ZAŁĄCZNIK III

„ZAŁĄCZNIK VI CZĘŚĆ II D”

Przewodnik klasyfikacji i etykietowania substancji i preparatów niebezpiecznych; kryteria wyboru zwrotów określających szczególne zagrożenia (zwroty R) oraz zwrotów określających warunki bezpiecznego stosowania (zwroty S)

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie ogólne

2. Klasyfikacja jako niebezpieczne i wybór zwrotów dotyczących zagrożenia

2.1. Wprowadzenie

2.2. Właściwości fizyczno - chemiczne

2.3. Własności toksykologiczne

2.4. Kryteria klasyfikacji, wybór symboli, wskazanie niebezpieczeństwa i wybór zwrotów dotyczących zagrożenia

2.4.1. Wybuchowe

2.4.2. Utleniające

2.4.3. Skrajnie łatwopalne

2.4.4. Wysoce łatwopalne

2.4.5. Łatwopalne

2.4.6. Bardzo toksyczne

2.4.7. Toksyczne

2.4.8. Szkodliwe

2.4.9. Żrące

2.4.10. Drażniące

2.4.11. Inne własności

3. Dodatkowe kryteria dotyczące szczególnych działań substancji na zdrowie

3.1. Procedura klasyfikacji substancji powodujących możliwe skutki, wymienione w niniejszym rozdziale

3.2. Substancje rakotwórcze

3.3. Substancje mutagenne

3.4. Substancje teratogenne

4. Wybór zwrotów określających warunki bezpiecznego stosowania

5. Propozycja etykietowania

1. WPROWADZENIE OGÓLNE

1.1. Informacje przedstawione w niniejszym dokumencie, są w zamierzeniu przewodnikiem dla wszystkich zainteresowanych (producenci, importerzy, władze krajowe) metodami klasyfikacji i etykietowania substancji i preparatów niebezpiecznych. Ustala on ogólne zasady regulujące klasyfikację i etykietowanie substancji i preparatów określonych w art. 3 ust. 3 dyrektywy 67/548/EWG, mając na uwadze wyjątki wymienione w art. 3 ust. 3 - „z wyjątkiem wypadków innych wymogów dotyczących preparatów niebezpiecznych, które określono w szczegółowych dyrektywach”.

1.2. Wymogi dotyczące etykietowania w niniejszej dyrektywie i w szczegółowych dyrektywach w sprawie preparatów niebezpiecznych zmierzają do dostarczenia podstawowych pojęć, poprzez które ogół społeczeństwa i pracownicy otrzymują zasadnicze informacje o substancjach i preparatach niebezpiecznych. Etykieta zwraca uwagę osób posługujących się lub stosujących substancje i preparaty na niebezpieczną naturę niektórych takich materiałów.

Etykieta może także służyć zwróceniu uwagi na obszerniejszą informację o produkcie na temat bezpieczeństwa i użycia, dostępną w innych formach.

1.3. Na etykiecie uwzględnia się wszystkie potencjalne niebezpieczeństwa, które prawdopodobnie mogą wystąpić przy zwykłym posługiwaniu się i użyciu substancji i preparatów niebezpiecznych, gdy są one w postaci, w jakiej są wprowadzane na rynek, lecz niekoniecznie w innej formie, w której mogą być ostatecznie używane, na przykład rozpuszczone. Najgroźniejsze niebezpieczeństwa są uwypuklane przez symbole, takie niebezpieczeństwa oraz te wynikające z innych niebezpiecznych własności są wyszczególnione w standardowych zwrotach dotyczących zagrożenia i w zwrotach określających warunki bezpiecznego stosowania z zachowaniem koniecznych środków ostrożności.

Informacja jest zakończona nazwą substancji w międzynarodowo uznanej nomenklaturze chemicznej oraz nazwą i adresem producenta, dystrybutora lub importera.

1.4. Odnośnie substancji przedstawionych w art. 5 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 67/548/EWG, etykietowanie zastosowane przez producenta lub jego przedstawiciela pozostaje ważne do momentu, gdy substancja jest umieszczona w załączniku I, lub do czasu podjęcia decyzji o nieumieszczeniu jej, podjętej zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 21.

2. KLASYFIKACJA JAKO NIEBEZPIECZNE I WYBÓR ZWROTÓW DOTYCZĄCYCH ZAGROŻENIA

2.1. Wprowadzenie

Celem klasyfikacji jest określenie wszystkich toksykologicznych i fizyczno-chemicznych własności substancji i preparatów tworzących zagrożenie w trakcie zwykłego posługiwania się i użycia.

- Odnośnie substancji, dla których wymagana jest informacja określona w załączniku VII, większość danych koniecznych do klasyfikacji i etykietowania pojawia się w „zestawie podstawowym”. Niniejsza klasyfikacja i etykietowanie muszą być zrewidowane, gdy to konieczne, przy dostępności dalszych informacji (załącznik VIII).

- Odnośnie innych substancji (na przykład tych określonych w art. 5 ust. 2), wymagane dane dla klasyfikacji i etykietowania mogą być jeśli konieczne, uzyskiwane z kilku różnych źródeł, na przykład wyników poprzednich testów, informacji wymaganych przez międzynarodowe przepisy dotyczące transportu substancji niebezpiecznych, informacji zaczerpniętych z odnośnych prac i literatury lub informacji pochodzących z praktycznego doświadczenia.

Kryteria przewodnie określone w niniejszym Załączniku są bezpośrednio stosowane, gdy przedmiotowe dane uzyskano z metod testowych porównywalnych z tymi opisanymi w załączniku V. W innych przypadkach, dostępne dane muszą być oszacowane poprzez porównanie wykorzystywanych metod testowych z metodami wskazanymi w załączniku V i zasadami wyszczególnionymi w niniejszym Załączniku dla wyznaczenia właściwych kryteriów klasyfikacji i etykietowania.

2.2 Własności fizyczno - chemiczne

2.2.1. Metody testowe wiążące się z własnościami wybuchowymi, utleniającymi i palnymi zawarte w załączniku V do niniejszej dyrektywy, służą nadaniu szczególnego znaczenia do ogólnych definicji podanych w art. 2 ust. 2 lit. a)-e). Kryteria wynikają bezpośrednio z metod testowych z załącznika V o ile są wymienione.

2.2.2. Jeśli dostępne są odpowiednie informacje w celu przedstawienia w praktyce, że własności fizyczno - chemiczne substancji i preparatów (poza nadtlenkami organicznymi) są różne od ujawnionych poprzez testy podane w załączniku V, wtedy takie substancje i preparaty powinny być sklasyfikowane zgodnie z niebezpieczeństwem, jakie stanowią dla osób posługujących się tymi substancjami i preparatami lub dla innych osób.

2.2.3. Nadtlenki organiczne są klasyfikowane jako niebezpieczne na podstawie ich struktury (na przykład R-O-O-H, R₁-O-O-R₂). W ogólnych warunkach nadtlenki organiczne klasyfikowane są jako utleniające i etykietowane zgodnie z 2.4.2, chyba, że:

- testy przeprowadzone zgodnie z metodami podanymi w załączniku V pokazują, że nadtlenek organiczny w postaci wprowadzonej na rynek posiada własności wybuchowe zgodnie z 2.4.1, lub

- nadtlenek organiczny jest tak rozcieńczony lub sflegmatyzowany, że nie wykazuje własności wybuchowych, utleniających ani zapalnych.

2.3. Własności toksykologiczne

2.3.1. Klasyfikacja dotyczy zarówno ostrego jak i długotrwałego skutku działania substancji i preparatów, lub też wynikającego z jednorazowej, powtarzalnej lub długotrwałej ekspozycji.

2.3.2. Substancje i preparaty powinny ogólnie być klasyfikowane zgodnie z ostrą toksycznością produktu wprowadzonego na rynek, wyrażoną jako LD₅₀ lub LC₅₀ ustaloną poprzez testy na zwierzętach doświadczalnych. Wartości referencyjne podane zostały w załączniku VI część I.

Jeśli stan faktyczny pokazuje istnienie działań innych niż działania ostre wskazane poprzez doświadczenia ze zwierzętami, na przykład rakotwórcze, mutagenne, alergiczne, podostre lub przewlekłe, substancje lub preparaty muszą być sklasyfikowane zgodnie z rozmiarem tych działań.

Jeśli odpowiednie dowody są dostępne dla przedstawienia w praktyce, że działanie toksyczne substancji i preparatów na człowieka jest, lub prawdopodobnie jest różne od sugerowanego przez wyniki doświadczalne uzyskane w testach ze zwierzętami, wtedy takie substancje i preparaty powinny być klasyfikowane zgodnie z ich toksycznością dla człowieka.

2.3.3. Jeśli klasyfikacja została ustalona w oparciu o wyniki doświadczalne uzyskane w testach ze zwierzętami, wyniki powinny posiadać ważność dla ludzi, tak by testy we właściwy sposób odzwierciedlały zagrożenia dla człowieka.

2.4. Kryteria klasyfikacji, wybór symboli, wskazanie niebezpieczeństwa i wybór zwrotów dotyczących zagrożenia

Klasyfikacja musi obejmować zarówno toksykologiczne jak i fizyczno-chemiczne właściwości substancji i preparatów. Celem wyboru zwrotów dotyczących zagrożenia jest zapewnienie, że szczególny rodzaj potencjalnych niebezpieczeństw, określonych w klasyfikacji został wyrażona na etykiecie. W tym celu konieczne jest rozważenie kryteriów podanych w odniesieniu do wyboru symbolu(-i) i zwrotów dotyczących zagrożenia w każdej z sekcji 2.4.1-2.4.11 i w rozdziale 3, na przykład klasyfikacja pod 2.4.6 nie oznacza, że sekcje takie jak 2.4.7 lub 2.4.9 mogą być pominięte.

Kryteria mają zastosowanie dla gazowych substancji i preparatów, lecz tylko o tyle, o ile mogą podlegać przepisom niniejszej dyrektywy dotyczącym pakowania i etykietowania lub szczegółowej dyrektywy w sprawie preparatów.

Bez względu na kryteria podane w 2.4.3, 2.4.4 i 2.4.5, substancje i preparaty w postaci aerozoli podlegają kryteriom palności wymienionym w ust. 1.8 i 2.2 lit. c) Załącznika do dyrektywy 75/324/EWG.

2.4.1. Wybuchowe

Substancje i preparaty klasyfikowane są jako wybuchowe oraz oznaczane symbolem „E” i oznakowaniem niebezpieczeństwa „wybuchowe” zgodnie z wynikami testów podanych w załączniku V o ile preparaty i substancje wprowadzone na rynek mają własności wybuchowe. Obowiązkowy jest jeden zwrot dotyczący zagrożenia określony na podstawie:

R 2 Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu

- substancje i preparaty włączając w to niektóre nadtlenki organiczne, poza tymi określonymi poniżej.

R 3 Skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu

- substancje i preparaty szczególnie czułe, takie jak sole kwasu pikrynowego, PETN i niektóre nierozcieńczone nadtlenki organiczne, takie jak nadtlenek dibenzoilu.

2.4.2. Utleniające

Substancje i preparaty klasyfikowane są jako utleniające oraz oznaczane symbolem „O” i oznakowaniem niebezpieczeństwa „materiał utleniający” zgodnie z wynikami testów podanych w załączniku V (patrz także 2.2.3). Obowiązkowy jest jeden zwrot dotyczący zagrożenia, określony na podstawie wyników testu, ale podlegający:

R 11 Wysoce łatwopalny

- nadtlenki organiczne posiadające własności łatwopalne, nawet bez kontaktu z innym materiałem zapalnym.

R 8 Kontakt z materiałem zapalnym może spowodować pożar

- inne utleniające substancje i preparaty, które mogą spowodować pożar lub zwiększające zagrożenie pożarowe w kontakcie z materiałem zapalnym.

R 9 Grozi wybuchem po zmieszaniu z materiałem zapalnym

- inne substancje i preparaty, które stają się wybuchowe po zmieszaniu z materiałami zapalnymi, na przykład niektóre chlorany.

2.4.3. Skrajnie łatwopalne

Substancje i preparaty klasyfikowane są jako skrajnie łatwopalne oraz oznaczane symbolem „F+” i oznakowaniem niebezpieczeństwa „skrajnie łatwopalne” zgodnie z wynikami testów podanymi w załączniku V. Zwrot dotyczący zagrożenia „R” wyznaczany jest zgodnie z następującymi kryteriami:

R 12 Skrajnie łatwopalne

- ciekłe substancje i preparaty o temperaturze zapłonu poniżej 0 °C i temperaturze wrzenia (lub w przypadku zakresu wrzenia – o początkowej temperaturze wrzenia) niższej lub równej 35 °C.

2.4.4. Wysoce łatwopalne

Substancje i preparaty klasyfikowane są jako wysoce łatwopalne oraz oznaczane symbolem „F” i oznakowaniem niebezpieczeństwa „wysoce łatwopalne” zgodnie z wynikami testów podanych w załączniku V. Zwroty dotyczące zagrożenia wyznaczane są zgodnie z następującymi kryteriami:

R 17 Samorzutnie zapala się w powietrzu

- substancje i preparaty, które rozgrzewają się i w rezultacie zapalają się w kontakcie z powietrzem w temperaturze otoczenia bez dostarczenia energii.

R 11 Wysoce łatwopalne

- substancje i preparaty w stanie stałym, które łatwo zapalają się po krótkim kontakcie ze źródłem zapłonu i kontynuują spalanie lub wypalają się po usunięciu źródła zapłonu;

- ciekłe substancje i preparaty, które posiadają temperaturę zapłonu poniżej 21 °C, lecz nie są skrajnie łatwopalne.

R 12 Skrajnie łatwopalne

- gazowe substancje i preparaty łatwopalne w powietrzu przy normalnym ciśnieniu.

R 13 Skrajnie łatwopalny skroplony gaz

- gazowe substancje i preparaty łatwopalne w powietrzu przy normalnym ciśnieniu wprowadzone na rynek w postaci skroplonej.

R 15 Kontakt z wodą uwalnia wysoce łatwopalne gazy

- substancje i preparaty, które w kontakcie z wodą lub wilgotnym powietrzem, wydzielają wysoce łatwopalne gazy w niebezpiecznych ilościach, o szybkości minimalnej 1 litr/kg/h.

2.4.5. Łatwopalne

Substancje i preparaty klasyfikowane są jako łatwopalne zgodnie z wynikami testów podanych w załączniku V. Zwrot dotyczący zagrożenia wyznacza się zgodnie z kryteriami wymienionymi poniżej.

R 10 Łatwopalne

- ciekłe substancje i preparaty o temperaturze zapłonu równej lub większej niż 21 °C i mniejszej lub równej 55 °C.

Jednakże w praktyce wykazano, że preparaty posiadające temperaturę zapłonu równą lub większą niż 21 °C i mniejszą lub równą 55 °C nie wymagają klasyfikowania jako łatwopalne, jeśli preparat w żaden sposób nie podtrzymuje spalania, a także nie ma powodu do obawy o zagrożenie dla osób posługujących się nimi lub dla innych osób.

2.4.6. Bardzo toksyczne

Substancje i preparaty klasyfikowane są jako bardzo toksyczne i oznaczane symbolem „T+” i oznakowaniem niebezpieczeństwa „bardzo toksyczne” zgodnie z kryteriami podanymi w załączniku VI część I, jak wyszczególniono poniżej.

Zwroty dotyczące zagrożenia wyznaczane są zgodnie z następującymi kryteriami:

R 28 Działa bardzo toksycznie po połknięciu

- wyniki ostrej toksyczności:

LD₅₀ doustna, szczur: ≤ 25 mg/kg

R 27 Działa bardzo toksycznie w kontakcie ze skórą

- wyniki ostrej toksyczności:

LD₅₀ skórna, szczur lub królik: ≤ 50 mg/kg

R 26 Działa bardzo toksycznie przez drogi oddechowe

- wyniki ostrej toksyczności:

LC₅₀ wdychana, szczur: ≤ 0,5 mg/litr/4 h

R 39* Zagraża powstaniem bardzo poważnych nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia

- mocne dowody, że nieodwracalne uszkodzenia, inne od skutków określonych w rozdziale 3 są powodowane pojedyńczym narażeniem właściwą drogą, ogólnie w wyżej wymienionym zakresie dawek (patrz także 2.3.2 i 2.3.3).

2.4.7. Toksyczne

Substancje i preparaty są klasyfikowane jako toksyczne oraz oznaczane symbolem „T” i oznakowaniem niebezpieczeństwa „toksyczne” zgodnie z kryteriami podanymi w części I załącznika VI, jak wyszczególniono poniżej. Zwroty dotyczące zagrożenia wyznacza się zgodnie z następującymi kryteriami:

R 25 Działa toksycznie po połknięciu

- wyniki ostrej toksyczności:

LD₅₀ doustna, szczur: 25< LD₅₀ ≤ 200 mg/kg

R 24 Działa toksycznie w kontakcie ze skórą

- wyniki ostrej toksyczności:

LD₅₀ skórna, szczur lub królik: 50 < LD₅₀ ≤ 400 mg/kg

R 23 Działa toksycznie przez drogi oddechowe

- wyniki ostrej toksyczności:

LC₅₀ wdychana, szczur: 0,5 < LC₅₀ ≤ 2 mg/litr/4 h

R 39* Zagraża powstaniem bardzo poważnych nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia

- mocne dowody, że nieodwracalne uszkodzenia, inne od skutków określonych rozdziale 3 powodowane są jednorazowym narażeniem właściwą drogą, ogólnie w wyżej wymienionym zakresie dawek (patrz także 2.3.2 i 2.3.3).

R 48* Stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia

- poważne uszkodzenie (wyraźne zaburzenia funkcjonalne lub zmiany morfologiczne znaczące toksykologiczne) powodowane przez powtarzane lub długotrwałe narażenie właściwą drogą, przy poziomach znacząco niższych niż podane w sekcji 2. (patrz także 2.3.2 i 2.3.3).

2.4.8. Szkodliwe

Substancje i preparaty są klasyfikowane jako szkodliwe oraz oznaczane symbolem „Xn” i oznakowaniem niebezpieczeństwa „szkodliwe”, zgodnie z kryteriami podanymi w części I załącznika VI jak wyszczególniono poniżej. Zwroty dotyczące zagrożenia są także wyznaczane zgodnie z następującymi kryteriami:

R 22 Działa szkodliwie po połknięciu

- wyniki ostrej toksyczności:

LD₅₀ doustna, szczur: 200 < LD₅₀ ≤ 2 000 mg/kg

R 21 Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą

- wyniki ostrej toksyczności:

LD₅₀ skórna, szczur lub królik: 400 < LD₅₀ ≤ 2 000 mg/kg

R 20 Działa szkodliwie przez drogi oddechowe

- wyniki ostrej toksyczności:

LC₅₀ wdychana, szczur: 2 < LC₅₀ ≤ 20 mg/litr/4 h

R 40^** Możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia

- mocne dowody, że nieodwracalne uszkodzenia, inne od skutków określonych rozdziale 3 powodowane są poprzez jednorazowe narażenie właściwą drogą, ogólnie w wyżej wymienionym zakresie dawek (patrz także 2.3.2 i 2.3.3).

R 48* Niebezpieczeństwo poważnego zagrożenia zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia

- poważne uszkodzenie (wyraźne zaburzenia funkcjonalne lub zmiany morfologiczne znaczące toksykologicznie)) powodowane przez powtarzane lub długotrwałe narażenie właściwą drogą, przy poziomach (patrz także 2.3.2 i 2.3.3):

- doustna, szczur ≤ 50 mg/kg (wagi ciała)/dzień**,

- skórna, szczur lub królik ≤ 100 mg/kg (wagi ciała)/dzień ^**,

- wdychana, szczur ≤ 0,5 mg/litr 6 h/dzień^**,

Te wartości odniesienia stosuje się bezpośrednio, gdy zaobserwowano poważne uszkodzenia w badaniach toksyczności podprzewlekłej (90 dni), ale także służą jako odniesienie, do interpretacji wyników testów toksyczności podostrej (28 dni) lub przewlekłej (dwa lata).

R 42 Może powodować uczulenie przy wdychaniu

- jeśli dostępne są praktyczne dowody wskazujące, że substancje oraz preparaty są zdolne do wzbudzenia reakcji uczuleniowej u ludzi poprzez wdychanie, w większej częstotliwości niż oczekiwana u zwykłej populacji.

2.4.9. Żrące

Substancje oraz preparaty są klasyfikowane jako żrące oraz oznaczane symbolem „C” i oznakowaniem niebezpieczeństwa „żrące” zgodnie z kryteriami podanymi w załączniku VI B. Zwroty zagrożenia wyznacza się zgodnie z następującymi kryteriami:

R 35 Powoduje poważne oparzenia

- gdy substancja naniesiona na zdrową, nieuszkodzoną skórę zwierzęcia powoduje zniszczenie tkanek skóry w całej grubości w wyniku narażenia trwającego do trzech minut, lub jeśli ten wynik można przewidzieć.

R 34 Powoduje oparzenia

- jeśli po naniesieniu na zdrową, nieuszkodzoną skórę zwierzęcia, powoduje zniszczenie tkanek skóry w całej grubości w wyniku narażenia trwającego do czterech godzin, lub jeśli ten wynik można przewidzieć.

2.4.10. Drażniące

Substancje oraz preparaty nie wykazujące własności żrących, klasyfikuje sie jako drażniące oraz oznacza symbolem „Xi” i oznakowaniem niebezpieczeństwa „drażniące” zgodnie z kryteriami podanymi w załączniku VI B oraz jak wyszczególniono poniżej. Zwroty dotyczące zagrożenia wyznacza się zgodnie z następującymi kryteriami:

R 38 Działa drażniąco na skórę

- gdy substancja naniesiona na zdrową, nieuszkodzoną skórę zwierzęcia w czasie do czterech godzin powoduje wyraźny stan zapalny,obecny przez 24 godziny lub więcej po zakończeniu okresu narażenia.

Zapalenie jest znaczące, gdy średnia wartość oceny punktowej wynosi dwa lub więcej, dla tworzącego się rumienia i strupa albo tworzącego się obrzęku. To samo dotyczy przypadku, gdy wykonano test na trzech zwierzętach, i jeśli wynik punktowy dla utworzonego rumienia i strupa albo utworzonego obrzęku, zaobserwowany u dwóch lub więcej zwierząt, jest równoważny wartości dwa lub więcej.

R 36 Działa drażniąco na oczy

- gdy substancja zaaplikowana do oka zwierzęcia spowodowała powstanie wyraźnych uszkodzeń, utrzymujących się 24 godziny lub więcej, od momentu wkroplenia testowanego materiału.

Uszkodzenia oka są znaczące, jeśli średnia punktacja odpowiada jednej z wartości: zmętnienie rogówki równa lub większa od dwóch, lecz mniejsza od trzech; uszkodzenie tęczówki równe lub większe od jednego, lecz nie większe od 1,5; przekrwienie spojówek równe lub większe od 2,5; obrzęk spojówek (chemosis) równy lub większy niż 2. To samo dotyczy przypadku, gdy wykonano test na trzech zwierzętach, jeśli uszkodzenia u dwóch lub więcej zwierząt, odpowiadają jednej z podanych wyżej wartości z wyjątkiem uszkodzenia tęczówki, gdzie wartość powinna być równa lub większa od jednego, lecz mniejsza od dwóch, oraz dla przekrwienia spojówek, gdzie wartość powinna być równa trzy.

R 41* Ryzyko poważnego uszkodzenia oczu

– jeśli po zaaplikowaniu do oka zwierzęcia powstają poważne uszkodzenia oczu utrzymujące się 24 godziny lub więcej po wkropleniu testowanego materiału.

Uszkodzenia oka uważane są za poważne, jeśli średnie oceny punktowe mają jedną z wartości:

zmętnienie rogówki równe lub większe od trzech; uszkodzenie tęczówki większe niż 1,5. To samo dotyczy przypadku, gdy przeprowadzono test z użyciem trzech zwierząt, jeżeli uszkodzenia u dwóch lub więcej zwierząt, mają jedną z wartości:

zmętnienie rogówki równe lub większe od trzech; uszkodzenie tęczówki równe dwa.

R 43 Może powodować uczulenie w kontakcie ze skórą

– jeśli praktyczne doświadczenie pokazuje, że substancje oraz preparaty są zdolne do wywołania reakcji uczuleniowej u istotnej ilości osób przez kontakt ze skórą, lub na podstawie pozytywnej reakcji u zwierząt doświadczalnych.

W przypadku metody testowej na uczulenie skóry, opisanej szczegółowo w załączniku V lub w przypadku innych metod typu wspomagającego, reakcja ze strony przynajmniej 30% zwierząt jest uważana za wynik pozytywny. Dla wszystkich innych metod testowych reakcja u przy najmniej 15% zwierząt jest uważana za pozytywną.

R 37 Działa drażniąco na drogi oddechowe

– substancje oraz preparaty powodujące poważne podrażnienie dróg oddechowych, oparte zwykle na praktycznej obserwacji.

2.4.11. Inne własności

Dodatkowe zwroty dotyczące zagrożenia przypisuje się substancjom oraz preparatom, sklasyfikowanym na podstawie 2.4.1 - 2.4.10 powyżej, zgodnie z następującymi kryteriami (opartymi na doświadczeniu uzyskanemu w trakcie kompilacji załącznika I).

R 1 Wybuchowy w stanie suchym

Dla wybuchowych substancji oraz preparatów wprowadzonych na rynek w roztworze lub postaci zwilżonej; na przykład nitroceluloza, z większą niż 12,6% zawartością azotu.

R 4 Tworzy łatwo wybuchające związki metaliczne

Dla substancji oraz preparatów tworzących czułe wybuchowe pochodne metaliczne, na przykład kwas pikrynowy, kwas styfninowy.

R 5 Ogrzanie grozi wybuchem

Dla termicznie niestabilnych substancji oraz preparatów nie sklasyfikowanych jako wybuchowe, na przykład kwas nadchlorowy > 50%.

R 6 Produkt wybuchowy z dostępem i bez dostępu powietrza

Dla substancji oraz preparatów niestabilnych w temperaturze otoczenia, na przykład acetylen.

R 7 Może spowodować pożar

Dla reaktywnych substancji oraz preparatów, na przykład fluoru, podsiarczynu sodu.

R 14 Reaguje gwałtownie z wodą

Dla substancji oraz preparatów reagujących gwałtownie z wodą, na przykład chlorek acetylu, metale alkaliczne, tetrachlorek tytanu.

R 16 Produkt wybuchowy po zmieszaniu z substancjami utleniającymi

Dla substancji oraz preparatów reagujących wybuchowo ze środkiem utleniającym, na przykład fosfor czerwony.

R 18 Podczas stosowania wytwarza łatwopalne/wybuchowe mieszaniny para - powietrze

Dla preparatów nie sklasyfikowanych jako łatwopalne, zawierających lotne składniki łatwopalne w powietrzu.

R 19 Tworzy wybuchowe nadtlenki

Dla substancji oraz preparatów tworzących wybuchowe nadtlenki w trakcie przechowywania, na przykład eter dietylowy, 1,4-dioksan.

R 29 W kontakcie z wodą uwalnia toksyczne gazy

Dla substancji oraz preparatów, które w kontakcie z wodą lub wilgotnym powietrzem, wydzielają bardzo toksyczne/toksyczne gazy w potencjalnie niebezpiecznych ilościach, na przykład fosforek glinu, pentasiarczek fosforu.

R 30 Podczas stosowania może stać się wysoce łatwopalny

Dla preparatów nie sklasyfikowanych jako łatwopalne, które mogą stać się łatwopalne poprzez stratę lotnych składników.

R 31 W kontakcie z kwasami uwalnia toksyczne gazy

Dla substancji oraz preparatów, które reagując z kwasami uwalniają toksyczne gazy w niebezpiecznych ilościach, na przykład podchloryn sodowy, polisiarczek baru. Dla substancji stosowanych przez ogół społeczeństwa, użycie zwrotu S 50 (nie mieszać z...(określi producent)) byłoby bardziej odpowiednie.

R 32 W kontakcie z kwasami uwalnia bardzo toksyczne gazy

Dla substancji oraz preparatów, które reagując z kwasami wydzielają bardzo toksyczne gazy w niebezpiecznych ilościach; na przykład sole cyjanowodoru, azydek sodu. Dla substancji stosowanych przez ogół społeczeństwa, użycie zwrotu S 50 (nie mieszać z....(określi producent)) byłoby bardziej odpowiednie.

R 33 Niebezpieczeństwo kumulacji w organizmie

Dla substancji oraz preparatów, gdy kumulacja w ciele ludzkim jest prawdopodobna i może powodować pewne uszkodzenia, jednakże, niewystarczające do uzasadnienia zastosowania zwrotu R 48.

Poprzednio przypisane dla substancji załącznika I oraz preparatów powodujących prawdopodobne uszkodzenia zdrowia przy długotrwałym narażeniu lub, które prawdopodobnie mogą być zatrzymywane i akumulowane w ciele ludzkim. Obecnie stopniowo zastępowane w stosownych przypadkach przez R 48.

R 44 Zagrożenie wybuchem po ogrzaniu w zamkniętym pojemniku

Dla substancji oraz preparatów nie sklasyfikowanych jako wybuchowe zgodnie z 2.4.1 powyżej, ale które mogą jednakże wykazywać w praktyce właściwości wybuchowe, jeśli będą ogrzewane w dostatecznie zamkniętym naczyniu. Na przykład, niektóre substancje rozkładające sie wybuchowo po ogrzaniu w stalowym bębnie, nie wykazują takiego efektu po podgrzaniu w mniej mocnych pojemnikach.

3. DODATKOWE KRYTERIA DOTYCZĄCE SZCZEGÓLNYCH DZIAŁAŃ SUBSTANCJI NA ZDROWIE

Do odnotowania: dalszy przewodnik stosowany dla preparatów zostanie opublikowany w późniejszym terminie.

3.1. Procedura klasyfikacji substancji, które mogą mieć skutki wymienione w niniejszym rozdziale

3.1.1. Jeżeli producent lub jego przedstawiciel posiada dostępne informacje wskazujące, że substancja powinna być sklasyfikowana i etykietowana zgodnie z kryteriami podanymi w sekcjach 3.2, 3.3 lub 3.4, on lub jego przedstawiciel tymczasowo etykietuje substancję za pomocą zwrotu R 40 i oznacza co najmniej symbolem „Xn” chyba, że wnioski uzyskane przez zastosowanie kryteriów wymienionych w 2.4.6 - 2.4.10 wskazują na konieczność bardziej rygorystycznej klasyfikacji.

3.1.2. Ponadto, wymagane jest by producent lub jego przedstawiciel złożył tak szybko, jak to możliwe, dokument podsumowujący wszystkie istotne informacje do jednego z Państw Członkowskich, w którym substancja jest wprowadzana na rynek. Niniejszy dokument podsumowujący musi posiadać bibliografię zawierającą wszelkie stosowne odniesienia i muszą zawierać wszelkie właściwe niepublikowane dane.

3.1.3. W celu osiągnięcia tak szybko jak to możliwe, zharmonizowanej klasyfikacji dla Wspólnoty, poprzez procedurę określoną w art. 21, Państwa Członkowskie, które posiadają dostępne istotne informacje uzasadniające klasyfikację substancji w jednej z tych kategorii, podanej przez producenta lub nie, powinny przesłać taką informację wraz z sugestiami odnośnie klasyfikacji i etykietowania do Komisji, tak szybko, jak to możliwe.

Komisja prześle do innych Państw Członkowskich propozycję klasyfikacji i etykietowania, którą otrzymała. Każde Państwo Członkowskie może wystąpić do Komisji z wnioskiem o informacje, które otrzymała.

Każde Państwo Członkowskie posiadające odpowiednie uzasadnienie by przypuszczać, że sugerowana klasyfikacja i etykietowanie są niewłaściwe, jeżeli chodzi o skutki rakotwórcze, mutagenne lub teratogenne, powiadamia o tym Komisję.

3.1.4. Tymczasowe etykietowanie zastosowane przez producenta lub jego przedstawiciela pozostaje ważne do czasu wejścia w życie decyzji o włączeniu lub niewłączeniu przedmiotowej substancji do załącznika I.

3.2. Substancje rakotwórcze

3.2.1. Do celów klasyfikacji i etykietowania, oraz uwzględniając bieżący stan wiedzy, takie substancje podzielono na trzy kategorie:

Kategoria 1

Substancje znane jako rakotwórcze dla człowieka. Istnieją wystarczające dowody wskazujące na związek przyczynowy między narażeniem człowieka na tę substancję a rozwojem raka.

Kategoria 2

Substancje, które powinny być uznane za rakotwórcze dla człowieka. Istnieją wystarczające dowody pozwalające na silne domniemanie, że narażenie człowieka na te substancje powoduje rozwój raka, ogólnie na podstawie:

- właściwych długoterminowych badań na zwierzętach,

- innych istotnych informacji.

Kategoria 3

Substancje, które powodują właściwe dla człowieka, możliwe skutki rakotwórcze, lecz, w odniesieniu do których dostępne informacje nie są wystarczające do wykonania zadawalającej oceny. Istnieją pewne dowody z właściwych badań na zwierzętach, lecz są niewystarczające dla zamieszczenia substancji w kategorii 2.

3.2.2. Stosuje się następujące zwroty dotyczące szczególnego zagrożenia:

Kategorie 1 i 2:

R 45 Może powodować raka

Kategoria 3:

R 40 Możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia

3.2.3. Stosuje się następujące klasyfikacje i symbole:

Kategorie 1 i 2: przynajmniej: Toksyczne

Kategoria3: Szkodliwe

Wnioski uzyskane przez zastosowanie kryteriów wymienionych w 2.4.6 - 2.4.10 mogą wskazywać na konieczność bardziej rygorystycznej klasyfikacji.

3.3. Substancje mutagenne

3.3.1. Do celów klasyfikacji i etykietowania, oraz uwzględniając aktualny stan wiedzy, substancje takie podzielono na trzy kategorie:

Kategoria 1

Substancje o znanym działaniu mutagennym na człowieka.

Istnieją wystarczające dowody wskazujące na związek przyczynowy między narażeniem człowieka i dziedzicznymi wadami genetycznymi.

Kategoria 2

Substancje, które powinny być uważane za mutagenne dla człowieka.

Istnieją wystarczające dowody pozwalające na silne domniemanie, że narażenie człowieka na substancję może powodować rozwój dziedzicznych wad genetycznych, ogólnie na podstawie:

- właściwych badań na zwierzętach,

- innych istotnych informacji.

Kategoria 3

Substancje, które mogą powodować właściwe dla człowieka skutki mutagenne, lecz w świetle dostępnych informacji w niewystarczającym stopniu wykazują dziedziczne wady genetyczne. Istnieją dowody z właściwych badań mutageniczności, lecz są niewystarczające do umieszczenia substancji w kategorii 2.

3.3.2. Stosuje się następujące zwroty dotyczące szczególnego zagrożenia:

Kategorie 1 i 2:

R 46 Może powodować dziedziczne wady genetyczne

Kategoria 3:

R 40 Możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia

3.3.3. Stosuje się następujące klasyfikacje i symbole:

Kategoria 1: przynajmniej: Toksyczne

Kategorie 2 i 3: Szkodliwe

Wnioski uzyskane przez zastosowanie kryteriów wymienionych w 2.4.6 - 2.4.10 mogą wskazywać na konieczność bardziej rygorystycznej klasyfikacji.

3.4. Substancje teratogenne

3.4.1. Do celów klasyfikacji i etykietowania, oraz uwzględniając aktualny stan wiedzy, substancje takie podzielono na dwie kategorie:

Kategoria 1

Substancje o znanym działaniu teratogennym na człowieka.

Istnieja wystarczające dowody wskazujące na związek przyczynowy między narażeniem człowieka na substancję i późniejszymi niedziedzicznymi wadami wrodzonymi u potomstwa.

Kategoria 2

Substancje, które powinny być uważane za teratogenne dla człowieka.

Istnieją wystarczające dowody pozwalające na silne domniemanie, że narażenie człowieka na substancję może powodować niedziedziczne wady wrodzone u potomstwa, ogólnie na podstawie:

- właściwych badań na zwierzętach,

- innych istotnych informacji.

3.4.2. Stosuje się następujące zwroty dotyczące szczególnego zagrożenia:

Kategorie 1 i 2

R 47 Może powodować wady wrodzone

3.4.3. Stosuje się następujące klasyfikacje i symbole:

Kategoria 1: przynajmniej: Toksyczne

Kategoria 2: Szkodliwe

Wnioski uzyskane przez zastosowanie kryteriów wymienionych w 2.4.6 - 2.4.10 mogą wskazywać na konieczność bardziej rygorystycznej klasyfikacji.

4. WYBÓR ZWROTÓW OKREŚLAJĄCYCH WARUNKI BEZPIECZNEGO STOSOWANIA

Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (zwroty S) przydziela się substancjom oraz preparatom zgodnie z następującymi kryteriami ogólnymi:

S 1 Przechowywać pod zamknięciem

- Stosowanie

- Bardzo toksyczne i toksyczne substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla bardzo toksycznych i toksycznych substancji oraz preparatów używanych przez ogół społeczeństwa.

S 2 Przechowywać poza zasięgiem dzieci

- Stosowanie

- Wszystkie substancje i preparaty niebezpieczne.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowe dla wszystkich substancji i preparatów niebezpiecznych, które mogą być używane przez ogół społeczeństwa lub mogą być używane w miejscach, do których ma dostęp ogół społeczeństwa, chyba że nie ma przyczyny by obawiać się, że stanowią zagrożenie, w szczególności dla dzieci.

S 3 Przechowywać w chłodnym miejscu

- Stosowanie

- Organiczne nadtlenki.

- Inne substancje i preparaty niebezpieczne o temperaturze wrzenia ≤ 40 °C.

- Kryteria uzycia

- Obowiązkowe dla nadtlenków organicznych, chyba, że zastosowano zwrot S 47.

- Zalecany dla innych substancji i preparatów niebezpiecznych o temperaturze wrzenia ≤ 40 °C.

S 4 Nie przechowywać w pomieszczeniach mieszkalnych

- Stosowanie

- Bardzo toksyczne oraz toksyczne substancje i preparaty.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do bardzo toksycznych oraz toksycznych substancji i preparatów, gdy to pożądane wraz ze zwrotem S 13; na przykład, gdy występuje ryzyko wdychania i substancje lub preparaty muszą być przechowywane poza pomieszczeniami mieszkalnymi. Uwaga ta nie ma na celu wykluczenia właściwego użycia tych substancji lub preparatów w pomieszczeniach mieszkalnych.

S 5 Przechowywać zawartość w....(właściwa ciecz ściśle określona przez producenta)

- Stosowanie

- Samorzutnie zapalne substancje oraz preparaty w stanie stałym.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków, na przykład sodu, potasu lub fosforu białego.

S 6 Przechowywać w...(gaz obojętny, ściśle określony przez producenta)

- Stosowanie

- Substancje i preparaty niebezpieczne, które muszą być przechowywane w atmosferze gazu obojętnego.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków, na przykład niektóre związki metaloorganiczne.

S 7 Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty

- Stosowanie

- Nadtlenki organiczne.

- Substancje oraz preparaty, które mogą wydzielać bardzo toksyczne, toksyczne, szkodliwe, skrajnie łatwopalne lub wysoce łatwopalne opary.

- Substancje oraz preparaty, które w kontakcie z wilgocią wydzielają wysoce łatwopalne gazy.

- Wysoce łatwopalne ciała stałe.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowe dla nadtlenków organicznych w połączeniu ze zwrotem S 3/7/9.

- Zalecane dla innych obszarów zastosowania wymienionych powyżej.

S 8 Przechowywać pojemnik w suchym pomieszczeniu

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty, które mogą gwałtownie reagować z wodą.

- Substancje oraz preparaty, które w kontakcie z wodą uwalniają wysoce łatwopalne gazy.

- Substancje oraz preparaty, które w kontakcie z wodą uwalniają bardzo toksyczne lub toksyczne gazy.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do obszarów zastosowania wymienionych powyżej, gdy konieczne jest wzmocnienie ostrzeżeń podanych przez R 14, R 15 w szczególności, oraz R 29.

S 9 Przechowywać pojemnik w miejscu dobrze wentylowanym

- Stosowanie

- Nadtlenki organiczne

- Lotne substancje oraz preparaty wydzielające bardzo toksyczne, toksyczne lub szkodliwe opary.

- Skrajnie łatwopalne lub wysoce łatwopalne ciecze i gazy.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowe dla nadtlenków organicznych w połączeniu ze zwrotem S 3/7/9.

- Zalecane dla lotnych substancji oraz preparatów, które mogą wydzielać bardzo toksyczne, toksyczne lub szkodliwe opary.

- Zalecane dla skrajnie łatwopalnych lub wysoce łatwopalnych cieczy lub gazów.

S 12 Nie przechowywać pojemnika szczelnie zamkniętego

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty, które poprzez uwalnianie gazów lub oparów, są zdolne do rozerwania pojemnika.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków wymienionych wyżej.

S 13 Nie przechowywać razem z żywnością, napojami i paszami dla zwierząt

- Stosowanie

- Bardzo toksyczne, toksyczne i szkodliwe substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Zalecane gdy substancje oraz preparaty mogą być stosowane przez ogół społeczeństwa.

S 14 Przechowywać z dala od.....(materiału wskazanego przez producenta)

- Stosowanie

- Organiczne nadtlenki.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowe dla i zwykle ograniczone do nadtlenków organicznych. Jednakże mogą być używane w wyjątkowych przypadkach, gdy możliwa jest niezgodność stwarzająca szczególne zagrożenie.

S 15 Przechowywać z dala od źródeł ciepła

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty, które mogą się rozkładać lub, które mogą reagować samorzutnie wskutek ciepła.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków, na przykład monomerów, lecz nie stosuje się oznakowania, jeżeli już zastosowano zwroty dotyczące zagrożenia R 2, R 3 i/lub R 5.

S 16 Przechowywać z dala od źródeł zapłonu - Nie palić tytoniu

- Stosowanie

- Skrajnie łatwopalne lub wysoce łatwopalne ciecze i gazy.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla substancji oraz preparatów wymienionych powyżej, nie stosuje się oznakowania, jeżeli zastosowano zwroty dotyczące zagrożenia R 2, R 3 i/lub R 5.

S 17 Nie przechowywać razem z materiałami zapalnymi

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty, które mogą tworzyć wybuchowe lub samorzutnie zapalajace się mieszaniny z materiałami zapalnymi.

- Kryteria użycia

- Stosowane dla użycia w szczególnych przypadkach; na przykład dla podkreślenia zwrotów R 8 i R 9.

S 18 Zachować ostrożność w trakcie otwierania i manipulacji pojemnikiem

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty zdolne do wytworzenia nadciśnienia w pojemniku.

- Substancje oraz preparaty, które mogą tworzyć wybuchowe nadtlenki.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do wyżej wymienionych przypadków, gdy istnieje ryzyko uszkodzenia oczu i/lub gdy substancje oraz preparaty mogą być stosowane przez ogół społeczeństwa.

S 20 Nie jeść i nie pić podczas stosowania produktu

- Stosowanie

- Bardzo toksyczne, toksyczne i żrące substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków (na przykład arsen i jego związki; fluorooctany), w szczególności, jeżeli którykolwiek z wymienionych związków może być stosowany przez ogół społeczeństwa.

S 21 Nie palić tytoniu podczas stosowania produktu

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty wytwarzające toksyczne produkty przy spalaniu.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków (na przykład związki chlorowcopochodne).

S 22 Nie wdychać pyłu

- Stosowanie

- Wszystkie stałe substancje i preparaty niebezpieczne.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla tych substancji oraz preparatów wymienionych powyżej, które są zdolne wytworzyć wchłaniane pyły i gdy konieczne jest zwrócenie uwagi użytkownika na zagrożenie związane z wdychaniem nie wymienione w zwrotach dotyczących zagrożenia, które im przypisano. Mogą być stosowane jednakże w wyjątkowych przypadkach w celu podkreślenia zwrotów dotyczących zagrożeń, w szczególności dla podkreślenia R 42.

S 23 Nie wdychać gazu/dymu/pary/rozpylonej cieczy (rodzaj określi producent)

- Stosowanie

- Wszystkie ciekłe lub gazowe substancje i preparaty niebezpieczne.

- Kryteria użycia

- Zalecane, gdy konieczne jest zwrócenie uwagi użytkownika na ryzyko związane z wdychaniem nie wymienione w przypisanych zwrotach dotyczących zagrożenia. Mogą być stosowane jednakże w wyjątkowych przypadkach w celu podkreślenia zwrotów dotyczących zagrożeń, w szczególności dla podkreślenia R 42.

- Zalecane dla substancji oraz preparatów w postaci aerozoli, które mogą być stosowane przez ogół społeczeństwa.

S 24 Unikać zanieczyszczenia skóry

- Stosowanie

- Wszystkie substancje i preparaty niebezpieczne.

- Kryteria użycia

- Zalecane, gdy konieczne jest zwrócenie uwagi użytkownikowi na ryzyko związane z kontaktem ze skórą, nie wymienione w przypisanych zwrotach dotyczących zagrożenia. Mogą być stosowane jednakże w wyjątkowych przypadkach w celu podkreślenia zwrotów dotyczących zagrożeń, w szczególności dla podkreślenia R 43.

S 25 Unikać zanieczyszczenia oczu

- Stosowanie

- Żrące lub drażniące substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków, to jest, gdy rozważa się konieczność podkreślenia zagrożenia dla oczu wskazanego przez zastosowanie zwrotów R 34, R 35, R 36 lub R 41. Jest to ważne gdy te substancje oraz preparaty mogą być stosowane przez ogół społeczeństwa a sprzęt ochrony oczu lub twarzy może być niedostępny.

S 26 Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza

- Stosowanie

- Żrące lub drażniące substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowe dla żrących substancji oraz preparatów i tych, którym przypisano zwrot R 41.

- Zalecane dla drażniących substancji, którym przypisano zwrot dotyczący zagrożenia R 36.

S 27 Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież

- Stosowanie

- Nadtlenki organiczne.

- Bardzo toksyczne, toksyczne lub żrące substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowy dla nadtlenków organicznych.

- Zalecany dla bardzo toksycznych i toksycznych substancji oraz preparatów, które są łatwo absorbowane przez skórę i dla substancji oraz preparatów żrących, chyba, że zwrot określający warunki bezpiecznego stosowania S 36 może być uznany za wystarczający.

S 28 Po zanieczyszczeniu skóry, przemyć niezwłocznie dużą ilością... (określa producent)

- Stosowanie

- Bardzo toksyczne, toksyczne lub żrące substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla substancji oraz preparatów wymienionych powyżej, w szczególności gdy woda nie jest najwłaściwszym płynem przemywającym.

S 29 Nie wprowadzać do kanalizacji

- Stosowanie

- Skrajnie lub wysoce łatwopalne ciecze.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla tych skrajnie lub wysoce łatwopalnych cieczy nie mieszających sie z wodą. Zamiarem jest zapobieżenie wypadkom (na przykład pożarowi, wybuchowi), a nie podkreślenie ogólnego problemu zanieczyszczenia.

S 30 Nigdy nie dodawać wody do tego produktu

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty gwałtownie reagujące z wodą.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków (na przykład kwas siarkowy) i stosowane dla podania możliwie najwyraźniej informacji, a także w celu podkreślenia zwrotu R 14 lub jako alternatywa dla R 14.

S 33 Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym

- Stosowanie

- Skrajnie lub wysoce łatwopalne substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla substancji oraz preparatów używanych w przemyśle, nie absorbujących wilgoci. W rzeczywistości nigdy nie używane dla substancji oraz preparatów wprowadzonych na rynek dla użycia przez ogół społeczeństwa.

S 34 Unikać uderzenia i tarcia

- Stosowanie

- Wybuchowe substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowe dla i zwykle ograniczone do wybuchowych nadtlenków organicznych.

S 35 Usuwać produkt i jego opakowanie w sposób bezpieczny

- Stosowanie

- Wybuchowe substancje oraz preparaty.

- Bardzo toksyczne i toksyczne substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowe dla wybuchowych substancji oraz preparatów innych niż nadtlenki organiczne.

- Zalecane dla bardzo toksycznych i toksycznych substancji oraz preparatów, szczególnie, gdy takie substancje oraz preparaty mogą być stosowane przez ogół społeczeństwa.

S 36 Nosić odpowiednią odzież ochronną

- Stosowanie

- Bardzo toksyczne, toksyczne lub szkodliwe substancje oraz preparaty.

- Żrące substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla substancji oraz preparatów używanych w przemyśle, które są:

- bardzo toksyczne, toksyczne lub żrące, i/lub

- szkodliwe i łatwo absorbowane przez skórę i/lub

- zdolne zagrozić zdrowiu poprzez długotrwałe narażenie.

S 37 Nosić odpowiednie rękawice ochronne

- Stosowanie

- Bardzo toksyczne, toksyczne, szkodliwe lub żrące substancje oraz preparaty.

- Nadtlenki organiczne.

- Substancje oraz preparaty drażniące dla skóry.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla bardzo toksycznych, toksycznych i żrących substancji oraz preparatów, gdy nie użyto zwrotu S 36 (na przykład dla ogół społeczeństwa).

- Zalecane dla organicznych nadtlenków jako połączenie S 37/39.

- Zalecane dla substancji oraz preparatów drażniących dla skóry, szczególnie, gdy zwrot R 38 nie jest pokazany na etykiecie.

S 38 W przypadku niedostatecznej wentylacji stosować odpowiednie środki ochrony dróg oddechowych

- Stosowanie

- Bardzo toksyczne lub toksyczne substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków, włączając w to użycie bardzo toksycznych lub toksycznych substancji oraz preparatów w przemyśle lub w rolnictwie.

S 39 Nosić okulary lub ochronę twarzy

- Stosowanie

- Nadtlenki organiczne.

- Żrące substancje oraz preparaty, włączając drażniące, powodujące zwiększenie ryzyka poważnych uszkodzeń oczu.

- Bardzo toksyczne i toksyczne substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla nadtlenków organicznych jako połączenie S 37/39.

- Zalecane dla żrących substancji oraz preparatów, wymienionych powyżej, w szczególności, gdy występuje ryzyko opryskania.

- Zwykle ograniczone do wyjątkowych przypadków dla bardzo toksycznych i toksycznych substancji oraz preparatów, w przypadku gdy istnieje ryzyko opryskania i które mogą być łatwo wchłaniane przez skórę.

S 40 Czyścić podłogę i wszystkie inne obiekty zanieczyszczone tym produktem... (środkiem wskazanym przez producenta)

- Stosowanie

- Wszystkie substancje i preparaty niebezpieczne.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do tych substancji i preparatów niebezpiecznych, dla których woda nie jest uważana za odpowiedni środek czyszczący (na przykład, gdy konieczna jest absorpcja przez sproszkowany materiał, rozpuszczenie przez rozpuszczalnik), oraz w przypadku, gdy z przyczyn dotyczących zdrowia lub bezpieczeństwa, ważne jest umieszczenie ostrzeżenia na etykiecie.

S 41 W przypadku pożaru i/lub wybuchu nie wdychać dymów

- Stosowanie

- Substancje i preparaty niebezpieczne, które przy spalaniu wydzielają bardzo toksyczne lub toksyczne gazy.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków.

S 42 Podczas fumigacji/rozpylania/natryskiwania stosować odpowiednie środki ochrony dróg oddechowych (rodzaj określi producent)

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty przeznaczone do takiego użytku, ale które stają się niebezpieczne dla zdrowia i bezpieczeństwa użytkownika, bez podjęcia właściwych środków ostrożności.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków.

S 43 W przypadku pożaru używać... (podać rodzaj sprzętu przeciwpożarowego. Jeżeli woda zwiększa zagrożenie, dodać... Nigdy nie używać wody)

- Stosowanie

- Skrajnie łatwopalne, wysoce łatwopalne i łatwopalne substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowy dla substancji oraz preparatów, które w kontakcie z wodą lub wilgotnym powietrzem, wydzielają wysoce łatwopalne gazy.

- Zalecane dla skrajnie łatwopalnych, wysoce łatwopalnych i łatwopalnych substancji oraz preparatów, szczególnie, gdy nie mieszają się z wodą.

S 44 Jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza (jeżeli to możliwe, pokaż etykietę)

- Stosowanie

- Toksyczne substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowe dla substancji oraz preparatów wymienionych powyżej, gdy są stosowane w przemyśle i nie są używane przez ogół społeczeństwa.

S 45 W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza (jeżeli to możliwe, pokaż etykietę)

- Stosowanie

- Bardzo toksyczne substancje oraz preparaty.

- Toksyczne substancje oraz preparaty.

- Kryteria użycia

- Obowiązkowe dla bardzo toksycznych substancji oraz preparatów wymienionych powyżej.

- Obowiązkowe dla toksycznych substancji oraz preparatów wymienionych powyżej, gdy mogą być one stosowane przez ogół społeczeństwa.

S 46 W razie połknięcia niezwłocznie zasięgnij porady lekarza oraz pokaż opakowanie lub etykietę

- Stosowanie

- Wszystkie substancje i preparaty niebezpieczne inne niż te, które są toksyczne lub bardzo toksyczne.

- Kryteria użycia

- Ogólnie obowiązujące dla wszystkich substancji niebezpiecznych i preparatów wymienionych powyżej, które mogą być używane przez ogół społeczeństwa, chyba że nie powodów obawy o jakiekolwiek niebezpieczeństwo połknięcia, szczególnie przez dzieci.

S 47 Przechowywać w temperaturze nieprzekraczającej... °C (określi producent)

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty, które stają się niestabilne w niektórych temperaturach.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków (na przykład niektóre nadtlenki organiczne).

S 48 Przechowywać zwilżone... (właściwy materiał określi producent)

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty, które mogą stać się bardzo wrażliwe po wyschnięciu na iskrzenie, tarcie lub uderzenie.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do specjalnych przypadków, na przykład nitrocelulozy.

S 49 Przechowywać wyłącznie w oryginalnym opakowaniu

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty czułe na rozkład katalityczny.

- Kryteria użycia

- Zwykle ograniczone do substancji oraz preparatów czułych na rozkład katalityczny; na przykład niektóre nadtlenki organiczne.

S 50 Nie mieszać z... (określi producent)

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty, które mogą reagować ze specyficznymi produktami, wydzielając bardzo toksyczne lub toksyczne gazy.

- Nadtlenki organiczne.

- Kryteria użycia

- Zalecane dla substancji oraz preparatów wymienionych powyżej, które mogą być używane przez ogół społeczeństwa, gdy jest to lepsza alternatywa dla R 31 lub R 32.

- Obowiązkowe dla niektórych nadtlenków, które mogą gwałtownie reagować z przyspieszaczami lub promotorami.

S 51 Stosować wyłącznie w dobrze wentylowanych pomieszczeniach

- Stosowanie

- Substancje oraz preparaty, które są przeznaczone lub mogą być do wytwarzania oparów, pyłów, aerozoli, dymów, mgieł i tak dalej, powodujące wzrost zagrożenia wdychania lub pożaru lub wybuchu.

- Kryteria użycia

- Zalecane, gdy użycie zwrotu S 38 nie byłoby właściwe. Także ważne gdy takie substancje oraz preparaty mogą być używane przez ogół społeczeństwa.

S 52 Nie zaleca się nanoszenia na duże płaszczyzny wewnątrz pomieszczeń

- Stosowanie

- Lotne, bardzo toksyczne, toksyczne oraz szkodliwe substancje i preparaty je zawierające.

- Kryteria użycia

- Zalecane, gdy możliwe jest zagrożenie zdrowia spowodowane długotrwałym narażeniem na te substancje oraz preparaty, z powodu ich ulatniania się z dużych obrabianych powierzchni w domu lub innych zamkniętych miejscach, w których gromadzą się ludzie.

5. PROPOZYCJA ETYKIETOWANIA

5.1. Propozycja etykietowania substancji powinna być wyprowadzona z całkowitej liczby symboli, przypisanych zwrotów dotyczących zagrożenia oraz zwrotów określających warunki bezpiecznego stosowania.

5.2. Propozycja etykietowania preparatów powinna być wyprowadzona w analogiczny sposób jak w przypadku substancji, w szczególności powinna być oparta na:

a) oznaczeniu kategorii zagrożeń zgodnie ze szczególnymi kryteriami ustanowionymi w każdej poszczególnej dyrektywie (w sprawie preparatów);

b) wyborze najbardziej stosownych zwrotów R i S; niektóre zwroty dotyczące zagrożenia wynikają bezpośrednio z kategorii zagrożeń, niektóre zwroty dotyczące zagrożenia i określające warunki bezpiecznego stosowania, które są stosowane, wyprowadzane są głównie ze zwrotów R i S wyznaczonych zgodnie z sekcjami 2 oraz 4 powyżej dla składnika, który w największym stopniu przyczynia się do niebezpiecznych własności preparatu;

c) w niektórych przypadkach, poszczególne dyrektywy podają obowiązkowe zwroty dla niektórych preparatów (na przykład kleje cyjanoakrylanowe, farby przeznaczone do natrysku). W tych przypadkach, zwroty te zawsze są wymieniane.

5.3. Końcowy wybór najwłaściwszych zwrotów dotyczących zagrożenia oraz określających warunki bezpiecznego stosowania wynika z konieczności podania wszelkich niezbędnych informacji, należy także uwzględnić przejrzystość i wpływ etykiety. Mając na myśli przejrzystość, niezbędne informacje powinny być wyrażone minimalną ilością zwrotów. Ogólnie, wystarczające jest podanie do czterech zwrotów dotyczących zagrożenia i do czterech zwrotów określających warunki bezpiecznego stosowania; w tym celu zwroty łączone zamieszczone w załącznikach III oraz IV są uważane za pojedyncze zwroty. O ile jest możliwe zmniejszenie całkowitej ilości zwrotów dla substancji oraz preparatów sklasyfikowanych na przykład jako szkodliwe, drażniące lub łatwopalne, więcej niż cztery zwroty dotyczące zagrożenia i cztery zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania powinny być stosowane tylko w bardzo szczególnych przypadkach.

5.4. Gdy substancji lub preparatowi przypisano więcej niż cztery zwroty dotyczące zagrożenia, jest ogólnie możliwe pominięcie zwrotów związanych z najmniejszym stopniem niebezpieczeństwa, zapewniając, że całkowita skuteczność specjalnego ostrzeżenia nie zostanie przez to zmniejszona. Zdarza się często, że niektóre takie zwroty stają się zbyteczne przez odpowiedni wybór zwrotów określających warunki bezpiecznego stosowania.

Zwroty dotyczące zagrożenia, które odpowiadają symbolom wskazanym na etykiecie są obowiązkowe, z wyjątkiem, gdy nie ma potrzeby wskazania zwrotów zagrożenia „skrajnie łatwopalne” lub „wysoce łatwopalne”, jeśli powtarzają one słownictwo wskazania niebezpieczeństwa użytego w symbolu.

5.5. Końcowy wybór zwrotów określających warunki bezpiecznego stosowania musi uwzględniać zwroty dotyczące zagrożenia wskazane na etykiecie oraz zamierzone użycie substancji lub preparatu:

- zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania dające oczywiste zalecenia w odniesieniu do zwrotów dotyczących zagrożenia, są ogólnie pomijane na etykiecie, chyba, że są stosowane do szczególnego podkreślenia specyficznego ostrzeżenia;

- niektóre określające warunki bezpiecznego stosowania, na przykład S 2, posiadają szczególną przydatność dla substancji oraz preparatów przeznaczonych do użycia przez ogół społeczeństwa, natomiast inne zwroty mają szczególną przydatność dla pracowników. Zwroty powinny być wybierane w związku z przeznaczeniem;

- należy zwrócić szczególną uwagę przy wyborze zwrotów określających warunki bezpiecznego stosowania na przewidziane warunki stosowania niektórych substancji oraz preparatów, na przykład rozpylanie i inne skutki aerozolowe.

Deklaracja Komisji

W odniesieniu do 3.1.3, w szczególności do ostatniego akapitu 3.1.3, Komisja stoi na stanowisku, że należy rozpatrzyć zastosowanie procedury art. 21 i jest przygotowana do zasięgnięcia z góry opinii właściwych biegłych wyznaczonych przez Państwa Członkowskie i posiadających specjalne kwalifikacje w odniesieniu albo do rakotwórczości, mutagenności lub teratogenności.

Konsultacja ta będzie miała miejsce w ramach zwykłej procedury konsultacji z krajowymi biegłymi i/lub w ramach istniejących komitetów. To samo będzie odnosić się do przypadku, gdy substancje już zawarte w załączniku I muszą zostać ponownie sklasyfikowane w odniesieniu do ich działań rakotwórczych, mutagennych lub taratogennych.