Akt prawny
obowiązujący
Wersja aktualna od 2024-11-11
Wersja aktualna od 2024-11-11
obowiązujący
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ZDROWIA1)
z dnia 16 maja 2017 r.
w sprawie szkolenia pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników
z dnia 16 maja 2017 r. (Dz.U. z 2017 r., poz. 1026)
t.j. z dnia 9 listopada 2021 r. (Dz.U. z 2021 r., poz. 2027)
(ostatnia zmiana: Dz.U. z 2024 r., poz. 1502)
Na podstawie art. 21 ust. 7 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1749) zarządza się, co następuje:
§ 1.[Zakres regulacji] Rozporządzenie określa:
1) sposób szkolenia pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników;
2) wykaz umiejętności związanych z przetaczaniem krwi i jej składników, będących przedmiotem szkolenia;
3) tryb wydawania zaświadczenia o odbytym szkoleniu przez podmioty, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi, zwanej dalej „ustawą”;
4) wzór zaświadczenia o odbytym szkoleniu.
§ 2.[Szkolenie pielęgniarek i położnych] 1. Szkolenie pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników, zwane dalej „szkoleniem”, jest przeprowadzane w formie szkolenia podstawowego oraz szkolenia uzupełniającego.
2. Szkolenie podstawowe ma na celu zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do przetaczania krwi i jej składników dla pielęgniarek i położnych dotychczas niedokonujących przetoczeń krwi i jej składników.
3. Szkolenie uzupełniające ma na celu aktualizację, ugruntowanie wiedzy i weryfikację umiejętności niezbędnych do przetaczania krwi i jej składników. Szkolenie to powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 4 lata.
4. Jednostka organizacyjna publicznej służby krwi, o której mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2–4 ustawy, zwana dalej „jednostką”, przeprowadza szkolenie w terminie 6 miesięcy od dnia przekazania przez wnioskujący podmiot leczniczy zgłoszenia wraz z listą osób przewidzianych do udziału w szkoleniu.
§ 3.[Części szkolenia] 1. Szkolenie obejmuje część teoretyczną i część praktyczną w formie instruktażu, w którym przedstawia się szczegółową procedurę przetoczenia krwi lub jej składników, z podaniem dokładnego przebiegu zabiegu.
2. Szkolenia prowadzi się zgodnie z ramowymi programami szkolenia pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia.
3. Część praktyczna szkolenia obejmuje:
1) zasady pobierania próbek krwi do badań;
2) zamawianie i odbiór krwi i jej składników z banku krwi;
3) przechowywanie krwi i jej składników;
4) postępowanie z pojemnikami zawierającymi krew i jej składniki;
5) kontrolę krwi i jej składników przeznaczonych do zabiegu przetoczenia;
6) identyfikację biorcy krwi i kontrolę dokumentacji w tym zakresie;
7) wykonywanie i dokumentowanie zabiegów przetoczenia krwi i jej składników;
8) obserwację biorcy krwi w trakcie i po zabiegu przetoczenia krwi i jej składników;
9) postępowanie w przypadku wystąpienia niepożądanych zdarzeń lub niepożądanych reakcji związanych z zabiegiem przetoczenia krwi i jej składników, w tym pobieranie próbek krwi do badań, jeżeli zdarzenia lub reakcje wystąpią;
10) postępowanie z resztkami poprzetoczeniowymi;
11) wykonywanie krwioupustów i hemodilucji.
§ 4.[Forma szkolenia] [1] 1. Szkolenie podstawowe odbywa się w formie stacjonarnej.
2. Szkolenie uzupełniające odbywa się w formie stacjonarnej albo w formie zdalnej z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość pozwalających na przesyłanie obrazu i dźwięku oraz umożliwiających dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym między uczestnikami szkolenia i wykładowcą, przy zachowaniu bezpieczeństwa przetwarzanych danych osobowych, minimalizujących ryzyko zagrożenia niekontrolowanego dostępu do danych, niezgodnego z prawem ich przetwarzania, utraty, zniszczenia albo uszkodzenia.
3. W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo w razie niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności wystąpienia choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 924), lub innych nadzwyczajnych okoliczności zagrażających zdrowiu i życiu wielu osób, w szczególności o charakterze siły wyższej, dopuszcza się możliwość przeprowadzenia szkoleń w formie zdalnej, z zachowaniem wymogów, o których mowa w ust. 2.
§ 5.[Dokumentacja szkolenia] Prowadzący szkolenie prowadzi dokumentację szkolenia zawierającą:
1) program szkolenia, zatwierdzony przez dyrektora jednostki przeprowadzającej szkolenie, zawierający informacje dotyczące:
a) [2] rodzaju oraz formy szkolenia,
b) czasu trwania szkolenia,
c) sposobu egzaminowania (egzamin teoretyczny);
2) sporządzoną przed rozpoczęciem szkolenia listę uczestników, zawierającą imię i nazwisko każdego z uczestników oraz numer prawa wykonywania zawodu;
3) listę obecności osób uczestniczących w szkoleniu;
4) plan szkolenia z imionami i nazwiskami oraz podpisami osób przeprowadzających szkolenie, tematami wykładów, liczbą godzin i datą ich przeprowadzenia;
5) protokół podsumowujący szkolenie, zawierający co najmniej informacje dotyczące:
a) [3] miejsca przeprowadzania szkolenia w przypadku szkolenia odbywającego się w formie stacjonarnej,
b) czasu trwania szkolenia,
c) liczby osób uczestniczących w szkoleniu,
d) podsumowania wyników szkolenia.
§ 6.[Zaświadczenie o odbyciu szkolenia i uzyskaniu uprawnień] 1. Zaświadczenie o odbyciu szkolenia i uzyskaniu uprawnień do przetaczania krwi i jej składników wydaje jednostka w terminie 14 dni od dnia zakończenia szkolenia.
2. Wzór zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.
§ 6a.[Ważność zaświadczeń o odbyciu szkolenia i uzyskania uprawnień do przetaczania krwi i jej składników] 1. W przypadku stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ważność zaświadczeń wydanych na podstawie § 6 ust. 1 ulega przedłużeniu o sześć miesięcy, licząc od dnia upływu ich ważności.
2. W przypadku niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności wystąpienia choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi albo innych nadzwyczajnych okoliczności zagrażających życiu i zdrowiu wielu osób kierownik jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi, który wydał zaświadczenie, o którym mowa w § 6 ust. 1, może podjąć decyzję o jego przedłużeniu o sześć miesięcy, licząc od dnia upływu jego ważności.
3. W przypadku nieustania okoliczności będących podstawą przedłużenia ważności zaświadczeń w sposób, o którym mowa w ust. 1 i 2, kierownik jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi, który wydał zaświadczenie, o którym mowa w § 6 ust. 1, podejmuje decyzję o przedłużeniu jego ważności na czas określony, nieprzekraczający trzech miesięcy, albo o przeprowadzeniu szkoleń podstawowych i uzupełniających, w formie zdalnej, o której mowa w § 4, w sytuacji, gdy na terenie właściwości jednostki istnieje ryzyko braku dostatecznej liczby personelu uprawnionego do wykonywania tego zabiegu.
4. W przypadku gdy ostatni dzień ważności zaświadczenia, o którym mowa w § 6 ust. 1, upływa w okresie trzech miesięcy od ustania okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2, ważność zaświadczenia może zostać przedłużona o 3 miesiące przez kierownika jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi, który je wydał, jeżeli w tym okresie nie jest możliwe przeprowadzenie szkolenia uzupełniającego, o którym mowa w § 2 ust. 3, również w formie zdalnej.
5. Wniosek o przedłużenie ważności zaświadczenia, o którym mowa w ust. 4, należy złożyć najwcześniej na 30 dni przed upływem ważności zaświadczenia, nie później jednak niż w ostatnim dniu okresu ważności.
§ 7.[Szkolenia rozpoczęte i niezakończone] Do przeprowadzania szkoleń pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników rozpoczętych i niezakończonych w dniu wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe.
§ 8.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 1 miesiąca od dnia ogłoszenia.2)
1) Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej - zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz. U. z 2021 r. poz. 932).
2) Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie szkolenia pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników (Dz. U. poz. 363 i 2007), które utraciło moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o zmianie ustawy o publicznej służbie krwi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 823).
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia
z dnia 16 maja 2017 r.
Załącznik nr 1
RAMOWE PROGRAMY SZKOLENIA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH DOKONUJĄCYCH PRZETACZANIA KRWI I JEJ SKŁADNIKÓW
I. Ramowy program szkolenia podstawowego
| Szkolenie teoretyczne | |||
| Lp. | Zagadnienia | Temat | Liczba godzin szkoleniowych (1 godzina szkoleniowa = 45 minut) |
| 1 | Organizacja służby krwi w Rzeczypospolitej Polskiej | – struktura organizacyjna publicznej służby krwi w Rzeczypospolitej Polskiej, – podstawy prawne działania jednostek organizacyjnych publicznej służby krwi, banków krwi oraz pracowni immunologii transfuzjologicznej w podmiotach leczniczych, – organizacja krwiolecznictwa w podmiotach leczniczych | 1 |
| 2 | Organizacja leczenia krwią i jej składnikami w podmiotach leczniczych | – zasady działania banku krwi w podmiocie leczniczym, – zadania lekarza odpowiedzialnego za gospodarkę krwią, – zadania komitetu transfuzjologicznego, – zadania personelu bezpośrednio uczestniczącego w zabiegu przetoczenia | 1 |
| 3 | Krew i jej składniki – zasady otrzymywania i preparatyki | – omówienie poszczególnych składników krwi, – kwalifikowanie dawców krwi, – pobieranie krwi i jej składników oraz ich preparatyka przy wykorzystaniu metod konwencjonalnych i automatycznych, – warunki i sposób przechowywania oraz transportu krwi i jej składników | 2 |
| 4 | Wskazania do zabiegu przetoczenia krwi i jej składników oraz produktów krwiopochodnych | – wskazania do stosowania krwi i jej składników, – wskazania do stosowania produktów krwiopochodnych: albuminy, immunoglobuliny oraz koncentratów czynników krzepnięcia | 1 |
| 5 | Bezpieczeństwo przetaczania krwi i jej składników | Zasady bezpiecznego stosowania krwi i jej składników, w szczególności: – postępowanie przed, w trakcie i po zabiegu przetoczenia krwi i jej składników, – sposób pobierania próbek krwi do badań, – sposób kontroli krwi i jej składników przeznaczonych do przetaczania, – identyfikacja biorcy krwi, – dokonywanie zabiegu przetoczenia, – obserwacja biorcy krwi w trakcie i po zabiegu przetoczenia, – sposób prowadzenia dokumentacji związanej z zabiegiem przetoczenia | 1 |
| 6 | Niepożądane zdarzenia i niepożądane reakcje związane z zabiegiem przetoczenia u biorców krwi | – rodzaje niepożądanych reakcji i sposób postępowania w przypadku ich wystąpienia, – rozpoznawanie i sposób postępowania w przypadku niepożądanych zdarzeń związanych z zabiegiem przetoczenia, – sposób pobierania próbek krwi do badań w przypadku wystąpienia niepożądanej reakcji związanej z zabiegiem przetoczenia | 2 |
| 7 | Immunologia transfuzjologiczna | – układy grupowe, w tym zapoznanie z procesem wykonania badania grupy krwi, – przeciwciała odpornościowe, – próba zgodności, – dokumentowanie badań immunohematologicznych | 1 |
| 8 | Czynniki chorobotwórcze przenoszone drogą krwi | – wirusy przenoszone drogą krwi – zakres obowiązujących badań oraz metody ich wykrywania, – inne czynniki zakaźne przenoszone drogą krwi | 1 |
| 9 | System zapewnienia jakości w krwiodawstwie i krwiolecznictwie | – prowadzenie dokumentacji związanej z systemem zapewniania jakości w krwiodawstwie i krwiolecznictwie, – kwalifikacja aparatury i sprzętu, – kontrole jakości, – szkolenia w ramach systemu zapewnienia jakości | 1 |
| Szkolenie praktyczne w formie instruktażu. Szkolenie ma na celu przedstawienie szczegółowej procedury przetoczenia krwi lub jej składników krok po kroku obrazującej dokładnie przebieg tego zabiegu przy użyciu np. filmów. | |||
| Lp. | Zagadnienia | Temat | Liczba godzin szkoleniowych (1 godzina szkoleniowa = 45 minut) |
| 1 | Postępowanie w związku z zabiegiem przetoczenia krwi i jej składników | – zasady pobierania próbek krwi do badań, – zamawianie i odbiór krwi i jej składników z banku krwi, – przechowywanie krwi i jej składników, – postępowanie z pojemnikami zawierającymi krew i jej składniki, – kontrola krwi i jej składników przeznaczonych do zabiegu przetoczenia, – identyfikacja biorcy krwi i kontrola dokumentacji w tym zakresie, – wykonywanie i dokumentowanie zabiegu przetoczenia krwi i jej składników, – obserwacja biorcy krwi w trakcie i po zabiegu przetoczenia krwi i jej składników, – postępowanie w przypadku wystąpienia niepożądanych zdarzeń lub niepożądanych reakcji związanych z zabiegiem przetoczenia krwi i jej składników, w tym pobieranie próbek krwi do badań, jeżeli zdarzenia lub reakcje wystąpią, – postępowanie z resztkami poprzetoczeniowymi, – wykonywanie krwioupustów i hemodilucji | 2 |
| Razem: | 13 | ||
II. Ramowy program szkolenia uzupełniającego
| Szkolenie teoretyczne | |||
| Lp. | Zagadnienia | Temat | Liczba godzin szkoleniowych (1 godzina szkoleniowa = 45 minut) |
| 1 | Organizacja służby krwi w Rzeczypospolitej Polskiej i organizacja leczenia krwią i jej składnikami w podmiotach leczniczych | – aktualny stan regulacji prawnych w zakresie krwiodawstwa i krwiolecznictwa | 1 |
| 2 | Krew i jej składniki – zasady otrzymywania i preparatyki | – omówienie poszczególnych składników krwi, – kwalifikowanie dawców krwi, – pobieranie krwi i jej składników oraz ich preparatyka przy wykorzystaniu metod konwencjonalnych i automatycznych, – warunki i sposób przechowywania oraz transportu krwi i jej składników | 1 |
| 3 | Wskazania do zabiegu przetoczenia krwi i jej składników oraz stosowania produktów krwiopochodnych | – wskazania do stosowania krwi i jej składników, – wskazania do stosowania produktów krwiopochodnych: albuminy, immunoglobuliny oraz koncentratów czynników krzepnięcia | 1 |
| 4 | Bezpieczeństwo przetaczania krwi i jej składników | Zasady bezpiecznego stosowania krwi i jej składników, w szczególności: – postępowanie przed, w trakcie i po zabiegu przetoczenia krwi i jej składników, – sposób prowadzenia dokumentacji związanej z zabiegiem przetoczenia | 1 |
| 5 | Niepożądane zdarzenia i niepożądane reakcje związane z zabiegiem przetoczenia u biorców krwi | – rodzaje niepożądanych reakcji i sposób postępowania w przypadku ich wystąpienia, – czynniki chorobotwórcze przenoszone drogą krwi, – rozpoznawanie i sposób zgłaszania niepożądanych zdarzeń związanych z zabiegiem przetoczenia | 1 |
| 6 | Immunologia transfuzjologiczna | – układy grupowe, w tym zapoznanie z procesem wykonania badania grupy krwi, – przeciwciała odpornościowe, – próba zgodności, – dokumentowanie badań immunohematologicznych | 1 |
| Szkolenie praktyczne w formie instruktażu. Szkolenie ma na celu przedstawienie szczegółowej procedury przetoczenia krwi lub jej składników krok po kroku obrazującej dokładnie przebieg tego zabiegu przy użyciu np. filmów. | |||
| Lp. | Zagadnienia | Temat | Liczba godzin szkoleniowych (1 godzina szkoleniowa = 45 minut) |
| 1 | Postępowanie w związku z zabiegiem przetoczenia krwi i jej składników | – zasady pobierania próbek krwi do badań, – zamawianie i odbiór krwi i jej składników z banku krwi, – przechowywanie krwi i jej składników, – postępowanie z pojemnikami zawierającymi krew i jej składniki, – kontrola krwi i jej składników przeznaczonych do zabiegu przetoczenia, – identyfikacja biorcy krwi i kontrola dokumentacji w tym zakresie, – wykonywanie i dokumentowanie zabiegów przetoczenia krwi i jej składników, – obserwacja biorcy krwi w trakcie i po zabiegu przetoczenia krwi i jej składników, – postępowanie w przypadku wystąpienia niepożądanych zdarzeń lub niepożądanych reakcji związanych z zabiegiem przetoczenia krwi i jej składników, w tym pobieranie próbek krwi do badań, jeżeli zdarzenia lub reakcje wystąpią, – postępowanie z resztkami poprzetoczeniowymi, – wykonywanie krwioupustów i hemodilucji | 1 |
| Razem: | 7 | ||
Załącznik nr 2
WZÓR – ZAŚWIADCZENIE O ODBYCIU SZKOLENIA I UZYSKANIU UPRAWNIEŃ DO PRZETACZANIA KRWI I JEJ SKŁADNIKÓW
[1] § 4 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 października 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szkolenia pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników (Dz.U. poz. 1502). Zmiana weszła w życie 11 listopada 2024 r.
[2] § 5 pkt 1 lit. a) w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 października 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szkolenia pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników (Dz.U. poz. 1502). Zmiana weszła w życie 11 listopada 2024 r.
[3] § 5 pkt 5 lit. a) w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 października 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szkolenia pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników (Dz.U. poz. 1502). Zmiana weszła w życie 11 listopada 2024 r.
