RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 75,

uwzględniając wniosek Komisji(¹),

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego(²),

uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno - Społecznego(³),

a także mając na uwadze, co następuje:

do celów wspólnej polityki transportowej i jako wkład do poprawy bezpieczeństwa drogowego, a także dla ułatwienia ruchu osób zamieszkałych w jednym z Państw Członkowskich innym niż ten, w którym zdawali egzamin na prawo jazdy, pożądanym jest, aby istniał jeden wzór krajowego prawa jazdy dla całej Wspólnoty uznawany wzajemnie przez Państwa Członkowskie, bez potrzeby wymiany praw jazdy;

pierwszy krok w tym kierunku został podjęty poprzez pierwszą dyrektywę Rady 80/1263/EWG z dnia 4 grudnia 1980 r. w sprawie wprowadzenia praw jazdy wydawanych w imieniu Wspólnoty(⁴), która ustanowiła jeden wzór krajowego prawa jazdy dla całej Wspólnoty i wprowadziła wzajemne uznawanie przez Państwa Członkowskie krajowych praw jazdy oraz wymianę praw jazdy przez posiadaczy zmieniających normalne miejsce zamieszkania, albo miejsce zatrudnienia z jednego Państwa Członkowskiego do innego; należy kontynuować postęp;

ustanowiony przez dyrektywę 80/1263/EWG wzór krajowego prawa jazdy należy dostosować tak, aby uwzględniał, między innymi, harmonizację kategorii i podkategorii pojazdów i aby uczynić prawa jazdy łatwiej zrozumiałe zarówno wewnątrz Wspólnoty, jak i poza jej granicami;

z przyczyn dotyczących bezpieczeństwa drogowego, należy ustanowić minimalne wymagania dla wydawania prawa jazdy;

art. 3 dyrektywy 80/1263/EWG przewiduje, że ostateczne przepisy uogólniające kategorie pojazdów we Wspólnocie, wymienione w niniejszym artykule, należy przyjąć bez możliwości odstępstwa od nich, podobnie jak warunki ważności praw jazdy;

należy uwzględnić możliwość dalszego podziału wymienionych kategorii pojazdów, w szczególności, w celu wspierania dostępu do kolejnych stopni uprawniających do prowadzenia takich pojazdów w interesie bezpieczeństwa drogowego i uwzględnienia obecnych sytuacji krajowych;

należy przyjąć przepisy szczególne, w celu ułatwienia prowadzenia pojazdów przez osoby niepełnosprawne;

art. 10 dyrektywy 80/1263/EWG przewiduje bardziej szczegółową harmonizację norm dotyczących egzaminów na prawo jazdy i wydawania praw jazdy, w tym celu, wiedza, umiejętności i zachowanie związane z prowadzeniem pojazdu silnikowego należy określić i na tych założeniach należy oprzeć egzamin na prawo jazdy, minimalne normy sprawności fizycznej i umysłowej do prowadzenia takich pojazdów należy ponownie określić;

przepisy określone w art. 8 dyrektywy 80/1263/EWG, w szczególności zobowiązanie do wymiany prawa jazdy w terminie jednego roku od daty zmiany stałego miejsca zamieszkania, stanowią utrudnienie w swobodnym przepływie osób; jest to niedopuszczalne w świetle postępu dokonanego w kierunku integracji europejskiej;

ponadto, z powodów związanych z bezpieczeństwem drogowym i z ruchem, Państwa Członkowskie powinny mieć możliwość stosowania ich przepisów krajowych w sprawie cofnięcia, zawieszenia i unieważnienia praw jazdy w stosunku do wszystkich posiadaczy praw jazdy mających normalne miejsce zamieszkania na ich terytorium,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

Artykuł 1

1. Państwa Członkowskie wprowadzą krajowe prawo jazdy oparte na wzorze wspólnotowym opisanym w załączniku I, zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy.

2. Prawa jazdy wydane przez Państwa Członkowskie są wzajemnie uznawane.

3. Jeżeli posiadacz ważnego prawa jazdy przyjmuje normalne miejsce zamieszkania w Państwie Członkowskim innym, niż to, które wydało prawo jazdy, przyjmujące Państwo Członkowskie może stosować do posiadacza prawa jazdy, swoje krajowe przepisy przez okres ważności tego prawa jazdy, badania lekarskie i obowiązki uiszczania opłat, a także może umieszczać w tym prawie jazdy informacje niezbędne dla służb administracyjnych.

Artykuł 2

1. Emblemat umieszczony na stronie 1 wzoru wspólnotowego prawa jazdy zawiera znak odróżniający Państwa Członkowskiego wystawiającego prawo jazdy.

2. Państwo Członkowskie podejmuje wszelkie niezbędne środki dla uniknięcia ryzyka podrabiania praw jazdy.

3. Za zgodą Komisji, Państwo Członkowskie może wprowadzić do wzoru podanego w załączniku I zmiany, niezbędne dla komputerowego przetwarzania praw jazdy.

Artykuł 3

1. Prawo jazdy przewidziane w art. 1 upoważnia do prowadzenia pojazdów następujących kategorii:

Kategoria A

- motocykle z koszem lub bez;

Kategoria B

 pojazdy silnikowe o maksymalnej dopuszczalnej masie nieprzekraczającej 3 500 kilogramów i mające nie więcej niż osiem miejsc siedzących oprócz miejsca kierowcy, pojazdy silnikowe w tej kategorii mogą być połączone z przyczepą, której dopuszczalna masa nie przekracza 750 kilogramów;

 zespół pojazdu ciągnącego w kategorii B i przyczepy, w którym maksymalna dopuszczalna masa nie przekracza 3 500 kilogramów, a maksymalna dopuszczalna masa przyczepy nie przekracza masy pojazdu ciągnącego bez ładunku;

Kategoria B + E

 zespół pojazdów składający się z pojazdu ciągnącego w kategorii B i przyczepy, jeżeli zespół nie mieści się w kategorii B;

Kategoria C

 pojazdy silnikowe inne niż te w kategorii D, a których maksymalna dopuszczalna masa przekracza 3 500 kilogramów, pojazdy tej kategorii mogą być połączone z przyczepą, której maksymalna dopuszczalna masa nie przekracza 750 kilogramów;

Kategoria C + E

 zespół pojazdów, w którym pojazd z napędem należy do kategorii C, a jego przyczepa ma maksymalną masę dopuszczalną większą od 750 kilogramów;

Kategoria D

 pojazdy silnikowe używane do przewozu osób, które mają więcej niż osiem miejsc siedzących oprócz miejsca kierowcy, pojazdy silnikowe tej kategorii mogą być połączone z przyczepą, której dopuszczalna masa nie przekracza 750 kilogramów;

Kategoria D + E

 zespół pojazdów, w których pojazd ciągnący należy do kategorii D, a jego przyczepa ma dopuszczalną masę maksymalną przekraczającą 750 kilogramów.

2. W zakresie kategorii A, B, B + E, C, C + E, D i D + E może być wydawane specjalne prawo jazdy na prowadzenie pojazdów w następujących podkategoriach:

Podkategoria A1

 lekkie motocykle o pojemności silnika nieprzekraczającej 125 cm³ i mocy nieprzekraczającej 11 kW;

Podkategoria B1

 motocykle trójkołowe i czterokołowe;

Podkategoria C1

 pojazdy silnikowe inne niż w kategorii D, a których maksymalna dopuszczalna masa jest większa niż 3 500 kilogramów, ale nie większa niż 7 500 kilogramów; pojazdy silnikowe w tej kategorii mogą być połączone z przyczepą mającą maksymalną masę nieprzekraczającą 750 kilogramów;

Podkategoria C1 + E

 zespół pojazdów, w którym pojazd ciągnący należy do kategorii C1, a jego przyczepa ma maksymalną dopuszczalną masę większą od 750 kilogramów, pod warunkiem, że maksymalna dopuszczalna masa tak utworzonego zespołu nie przekracza 12 000 kilogramów i że maksymalna dopuszczalna masa przyczepy nie przekracza masy pojazdu ciągnącego bez ładunku;

Podkategoria D1

 pojazdy silnikowe przeznaczone do przewozu osób, mające więcej niż osiem miejsc siedzących oprócz miejsca kierowcy, ale nie więcej niż 16 miejsc siedzących oprócz miejsca kierowcy, pojazdy silnikowe tej kategorii mogą być sprzężone z przyczepami, które mają dopuszczalną maksymalną masę nieprzekraczającą 750 kilogramów;

Podkategoria D1 + E

 zespół pojazdów, w którym pojazd ciągnący należy do kategorii D1, a jego przyczepa ma dopuszczalną maksymalną masę większą od 750 kilogramów, pod warunkiem, że:

 po pierwsze, maksymalna dopuszczalna masa tak utworzonego zespołu nie przekracza 12 000 kilogramów i maksymalna dopuszczalna masa przyczepy nie przekracza masy pojazdu ciągnącego bez ładunku;

 po drugie, przyczepa nie jest używana do transportu osób.

3. Do celów niniejszego artykułu:

 „pojazd o napędzie silnikowym” oznacza pojazd samobieżny poruszający się po drodze własnym napędem, niebędący pojazdem szynowym;

 „motocykl trójkołowy” i „motocykl czterokołowy” oznaczają odpowiednio każdy trój- lub czterokołowy pojazd kategorii B o najwyższej prędkości konstrukcyjnej powyżej 50 km/h, albo napędzany przez silnik spalinowy z zapłonem iskrowym o pojemności większej niż 50 cm³ lub jakikolwiek inny silnik o równoważnej mocy. Masa pojazdu bez ładunku nie może przekraczać 550 kilogramów. Do masy pojazdu bez ładunku o napędzie elektrycznym nie zalicza się masy akumulatorów.

Państwa Członkowskie mogą ustanowić mniejsze normy dotyczące masy pojazdu bez ładunku i dodać inne, takie jak maksymalna pojemność silnika lub moc;

 „motocykl” oznacza dwukołowy pojazd o maksymalnej prędkości konstrukcyjnej większej niż 50 km/h albo, jeżeli jest on napędzany przez silnik spalinowy o pojemności większej niż 50 cm³ motocykl z koszem należy traktować tak samo jak motocykl;

 „pojazd silnikowy” oznacza każdy pojazd o napędzie silnikowym, inny niż motocykl, który jest normalnie używany do przewozu osób lub rzeczy, albo do ciągnięcia po drodze pojazdów używanych do przewozu osób lub rzeczy. Określenie to obejmuje trolejbusy, tj. pojazdy podłączone do przewodu elektrycznego i nieporuszające się po szynach. Nie obejmuje ono ciągników rolniczych i leśnych;

 „ciągnik rolniczy lub leśny” oznacza każdy pojazd o napędzie silnikowym poruszający się na kołach lub gąsienicach mający co najmniej dwie osie, którego główna funkcja polega na sile ciągnącej, który jest specjalnie przystosowany do ciągnięcia, pchania, przenoszenia lub manipulowania pewnymi narzędziami, maszynami lub przyczepami, używanymi w związku z czynnościami rolniczymi i leśnymi i których używanie do przewozu osób lub rzeczy, lub do ciągnięcia po drogach pojazdów używanych do przewozu osób lub rzeczy jest tylko funkcją drugorzędną.

4. Państwa Członkowskie mogą, po konsultacji z Komisją, odstąpić od prędkości wskazanych w ust. 3 tiret drugie i trzecie, pod warunkiem, że będzie to zaznaczone w prawie jazdy i że będą one zalecały mniejsze prędkości.

5. Dla podkategorii A1 Państwa Członkowskie mogą nałożyć dodatkowe ograniczenia.

6. Za zgodą Komisji, Państwa Członkowskie mogą wyłączyć ze stosowania niniejszego artykułu niektóre pojazdy o napędzie silnikowym specjalnego typu, takie jak pojazdy specjalne dla osób niepełnosprawnych.

Artykuł 4

1. Prawo jazdy wymienia warunki, pod którymi kierowca jest upoważniony do prowadzenia pojazdu.

2. Jeżeli, ze względu na niepełnosprawność, dopuszcza się prowadzenie pojazdów tylko pewnych typów albo pojazdów specjalnie przystosowanych, to sprawdzenie umiejętności i zachowanie się kierowcy przewidziane w art. 7 należy przeprowadzić na takim pojeździe.

Artykuł 5

1. Wydawanie praw jazdy podlega następującym warunkom:

a) prawa jazdy kategorii C i D wydaje się tylko kierowcom, którzy mają już prawo jazdy kategorii B;

b) prawa jazdy kategorii B + E, C + E, D + E wydaje się tylko kierowcom, którzy mają już prawo jazdy odpowiednio kategorii B, C albo D.

2. Ważność praw jazdy określa się w następujący sposób:

a) prawa jazdy kategorii C + E lub D + E mają ważność dla zespołu pojazdów kategorii B + E;

b) prawa jazdy kategorii C + E mają ważność dla kategorii D + E, jeżeli ich posiadacze mają prawo prowadzenia pojazdów w kategorii D.

3. Dla ruchu na ich własnym terytorium Państwa Członkowskie mogą przyznać następujące odpowiedniki:

a) pojazdy trójkołowe lub czterokołowe z własnym napędem mogą być zaliczone do kategorii A albo A1;

b) lekkie motocykle mogą być zaliczone do kategorii B.

4. Państwa Członkowskie mogą, po konsultacji z Komisją, zezwolić na prowadzenie na ich terytorium:

a) pojazdów kategorii D1 (najwyżej 16 miejsc siedzących, oprócz miejsca kierowcy oraz maksymalnej dopuszczalnej masie 3 500 kilogramów, wyłączając wszelkie specjalne wyposażenie przeznaczone do przewozu osóbniepełnosprawnych) przez posiadaczy mających powyżej 21 lat, prawa jazdy kategorii B, które otrzymali przynajmniej kilka lat wcześniej, pod warunkiem, że te pojazdy będą używane przez organizacje niekomercyjne do celów społecznych i że kierowca świadczy swoje usługi na zasadzie dobrowolności;

b) pojazdów o maksymalnej dopuszczalnej masie przekraczającej 3 500 kilogramów przez kierowców mających powyżej 21 lat, posiadających prawo jazdy kategorii B uzyskane co najmniej dwa lata wcześniej, pod warunkiem, że głównym zadaniem tych pojazdów jest wykorzystywanie ich na miejscu na placach ćwiczebnych lub wypoczynkowych i że są one używane przez organizacje niekomercyjne do celów społecznych i że takie pojazdy zostały przebudowane w ten sposób, że nie mogą być użyte ani do przewożenia więcej niż dziewięciu osób, ani do przewożenia jakichkolwiek innych rzeczy oprócz tych, które są ściśle niezbędne do ich celów.

Artykuł 6

1. Minimalne warunki dotyczące wieku potrzebnego do uzyskania prawa jazdy są następujące:

a) 16 lat:

 dla podkategorii A1;

 dla podkategorii B1;

a) 18 lat:

 dla kategorii A; jednakże, pozwolenie na prowadzenie motocykli o mocy przekraczającej 25 kW albo o stosunku mocy do ciężaru przekraczającym 0,16 kW/kg (albo motocykli z koszem o stosunku mocy do ciężaru przekraczającym 0,16 kW/kg) uzależnione jest od przynajmniej dwuletniej praktyki na motocyklach o niższych specyfikacjach, podlegających prawu jazdy kategorii A; to wymaganie dotyczące uprzedniej praktyki może być uchylone, jeżeli kandydat ma przynajmniej 21 lat, z zastrzeżeniem przejścia przez kandydata specjalnych badań dotyczących umiejętności i zachowania;

 dla kategorii B, B + E;

 dla kategorii C, C + E i podkategorii C1, C1 + E, bez uszczerbku dla przepisów dotyczących prowadzenia takich pojazdów w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 3820/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego(⁵);

c) 21 lat:

 dla kategorii D i D + E, oraz podkategorii D 1, D 1 + E, bez uszczerbku dla przepisów dotyczących prowadzenia takich pojazdów w rozporządzeniu (EWG) nr 3820/85.

2. Państwa Członkowskie mogą odstąpić od wymagania granicy wieku ustalonej dla kategorii A, B i B + E i wydawać takie prawa jazdy od 17 roku życia, z wyjątkiem przypadków objętych przepisami dotyczącymi kategorii A ustanowionych w ust. 1 lit. b) tiret pierwsze zdanie ostatnie.

3. Państwa Członkowskie mogą odmówić uznania ważności na ich terytorium praw jazdy wydanych kierowcom poniżej 18 roku życia.

Artykuł 7

1. Prawa jazdy są wydawane, poza tym tylko takim kandydatom:

a) którzy przeszli badania umiejętności i zachowania oraz badanie teoretyczne i którzy odpowiadają normom medycznym, zgodnie z przepisami załączników II i III;

b) którzy mają normalne miejsce zamieszkania na terytorium Państwa Członkowskiego wydającego prawo jazdy, albo którzy mogą przedstawić zaświadczenie, że studiują w tym kraju od co najmniej sześciu miesięcy.

2. Bez uszczerbku dla przepisów, które mają być przyjęte w tym względzie przez Radę, każde Państwo Członkowskie zachowa prawo określania na podstawie krajowych kryteriów okresów ważności praw jazdy przez siebie wydawanych.

3. Państwa Członkowskie mogą, za zgodą Komisji, odstąpić od przepisów załącznika III, w przypadku, gdy te odstępstwa są zgodne z rozwojem nauk medycznych i z zasadami ustanowionymi w tym załączniku.

4. Państwa Członkowskie mogą, bez uszczerbku dla krajowego prawa karnego i uregulowań prawnych dotyczących policji, po zasięgnięciu opinii Komisji, zastosować do wydawania praw jazdy ich przepisy krajowe odnoszące się do warunków odmiennych niż te, które są określone w niniejszej dyrektywie.

5. Żadna osoba nie może posiadać praw jazdy wydanych przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie.

Artykuł 8

1. Jeżeli posiadacz ważnego krajowego prawa jazdy wydanego przez jedno z Państw Członkowskich zmienił normalne miejsce zamieszkania na inne Państwo Członkowskie, to może zażądać, aby jego prawo jazdy zostało wymienione na równoważne prawo jazdy; do Państwa Członkowskiego wydającego zamienne prawo jazdy należy sprawdzenie, w razie potrzeby, czy przedstawione prawo jazdy jest jeszcze rzeczywiście nadal ważne.

2. Z zastrzeżeniem przestrzegania zasady terytorialności prawa karnego i uregulowań prawnych dotyczących policji, Państwa Członkowskie normalnego miejsca zamieszkania mogą stosować swoje przepisy krajowe dotyczące ograniczania, zawieszania, cofania lub unieważniania prawa jazdy posiadaczowi prawa jazdy wydanego przez inne Państwo Członkowskie oraz, w razie potrzeby, wymienić w tym celu to prawo jazdy.

3. Państwo Członkowskie dokonujące wymiany zwraca stare prawa jazdy władzom tego Państwa Członkowskiego, które je wystawiło z uzasadnieniem tej czynności.

4. Państwo Członkowskie może odmówić uznania ważności jakiegokolwiek prawa jazdy wydanego przez inne Państwo Członkowskie osobie, która na terytorium poprzednio wymienionego państwa podlega jednemu ze środków, określonych w ust. 2.

Państwo Członkowskie może również odmówić wydania prawa jazdy kandydatowi, który podlega takim środkom w innym Państwie Członkowskim.

5. Otrzymanie wtórnika prawa jazdy, które zostało na przykład zagubione lub skradzione można uzyskać od właściwych organów tego kraju, w którym posiadacz prawa jazdy miał normalne miejsce zamieszkania, organy te wydadzą wtórnik na podstawie posiadanych przez nie informacji, albo, w razie potrzeby, dowodu od właściwych organów Państwa Członkowskiego, które wydało oryginał prawa jazdy.

6. W przypadku, gdy Państwo Członkowskie wymienia prawo jazdy wydane przez państwo trzecie na prawo jazdy według wzoru wspólnotowego, to o takiej wymianie należy powiadomić Wspólnotę, jak również o każdym późniejszym przedłużeniu ważności lub wymianie.

Wymiana taka może nastąpić tylko wówczas, gdy prawo jazdy wydane przez państwo trzecie zostało przekazane właściwym organom Państwa Członkowskiego dokonującego wymiany. Jeżeli posiadacz tego prawa jazdy przenosi normalne miejsce zamieszkania do innego Państwa Członkowskiego, to ostatnie nie musi stosować art. 1 ust. 2.

Artykuł 9

Do celów niniejszej dyrektywy „normalne” miejsce zamieszkania oznacza miejsce, w którym osoba fizyczna przebywa przez co najmniej 185 dni w każdym roku kalendarzowym, ze względu na swoje więzi osobiste i zawodowe, w przypadku osoby niezwiązanej z tym miejscem zawodowo, ze względu na osobiste powiązania, które wskazują na istnienie ścisłych więzi między tą osobą a miejscem, w którym mieszka.

Jednakże, za miejsce normalnego zamieszkania osoby, związanej zawodowo z miejscem innym niż miejsce powiązań osobistych, i z tego względu przebywającej w różnych miejscach w dwu lub więcej Państwach Członkowskich, uważa się miejsce, z którym jest związana osobiście w ten sposób, że regularnie tam powraca. Ten ostatni warunek nie musi być spełniany, jeśli osoba mieszka w Państwie Członkowskim w celu wypełnienia zadania w określonym czasie. Studia uniwersyteckie bądź nauka w szkole, poza zwykłym miejscem zamieszkania nie stanowi zmiany.

Artykuł 10

Państwa Członkowskie, za zgodą Komisji, ustalą równoważność kategorii praw jazdy wydanych przed wejściem w życie niniejszej dyrektywy z prawami jazdy określonymi w art. 3.

Państwa Członkowskie, za zgodą Komisji, mogą wprowadzić do ich ustawodawstwa krajowego takie poprawki, które są niezbędne do wejścia w życie przepisów art. 8 ust. 4, 5 i 6.

Artykuł 11

Po upływie pięciu lat od wprowadzenia w życie niniejszej dyrektywy Rada, stanowiąc na wniosek Komisji, dokona przeglądu krajowych przepisów dotyczących wszelkich fakultatywnych podkategorii, które mogły zostać ustanowione zgodnie z art. 3, w celu ich ewentualnej harmonizacji albo zniesienia.

Artykuł 12

1. Po konsultacji z Komisją, Państwa Członkowskie przyjmą przed dniem 1 lipca 1994 r. przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy w terminie do dnia 1 lipca 1996 r.

2. Przepisy przyjęte przez Państwa Członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez Państwa Członkowskie.

3. Państwa Członkowskie pomagają sobie wzajemnie we wprowadzaniu w życie niniejszej dyrektywy i, w razie potrzeby, wymieniają informacje na temat zarejestrowanych u siebie praw jazdy.

Artykuł 13

Dyrektywa 80/1263/EWG traci moc z dniem 1 lipca 1996 r.

Artykuł 14

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 29 lipca 1991 r.

W imieniu Rady

H. VAN DEN BROEK

Przewodniczący