Akt prawny
obowiązujący
Wersja aktualna od 2024-02-29
Wersja aktualna od 2024-02-29
obowiązujący
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA KLIMATU I ŚRODOWISKA1)
z dnia 14 lutego 2024 r.
w sprawie stanowisk oraz wymagań kwalifikacyjnych, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach w Służbach Parków Narodowych
Na podstawie art. 103 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2023 r. poz. 1336, 1688 i 1890) zarządza się, co następuje:
§ 1.[Stanowiska pracowników Służb Parków Narodowych] Określa się następujące stanowiska pracowników Służb Parków Narodowych:
1) dyrektor parku;
2) zastępca dyrektora parku;
3) główny księgowy;
4) główny specjalista do spraw ochrony przyrody;
5) główny specjalista do spraw udostępniania parku;
6) główny specjalista do spraw edukacji;
7) nadleśniczy;
8) konserwator obrębu ochronnego;
9) kierownik działu do spraw ochrony przyrody;
10) kierownik działu do spraw udostępniania parku;
11) kierownik działu do spraw edukacji;
12) kierownik ośrodka edukacyjno-muzealnego;
13) kierownik pracowni naukowo-edukacyjnej;
14) starszy specjalista do spraw ochrony przyrody;
15) starszy specjalista do spraw udostępniania parku;
16) starszy specjalista do spraw edukacji;
17) kierownik zespołu do spraw ochrony przyrody;
18) kierownik zespołu do spraw udostępniania parku;
19) kierownik zespołu do spraw edukacji;
20) kierownik ośrodka hodowli zwierząt;
21) kierownik szkółki leśnej;
22) komendant Straży Parku;
23) zastępca komendanta Straży Parku;
24) dowódca grupy terenowej Straży Parku;
25) specjalista do spraw ochrony przyrody;
26) specjalista do spraw udostępniania parku;
27) specjalista do spraw edukacji;
28) leśniczy;
29) konserwator obwodu ochronnego;
30) starszy strażnik Straży Parku;
31) podleśniczy;
32) strażnik Straży Parku;
33) starszy strażnik;
34) referent techniczny;
35) przewodnik turystyczny;
36) strażnik.
§ 2.[Wymogi kwalifikacyjne] Wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach w Służbach Parków Narodowych, są określone w załączniku do rozporządzenia.
§ 3.[Pracownicy niespełniający wymagań kwalifikacyjnych] Pracownik Służby Parku Narodowego, który nie spełnia wymagań kwalifikacyjnych przewidzianych dla stanowiska zajmowanego przez niego w dniu wejścia w życie rozporządzenia, pozostaje zatrudniony na tym stanowisku.
§ 4.[Warunki utrzymania dotychczasowego stanowiska] Pracownik Służby Parku Narodowego zatrudniony w dniu wejścia w życie rozporządzenia na stanowisku adiunkta, adiunkta parku, asystenta albo kustosza pozostaje zatrudniony, z tym że na stanowisku specjalisty do spraw ochrony przyrody, specjalisty do spraw udostępniania parku, specjalisty do spraw edukacji, starszego specjalisty do spraw ochrony przyrody, starszego specjalisty do spraw udostępniania parku albo starszego specjalisty do spraw edukacji, z uwzględnieniem:
1) wymagań kwalifikacyjnych dla tych stanowisk w zakresie stażu pracy oraz wykształcenia wyższego, przy czym w przypadku wymagania dotyczącego wykształcenia wyższego nie jest konieczne ukończenie kierunków studiów wskazanych dla tych stanowisk w załączniku do rozporządzenia;
2) zakresu zadań wykonywanych na dotychczas zajmowanym stanowisku.
§ 5.[Termin stosowania przepisów] Przepisy rozporządzenia stosuje się od dnia 1 stycznia 2024 r.
§ 6.[Przepisy uchylone] Traci moc rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 kwietnia 2005 r. w sprawie stanowisk oraz wymagań kwalifikacyjnych, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach w Służbach Parków Narodowych (Dz. U. poz. 753).
§ 7.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia.
Minister Klimatu i Środowiska: P. Hennig-Kloska
1) Minister Klimatu i Środowiska kieruje działem administracji rządowej - środowisko, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2023 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Klimatu i Środowiska (Dz. U. poz. 2726).
Załącznik do rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska
z dnia 14 lutego 2024 r. (Dz. U. poz. 229)
WYMAGANIA KWALIFIKACYJNE, JAKIE POWINNI SPEŁNIAĆ PRACOWNICY ZATRUDNIENI NA POSZCZEGÓLNYCH STANOWISKACH W SŁUŻBACH PARKÓW NARODOWYCH
Lp. | Stanowisko | Wymagania kwalifikacyjne | |
staż pracy | wykształcenie | ||
1 | dyrektor parku | według odrębnych przepisów | według odrębnych przepisów |
2 | zastępca dyrektora parku | 6 lat pracy, w tym 2 lata pracy na stanowisku kierowniczym | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) archeologia, k) nauki prawne, l) ekonomia i finanse, m) nauki o kulturze fizycznej lub n) nauki o polityce i administracji lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) prawo, m) administracja, n) ekonomia, o) turystyka i rekreacja, p) wychowanie fizyczne, q) politologia, r) górnictwo i geologia lub s) energetyka |
3 | główny księgowy | według odrębnych przepisów | według odrębnych przepisów |
4 | główny specjalista do spraw: – ochrony przyrody, – udostępniania parku, – edukacji | 6 lat pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) archeologia, k) historia, l) nauki o kulturze fizycznej, m) nauki o kulturze i religii, n) pedagogika, o) nauki o bezpieczeństwie, p) ekonomia i finanse, q) nauki o zarządzaniu i jakości, r) nauki o polityce i administracji lub s) nauki o komunikacji społecznej i mediach lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) administracja, m) historia, n) turystyka i rekreacja, o) wychowanie fizyczne, p) kulturoznawstwo, q) religioznawstwo, r) pedagogika, s) bezpieczeństwo wewnętrzne, t) ekonomia, u) zarządzanie, v) politologia, w) dziennikarstwo, x) górnictwo i geologia lub y) energetyka |
5 | nadleśniczy | 5 lat pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej nauki leśne lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku leśnictwo |
6 | konserwator obrębu ochronnego | 5 lat pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna lub h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) prawo, m) administracja, n) ekonomia, o) wychowanie fizyczne, p) politologia, q) górnictwo i geologia lub r) energetyka |
7 | kierownik działu do spraw: – ochrony przyrody, – udostępniania parku, – edukacji | 4 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) archeologia, k) historia, l) nauki o kulturze fizycznej, m) nauki o kulturze i religii lub n) pedagogika lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) historia, m) turystyka i rekreacja, n) wychowanie fizyczne, o) kulturoznawstwo, p) religioznawstwo, q) pedagogika, r) górnictwo i geologia lub s) energetyka |
8 | kierownik ośrodka edukacyjno-muzealnego | 4 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) archeologia, k) historia, l) nauki o kulturze fizycznej, m) nauki o kulturze i religii lub n) pedagogika lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) historia, m) turystyka i rekreacja, n) wychowanie fizyczne, o) kulturoznawstwo, p) religioznawstwo, q) pedagogika, r) górnictwo i geologia lub s) energetyka |
9 | kierownik pracowni naukowo-edukacyjnej | 4 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) archeologia, k) historia, l) nauki o kulturze fizycznej, m) nauki o kulturze i religii lub n) pedagogika lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) historia, m) turystyka i rekreacja, n) wychowanie fizyczne, o) kulturoznawstwo, p) religioznawstwo, q) pedagogika, r) górnictwo i geologia lub s) energetyka |
10 | starszy specjalista do spraw: – ochrony przyrody, – udostępniania parku, – edukacji | 3 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) archeologia, k) historia, l) nauki o kulturze fizycznej, m) nauki o kulturze i religii, n) pedagogika, o) nauki o bezpieczeństwie, p) ekonomia i finanse, q) nauki o zarządzaniu i jakości, r) nauki o polityce i administracji lub s) nauki o komunikacji społecznej i mediach lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) administracja, m) ekonomia, n) historia, o) turystyka i rekreacja, p) wychowanie fizyczne, q) kulturoznawstwo, r) religioznawstwo, s) pedagogika, t) bezpieczeństwo wewnętrzne, u) ekonomia, v) zarządzanie, w) politologia, x) dziennikarstwo, y) górnictwo i geologia lub z) energetyka |
11 | kierownik zespołu do spraw: – ochrony przyrody, – udostępniania parku, – edukacji | 3 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) weterynaria, e) zootechnika i rybactwo, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) archeologia, k) historia, l) nauki o kulturze fizycznej, m) nauki o kulturze i religii lub n) pedagogika lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) historia, m) turystyka i rekreacja, n) wychowanie fizyczne, o) kulturoznawstwo, p) religioznawstwo, q) pedagogika, r) górnictwo i geologia lub s) energetyka |
12 | kierownik ośrodka hodowli zwierząt | 3 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) nauki o Ziemi i środowisku, f) technologia żywności i żywienia lub g) weterynaria lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) zootechnika, c) weterynaria, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska lub f) rolnictwo |
13 | kierownik szkółki leśnej | 3 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki leśne lub b) rolnictwo i ogrodnictwo lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) leśnictwo lub b) ogrodnictwo |
5 lat pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | średnie albo średnie branżowe, a także kwalifikacje zawodowe w zawodzie na poziomie technika dającym przygotowanie do pracy w leśnictwie lub ogrodnictwie | ||
14 | komendant Straży Parku | 3 lata pracy w Służbie Parku Narodowego | wyższe |
5 lat pracy w Służbie Parku Narodowego | średnie albo średnie branżowe | ||
15 | zastępca komendanta Straży Parku | 2 lata pracy w Służbie Parku Narodowego | wyższe |
3 lata pracy w Służbie Parku Narodowego | średnie albo średnie branżowe | ||
16 | dowódca grupy terenowej Straży Parku | rok pracy w Służbie Parku Narodowego | wyższe |
2 lata pracy w Służbie Parku Narodowego | średnie albo średnie branżowe | ||
17 | specjalista do spraw: – ochrony przyrody, – udostępniania parku, – edukacji | – | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) archeologia, k) historia, l) nauki o kulturze fizycznej, m) nauki o kulturze i religii, n) pedagogika, o) nauki o bezpieczeństwie, p) ekonomia i finanse, q) nauki o zarządzaniu i jakości, r) nauki o polityce i administracji lub s) nauki o komunikacji społecznej i mediach lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) administracja, m) historia, n) turystyka i rekreacja, o) wychowanie fizyczne, p) kulturoznawstwo, q) religioznawstwo, r) pedagogika, s) bezpieczeństwo wewnętrzne, t) ekonomia, u) zarządzanie, v) politologia, w) dziennikarstwo, x) górnictwo i geologia lub y) energetyka |
18 | leśniczy | 2 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej nauki leśne lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku leśnictwo |
3 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | średnie albo średnie branżowe, a także kwalifikacje zawodowe w zawodzie na poziomie technika dającym przygotowanie do pracy w leśnictwie | ||
19 | konserwator obwodu ochronnego | 2 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) nauki o kulturze fizycznej lub k) nauki o kulturze i religii lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) wychowanie fizyczne, l) kulturoznawstwo, m) religioznawstwo, n) górnictwo i geologia lub o) energetyka |
3 lata pracy na stanowisku o specjalności zgodnej z zakresem działania parku narodowego | średnie albo średnie branżowe | ||
20 | starszy strażnik Straży Parku | rok pracy w Służbie Parku Narodowego | wyższe |
2 lata pracy w Służbie Parku Narodowego | średnie albo średnie branżowe | ||
21 | podleśniczy | – | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) nauki o kulturze fizycznej lub k) nauki o kulturze i religii lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) archeologia, l) wychowanie fizyczne, m) kulturoznawstwo, n) religioznawstwo, o) górnictwo i geologia lub p) energetyka |
rok pracy | średnie albo średnie branżowe | ||
22 | strażnik Straży Parku | – | średnie albo średnie branżowe |
23 | starszy strażnik | – | wyższe: 1) studia ukończone po dniu 30 września 2019 r. na kierunku przyporządkowanym do dyscypliny naukowej albo dyscypliny naukowej wiodącej: a) nauki biologiczne, b) nauki leśne, c) rolnictwo i ogrodnictwo, d) zootechnika i rybactwo, e) weterynaria, f) nauki o Ziemi i środowisku, g) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, h) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, i) architektura i urbanistyka, j) nauki o kulturze fizycznej lub k) nauki o bezpieczeństwie lub 2) studia ukończone przed dniem 1 października 2019 r. na kierunku: a) biologia, b) geografia, c) geologia, d) leśnictwo, e) ochrona środowiska, f) rolnictwo, g) zootechnika, h) weterynaria, i) architektura, j) architektura i urbanistyka, k) wychowanie fizyczne, l) bezpieczeństwo wewnętrzne, m) górnictwo i geologia lub n) energetyka |
rok pracy | średnie albo średnie branżowe | ||
24 | referent techniczny | – | średnie albo średnie branżowe |
25 | przewodnik turystyczny | według odrębnych przepisów | według odrębnych przepisów |
26 | strażnik | – | średnie albo średnie branżowe |