/2013 z dnia 12 lutego 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1950/2006, które ustanawia, zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych, wykaz substancji niezbędnych do leczenia zwierząt z rodziny koniowatych (Dz.Urz.UE L 42 z 13.02.2013, str. 1). Zmiana weszła w życie 16 lutego 2013 r.
[3] Art. 3 w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia Komisji (UE) nr 122/2013 z dnia 12 lutego 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1950/2006, które ustanawia, zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych, wykaz substancji niezbędnych do leczenia zwierząt z rodziny koniowatych (Dz.Urz.UE L 42 z 13.02.2013, str. 1). Zmiana weszła w życie 16 lutego 2013 r.
[4] Art. 4 w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia Komisji (UE) nr 122/2013 z dnia 12 lutego 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1950/2006, które ustanawia, zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych, wykaz substancji niezbędnych do leczenia zwierząt z rodziny koniowatych (Dz.Urz.UE L 42 z 13.02.2013, str. 1). Zmiana weszła w życie 16 lutego 2013 r.
[5] Art. 5 ust. 2 w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia Komisji (UE) nr 122/2013 z dnia 12 lutego 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1950/2006, które ustanawia, zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych, wykaz substancji niezbędnych do leczenia zwierząt z rodziny koniowatych (Dz.Urz.UE L 42 z 13.02.2013, str. 1). Zmiana weszła w życie 16 lutego 2013 r.
[6] Załącznik w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia Komisji (UE) nr 122/2013 z dnia 12 lutego 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1950/2006, które ustanawia, zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do weterynaryjnych produktów leczniczych, wykaz substancji niezbędnych do leczenia zwierząt z rodziny koniowatych (Dz.Urz.UE L 42 z 13.02.2013, str. 1). Zmiana weszła w życie 16 lutego 2013 r.
