Art. 1.[Zakres przedmiotowy] Ustawa określa zasady i sposób realizacji uprawnienia do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla, zwanego dalej „ekwiwalentem”, przysługującego osobom uprawnionym z przedsiębiorstw robót górniczych od dnia 1 stycznia 2002 r.

Art. 2. [Definicje] Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) osoby uprawnione - emerytów i rencistów mających ustalone prawo do emerytury lub renty, którzy pobierali bezpłatny węgiel w naturze od przedsiębiorstw robót górniczych lub przeszli na emeryturę lub rentę z tych przedsiębiorstw oraz wdowy, wdowców i sieroty mających ustalone prawo do renty rodzinnej po byłych pracownikach przedsiębiorstw robót górniczych, uprawnionych do bezpłatnego węgla na podstawie Układu Zbiorowego Pracy dla pracowników zakładów górniczych z dnia 21 grudnia 1991 r., i którzy uzyskali emeryturę lub rentę przed dniem 1 stycznia 2007 r., a po dniu 31 grudnia 2001 r. nie pobierali ekwiwalentu;

2) przedsiębiorstwo robót górniczych - przedsiębiorcę prowadzącego roboty górnicze pod ziemią związane z budową, utrzymaniem lub likwidacją zakładu górniczego.

3) (uchylony)

Art. 3. [Osoby pozbawione prawa do ekwiwalentu] 1. Ekwiwalent nie przysługuje osobom uprawnionym, których roszczenia z tytułu prawa do bezpłatnego węgla zostały zaspokojone przed dniem wejścia w życie ustawy.

2. W przypadku gdy roszczenia, o których mowa w ust. 1, zostały częściowo zaspokojone ekwiwalent przysługuje w części niezaspokojonego roszczenia.

Art. 4. [Zbieg praw do ekwiwalentów] 1. W razie zbiegu u jednej osoby uprawnionej prawa do ekwiwalentów wypłaca się jeden ekwiwalent.

2. W przypadku gdy prawo do ekwiwalentu przysługuje osobie uprawnionej do renty rodzinnej, do której jest uprawnionych więcej niż jedna osoba - wszystkim osobom do niej uprawnionym przysługuje łącznie jeden ekwiwalent. W razie podziału renty rodzinnej ekwiwalent ulega podziałowi w częściach równych, odpowiednio do liczby uprawnionych.

Art. 5. [Ustalenie wysokości ekwiwalentu] 1. Wysokość ekwiwalentu stanowi iloczyn ilości węgla objętego uprawnieniem, która nie może być wyższa niż 3 Mg węgla kamiennego rocznie i przeciętnej średniorocznej ceny zbytu 1 Mg węgla kamiennego w asortymencie Orzech.

2. Za rok 2002 cenę zbytu 1 Mg węgla kamiennego w asortymencie Orzech II ustala się na podstawie ceny zbytu 1 Mg węgla kamiennego w asortymencie Orzech II z roku 2006.

3. Za lata następne minister właściwy do spraw gospodarki surowcami energetycznymi, w terminie do dnia 20 stycznia każdego roku, ustala i ogłasza, w formie obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, przeciętną średnioroczną cenę zbytu 1 Mg węgla kamiennego w asortymencie Orzech, z roku poprzedzającego rok, w którym ekwiwalent ma być wypłacany, skorygowaną o przewidywany wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych na rok planowany.

Art. 6.[Wypłata ekwiwalentu za pełny miesiąc] W przypadku gdy prawo do emerytury lub renty powstało w trakcie miesiąca, ekwiwalent wypłaca się za pełny miesiąc.

Art. 7. [Wniosek o wypłatę ekwiwalentu] 1. Ekwiwalent wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zwany dalej „ZUS”, zgodnie z harmonogramem, o którym mowa w ust. 5, na wniosek osoby uprawnionej.

2. Wniosek o wypłatę ekwiwalentu zawiera:

1) imię i nazwisko osoby uprawnionej;

2) numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości obcokrajowca;

3) adres zamieszkania osoby uprawnionej;

4) numer świadczenia osoby uprawnionej;

5) nazwę przedsiębiorstwa robót górniczych.

3. Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, należy dołączyć dokument potwierdzający uprawnienie do ekwiwalentu i określający jego wysokość oraz oświadczenie osoby uprawnionej o niepobieraniu w latach 2002-2007 lub za ich część, ekwiwalentu lub bezpłatnego węgla w naturze.

4. Wnioski o wypłatę ekwiwalentu zgłasza się do końca I kwartału roku, w którym ekwiwalent ma zostać wypłacony po raz pierwszy.

5. Ekwiwalent jest wypłacany według następującego harmonogramu:

1) za rok 2002 - w 2007 r.;

2) za rok 2003 - w 2008 r.;

3) za lata 2004-2005 - w 2009 r.;

4) za lata 2006-2007 - w 2010 r.;

5) za lata 2008-2009 - w 2011 r.;

6) za lata 2010-2011 - w 2012 r.;

7) za lata 2012-2013 - w 2013 r.;

8) za rok 2014 - w 2014 r.;

9) za rok 2015 - w 2015 r.;

10) za rok 2016 i kolejne lata - odpowiednio w danym roku.

6. Ekwiwalent jest wypłacany:

1) za lata 2002-2009 - w terminie 2 miesięcy od dnia zgłoszenia wniosku za dany okres;

2) za lata 2010-2015 - w terminie do końca I kwartału roku, w którym ekwiwalent ma zostać wypłacony;

2a) za rok 2016 i kolejne lata - w terminie do końca I kwartału roku, w którym ekwiwalent ma zostać wypłacony, odpowiednio za dany rok;

3) w przypadku składania wniosku o wypłatę ekwiwalentu po raz pierwszy - w terminie 2 miesięcy od dnia zgłoszenia wniosku.

7. W przypadku wypłaty przez ZUS ekwiwalentu na wniosek, o którym mowa w ust. 1-4, ekwiwalent w następnych latach wypłaca się bez konieczności złożenia kolejnych wniosków o jego wypłatę.

Art. 8. [Wypłata ekwiwalentu w razie śmierci osoby uprawnionej] 1. W razie śmierci osoby uprawnionej, która zgłosiła wniosek o wypłatę ekwiwalentu, należny jej ekwiwalent wypłaca się małżonkowi oraz dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1, mają prawo do udziału w postępowaniu o wypłatę ekwiwalentu, nieukończonym wskutek śmierci osoby, która wystąpiła o wypłatę ekwiwalentu.

3. Roszczenia, o których mowa w ust. 1, wygasają po upływie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której ekwiwalent przysługiwał, chyba że przed upływem tego okresu zgłoszony zostanie wniosek o prowadzenie postępowania w tym zakresie.

Art. 9. [Podmiot obowiązany do wydania decyzji w sprawie ekwiwalentu i do jego wypłacenia] 1. Decyzję w sprawie ekwiwalentu wydaje i ekwiwalent ten wypłaca jednostka organizacyjna ZUS, która ustaliła prawo do emerytury lub renty.

2. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, osobie uprawnionej przysługuje odwołanie do sądu właściwego w sprawach emerytur i rent.

Art. 10. [Odpowiednie stosowanie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych] 1. Do dochodzenia zwrotu nienależnie pobranego ekwiwalentu stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672 oraz z 2024 r. poz. 834, 858 i 1243), dotyczące dochodzenia zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

2. Z ekwiwalentu nie dokonuje się potrąceń i egzekucji.

Art. 11. [Finansowanie ekwiwalentu oraz kosztów związanych z obsługą jego wypłaty] 1. Ekwiwalent oraz koszty związane z obsługą wypłaty ekwiwalentu są finansowane ze środków budżetu państwa z części, której dysponentem jest Prezes ZUS.

2. (uchylony)

3. (uchylony)

4. (uchylony)

5. (uchylony)

Art. 12. (uchylony)

Art. 13. [Wejście w życie] Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.