Na podstawie art. 132 ust. 4 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2021 r. poz. 576) zarządza się, co następuje:

Załącznik do rozporządzenia Ministra Cyfryzacji
z dnia 14 lutego 2020 r.

WYMAGANIA TECHNICZNE I EKSPLOATACYJNE DLA URZĄDZEŃ KONSUMENCKICH SŁUŻĄCYCH DO ODBIORU CYFROWYCH TRANSMISJI RADIOFONICZNYCH

1. Postanowienia ogólne

Załącznik określa wymagania techniczne i eksploatacyjne, których spełnienie jest niezbędne do poprawnego odbioru przez odbiorniki radiofonii DAB+, w tym odbiorniki samochodowe, cyfrowych transmisji radiofonicznych nadawanych w systemie DAB+ drogą naziemną bezprzewodową lub kablową w zakresie częstotliwości 174–240 MHz w paśmie III VHF w Rzeczypospolitej Polskiej.

Wymagania bazują na normach i dokumentach wymienionych w pkt 2.1.

2. Normy i dokumenty

2.1. Wykaz norm i dokumentów powołanych w załączniku

[1] PN-ETSI EN 300 401 V2.1.1:2017-08 Systemy radiodyfuzji – Radiofonia cyfrowa (DAB) do odbiorników ruchomych, przenośnych i stacjonarnych

[2] ETSI TS 101 499 V3.1.1:2015-01 Hybrid Digital Audio (DAB, DRM, RadioDNS); SlideShow; User Application Specification

[3] ETSI TS 101 756 V2.2.1:2017-08 Digital Audio Broadcasting (DAB); Registered Tables

[4] ETSI TS 102 371 V3.2.1:2016-05 Digital Audio Broadcasting (DAB); Digital Radio Mondiale (DRM); Transportation and Binary Encoding Specification for Service and Programme Information (SPI)

[5] ETSI TS 102 563 V2.1.1:2017-01 Digital Audio Broadcasting (DAB); DAB+ audio coding (MPEG HE-AACv2)

[6] ETSI TS 102 818 V3.1.1:2015-01 Hybrid Digital Radio (DAB, DRM, RadioDNS); XML Specification for Service and Programme Information (SPI)

[7] ETSI TS 102 979 V1.1.1:2008-06 Digital Audio Broadcasting (DAB); Journaline; User application specification

[8] ETSI TS 102 980 V2.1.1:2017-01 Digital Audio Broadcasting (DAB); Dynamic Label Plus (DL Plus); Application specification

[9] ETSI TS 103 176 V2.1.1:2017-08 Digital Audio Broadcasting (DAB); Rules of implementation; Service information features

[10] ETSI TS 103 461 V1.1.1:2017-08 Digital Audio Broadcasting (DAB); Domestic and in-vehicle digital radio receivers; Minimum requirements and Test specifications for technologies and products

[11] IEC 62104:2015-07 Characteristics of DAB receivers

[12] IEC 62106-2:2018 Radio data system (RDS) – VHF/FM sound broadcasting in the frequency range from 64,0 MHz to 108,0 MHz – Part 2: Message format: Coding and definition of RDS features

[13] ISO/IEC 14496-3:2009 Information technology – Coding of audio-visual objects – Part 3: Audio

[14] ISO/IEC 23003-1:2007 Information technology – MPEG audio technologies – Part 1: MPEG Surround

[15] Recommendation ITU-R BS.450-3 (11/2001) Transmission standards for FM sound broadcasting at VHF.

2.2. W przypadku gdy wykaz, o którym mowa w pkt 2.1., zawiera odesłanie do konkretnej wersji dokumentu (identyfikowanej w szczególności przez: datę publikacji, numer edycji, numer wersji) stosuje się wymagania wskazane w tej wersji dokumentu. Dopuszczalne jest spełnienie wymagań określonych w nowszej wersji dokumentu.

2.3. W przypadku gdy wykaz, o którym mowa w pkt 2.1., nie zawiera odesłania do konkretnej wersji dokumentu, stosuje się najnowszą wersję tego dokumentu.

2.4. Dokumenty, o których mowa w pkt 2.1., w jednostkach redakcyjnych [1]–[10] są dostępne na stronie Europejskiego Instytutu Norm Telekomunikacyjnych (ETSI) – www.etsi.org.

2.5. Dokumenty, o których mowa w pkt 2.1., w jednostkach redakcyjnych [11]–[14] są dostępne (odpłatnie) na stronie Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej (IEC) – www.iec.ch.

2.6. (uchylony).

2.7. Dokument, o którym mowa w pkt 2.1., w jednostce redakcyjnej [15] jest dostępny na stronie Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (ITU) – www.itu.int.

3. Definicje

Określenia użyte w załączniku oznaczają:

Odbiornik radiofonii DAB+ – urządzenie konsumenckie, którego podstawową funkcjonalnością jest odbiór cyfrowych transmisji radiofonicznych DAB+ wykorzystujących nadawanie zgodnie z PN-ETSI EN 300 401 V2.1.1:2017-08 [1] i ETSI TS 102 563 V2.1.1:2017-01 [5].

Odbiornik standardowy – odbiornik radiofonii DAB+ służący do odbioru cyfrowych transmisji radiofonicznych, wyposażony co najmniej w wyświetlacz alfanumeryczny.

Odbiornik multimedialny – odbiornik radiofonii DAB+ służący do odbioru cyfrowych transmisji radiofonicznych, wyposażony w kolorowy wyświetlacz o rozdzielczości co najmniej 320 x 240 pikseli i rozdzielczości koloru co najmniej 8 bitów wykorzystywany do wyświetlania treści multimedialnych, w szczególności slajdów.

Adapter – odbiornik radiofonii DAB+ przetwarzający sygnał DAB+ na UKF FM, Bluetooth, wyposażony w wyjście audio AUX lub inne rozwiązania techniczne.

Odbiornik samochodowy – odbiornik multimedialny albo odbiornik standardowy, wbudowany do pojazdów kategorii M, o których mowa w pkt 1 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

4. Skróty i akronimy

AAC Advanced Audio Coding (zaawansowane kodowanie fonii) zgodnie z ISO/IEC 14496-3:2009 [13]

CU Capacity Unit (jednostka pojemności)

DAB Digital Audio Broadcasting (radiofonia cyfrowa DAB)

DAB+ Radiofonia cyfrowa wykorzystująca kodowanie fonii MPEG-4 HE AACv2 zgodnie z ETSI TS 102 563 V2.1.1:2017-01 [5]

DL Dynamic Label (etykieta dynamiczna)

DL Plus Dynamic Label Plus rozszerzenie funkcji etykiety dynamicznej

EN European Norm (norma europejska)

EPG Electronic Program Guide (elektroniczny przewodnik po programach)

ETSI European Telecommunications Standards Institute (Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych)

FM Frequency Modulation (modulacja częstotliwości)

HE AACv2 High Efficient Advanced Audio Coding (Profil 2 o wysokiej efektywności HE zaawansowanego kodowania fonii AAC) zdefiniowany w ISO/IEC 14496-3:2009 [13]

IEC International Electrotechnical Commission (Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna)

ISO International Organization for Standardization (Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna)

ITU International Telecommunication Union (Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny)

ITU-R ITU Radiocommunications Sector (Sektor Radiokomunikacyjny ITU)

MOT protokół przesyłania obiektów multimedialnych

MPEG Zestaw standardów kodowania obrazu i towarzyszącego im dźwięku zatwierdzony przez Grupę Ekspertów do spraw Obrazów Ruchomych

MPEG-4 Zestaw standardów kodowania wizji i fonii MPEG opisany w ISO/IEC 14496-3:2009 [13]

MSC Main Service Channel (główny kanał usług)

RDS Radio Data System (system danych dla radia UKF FM)

TS Technical Specification (specyfikacja techniczna)

VHF Very-High Frequency (zakres bardzo wysokich częstotliwości 30–300 MHz)

UKF Radiofonia analogowa FM w zakresie 87,5–108 MHz

5. Możliwości odbiorcze

Odbiornik radiofonii DAB+ zapewnia odbiór sygnałów DAB+ spełniających wymagania wynikające z PN-ETSI EN 300 401 V2.1.1:2017-08 [1] oraz ETSI TS 102 563 V2.1.1:2017-01 [5] nadawanych w paśmie III zakresu VHF (174–240 MHz).

6. Dostęp do usług

1) Odbiornik radiofonii DAB+ zapewnia dostęp do następujących usług:

a) odbiór programów niekodowanych dostępnych dla każdego FTA (Free-To-Air),

b) odbiór komunikatów tekstowych: nazwa stacji i DL,

c) (uchylona),

d) w przypadku odbiorników samochodowych odbiór announcement (ogłoszenie b0, b1, b2, b3, b4 i b5 zgodnie z ETSI TS 101 756 V2.2.1:2017-08 [3]) zdefiniowanych w pkt 6.11 ETSI TS 103 461 V1.1.1:2017-08 [10];

2) Odbiornik multimedialny zapewnia ponadto dostęp do następujących usług:

a) odbiór profilu zaawansowanego EPG zgodnie z ETSI TS 102 818 V3.1.1:2015-01 [6], z wyłączeniem odbioru tego profilu w odbiorniku samochodowym,

b) odbiór komunikatów DL Plus zgodnie z ETSI TS 102 980 V2.1.1:2017-01 [8] i pokazu slajdów przynajmniej w trybie normalnym i profilu prostym transmisji MOT zgodnie z ETSI TS 101 499 V3.1.1:2015-01 [2] z możliwością włączenia i wyłączenia pokazu slajdów przez użytkownika pojazdu;

3) Jeśli w odbiorniku radiofonii DAB+ występują funkcje EPG, Journaline i announcement, odbiornik realizuje je według następujących zasad:

a) odbiór profilu podstawowego EPG dla odbiorników standardowych zgodnie z ETSI TS 102 818 V3.1.1:2015-01 [6],

b) odbiór Journaline zgodnie z ETSI TS 102 979 V1.1.1:2008-06 [7],

c) odbiór announcement zdefiniowanych w pkt 6.11 ETSI TS 103 461 V1.1.1:2017-08 [10].

7. Wymagania dla interfejsu radiowego i zasady strojenia odbiornika radiofonii DAB+

7.1. Zakres odbieranych częstotliwości

Tabela 1. Częstotliwości środkowe zakresu 174–240 MHz dla poszczególnych bloków częstotliwości DAB.

7.2. Strojenie i wybieranie usług

Odbiornik radiofonii DAB+ umożliwia automatyczne przeszukanie całego zakresu częstotliwości podanego w pkt 7.1. oraz dostrojenie do prawidłowego bloku częstotliwości DAB+ w celu utworzenia listy dostępnych usług. Odbiornik radiofonii DAB+ zapewnia funkcję przeszukania pasma za pomocą automatycznej funkcji w tle, osobnego przycisku lub funkcji na najwyższym lub drugim poziomie w menu.

Odbiornik samochodowy przemieszczający się między różnymi obszarami zasięgu różnych częstotliwości automatycznie przełącza się do bloku częstotliwości DAB+ na sąsiednim obszarze, realizującego transmisję tej samej grupy programów, w celu utrzymania ciągłości odbioru wybranej usługi, jeżeli odbierane strumienie danych zawierają sygnalizację Service following (podążanie usługi) transmitowaną zgodnie z ETSI TS 103 176 V2.1.1:2017-08 [9]. Odbiornik samochodowy odbierający również radiofonię analogową UKF FM w zakresie 87,5–108 MHz, zgodnie z ITU-R BS.450-3 (11/2001) [15], i wyposażony w dekoder RDS, zgodnie z IEC 62106-2:2018 [12], zapewnia automatyczne przełączanie na odbiór UKF FM po opuszczeniu obszaru objętego zasięgiem sygnału DAB+ i odwrotnie, jeżeli odbierane strumienie danych zawierają sygnalizację Service following transmitowaną zgodnie z ETSI TS 103 176 V2.1.1:2017-08 [9]. W przypadku możliwości odbioru tego samego programu za pomocą UKF FM i DAB+ odbiór DAB+ jest preferowany.

7.3. Wskaźnik jakości odbioru

W przypadku gdy odbiornik radiofonii DAB+ jest wyposażony we wskaźnik jakości odbioru, ma on wykorzystywać wyliczoną Bitową Stopę Błędów BER (Bit Error Rate) w kanale MSC. Sposób prezentowania informacji ułatwia użytkownikowi optymalizację ustawienia anteny odbiorczej.

8. Wymagania dla dekodera odbiornika radiofonii DAB+

8.1. Dekoder kanałowy

Zgodnie z rozdz. 4.3 IEC 62104:2015-07 [11]:

1) dekoder kanałowy odbiornika standardowego dekoduje co najmniej jeden kanał składowy MSC i jest w stanie zdekodować co najmniej 144 CU (tj. 256 kbps@EEP3B, 192 kbps@EEP3A, 96 kbps@EEP1A);

2) dekoder kanałowy odbiornika multimedialnego jest w stanie dekodować jednocześnie co najmniej cztery kanały składowe MSC i zdekodować co najmniej 288 CU.

8.2. Dekoder fonii

Zgodnie z rozdz. 4.6 IEC 62104:2015-07 [11] dekoder umożliwia prawidłowe dekodowanie sygnałów fonicznych MPEG-4 AAC zgodnie z ISO/IEC 14496-3:2009 [13] z ograniczeniami podanymi w ETSI TS 102 563 V2.1.1:2017-01 [5].

Dekoder umożliwia prawidłową obsługę strumieni fonicznych zawierających dźwięk dookólny opisanych w ISO/IEC 23003-1:2007 [14] (MPEG Surround). Jeżeli dekodowanie pełnego dźwięku dookólnego nie jest możliwe, dekoder prawidłowo dekoduje takie sygnały jako mono- lub stereofoniczne.

Dekoder maskuje błędy transmisji, a w razie niemożliwości odtworzenia sygnału, wycisza wyjście fonii.

9. Odbiór radiofonii analogowej

Wszystkie odbiorniki radiofonii DAB+ (poza adapterami) umożliwiają również odbiór sygnałów radiofonii UKF FM w zakresie 87,5–108 MHz nadawanych zgodnie z ITU-R BS.450(11/2001) [15].

10. Wymagania dla wyświetlacza odbiornika radiofonii DAB+

10.1. Wyświetlanie nazw programów

Wyświetlacz odbiornika radiofonii DAB+ poprawnie i czytelnie wyświetla nazwę wybranej składowej programu (Component Label), a w przypadku kiedy nadawca jej nie nadaje, nazwę wybranego programu (Service Label).

Wyświetlacz poprawnie wyświetla nazwę wybranej składowej lub programu zarówno w formie krótkiej (8-znakowej), jak i preferowanej formie długiej (16-znakowej).

Zestaw znaków alfanumerycznych wykorzystywany przez nadawców w Rzeczypospolitej

Polskiej do nadawania nazw programów, składowych programów oraz multipleksu zdefiniowany jest w załączniku C do ETSI TS 101 756 V2.2.1:2017-08 [3].

Tabela 2. Zestaw znaków alfanumerycznych wykorzystywany przez nadawców w Rzeczypospolitej Polskiej do nadawania nazw programów, składowych programów oraz multipleksu.

10.2. DL i inne usługi tekstowe

Odbiornik radiofonii DAB+ umożliwia dekodowanie DL niezależnie od tego, czy nadawane są inne usługi stowarzyszone z programem (PAD – Program Associated Data: DL Plus, pokaz slajdów).

Odbiornik radiofonii DAB+ poprawnie formatuje DL, zgodnie ze zdekodowanymi znakami 0x0A i 0x0B oraz z PN-ETSI EN 300 401 V2.1.1:2017-08 [1].

Odbiornik radiofonii DAB+ natychmiast po otrzymaniu komunikatu anulującego etykietę usuwa etykietę z wyświetlacza, nawet kiedy nie została ona w całości zaprezentowana.

Dotyczy to zarówno wyświetlaczy przewijających treść etykiety oraz wielolinijkowych – prezentujących etykietę w całości.

W przypadku braku możliwości technicznych wyświetlania liter ze znakami diakrytycznymi (np. dla wyświetlaczy segmentowych) wyświetlacz zastępuje je odpowiedną literą pozbawioną znaku diakrytycznego według poniższego wzoru:

11. Wymagania dla tunera radiowego odbiornika radiofonii DAB+

Czułość odbiornika radiofonii DAB+ w kanale Gaussa (FSG_min) wyznaczana jest z następującej formuły:

FSG_min = [34,4 + 20log(F/220)] dBµV/m, gdzie F jest częstotliwością środkową w MHz.

W przypadku odbiornika samochodowego czułość odbiornika w kanale Gaussa wyznaczana jest z następującej formuły:

FSG_min = [29,2 + 20log(F/220)] dBµV/m, gdzie F jest częstotliwością środkową w MHz.

Odbiornik radiofonii DAB+ sprzedawany bez anteny zapewnia odpowiedną jakość odbioru przy poziomie mocy –97,7 dBm w kanale Gaussa.

Czułość odbiornika radiofonii DAB+ w kanale Rayleigha (FSR_min) wyznaczana jest z następującej formuły:

FSR_min = [39,9 + 20log(F/220)] dBµV/m, gdzie F jest częstotliwością środkową w MHz.

W przypadku odbiornika samochodowego czułość odbiornika w kanale Rayleigha wyznaczana jest z następującej formuły:

FSR_min = [34,7 + 20log(F/220)] dBµV/m, gdzie F jest częstotliwością środkową w MHz.

Odbiornik radiofonii DAB+ sprzedawany bez anteny zapewnia odpowiedną jakość odbioru przy poziomie mocy –92,2 dBm w kanale Rayleigha.

Zaniki Rayleigha zdefiniowane zostały w Dodatku D normy ETSI TS 103 461 V1.1.1:2017-08 [10].

Wymagania selektywności odbiornika podano w tabeli poniżej. Przyjęto sygnał użyteczny

DAB+ do badań selektywności na poziomie –70 dBm.

Tabela 3. Wymagania selektywności odbiornika

W przypadku odbiorników radiofonii DAB+ wyposażonych w złącza antenowe wymaga się impedancji złącza 75 Ω dla odbiorników stacjonarnych i 50 Ω dla odbiorników samochodowych.