KRÓLESTWO BELGII,

KRÓLESTWO DANII,

REPUBLIKA FEDERALNA NIEMIEC,

REPUBLIKA GRECKA,

KRÓLESTWO HISZPANII,

REPUBLIKA FRANCUSKA,

IRLANDIA,

REPUBLIKA WŁOSKA,

WIELKIE KSIĘSTWO LUKSEMBURGA,

KRÓLESTWO NIDERLANDÓW,

REPUBLIKA AUSTRII,

REPUBLIKA PORTUGALSKA,

REPUBLIKA FINLANDII,

KRÓLESTWO SZWECJI,

ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO WIELKIEJ BRYTANII I IRLANDII PÓŁNOCNEJ,

Umawiające się Strony Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, zwane dalej „Państwami Członkowskimi”, oraz

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA,

EUROPEJSKA WSPÓLNOTA WĘGLA I STALI,

zwane dalej „Wspólnotą”, z jednej strony, oraz

KRÓLESTWO MAROKA,

zwane dalej „Marokiem”, z drugiej strony,

UWZGLĘDNIAJĄC bliskość i współzależność istniejącą między Wspólnotą, jej Państwami Członkowskimi a Marokiem, zbudowaną na związkach historycznych i wspólnych wartościach;

UWZGLĘDNIAJĄC, że Wspólnota, jej Państwa Członkowskie i Maroko pragną zacieśnić te więzi i trwale ustanowić trwałe stosunki opierające się na wzajemności, solidaryzmie, partnerstwie oraz współpracy;

UWZGLĘDNIAJĄC znaczenie, jakie Strony przywiązują do przestrzegania zasad Karty Narodów Zjednoczonych, w szczególności do przestrzegania praw człowieka i swobód politycznych i gospodarczych, które stanowią fundament Stowarzyszenia;

UWZGLĘDNIAJĄC dotychczasowy rozwój sytuacji politycznej i gospodarczej na kontynencie europejskim oraz w Maroku oraz wynikającą z tego wspólną odpowiedzialność dotyczącą stabilności, bezpieczeństwa i pomyślności regionu eurośródziemnomorskiego;

UWZGLĘDNIAJĄC znaczące postępy poczynione przez Maroko i naród marokański w kierunku osiągania celów pełnej integracji gospodarki marokańskiej z gospodarką światową oraz uczestnictwa we wspólnocie państw demokratycznych;

ŚWIADOMI z jednej strony, znaczenia stosunków w całościowym kontekście eurośródziemnomorskim oraz z drugiej strony, celu integracji między krajami Maghrebu;

PRAGNĄC w pełni zrealizować cele stowarzyszenia poprzez wykonanie odpowiednich postanowień niniejszego Układu, w celu zbliżenia poziomu rozwoju gospodarczego i społecznego Wspólnoty i Królestwa Maroka,

ŚWIADOMI znaczenia niniejszego Układu, opartego na wzajemności interesów, wzajemnych ustępstwach, współpracy i dialogu;

PRAGNĄC ustanowić i rozwijać polityczną konsultację w kwestiach dwustronnych i międzynarodowych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania;

MAJĄC NA UWADZE wolę niesienia przez Wspólnotę znaczącego wsparcia dla Maroka w jego wysiłkach na rzecz reform gospodarczych, dostosowań strukturalnych oraz rozwoju społecznego;

UWZGLĘDNIAJĄC zaangażowanie Wspólnoty i Maroka w wolny handel, zgodnie z prawami i zobowiązaniami wynikającymi z Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT), w jego formie po Rundzie Urugwajskiej;

PRAGNĄC ustanowić współpracę, wspieraną stałym dialogiem, w dziedzinach gospodarczych, społecznych i kulturalnych w celu osiągnięcia lepszego wzajemnego zrozumienia;

PRZEKONANI, że niniejszy Układ stworzy sprzyjające ramy dla rozwoju partnerstwa, które opiera się na inicjatywie prywatnej, historycznym wyborze podzielanym przez Wspólnotę i Maroko, oraz że stworzy klimat sprzyjający rozwojowi ich stosunków gospodarczych, handlowych i w zakresie inwestycji, czynnik istotnego wsparcia restrukturyzacji gospodarczej i modernizacji technologicznej,

UZGODNIŁY, CO NASTĘPUJE:

Artykuł 1

1. Ustanawia się Stowarzyszenie między Wspólnotą i jej Państwami Członkowskimi, z jednej strony, a Marokiem, z drugiej strony.

2. Niniejszy Układ ma na celu:

- stworzenie stosownych ram dla dialogu politycznego między Stronami, umożliwiającego rozwój bliskich stosunków w obszarach, które uznają za istotne dla takiego dialogu,

- ustalenie warunków postępującej liberalizacji handlu towarami, usługami i kapitałem,

- wspieranie handlu i rozwijanie harmonijnych stosunków gospodarczych i społecznych między Stronami, w szczególności poprzez dialog i współpracę, w celu popierania rozwoju i dobrobytu Maroka i narodu marokańskiego,

- popieranie integracji krajów Maghrebu poprzez wspieranie handlu i współpracy między Marokiem a krajami regionu,

- wspieranie współpracy gospodarczej, społecznej, kulturalnej i finansowej.

Artykuł 2

Poszanowanie zasad demokratycznych i podstawowych praw człowieka wyrażonych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, wywierają wpływ na politykę wewnętrzną i międzynarodową Wspólnoty i Maroka oraz stanowią istotny element niniejszego Układu.

TYTUŁ I

DIALOG POLITYCZNY

Artykuł 3

1. Między Stronami ustanawia się regularny dialog polityczny. Pozwala on na stworzenie między partnerami długotrwałych więzów solidaryzmu, które przyczynią się do dobrobytu, stabilności i bezpieczeństwa regionu śródziemnomorskiego oraz stworzenia klimatu zrozumienia i tolerancji między kulturami.

2. Dialog i współpraca polityczna mają w szczególności na celu:

a) ułatwienie zbliżenia między Stronami poprzez rozwijanie lepszego wzajemnego zrozumienia i poprzez stałą koordynację w kwestiach międzynarodowych, będących przedmiotem wspólnego zainteresowania;

b) umożliwienie każdej ze Stron wzięcia pod uwagę stanowiska i interesów drugiej Strony;

c) działanie na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa i stabilności w regionie śródziemnomorskim, w szczególności w Maghrebie;

d) wspomożenie rozwijania wspólnych inicjatyw.

Artykuł 4

Dialog polityczny dotyczy tematów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania Stron, w szczególności warunków niezbędnych do zapewnienia pokoju, bezpieczeństwa i rozwoju regionalnego poprzez wspieranie współpracy, szczególnie w grupie krajów Maghrebu.

Artykuł 5

Dialog polityczny prowadzi się w regularnych odstępach i w każdym przypadku gdy jest to konieczne, w szczególności:

a) na poziomie ministerialnym, głównie w ramach Rady Stowarzyszenia;

b) na poziomie wysokich urzędników reprezentujących Maroko, z jednej strony, oraz przewodnictwa Rady i Komisji, z drugiej strony;

c) poprzez pełne wykorzystanie kanałów dyplomatycznych, włączając regularne spotkania informacyjne, konsultacje przy okazji spotkań międzynarodowych i kontaktów między dyplomatami przedstawicielstw dyplomatycznych w państwach trzecich;

d) w razie potrzeby, poprzez każdy inny sposób mogący przyczynić się do wzmocnienia dialogu i zwiększenia jego skuteczności.

TYTUŁ II

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW

Artykuł 6

Wspólnota i Maroko ustanowią stopniowo strefę wolnego handlu w okresie przejściowym, trwającym najdłużej dwanaście lat, którego bieg rozpoczyna się od dnia wejścia w życie niniejszego Układu, zgodnie z postanowieniami niniejszego Układu oraz zgodnie z postanowieniami Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu z 1994 roku i innych porozumień wielostronnych w sprawie handlu towarami, załączonych do Porozumienia ustanawiającego WTO, zwanych dalej „GATT”.

ROZDZIAŁ I

PRODUKTY PRZEMYSŁOWE

Artykuł 7

Postanowienia niniejszego rozdziału stosuje się do produktów pochodzących ze Wspólnoty oraz z Maroka, z wyjątkiem produktów określonych w załączniku II do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

Artykuł 8

W handlu między Wspólnotą a Marokiem nie wprowadza się żadnych nowych ceł przywozowych ani opłat o równoważnym skutku.

Artykuł 9

Produkty pochodzące z Maroka są w przywozie do Wspólnoty zwolnione z ceł i opłat o równoważnym skutku.

Artykuł 10

1. Postanowienia niniejszego rozdziału nie wyłączają możliwości zachowania przez Wspólnotę składnika rolnego w przywozie towarów pochodzących z Maroka, wymienionych w załączniku I.

Ten składnik rolny odzwierciedla różnice między cenami na rynku wspólnotowym produktów rolnych, uważanych za wykorzystywane w produkcji takich towarów, a cenami w przywozie z państw trzecich, gdy całkowity koszt wspomnianych produktów podstawowych jest wyższy niż we Wspólnocie. Składnik rolny może przybrać formę stałej kwoty lub cła ad valorem. Takie różnice są zastępowane, w danym przypadku, przez specyficzne cła, oparte na taryfikacji składnika rolnego, lub przez cła ad valorem.

Postanowienia rozdziału 2 znajdujące zastosowanie do produktów rolnych stosuje się do składnika rolnego mutatis mutandis.

2. Postanowienia niniejszego rozdziału nie wyłączają oddzielnego określenia przez Maroko składnika rolnego w obowiązujących opłatach przywozowych do produktów wymienionych w załączniku 2, pochodzących ze Wspólnoty. Składnik rolny może przybrać formę stałej kwoty lub cła ad valorem.

Postanowienia rozdziału 2 znajdujące zastosowanie do produktów rolnych stosuje się do składnika rolnego mutatis mutandis.

3. W przypadku produktów wskazanych w załączniku 2 wykaz 1, pochodzących ze Wspólnoty, Maroko w chwili wejścia w życie niniejszego Układu stosuje należności celne przywozowe oraz opłaty o skutku równoważnym, nie większe niż obowiązujące w dniu 1 stycznia 1995 roku, w granicach kontyngentów taryfowych określonych w wymienionym wykazie.

W trakcie znoszenia składnika przemysłowego ceł, zgodnie z postanowieniami ustępu 4, poziom ceł, które mają być stosowane w odniesieniu do produktów, dla których kontyngenty taryfowe mają być zniesione, nie mogą być wyższe niż obowiązujące w dniu 1 stycznia 1995 roku.

4. W przypadku produktów z załącznika 2 wykaz 2, pochodzących ze Wspólnoty, Maroko znosi składnik przemysłowy ceł, zgodnie z postanowieniami ustanowionymi w artykule 11 ustęp 2 niniejszego Układu w odniesieniu do produktów z załącznika 3.

W przypadku produktów z załącznika 2 wykazy 1 i 3, pochodzących ze Wspólnoty, Maroko znosi składnik przemysłowy ceł, zgodnie z postanowieniami ustanowionymi w artykule 11 ustęp 3 niniejszego Układu w odniesieniu do produktów z załącznika 4.

5. Składniki rolne stosowane zgodnie z postanowieniami ustępów 1 i 2 mogą być zredukowane, gdy w handlu między Wspólnotą a Marokiem redukowana jest opłata stosowana do podstawowego produktu rolnego lub gdy takie redukcje wynikają z wzajemnych ustępstw, odnoszących się do przetworzonych produktów rolnych.

6. Redukcja, określona w ustępie 5, wykaz danych produktów i, stosownie do przypadku, kontyngenty taryfowe, w granicach których stosuje się redukcję, ustanawia Rada Stowarzyszenia.

Artykuł 11

1. Cła i opłaty o skutku równoważnym, stosowane w przywozie do Maroka produktów pochodzących ze Wspólnoty, innych niż wymienione w załącznikach 3, 4, 5 i 6, znoszone są z chwilą wejścia w życie niniejszego Układu.

2. Cła i opłaty o skutku równoważnym, stosowane w przywozie do Maroka produktów pochodzących ze Wspólnoty, wymienionych w załączniku 3, są znoszone stopniowo zgodnie z następującym harmonogramem:

z dniem wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowanie do 75 % stawki podstawowej;

rok od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 50 % stawki podstawowej;

dwa lata od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 25 % stawki podstawowej;

trzy lata od dnia wejścia w życie niniejszego Układu zostaną zniesione pozostałe cła.

3. Cła i opłaty o skutku równoważnym stosowane w przywozie do Maroka produktów pochodzących ze Wspólnoty, wymienionych w załączniku 4, są stopniowo znoszone zgodnie z następującymi harmonogramami:

trzy lata od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 90 % stawki podstawowej;

cztery lata od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 80 % stawki podstawowej;

pięć lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 70 % stawki podstawowej;

sześć lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 60 % stawki podstawowej;

siedem lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 50 % stawki podstawowej.

osiem lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 40 % stawki podstawowej;

dziewięć lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 30 % stawki podstawowej;

dziesięć lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 20 % stawki podstawowej.

jedenaście lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu każde cło i opłata zostanie zredukowane do 10 % stawki podstawowej.

dwanaście lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu zostaną zniesione pozostałe cła.

4. W przypadku poważnych trudności dotyczących danego produktu, harmonogram odnoszący się do wykazu znajdującego się w załączniku 4, może być zmieniony za wspólnym porozumieniem przez Komitet Stowarzyszenia, mając na uwadze, że harmonogram, dla którego wnioskowana jest zmiana, nie może zostać przedłużony w odniesieniu do branego pod uwagę produktu ponad maksymalny okres przejściowy dwunastu lat. Jeżeli Komitet Stowarzyszenia nie podjął decyzji w ciągu 30 dni od zgłoszenia wniosku o zmianę harmonogramu, Maroko może tymczasowo zawiesić harmonogram na okres nieprzekraczający jednego roku.

5. Podstawową stawką celną dla każdego produktu, w stosunku, do której mają być stosowane stopniowe obniżki, przewidziane w ustępach 2 i 3, jest stawka rzeczywiście stosowana vis-á-vis Wspólnoty w dniu 1 stycznia 1995 roku.

6. Jeżeli po dniu 1 stycznia 1995 roku jakakolwiek obniżka stawek jest stosowana erga omnes, obniżone cła zastępują stawki podstawowe, określone w ustępie 5, od dnia zastosowana takiej redukcji.

7. Maroko powiadamia Wspólnotę o swoich podstawowych stawkach celnych.

Artykuł 12

1. Maroko zobowiązuje się do zniesienia, najpóźniej trzy lata od dnia wejścia w życie niniejszego Układu, cen referencyjnych stosowanych w dniu 1 lipca 1995 roku do produktów, wymienionych w załączniku 5.

W przypadku gdy takie ceny referencyjne odnoszą się do wyrobów włókienniczych i artykułów odzieżowych, są one znoszone stopniowo w okresie trzech lat od dnia wejścia w życie niniejszego Układu. Rytm znoszenia cen referencyjnych zapewnia, że produkty pochodzące ze Wspólnoty zachowują margines preferencji, wynoszący co najmniej 25 % w stosunku do cen referencyjnych stosowanych przez Maroko erga omnes. W przypadku gdy margines ten nie może być utrzymany, Maroko zastosuje obniżkę cła na produkty pochodzące ze Wspólnoty. Obniżka cła nie może być niższa niż 5 % należności celnych i opłat o skutku równoważnym, obowiązujących w dniu dokonywania obniżki.

W przypadku gdy zobowiązania Maroka na mocy GATT przewidują krótszy termin znoszenia cen referencyjnych w przywozie, stosuje się ten krótszy termin.

2. Postanowień artykułu 11 nie stosuje się w odniesieniu do produktów wymienionych w załączniku 6 wykazy 1 i 2, bez uszczerbku dla następujących:

a) w przypadku produktów z wykazu 1 postanowienia artykułu 19 ustęp 2 stosuje się dopiero po upływie okresu przejściowego. Jednakże zastosowanie tych postanowień może być przyspieszone decyzją Rady Stowarzyszenia;

b) uzgodnienia stosowane do produktów z wykazów 1 i 2 zostaną poddane ponownemu przeglądowi przez Radą Stowarzyszenia trzy lata od dnia wejścia w życie niniejszego Układu.

Podczas dokonywania ponownego przeglądu Rada Stowarzyszenia określa harmonogram znoszenia ceł na produkty znajdujące się w załączniku 6, z wyłączeniem produktów objętych podpozycją 6309 00.

Artykuł 13

Postanowienia dotyczące znoszenia należności celnych przywozowych stosuje się także do należności celnych o charakterze fiskalnym.

Artykuł 14

1. Środki wyjątkowe o ograniczonym okresie obwiązywania, które stanowią odstępstwo od postanowień artykułu 11, mogą zostać przyjęte przez Maroko w postaci ceł podwyższonych lub przywróconych.

Środki te nie mogą odnosić się wyłącznie do nowo powstających gałęzi przemysłu lub niektórych sektorów w fazie restrukturyzacji albo przeżywających poważne trudności, zwłaszcza, gdy trudności te powodują istotne problemy społeczne.

Należności celne przywozowe stosowane w Maroku wobec produktów pochodzących ze Wspólnoty, wprowadzone poprzez te środki, nie mogą przekraczać 25 % ad valorem i zachowują element preferencji w odniesieniu do produktów pochodzących ze Wspólnoty. Całkowita wartość przywozu produktów podlegających tym środkom nie może przekraczać 15 % całkowitego przywozu ze Wspólnoty produktów przemysłowych w trakcie poprzedniego roku, dla którego dostępne są statystyki.

Środki te stosuje się w okresie nieprzekraczającym pięciu lat, o ile Komitet Stowarzyszenia nie zezwoli na dłuższy okres. Środki przestają być stosowane najpóźniej z dniem wygaśnięcia maksymalnego okresu przejściowego dwunastu lat.

Żaden z tych środków nie może być wprowadzony w odniesieniu do produktu, jeżeli upłynęło więcej niż trzy lata od zniesienia wszystkich ceł i ograniczeń ilościowych lub opłat bądź środków o równoważnym skutku, dotyczących omawianego produktu.

Maroko informuje Komitet Stowarzyszenia o każdym wyjątkowym środku, który zamierza podjąć oraz, na wniosek Wspólnoty, przeprowadzane są konsultacje w sprawie tych środków oraz sektorów, w których omawiane środki znajdują zastosowanie, przed ich wprowadzeniem. Przy podejmowaniu takich środków Maroko przedstawia Komitetowi harmonogram znoszenia ceł wprowadzonych na mocy niniejszego artykułu. Harmonogram przewiduje stopniowe znoszenie ceł w równych ratach rocznych, rozpoczynające się najpóźniej od końca drugiego roku po ich wprowadzeniu. Komitet Stowarzyszenia może podjąć decyzję w sprawie innego harmonogramu.

2. W drodze odstępstwa od postanowień ustępu 1 akapit czwarty, Komitet Stowarzyszenia, w celu uwzględnienia trudności związanych z powstawaniem nowej gałęzi przemysłu, może wyjątkowo zezwolić Maroku na zachowanie środków już przyjętych stosownie do postanowień ustępu 1 przez maksymalny okres trzech lat ponad przejściowy okres dwunastu lat.

ROZDZIAŁ II

PRODUKTY ROLNE I RYBOŁÓWSTWA

Artykuł 15

Postanowienia niniejszego rozdziału stosuje się do produktów pochodzących ze Wspólnoty i z Maroka, wymienionych w załączniku II do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

Artykuł 16

Wspólnota i Maroko wprowadzają stopniowo większą liberalizację w ich wzajemnej wymianie handlowej dotyczącej produktów rolnych i rybołówstwa.

Artykuł 17

1. Produkty rolne i rybołówstwa pochodzące z Maroka korzystają w przywozie do Wspólnoty z postanowień znajdujących się odpowiednio w protokołach 1 i 2.

2. Produkty rolne pochodzące ze Wspólnoty korzystają w przywozie do Maroka z postanowień znajdujących się w protokole 3.

Artykuł 18

1. Od dnia 1 stycznia 2000 roku, Wspólnota i Maroko oceniają sytuację w celu ustalenia środków liberalizacyjnych, które mają być stosowane przez Wspólnotę i Maroko od dnia 1 stycznia 2001 roku, zgodnie z celem określonym w artykule 16.

2. Bez uszczerbku dla postanowień ustępu 1 oraz mając na uwadze strukturę handlu produktami rolnymi między Stronami oraz szczególną wrażliwość tych produktów, Wspólnota i Maroko badają w Radzie Stowarzyszenia w każdym poszczególnym przypadku, systematycznie i na zasadzie wzajemności, możliwości przyznania sobie nawzajem dalszych koncesji.

ROZDZIAŁ III

WSPÓLNE POSTANOWIENIA

Artykuł 19

1. Żadne nowe ograniczenie ilościowe w przywozie ani środek o równoważnym skutku nie zostanie wprowadzony w handlu między Wspólnotą a Marokiem.

2. Ograniczenia ilościowe w przywozie i środki o skutku równoważnym stosowane w handlu między Wspólnotą a Marokiem, zostają zniesione z wejściem w życie niniejszego Układu.

3. Wspólnota i Maroko nie stosują w wywozie między sobą ceł i opłat o skutku równoważnym ani ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym.

Artykuł 20

1. Jeżeli w wyniku realizacji polityki rolnej lub zmiany istniejących zasad albo w wyniku zmiany lub poszerzenia postanowień wykonawczych dotyczących polityki rolnej zostaną wprowadzone zasady szczególne, Wspólnota i Maroko mogą zmienić rozwiązania ustanowione w Układzie w odniesieniu do danych produktów.

Strona dokonująca takich zmian informuje o tym Komitet Stowarzyszenia. Na wniosek drugiej Strony, Komitet Stowarzyszenia zbiera się w celu odpowiedniego uwzględnienia, interesów tej drugiej Strony.

2. W przypadku gdy Wspólnota lub Maroko, stosując postanowienia ustępu 1, zmieniają rozwiązania przyjęte w niniejszym Układzie dla produktów rolnych, przyznają w odniesieniu do przywozu towarów pochodzących z terytorium drugiej Strony, ulgę porównywalną do przewidzianej w niniejszym Układzie.

3. Jakakolwiek zmiana rozwiązań przyjętych w niniejszym Układzie staje się, na wniosek drugiej Umawiającej się Strony, przedmiotem konsultacji w Radzie Stowarzyszenia.

Artykuł 21

Produkty pochodzące z Maroko nie korzystają w przywozie do Wspólnoty z bardziej korzystniejszego traktowania niż stosowane między sobą przez Państwa Członkowskie.

Postanowienia niniejszego Układu stosuje się bez uszczerbku dla postanowień rozporządzenia Rady (EWG) nr 1911/91 z dnia 26 czerwca 1991 roku w sprawie stosowania postanowień prawa wspólnotowego w odniesieniu do Wysp Kanaryjskich.

Artykuł 22

1. Obie Strony powstrzymują się od stosowania jakichkolwiek środków lub praktyk o wewnętrznym charakterze fiskalnym powodujących, bezpośrednio lub pośrednio, dyskryminację między produktami jednej Strony, a podobnymi produktami pochodzącymi z terytorium drugiej Strony.

2. Produkty wywożone na terytorium jednej ze Stron nie mogą korzystać ze zwrotu wewnętrznych podatków pośrednich wyższego od kwoty opodatkowania pośredniego nałożonego na nie bezpośrednio lub pośrednio.

Artykuł 23

1. Niniejszy Układ nie wyklucza utrzymania lub ustanowienia unii celnych, stref wolnego handlu lub ustaleń dotyczących handlu przygranicznego, o ile ich skutkiem nie jest zmiana ustaleń handlowych przewidzianych w niniejszym Układzie.

2. Strony przeprowadzają konsultacje w ramach Komitetu Stowarzyszenia dotyczące uzgodnień ustanawiających unie celne lub strefy wolnego handlu oraz, gdzie stosowne, wszystkich istotnych problemów związanych z ich polityką handlową wobec państw trzecich. W szczególności w kontekście przystąpienia jednego z państw trzecich do Wspólnoty, konsultacje takie są przeprowadzane w celu zapewnienia uwzględnienia wspólnych interesów Wspólnoty i Maroka, ustanowionych w niniejszym Układzie.

Artykuł 24

Jeśli jedna ze Stron stwierdzi istnienie praktyk dumpingowych w handlu z drugą Stroną, w rozumieniu artykułu VI Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu, może ona podjąć stosowne kroki przeciw tym praktykom zgodnie z porozumieniem dotyczącym stosowania artykułu VI Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu, odpowiednim ustawodawstwem wewnętrznym oraz warunkami i procedurami przewidzianymi w artykule 27 niniejszego Układu.

Artykuł 25

W przypadku gdy zwiększenie przywozu danego produktu odbywa się w ilościach i na warunkach takich, że powoduje ono lub może powodować:

- znaczną szkodę dla producentów krajowych produktów podobnych lub bezpośrednio konkurujących na terytorium jednej ze Stron Umawiających się,

lub

- poważne zakłócenia w jakimkolwiek sektorze gospodarki lub trudności mogące powodować poważne pogorszenie sytuacji gospodarczej w regionie,

Wspólnota lub Maroko mogą podjąć stosowne środki na warunkach i zgodnie z procedurami przewidzianymi w artykule 27.

Artykuł 26

W przypadku gdy przestrzeganie postanowień artykułu 19 ustęp 3 prowadzi do:

i) powrotnego wywozu do państwa trzeciego produktu, w stosunku do którego Strona eksportująca stosuje wywozowe ograniczenia ilościowe, cła wywozowego lub środki lub opłaty o skutku równoważnym;

lub

ii) poważnych niedoborów lub zagrożenia wystąpienia niedoborów produktu ważnego dla Strony wywozu,

oraz jeżeli sytuacje opisane powyżej powodują lub mogą powodować poważne trudności dla Strony wywożącej, ta ostatnia może podjąć stosowne środki na warunkach i zgodnie z procedurami ustanowionymi w artykule 27. Środki te są niedyskryminacyjne i są znoszone, gdy istniejące warunki nie uzasadniają już ich utrzymywania.

Artykuł 27

1. W przypadku gdy Wspólnota lub Maroko poddaje przywóz produktów mogących powodować trudności określone w artykule 25, procedurze administracyjnej, mającej na celu szybkie dostarczenie informacji na temat rozwoju stosunków handlowych, powiadamia o tym drugą Stronę.

2. W przypadkach określonych w artykułach 24, 25 i 26, przed przyjęciem środków przewidzianych w tych artykułach, oraz w przypadkach, w których stosuje się postanowienia ustępu 3 litera d), najszybciej jak to możliwe, Wspólnota lub Maroko, w zależności od przypadku, dostarcza Komitetowi Stowarzyszenia wszelkie stosowne informacje w celu znalezienia rozwiązania możliwego do przyjęcia przez obie Strony.

Przy wyborze środków pierwszeństwo przyznaje się tym, które najmniej zakłócają funkcjonowanie niniejszego Układu.

Zainteresowana Strona powiadamia bezzwłocznie Komitet Stowarzyszenia o środkach ochronnych, które są przedmiotem okresowych konsultacji, w szczególności w celu ich zniesienia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.

3. W celu wykonania postanowień ustępu 2, stosuje się następujące postanowienia:

a) w odniesieniu do artykułu 24, Strona wywozu powiadamiana jest o przypadku dumpingu tak szybko, jak tylko organy Strony importującej rozpoczną dochodzenie. Jeżeli praktyki dumpingowe trwają nadal w rozumieniu artykułu VI GATT lub jeżeli nie znaleziono żadnego innego satysfakcjonującego rozwiązania w ciągu trzydziestu dni od przedstawienia sprawy, Strona przywozu może przyjąć odpowiednie środki;

b) w odniesieniu do artykułu 25, informacja o trudnościach wynikających z sytuacji, określonej w tym artykule, przekazywana jest w celu zbadania Komitetowi Stowarzyszenia, który może podjąć każdą decyzje niezbędną, aby położyć kres tym trudnościom.

Jeżeli Komitet Stowarzyszenia lub Strona wywozu nie podjęły decyzji kładącej kres trudnościom lub, jeżeli w ciągu trzydziestu dni od przedstawienia sprawy nie znaleziono żadnego zadawalającego rozwiązania, Strona przywozu może przyjąć odpowiednie środki w celu rozwiązania problemu. Podejmowane środki powinny być proporcjonalne do osiągnięcia celu, którym jest zaradzenie pojawiającym się trudnościom;

c) w odniesieniu do artykułu 26, informacja o trudnościach wynikających z sytuacji, określonej w tym artykule, przekazywana jest w celu zbadania Komitetowi Stowarzyszenia.

Komitet Stowarzyszenia może podjąć każdą decyzję niezbędną, aby położyć kres trudnościom. Jeżeli nie podjął on decyzji w ciągu trzydziestu dni od przedstawienia sprawy, Strona wywozu może zastosować odpowiednie środki w wywozie danego produktu;

d) w przypadku gdy nadzwyczajne okoliczności wymagające natychmiastowego działania powodują, że wstępne powiadomienie lub zbadanie jest niemożliwe, Wspólnota lub Maroko, w zależności od przypadku, w sytuacjach określonych w artykułach 24, 25 i 26, może natychmiast zastosować środki ostrożności niezbędne, aby stawić czoło sytuacji i bezzwłocznie informuje o tym drugą Stronę.

Artykuł 28

Niniejszy Układ nie wyłącza zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub dotyczących towarów znajdujących się w tranzycie, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt lub roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej; ochrony własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, lub zasadami dotyczącymi złota lub srebra. Jednakże takie zakazy lub ograniczenia nie powinny stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia w wymianie handlowej między Stronami.

Artykuł 29

Pojęcie „produktów pochodzących” do celów wykonania postanowień niniejszego tytułu oraz odnoszące się do niej metody współpracy administracyjnej, są ustanowione w protokole 4.

Artykuł 30

Nomenklatura scalona towarów stosowana jest do klasyfikacji towarów w handlu między obiema Stronami.

TYTUŁ III

PRAWO PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I USŁUGI

Artykuł 31

1. Strony uzgadniają rozszerzenie zakresu Układu w celu objęcia nim prawa do prowadzenia działalności przez spółki jednej Strony na terytorium drugiej Strony oraz w celu liberalizacji świadczenia usług przez spółki jednej Strony dla usługobiorców drugiej Strony.

2. Rada Stowarzyszenia wyda zalecenia niezbędne dla realizacji celu, określonego w ustępie 1.

Formułując te zalecenia, Rada Stowarzyszenia uwzględni doświadczenie nabyte w związku z funkcjonowaniem we wzajemnych stosunkach klauzuli największego uprzywilejowania oraz w związku z wzajemnymi zobowiązaniami Stron zgodnie z Układem Ogólnym w sprawie Handlu Usługami, załączonym do Porozumienia ustanawiającego WTO, zwanym dalej „GATS”, w szczególności zobowiązaniami wynikającymi z jego artykułu V.

3. Realizacja tego celu będzie przedmiotem pierwszej oceny Rady Stowarzyszenia, najpóźniej pięć lat od wejścia w życie niniejszego Układu.

4. Bez uszczerbku dla postanowień ustępu 3, Rada Stowarzyszenia, po wejściu w życie niniejszego Układu, bada sektor międzynarodowego transportu morskiego w celu opracowania odpowiednich zaleceń dotyczących środków liberalizacyjnych.

Rada Stowarzyszenia uwzględnia wyniki negocjacji GATS w tej kwestii, przeprowadzonych po zakończeniu Rundy Urugwajskiej.

Artykuł 32

1. W pierwszym etapie, Strony ponownie potwierdzają wzajemne zobowiązania wynikające z GATS, w szczególności zobowiązanie do nadania klauzuli największego uprzywilejowania sektorom usług podlegającym temu zobowiązaniu.

2. Zgodnie z postanowieniami GATS, klauzula nie ma zastosowania do:

a) przywilejów, określonych w artykule V GATS, przyznanych przez każdą ze Stron zgodnie z warunkami porozumienia lub środków podjętych na podstawie takiego porozumienia;

b) innych przywilejów przyznanych zgodnie z wykazem wyjątków od klauzuli największego uprzywilejowania, załączonym przez każdą ze Stron do porozumień GATS.

TYTUŁ IV

PŁATNOŚCI, KAPITAŁ, KONKURENCJA I INNE POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE GOSPODARKI

ROZDZIAŁ I

PŁATNOŚCI BIEŻĄCE I PRZEPŁYW KAPITAŁU

Artykuł 33

Z zastrzeżeniem postanowień artykułu 35, Strony zobowiązują się wyrazić zgodę na dokonywanie płatności bieżących odnoszących się do transakcji bieżących w pełni wymienialnej walucie.

Artykuł 34

1. W odniesieniu do transakcji na rachunkach obrotów kapitałowych w bilansie płatniczym, Wspólnota i Maroko zapewniają, od chwili wejścia w życie niniejszego Układu, swobodny przepływ kapitału dotyczącego inwestycji bezpośrednich w Maroku, dokonywanych w przedsiębiorstwach, utworzonych zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem, jak również likwidację lub repatriację tych inwestycji oraz wszelkiego wynikającego z nich zysku.

2. Strony przeprowadzają wzajemne konsultacje w celu ułatwienia przepływu kapitału między Wspólnotą a Marokiem oraz całkowitej jego liberalizacji w odpowiednim czasie.

Artykuł 35

Jeżeli jedno lub więcej Państw Członkowskich Wspólnoty, lub Maroko, napotyka poważne trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego, lub, jeżeli zaistnieje ryzyko wystąpienia takich trudności, Wspólnota lub Maroko, w zależności od przypadku, zgodnie z warunkami określonymi w ramach GATT oraz w artykułach VIII i XIV statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego, może przyjąć, na określony okres, ograniczenia w odniesieniu do transakcji bieżących, niezbędne do zrównoważenia bilansu płatniczego. Wspólnota lub, w zależności od przypadku, Maroko bezzwłocznie zawiadamia o tym drugą Stronę i, tak szybko jak to możliwe, przedstawia jej harmonogram znoszenia tych środków.

ROZDZIAŁ II

KONKURENCJA I INNE POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE GOSPODARKI

Artykuł 36

1. Poniższe uznaje się za niezgodne ze sprawnym funkcjonowaniem Układu, w stopniu, w jakim może wpływać na handel między Wspólnotą a Marokiem:

a) wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, decyzje związków przedsiębiorstw i praktyki uzgodnione między przedsiębiorstwami, które mają na celu lub których skutkiem jest zapobieganie, ograniczanie lub zniekształcanie wolnej konkurencji;

b) nadużywanie przez jedno lub więcej przedsiębiorstw pozycji dominującej na terytorium Wspólnoty lub Maroka lub na znacznej części terytorium;

c) jakakolwiek pomoc publiczna, która zniekształca lub grozi zniekształceniem konkurencji, poprzez popieranie niektórych przedsiębiorstw lub niektórych gałęzi produkcji, z wyjątkiem przypadków odstępstw udzielanych na mocy Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali.

2. Każda praktyka niezgodna z niniejszym artykułem oceniania jest na podstawie kryteriów wynikających ze stosowania zasad przewidzianych w artykułach 85, 86 i 92 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (^*), oraz, w przypadku produktów objętych zakresem Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, zasad przewidzianych w artykułach 65 i 66 tego Traktatu, a także zasad odnoszących się do pomocy publicznej, włączając prawo wtórne.

3. W terminie pięciu lat od wejścia w życie niniejszego Układu, Rada Stowarzyszenia przyjmuje niezbędne postanowienia wykonawcze dla ustępów 1 i 2.

Do czasu przyjęcia tych postanowień, postanowienia Porozumienia w sprawie interpretacji i stosowania artykułów VI, XVI i XXIII Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu, stosuje się jako postanowienia wykonawcze dla ustępu 1 litera c), oraz odpowiednich części ustępu 2.

4. a) Do celów stosowania postanowień ustępu 1 litera c), Strony uzgadniają, że w ciągu pierwszych pięciu lat następujących po wejściu w życie niniejszego Układu, każda pomoc publiczna udzielana przez Maroko oceniania będzie z uwzględnieniem faktu, że Maroko uważa się za taki sam obszar jak wspólnotowe obszary, opisane w artykule 92 ustęp 3 litera a) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

W tym samym okresie, Maroko, w odniesieniu do wyrobów stalowych EWWiS, może wyjątkowo przyznać pomoc państwa na restrukturyzację, pod warunkiem że:

- doprowadzi to do zdolności prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorstw beneficjentów w normalnych warunkach rynkowych na koniec okresu restrukturyzacji,

- kwota i intensywność tej pomocy jest ściśle ograniczona do absolutnie niezbędnej do przywrócenia takiej zdolności i jest stopniowo zmniejszana,

- program restrukturyzacji jest powiązany z ogólnym planem racjonalizacji zdolności produkcyjnej w Maroku.

Rada Stowarzyszenia, mając na uwadze sytuację gospodarczą Maroka, podejmuje decyzje o tym czy okres ten powinien być przedłużony o kolejne pięć lat.

b) Każda Strona zapewnia przejrzystość w obszarze pomocy państwa, między innymi poprzez coroczne sporządzanie dla drugiej Strony sprawozdania w sprawie ogólnej kwoty przyznanej pomocy i jej dystrybucji, oraz poprzez dostarczenie, na wniosek, informacji dotyczących systemów pomocy. Na wniosek jednej ze Stron, druga Strona przekazuje informacje na temat niektórych poszczególnych przypadków pomocy państwa.

5. W odniesieniu do produktów określonych w tytule II rozdział 2:

- nie stosuje się postanowień ustępu 1 litera c),

- jakakolwiek praktyka niezgodna z ustępem 1 litera a), oceniania jest zgodnie z kryteriami ustalonymi przez Wspólnotę na podstawie artykułów 42 i 43 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, w szczególności kryteriami ustalonymi w rozporządzeniu Rady nr 26/62.

6. Jeżeli Wspólnota lub Maroko uważają, że dana praktyka jest niezgodna z ustępem 1 niniejszego artykułu, oraz:

- nie jest poprawnie ujęta w postanowieniach wykonawczych, określonych w ustępie 3,

lub

- jeżeli takich postanowień nie ma i jeżeli taka praktyka powoduje lub może spowodować poważny uszczerbek dla interesów drugiej Strony, lub szkodę majątkową w przemyśle krajowym, łącznie z sektorem usług,

mogą one podjąć właściwe środki po konsultacji z Komitetem Stowarzyszenia lub po upływie trzydziestu dni roboczych od przedstawienia sprawy Komitetowi Stowarzyszenia.

W przypadku praktyk niezgodnych z ustępem 1 litera c) niniejszego artykułu, takie właściwe środki, jeśli GATT znajduje do nich zastosowanie, mogą być podjęte tylko zgodnie z procedurami i na warunkach ustalonych przez Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu lub przez jakikolwiek inny odpowiedni dokument wynegocjowany pod jego auspicjami, który ma zastosowanie między Stronami.

7. Bez względu na odmienne postanowienia przyjęte zgodnie z ustępem 3, Strony wymieniają informacje z uwzględnieniem ograniczeń nałożonych wymogami zachowania tajemnicy zawodowej i handlowej.

Artykuł 37

Bez wpływu na zobowiązania przyjęte w ramach GATT, Państwa Członkowskie i Maroko dostosowują stopniowo wszystkie monopole państwowe o charakterze handlowym tak, aby zapewnić, że przed końcem piątego roku od wejścia w życie niniejszego Układu dyskryminacja między obywatelami Państw Członkowskich i Maroka, dotycząca warunków nabywania i sprzedaży towarów, zostanie zniesiona. Komitet Stowarzyszenia zostanie poinformowany o środkach podejmowanych dla osiągnięcia niniejszego celu.

Artykuł 38

W odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych oraz przedsiębiorstw, którym nadano specjalne lub wyłączne prawa, Rada Stowarzyszenia zapewnia, że z piątym rokiem od wejścia w życie niniejszego Układu nie zostanie przyjęty ani utrzymany żaden środek zakłócający handel między Wspólnotą i Marokiem w sposób niezgodny z interesami Stron. Postanowienie to nie stanowi przeszkody dla wykonywania, faktycznie lub zgodnie z prawem, szczególnych zadań powierzonych tym przedsiębiorstwom.

Artykuł 39

1. Strony zapewnią odpowiednią i skuteczną ochronę praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, zgodnie z najwyższymi standardami międzynarodowymi. Obejmuje to również egzekwowanie takich praw.

2. Wykonywanie niniejszego artykułu oraz załącznika 7 jest regularnie oceniane przez Strony. W przypadku pojawienia się trudności wpływających na wymianę handlową, wynikających w związku z prawami własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, każda ze Stron może zażądać przeprowadzenia natychmiastowych konsultacji w celu znalezienia wspólnych zadowalających rozwiązań.

Artykuł 40

1. Strony podejmują stosowne kroki w celu wspierania wykorzystywania przez Maroko wspólnotowych norm technicznych

oraz norm europejskich dotyczących jakości produktów przemysłowych i rolno-spożywczych, jak również procedur certyfikacji.

2. Na podstawie zasad określonych w ustępie 1, Strony podpiszą, w odpowiednich warunkach, porozumienia w sprawie wzajemnego uznawania certyfikacji.

Artykuł 41

1. Strony stawiają sobie za cel wzajemną i stopniową liberalizację zamówień publicznych.

2. Rada Stowarzyszenia podejmuje kroki niezbędne do wykonania postanowień ustępu 1.

TYTUŁ V

WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA

Artykuł 42

Cele

1. Strony zobowiązują się zacieśniać współpracę gospodarczą we wspólnym interesie i w duchu partnerstwa, które leżą u podstaw niniejszego Układu.

2. Celem współpracy gospodarczej jest wspieranie wysiłków Maroka na rzecz jej stałego rozwoju gospodarczego i społecznego.

Artykuł 43

Zakres

1. Współpraca ukierunkowana jest w pierwszym rzędzie i głównie na dziedziny działalności doznające strat z powodu ograniczeń lub trudności wewnętrznych albo dotknięte procesem liberalizacji całej gospodarki marokańskiej, w szczególności liberalizacji handlu między Marokiem a Wspólnotą.

2. Podobnie, współpraca skupia się na dziedzinach mogących ułatwić zbliżenie gospodarki marokańskiej z gospodarką wspólnotową, w szczególności na dziedzinach będących źródłem wzrostu i tworzenia miejsc pracy.

3. Współpraca sprzyja integracji gospodarczej między krajami Maghrebu, poprzez wykorzystanie wszelkich środków pomocnych w rozwoju stosunków między krajami Maghrebu.

4. Ochrona środowiska i równowaga ekologiczna tworzą zasadniczy element różnych dziedzin współpracy gospodarczej.

5. Strony, gdzie stosowne, określają na podstawie porozumienia inne dziedziny współpracy gospodarczej.

Artykuł 44

Metody

Współpraca gospodarcza obejmuje metody, do których należą:

a) regularny dialog gospodarczy między obiema Stronami obejmujący wszystkie aspekty polityki makroekonomicznej;

b) udzielanie i wymiana informacji;

c) działania doradcze, ekspertyzy i szkolenia;

d) wspólne przedsięwzięcia;

e) pomoc w sprawach technicznych, administracyjnych i prawnych.

Artykuł 45

Współpraca regionalna

W celu odniesienia jak największych korzyści z niniejszego Układu, Strony wspierają każdy rodzaj działalności o znaczeniu regionalnym lub dotyczący państw trzecich, w szczególności:

a) handel regionalny w skali Maghrebu;

b) ochronę środowiska;

c) rozwój infrastruktury gospodarczej;

d) badania naukowe i technologiczne;

e) kwestie kulturalne;

f) sprawy celne;

g) instytucje regionalne oraz ustalenie wspólnych lub zharmonizowanych programów i polityk.

Artykuł 46

Edukacja i kształcenie

Współpraca ma na celu:

a) znalezienie dróg znacznej poprawy edukacji i kształcenia, w tym kształcenia zawodowego;

b) nadanie szczególnego znaczenia dostępowi kobiet do edukacji, włączając kształcenie techniczne, szkolnictwo wyższe oraz do szkolenie zawodowe;

c) wsparcie stworzenia trwałych związków między wyspecjalizowanymi organami na terytorium każdej ze Stron w celu upowszechniania i wymiany doświadczeń oraz metod.

Artykuł 47

Współpraca naukowa, techniczna i technologiczna

Współpraca ma na celu:

a) wspieranie tworzenia stałych związków między wspólnotami naukowymi obu Stron, w szczególności poprzez:

- zapewnienie Maroku dostępu do wspólnotowych programów z zakresu badań i rozwoju technologicznego, zgodnie z regułami wspólnotowymi regulującymi udział państw trzecich w takich programach,

- udział Maroka w sieciach współpracy zdecentralizowanej,

- promocję współdziałania w zakresie badań i szkolenia;

b) poprawę zdolności badawczych Maroka;

c) stymulowanie innowacji technologicznych, transferu nowych technologii i know-how;

d) popieranie wszelkich działań mających na celu stworzenie współdziałania na poziomie regionalnym.

Artykuł 48

Środowisko

Współpraca ma na celu zapobieganie degradacji środowiska, poprawienie jego jakości, ochronę zdrowia ludzkiego oraz osiągnięcie racjonalnego wykorzystywania zasobów naturalnych w celu zapewnienia stałego rozwoju.

Strony zobowiązują się współpracować w obszarach dotyczących:

a) jakości gleb i wód;

b) skutkach rozwoju, w szczególności rozwoju przemysłowego (zwłaszcza bezpieczeństwo instalacji i odpadów);

c) monitorowania i zapobiegania zanieczyszczaniu wód morskich.

Artykuł 49

Współpraca przemysłowa

Współpraca ma na celu:

a) popieranie współpracy miedzy podmiotami gospodarczymi Stron, włączając współpracę w kontekście dostępu Maroka do wspólnotowych sieci dla przedsiębiorstw lub do sieci współpracy zdecentralizowanej;

b) wspieranie wysiłków na rzecz modernizacji i restrukturyzacji marokańskiego przemysłu w sektorze publicznym i prywatnym (włączając przemysł rolno-spożywczy);

c) popieranie rozwoju środowiska sprzyjającego inicjatywie prywatnej w celu pobudzenia i dywersyfikacji produkcji na rynki krajowe i na wywóz;

d) wykorzystanie zasobów ludzkich i potencjału przemysłowego Maroka poprzez lepsze wykorzystywanie polityki w dziedzinie innowacji, badań i rozwoju technologicznego;

e) ułatwienie dostępu do kredytów na finansowanie inwestycji.

Artykuł 50

Wspieranie i ochrona inwestycji

Współpraca ma na celu stworzenie sprzyjającego klimatu dla przepływu inwestycji oraz wykorzystywanie w szczególności:

a) stworzenia zharmonizowanych i uproszczonych procedur, mechanizmów wspólnego inwestowania (w szczególności między małymi i średnimi przedsiębiorstwami), jak również metod pozyskiwania i dostarczania informacji o możliwościach inwestowania;

b) stworzenia, gdzie stosowne, ram prawnych wspierających inwestowanie, głównie poprzez zawieranie między Marokiem a Państwami Członkowskimi porozumień o ochronie inwestycji i porozumień o zapobieganiu podwójnego opodatkowania.

Artykuł 51

Współpraca w zakresie normalizacji i oceny zgodności

Strony współpracują przy rozwoju:

a) wykorzystania reguł wspólnotowych z zakresu normalizacji, metrologii, kontroli jakości oraz oceny zgodności;

b) doprowadzenia laboratoriów marokańskich do odpowiedniego poziomu w perspektywie podpisania porozumień o wzajemnym uznawaniu w dziedzinie oceny zgodności;

c) organów odpowiedzialnych w Maroku za własność intelektualną, przemysłową i handlową, oraz za normalizację i jakość.

Artykuł 52

Zbliżenie ustawodawstw

Współpraca ma celu pomoc Maroku w zbliżeniu jej ustawodawstwa do postanowień wspólnotowych w obszarach objętych niniejszym Układem.

Artykuł 53

Usługi finansowe

Współpraca ma na celu wypracowanie wspólnych bliższych zasad i norm w obszarach obejmujących w szczególności:

a) wzmocnienie i restrukturyzację marokańskiego sektora finansowego;

b) poprawę rachunkowości, weryfikację rozliczeń, nadzór oraz regulację usług finansowych i kontroli finansowej w Maroku.

Artykuł 54

Rolnictwo i rybołówstwo

Współpraca ma na celu:

a) modernizację i restrukturyzację rolnictwa i rybołówstwa przy użyciu metod obejmujących modernizację infrastruktury i urządzeń oraz rozwój technik pakowania i składowania, a także ulepszenia prywatnych sieci dystrybucji i handlu;

b) dywersyfikację produkcji i rynków wewnętrznych;

c) ustalenie współpracy w dziedzinie sanitarnej i fitosanitarnej oraz technik uprawy.

Artykuł 55

Transport

Współpraca ma na celu:

a) restrukturyzację i modernizację infrastruktury drogowej, kolejowej, portowej i portów lotniczych o wspólnym znaczeniu, powiązanej z głównymi trasami komunikacji transeuropejskiej;

b) zdefiniowanie i stosowanie standardów operacyjnych porównywalnych z obowiązującymi we Wspólnocie;

c) dostosowanie sprzętu do norm wspólnotowych, w szczególności w przypadku transportu kombinowanego, konteneryzacji i przeładunku;

d) stopniowe poprawienie warunków tranzytu drogowego, morskiego i kombinowanego oraz zarządzania portami lotniczymi, komunikacją morską i lotniczą oraz kolejami.

Artykuł 56

Telekomunikacja i technologia informacyjna

Współpraca skupia się na:

a) telekomunikacji w ogólności;

b) normalizacji, badaniu zgodności i certyfikacji w zakresie technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych;

c) rozpowszechnianiu nowych technologii informacyjnych, w szczególności w odniesieniu do sieci i ich połączeń (ISDN - sieć cyfrowa ze zintegrowanymi usługami oraz EDI - elektroniczna wymiana danych);

d) stymulowaniu badań nad i rozwoju nowych urządzeń komunikacyjnych i technologii informacyjnych mających na celu rozwijanie rynku sprzętu, usług i zastosowań związanych z technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi, usługami i instalacjami.

Artykuł 57

Energia

Współpraca skupia się na:

a) energii odnawialnej;

b) promocji oszczędności energii;

c) stosowanych badaniach dotyczących sieci banków danych łączących podmioty gospodarcze i społeczne obu Stron;

d) wspieranie wysiłków modernizacji i rozwoju sieci energetycznych i ich połączeń z sieciami Wspólnoty.

Artykuł 58

Turystyka

Celem współpracy jest rozwój turystyki, w szczególności w odniesieniu do:

a) organizacji cateringu i jakości usług w różnych obszarach związanych z cateringiem;

b) rozwoju marketingu;

c) promocji rozwoju turystyki młodzieżowej.

Artykuł 59

Współpraca w sprawach celnych

1. Celem współpracy jest zapewnienie uczciwego handlu i przestrzegania zasad handlowych. Skupia się ona na:

a) uproszczeniu kontroli i procedur celnych;

b) stosowaniu jednolitego dokumentu administracyjnego i stworzeniu powiązania między systemami tranzytowymi Wspólnoty i Maroka.

2. Bez uszczerbku dla innych form współpracy przewidzianej w niniejszym Układzie, w szczególności w artykułach 61 i 62, wzajemna pomoc władz administracyjnych Umawiających się Stron udzielana jest zgodnie z warunkami protokołu 5.

Artykuł 60

Współpraca w dziedzinie statystyki

Celem współpracy jest zbliżenie metod stosowanych przez Strony oraz wykorzystywanie danych statystycznych z zakresu wszystkich obszarów objętych niniejszym Układem, dla których mogą być zbierane dane statystyczne.

Artykuł 61

Pranie brudnych pieniędzy

1. Strony zgadzają się, co do potrzeby podejmowania wysiłków i współpracy w celu zapobiegania wykorzystywania ich systemów finansowych do prania pieniędzy pochodzących głównie z działalności kryminalnej, w szczególności z handlu narkotykami.

2. Współpraca w tym obszarze obejmuje pomoc administracyjną i techniczną w celu przyjęcia odpowiednich standardów w dziedzinie prania brudnych pieniędzy, odpowiadających standardom przyjętym w tej dziedzinie przez Wspólnotę i fora międzynarodowe, włączając Grupę Roboczą do spraw Finansowych (FATF).

Artykuł 62

Zwalczanie używania i rozprowadzania narkotyków

1. Współpraca ma na celu:

a) poprawę skuteczności polityki i środków w celu zapobiegania i walki z produkcją, rozprowadzaniem i sprzedażą narkotyków i substancji psychotropowych;

b) wyeliminowanie nielegalnego zażywania takich produktów.

2. Strony określają wspólnie, zgodnie z ich ustawodawstwem krajowym, odpowiednie strategie i metody współpracy zmierzającej do osiągnięcia tych celów. Ich działania, jeżeli nie są prowadzone wspólnie, stanowią przedmiot konsultacji i ścisłej koordynacji.

W działania takie mogą być zaangażowane właściwe instytucje sektora publicznego i prywatnego oraz organizacje międzynarodowe we współpracy z Rządem Królestwa Maroka oraz z właściwymi władzami Wspólnoty i Państw Członkowskich.

3. Współpraca przybiera w szczególności następujące formy:

a) tworzenie lub rozbudowa klinik/schronisk oraz centrów informacyjnych na potrzeby leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od narkotyków;

b) wprowadzenie projektów prewencyjnych, informacyjnych, szkoleniowych i projektów w zakresie badań epidemiologicznych;

c) tworzenie standardów w zakresie zapobiegania sprzeniewierzaniu prekursorów i innych istotnych składników służących do nielegalnej produkcji narkotyków i substancji psychotropowych, odpowiadających standardom przyjętym przez Wspólnotę i właściwe władze międzynarodowe, w szczególności przez Grupę Roboczą do spraw Produktów Chemicznych (CATF);

d) planowanie i realizacja programów przewidujących alternatywy dla nielegalnej uprawy roślin narkotycznych w obszarach, w których taka uprawa występuje.

Artykuł 63

Obie Umawiające się Strony określają wspólnie procedury niezbędne do realizacji współpracy w obszarach objętych niniejszym tytułem.

TYTUŁ VI

WSPÓŁPRACA SPOŁECZNA I KULTURALNA

ROZDZIAŁ 1

PRACOWNICY

Artykuł 64

1. Traktowanie, jakie każde Państwo Członkowskie zapewnia pracownikom narodowości marokańskiej, zatrudnionych na jego terytorium, wolne jest od jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, w odniesieniu do warunków pracy, wynagradzania i zwalniania z pracy w stosunku do swoich własnych obywateli.

2. Każdy pracownik marokański posiadający czasowe zezwolenie na podjęcie odpłatnego zatrudnienia na terytorium Państwa Członkowskiego objęty jest postanowieniami ustępu 1 w zakresie warunków pracy i wynagrodzenia.

3. Maroko zapewnia takie samo traktowanie pracownikom będącym obywatelami Państwa Członkowskiego i zatrudnionych na jej terytorium.

Artykuł 65

1. Z zastrzeżeniem postanowień następnych ustępów, pracownicy narodowości marokańskiej oraz członkowie ich rodzin, którzy z nimi zamieszkują, korzystają, w zakresie zabezpieczenia społecznego, z traktowania wolnego od jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w stosunku do obywateli Państw Członkowskich, w których są zatrudnieni.

Pojęcie „zabezpieczenia społecznego” obejmuje obszary zabezpieczenia społecznego dotyczące świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, inwalidztwa, świadczeń emerytalnych, zasiłków dla pozostających przy życiu członków rodzin, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zasiłków pogrzebowych, zasiłków dla bezrobotnych i dodatków rodzinnych.

Jednakże postanowienia te nie mogą prowadzić do stosowania innych zasad koordynacji, przewidzianych w postanowieniach wspólnotowych opartych na artykule 51 Traktatu WE, w inny sposób niż na warunkach określonych w artykule 67 niniejszego Układu.

2. Wszystkie okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub stałego miejsca zamieszkania spełnione przez takich pracowników w różnych Państwach Członkowskich dodaje się do celów świadczeń rentowych i emerytalnych przysługujących ze względu na wiek, inwalidztwo, do celów rent rodzinnych oraz świadczeń tytułu choroby i macierzyństwa, a także do celów opieki medycznej dla pracowników i członków ich rodzin zamieszkujących na stałe we Wspólnocie.

3. Pracownicy ci otrzymują zasiłki rodzinne dla członków ich rodzin zamieszkałych we Wspólnocie.

4. Pracownicy ci mają prawo swobodnego przekazywania do Maroka, według stawek stosowanych na mocy ustawodawstwa Państwa lub Państw Członkowskich będących dłużnikami, wszelkich świadczeń rentowych i emerytalnych przysługujących ze względu na wiek, status członka rodziny pozostającego przy życiu, wypadek przy pracy lub chorobę zawodową, lub ze względu na inwalidztwo będące skutkiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, z wyjątkiem specjalnych świadczeń o charakterze nieskładkowym.

5. Maroko zapewnia pracownikom będącym obywatelami Państwa Członkowskiego, zatrudnionym na jej terytorium, jak również członkom ich rodzin, traktowanie podobne do określonego w ustępach 1, 3 i 4.

Artykuł 66

Postanowień niniejszego rozdziału nie stosuje się do obywateli Stron, zamieszkujących lub pracujących nielegalnie na terytorium krajów przyjmujących.

Artykuł 67

1. Przed końcem pierwszego roku od wejścia w życie niniejszego Układu, Rada Stowarzyszenia przyjmuje postanowienia w celu wykonania zasad określonych w artykule 65.

2. Rada Stowarzyszenia przyjmuje szczegółowe zasady współpracy administracyjnej, zapewniające niezbędne gwarancje zarządzania i kontroli w celu stosowania postanowień określonych w ustępie 1.

Artykuł 68

Postanowienia przyjęte przez Radę Stowarzyszenia zgodnie z artykułem 67 nie naruszają praw i obowiązków wynikających z umów dwustronnych wiążących Maroko i Państwa Członkowskie, w przypadku gdy umowy te przewidują bardziej korzystne traktowanie obywateli marokańskich lub obywateli Państw Członkowskich.

ROZDZIAŁ II

DIALOG SPOŁECZNY

Artykuł 69

1. Strony prowadzą stały dialog we wszelkich kwestiach społecznych będących przedmiotem ich zainteresowania.

2. Dialog taki wykorzystywany jest do poszukiwań dróg rozwoju w dziedzinie przepływu pracowników, równego traktowania i integracji społecznej obywateli marokańskich i obywateli Wspólnoty, którzy legalnie zamieszkują na terytorium krajów przyjmujących.

3. Dialog obejmuje w szczególności wszystkie kwestie dotyczące:

a) warunków życia i pracy wspólnot imigrantów;

b) migracji;

c) nielegalnej imigracji i warunków regulujących powrót osób, którzy naruszyli prawo pobytu oraz prawo do osiedlania się w ich krajach przyjmujących;

d) systemów i programów na rzecz równego traktowania obywateli Maroka i Wspólnoty, wzajemnej znajomości kultur i cywilizacji, rozwoju tolerancji i znoszenia dyskryminacji.

Artykuł 70

Dialog społeczny prowadzony jest na takich samych poziomach i zgodnie z takimi samymi procedurami jak przewidziane w tytule I niniejszego Układu, który może stanowić podstawę tego dialogu.

ROZDZIAŁ III

WSPÓŁPRACA SPOŁECZNA

Artykuł 71

1. W celu zacieśnienia współpracy między Stronami w dziedzinie polityki społecznej, realizuje się projekty i programy w każdym obszarze wspólnego zainteresowania.

Pierwszeństwo przyznane zostanie następującym projektom:

a) zmniejszeniu presji migracyjnej, w szczególności poprzez poprawienie warunków życia, tworzenie miejsc pracy i rozwój kształcenia w strefach będących źródłem emigracji;

b) przesiedlaniu repatriantów z powodu ich nielegalnego statusu względem ustawodawstwa danego kraju;

c) promocji roli kobiet w procesie rozwoju gospodarczego i społecznego poprzez edukację i media w ramach marokańskiej polityki w tej dziedzinie;

d) rozwój i wzmocnienie marokańskich programów planowania rodziny oraz ochrony matki i dziecka;

e) polepszenie systemu ochrony socjalnej;

f) usprawnienie systemu opieki zdrowotnej;

g) realizacja i finansowanie programów wymiany i spędzania wolnego czasu dla mieszanych grup młodzieży pochodzenia europejskiego i marokańskiego, zamieszkującej w Państwach Członkowskich, w celu promowania wzajemnej wiedzy o cywilizacji i wzmacniania tolerancji.

Artykuł 72

Systemy współpracy mogą być realizowane w koordynacji z Państwami Członkowskimi oraz właściwymi organizacjami międzynarodowymi.

Artykuł 73

Przed końcem pierwszego roku od wejścia w życie niniejszego Układu, Rada Stowarzyszenia tworzy grupę roboczą. Będzie ona odpowiedzialna za stałą i regularną ocenę realizacji postanowień rozdziałów I-III.

ROZDZIAŁ IV

WSPÓŁPRACA KULTURALNA

Artykuł 74

1. W celu zwiększenia wzajemnej wiedzy i zrozumienia, uwzględniając działania już wykonane, Strony zobowiązują się - przy wzajemnym poszanowaniu swoich kultur - zapewnić pewniejszą podstawę dla trwałego dialogu kulturalnego oraz wspierania stałej wzajemnej współpracy kulturalnej, nie wyłączając a prori żadnej dziedziny działalności.

2. Przy przygotowywaniu projektów i programów współpracy oraz przy przeprowadzaniu wspólnych działań, Strony przywiązują szczególną uwagę do młodych ludzi oraz do pisemnych i audiowizualnych środków wyrazu i komunikacji, ochrony dziedzictwa i upowszechniania kultury.

3. Strony uzgadniają, że programy współpracy kulturalnej będące w trakcie realizacji we Wspólnocie lub w jednym, lub kilku Państwach Członkowskich, mogą być rozszerzone na Maroko.

TYTUŁ VII

WSPÓŁPRACA FINANSOWA

Artykuł 75

W celu pełnego udziału w osiąganiu celów Układu, realizowana jest w odniesieniu do Maroka współpraca finansowa, zgodnie z odpowiednimi procedurami finansowymi i zasobami środków finansowych.

Po wejściu w życie Układu procedury te przyjmowane są za wspólną zgodą Stron przy pomocy najbardziej odpowiednich instrumentów.

Poza obszarami objętymi postanowieniami tytułów V i VI niniejszego Układu, współpraca pociąga za sobą:

- ułatwienie reform mających na celu modernizację gospodarki,

- unowocześnienie infrastruktury gospodarczej,

- wspieranie inwestycji prywatnych i tworzenie miejsc pracy,

- uwzględnienie wpływu na gospodarkę marokańską stopniowego wprowadzania strefy wolnego handlu, w szczególności pod kątem modernizacji i restrukturyzacji przemysłu,

- środki towarzyszące polityce realizowanej w sektorze socjalnym.

Artykuł 76

W ramach wspólnotowych instrumentów mających wspierać programy dostosowania strukturalnego w krajach śródziemnomorskich oraz przy ścisłej koordynacji z władzami marokańskimi i innymi uczestnikami, w szczególności międzynarodowymi instytucjami finansowymi, Wspólnota zbada odpowiednie kierunki wsparcia polityki strukturalnej realizowanej przez Maroko, w celu przywrócenia równowagi finansowej we wszystkich jej kluczowych aspektach oraz stworzenia otoczenia gospodarczego sprzyjającego przyspieszeniu rozwoju, przy jednoczesnym polepszeniu dobrobytu społecznego.

Artykuł 77

W celu zapewnienia skoordynowanego podejścia do wyjątkowych problemów makroekonomicznych i finansowych, które mogą pojawić się w wyniku stopniowego wdrażania postanowień Układu, Strony monitorują dokładnie rozwój handlu i stosunków finansowych między Wspólnotą a Marokiem jako część stałego dialogu gospodarczego, ustanowionego na mocy tytułu V.

TYTUŁ VIII

POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE, OGÓLNE I KOŃCOWE

Artykuł 78

Ustanawia się Radę Stowarzyszenia, która zbiera się na szczeblu ministerialnym raz w roku oraz jeżeli wymagają tego okoliczności, z inicjatywy jej przewodniczącego oraz zgodnie z warunkami ustanowionymi w jej regulaminie.

Rozpatruje ona istotne kwestie wynikające w ramach niniejszego Układu oraz wszelkie inne dwustronne lub międzynarodowe zagadnienia stanowiące przedmiot wspólnego zainteresowania.

Artykuł 79

1. Rada Stowarzyszenia składa się, z jednej strony z członków Rady Unii Europejskiej i członków Komisji Wspólnot Europejskich oraz członków Rządu Królestwa Maroka z drugiej strony.

2. Członkowie Rady Stowarzyszenia mogą ustanowić zastępców zgodnie z postanowieniami ustanowionymi w jej regulaminie.

3. Rada Stowarzyszenia uchwala swój regulamin.

4. Radzie Stowarzyszenia przewodniczy kolejno członek Rady Unii Europejskiej i członek Rządu Królestwa Maroka, zgodnie z zasadami ustanowionymi w jej regulaminie wewnętrznym.

Artykuł 80

Dla osiągnięcia celów Układu Rada Stowarzyszenia ma prawo do podejmowania decyzji w przypadkach w nim przewidzianych.

Podjęte decyzje są wiążące dla Stron, które zobowiązane są do podejmowania środków niezbędnych do ich realizacji. Rada Stowarzyszenia może również formułować odpowiednie zalecenia.

Rada przygotowuje decyzje i zalecenia w drodze porozumienia między Stronami.

Artykuł 81

1. Z zastrzeżeniem uprawnień Rady, ustanawia się Komitet Stowarzyszenia, który odpowiedzialny jest za wykonywanie niniejszego Układu.

2. Rada Stowarzyszenia może delegować Komitetowi Stowarzyszenia wszystkie lub część swoich uprawnień.

Artykuł 82

1. Komitet Stowarzyszenia, który zbiera się na szczeblu urzędniczym, składa się, z jednej strony z przedstawicieli członków Rady Unii Europejskiej oraz członków Komisji Wspólnot Europejskich oraz, z drugiej strony z przedstawicieli Rządu Królestwa Maroka.

2. Komitet Stowarzyszenia uchwala swój regulamin.

3. Komitetowi Stowarzyszenia przewodniczy kolejno przedstawiciel Prezydencji Rady Unii Europejskiej oraz przedstawiciel Rządu Królestwa Maroka.

Komitet Stowarzyszenia zwyczajnie zbiera się przemiennie we Wspólnocie i w Maroku.

Artykuł 83

Komitet Stowarzyszenia ma prawo do podejmowania decyzji w sprawie wykonywania postanowień Układu, jak również w dziedzinach, w których Rada przekazała mu swoje uprawnienia.

Komitet przygotowuje swoje decyzje w drodze porozumienia między Stronami. Decyzje te są wiążące dla Stron, które zobowiązane są do podejmowania środków niezbędnych do wykonania podjętych decyzji.

Artykuł 84

Rada Stowarzyszenia może podjąć decyzję o utworzeniu grupy roboczej lub organu niezbędnych do wykonywania Układu.

Artykuł 85

Rada Stowarzyszenia podejmuje wszelkie niezbędne środki w celu ułatwienia współpracy i kontaktów między Parlamentem Europejskim a instytucjami parlamentarnymi Królestwa Maroka, oraz między Komitetem Ekonomiczno-Społecznym Wspólnoty a Radą Ekonomiczno-Społeczną Królestwa Maroka.

Artykuł 86

1. Każda ze Stron może przedstawić Radzie Stowarzyszenia jakikolwiek spór wynikający ze stosowania lub wykładni niniejszego Układu.

2. Rada Stowarzyszenia może rozstrzygać spory w trybie decyzji.

3. Każda ze Stron zobowiązana jest do podjęcia środków dotyczących wykonania decyzji, określonej w ustępie 2.

4. W przypadku gdy rozstrzygnięcie sporu nie jest możliwe zgodnie z ustępem 2, każda ze Stron może powiadomić drugą Stronę o wyznaczeniu arbitra; druga Strona jest wtedy zobowiązana do wyznaczenia drugiego arbitra w terminie dwóch miesięcy. Do celów stosowania tej procedury Wspólnota i Państwa Członkowskie uważane są za jedną Stronę sporu.

Rada Stowarzyszenia wyznacza trzeciego arbitra.

Decyzje arbitrów podejmowane są większością głosów.

Każda ze Stron sporu podejmuje kroki niezbędne do wykonania decyzji arbitrów.

Artykuł 87

Żadne z postanowień Układu nie stanowi przeszkody dla Umawiającej się Strony w podejmowaniu jakichkolwiek środków:

a) które uważa za niezbędne do zapobiegania ujawnieniu informacji naruszających jej podstawowe interesy bezpieczeństwa;

b) które dotyczą produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojskowymi, lub też badań, rozwoju i produkcji niezbędnych do celów obronności, o ile środki te nie osłabią warunków konkurencji w zakresie produktów nieprzeznaczonych na cele ściśle wojskowe;

c) które uzna za istotne dla własnego bezpieczeństwa w przypadku poważnych rozruchów wewnętrznych zagrażających porządkowi publicznemu, w przypadku wojny albo poważnego napięcia międzynarodowego grożącego wybuchem wojny lub w celu wypełnienia zobowiązań przyjętych na rzecz utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

Artykuł 88

W dziedzinach objętych niniejszym Układem oraz bez uszczerbku dla jakichkolwiek postanowień szczególnych w nim zawartych:

- uregulowania stosowane przez Królestwo Maroka w odniesieniu do Wspólnoty nie mogą prowadzić do jakiejkolwiek dyskryminacji między Państwami Członkowskimi, ich obywatelami, czy też spółkami lub przedsiębiorstwami,

- uregulowania stosowane przez Wspólnotę w stosunku do Królestwa Maroka nie mogą prowadzić do jakiejkolwiek dyskryminacji między obywatelami Maroka, ich spółkami lub przedsiębiorstwami.

Artykuł 89

Żadne z postanowień Układu nie powoduje:

- rozszerzenia przywilejów fiskalnych przyznanych przez każdą ze Stron w jakiejkolwiek międzynarodowej umowie lub porozumieniu, które jest dla tej Strony wiążące,

- przeszkody dla przyjęcia lub stosowania przez Stronę jakiegokolwiek środka mającego na celu zapobieganie nadużyciom finansowym lub uchyleniu się od podatków,

- przeszkody dla prawa każdej Strony do stosowania odpowiednich postanowień ustawodawstwa podatkowego w odniesieniu do podatników, którzy nie są w identycznej sytuacji ze względu na miejsce zamieszkania.

Artykuł 90

1. Strony podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne niezbędne do wypełnienia ich zobowiązań z tytułu niniejszego Układu. Zapewnią one, że cele określone w niniejszym Układzie zostaną osiągnięte.

2. Jeśli jedna ze Stron uzna, iż druga Strona nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań nałożonych na nią na mocy Układu, może podjąć odpowiednie środki. Przedtem jednak, z wyjątkiem szczególnie nagłych przypadków, dostarcza Radzie Stowarzyszenia wszelkie istotne informacje niezbędne do dokładnego zbadania sytuacji w celu znalezienia rozwiązania, możliwego do przyjęcia przez obie Strony.

Przy wyborze środków należy przyznać pierwszeństwo tym, które w najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie Układu. Rada Stowarzyszenia jest niezwłocznie powiadamiana o podjęciu tych środków, jeżeli zażąda tego druga Strona.

Artykuł 91

Protokoły 1-5, załączniki 1-7 oraz deklaracje stanowią integralną część niniejszego Układu. Deklaracje i Porozumienia w formie wymiany listów znajdują się w Akcie Końcowym, który również stanowi integralną część niniejszego Układu.

Artykuł 92

Do celów niniejszego Układu „Strony” oznaczają, z jednej strony, Wspólnotę lub Państwa Członkowskie albo Wspólnotę i jej Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi uprawnieniami, oraz Maroko, z drugiej strony.

Artykuł 93

Niniejszy Układ zawiera się na czas nieograniczony.

Każda ze Stron może wypowiedzieć niniejszy Układ poprzez powiadomienie drugiej Strony. Układ przestaje obowiązywać sześć miesięcy po takim powiadomieniu.

Artykuł 94

Niniejszy Układ stosuje się, z jednej strony, w odniesieniu do terytoriów, na których obowiązują Traktaty ustanawiające Wspólnotę Europejską, Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, zgodnie z warunkami określonymi w tych Traktatach, a z drugiej strony, do terytorium Królestwa Maroka.

Artykuł 95

Niniejszy Układ sporządzony jest w dwóch egzemplarzach w językach duńskim, niderlandzkim, angielskim, fińskim, francuskim, niemieckim, greckim, włoskim, portugalskim, hiszpańskim, szwedzkim i arabskim, wszystkie teksty są na równi autentyczne.

Artykuł 96

1. Niniejszy Układ zostaje zatwierdzony przez Umawiające się Strony zgodnie z ich procedurami wewnętrznymi.

Układ wchodzi w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca następującego po dniu, w którym Umawiające się Strony powiadamiają się wzajemnie o zakończeniu procedur, określonych w akapicie pierwszym.

2. Układ z chwilą wejścia w życie zastępuje Umowę o współpracy między Wspólnotą Europejską a Królestwem Maroka oraz Umowę między Państwami Członkowskimi Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali a Królestwem Maroka, podpisanych w Tunisie dnia 25 kwietnia 1976 roku.

(^*) Zmienione oznaczenia artykułów 81, 82 i 87 w skonsolidowanej wersji Traktatu WE (po wejściu w życie Traktatu Amsterdamskiego).

WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW

Załącznik 1	Produkty określone w artykule 10 ustęp 1
Załącznik 2	Produkty określone w artykule 10 ustęp 2
Załącznik 3	Produkty określone w artykule 11 ustęp 2
Załącznik 4	Produkty określone w artykule 11 ustęp 3
Załącznik 5	Produkty określone w artykule 12 ustęp 1
Załącznik 6	Produkty określone w artykule 12 ustęp 2
Załącznik 7	dotyczący własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej

ZAŁĄCZNIK 1

PRODUKTY OKREŚLONE W ARTYKULE 10 USTĘP 1

ZAŁĄCZNIK 2

PRODUKTY OKREŚLONE W ARTYKULE 10 USTĘP 2

Wykaz 1 (^*)

(^*) Produkty, w stosunku do których Maroko utrzyma poziom należności celnych obowiązujący w dniu 1 stycznia 1995 roku, przez okres czterech lat, w granicach podanych kontyngentów taryfowych, zgodnie z artykułem 10 ustęp 3 akapit pierwszy. Zgodnie z artykułem 10 ustęp 3 akapit drugi, w trakcie znoszenia składnika przemysłowego ceł, stosownie do postanowień artykułu 10 ustęp 4, poziom stawek celnych, które mają być stosowane w odniesieniu do produktów, dla których zostaną zniesione kontyngenty taryfowe, nie może być wyższy niż poziom stawek obowiązujący w dniu 1 stycznia 1995 roku.

Wykaz 2

Wykaz 3

ZAŁĄCZNIK 3

PRODUKTY OKREŚLONE W ARTYKULE 11 USTĘP 2

ZAŁĄCZNIK 4

PRODUKTY OKREŚLONE W ARTYKULE 11 USTĘP 3

ZAŁĄCZNIK 5

PRODUKTY OKREŚLONE W ARTYKULE 12 USTĘP 1

ZAŁĄCZNIK 6

PRODUKTY OKREŚLONE W ARTYKULE 12 USTĘP 2

Wykaz 1 (^*)

(^*) Pojęcie towary używane rozumie się z uwzględnieniem kryterium wieku produktu na podstawie okresu użytkowania tych produktów, który zostanie określony przez Strony sześć miesięcy przed wejściem w życie niniejszego Układu.

Pojęcie produktów używanych nie dotyczy towarów odnowionych lub uznanych za zgodnie z obowiązującymi w Maroku normami technicznymi.

Wykaz 2 (^*)

(^*) Pojęcie towary używane rozumie się z uwzględnieniem kryterium wieku produktu na podstawie okresu użytkowania tych produktów, który zostanie określony przez Strony sześć miesięcy przed wejściem w życie niniejszego Układu.

Pojęcie produktów używanych nie dotyczy towarów odnowionych lub uznanych za zgodnie z obowiązującymi w Maroku normami technicznymi.

ZAŁĄCZNIK 7

ODNOSZĄCY SIĘ DO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ, PRZEMYSŁOWEJ I HANDLOWEJ