STRONY,

ZDECYDOWANE wprowadzić w życie Konwencję w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości,

ŚWIADOME, że tlenki azotu, siarka, lotne związki organiczne zostały powiązane ze szkodliwymi skutkami na zdrowie człowieka i środowisko,

ZANIEPOKOJONE, że dla zdrowia człowieka i roślinności ładunki krytyczne zakwaszenia, ładunki krytyczne azotu pochodzącego ze składników pokarmowych i ładunki krytyczne ozonu są nadal przekroczone w wielu obszarach regionu Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych,

ZANIEPOKOJONE RÓWNIEŻ, że emitowane tlenki azotu, siarka oraz lotne związki organiczne, podobnie jak zanieczyszczenia wtórne, takie jak ozon i produkty reakcji amoniaku, przenoszone są w atmosferze na duże odległości i mogą mieć szkodliwe skutki transgraniczne,

UZNAJĄC, że emisje z terytoriów Stron regionu Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych przyczyniają się do zanieczyszczenia powietrza w skali półkuli i w skali globalnej oraz uznając tendencję do przenoszenia między kontynentami i potrzebę dalszych badań co do tej tendencji,

UZNAJĄC RÓWNIEŻ, że Kanada i Stany Zjednoczone Ameryki negocjują na forum dwustronnym w sprawie redukcji emisji tlenków azotu i lotnych związków organicznych, aby zmierzyć się z transgranicznym skutkiem ozonowym,

UZNAJĄC PONADTO, że Kanada podejmie dalsze redukcje emisji siarki do roku 2010 poprzez wprowadzenie w życie Ogólnokanadyjskiej strategii kwaśnych deszczów na lata po roku 2000 oraz że Stany Zjednoczone zobowiązują do wprowadzenia w życie programu redukcji tlenków azotu we wschodnich Stanach Zjednoczonych i do redukcji emisji niezbędnych, by spełnić swoje krajowe normy jakości powietrza dla zanieczyszczeń pyłowych,

ZDECYDOWANE zastosować podejście w oparciu o kryterium kompleksowych skutków jednoczesnego oddziaływania wielu zanieczyszczeń dla zapobiegania i minimalizowania nadmiaru krytycznych ładunków i poziomów,

BIORĄC POD UWAGĘ emisje pochodzące z niektórych istniejących prac i instalacji odpowiedzialnych za obecne poziomy zanieczyszczenia powietrza oraz rozwój przyszłych prac i instalacji,

ŚWIADOME dostępności technik i praktyk zarządzających dla redukcji emisji tych substancji,

ZDECYDOWANE podjąć środki w celu przewidywania, zapobiegania lub minimalizowania emisji tych substancji, uwzględniając zastosowanie podejścia ostrożnościowego, jak określono w zasadzie 15 Deklaracji z Rio w sprawie środowiska i rozwoju,

POTWIERDZAJĄC, że Państwa mają, zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych i zasadami prawa międzynarodowego, suwerenne prawo do wykorzystywania ich własnych zasobów zgodnie z ich własną polityką dotycząca środowiska i rozwoju oraz potwierdzając odpowiedzialność za zapewnienie, że działania w ramach ich jurysdykcji lub kontroli nie powodują szkody dla środowiska innych Państw lub obszarów poza granicami krajowej jurysdykcji,

ŚWIADOME potrzeby efektywnego pod względem kosztów podejścia do zwalczania zanieczyszczenia powietrza, które uwzględnia różnice w skutkach i obniżanie kosztów między krajami,

STWIERDZAJĄC wagę wkładu sektorów prywatnego i pozarządowego w wiedzę o skutkach związanych z tymi substancjami oraz dostępnymi technikami obniżania, a także ich rolę w niesieniu pomocy w redukcji emisji do atmosfery,

MAJĄC NA UWADZE, że środki podjęte w celu zredukowania emisji siarki, tlenków azotu, amoniaku i lotnych związków organicznych nie powinny stanowić środka arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji lub ukrytych restrykcji w międzynarodowej konkurencji i handlu,

UWZGLĘDNIAJĄC najlepszą dostępna wiedzę naukową i techniczną oraz dane dotyczące emisji, procesów atmosferycznych oraz skutków na zdrowie człowieka i środowisko tych substancji, podobnie jak obniżenie kosztów, a także uwzględniając potrzebę poprawienia tej wiedzy i kontynuacji współpracy naukowej i technicznej dla dalszego zrozumienia tych kwestii,

STWIERDZAJĄC, że zgodnie z Protokołem dotyczącym kontroli emisji tlenków azotu lub ich przepływów o charakterze transgranicznym, przyjętym w Sofii dnia 31 października 1988 roku oraz z Protokołem dotyczącym kontroli emisji lotnych związków organicznych lub ich przepływów o charakterze transgranicznym, przyjętym w Genewie dnia 18 listopada 1991 roku, istnieje już przepis o kontroli emisji tlenków azotu i lotnych związków organicznych i że techniczne załączniki do obu tych protokołów zawierają już techniczne wytyczne dla redukcji tych emisji,

STWIERDZAJĄC RÓWNIEŻ, że zgodnie z Protokołem w sprawie dalszej redukcji emisji siarki, przyjętym w Oslo dnia 14 czerwca 1994 roku, istnieje już przepis o zredukowaniu emisji siarki w celu przyczynienia się obniżenia depozycji kwasów poprzez zniwelowanie przerostów krytycznych depozycji siarki, które zostały uzyskane z krytycznych ładunków kwasowości według wkładu utlenionych związków siarki w stosunku do całkowitej depozycji kwasu w 1990 roku,

STWIERDZAJĄC PONADTO, że niniejszy Protokół jest pierwszym porozumieniem na podstawie Konwencji traktującym szczególnie o związkach zredukowanego azotu,

MAJĄC NA UWADZE, że redukowanie emisji tych substancji może zapewnić dodatkowe korzyści w związku z kontrolą innych substancji, włączając w to w szczególności transgraniczne wtórne aerozole pyłowe, które przyczyniają się do skutków na zdrowie człowieka związanych z narażeniem na zanieczyszczenia pyłowe przenoszone droga powietrzną,

MAJĄC RÓWNIEŻ NA UWADZE potrzebę uniknięcia, w najszerszym możliwym zakresie, podjęcia środków dla osiągnięcia celów niniejszego Protokołu, które pogarszają inne problemy związane ze zdrowiem i środowiskiem,

STWIERDZAJĄC, że środki podjęte w celu redukcji emisji tlenków azotu i amoniaku powinny pociągać za sobą świadomość o pełnym biogeochemicznym cyklu oraz, w najszerszym możliwym zakresie, nie zwiększać emisji reakcyjnego azotu, w tym podtlenku azotu, który mógłby pogorszyć inne problemy związane z azotem,

ŚWIADOME, że metan i tlenek węgla emitowane przez działalność ludzką przyczyniają się, w obecności tlenków azotu i lotnych związków organicznych, do powstawania ozonu troposferycznego, oraz

ŚWIADOME RÓWNIEŻ zobowiązań, które Strony przyjęły na podstawie Konwencji Ramowej Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu,

UZGODNIŁY, CO NASTĘPUJE:

Artykuł 1

Definicje

Do celów niniejszego Protokołu:

1) „Konwencja” oznacza Konwencję w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości, przyjętą w Genewie dnia 13 listopada 1979 roku;

2) „EMEP” oznacza Wspólny program monitoringu i oceny transgranicznego przenoszenia zanieczyszczeń na dalekie odległości w Europie;

3) „Organ Wykonawczy” oznacza Organ Wykonawczy dla Konwencji ustanowiony na podstawie artykułu 10 ustęp 1 Konwencji;

4) „Komisja” oznacza Europejską Komisję Gospodarczą Narodów Zjednoczonych;

5) „Strony” oznaczają, o ile kontekst nie wymaga inaczej, Strony niniejszego Protokołu;

6) „zakres geograficzny EMEP” oznacza obszar określony w artykule 1 ustęp 4 Protokołu do Konwencji z 1979 roku w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości dotyczący długofalowego finansowania wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości w Europie (EMEP), przyjętego w Genewie dnia 28 września 1984 roku;

7) „emisja” oznacza uwolnienie do atmosfery substancji ze źródła punktowego lub rozproszonego;

8) „tlenki azotu” oznaczają tlenek azotu i dwutlenek azotu, wyrażony jako dwutlenek azotu (NO₂);

9) „związki zredukowanego azotu” oznaczają amoniak i produkty jego reakcji;

10) „siarka” oznacza wszystkie związki siarki, wyrażone jako dwutlenek siarki (SO₂);

11) „lotne związki organiczne”, lub „LZO” , oznaczają, chyba że ustalono inaczej, wszystkie związki organiczne natury antropogenicznej, inne niż metan, które zdolne są produkować utleniacze fotochemiczne poprzez reakcję z tlenkami azotu w obecności światła słonecznego;

12) „ładunek krytyczny” oznacza ilościowy szacunek wielkości oddziaływania jednego lub więcej rodzajów zanieczyszczeń, poniżej którego, zgodnie z obecnym stanem wiedzy, nie występują znaczące szkodliwe skutki dla wrażliwych elementów środowiska;

13) „poziomy krytyczne” oznaczają stężenie zanieczyszczeń w atmosferze, powyżej których, zgodnie z obecnym stanem wiedzy, mogą występować bezpośrednie negatywne skutki dla receptorów takich jak ludzie, rośliny, ekosystemy lub materiały;

14) „obszar zarządzania emisjami zanieczyszczeń” , lub „OZEZ”, oznacza obszar wyznaczony w załączniku III na warunkach określonych w artykule 3 ustęp 9;

15) „źródło stacjonarne” oznacza jakikolwiek stały budynek, strukturę, urządzenie, instalację lub wyposażenie, który emituje lub może emitować siarkę, tlenki azotu, lotne związki organiczne lub amoniak bezpośrednio lub pośrednio do atmosfery;

16) „nowe źródło stacjonarne” oznacza jakiekolwiek źródło stacjonarne, którego budowa lub znacząca modyfikacja rozpoczyna się po upływie jednego roku od daty wejścia w życie niniejszego Protokołu. Decyzja o tym, czy przebudowa jest znacząca czy nie, pozostaje sprawą właściwych władz krajowych przy uwzględnieniu takich czynników, jak korzyści dla środowiska wynikające z przebudowy.

Artykuł 2

Cel

Celem niniejszego Protokołu jest kontrolowanie i redukcja emisji siarki, tlenków azotu, amoniaku i lotnych związków organicznych, które uwalniane zostają poprzez działalność antropogeniczną i mogą powodować szkodliwe skutki na ludzkie zdrowie, naturalne ekosystemy, materiały i uprawy ze względu na zakwaszani, eutrofizację lub występowanie ozonu w warstwie przyziemnej jako efekt transgranicznego transportu atmosferycznego na dalekie odległości oraz zapewnienie, w najszerszym możliwym zakresie, że w podejściu długofalowym i w podejściu „małych kroczków” , biorąc pod uwagę postępy w wiedzy naukowej, atmosferyczne depozycje i stężenia nie przekraczają:

a) dla Stron w zakresie geograficznym EMEP i Kanady, krytycznych ładunków kwasowości, jak opisano w załączniku I;

b) dla Stron w zakresie geograficznym EMEP, krytycznych ładunków azotu pochodzącego ze składników pokarmowych, jak opisano w załączniku I;

c) dla ozonu:

i) dla Stron w zakresie geograficznym EMEP, krytycznych poziomów ozonu, jak podano w załączniku I;

ii) dla Kanady, ogólnokanadyjskiej normy dla ozonu;

iii) dla Stanów Zjednoczonych Ameryki, krajowej normy jakości otaczającego powietrza dla ozonu.

Artykuł 3

Podstawowe zobowiązania

1. Każda Strona posiadająca pułap emisji w którejkolwiek tabeli w załączniku II zredukuje i utrzyma redukcję jej rocznych emisji zgodnie z tym pułapem i przedziałami czasowymi określonymi w tym załączniku. Każda Strona, jako minimum, kontroluje swoje roczne emisje związków zanieczyszczeń zgodnie ze zobowiązaniami w załączniku II.

2. Każda Strona zastosuje wartości dopuszczalne określone w załącznikach IV, V i VI do każdego nowego źródła stacjonarnego w ramach kategorii źródeł stacjonarnych, jak wskazano w tych załącznikach, nie później niż w przedziałach czasowych określonych w załączniku VII. Jako alternatywę Strona może zastosować inną strategię redukcji emisji, która osiąga równoważne całkowite poziomy emisji dla wszystkich kategorii źródeł razem wziętych.

3. Każda Strona, w takim zakresie, w jakim jest to wykonalne z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia oraz biorąc pod uwagę koszty i korzyści, zastosuje wartości dopuszczalne określone w załącznikach IV, V i VI dla każdego istniejącego źródła stacjonarnego w ramach kategorii źródeł stacjonarnych, jak wskazano w tych załącznikach, nie później niż w przedziałach czasowych określonych w załączniku VII. Jako alternatywę Strona może zastosować inną strategię redukcji emisji, która osiąga równoważne całkowite poziomy emisji dla wszystkich kategorii źródeł razem wziętych lub, dla Stron spoza geograficznego zakresu EMEP, które są niezbędne dla osiągnięcia krajowych i regionalnych celów dotyczących obniżenia zakwaszenia i spełnienia krajowych norm jakości powietrza.

4. Wartości dopuszczalne dla nowych i istniejących kotłów grzewczych i ogrzewaczy procesowych o nominalnej mocy cieplnej przekraczającej 50 MW_th oraz nowych pojazdów ciężarowych o dużej ładowności obliczone zostają przez Strony na sesji Organu Wykonawczego w celu zmiany załączników IV, V i VIII nie później niż dwa lata po dacie wejścia w życie niniejszego Protokołu.

5. Każda Strona zastosuje wartości dopuszczalne dla paliw i nowych źródeł ruchomych wyznaczone w załączniku VIII, nie później niż w przedziałach czasowych określonych w załączniku VII.

6. Każda Strona zastosuje najlepsze dostępne techniki w stosunku do źródeł ruchomych i do każdego nowego lub istniejącego źródła stacjonarnego, biorąc pod uwagę wytyczne zawarte w dokumentach I do V przyjęte przez Organ Wykonawczy na jego siedemnastej sesji (decyzja 1999/1) oraz zmiany do tych dokumentów.

7. Każda Strona podejmie właściwe środki oparte, między innymi, na naukowych i ekonomicznych kryteriach w celu redukcji emisji lotnych związków organicznych związanych z używaniem produktów nie zawartych w załącznikach VI lub VIII. Strony, nie później niż na drugiej sesji Organu Wykonawczego po wejściu w życie niniejszego Protokołu, rozważą w celu przyjęcia Załącznika dotyczącego produktów, włączając w to kryteria dla selekcji takich produktów, wartości dopuszczalne dla zawartości lotnych związków organicznych w produktach nie zawartych w załączniku VI lub VIII, podobnie jak przedziały czasowe dla zastosowania tych wartości dopuszczalnych.

8. Każda Strona, z zastrzeżeniem ustępu 10:

a) zastosuje, jako minimum, środki kontroli amoniaku określone w załączniku IX;

b) zastosuje, gdzie uważa to za właściwe, najlepsze dostępne techniki dla zapobiegania i redukcji emisji amoniaku, jak wyszczególniono w wytycznych dokumentu V przyjętego przez Organ Wykonawczy na jego siedemnastej sesji (decyzja 1999/1) oraz zmiany do tego dokumentu.

9. Ustęp 10 stosuje się do każdej Strony:

a) której całkowity obszar lądowy jest większy niż 2 miliony kilometrów kwadratowych;

b) której roczne emisje siarki, tlenków azotu, amoniaku i/lub lotnych związków organicznych przyczyniających się do zakwaszenia, eutrofizacji lub tworzenia ozonu na obszarach znajdujących się pod jurysdykcją jednej lub wielu innych Stron pochodzących przeważnie z terytoriów obszaru znajdującego się pod jej jurysdykcją, który jest określony jako OZEZ w załączniku III oraz która przedstawiła dokumentację zgodnie z literą c) w tej sprawie;

c) która przedłożyła przy podpisie, ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu, lub przystąpieniu do niniejszego Protokołu opis zakresu geograficznego jednego lub więcej OZEZ-ów dla jednego lub więcej zanieczyszczeń, wraz z dokumentacją potwierdzającą, do załączenia w załączniku III;

d) która określiła przy podpisie, ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu, lub przystąpieniu do niniejszego Protokołu swój zamiar działania zgodnie z niniejszym ustępem.

10. Od Strony, do której stosuje się niniejszy ustęp:

a) jeżeli znajduje się w zakresie geograficznym EMEP, wymaga się dostosowania do postanowień niniejszego artykułu i załącznika II tylko w ramach odnośnego OZEZ dla każdego zanieczyszczenia, dla którego OZEZ w zakresie swojej właściwości zawarty jest w załączniku III; lub

b) jeżeli nie znajduje się w zakresie geograficznym EMEP, wymaga się dostosowania do postanowień ustępów 1, 2, 3, 5, 6 i 7 oraz załącznika II, tylko w ramach odnośnego OZEZ dla każdego zanieczyszczenia (tlenków azotu, siarki i/lub lotnych związków organicznych), dla którego OZEZ w zakresie swojej właściwości zawarty jest załączniku III oraz nie wymaga się dostosowania do ustępu 8 gdziekolwiek w zakresie swojej właściwości.

11. Kanada i Stany Zjednoczone Ameryki, przy ich ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu, lub przy przystąpieniu do niniejszego Protokołu przedłożą Organowi Wykonawczemu ich odpowiednie zobowiązania dotyczące redukcji emisji odnoszące się do siarki, tlenków azotu i lotnych związków organicznych w celu ich automatycznego włączenia do załącznika II.

12. Strony, z zastrzeżeniem wyniku pierwszego przeglądu przewidzianego na mocy artykułu 10 i nie później niż w terminie jednego roku po zakończeniu tego przeglądu, rozpoczynają negocjacje w sprawie dalszych zobowiązań dotyczących redukcji emisji.

Artykuł 4

Wymiana informacji i technologii

1. Każda Strona, w sposób zgodny z jej przepisami ustawodawczymi i wykonawczymi oraz praktykami, a także zgodnie z jej zobowiązaniami zawartymi w niniejszym Protokole, stworzy korzystne warunki dla ułatwienia wymiany informacji, technologii i technik w celu redukowania emisji siarki, tlenków azotu, amoniaku i lotnych związków organicznych poprzez promowanie między innymi:

1. rozwoju i aktualizowania baz danych dotyczących najlepszych dostępnych technik, włączając w to te, które zwiększają efektywne wykorzystywanie energii, palniki o niskim poziomie emisji oraz dobre praktyki środowiskowe w rolnictwie;

2. wymiany informacji i doświadczeń w rozwijaniu mniej zanieczyszczających systemów transportu;

3. bezpośredniego kontaktu i współpracy przemysłowej, w tym wspólnych przedsiębiorstw;

4. zapewnienia pomocy technicznej.

2. Promując działania wyszczególnione w ustępie 1, każda Strona stworzy sprzyjające warunki poprzez ułatwiane kontaktów i współpracy między właściwymi organizacjami i jednostkami w sektorze prywatnym i publicznym, które są zdolne zapewnić usługi techniczne, projektowe i inżynieryjne, sprzęt lub finansowanie.

Artykuł 5

Świadomość społeczna

1. Każda Strona, w sposób zgodny z jej przepisami ustawodawczymi i wykonawczymi oraz praktykami, będzie wspierać dostarczanie informacji ogółowi społeczeństwa, w tym informacje dotyczące:

a) krajowych rocznych emisji siarki, tlenków azotu, amoniaku i lotnych związków organicznych oraz postępu w kierunku zgodności z krajowymi pułapami emisji lub innymi zobowiązaniami określonymi w artykule 3;

b) depozycji i stężeń odnośnych zanieczyszczeń oraz, gdzie stosowne, tych depozycji i stężeń w stosunku do ładunków i poziomów krytycznych określonych w artykule 2;

c) poziomów ozonu troposferycznego;

d) strategii i środków stosowanych lub które mają być zastosowane w celu redukcji problemów związanych z zanieczyszczeniem powietrza będących przedmiotem niniejszego Protokołu i określonych w artykule 6.

2. Ponadto każda Strona może udostępnić na szeroką skalę społeczeństwu informacje w celu minimalizacji emisji, włączając w to informacje dotyczące:

a) mniej zanieczyszczających paliw, odnawialnych źródeł energii i efektywnego wykorzystania energii, w tym ich wykorzystania w transporcie;

b) lotnych związków organicznych w produktach, włączając etykietowanie;

c) opcji zarządzania odpadami zawierającymi lotne związki organiczne, które są wytwarzane przez społeczeństwo;

d) dobrych praktyk rolniczych w celu redukcji emisji amoniaku;

e) skutków zdrowotnych i środowiskowych związanych z zanieczyszczeniami objętymi przez niniejszy Protokół;

f) kroków, które jednostki i zakłady przemysłowe mogą podejmować w celu wspomożenia redukcji emisji zanieczyszczeń objętych przez niniejszy Protokół.

Artykuł 6

Strategie, polityki, programy, środki i informacje

1. Każda Strona, w stopniu, w jakim to konieczne i na podstawie należytych kryteriów naukowych i ekonomicznych, w celu ułatwienia wprowadzenia w życie jej zobowiązań na mocy artykułu 3:

a) przyjmie strategie, polityki i programy wspierające bez zbytniego opóźnienia od momentu, kiedy ten Protokół wchodzi w życie dla tej Strony;

b) zastosuje środki w celu kontroli i redukcji jej emisji siarki, tlenków azotu, amoniaku i lotnych związków organicznych;

c) zastosuje środki w celu pobudzenia efektywnego wykorzystywania energii odnawialnej;

d) zastosuje środki w celu obniżenia wykorzystywania paliw zanieczyszczających;

e) rozwinie i wprowadzi mniej zanieczyszczające systemy transportowe i systemy wspierania zarządzania ruchem w celu redukcji całkowitych emisji pochodzących z ruchu drogowego;

f) zastosuje środki w celu pobudzenia rozwoju i wprowadzania procesów i produktów powodujących niski stopień zanieczyszczenia, biorąc pod uwagę wytyczne zawarte w dokumentach I– V przyjęte przez Organ Wykonawczy na jego siedemnastej sesji (decyzja 1999/1) oraz zmiany do tych dokumentów;

g) pobudzi wprowadzanie w życie programów zarządzających w celu redukcji emisji, włączając w to programy nieobowiązkowe oraz wykorzystanie instrumentów ekonomicznych, biorąc pod uwagę wytyczne zawarte w dokumencie VI przyjęte przez Organ Wykonawczy na jego siedemnastej sesji (decyzja 1999/1) oraz zmiany do tego dokumentu;

h) wprowadzi w życie i będzie dalej opracowywać polityki i środki zgodnie z jej krajowymi okolicznościami, takie jak postępująca redukcja lub znoszenie niedoskonałości rynkowych, bodźców fiskalnych, zwolnień podatkowych i celnych i subsydiów we wszystkich sektorach, które emitują siarkę, tlenki azotu, amoniak i lotne związki organiczne, które są sprzeczne z celem niniejszego Protokołu oraz zastosuje instrumenty rynkowe;

i) zastosuje środki, gdzie są one efektywne pod względem kosztów, w celu redukcji emisji pochodzących z odpadów produktów zawierających lotne związki organiczne.

2. Każda Strona zbiera i zachowuje informacje w sprawie:

a) aktualnych poziomów emisji siarki, związków azotu i lotnych związków organicznych oraz stężeń i depozycji tych związków oraz ozonu w otoczeniu, biorąc pod uwagę, dla tych Stron, które znajdują się w zakresie geograficznym EMEP, plan działań EMEP;

b) skutków stężeń i depozycji w otoczeniu siarki, związków azotu i lotnych związków organicznych oraz ozonu na ludzkie zdrowie, lądowe i wodne ekosystemy oraz materiały.

3. Strony mogą podejmować bardziej rygorystyczne środki, niż te, które są wymagane na mocy niniejszego Protokołu.

Artykuł 7

Sprawozdawczość

1. Z zastrzeżeniem swoich przepisów ustawowych i wykonawczych oraz zgodnie ze swoimi zobowiązaniami na podstawie niniejszego Protokołu:

a) każda ze Stron składa sprawozdanie, za pośrednictwem Sekretarza Wykonawczego Komisji, do Organu Wykonawczego, na zasadzie okresowej jak zostało to ustalone przez Strony na posiedzeniu Organu Wykonawczego, w zakresie informacji dotyczących środków, jakie podjęła w celu wprowadzenia w życie niniejszego Protokołu. Jak również:

i) kiedy Strona stosuje inne strategie redukcji emisji na mocy artykułu 3 ustęp 2 i 3, dokumentuje ona zastosowane strategie oraz ich zgodność z wymogami tych ustępów;

ii) kiedy Strona ocenia pewne wartości dopuszczalne, w sposób określony zgodnie z postanowieniami artykułu 3 ustęp 3, za nie wykonalne technicznie lub ekonomicznie, biorąc pod uwagę koszty i korzyści, składa w tej sprawie sprawozdanie wraz z uzasadnieniem;

b) każda Strona w ramach zakresu geograficznego EMEP składa sprawozdanie, za pośrednictwem Sekretarza Wykonawczego Komisji, do EMEP, na zasadzie okresowej określonej przez Komitet Sterujący EMEP i zatwierdzonej przez Strony na sesji Organu Wykonawczego, zawierające następujące informacje:

i) poziomy emisji siarki, tlenków azotu, amoniaki i lotnych związków organicznych wykorzystując, jako minimum, metodologie oraz decyzje o charakterze czasowym i przestrzennym określone przez Komitet Sterujący EMEP;

ii) poziomy emisji każdej substancji w roku referencyjnym (1990) przy użyciu takich samych metodologii i oraz decyzji o charakterze czasowym i przestrzennym;

iii) dane dotyczące planowanych emisji i bieżących planów redukcyjnych;

iv) kiedy uważa to za właściwe, wszelkie szczególne okoliczności uzasadniające emisje, które są tymczasowo wyższe niż pułapy ustanowione dla tej Strony dla jednego lub więcej zanieczyszczeń;

c) Strony spoza zakresu geograficznego EMEP udostępnią informacje podobne do tych określonych w literze b) na żądanie Organu Wykonawczego.

2. Informacje, które mają być przekazywane zgodnie z ustępem 1 litera a) są zgodne z decyzją dotyczącą formatu i zawartości, przyjętą przez Strony na sesji Organu Wykonawczego. Warunki tej decyzji zostaną przejrzane, jeśli zaistnieje potrzeba określenia dodatkowych elementów dotyczących formatu lub treści informacji, jakie mają być zawarte w sprawozdaniach.

3. W odpowiednim terminie przed doroczną sesją Organu Wykonawczego, EMEP przekazuje informacje w sprawie:

a) stężeń i depozycji siarki i związków azotu w otoczeniu, podobnie jak, gdzie są one dostępne, stężeń lotnych związki organiczne i ozonu w otoczeniu;

b) obliczeń dotyczących budżetów siarki, utleniaczy i zredukowanego azotu oraz istotne informacje dotyczące transportu ozonu i jego prekursorów na dalekie odległości.

Strony na obszarach poza zasięgiem geograficznym EMEP udostępniają podobne informacje na żądanie organu wykonawczego.

4. Organ Wykonawczy, zgodnie z postanowieniami artykułu 10 ustęp 2 litera b) Konwencji, uzgadnia przygotowanie informacji dotyczących skutków depozycji siarki i związków azotu oraz stężenia ozonu.

5. Strony, na sesjach Organu Wykonawczego, uzgadniają przygotowanie, w regularnych odstępach czasu, skorygowanych informacji dotyczących obliczonych i zoptymalizowanych na poziomie międzynarodowym przydziałów redukcji emisji dla państw znajdujących się w zakresie geograficznym EMEP, wykorzystując zintegrowane modele szacunkowe, w tym modele transportu atmosferycznego, w celu zredukowania dalszej, do celów artykułu 3 ustęp 1, różnicy między aktualnymi depozycjami siarki i związków azotu oraz wartościami ładunków krytycznych, podobnie jak różnicy między aktualnymi stężeniami ozonu i wartościami krytycznych poziomów ozonu określonych w załączniku I lub takich alternatywnych metod oceny, jakie zostały zatwierdzone przez Strony na sesji Organu Wykonawczego.

Artykuł 8

Badania, rozwój i monitoring

Strony wspierają badania, rozwój, monitoring i współpracę związaną z:

a) międzynarodową harmonizacją metod obliczania i oceny szkodliwych skutków związanych z substancjami skierowanymi przez niniejszy Protokół do wykorzystania w ustalaniu krytycznych ładunków i krytycznych poziomów oraz, odpowiednio, wypracowaniem procedur takiej harmonizacji;

b) doskonaleniem baz danych emisji, w szczególności tych dotyczących amoniaku i lotnych związków organicznych;

c) doskonaleniem techniki i systemów monitoringu oraz doskonaleniem modelowania transportu, stężeń i depozycji siarki, związków azotu i lotnych związków organicznych, podobnie jak tworzenia ozonu i wtórnych cząstek stałych;

d) poprawą naukowego zrozumienia długoterminowego efektu emisji i ich wpływu na hemisferyczne tło stężeń siarki, azotu, lotnych związków organicznych, ozonu i zanieczyszczeń pyłowych, koncentrując się w szczególności na chemii swobodnej troposfery i potencjale międzykontynentalnego przepływu zanieczyszczeń;

e) dalszym opracowaniem ogólnej strategii w celu redukowania szkodliwych skutków zakwaszania, eutrofizacji i fotochemicznego zanieczyszczenia powietrza, w tym współdziałań i skutków kompleksowych;

f) strategiami w zakresie dalszych redukcji emisji siarki, tlenków azotu, amoniaku i lotnych związków organicznych opartymi na krytycznych ładunkach i poziomach, podobnie jak na rozwoju technicznym oraz doskonaleniem zintegrowanego modelowania szacunkowego w celu obliczenia zoptymalizowanych na poziomie międzynarodowym przydziałów redukcji emisji, biorąc pod uwagę potrzebę uniknięcia nadmiernych kosztów dla którejkolwiek ze Stron. Powinno się kłaść specjalny nacisk na emisje pochodzące z rolnictwa i transportu;

g) identyfikacją trendów w czasie i naukowego zrozumienia szerszych skutków siarki, azotu i lotnych związków organicznych oraz fotochemicznego zanieczyszczenia powietrza na ludzkie zdrowie, włączając ich wkład w stężenie zanieczyszczeń pyłowych, środowisko, w szczególności zakwaszenie i eutrofizację, oraz materiałów, w szczególności zabytków historycznych i kulturalnych, biorąc pod uwagę związek między tlenkami siarki, tlenkami azotu, amoniakiem, lotnymi związkami organicznymi i ozonem troposferycznym;

h) technologiami zwalczania emisji oraz technologiami i technikami zwiększenia efektywnego wykorzystywania energii, oszczędzania energii i wykorzystania energii odnawialnej;

i) efektywnością technik kontroli amoniaku dla gospodarstw i ich wpływu na lokalne i regionalne depozycje;

j) zarządzaniem zapotrzebowaniem na transport oraz rozwojem i promowaniem mniej zanieczyszczających form transportu;

k) kwantyfikacją oraz, gdzie jest to możliwe, ekonomiczną oceną korzyści dla środowiska i zdrowia ludzkiego wynikających z redukcji emisji siarki, tlenków azotu, amoniaku i lotnych związków organicznych;

l) rozwojem narzędzi dla umożliwienia szerokiego stosowania i dostępności metod i wyników tych prac.

Artykuł 9

Zgodność

Zgodne wykonanie przez każdą ze Stron swoich zobowiązań na mocy niniejszego Protokołu podlega regularnemu sprawdzeniu. Komitet Wdrażający, ustanowiony na mocy decyzji 1997/2 Organu Wykonawczego podczas jego piętnastego posiedzenia, przeprowadza takie przeglądy i przedstawia sprawozdanie Stronom na sesji Organu Wykonawczego zgodnie z warunkami Załącznika do tej decyzji, łącznie ze wszystkimi jego zmianami.

Artykuł 10

Przeglądy dokonywane przez Strony na sesjach Organu Wykonawczego

1. Strony, na sesjach Organu Wykonawczego, na podstawie artykułu 10 ustęp 2 litera a) Konwencji, dokonują przeglądu informacji dostarczonych przez Strony, EMEP i organy pomocnicze Organu Wykonawczego, danych dotyczących skutków stężeń i depozycji siarki i związków azotu oraz fotochemicznego zanieczyszczenia powietrza, podobnie jak sprawozdań Komitetu Wdrażającego określonego w artykule 9.

2. a) Strony, na posiedzeniach organu wykonawczego, poddają przeglądowi zobowiązania wymienione w niniejszym Protokole, włączając:

i) ich zobowiązania w stosunku do ich obliczonych i zoptymalizowanych na poziomie międzynarodowym przydziałów redukcji emisji określonych w artykule 7 ustęp 5;

ii) adekwatność zobowiązań oraz postęp dokonany w kierunku osiągnięcia celów niniejszego Protokołu;

b) przeglądy biorą pod uwagę najlepsze dostępne informacje naukowe o skutkach zakwaszenia, eutrofizacji oraz fotochemicznego zanieczyszczenia powietrza, włączając oceny wszystkich odnośnych skutków zdrowotnych, krytyczne ładunki i poziomy, rozwój i udoskonalenie zintegrowanych modeli szacunkowych, rozwój technologiczny, zmianę warunków ekonomicznych, postęp poczyniony w dziedzinie baz danych dotyczących emisji i technik zwalczania, w szczególności odnoszących się do amoniaku i lotnych związków organicznych, a także wypełnienie zobowiązań dotyczących poziomów emisji;

c) procedury, metody oraz terminy dokonywania takich przeglądów są określane przez Strony na sesji Organu Wykonawczego. Pierwszy taki przegląd rozpocznie się nie później niż po roku od momentu wejścia w życie niniejszego Protokołu.

Artykuł 11

Rozstrzyganie sporów

1. W razie powstania sporu między dwiema lub więcej Stronami dotyczącego interpretacji lub stosowania niniejszego Protokołu, zainteresowane Strony poszukują rozwiązania sporu w drodze negocjacji lub stosując jakąkolwiek inną metodę rozstrzygania sporu według ich własnego wyboru. Strony sporu informują Organ Wykonawczy o powstaniu tego sporu.

2. W czasie ratyfikowania, przyjmowania, zatwierdzania lub przystępowania do niniejszego Protokołu, lub w okresie późniejszym, Strona, która nie jest regionalną organizacją integracji gospodarczej może deklarować w formie dokumentu pisemnego przedstawionego depozytariuszowi, że w odniesieniu do sporu dotyczącego interpretacji lub stosowania niniejszego Protokołu, uznaje jeden lub obydwa z następujących środków rozstrzygania sporów jako obligatoryjny ipso facto i bez specjalnego porozumienia, w odniesieniu do Strony przyjmującej takie samo zobowiązanie:

a) przekazanie sporu do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości;

b) postępowanie arbitrażowe zgodnie z procedurami przyjętymi przez Strony na sesji Organu Wykonawczego, tak szybko, jak jest to wykonalne, w Załączniku dotyczącym postępowania arbitrażowego.

Strona, która jest regionalną organizacją integracji gospodarczej może złożyć deklarację z podobnym skutkiem w odniesieniu do postępowania arbitrażowego zgodnie z procedurami określonymi w literze b).

3. Deklaracja złożona na mocy ustępu 2 pozostaje w mocy do momentu jej wygaśnięcia zgodnie z jej warunkami lub do trzech miesięcy po złożeniu u depozytariusza pisemnego zawiadomienia o jej odwołaniu.

4. Nowa deklaracja, zawiadomienie o odwołaniu lub wygaśnięciu deklaracji w żaden sposób nie wpływają na procedury sądowe będące w toku przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości lub sądem arbitrażowym, chyba że strony sporu postanowią inaczej.

5. Z wyjątkiem przypadku, kiedy strony w sporze przyjęły tę samą metodę rozstrzygnięcia sporu na mocy ustępu 2, jeżeli po 12 miesiącach od czasu powiadomienia przez jedną ze Stron drugiej o zaistnieniu sporu między nimi, strony, których to dotyczy nie są w stanie rozstrzygnąć swojego sporu za pomocą metod wspomnianych w ustępie 1, spór zostaje przedłożony, na żądanie którejkolwiek ze stron w sporze, do koncyliacji.

6. Do celów ustępu 5, zostanie utworzona Komisja koncyliacyjna. Komisja składa się z jednakowej liczby członków wyznaczonych przez każdą z zainteresowanych stron, lub w przypadku gdy Strony biorące udział w koncyliacji posiadają wspólny interes, przez grupę posiadającą ten sam interes oraz z przewodniczącego wybranego wspólnie przez tak wyznaczonych członków. Komisja przygotowuje propozycję orzeczenia, którą strony sporu rozważają w dobrej wierze.

Artykuł 12

Załączniki

Załączniki do niniejszego Protokołu stanowią integralną część Protokołu.

Artykuł 13

Zmiany i dostosowania

1. Każda ze Stron może zaproponować zmiany do niniejszego Protokołu. Każda Strona Konwencji może zaproponować dostosowanie do załącznika II do niniejszego Protokołu polegające na dodaniu jej nazwy wraz z poziomami emisji, pułapami emisji i wartościami procentowymi redukcji emisji.

2. Proponowane zmiany i dostosowania przedkładane są na piśmie Sekretarzowi Wykonawczemu Komisji, który zawiadamia o nich wszystkie Strony. Strony poddają dyskusji proponowane zmiany i dostosowania na następnym posiedzeniu organu wykonawczego, pod warunkiem że propozycje te zostały wysłane do Stron przez Sekretarza Wykonawczego z co najmniej dziewięćdziesięciodniowym wyprzedzeniem.

3. Zmiany do niniejszego Protokołu, w tym zmiany do załączników II–IX przyjmowane są w drodze konsensusu Stron obecnych na sesji Organu Wykonawczego i wchodzą w życie w odniesieniu do Stron, które je przyjęły dziewięćdziesiątego dnia po dacie złożenia depozytariuszowi dokumentów ich przyjęcia przez dwie trzecie Stron. W odniesieniu do każdej innej Strony zmiany wchodzą w życie dziewięćdziesiątego dnia po dniu, w którym ta Strona złożyła swój dokument ich przyjęcia.

4. Zmiany do załączników do niniejszego Protokołu, inne niż do załączników określonych w ustępie 3, przyjmowane są w drodze konsensusu Stron obecnych na sesji Organu Wykonawczego. Po upływie dziewięćdziesięciu dni od daty zawiadomienia wszystkich Stron przez Sekretarza Wykonawczego Komisji, zmiana do każdego z tych załączników staje się obowiązująca dla tych Stron, które nie dostarczyły do depozytariusza notyfikacji zgodnie z postanowieniami ustępu 5, pod warunkiem że co najmniej 16 ze Stron nie dostarczyło takiej notyfikacji.

5. Każda Strona, która nie jest w stanie zatwierdzić poprawki do Załącznika, innej niż do załącznika określonego w ustępie 3, powiadamia o tym fakcie depozytariusza na piśmie w ciągu dziewięćdziesięciu dni od momentu powiadomienia o przyjęciu poprawki. Depozytariusz zawiadomi niezwłocznie wszystkie Strony o każdym otrzymanym zawiadomieniu. Strona może w każdej chwili zastąpić jej uprzednią notyfikację przyjęciem, a po złożeniu dokumentu przyjęcia u depozytariusza, zmiana do takiego Załącznika staje się obowiązująca dla tej Strony.

6. Dostosowania do załącznika II przyjmowane są w drodze konsensusu Stron obecnych na sesji Organu Wykonawczego i stają się one obwiązujące dla wszystkich Stron niniejszego Protokołu dziewięćdziesiątego dnia po dacie notyfikacji Stron na piśmie przez Sekretarza Wykonawczego Komisji o przyjęciu dostosowania.

Artykuł 14

Podpis

1. Niniejszy Protokół jest otwarty do podpisu w Gothenburgu (Szwecja) w dniu 30 listopada i dniu 1 grudnia 1999 roku, następnie w siedzibie głównej Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku do dnia 30 maja 2000 roku przez Państwa będące członkami Komisji, jak również przez Państwa posiadające status doradczy przy Komisji na podstawie ustępu 8 rezolucji Rady Społeczno-Gospodarczej 36 (IV) z dnia 28 marca 1947 roku, oraz dla regionalnych organizacji integracji gospodarczej, utworzonych przez suwerenne państwa będące członkami Komisji, które mają uprawnienia w odniesieniu do prowadzenia negocjacji, zawierania i stosowania międzynarodowych umów w sprawach objętych niniejszym Protokołem, pod warunkiem że zainteresowane Państwa i organizacje są Stronami Konwencji i są wymienione w załączniku II.

2. W sprawach należących do ich kompetencji, takie regionalne organizacje integracji gospodarczej we własnym imieniu korzystają z praw i wypełniają obowiązki, które niniejszy Protokół przyznaje ich Państwom Członkowskim. W takich wypadkach, Państwa Członkowskie tych organizacji nie są uprawnione do korzystania z takich praw indywidualnie.

Artykuł 15

Ratyfikacja, przyjęcie, zatwierdzenie i przystąpienie

1. Niniejszy Protokół podlega ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu przez sygnatariuszy.

2. Niniejszy Protokół jest otwarty do przystąpienia od dnia 31 grudnia 2000 roku dla państw i organizacji, które spełniają wymogi artykułu 14 ustęp 1.

3. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia składane są depozytariuszowi.

Artykuł 16

Depozytariusz

Depozytariuszem jest Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych.

Artykuł 17

Wejście w życie

1. Niniejszy Protokół wchodzi w życie dziewięćdziesiątego dnia następującego po dniu, w którym u depozytariusza został złożony szesnasty dokument ratyfikacyjny, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia.

2. Dla każdego państwa i organizacji spełniających wymogi artykułu 14 ustęp 1, które ratyfikują, przyjmują lub zatwierdzą niniejszy Protokół lub przystępują do niego po złożeniu szesnastego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia lub przystąpienia, Protokół wchodzi w życie dziewięćdziesiątego dnia następującego po dniu złożenia przez tę Stronę swojego dokumentu ratyfikacji, przyjęcia zatwierdzenia lub przystąpienia.

Artykuł 18

Wystąpienie

W każdej chwili po upływie pięciu lat od daty wejścia w życie niniejszego Protokółu w stosunku do Strony, Strona ta może, w drodze złożenia pisemnej notyfikacji depozytariuszowi, złożyć wypowiedzenie. Wypowiedzenie takie nabiera mocy dziewięćdziesiątego dnia następującego po dniu jego otrzymania przez depozytariusza lub w późniejszym terminie, jaki może zostać określony w notyfikacji dotyczącej wypowiedzenia.

Artykuł 19

Teksty autentyczne

Oryginał niniejszego Protokołu, którego teksty angielski, francuski i rosyjski są jednakowo autentyczne, zostanie złożony Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych.

NA DOWÓD CZEGO niżej podpisani, należycie w tym celu upoważnieni, podpisali niniejszy Protokół.

Sporządzono w Gothenburg (Szwecja), trzydziestego dnia listopada tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego dziewiątego roku.

ZAŁĄCZNIK I

Dokument w formacie PDF

ZAŁĄCZNIK II

Dokument w formacie PDF

ZAŁĄCZNIK III

Dokument w formacie PDF

ZAŁĄCZNIK IV

Dokument w formacie PDF

ZAŁĄCZNIK V

Dokument w formacie PDF

ZAŁĄCZNIK VI

Dokument w formacie PDF

ZAŁĄCZNIK VII

Dokument w formacie PDF

ZAŁĄCZNIK VIII

Dokument w formacie PDF

ZAŁĄCZNIK IX

Dokument w formacie PDF