Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP)

Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony

Preambuła

Niniejsze Porozumienie odzwierciedla rolę, jaką partnerzy społeczni mogą odgrywać w realizacji europejskiej strategii zatrudnienia, przyjętej w trakcie nadzwyczajnego szczytu w Luksemburgu w 1997 r. i, jako następstwo Porozumienia ramowego dotyczącego pracy w niepełnym wymiarze godzin, stanowi nowy wkład w tworzenie lepszej równowagi między „elastycznością czasu pracy a bezpieczeństwem pracowników”.

Strony niniejszego Porozumienia uznają, że umowy zawarte na czas nieokreślony są i pozostaną powszechną formą stosunków pracy między pracodawcami a pracownikami. Uznają one również, że umowy o pracę na czas określony odpowiadają, w pewnych warunkach, jednocześnie potrzebom pracodawców, jak i pracowników.

Niniejsze Porozumienie ustanawia zasady ogólne i minimalne wymagania, dotyczące pracy na czas określony, uznając, że szczegółowe warunki ich stosowania muszą uwzględniać rzeczywistą sytuację, istniejącą w poszczególnych krajach, gałęziach i okresach. Stanowi ono odzwierciedlenie woli partnerów społecznych ustanowienia ogólnych ram, w celu zagwarantowania równego traktowania pracowników zatrudnionych na czas określony, poprzez zapewnienie im ochrony na wypadek dyskryminującego traktowania oraz ustanowienia ogólnych ram korzystania z umów o pracę na czas określony na podstawach możliwych do zaakceptowania przez pracodawców i pracowników.

Niniejsze Porozumienie stosuje się do pracowników zatrudnionych na czas określony, z wyłączeniem tych, którzy oddawani są do dyspozycji przedsiębiorstwa korzystającego z usług agencji pracy czasowej. Zamiarem stron jest rozważenie konieczności zawarcia podobnego porozumienia dotyczącego agencyjnej pracy czasowej.

Niniejsze Porozumienie dotyczy warunków zatrudniania osób pracujących na podstawie umów zawartych na czas określony, z zastrzeżeniem, że zagadnienia dotyczące ustawowych systemów zabezpieczenia społecznego pozostają w sferze kompetencji Państw Członkowskich. W tym zakresie, partnerzy społeczni przyjmują do wiadomości Deklarację Rady Europejskiej w sprawie zatrudnienia, przyjętą w Dublinie w 1996 r., która podkreśliła, między innymi, konieczność rozwijania systemów zabezpieczenia społecznego, bardziej sprzyjających zwiększaniu zatrudnienia poprzez „rozwijanie systemów ochrony socjalnej zdolnych dostosować się do nowych modeli wykonywania pracy i zdolnych do stwarzania odpowiedniej ochrony osób zatrudnionych w takich ramach”. Strony niniejszego Porozumienia przywołują opinię wyrażoną w Porozumieniu 1997 r. dotyczącym pracy w niepełnym wymiarze godzin, iż Państwa Członkowskie powinny bezzwłocznie wprowadzić w życie tę deklarację.

Ponadto, uznaje się również, że konieczne są zmiany w pracowniczych systemach zabezpieczenia socjalnego, w celu dostosowania ich do obecnie istniejących warunków, a zwłaszcza, aby umożliwić przenoszenie praw.

ETUC, UNICE i CEEP zwracają się do Komisji o przedstawienie niniejszego Porozumienia ramowego Radzie tak aby, w drodze decyzji, Rada nadała tym wymogom moc wiążącą w Państwach Członkowskich będących stronami Porozumienia w sprawie polityki społecznej, dołączonego do Protokołu (nr 14) w sprawie polityki społecznej, załączonego do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

Strony niniejszego Porozumienia zwracają się do Komisji, w jej propozycji zmierzającej do wykonania postanowień niniejszego Porozumienia, aby przewidziała wymóg aby Państwa Członkowskie przyjęły przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne, niezbędne do wykonania decyzji Rady , najpóźniej w ciągu dwóch lat od jej przyjęcia lub też zapewniły, iż (¹), przed upływem tego okresu partnerzy społeczni ustanowią, w drodze porozumienia, przepisy niezbędne dla jego wykonania. Państwa Członkowskie mogą razie konieczności, po skonsultowaniu się z partnerami społecznymi, w celu przezwyciężenia szczególnych trudności lub w celu wykonania postanowień układu zbiorowego, skorzystać z dodatkowego rocznego terminu.

Strony niniejszego Porozumienia oczekują, że partnerzy społeczni będą konsultowani, uprzednio w stosunku do jakiejkolwiek inicjatywy ustawodawczej, wydania przepisów wykonawczych lub administracyjnych, podejmowanych przez Państwo Członkowskie w celu zapewnienia zgodności z niniejszym Porozumieniem.

Bez uszczerbku dla roli sądów krajowych i Trybunału Sprawiedliwości, strony niniejszego Porozumienia oczekują, że wszelkie zagadnienia związane z interpretacją postanowień niniejszego Porozumienia na szczeblu europejskim będą, w pierwszym rzędzie, przekazywane im przez Komisję, w celu wyrażenia opinii na ich temat.

Postanowienia ogólne

1. Uwzględniając postanowienia Porozumienia w sprawie polityki społecznej, dołączonego do Protokołu (nr 14) w sprawie polityki społecznej, załączonego do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 3.4 i art.4.2;

2. Art. 4.2 Porozumienia w sprawie polityki społecznej przewiduje, że porozumienia zawierane na szczeblu wspólnotowym mogą być wykonywane, na wspólny wniosek stron sygnatariuszy, w drodze decyzji Rady podjętej na wniosek Komisji;

3. Komisja, w swoim drugim dokumencie konsultacyjnym dotyczącym elastycznych rozwiązań w zakresie czasu pracy i bezpieczeństwa pracowników, zgłosiła zamiar złożenia propozycji przyjęcia prawnie wiążącej regulacji wspólnotowej;

4. Parlament Europejski, w swojej opinii na temat projektu dyrektywy w sprawie pracy w niepełnym wymiarze godzin, zwrócił się do Komisji o niezwłoczne przedłożenie propozycji dyrektyw dotyczących innych elastycznych form pracy, takich jak praca na czas określony i czasowa praca agencyjna;

5. W konkluzjach nadzwyczajnego szczytu w sprawie zatrudnienia, przyjętych w Luksemburgu, Rada Europejska zwróciła się do partnerów społecznych o wszczęcie negocjacji porozumień „zmierzających do unowocześnienia organizacji pracy, w tym porozumień dotyczących elastycznych form pracy, w celu uczynienia przedsiębiorstw produktywnymi i konkurencyjnymi oraz w celu osiągnięcia koniecznej równowagi między elastycznością a bezpieczeństwem”;

6. Umowy o pracę zawierane na czas nieokreślony są powszechną formą stosunku pracy i przyczyniają się do podnoszenia jakości życia zainteresowanych pracowników oraz do podnoszenia efektywności;

7. Korzystanie z umów o pracę zawieranych na czas określony, oparte na obiektywnych przesłankach, jest środkiem zapobiegania nadużyciom;

8. Umowy o pracę zawierane na czas określony stanowią cechę zatrudnienia w niektórych gałęziach, zawodach i pracach, które mogą odpowiadać jednocześnie tak pracodawcom, jak i pracownikom;

9. Ponad połowa osób pracujących na czas określony w Unii Europejskiej to kobiety i że niniejsze porozumienie może, wobec tego, przyczynić się do poprawy sytuacji w zakresie równości szans kobiet i mężczyzn;

10. Niniejsze Porozumienie pozostawia Państwom Członkowskim i partnerom społecznym określanie warunków stosowania jego ogólnych zasad, wymogów minimalnych i przepisów, w celu uwzględnienia sytuacji istniejącej w każdym z Państw Członkowskich oraz okoliczności w poszczególnych gałęziach i zawodach, w tym o charakterze pracy sezonowej;

11. Niniejsze Porozumienie bierze pod uwagę konieczność podnoszenia wymagań w zakresie polityki społecznej, wzmocnienia konkurencyjności gospodarki Wspólnoty oraz unikania narzucania przymusu administracyjnego, finansowego i prawnego, który mógłby powstrzymywać tworzenie oraz rozwój małych i średnich przedsiębiorstw;

12. Partnerom społecznym najłatwiej jest znaleźć rozwiązania odpowiadające tak potrzebom pracodawców, jak i pracowników, z tego względu, musi być przyznana im szczególna rola w toku wprowadzenia w życie i stosowania niniejszego porozumienia;

STRONY BĘDĄCE SYGNATARIUSZAMI ZAWARŁY NINIEJSZE POROZUMIENIE:

Cel (klauzula 1)

Celem niniejszego Porozumienia jest:

a) poprawa warunków pracy na czas określony, poprzez zagwarantowanie przestrzegania zasady niedyskryminacji;

b) ustanowienie ram dla zapobiegania nadużyciom wynikającym z wykorzystywaniem kolejnych umów lub stosunków pracy zawieranych na czas określony.

Zakres (klauzula 2)

1. Niniejsze Porozumienie ma zastosowanie do pracowników zatrudnionych na czas określony, na podstawie umowy lub w ramach stosunku pracy określonego przez ustawodawstwo, układy zbiorowe lub praktykę obowiązującą w każdym z Państw Członkowskich.

2. Państwa Członkowskie, po przeprowadzeniu konsultacji z partnerami społecznymi, i/lub partnerzy społeczni, mogą przewidzieć, że niniejsze porozumienie nie będzie miało zastosowania do:

a) stosunków pracy mających na celu wstępne szkolenie zawodowe lub system praktyk;

b) umów lub stosunków pracy zawartych w ramach szczególnego publicznego programu szkolenia, integracji lub przekwalifikowania zawodowego, lub takiego programu wspieranego przez władze publiczne.

Definicje (klauzula 3)

1. Do celów niniejszego Porozumienia „pracownik zatrudniony na czas określony” oznacza osobę, która zawarła umowę o pracę lub stosunek pracy bezpośrednio między pracodawcą a pracownikiem, a termin wygaśnięcia umowy o pracę lub stosunku pracy jest określony przez obiektywne warunki, takie jak nadejście dokładnie określonej daty, wykonanie określonego zadania lub nastąpienie określonego wydarzenia.

2. Do celów niniejszego Porozumienia „porównywalny pracownik zatrudniony na czas nieokreślony” oznacza pracownika, który zawarł umowę o pracę lub stosunek pracy na czas nieokreślony w tym samym zakładzie i mającego pracę/zawód taki sam lub podobny, uwzględniając kwalifikacje/umiejętności.

O ile nie ma żadnego porównywalnego pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony w tym samym zakładzie, porównania dokonuje się poprzez odwołanie do właściwego układu zbiorowego lub, w razie braku właściwego układu zbiorowego, porównania dokonuje się zgodnie z ustawodawstwem krajowym, układami zbiorowymi lub praktyką.

Zasada niedyskryminacji (klauzula 4)

1. Jeżeli chodzi o warunki pracy, pracownicy zatrudnieni na czas określony nie będą traktowani w sposób mniej korzystny niż porównywalni pracownicy zatrudnieni na czas nieokreślony, jedynie z tego powodu, że pracują na czas określony, chyba, że zróżnicowane traktowanie uzasadnione jest powodami o charakterze obiektywnym.

2. O ile jest to właściwe, zastosowanie ma zasada pro rata temporis.

3. Warunki stosowania niniejszej klauzuli określone zostaną przez Państwa Członkowskie, po konsultacji z partnerami społecznymi, i/lub przez partnerów społecznych, z uwzględnieniem regulacji wspólnotowych oraz ustawodawstwa krajowego, układów zbiorowych i praktyki.

4. Kryteria w zakresie długości okresu zatrudnienia, dotyczące szczególnych warunków zatrudnienia, będą takie same w odniesieniu do pracowników zatrudnionych na czas określony, jak w odniesieniu do pracowników zatrudnionych na czas, nieokreślony, chyba, że zróżnicowanie kryteriów w zakresie długości okresu zatrudnienia uzasadnione jest powodami o charakterze obiektywnym.

Środki zapobiegania nadużyciom (klauzula 5)

1. W celu zapobiegania nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy zawieranych na czas określony, Państwa Członkowskie, po przeprowadzeniu konsultacji z partnerami społecznymi, zgodnie z ustawodawstwem krajowym, układami zbiorowymi i praktyką, i/lub partnerzy społeczni, wprowadzają, o ile nie istnieją równoważne rozwiązania prawne, zmierzające do zapobiegania nadużyciom, w sposób uwzględniający potrzeby szczególnych gałęzi i/lub grup pracowników, jeden lub więcej spośród następujących środków:

a) obiektywne powody, uzasadniające odnowienie takich umów lub stosunków pracy;

b) maksymalną łączną długość kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy na czas określony;

c) liczbę odnowień takich umów lub stosunków.

2. Państwa Członkowskie, po przeprowadzeniu konsultacji z partnerami społecznymi, i/lub partnerzy społeczni, ustalają, o ile to właściwe, na jakich warunkach umowy zawarte na czas określony lub stosunki pracy:

a) będą uważane za „kolejne”

b) będą uważane za umowy o pracę lub stosunki pracy zawarte na czas nieokreślony.

Informacje i możliwości zatrudnienia (klauzula 6)

1. Pracodawcy informują pracowników zatrudnionych na czas określony o wolnych miejscach pracy w zakładzie lub przedsiębiorstwie, tak, aby zapewnić, że będą oni mieć taką samą możliwość uzyskania pracy na czas nieokreślony, jak inni pracownicy. Informacje takie będą mogły być udzielane w drodze ogólnych powiadomień umieszczanych w odpowiednim miejscu w zakładzie lub przedsiębiorstwie.

2. W możliwym zakresie, pracodawca powinien ułatwiać dostęp pracowników zatrudnionych na czas określony do odpowiednich szkoleń, w celu podnoszenia ich kwalifikacji, rozwijania kariery zawodowej oraz mobilności zawodowej.

Informacja i konsultacja (klauzula 7)

1. Pracownicy zatrudnieni na czas określony brani są pod uwagę przy ustalaniu progów, powyżej których organy przedstawicielstwa pracowników mogą być tworzone w przedsiębiorstwach, w sposób przewidziany przez przepisy prawa krajowego, do celów przewidzianych przez przepisy krajowe lub regulacje wspólnotowe.

2. Ustalenia dotyczące stosowania klauzuli 7.1 ustanawiane są przez Państwa Członkowskie, po przeprowadzeniu konsultacji z partnerami społecznymi, i/lub partnerów społecznych, zgodnie z przepisami krajowymi, układami zbiorowymi lub praktyką oraz z uwzględnieniem klauzuli 4.1.

3. Na ile to możliwe, pracodawcy powinni udzielać istniejącym organom przedstawicielstwa pracowników odpowiednich informacji na temat pracy na czas określony wykonywanej w zakładzie.

Postanowienia dotyczące wprowadzenia w życie (klauzula 8)

1. Państwa Członkowskie i/lub partnerzy społeczni mogą utrzymać w mocy lub wprowadzić przepisy bardziej korzystne dla pracowników, niż postanowienia ustanowione w niniejszym Porozumieniu.

2. Niniejsze Porozumienie nie narusza bardziej szczegółowych regulacji wspólnotowych, w szczególności regulacji wspólnotowych dotyczących równego traktowania lub równości szans dla kobiet i mężczyzn.

3. Wykonanie niniejszego Porozumienia nie stanowi ważnej podstawy do obniżenia ogólnego poziomu ochrony, gwarantowanego pracownikom w ramach przedmiotu niniejszego Porozumienia.

4. Niniejsze Porozumienie nie narusza prawa partnerów społecznych do zawierania, na odpowiednim szczeblu, w tym na szczeblu europejskim, porozumień dostosowujących i/lub uzupełniających postanowienia niniejszego Porozumienia w taki sposób, aby wziąć pod uwagę szczególne potrzeby zainteresowanych partnerów społecznych.

5. Zapobieganie oraz rozwiązywanie sporów i skarg, powstających na tle stosowania niniejszego Porozumienia, podejmowane jest zgodnie z przepisami krajowymi, układami zbiorowymi i praktyką.

6. Strony sygnatariusze dokonają przeglądu stosowania niniejszego Porozumienia w pięć lat od daty podjęcia przez Radę decyzji, na wniosek jednej ze stron Porozumienia.

dnia 18 marca 1999 r.