ZAŁĄCZNIK

ZAWARTOŚĆ MASY SUCHEJ

1. Zasada

Zawartość masy suchej oznacza ogólną zawartość naturalnych substancji stałych (NTS).

Ogólną zawartość naturalnych ciał stałych, zarówno rozpuszczalnych, jak i nierozpuszczalnych ustala się grawimetrycznie po wysuszeniu produktu w próżni, w temperaturze 70°C.

2. Aparatura

2.1. Dobrej jakości piec próżniowy o równomiernym rozdzielaniu ciepła (70°C ± 1°C), w którym można utrzymywać warunki próżniowe przez kilka godzin po wyłączeniu pompy.

2.2. Laboratoryjna pompa próżniowa zdolna, w razie potrzeby, utrzymywać ciśnienie w pracującym piecu na poziomie poniżej 25 mm Hg.

2.3. Instalacja do suszenia na powietrzu.

Do wlotu poboru powietrza musi być podłączony oczyszczalnik gazu zawierający kwas siarkowy.

2.4. Łaźnia wodna.

2.5. Płaskodenne naczynie z hermetycznie zamykanym wiekiem, o zalecanej średnicy 6 cm.

2.6. Waga analityczna ważąca z dokładnością do 0,1 mg.

2.7. Eksykator zawierający wskaźnik z żelem krzemionkowym

2.8. Ziemia okrzemkowa przepłukana kwasem.

2.9. Piec z obiegiem powietrza działający przy temperaturze 110°C.

3. Procedura

3.1. W każdym naczyniu umieścić ziemię okrzemkową w ilości około 15 mg na cm (około 0,4 g w każdym naczyniu o średnicy 6-cm).

3.2. Wysuszyć naczynia, przy nienałożonym wieku, w piecu z obiegiem powietrza pracującym przy w temperaturze 110°C przez co najmniej 30 minut.

3.3. Nałożyć wieko, ochłodzić w eksykatorze i zważyć.

3.4. Zdjąć wieko naczynia i szybko umieścić właściwą ilość dobrze wymieszanej próbki w naczyniach. Ponownie umieścić wieka na naczyniach i zważyć, tak szybko jak jest to możliwe. Masa próbki musi się mieścić między 9 i 20 mg ogólnej zawartości substancji stałych na cm² powierzchni dna kapsuły.

3.5 Zdjąć wieko, wymieszać próbkę z ziemią okrzemkową przy użyciu szklanej pałeczki dodając destylowaną wodę aż jednorodny szlam równomiernie pokryje dno każdego z naczyń. Umyć pałeczkę wodą destylowaną.

3.6. Doprowadzić próbkę do stanu zauważalnej suchości (resztkowa zawartość wilgoci poniżej 50% zawartości masy suchej) stosując jedną z następujących metod:

3.6.1. Umieścić naczynia we wrzącej wodzie do chwili, aż pozostałości ulegną zestaleniu, uzyskają różowawy kolor i zaczną osiągać stan dostrzegalnej suchości.

3.6.2. Umieścić naczynia w piecu z wymuszonym obiegiem powietrza pracującym w temperaturze 70 C. We wnętrzu pieca musi być zapewniony wystarczająco szybki obieg powietrza i wystarczająca jego wymiana z powietrzem z zewnątrz, by zapewniać szybkie usuwanie wilgoci. Badać naczynia co 30 minut, lub mniej, i wyjąć je z pieca jak tylko ich zwartość osiągnie stan dostrzegalnej suchości.

3.6.3. Umieścić naczynia w próżniowym piecu do suszenia w temperaturze 70°C, z częściowo otwartym zaworem regulacyjnym, by umożliwić szybki przepływ powietrza poprzez piec przy ciśnieniu nie mniejszym niż 310 mm Hg. Badać naczynia co 30-minut i wyjąć je z pieca jak tylko ich zwartość osiągnie stan dostrzegalnej suchości.

3.7. Umieścić częściowo wysuszone próbki w próżniowym piecu do suszenia, z naczyniami spoczywającymi bezpośrednio na półce.

Wpuszczać do pieca suche powietrze przechodzące przez oczyszczalnik z H₂SO₄ z szybkością od dwóch do czterech pęcherzyków na sekundę.

Suszyć próbki przez cztery godziny w temperaturze 70°C i pod ciśnieniem nieprzekraczającym 50 mm Hg.

Temperatura pieca może być niższa 65°C na początku suszenia, ale musi wzrosnąć do między 69 i 71°C w ciągu pierwszej godziny.

3.8. Wyjąć naczynia z pieca, szybko zdjąć wieka i ochłodzić w eksykatorze.

3.9. Zważyć kapsuły natychmiast po ochłodzeniu do temperatury pokojowej (po około 20 minutach).

4. Prezentacja wyników

Procentowy udział naturalnej ogólnej zawartości substancji stałych

5. Naturalna ogólna zawartość substancji stałych

Naturalną ogólną zawartość substancji stałych ustala się po ustaleniu zawartości chlorku i odjęciu dodanej soli. Pierwotnie istniejącą zawartość soli naturalnej ustala się arbitralnie na poziomie 2% ogólnej zawartości substancji stałych.

OGÓLNA NATURALNA ZAWARTOŚĆ ROZPUSZCZALNYCH SUBSTANCJI STAŁYCH

1. Definicja

Ogólna naturalna zawartość rozpuszczalnych substancji stałych (NTSS) ustalona metodą refraktometryczną: stężenie sacharozy w roztworze wodnym o taki samym współczynniku załamania światła jak produkt analizowany, w określonych warunkach przygotowania i temperatury. Stężenie jest wyrażane w procencie w masie.

2. Zasada

Refraktometru używa się do pomiaru współczynnika załamania światła roztworu do badania w temperaturze 20°C i ten współczynnik załamania światła przekształca się następnie, przy użyciu tabel, w zawartość rozpuszczalnych substancji stałych (wyrażoną w sacharozie). Alternatywnie zawartość rozpuszczalnych substancji stałych można odczytywać bezpośrednio z refraktometru.

3. Aparatura

Standardowy sprzęt laboratoryjny, obejmujący:

3.1. Refraktometr, ze skalą stopniową wskazującą wartość współczynnika załamania światła z dokładnością do 0,0005. Refraktometr musi być ustawiony tak, by wykazywać współczynnik załamania światła o wartości 1,3330 dla wody destylowanej w temperaturze 20°C. Musi być on również ustawiony, by, dla pryzmatów lub roztworu mianowanego, wykazywać współczynnik załamania światła 1,3920,

alternatywnie

3.2. Refraktometr, ze skalą stopniową wskazującą procent w masie sacharozy z dokładnością do 0,1%. Refraktometr musi być ustawiony tak, by wykazywać zawartość rozpuszczalnej substancji stałej (sacharozy) równą zero dla wody destylowanej o temperaturze 20°C. Musi on być również ustawiony tak, by dla pryzmatów lub roztworu mianowanego wykazywać zawartość rozpuszczalnych substancji stałych (wyrażoną w sacharozie) na poziomie 36%.

3.3. System obiegu wody umożliwiający utrzymywanie pryzmatów refraktometru (3.1 lub 3.2) w stałej temperaturze około 20°C (niezmieniającej się o więcej niż 0,5°C), które jest temperaturą odniesienia (patrz pkt 5.1).

3.4. Zlewka o odpowiedniej pojemności.

4. Procedura

4.1. Przygotowanie roztworu do badania(⁴)

Próbka laboratoryjna musi być dobrze wymieszana. Naciskać część próbki, przez poczwórnie złożoną niewchłaniającą gazę (lub podobny materiał). Odrzucić kilka pierwszych kropli i wykorzystać resztę do analizy.

4.2. Analiza

Dostosować system obiegu wody (3.3) na działanie w wymaganej temperaturze (między 15 a 25°C) ustawić go na działanie w taki sposób, by pryzmaty refraktometru (3.1 lub 3.2) osiągnęły tę samą temperaturę, która musi być przez czas trwania analizy utrzymywana na stałym poziomie z dokładnością do 0,5°C.

Doprowadzić roztwór kontrolny (4.1) do temperatury zbliżonej do tej, w której będzie dokonywana analiza. Umieścić niewielką ilość roztworu do badania (wystarczy dwie do trzech kropli) na ustawionym pryzmacie refraktometru (3.1 lub 3.2) i niezwłocznie nastawić ruchomy pryzmat. Pole widzenia musi być odpowiednio oświetlone. Dla uzyskania bardziej dokładnych wyników można używać lampy sodowej (szczególnie, jeżeli produkty są barwione lub ciemne).

Przemieścić linię dzielącą jasne i ciemne obszary pola widzenia tak, by pokrywała się ona z punktem przecięcia między krzyżującymi się na skali i odczytać wartość współczynnika załamania światła w procencie w masie sacharozy odpowiednio do rodzaju stosowanej aparatury (3.1 lub 3.2).

4.3. Liczba dokonywanych ustaleń

W odniesieniu do każdej próbki należy dokonywać dwóch ustaleń.

5. Prezentacja wyników

5.1. Poprawki

Jeżeli analizę przeprowadzano w temperaturze innej niż 20°C ± 0,5°C, należy dokonać następujących poprawek:

a) W przypadku, gdy skala wykazuje współczynnik załamania światła (3.1) skorzystać z następującego wzoru:

gdzie t jest temperaturą stosowaną przy analizie, w stopniach Celsjusza;

b) w przypadku, gdy skala wykazuje procent w masie sacharozy (3.2), wynik należy poprawić przy wykorzystaniu tabeli 1.

5.2. Procedura obliczania zawartości rozpuszczalnych substancji stałych

Zawartość rozpuszczalnych substancji stałych, wyrażanej jako procent w masie, oblicza się następująco:

5.2.1. Refraktometr o stopniowanej skali ukazującej współczynniki załamania światła

Odczytać z tabeli 2 udział procentowy w masie sacharozy, który odpowiada wartości otrzymanej zgodnie z pkt 4.2, poprawionej, jeżeli jest to konieczne, w sposób opisany w pkt. 5.1 lit. a). Zawartość rozpuszczalnych substancji stałych jest równa liczbie otrzymanej w ten sposób. Wynikiem jest średnia arytmetyczna z dwóch ustaleń po warunkiem, że spełnione zostały warunki powtarzalności (patrz pkt 5.3). Wyniki należy wyrażać z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.

5.2.2. Refraktometr ze stopniowaną skalą ukazującą udział procentowy w masie sacharozy

Zawartość rozpuszczalnych substancji stałych wyrażonej w udziale procentowym w masie sacharozy jest równa liczbie ustalanej zgodnie z pkt. 4.2, poprawionej, jeżeli jest to konieczne substancji zgodnie z pkt. 5.1 lit. b). Wynikiem jest średnia arytmetyczna z dwóch ustaleń po warunkiem, że spełnione zostały warunki powtarzalności (patrz pkt 5.3). Wyniki należy podawać z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.

5.3. Powtarzalność

Różnica między wynikami dwóch ustaleń dokonanych szybko jedno po drugim przez tego samego analityka nie może przekraczać 0,2 g rozpuszczalnej substancji stałej na 100 g produktu.

6. Naturalne rozpuszczalne substancje stałe

Zawartość naturalnych rozpuszczalnych substancji stałych ustala się po ustaleniu ogólnej zawartości chlorków i odjęciu dodatku soli. Dla każdego 1% chlorku, należy odjąć 1,13 stopnia Brix lub 0,0157 wartości współczynnika załamania światła (przy 20°C). Poprawki te uwzględniają pierwotnie istniejącą naturalną zawartość soli, która została arbitralnie ustalona na 2% ogólnej zawartości substancji stałych.

TABELA 1

Poprawka odczytów dokonywana, jeżeli stosowany jest refraktometr ze skalą ukazującą zawartość sacharozy, dla temperatur innych niż 20°C ± 0,5°C

TABELA 2

Udział procentowy w masie rozpuszczalnych substancji stałych (wyrażony w sacharozie) w stosunku do współczynnika załamania światła

ZAWARTOŚĆ SOLI

1. Zasada

Próbka do badań produktu jest rozpuszczana. Potem dodawany jest nadmiar mianowanego roztworu azotanu srebra. Nadmiar jest następnie normalizowany mianowanym roztworem rodanku potasu w obecności żelazowego ałunu amonowo-glinowego.

2. Przygotowanie próbki

2.1. Zważyć produktu, gdzie R jest ogólną zawartością rozpuszczalnych substancji stałych.

2.2. Przenieść produkt do kolby pomiarowej o pojemności 200 ml, z użyciem wody destylowanej bezpośrednio wcześniej zagotowanej i ochłodzonej.

Spłukać naczynie służące do dokonywania pomiaru wodą destylowaną i przenieść wodę destylowaną do kolby pomiarowej. Napełnić wodą destylowaną do kreski.

2.3. Dobrze wstrząsnąć i przefiltrować roztwór przy użyciu filtru harmonijkowego.

2.4. Przenieść 20 ml filtratu do kolby stożkowej o pojemności 250 ml i rozrzedzić wodą destylowaną w ilości 40 do 50 ml.

3. Metoda Charpentiera - Volharda

3.1. Odczynniki

3.1.1. Mianowany roztwór azotanu srebra 0,1 N.

3.1.2. Czysty kwas azotowy d = 1,4.

3.1.3. Roztwór nasycony żelazowego siarczanu amonu (NH₄Fe(SO₄)₂l2H₂O).

3.1.4. Mianowany roztwór rodanku potasu 0,1 N.

3.2. Aparatura

3.2.1. Waga analityczna

3.2.2. Kolba stożkowa 200 ml

3.2.3. Pipeta klasy „A” z podziałką 10 ml

3.2.4. Pipeta klasy „A” z podziałką 20 ml

3.2.5. Biureta 25 ml, klasy „A” zgodnie z projektem zaleceń ISO.

3.3. Procedura

Dodać około 2 ml odczynnika nr 2 i 10 ml (zmierzonych pipetą z podziałką) roztworu nr 1.

Gotować przez pięć minut, następnie ochłodzić.

Miareczkować, przy użyciu roztworu nr 4 aż płyn nabierze trwałego różowego koloru po dodaniu kilku kropli roztworu nr 3. Wstępnego ustalenia dokonuje się przy użyciu wody destylowanej (białej).

3.4. Prezentacja wyników

Różnica między stosowanymi ilościami roztworów nr 1 i nr 4 odpowiada ilości roztworu azotanu srebra stosowanej do wytrącenia chlorków w próbce do badań, przy redukcji do białości. 1 ml roztworu azotanu srebra 0,1 N odpowiada ilości 0,00 585 g chlorek sodu. Wyniki wyrażane są w gramach chlorku sodu na 100 g produktu.

Należy pamiętać, że pierwotna zawartość soli naturalnej została arbitralnie ustalona na 2% ogólnej zawartości substancji stałych.

Zawartość chlorków naturalnych

gdzie:

NTS = zawartość masy suchej,

Cl_T= ogólna ilość chlorków.

Dodane chlorki = Cl_T – Cl_nat.

ZAWARTOŚĆ CUKRÓW

1. Zasada

Na 40 do 60% zawartości masy suchej pochodnych pomidorów składa się z cukrów redukujących, głównie glikozy i fruktozy w przybliżeniu równych proporcjach. Zawartość naturalnej sacharozy jest nieistotna. Zawartość cukru naturalnego ustala się metodą Lane’a i Eynon’a bez inwersji. W metodzie Lane’a i Eynona używa się roztworu Fehlinga.

2. Odczynniki

2.1. Roztwór siarczanu miedzi

Rozpuścić w wodzie destylowanej 34,639 g CuSO₄; 5H₂O, rozrzedzić do objętości 500 ml i przefiltrować przez watę szklaną lub bibułę filtracyjną.

2.2. Roztwór alkaliczny winianu potasu sodu

Rozpuścić w wodzie 173 g winianu potasu sodu 4H₂O (sól Rochelle’a) z 50 g NaOH i rozrzedzić do objętości 500 ml. Odstawić na dwa dni, a następnie przefiltrować przez azbest.

2.3. Nasycony roztwór octanu ołowiu.

2.4. Roztwór Carreza

I. 15% roztwór wodny żelazocyjanku potasu.

II. 30% roztwór wodny octanu cynku.

2.5. Roztwór wodny 1% błękitu metylenowego.

2.6. Nasycony roztwór Na₂SO4 (siarczanu sodu) lub szczawianu sodu.

2.7. Roztwór 1% fenoloftaleiny w alkoholu.

2.8. Roztwór NaOH 0,1 N (4 g NaOH w 1 000 ml wody).

3. Aparatura

3.1. Waga analityczna.

3.2. Bibuła filtracyjna do szybkiego filtrowania.

3.3. Biureta 25 ml.

3.4. Kolba stożkowa Erlenmeyera.

3.5. Pipeta 10 ml.

3.6. Kolba pomiarowa typu Kohlrauscha o pojemności 200 ml.

4. Procedura

4.1. Do ustalenia cukrów w pochodnych pomidorów przy użyciu metody Lane’a i Eynona, ilość próbki analizowanej musi być taka, by po klarowaniu i rozcieńczeniu, analizowany roztwór cukru zawierał taką ilość cukru, by 10 ml roztworu Fehlinga została całkowicie zredukowana ilością 25 do 50 ml roztworu cukru. Dlatego roztwór cukru musi zawierać między 105 i 205 mg cukru inwertowanego na 100 ml roztworu, jak pokazano to w tabeli.

Podczas ustalania, mierzony roztwór cukru rozcieńcza się tak, że do zredukowania 10 ml roztworu Fehlonga wymagane są 32 ml jego ilości: stężenie to przypada na środek zakresu podanego w tabeli. Roztwór cukru zawiera więc około 160 mg cukru inwertowanego w 100 ml roztworu.

4.2. Zważyć ilość pochodnych pomidorów odpowiadającą około 150/R g, gdzie R jest zawartością NTSS (naturalną ogólną zawartością rozpuszczalnych substancji stałych).

4.3. Przenieść próbkę do badań do kolby kulistej o pojemności 200 ml. Wypłukać pojemnik po próbce do badań i przenieść wodę z płukania do kolby: następnie uzupełnić wodą destylowaną do kreski.

4.4. Pobrać 100 ml tego roztworu stosując pipety i przenieść do kolby pomiarowej o pojemności 250 ml.

4.5. Stosując pipety dodać 4 do 5 ml nasyconego roztworu octanu ołowiu; ostrożnie dodawać roztwór, po dwie krople na raz, aż do chwili sklarowania płynu.

4.6 Najlepiej jednak, gdy sklarowanie roztworu zostaje osiągnięte przez dodanie ilości 5 ml roztworu Carreza I i 5 ml roztworu Carreza II.

4.7. Po sklarowaniu, odstawić płyn na 15 minut. Następnie dodać ilość nasyconego roztworu siarczanu sodu lub szczawianu sodu w celu usunięcia wszelkiego nadmiaru octanu ołowiu. Jeżeli istnieje nadmiar octanu ołowiu, dodanie roztworu siarczanu lub szczawianu sodu wytworzy biały osad.

4.8. Odstawić na 15 minut, następnie uzupełnić do kreski 250 ml wodą destylowaną. Dobrze wstrząsnąć, a następnie przefiltrować stosując złożonej bibuły filtracyjnej. Przenieść nieco sklarowanego filtratu do biurety 100 ml: roztwór ten jest już gotowy do analizy.

4.9. Muszą zostać dokonane dwa ustalenia zawartości cukru:

a) Ustalenie próbne

Umieścić 10 ml mieszaniny równych części roztworów Fehlinga w kolbie Erlenmeyera o pojemności 200 ml do 250 ml ustawionej ma siatce drucianej. (Równe ilości roztworu Fehlinga A i B należy zmieszać ze sobą kilka minut przed dokonywaniem ustalenia.) Stosując biurety dodać około 25 ml roztworu cukru. Gotować przez 15 sekund.

Dodawać dalsze ilości roztworu co 10 sekund, aż do chwili, gdy niebieski kolor zblednie.

Dodać jedną lub dwie krople wskaźnika błękitu metylenowego i nadal dodawać roztworu cukru aż do ogólnej zmiany koloru przez wskaźnik.

Gotujący się płyn zmienia kolor na czerwonawo-brązowy.

b) Ustalenie ostateczne

Umieścić 10 ml mieszaniny równych części roztworu Fehlinga w kolbie Erlenmeyera o pojemności 200 do 250 ml, następnie dodawać bezpośrednio ilość roztworu cukru, jakiej użyto podczas miareczkowania do badań, pomniejszoną o 0,5 ml. Doprowadzić mieszaninę do wrzenia i gotować na wolnym ogniu przez dokładnie dwie minuty. Dodać jedną lub dwie krople błękitu metylenowego, a następnie dodać pozostałość roztworu cukru, po dwie krople za każdym razem w odstępach 10-sekundowych przez około minutę, aż do chwili, gdy błękitny kolor wskaźnika zmieni się na czerwonawo-brązowy.

Niech A będzie stosowaną ilością roztworu cukru, wyrażoną w 0,1 ml.

Ponieważ jest to metoda empiryczna, wszelkie podane wyżej zalecenia muszą być rygorystycznie przestrzegane.

5. Prezentacja wyników

Podaną niżej tabelę należy stosować do obliczania, z liczby ml stosowanego roztworu cukru, zawartości cukru inwertowanego w roztworze cukru i w ilości pochodnych pomidorów zawartych w próbce do badań. Wzór dla obliczenia jest następujący:

Ogólna zawartość cukrów w g na 100 g produktu =

gdzie C (3 kolumna tabeli) odpowiada stosowanej ilości A roztworu cukru (kolumna 1tabeli).

Jeżeli zawartość cukru inwertowanego (wyrażona w udziale procentowym w masie pochodnych pomidorów) zostanie podzielona przez naturalną ogólną zawartość rozpuszczalnych substancji stałych (NTSS), to wynik odpowiada zawartości cukru inwertowanego na 100 g rozpuszczalnych substancji stałych.

TABELA

mg cukru inwertowanego na 10 ml roztworu Fehlinga

A ilość ml stosowanego roztworu cukru	Β Wskaźniki cukru inwertowa-nego	C Ilość mg cukru inwertowanego w 100 ml roztworu		A ilość ml stosowanego roztworu cukru	Β Wskaźniki cukru inwertowa-nego	C Ilość mg cukru inwertowanego w 100 ml roztworu
25,0	51,2	204,8		38,0	51,9	136,6
2		203,4		2		135,9
4		201,9		4		135,3
6		200,4		6		134,6
8		198,9		8		134,0
26,0	51,3	197,4		39,0	52,0	133,3
2		196,0		2		132,7
4		194,6		4		132,0
6		193,2		6		131,4
8		191,8		8		130,7
27,0	51,4	190,4		40,0	52,0	130,1
2		189,1		2		129,5
4		187,7		4		128,9
6		186,4		6		128,3
8		185,0		8		127,7
28,0	51,4	183,7		41,0	52,1	127,1
2		182,5		2		126,5
4		181,2		4		125,9
6		180,0		6		125,4
8		178,7		8		124,8
29,0	51,5	177,5		42,0	52,1	124,2
2		176,3		2		123,6
4		175,2		4		123,1
6		174,0		6		122,5
8		172,9		8		122,0
30,0	51,5	171,7		43,0	52,2	121,4
2		170,6		2		120,9
4		169,5		4		120,3
6		168,5		6		119,8
8		167,4		8		119,2
31,0	51,6	166,3		44,0	52,2	118,7
2		165,3		2		118,2 -
4		164,3		4		117,7
6		163,2		6		117,1
8		162,2		8		116,6
32,0	51,6	161,2		45,0	52,3	116,1
2		160,3		2		115,6
4		159,4		4		115,1
6		158,4		6		114,7
8		157,5		8		114,2
33,0	51,7	156,6		46,0	52,3	113,7
2		155,7		2		113,2
4		154,8		4		112,8
6		154,0		6		112,3
8		153,1		8		111,9
34,0	51,7	152,2		47,0	52,4	111,4
2		151,3		2		111,0
4		150,5		4		110,5
6		149,6		6		110,5
8		148,8		8		109,6
35,0	51,8	147,9		48,0	52,4	109,2
2		147,1		2		108,8
4		146,3		4		108,4
6		145,5		6		107,9
8		144,7		8		147,5
36,0	51,8	143,9		49,0	52,5	107,1
2		143,2		2		106,7
4		142,4		4		106,3
6		141,7		6		105,9
8		140,9		8		105,5
37,0	51,9	140,2		50,0	52,5	105,1
2		139,5		2
4		138,8		4
6		138,0		6
8		137,3		8

OGÓLNA KWASOWOWOŚĆ POTENCJALNA

1. Zasada

Ogólna naturalna zawartość kwasów w produkcie mierzona jest w drodze miareczkowania roztworem wodorotlenku sodu i stosowaniu potencjometrii.

2. Odczynniki

2.1. Mianowany roztwór wodorotlenku sodu 0,1 N, wolny od ditlenku węgla.

2.2. Roztwory buforowe o znanych wartościach pH wynoszących około 8,0.

2.3. 1% roztwór fenoloftaleiny w alkoholu.

3. Aparatura

Standardowy sprzęt laboratoryjny, obejmujący:

- potencjometr z elektrodą szklaną,

- mieszalnik mechaniczny lub elektromagnetyczny,

- waga analityczna,

- zlewka o pojemności 50 ml,

- pipeta z podziałką 200 ml,

- pipeta z podziałką 50 ml,

- biureta 25 ml - klasy „A” zgodnie z projektem zaleceń ISO.

4. Procedura

Zważyć do zlewki o pojemności 50 ml ilość produktu odpowiadającą ± 0,01 g, gdzie R wyraża zawartość NTSS (naturalnych ogólnych rozpuszczalnych substancji stałych).

Przenieść próbkę do kolby pomiarowej o pojemności 200 ml. Uzupełnić do 200 ml przegotowaną wodą destylowaną. Dobrze wstrząsnąć. Przefiltrować. Pobrać 50 ml filtratu i przenieść do zlewki osadowej (o pojemności minimum 400 ml). Dodać 150 do 200 ml gotowanej wody destylowanej.

Stosując roztwory buforowe o wartościach pH około 8,0 sprawdzić, czy potencjometr działa prawidłowo. Stosując biuretę dodać dość szybko roztwór wodorotlenku sodu (2.1) ciągle wstrząsając, do chwila, aż wartość pH osiągnie około 6,0. Dalej powoli dodawać roztwór, aż wartość osiągnie 7,0. Następnie dodawać roztwór po jednej, odnotowując po każdym dodaniu ilość roztworu wodorotlenku sodu (2.1) i wartości pH, aż do chwili, gdy zostanie osiągnięta wartość pH 8,1 ± 0,2. Odjąć, w drodze interpolacji, dokładną ilość roztworu wodorotlenku sodu odpowiadającą wartości pH wynoszącej 8,1.

W odniesieniu do tej samej przygotowanej próbki muszą zostać dokonane co najmniej dwa ustalenia.

5. Prezentacja wyników

Potencjalna kwasowość wyrażana jest w procentowym udziale ujednowodnionego kwasu cytrynowego w zawartości masy suchej. 1 ml roztworu wodorotlenku sodu (2.1) odpowiada 0,007 g uwodnionego kwasu cytrynowego.

LOTNA KWASOWOŚĆ

1. Zasada

Lotne kwasy zostają usunięte w strumieniu pary wodnej i mianowane w destylacie w obecności feenoloftaleiny lub prze użyciu miernika pH.

2. Odczynniki

2.1. Mianowany roztwór wodorotlenku sodu N/50 (0,02 N) świeżo przygotowany z roztworu N/10.

2.2. Roztwór 0,05% fenoloftaleiny w alkoholu.

2.3. Skrystalizowany kwas winowy.

2.4. Mianowany roztwór kwasu solnego 0,1 N.

3. Aparatura

3.1. Specjalna aparatura do usuwania kwasów w strumieniu pary wodnej.

3.2. Waga analityczna.

3.3. Biureta 10 ml z podziałką w dwudziestych częściach mililitra.

3.4. Kolba stożkowa o pojemności 200 ml.

4. Procedura

Napełnić kolbę aparatury ilością około 1,5 litra świeżo zagotowanej wody destylowanej. Dodać kilka kawałków pumeksu. Odważyć z dokładnością do 0,01 g, ilość produktu odpowiadającą , gdzie R wyraża zawartość NTSS (naturalnych ogólnych rozpuszczalnych substancji stałych). Po odpowiednim rozcieńczeniu wlać do wewnętrznej rurki aparatury. Dodać około 100 mg odczynnika 2.3. Połączyć kolbę ze skraplaczem. Destylować 150 ml w ciągu około 30 minut, zbierając destylat do kolby stożkowej o pojemności 200 ml, z końcówką skraplacza zanurzoną w małej ilości świeżo zagotowanej wody destylowanej. Wstrzymać procedurę. Nalewać do kolby kilka kropli fenoloftaleiny (2.2) i miareczkować kwasowość stosując roztwór N/50 wodorotlenku sodu (2.1) aż do chwili, gdy wskaźnik zmieni kolor na trwale różowy. Ponieważ roztwór N/50 wodorotlenku sodu jest nietrwały, sprawdzić jego miano przed użyciem przy pomocy roztworu N/10 kwasu solnego (2.4). Miareczkowania można dokonać również przy użyciu miernika pH.

5. Prezentacja wyników

Lotną kwasowość wyraża się w udziale procentowym kwasu octowego w zawartości masy suchej. Jeden ml roztworu N/50 wodorotlenku sodu (2.1) odpowiada 0,0012 g kwasu octowego.

ZANIECZYSZCZENIA MINERALNE

1. Zasada

Cięższe zanieczyszczenia, najczęściej pochodzące z gleby (np. piasek), ale być mogą także kawałki metalu lub wysoce zagęszczone minerały, oddziela się na podstawie ich gęstości. Substancje organiczne są niszczone w spalaniu przy temperaturze 500-600°C. Powstałe w jego wyniku pozostałości są ważone.

2. Aparatura

Standardowy sprzęt laboratoryjny, obejmujący:

2.1. Zlewka o pojemności 250 ml do 1 000 ml.

2.2. Naczynia krzemionkowe, porcelanowe lub platynowe.

2.3. Filtry bezpopiołowe.

2.4. Lejek rozdzielczy o gruszkowatym kształcie, o pojemności 2 litrów i wylocie o dużej średnicy.

2.5. Piec muflowy nastawiony na temperaturę 500-600°C.

2.6. Suszarka.

2.7. Waga analityczna.

3. Procedura

Odważyć do zlewki ilość produktu odpowiadającą ± 0,01 g, gdzie R wyraża zawartość NTSS (naturalnych ogólnych rozpuszczalnych substancji stałych). Dodać od 100 do 150 ml wody. Dobrze wymieszać. Nalewać do 2 litrowego lejka rozdzielczego, który powinien być częściowo napełniony wodą, i umieścić dającą się regulować rurkę tak, by jej niższy koniec był zagłębiony w kolbie do około połowy jej głębokości. Wpuszczać wodę do lejka w ilości powodującej zawirowania wystarczające do oddzielenia substancji mineralnych z pulpy. Usunąć zawiesinę z pulpy bez usuwania piasku; w tym celu regulowaną rurkę należy obniżyć w kierunku dna lejka rozdzielczego.

Kontynuować te działania do chwili, gdy na dnie lejka pozostaną tylko zanieczyszczenia mineralne. Należ pamiętać, że czasem pozostałości mogą zawierać również cięższe odpady organiczne, takie jak nasiona pomidora.

Umieścić lejek rozdzielczy nad lejkiem z filtrem bezpopiołowym i odcedzić wszystkie pozostałości przez filtr, otwierając kurek lejka rozdzielczego i wypłukując je konieczną ilością wody. Wypłukać filtr woda destylowaną, a następnie umieścić bibułę filtracyjną i pozostałości w naczyniu do spalania. Osuszyć naczynie, pozostałości i filtr, następnie zwęglać nad niskim płomieniem, na końcu spalać w piecu muflowym w temperaturze 500-600°C przez 30 minut.

Ostudzić w suszarce i zważyć z dokładnością do 0,0002 g.

W odniesieniu do każdej próbki muszą być dokonane co najmniej dwa ustalenia. Udział procentowy zanieczyszczeń mineralnych w masie otrzymywany jest ze wzoru:

(M₁ - Mo) ×

gdzie:

Mo jest masą naczynia w gramach,

M₁ jest masą naczynia i popiołu w gramach,

E odpowiada zawartości masy suchej w próbce.

Schemat aparatury stosowanej do ciągłego oddzielania zanieczyszczeń mineralnych nierozpuszczalnych w wodzie

Usuwanie płynu

Piasek

Rurka z regulowaną wysokością

pH

1. Zasada

Wartość pH pochodnych pomidorów ustala się elektrometrycznie przy zastosowaniu miernika pH.

2. Aparatura

2.1. Miernik pH.

2.2. Elektrody odniesienia i elektrody pH lub elektroda uniwersalna.

2.3. Roztwory buforowe pH = 4,0 i pH = 7,0.

3. Procedura

3.1. Kalibrować miernik pH przy zastosowaniu roztworów buforowych.

3.2. Zmierzyć temperaturę produktu przy pomocy termometru i nastawić instrument na tę temperaturę.

3.3. Wsunąć elektrody lub elektrodę uniwersalną do nierozcieńczonego produktu pomidorowego.

4. Prezentacja wyników

Wartość pH odczytuje się bezpośrednio z aparatury.

ZAWARTOŚĆ JONÓW WAPNIA

1. Zasada

Zawartość wapnia we wcześniej przygotowanej próbce jest ustalana przy wykorzystaniu spektrofotometrii absorpcji atomowej.

Dla zapobieżenia częściowej jonizacji pierwiastków w płomieniu, do analizy ilości wapnia należy dodać lantanu.

2. Odczynniki

2.1. Ekstra czysty 65% kwas azotowy.

2.2. Roztwór wzorcowy zawierający 1 mg/ml wapnia.

2.3. 5% roztwór lantanu.

Rozpuścić 134 g chlorku lantanu (LaCl₃ 7H₂O) w podwójnie destylowanej wodzie i uzupełnić ilość roztworu do 1 000 ml.

2.4. Ekstra czysty skoncentrowany kwas siarkowy (D = 1,84).

3. Aparatura

Spektrofotometr absorpcji atomowej

3.2. Płaskodenne naczynia platynowe o średnicy 10 cm i wysokości 3 cm.

3.3. Piec muflowy i płyta grzejna.

3.4. Promiennik podczerwieni.

3.5. Odkażone naczynia szklane (wolne od wapnia).

4. Procedura

4.1. Uwagi wstępne

Należy dołożyć szczególnej staranności, by zapewnić czystość używanych naczyń. Naczynia szklane muszą być spłukiwane podwójnie destylowaną wodą.

Wszystkie roztwory i substancje rozcieńczane muszą być przygotowywane przy użyciu wody podwójnie destylowanej.

Do celów rozcieńczenia, ilość próbki wynosić musi co najmniej 1 ml.

Dla każdej serii pomiarów należy ustawiać wartości kalibracji przy zastosowaniu właściwych roztworów.

Do celów ustalania ilości przy zastosowaniu spektrometrii absorpcji, należy starannie ustawić aparaturę na optymalność długość fali.

Jeżeli poszczególne etapy są przeprowadzane w różnych laboratoriach (np. laboratorium przygotowawcze i laboratorium pomiarowe), to podstawowe znaczenie ma to, by ta sama partia wody podwójnie destylowanej była stosowana do rozcieńczania roztworu służącego do analizy i przygotowania roztworów mianowanych.

4.2. Mineralizacja próbki

4.2.1. Roztwarzania w stanie mokrym

Odważyć do kolby Kjeldahla 1-2 g zhomogenizowanej próbki, odpowiednio do przewidywanej ilości wapnia.

W przypadku produktów płynnych odważyć 10 g i skoncentrować do ilości zredukowanej (2-3 ml).

Dodać 10 ml stężonego kwasu azotowego (2.1) i 2,5 ml kwasu siarkowego (2.4).

Rozpocząć bardzo delikatnie ogrzewanie do chwili pojawienia się białych oparów.

W tym punkcie roztwór powinien być czysty i bezbarwny.

Jeżeli tak nie jest, ostrożnie dodać kilka kropli kwasu azotowego (2.1) i nadal podgrzewać do chwili wystąpienia białych oparów.

Gdy rozpad się już dokona całkowicie, zlać do kolby pomiarowej o pojemności 25 ml roztwór, który powinien ulec zredukowaniu do ilości 2 do 3 ml, i uzupełnić objętość wodą podwójnie destylowaną.

Próbki przygotowane w ten sposób są poddawane analizie i porównaniu z mianowanym 10% roztworem kwasu siarkowego (2.4).

4.2.2. Suche spopielanie

Odważyć do platynowego naczynia (3.2) 5-10 g próbki, odpowiednio do przewidywanej ilości wapnia.

Delikatnie i powoli dodając ciepło wysuszyć w piecu muflowym lub na płycie grzejnej albo pod promiennikiem podczerwieni, tak, by unikać strat materiału w wyniku przegotowania. Umieścić pozostałość w piecu muflowym podgrzanym wcześniej do temperatury 400°C i spalać przez co najmniej sześć godzin.

Jeżeli obecny jest kadm, należy dodać kilka kropli kwasy fosforowego lub siarkowego.

Jeżeli popiół nie jest całkowicie biały, należy go zwilżyć kilkoma kroplami kwasu azotowego, produkt powinien zostać całkowicie wysuszony pod promiennikiem podczerwieni, aż do chwili, gdy znikną białe opary, a zabiegi w piecu muflowym powinny być powtarzane przez co najmniej cztery godziny.

Zmieszać popiół z 1 ml kwasu azotowego, przenieść do kolby pomiarowej o pojemności 50 ml i uzupełnić do oznaczenia wodą.

4.3. Ustalanie bezpośrednie

Ilości można mierzyć bezpośrednio bez mineralizowania próbki w przypadku produktów płynnych (sok lub rozcieńczony koncentrat).

Ustalić ilość wapnia w obecności 0,5% lantanu przez rozcieńczenie oryginalnego roztworu (2.3).

4.4. Ustalanie

Rozcieńczyć roztwory próbki tak, by stężenie wapnia stanowiącego przedmiot analizy mieściło się w obszarze stężenia krzywej analitycznej.

Wapń: λ = 422,7 mm

Płomień: powietrzno-acetylenowy

Współczynnik korygujący dla szumów tła

4.5. Przygotowanie krzywej analitycznej

Przygotować cztery kolby pomiarowe o pojemności 10 ml i nalać do każdej z nich po 1 ml stężonego kwasu azotowego i 1 ml 5% roztworu lantanowego (2.3).

Wlać odpowiednio 0, 1, 3 i 5 ml roztworu 10 ppm roztworu wapnia do kolb i uzupełnić do oznaczenia wodą podwójnie destylowaną.

Ustalić absorbancję każdego z roztworów i wykreślić krzywą analityczną po odjęciu od normy wartości ślepych.

5. Obliczenia

Zawartość wapnia oblicza się z odpowiednich wartości analitycznych ustalonych podczas każdej z serii pomiarów, uwzględniając wskaźniki rozcieńczenia.

6. Dokładność metody

Powtarzalność (r):

Wapń: r = 1,1 + 0,029 x_i mg/1.

Odtwarzalność (R):

Wapń: R = 2,2 + 0,116 x_i mg/1.

x_i = zmierzone stężenie.

ZAWARTOŚĆ TLENKU KRZEMU

1. Procedura

Odważyć do zlewki o objętości 300 ml ilość 10 g proszku pomidorowego lub płatków pomidorowych z dokładnością do 0,01 g. Dodać 200 ml wody. Dobrze wymieszać. Pozostawić do osadzenia się przez 10 minut. Ostrożnie zlać ciecz sklarowaną nad osadem. Powtórzyć tę czynność po raz drugi. Zebrać stałą pozostałość na bezpopiołowym bardzo szybkim filtrze. Wyprażać w porcelanowym naczyniu do spalania. W razie potrzeby zmieszać z małą ilością wody destylowanej i ponownie umieścić w piecu aż do chwili, gdy popiół będzie biały.

Zmieszać z 10 cm³ kwasu azotowego (d = 1,4) rozcieńczonym do połowy. Podgrzewać bardzo delikatnie i zebrać osad na bezpopiołowym filtrze harmonijkowym, wysuszyć i wyprażać w wytarowanym tyglu (m^o). W razie potrzeby wymieszać jak poprzednio z małą ilością wody destylowanej i wyprażać ponownie, jeżeli popiół nie jest biały. Zważyć tygiel (m).

2. Obliczenia

(m - m^o) × 10 = procentowa zawartość tlenku krzemu w proszku.