Na podstawie art. 22b ust. 21 pkt 1, 2 i 4–6 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1984 oraz z 2022 r. poz. 727 i 1846) zarządza się, co następuje:

Załączniki do rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z dnia 1 grudnia 2022 r. (Dz. U. poz. 2680)

Załącznik nr 1

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI DOTYCZĄCYCH POJAZDU KOLEJOWEGO, OBJĘTYCH SZKOLENIEM, KTÓRE SĄ NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA PRZEZ KANDYDATA NA MASZYNISTĘ ŚWIADECTWA MASZYNISTY

1. Próby i kontrole przed jazdą. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) zgromadzić dokumentację i niezbędne wyposażenie;

2) zweryfikować, czy wyznaczony pojazd kolejowy z napędem własnym może być użyty do obsługi wyznaczonego pociągu;

3) wprowadzić do dokumentacji informacje dotyczące pojazdu kolejowego z napędem własnym i pociągu oraz sprawdzić zgodność zapisanych w dokumentacji informacji ze stanem faktycznym;

4) zweryfikować, przez dokonanie określonych prób i kontroli, czy urządzenia związane z bezpieczeństwem są sprawne.

2. Znajomość pojazdu kolejowego. Kandydat na maszynistę:

1) zna regulatory i wskaźniki znajdujące się w pojeździe kolejowym z napędem własnym, w tym dotyczące funkcjonowania:

a) napędu,

b) hamulców,

c) urządzeń kontroli czujności;

2) zna i potrafi zweryfikować wizualnie:

a) konstrukcje mechaniczne,

b) zawieszenia i urządzenia mocujące,

c) części biegowe,

d) urządzenia związane z bezpieczeństwem ruchu pociągów,

e) konstrukcje zbiorników paliwa, układu zasilania paliwem i układu wydechowego,

f) oznaczenia znajdujące się wewnątrz i na zewnątrz pojazdów kolejowych, w tym symbole używane przy przewozie towarów niebezpiecznych,

g) system rejestracji jazd,

h) układ elektryczny i układ pneumatyczny,

i) system pobierania prądu trakcyjnego i układu wysokiego napięcia,

j) sprzęt łączności, w tym systemy transmisji radiowej i łączności tor-pojazd,

k) organizację jazd pojazdem trakcyjnym,

l) budowę pojazdu kolejowego i jego przeznaczenie oraz urządzenia wykorzystywane do prowadzenia pociągu i pracy manewrowej, w tym system zatrzymywania pociągu z użyciem samoczynnego hamulca zespolonego,

m) urządzenia hamulcowe,

n) charakterystyczne części pojazdu kolejowego.

3. Próby hamulców. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) zweryfikować i obliczyć przed jazdą, czy rzeczywista masa hamująca pociągu odpowiada masie hamującej wymaganej dla danej linii kolejowej, zgodnie z wartościami podanymi w dokumentacji pociągu;

2) sprawdzić działanie poszczególnych elementów układu hamulcowego pojazdu trakcyjnego i pociągu przed jazdą, przy ich uruchamianiu oraz w czasie jazdy.

4. Sposób funkcjonowania i prędkość maksymalna pociągu w odniesieniu do charakterystyk linii kolejowych. Kandydat na maszynistę potrafi zastosować odpowiednią technikę prowadzenia pociągu w celu zachowania maksymalnych dopuszczalnych prędkości pociągów, w zależności od następujących parametrów stałych i parametrów zmiennych linii lub odcinków linii kolejowych:

1) pochyleń miarodajnych;

2) łuków;

3) dopuszczalnych prędkości na odcinkach linii kolejowych;

4) doraźnych ograniczeń prędkości przekazanych maszyniście;

5) wskazań urządzeń sygnalizacyjnych;

6) panujących warunków atmosferycznych.

5. Prowadzenie pociągu w sposób, który nie powoduje uszkodzeń infrastruktury kolejowej lub pojazdów kolejowych. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) korzystać, zgodnie z obowiązującymi zasadami, z dostępnych układów sterowania;

2) uruchomić pociąg z uwzględnieniem przyczepności i ograniczenia mocy pojazdu trakcyjnego;

3) używać urządzeń hamulcowych.

6. Nieprawidłowości. Kandydat na maszynistę:

1) zauważa zdarzenia zaistniałe podczas prowadzenia pociągu;

2) potrafi dokonać weryfikacji wizualnej stanu technicznego pociągu oraz rozpoznawać oznaki nieprawidłowości, zapobiegać ich powstawaniu i odpowiednio reagować na nieprawidłowości;

3) zna stosowanie dostępnych urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego i środków łączności.

7. Postępowanie w przypadku poważnych wypadków, wypadków i incydentów. Kandydat na maszynistę:

1) zna obowiązujące procedury zabezpieczenia pociągu i wezwania pomocy w przypadku poważnego wypadku, wypadku i incydentu;

2) potrafi ustalić, czy w składzie pociągu znajdują się towary niebezpieczne, określić ich rodzaj oraz umiejscowienie na podstawie dokumentacji pociągu;

3) zna procedury ewakuacji podróżnych z pociągu pasażerskiego w sytuacji awaryjnej.

8. Warunki, które muszą być spełnione, aby kontynuować jazdę po poważnym wypadku, wypadku i incydencie z udziałem pojazdu kolejowego. Po zaistnieniu poważnego wypadku, wypadku i incydentu kandydat na maszynistę potrafi ocenić, czy pojazd kolejowy może kontynuować jazdę, i określić, jakie warunki muszą być spełnione, aby było to możliwe. Kandydat na maszynistę:

1) potrafi określić, czy przed kontynuacją jazdy pociągu jest potrzebna ocena rewidenta taboru;

2) zna określone przez zarządcę infrastruktury procedury informowania o możliwości kontynuowania jazdy po zaistnieniu poważnego wypadku, wypadku i incydentu.

9. Unieruchomienie pociągu. Kandydat na maszynistę posiada wiedzę na temat możliwości zatrzymania pociągu lub jego części oraz zabezpieczenia pociągu lub jego części przed niespodziewanym uruchomieniem lub zbiegnięciem.

Załącznik nr 2

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI DOTYCZĄCYCH INFRASTRUKTURY KOLEJOWEJ, OBJĘTYCH SZKOLENIEM, KTÓRE SĄ NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA PRZEZ KANDYDATA NA MASZYNISTĘ ŚWIADECTWA MASZYNISTY

1. Rodzaj eksploatacji i prędkość maksymalna pociągu w odniesieniu do charakterystyki linii kolejowej. Kandydat na maszynistę potrafi stosować:

1) odpowiednią technikę prowadzenia pociągu uwzględniającą charakterystykę linii kolejowej;

2) maksymalną prędkość pociągu odpowiadającą warunkom atmosferycznym obowiązującym dla linii kolejowej lub ograniczeniom prędkości;

3) przyjęte od zarządcy infrastruktury lub użytkownika bocznicy kolejowej informacje.

2. Znajomość linii kolejowych. Kandydat na maszynistę potrafi przewidywać zagrożenia, które mogą powstać w czasie jazdy, i odpowiednio im zapobiegać, uwzględniając bezpieczeństwo ruchu kolejowego, punktualność prowadzenia pociągu oraz ekonomikę jazdy. Kandydat na maszynistę posiada wiedzę na temat linii kolejowych i urządzeń na trasie jazdy oraz postępowania w przypadku wyznaczenia tras zastępczych.

Znajomość linii kolejowych obejmuje:

1) warunki eksploatacji linii kolejowej, w tym zmiany toru i zasady prowadzenia ruchu jednokierunkowego;

2) znajomość dokumentów zarządcy infrastruktury dotyczących linii kolejowej w zakresie obowiązującym na stanowisku maszynisty;

3) tory, które mogą być wykorzystane do danego rodzaju przewozów;

4) obowiązujące zasady prowadzenia ruchu pociągów oraz system sygnalizacyjny;

5) system blokady liniowej i związane z nim przepisy;

6) nazwy stacji kolejowych, ich położenie na linii kolejowej, warunki widoczności stacji i nastawni;

7) sygnalizację przejściową między różnymi systemami sterowania ruchem kolejowym lub systemami zasilania trakcyjnego;

8) ograniczenia prędkości dla różnych kategorii prowadzonych pociągów;

9) profile topograficzne;

10) szczególne warunki hamowania na liniach kolejowych o stromym nachyleniu;

11) szczególne właściwości eksploatacyjne, w tym specjalne sygnały, znaki i warunki odjazdu.

3. Przepisy bezpieczeństwa. Kandydat na maszynistę:

1) posiada wiedzę w zakresie warunków uruchamiania pociągu, w tym warunków wynikających z przepisów wydanych na podstawie art. 17 ust. 7 ustawy, oraz przepisów wewnętrznych przewoźnika kolejowego lub zarządcy infrastruktury;

2) potrafi obserwować sygnały urządzeń przytorowych i urządzeń znajdujących się w pojeździe trakcyjnym, odpowiednio je interpretować i postępować zgodnie z procedurami ustalonymi przez przewoźnika kolejowego lub zarządcę infrastruktury;

3) potrafi prowadzić pociąg w sposób bezpieczny, zgodnie z ustalonymi procedurami dotyczącymi jazdy;

4) potrafi stosować się do otrzymanych poleceń dotyczących warunków prowadzenia pociągu określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 17 ust. 7 ustawy;

5) potrafi przestrzegać czasów postojów wynikających z dokumentacji pociągu.

4. Prowadzenie pociągu. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) ustalić miejsce położenia pociągu na linii kolejowej;

2) używać hamulców pociągu z uwzględnieniem warunków linii kolejowej;

3) regulować prędkość jazdy pociągu zgodnie z rozkładem jazdy oraz otrzymanymi poleceniami dotyczącymi warunków prowadzenia pociągu określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 17 ust. 7 ustawy.

5. Nieprawidłowości. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) zauważać nieprawidłowości dotyczące infrastruktury kolejowej i otoczenia, w tym urządzeń sygnalizacyjnych, torów kolejowych i ich otoczenia, zasilania w energię trakcyjną, przejazdów kolejowo-drogowych i ruchu kolejowego;

2) określić odległość dzielącą prowadzony pojazd kolejowy od przeszkód zagrażających bezpieczeństwu ruchu kolejowego;

3) poinformować zarządcę infrastruktury o miejscu i charakterze zaobserwowanych nieprawidłowości, upewniając się, że informacja ta została należycie zrozumiana;

4) podjąć działania uwzględniające infrastrukturę kolejową, które mają na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa ruchu kolejowego i osób.

6. Postępowanie w przypadku poważnych wypadków, wypadków i incydentów, w tym z udziałem osób. Kandydat na maszynistę potrafi:

1) podejmować działania w celu ochrony pociągu i wezwania pomocy w przypadku poważnego wypadku, wypadku i incydentu, w tym z udziałem osób;

2) ocenić warunki zatrzymania pociągu w przypadku pożaru w pociągu – w celu umożliwienia ewakuacji pasażerów;

3) przekazać informację dotyczącą pożaru odpowiednim służbom;

4) poinformować zarządcę infrastruktury o gotowości i braku przeszkód do kontynuowania jazdy po wystąpieniu poważnego wypadku, wypadku i incydentu – zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 17 ust. 7 ustawy;

5) ocenić, czy jest możliwe dalsze prowadzenie pociągu po infrastrukturze kolejowej, i określić, jakie warunki muszą być spełnione, aby było to możliwe.

7. Znajomość sygnalizacji kolejowej. Kandydat na maszynistę posiada wiedzę na temat:

1) sygnałów nadawanych przez semafory, sygnalizatory powtarzające, tarcze ostrzegawcze semaforowe, tarcze ostrzegawcze przejazdowe, tarcze manewrowe i tarcze rozrządowe;

2) zasad umieszczenia sygnalizatorów;

3) sygnałów zamknięcia toru;

4) sygnałów zatrzymania i zmniejszenia prędkości podawanych przenośnymi tarczami;

5) sygnałów ogólnego stosowania podawanych przez uprawnione osoby;

6) sygnałów podawanych dźwiękowym urządzeniem ostrzegającym pojazdu kolejowego;

7) sygnałów podawanych przy wyprawianiu i przepuszczaniu pociągów;

8) sygnałów na pociągach i pojazdach kolejowych;

9) sygnałów alarmowych;

10) wskaźników, w tym wskaźników stosowanych do prowadzenia ruchu pociągów z wykorzystaniem systemu ERTMS/ETCS;

11) sygnałów i wskaźników stosowanych wyłącznie na wyznaczonych liniach kolejowych i stacjach;

12) sygnałów na semaforach świetlnych, tarczach ostrzegawczych i sygnalizatorach powtarzających, stosowanych do odwołania.

8. Testy językowe. Wymóg znajomości języków obcych dotyczy infrastruktury kolejowej, do której odnosi się świadectwo maszynisty. Kandydat na maszynistę:

1) posiada umiejętności w zakresie języka wskazanego przez danego zarządcę infrastruktury w przypadku konieczności porozumiewania się z przedstawicielem zarządcy infrastruktury w sprawach związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego;

2) posiada umiejętności językowe odpowiadające poziomowi znajomości języka umożliwiające mu aktywne i skuteczne porozumiewanie się z przedstawicielem zarządcy infrastruktury w sytuacjach rutynowych, trudnych oraz awaryjnych;

3) potrafi korzystać z wiadomości i metod komunikacji określonych w technicznych specyfikacjach interoperacyjności w zakresie podsystemu „Ruch kolejowy”;

4) posiada umiejętność rozumienia ze słuchu i rozumienia tekstu czytanego oraz umiejętność ustnego i pisemnego porozumiewania się we wskazanym przez zarządcę infrastruktury języku co najmniej na poziomie biegłości językowej B1 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy, z wyłączeniem maszynistów prowadzących pociągi w ruchu transgranicznym po infrastrukturze kolejowej obejmującej odcinki linii kolejowych przebiegające przez przejścia graniczne z państwami członkowskimi Unii Europejskiej sąsiadującymi z Rzecząpospolitą Polską, jeżeli zarządca tej infrastruktury udzielił odstępstwa od wymagania dotyczącego znajomości języka co najmniej na poziomie biegłości językowej B1.

Załącznik nr 4

WYKAZ ZADAŃ NIESTANDARDOWYCH I SYTUACJI NIEBEZPIECZNYCH OBJĘTYCH SZKOLENIEM Z UŻYCIEM SYMULATORA POJAZDU KOLEJOWEGO

1. Zadania niestandardowe:

1) związane z obsługą trakcyjną – prowadzeniem pociągu pojazdem kolejowym o ograniczonych parametrach trakcyjnych (wyłączenie wskutek awarii części napędu pojazdu kolejowego);

2) związane z sytuacjami ruchowymi, w tym z:

a) jazdą na podstawie zezwolenia na wyjazd, wjazd, przejazd bez podania sygnału zezwalającego, jazdą na sygnał zastępczy lub rozkaz pisemny (przekazany przez środki radiołączności z zatrzymaniem lub bez zatrzymania),

b) prowadzeniem pociągu w warunkach ruchu jednotorowego dwukierunkowego po torze czynnym w czasie zamknięcia jednego toru szlaku dwutorowego,

c) prowadzeniem pociągu w warunkach ruchu jednokierunkowego i dwukierunkowego po każdym torze na szlaku dwutorowym przy czynnych obu torach,

d) prowadzeniem pojazdu kolejowego w ramach jazdy „na widoczność”,

e) cofaniem, dzieleniem i zabieraniem części składu pociągu ze szlaku,

f) wprowadzeniem tymczasowego ograniczenia prędkości;

3) związane z pracownikami kolei na obszarze kolejowym:

a) prowadzącymi roboty torowe,

b) podającymi sygnały alarmowe.

2. Sytuacje niebezpieczne:

1) związane z infrastrukturą drogową, w tym z pęknięciem szyny lub deformacją toru;

2) związane z infrastrukturą sterowania ruchem kolejowym i sygnalizacją, obejmujące:

a) złe ustawienie iglic w rozjeździe,

b) skierowanie pociągu w kierunku innym niż kierunek wynikający z rozkładu jazdy,

c) jednoczesny wyjazd lub przejazd innego pojazdu kolejowego bez sygnału zezwalającego poza ukres rozjazdu (rozprucie rozjazdu, starcie boczne),

d) wyświetlenie na sygnalizatorze sygnału wątpliwego,

e) brak sygnalizatora we właściwym miejscu,

f) niezgodności sygnałów na sygnalizatorach,

g) wyświetlenie stanu awaryjnego lub brak obrazu sygnałowego na tarczy ostrzegawczej przejazdowej,

h) minięcie przejazdu kolejowo-drogowego z niesprawnymi lub uszkodzonymi urządzeniami przejazdowymi,

i) brak lub nieprawidłowe zastosowanie wskaźników,

j) uszkodzenie radia kabinowego,

k) brak sygnału radiowego,

l) brak sygnałów lub błędy pochodzące z systemu ERTMS/ETCS;

3) związane z infrastrukturą elektroenergetyczną, obejmujące:

a) uszkodzenie elementów sieci trakcyjnej,

b) element obcy na sieci trakcyjnej,

c) zanik, spadek lub nadmierny wzrost napięcia w sieci trakcyjnej,

d) przepięcie (łuk elektryczny) występujące na sieci trakcyjnej;

4) związane z warunkami meteorologicznymi, obejmujące:

a) gwałtowne opady atmosferyczne,

b) zamglenia i mgły,

c) przeszkody na torze powstałe w wyniku opadów atmosferycznych (zaspy śnieżne, przybór wód),

d) miejscową utratę przyczepności,

e) upadek drzewa na tor wskutek silnego wiatru,

f) oszronienie lub oblodzenie przewodu jezdnego;

5) zdarzenia losowe związane z osobami, zwierzętami i pojazdami drogowymi:

a) wjazd pojazdu drogowego lub wtargnięcie pieszego na przejazd kolejowo-drogowy,

b) obecność pieszego lub zwierzęcia w torze poza przejazdem kolejowo-drogowym (np. upadek pieszego z peronu);

6) akty wandalizmu (np. obrzucenie pociągu kamieniami, ułożenie przeszkody w torze, hałdy materiałów sypkich wysypane z wagonów – tzw. usypy).

Załącznik nr 5

ZAKRES DANYCH GROMADZONYCH W REJESTRZE ŚWIADECTW MASZYNISTÓW ORAZ WZÓR REJESTRU