PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 151,

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Komitetu Regionów (¹),

stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu (²),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Decyzja nr 1419/1999/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (³) ustanowiła działanie Wspólnoty na rzecz obchodów „Europejskiej Stolicy Kultury” w latach 2005-2019.

(2) Badanie dotyczące wyników obchodów „Europejskiego Miasta Kultury” do 2004 r. wykazało, że miały one korzystny wpływ, jeżeli chodzi o oddźwięk w mediach, rozwój kultury i turystyki oraz uznanie przez mieszkańców znaczenia faktu wyboru ich miasta, jednakże działanie to nadal wymaga usprawnienia, w szczególności w odniesieniu do jego długotrwałego oddziaływania na rozwój kulturalny danego miasta i regionu.

(3) Umożliwiając miastom zaangażowanie otaczającego ich regionu, w tym wysp, można dotrzeć do szerszego kręgu odbiorców i zwiększyć oddziaływanie obchodów.

(4) Podmioty zainteresowane obchodami podkreśliły problemy związane z procedurą selekcji określoną w decyzji nr 1419/1999/WE i zaleciły: monitorowanie propozycji, w szczególności w celu wzmocnienia ich europejskiego wymiaru, zwiększenie konkurencji oraz określenie na nowo roli Komisji.

(5) Znaczenie i oddziaływanie obchodów „Europejskiej Stolicy Kultury” wymaga utworzenia mieszanej procedury selekcji na poziomie krajowym i europejskim oraz wprowadzenia wyraźnego elementu monitoringu i konsultacji, wprowadzenia elementu krajowego oraz wzmocnienia wymiaru europejskiego.

(6) Faza przygotowania obchodów ma decydujące znaczenie dla ich sukcesu zgodnie z celami działania.

(7) W celu zapewnienia wartości dodanej działania na poziomie europejskim po wyznaczeniu potrzebna jest faza monitoringu, podczas której po pierwsze zwróci się uwagę na spełnienie kryteriów określonych dla programu kulturalnego, po drugie - zapewni fachowe doradztwo oraz pomoc.

(8) Należy ustanowić komisję składającą się z sześciu ekspertów krajowych oraz siedmiu ekspertów europejskich; cała komisja w składzie 13 osób („komisja selekcyjna”) powinna nadzorować etap selekcji do momentu wyłonienia konkretnego miasta; procedurą monitoringu i udzielania wskazówek Europejskim Stolicom Kultury w fazie monitoringu do czasu rozpoczęcia obchodów powinno zająć się jedynie siedmiu ekspertów europejskich (jako „komisja monitorująco-doradcza”).

(9) W celu zapewnienia doradztwa i pomocy zarówno miastom kandydującym, jak i wyznaczonym powinna zostać utworzona strona internetowa poświęcona Europejskim Stolicom Kultury (składanie wniosków, selekcja, realizacja, odsyłacze), która będzie na bieżąco prowadzona i regularnie aktualizowana przez Komisję.

(10) Należy zachęcać do upowszechniania dobrych praktyk, zwłaszcza w celu zagwarantowania wartości dodanej działań na poziomie europejskim. Dlatego należy zachęcać do tworzenia sieci poprzednich oficjalnych Europejskich Stolic Kultury, aby mogły wnieść konstruktywny wkład polegający na przekazywaniu swoich doświadczeń i najlepszych praktyk dla przyszłych Europejskich Stolic Kultury, zwłaszcza w ramach wymiany na etapie przygotowawczym.

(11) Ważne jest, aby wynagradzać jakość programu w zakresie celów i kryteriów działania, w szczególności europejską wartość dodaną, poprzez przyznanie nagrody pieniężnej.

(12) W celu zapewnienia długotrwałego oddziaływania obchodów „Europejskiej Stolicy Kultury” należy wykorzystać inicjatywę oraz struktury i potencjał związany z tymi obchodami jako podstawę strategii długofalowego rozwoju kulturalnego zainteresowanych miast.

(13) W celu umożliwienia państwom trzecim udziału w europejskich inicjatywach kulturalnych należy rozważyć ich uczestnictwo w „Europejskim Miesiącu Kultury” (⁴) lub podobnej inicjatywie.

(14) Wdrożenie procedury wyznaczania określonej w niniejszej decyzji zajmie sześć lat; ten sześcioletni okres nie może być zagwarantowany w latach 2011 i 2012, biorąc pod uwagę, że niniejsza decyzja wchodzi w życie w 2007 r. W odniesieniu do wymienionych lat przewiduje się w związku z tym procedurę wyznaczania.

(15) W celu zachowania przejrzystości decyzja nr 1419/1999/WE powinna zostać uchylona i zastąpiona niniejszą decyzją,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Przedmiot

Niniejszym ustanawia się działanie Wspólnoty zatytułowane „Europejska Stolica Kultury”, w celu podkreślenia bogactwa i zróżnicowania kultur europejskich oraz ich wspólnych cech, jak również wspierania większego wzajemnego zrozumienia między obywatelami europejskimi.

Artykuł 2

Dostęp do programu

1. Miasta państw członkowskich oraz państw przystępujących do Unii Europejskiej po dniu 31 grudnia 2006 r. są uprawnione do wyznaczenia ich na Europejską Stolicę Kultury na jeden rok, według porządku określonego w Załączniku.

2. Wyznaczenie odnosi się do jednego miasta w każdym państwie członkowskim wyszczególnionym w wykazie zawartym w Załączniku.

Kolejność chronologiczna określona w tym wykazie może zostać zmieniona w drodze wzajemnego porozumienia między zainteresowanymi państwami członkowskimi.

Artykuł 3

Wnioski

1. Każdy wniosek obejmuje program kulturalny o wymiarze europejskim, oparty głównie na współpracy kulturalnej, zgodnie z celami i działaniami przewidzianymi w art. 151 Traktatu.

2. Kulturalny program obchodów jest specjalnie tworzony na potrzeby roku „Europejskiej Stolicy Kultury”, podkreślając wartość dodaną w wymiarze europejskim, zgodnie z kryteriami określonymi w art. 4.

3. Program jest zgodny z wszelkimi strategiami lub politykami kulturalnymi danego państwa członkowskiego oraz, jeżeli jest to właściwe ze względu na system instytucjonalny państwa członkowskiego, ze wszelkimi regionalnymi strategiami kulturalnymi, pod warunkiem że takie strategie lub polityki nie zmierzają do ograniczenia liczby miast, które mogą być brane pod uwagę przy wyznaczeniu Europejskiej Stolicy Kultury na podstawie niniejszej decyzji.

4. Czas trwania programu wynosi jeden rok. W uzasadnionych przypadkach wyznaczone miasta mogą wybrać skrócony okres.

5. Programy miast wyznaczonych na ten sam rok są ze sobą powiązane.

6. Miasta mogą podjąć decyzję o zaangażowaniu do swojego programu sąsiednich regionów.

Artykuł 4

Kryteria programu kulturalnego

Program kulturalny spełnia następujące kryteria, podzielone na dwie kategorie: „Wymiar europejski” i „Miasto i obywatele”:

1) w odniesieniu do „Wymiaru europejskiego” celem programu jest:

a) wzmocnienie współpracy w każdym sektorze kultury między operatorami w dziedzinie kultury, artystami i miastami z danego państwa członkowskiego i innych państw członkowskich;

b) podkreślenie bogactwa różnorodności kulturowej w Europie;

c) uwypuklenie wspólnych aspektów kultury europejskiej;

2) w odniesieniu do „Miasta i obywateli” celem programu jest:

a) wspieranie udziału mieszkańców danego miasta i jego okolic oraz zwiększenie zainteresowania miastem z ich strony oraz ze strony obywateli mieszkających za granicą;

b) trwałość i stanowienie integralnej części długofalowego rozwoju kulturalnego i społecznego miasta.

Artykuł 5

Składanie wniosków

1. Zaproszenie do składania wniosków jest publikowane przez każde zainteresowane państwo członkowskie nie później niż sześć lat przed rozpoczęciem obchodów.

Każde zaproszenie do składania wniosków, skierowane do miast ubiegających się o wyżej wymieniony tytuł, odwołuje się do kryteriów określonych w art. 4 niniejszej decyzji i wskazówek zamieszczonych na stronie internetowej Komisji.

Termin składania wniosków w ramach każdego zaproszenia do składania wniosków wyznacza się najpóźniej dziesięć miesięcy po opublikowaniu zaproszenia.

Wniosek złożony w ramach zaproszenia do składania wniosków przedstawia zarys programu, który miasto kandydujące planuje zrealizować w danym roku.

2. Wnioski te są notyfikowane Komisji przez zainteresowane państwa członkowskie.

Artykuł 6

Komisja selekcyjna

1. Ustanawia się komisję selekcyjną dla każdego zainteresowanego państwa członkowskiego w celu oceny wniosków przedłożonych przez miasta kandydujące. Każda komisja zaleca nominację jednego miasta w zainteresowanym państwie członkowskim.

2. Każda komisja selekcyjna składa się z trzynastu członków. Siedmiu z nich mianowanych jest przez instytucje europejskie, jak określono w ust. 4. Pozostałych sześciu członków mianuje zainteresowane państwo członkowskie w porozumieniu z Komisją Europejską. Państwo członkowskie mianuje następnie formalnie komisję selekcyjną. Komisja wyznacza swego przewodniczącego spośród osób mianowanych przez Parlament Europejski, Radę, Komisję i Komitet Regionów.

3. Członkowie komisji selekcyjnej są niezależnymi ekspertami, niepozostającymi w konflikcie interesów w odniesieniu do miast, które odpowiedziały na zaproszenie do składania wniosków, posiadającymi znaczące doświadczenie i wiedzę specjalistyczną w dziedzinie kultury, rozwoju kulturalnego miast lub organizacji obchodów „Europejskiej Stolicy Kultury”.

4. Instytucje europejskie mianują członków komisji selekcyjnej na 3 lata w następujący sposób: dwóch członków mianowanych jest przez Parlament Europejski, dwóch przez Radę, dwóch przez Komisję i jeden przez Komitet Regionów. W drodze odstępstwa, w pierwszym roku obowiązywania niniejszej decyzji, dwóch ekspertów jest mianowanych przez Komisję na okres jednego roku, dwóch przez Parlament Europejski na okres dwóch lat, dwóch przez Radę na okres trzech lat i jeden przez Komitet Regionów na okres trzech lat.

Artykuł 7

Selekcja wstępna

1. Każde zainteresowane państwo członkowskie zwołuje odpowiednią komisję selekcyjną, o której mowa w art. 6, na posiedzenie w sprawie selekcji wstępnej nie później niż na pięć lat przed rozpoczęciem obchodów.

2. Każda komisja selekcyjna ocenia wnioski przedłożone przez miasta, które odpowiedziały na zaproszenie do składania wniosków, zgodnie z kryteriami ustanowionymi w art. 4.

Komisja ustala krótką listę miast kandydujących, które przechodzą do następnego etapu, i sporządza sprawozdanie dotyczące wniosków przedłożonych przez miasta kandydujące oraz zalecenia dla kandydatów umieszczonych na krótkiej liście.

3. Komisja selekcyjna przekłada swoje sprawozdanie zainteresowanemu państwu członkowskiemu i Komisji. Każde z zainteresowanych państw członkowskich formalnie zatwierdza krótką listę opartą na sprawozdaniu komisji selekcyjnej.

Artykuł 8

Selekcja końcowa

1. Miasta kandydujące umieszczone na krótkiej liście sporządzają pełne wnioski i przekazują je zainteresowanym państwom członkowskim, które następnie przekazują je Komisji.

2. Każde z zainteresowanych państw członkowskich zwołuje odpowiednią komisję selekcyjną w celu przeprowadzenia końcowej selekcji, dziewięć miesięcy po spotkaniu, na którym dokonano preselekcji.

3. Komisja selekcyjna ocenia zrewidowane programy przedstawione przez miasta, które znalazły się na krótkiej liście, zgodnie z kryteriami określonymi w niniejszym działaniu i zaleceniami wydanymi przez komisję podczas spotkania dotyczącego selekcji wstępnej.

4. Komisja selekcyjna sporządza sprawozdanie z programów miast kandydujących umieszczonych na krótkiej liście wraz z zaleceniami dotyczącymi nominacji jednego miasta zainteresowanego państwa członkowskiego do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury. Sprawozdanie to zawiera również zalecenia dla wybranego miasta, dotyczące postępu i ustaleń, których należy dokonać w danym roku, jeżeli miasto to zostanie wyznaczone przez Radę na Europejską Stolicę Kultury.

Sprawozdanie jest przedkładane zainteresowanemu państwu członkowskiemu i Komisji. Jest ono zamieszczane na stronie internetowej Komisji.

Artykuł 9

Wyznaczenie

1. Każde zainteresowane państwo członkowskie nominuje jedno miasto do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury i notyfikuje to Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i Komitetowi Regionów, nie później niż na cztery lata przed rozpoczęciem obchodów.

Do notyfikacji musi być dołączone uzasadnienie nominacji oparte na sprawozdaniach komisji selekcyjnej.

Nominacja uwzględni zalecenia wydane przez komisję selekcyjną.

2. Parlament Europejski przekazuje opinię Komisji nie później niż trzy miesiące po otrzymaniu nominacji dokonanych przez zainteresowane państwa członkowskie.

3. Rada, działając na podstawie zalecenia Komisji wydanego na podstawie opinii Parlamentu Europejskiego i uzasadnień opartych na sprawozdaniach komisji selekcyjnych, formalnie wyznacza dane miasta na Europejskie Stolice Kultury na rok, na który zostały nominowane.

Artykuł 10

Komisja monitorująco-doradcza

1. Komisja monitorująco-doradcza jest ustanowiona w celu monitorowania realizacji celów i kryteriów działania oraz zapewnienia Europejskim Stolicom Kultury wsparcia i wskazówek od czasu ich wyznaczenia do rozpoczęcia obchodów „Europejskiej Stolicy Kultury”.

2. Komisja składa się z siedmiu ekspertów nominowanych przez Parlament Europejski, Radę, Komisję i Komitet Regionów, zgodnie z art. 6 ust. 4. Ponadto zainteresowane państwo członkowskie może mianować obserwatora do powyższej komisji.

3. Zainteresowane miasta przekazują Komisji sprawozdania z postępów nie później niż na trzy miesiące przed posiedzeniem komisji.

4. Komisja zwołuje komisję i przedstawicieli zainteresowanego miasta. Komisja zwoływana jest dwukrotnie, w celu udzielenia wskazówek dotyczących przygotowań do obchodów i w celu oceny tych przygotowań, aby pomóc miastom w opracowaniu wysokiej jakości programu o wyraźnym wymiarze europejskim. Pierwsze posiedzenie odbywa się nie później niż dwa lata przez obchodami; drugie posiedzenie odbywa się nie później niż osiem miesięcy przed obchodami.

5. Po każdym posiedzeniu komisja wydaje sprawozdanie w sprawie stanu przygotowań do obchodów oraz niezbędnych działań. W sprawozdaniach uwzględnia się w szczególności europejską wartość dodaną obchodów, zgodnie z kryteriami określonymi w art. 4, oraz wypełnianie zaleceń przedstawionych w sprawozdaniach komisji selekcyjnej oraz komisji monitorująco-doradczej.

6. Sprawozdania przekazywane są Komisji oraz zainteresowanym miastom i państwom członkowskim. Są one również publikowane na stronie internetowej Komisji.

Artykuł 11

Nagroda

Na podstawie sprawozdania wydanego przez komisję monitorująco-doradczą po drugim posiedzeniu, zgodnie z art. 10 ust. 4, Komisja przyznaje wyznaczonym miastom nagrodę pieniężną im. Meliny Mercouri, jeżeli spełniają one kryteria ustanowione w art. 4 oraz wypełniły zalecenia komisji selekcyjnej oraz komisji monitorująco-doradczej. Nagroda przyznawana jest w całości nie później niż na trzy miesiące przed rozpoczęciem właściwego roku.

Artykuł 12

Ocena

Każdego roku Komisja zapewnia zewnętrzną i niezależną ocenę wyników obchodów „Europejskiej Stolicy Kultury”, które miały miejsce w roku ubiegłym, zgodnie z celami i kryteriami działania ustanowionymi na mocy niniejszej decyzji.

Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komitetowi Regionów sprawozdanie z tej oceny do końca roku następującego po obchodach „Europejskiej Stolicy Kultury”.

Artykuł 13

Uchylenie

Niniejszym uchyla się decyzję nr 1419/1999/WE. Jednakże decyzja ta nadal obowiązuje w stosunku do miast wyznaczonych na Europejskie Stolice Kultury na lata 2007, 2008 i 2009.

Artykuł 14

Przepisy przejściowe

1. Miasta wyznaczone na Europejskie Stolice Kultury na rok 2010 na podstawie decyzji nr 1419/1999/WE podlegają procedurze monitoringu ustanowionej w art. 10 niniejszej decyzji. Komisja przyznaje nagrodę wyznaczonym miastom na podstawie art. 11 niniejszej decyzji.

2. W drodze odstępstwa od art. 3-9, wyznaczanie Europejskich Stolic Kultury w latach 2011 i 2012 podlegać będzie następującej procedurze decyzyjnej:

1) miasta w państwach członkowskich są wyznaczane na Europejską Stolicę Kultury, jak przewidziano w Załączniku;

2) każde państwo członkowskie przedkłada, jak przewidziano w Załączniku, swą nominację jednego lub większej liczby miast Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Komisji i Komitetowi Regionów;

3) nominacja ta przekładana jest nie później niż na cztery lata przed rozpoczęciem danych obchodów i może jej towarzyszyć zalecenie od zainteresowanego państwa członkowskiego;

4) każdego roku Komisja ustanawia komisję selekcyjną, która sporządza sprawozdanie w sprawie jednej lub więcej nominacji ocenionych na podstawie celów i charakterystycznych cech niniejszego działania;

5) komisja selekcyjna składa się z siedmiu czołowych niezależnych osób, będących ekspertami w dziedzinie kultury, z których dwóch mianuje Parlament Europejski, dwóch Rada, dwóch Komisja i jednego Komitet Regionów;

6) komisja selekcyjna przedkłada swoje sprawozdanie Komisji, Parlamentowi Europejskiemu i Radzie;

7) Parlament Europejski może przekazać Komisji opinię w sprawie jednej lub więcej nominacji nie później niż trzy miesiące po otrzymaniu sprawozdania;

8) Rada, działając na podstawie zalecenia Komisji wydanego na podstawie opinii Parlamentu Europejskiego i sprawozdania komisji selekcyjnej, formalnie wyznacza dane miasto na Europejską Stolicę Kultury na rok, na który zostało ono nominowane.

3. W drodze odstępstwa od art. 4, kryteria określone w art. 3 i załączniku II do decyzji nr 1419/1999/WE obowiązują wobec Europejskich Stolic Kultury w latach 2010, 2011 i 2012, chyba że dane miasto zdecyduje się oprzeć swój program na kryteriach określonych w art. 4 niniejszej decyzji.

Artykuł 15

Wejście w życie

Niniejsza decyzja wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejszą decyzję stosuje się od dnia 1 stycznia 2007 r., z zastrzeżeniem art. 5, który stosuje się od dnia 23 listopada 2006 r.

Sporządzono w Strasburgu, dnia 24 października 2006 r.

ZAŁĄCZNIK

Kolejność uprawnienia do nominowania Europejskiej Stolicy Kultury (¹)

(¹) Irlandia miała prawo do nominowania Europejskiej Stolicy Kultury w roku 2005, Grecja w roku 2006.