Na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2019 r. poz. 1481 i 1818) zarządza się, co następuje:

Załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 15 października 2019 r. (poz. 2172)

Załącznik nr 1

RAMY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA UZUPEŁNIAJĄCEGO DLA SZKÓŁ POLSKICH

Trzyletnie liceum ogólnokształcące

Klasy I–III

JĘZYK POLSKI

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

Uczeń rozumie teksty o skomplikowanej budowie; dostrzega sensy zawarte w strukturze głębokiej tekstu; rozpoznaje funkcje tekstu i środki językowe służące ich realizacji; ma świadomość kryteriów poprawności językowej.

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Uczeń stosuje w analizie podstawowe pojęcia z zakresu poetyki; w interpretacji tekstu wykorzystuje wiedzę o kontekstach, w jakich może być on odczytywany; poznaje niezbędne dla lektury fakty z historii literatury i innych dziedzin humanistyki; odczytuje rozmaite sensy dzieła; dokonuje interpretacji porównawczej.

III. Tworzenie wypowiedzi.

Uczeń buduje wypowiedzi o wyższym stopniu złożoności; stosuje w nich podstawowe zasady logiki i retoryki; ma świadomość własnej kompetencji językowej.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Kursywą zaznaczono treści nauczania dla uczniów na poziomie C biegłości językowej (poziom zaawansowany).

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

1. Słuchanie. Uczeń:

1) rozumie wypowiedzi monologowe i dialogowe, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych;

2) rozumie wypowiedzi o złożonej strukturze, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych, i odbiera zawarte w nich informacje zarówno jawne, jak i ukryte;

3) rozumie utwory literackie (z różnych epok) i inne teksty kultury;

4) rozumie wypowiedzi informacyjne i użytkowe oraz odróżnia informacje o faktach od opinii;

5) rozumie wypowiedzi o charakterze popularnonaukowym i publicystycznym;

6) rozumie intencję wypowiedzi (np. aprobatę, dezaprobatę, prowokację) oraz rozpoznaje środki językowe służące jej wyrażeniu;

7) rozumie jawną i ukrytą intencję wypowiedzi (sugestię i manipulację językową oraz ironię);

8) rozpoznaje środki językowe pełniące różne funkcje stylistyczne;

9) rozpoznaje pytania podchwytliwe i sugerujące odpowiedź;

10) rozpoznaje manipulację językową w tekstach reklamowych, w języku polityków i dziennikarzy.

2. Czytanie. Uczeń:

1) czyta na głos, prawidłowo akcentując wyrazy, i stosuje akcent zdaniowy;

2) rozumie dłuższe teksty informacyjne oraz użytkowe;

3) odczytuje sens całego tekstu (a w nim znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych, zdań, grup zdań uporządkowanych w akapicie, odróżnia znaczenie realne i etymologiczne) oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; potrafi objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości;

4) rozpoznaje podstawowe funkcje wypowiedzi;

5) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), politycznych (przemówienie) i popularnonaukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte;

6) wyszukuje informacje według wskazanego kryterium i porządkuje je;

7) rozumie dłuższe utwory literackie oraz inne teksty kultury;

8) rozumie utwory literackie i inne teksty kultury, a w ich interpretacji uwzględnia różne konteksty;

9) rozpoznaje typ nadawcy i adresata tekstu;

10) wskazuje i charakteryzuje podstawowe kategorie świata przedstawionego;

11) identyfikuje elementy struktury tekstu literackiego i dostrzega relacje między nimi;

12) odczytuje sens całego tekstu i wydzielonych fragmentów oraz ich funkcję na tle całości;

13) rozpoznaje jawną i ukrytą intencję wypowiedzi (np. aprobatę, dezaprobatę, sugestię, ironię i manipulację językową);

14) dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy manipulacji;

15) w tekście argumentacyjnym wskazuje tezę, argumenty, przykłady i wnioski;

16) korzysta z rozmaitych źródeł informacji.

3. Świadomość językowa. Zgodnie z opisem umiejętności oraz kręgami tematycznymi (leksyka).

4. Analiza i interpretacja tekstów kultury (uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela).

Zgodnie z opisem umiejętności oraz kręgami tematycznymi (wartości).

II. Tworzenie wypowiedzi.

1. Mówienie. Uczeń:

1) mówi w sposób na ogół zrozumiały i stosuje akcent zdaniowy;

2) swobodnie i spontanicznie porozumiewa się w różnych sytuacjach, stosując właściwe formy komunikowania się;

3) wypowiada się spontanicznie, płynnie i logicznie;

4) formułuje spójną wypowiedź na tematy związane z otaczającą rzeczywistością, opowiada o własnych doświadczeniach, opisuje ludzi, przedmioty, miejsca i sytuacje;

5) publicznie wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu);

6) streszcza, omawia przeczytane utwory literackie i inne teksty kultury, wskazuje ich temat, problematykę, charakteryzuje postacie, przedstawia przebieg akcji oraz tworzy spójne, dłuższe wypowiedzi na zadany lub wybrany przez siebie temat;

7) prezentuje fabułę i charakteryzuje postać mówiącą, wypowiada się precyzyjnie w rozmaitych formach;

8) uczestniczy w dyskusji na znany sobie temat, potrafi przedstawić swój punkt widzenia i uzasadnia własne zdanie;

9) w dyskusji oraz w wystąpieniu publicznym formułuje swoje zdanie, uzasadnia je i broni go, podejmuje polemikę;

10) stosuje uczciwe zabiegi perswazyjne, zdając sobie sprawę z ich wartości i funkcji; wystrzega się nieuczciwych zabiegów erystycznych;

11) stosuje podstawowe zasady etykiety językowej, dostosowując odmianę i styl języka do sytuacji, w której się wypowiada;

12) przestrzega zasad etykiety językowej, dostosowuje sposób wyrażania do stylu właściwego dla danej sytuacji;

13) recytuje utwory literackie, dbając o prawidłowe akcentowanie i intonację; interpretując je głosowo.

2. Pisanie. Uczeń:

1) zapisuje dyktowane teksty;

2) sporządza notatkę z tekstu słuchanego i czytanego;

3) tworzy podstawowe formy użytkowe (list oficjalny, podanie, życiorys, CV, list motywacyjny);

4) tworzy dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawka, recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego lub fragmentu) zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej;

5) analizuje i interpretuje wskazane utwory literackie oraz inne teksty kultury;

6) przedstawia (opracowuje w pełni) dowolnie wybrany temat, zwracając uwagę na strukturę wypowiedzi;

7) przedstawia własną opinię na temat poznanych tekstów kultury i uzasadnia ją;

8) redaguje i edytuje własny tekst;

9) wykonuje różne działania na tekście cudzym (np. streszcza, parafrazuje, sporządza konspekt, cytuje);

10) posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą języka;

11) pisze poprawnie pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym, posługując się słownikiem ortograficznym;

12) stosuje obowiązujące normy poprawnościowe, posługując się słownikami.

3. Świadomość językowa.

Zgodnie z opisem umiejętności oraz kręgami tematycznymi (leksyka).

Teksty kultury

Teksty poznawane w całości (nie mniej niż 8 pozycji książkowych oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości, przy czym nie można pominąć autorów i utworów oznaczonych gwiazdką):

Miron Białoszewski, wybrane utwory;

*Bogurodzica;

Tadeusz Borowski, wybrane opowiadanie;

Jarosław Iwaszkiewicz, wybrane opowiadanie;

*Jan Kochanowski, wybrane pieśni, treny (inne niż w gimnazjum) i psalm Lament

świętokrzyski;

Adam Mickiewicz, wybrane sonety i inne wiersze (w tym Romantyczność),*Dziady część III,

*Pan Tadeusz;

Cyprian Norwid, wybrane wiersze;

Bolesław Prus, *Lalka;

Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień);

*Bruno Schulz, wybrane opowiadanie;

Mikołaj Sęp Szarzyński, wybrane sonety;

Juliusz Słowacki, wybrane wiersze;

Stanisław Wyspiański, *Wesele;

Stefan Żeromski, wybrany utwór (Ludzie bezdomni, Wierna rzeka, Echa leśne lub

Przedwiośnie);

wybrane wiersze następujących poetów: Krzysztof Kamil Baczyński, Stanisław Barańczak,

Józef Czechowicz, Konstanty Ildefons Gałczyński, Zbigniew Herbert, Jan Kasprowicz, Jan

Lechoń, Bolesław Leśmian, Ewa Lipska, Czesław Miłosz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer,

Julian Przyboś, Tadeusz Różewicz, Leopold Staff, Wisława Szymborska, Julian Tuwim,

Adam Zagajewski.

Teksty poznawane w całości lub w części:

Irit Amiel, wybrane opowiadanie z tomu Osmaleni;

Krzysztof Gawronkiewicz, Grzegorz Janusz, Esencja;

Krzysztof Gawronkiewicz, Krystian Rosenberg, Achtung Zelig!;

Witold Gombrowicz, *Ferdydurke;

Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat;

Paweł Huelle, Weiser Dawidek;

Ryszard Kapuściński, Cesarz, Podróże z Herodotem;

Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;

Tadeusz Konwicki, Bohiń, Kronika wypadków miłosnych, Mała Apokalipsa;

Ignacy Krasicki, wybrana satyra lub Monachomachia;

Stanisław Lem, Opowieści o pilocie Pirxie (wybór);

Antoni Libera, Madame;

Adam Mickiewicz, Dziady część IV;

Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki;

Juliusz Słowacki, Kordian;

Julian Stryjkowski, Głosy w ciemności;

Olga Tokarczuk, E.E. lub Prawiek i inne czasy (fragmenty);

Janusz Zajdel, wybrana powieść lub opowiadanie (np. Limes inferior);

Gabriela Zapolska, Moralność pani Dulskiej;

Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski, Kabaret Starszych Panów (wybrane fragmenty).

Wybrane polskie komiksy

Wybrane filmy:

Miś, reżyser Stanisław Bareja;

Przesłuchanie, reżyser Ryszard Bugajski;

Nie lubię poniedziałku, reżyser Tadeusz Chmielewski;

Pociąg, reżyser Jerzy Kawalerowicz;

Przypadek, reżyser Krzysztof Kieślowski;

Seksmisja, reżyser Juliusz Machulski;

Rejs, reżyser Marek Piwowski;

Nóż w wodzie, Pianista, reżyser Roman Polański;

Człowiek z marmuru, Katyń, Pan Tadeusz, Panny z Wilka, Popiół i diament, Ziemia obiecana,

reżyser Andrzej Wajda;

inne wybrane filmy z twórczości polskich reżyserów (np. Krzysztofa Kieślowskiego,

Andrzeja Munka, Krzysztofa Zanussiego).

Wybrane inscenizacje polskiego dramatu

Kręgi tematyczne:

1) ja i moi bliscy:

a) dane osobowe (imię, nazwisko, wiek, adres, data i miejsce urodzenia, wykształcenie),

b) wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, talenty i zdolności,

c) zainteresowania, hobby, pasje,

d) uczucia, emocje, marzenia, plany,

e) praca i kariera,

f) rodzina, relacje rodzinne i stopnie pokrewieństwa,

g) życie towarzyskie,

h) konflikty i problemy (w tym problemy etyczne);

2) dom i otoczenie:

a) miejsce zamieszkania i okolice,

b) urzędy i instytucje,

c) atrakcje w miejscu zamieszkania i okolicy;

3) życie codzienne:

a) kalendarz, plan dnia (tygodnia, miesiąca),

b) codzienne czynności i obowiązki (domowe, szkolne, koleżeńskie),

c) klasa, szkoła, system edukacji,

d) sposoby spędzania wolnego czasu (np. kino, teatr, klub),

e) żywienie (artykuły spożywcze, posiłki i potrawy, lokale gastronomiczne, sposoby odżywiania się),

f) zakupy (reklama, reklamacja),

g) usługi (np. bank, punkty naprawy),

h) ubranie, moda i styl;

4) zdrowie i sport:

a) budowa człowieka,

b) higiena osobista,

c) choroby i leczenie, wypadki,

d) uzależnienia,

e) zdrowy styl życia, dieta,

f) dyscypliny i wydarzenia sportowe,

g) sprzęt i obiekty sportowe;

5) podróże i turystyka:

a) planowanie wypoczynku i podróży,

b) znane miejsca i zabytki,

c) informacja turystyczna,

d) baza turystyczna,

e) transport;

6) środowisko naturalne:

a) klimat,

b) świat roślin i zwierząt,

c) krajobraz,

d) ekologia,

e) katastrofy naturalne,

f) przestrzeń kosmiczna;

7) technika, media:

a) rozwój techniki i informatyki,

b) motoryzacja i telekomunikacja,

c) radio, telewizja, prasa, Internet;

8) wiedza o Polsce:

a) twórcy kultury i ich dzieła,

b) święta, tradycje i zwyczaje, rocznice,

c) polonica w świecie;

9) język nauki:

a) terminy z zakresu wiedzy o języku,

b) terminy z zakresu wiedzy o literaturze,

c) terminy historyczne i geograficzne.

Tabela diagnostyczna poziomu znajomości języka

WIEDZA O POLSCE

(elementy historii, geografii, kultury)

Cele kształcenia – wymagania ogólne w zakresie historii i kultury

Uczeń zdobywa usystematyzowaną wiedzę na temat historii Polski od odzyskania niepodległości w 1918 r. do czasów współczesnych, która pozwoli mu lepiej poznać historię najnowszą Polski oraz dostrzec korzenie wielu współczesnych zjawisk politycznych, społecznych i kulturowych. Zdobywa usystematyzowaną wiedzę o kulturze i społeczeństwie polskim w XX w.

1. Chronologia historyczna: uczeń porządkuje i synchronizuje wydarzenia z dziejów ojczystych w XX w.; dostrzega zmienność i dynamikę wydarzeń, a także ciągłość procesów historycznych.

2. Analiza i interpretacja historyczna: uczeń analizuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w kontekście epoki i dostrzega zależności pomiędzy różnymi dziedzinami życia społecznego; rozpoznaje rodzaje źródeł; ocenia przydatność źródeł do wyjaśnienia problemów społecznych i historycznych; dostrzega wielość perspektyw badawczych oraz wielorakie interpretacje historii i ich przyczyny.

3. Tworzenie narracji historycznej: uczeń tworzy narrację historyczną; dostrzega problem i buduje argumentację, uwzględniając różne aspekty procesów społeczno-historycznych; dokonuje selekcji i hierarchizacji oraz integruje pozyskane informacje z różnych źródeł wiedzy.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe w zakresie historii i kultury

1. Odbudowa niepodległości i życie polityczne II Rzeczypospolitej. Uczeń:

1) opisuje proces kształtowania się terytorium II Rzeczypospolitej, w tym powstanie wielkopolskie i powstania śląskie oraz plebiscyty, a także wojnę polsko-bolszewicką;

2) rozpoznaje charakterystyczne cechy ustroju II Rzeczypospolitej zapisane w konstytucjach z 1921 r. i 1935 r.;

3) wyjaśnia przyczyny kryzysu demokracji parlamentarnej w II Rzeczypospolitej;

4) wyjaśnia uwarunkowania polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej;

5) identyfikuje wielkie postacie polskiej sceny politycznej okresu międzywojnia: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Władysława Grabskiego, Eugeniusza Kwiatkowskiego, Wincentego Witosa;

6) synchronizuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski z wydarzeniami historii powszechnej.

2. II Rzeczpospolita. Społeczeństwo, gospodarka, kultura. Uczeń:

1) opisuje społeczeństwo II Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem struktury wyznaniowo-narodowościowej;

2) opisuje trudności gospodarcze i sukcesy II Rzeczypospolitej, uwzględniając budowę Gdyni, utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego, reformy Władysława Grabskiego oraz emigrację zarobkową;

3) wymienia główne osiągnięcia kultury i nauki II Rzeczypospolitej.

3. Okupacja niemiecka i radziecka na ziemiach polskich. Uczeń:

1) wyjaśnia przyczyny wybuchu II wojny światowej;

2) opisuje przebieg i następstwa wojny obronnej Polski w 1939 r.;

3) przedstawia politykę okupantów wobec narodu polskiego, uwzględniając zbrodnię katyńską, deportacje i łagry, obozy koncentracyjne i wywózki na roboty;

4) charakteryzuje nazistowski plan eksterminacji Żydów oraz innych narodowości i grup społecznych, omawia powstanie w getcie warszawskim, uwzględniając postać Janusza Korczaka i Mordechaja Anielewicza, przedstawia udział Polaków w ratowaniu Żydów, organizację „Żegota”, Irenę Sendlerową, Jana Karskiego;

5) opisuje i ocenia stosunek społeczeństw i rządów państw Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych do zagłady Żydów;

6) opisuje organizację Polskiego Państwa Podziemnego oraz różne formy ruchu oporu, ze szczególnym uwzględnieniem działalności Armii Krajowej; identyfikuje przywódców Polskiego Państwa Podziemnego i bohaterów Armii Krajowej, między innymi: Stefana „Grota” Roweckiego, Tadeusza „Bora” Komorowskiego, Augusta Emila „Nila” Fieldorfa;

7) przedstawia działania Józefa Stalina zmierzające do utworzenia komunistycznego ośrodka władzy w Polsce;

8) wyjaśnia uwarunkowania polityczne i charakteryzuje czyn zbrojny powstania warszawskiego.

4. Polski rząd na wychodźstwie i sprawa polska w czasie II wojny światowej. Uczeń:

1) przedstawia okoliczności powstania oraz działalność prezydenta i rządu polskiego na wychodźstwie;

2) charakteryzuje udział Polaków w wysiłku militarnym aliantów, z uwzględnieniem osiągnięć polskich kryptologów, oraz sytuuje w czasie i przestrzeni działania wojsk polskich na różnych frontach wojny;

3) opisuje i ocenia politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej (Teheran, Jałta, Poczdam);

4) identyfikuje czołowe postacie polskiego rządu na emigracji i dowódców polskich sił zbrojnych okresu II wojny światowej: Władysława Raczkiewicza, Władysława Sikorskiego, Stanisława Mikołajczyka, Władysława Andersa, Stanisława Maczka i Stanisława Sosabowskiego;

5) synchronizuje najważniejsze wydarzenia II wojny światowej w Polsce z wydarzeniami na świecie.

5. Polska w systemie komunistycznym. Uczeń:

1) wskazuje granice państwa polskiego po II wojnie światowej;

2) wyjaśnia okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów;

3) identyfikuje najważniejszych przywódców partii komunistycznej;

4) charakteryzuje system represji stalinowskich w Polsce i ocenia jego skutki;

5) charakteryzuje realia życia gospodarczego i społecznego w Polsce Ludowej;

7) porównuje przyczyny i skutki kryzysów politycznych w 1956 r., 1968 r., 1970 r. i 1976 r.;

8) charakteryzuje działalność opozycji demokratycznej w latach siedemdziesiątych;

9) opisuje relacje państwo–Kościół i ocenia rolę Kościoła rzymskokatolickiego w życiu politycznym i społecznym; charakteryzuje sylwetkę prymasa Stefana Wyszyńskiego;

10) charakteryzuje kulturę i życie codzienne w Polsce Ludowej.

6. Rozpad systemu komunistycznego w Polsce – polska droga do suwerenności. Uczeń:

1) przedstawia znaczenie pontyfikatu Jana Pawła II dla przemian politycznych w Polsce;

2) wyjaśnia przyczyny i skutki wydarzeń sierpniowych 1980 r.; opisuje rolę „Solidarności” w przemianach politycznych i ustrojowych;

3) przedstawia okoliczności wprowadzenia i następstwa stanu wojennego;

4) charakteryzuje reakcje społeczności międzynarodowej wobec wprowadzenia stanu wojennego, uwzględniając postawy polskiej emigracji;

5) wyjaśnia genezę oraz wymienia najważniejsze postanowienia „Okrągłego Stołu”;

6) charakteryzuje przemiany polityczne, społeczno-gospodarcze i cywilizacyjno-kulturowe po 1989 r.;

7) przedstawia międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania procesu odbudowy demokratycznego państwa po 1989 r.;

8) przedstawia okoliczności i ocenia znaczenie wstąpienia Polski do NATO i Unii Europejskiej;

9) wskazuje czołowe postacie polskiej sceny politycznej po 1989 r.;

10) synchronizuje najważniejsze wydarzenia z historii Polski w drugiej połowie XX w. z wydarzeniami europejskimi i powszechnymi.

7. Rzeczpospolita Polska jako demokracja konstytucyjna. Uczeń:

1) wyjaśnia, co to znaczy, że konstytucja jest najwyższym aktem prawnym w Rzeczypospolitej Polskiej;

2) omawia najważniejsze zasady ustroju Polski (suwerenność narodu, podział władzy, rządy prawa, pluralizm), korzystając z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej omawia podstawowe prawa i wolności w niej zawarte.

8. System wyborczy i partyjny. Uczeń:

1) wyjaśnia, jak są przeprowadzane w Polsce wybory prezydenckie i parlamentarne;

2) wymienia partie polityczne obecne w Sejmie; wskazuje te, które należą do koalicji rządzącej, i te, które pozostają w opozycji.

9. Władza ustawodawcza i władza wykonawcza w Polsce. Uczeń:

1) przedstawia zadania i zasady funkcjonowania polskiego parlamentu, w tym sposób tworzenia ustaw;

2) sporządza, na podstawie obserwacji wybranych obrad parlamentu, notatkę prasową o przebiegu tych obrad i przygotowuje krótkie wystąpienie sejmowe w wybranej sprawie;

3) wskazuje najważniejsze zadania prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i wyszukuje w środkach masowego przekazu informacje o działaniach urzędującego prezydenta;

4) wyjaśnia, jak jest powoływany i czym zajmuje się rząd polski;

5) podaje nazwisko premiera, wyszukuje nazwiska ministrów i zadania wybranych ministerstw.

10. Polska w Unii Europejskiej i relacje Polski z innymi państwami. Uczeń:

1) przedstawia najważniejsze kierunki polskiej polityki zagranicznej (stosunki z państwami Unii Europejskiej i Stanami Zjednoczonymi, relacje z sąsiadami);

2) charakteryzuje politykę obronną Polski, członkostwo w NATO, udział w międzynarodowych misjach pokojowych i operacjach militarnych;

3) przedstawia relacje Polski z wybranym państwem na podstawie samodzielnie zebranych informacji;

4) wyjaśnia, czym zajmują się ambasady i konsulaty;

5) przedstawia prawa i obowiązki wynikające z posiadania obywatelstwa Unii Europejskiej;

6) formułuje i uzasadnia własne zdanie na temat korzyści, jakie niesie ze sobą członkostwo w Unii Europejskiej.

Cele kształcenia – wymagania ogólne w zakresie geografii

Uczeń korzysta z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów, danych statystycznych, tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych o Polsce. Posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym przy opisywaniu oraz wyjaśnianiu zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym. Identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu społecznym Polski. Rozbudza swoje zainteresowania przyrodniczym i kulturowym środowiskiem Polski.

Treści nauczania i wymagania szczegółowe w zakresie geografii

1. Mapa – umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą Polski. Uczeń:

1) odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych;

2) posługuje się planem, mapą topograficzną, turystyczną, samochodową Polski (między innymi orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie, planuje podróż do Polski i wycieczki po kraju);

3) określa położenie i charakteryzuje obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych Polski.

2. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski. Uczeń:

1) opisuje podział administracyjny Polski;

2) podaje nazwy i wskazuje na mapie wybrane województwa oraz ich stolice;

3) charakteryzuje współczesną rzeźbę Polski i wyjaśnia przyczyny jej zróżnicowania;

4) podaje główne cechy klimatu Polski, uwzględniając czynniki klimatotwórcze;

5) opisuje, korzystając z mapy, rozmieszczenie głównych zasobów naturalnych Polski.

3. Ludność Polski. Uczeń:

1) wyjaśnia i poprawnie stosuje podstawowe terminy z zakresu demografii: przyrost naturalny, urodzenia i zgony, średnia długość życia;

2) korzystając z różnych źródeł informacji, podaje liczbę ludności Polski, charakteryzuje przyrost naturalny, strukturę płci, średnią długość życia w Polsce;

3) charakteryzuje, na podstawie map gęstości zaludnienia, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w Polsce i kraju zamieszkania oraz wyjaśnia te różnice, uwzględniając czynniki przyrodnicze, historyczne, ekonomiczne;

4) podaje główne aktualne problemy rynku pracy w Polsce;

5) analizuje, porównuje, charakteryzuje rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce, wyjaśnia przyczyny powstania i rozwoju największych miast w Polsce.

4. Wybrane zagadnienia geografii gospodarczej. Uczeń:

1) charakteryzuje strukturę własności ziemi w Polsce;

2) wymienia najważniejsze uprawy i produkty polskiego rolnictwa;

3) porównuje strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce;

4) wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w Polsce oraz wskazuje najlepiej rozwijające się obecnie w Polsce gałęzie produkcji przemysłowej;

5) charakteryzuje walory turystyczne Polski oraz opisuje obiekty znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości;

6) opisuje, na podstawie map, zróżnicowanie gęstości i jakości sieci transportowej w Polsce i wyjaśnia jej wpływ na rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej;

7) wymienia formy ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego w Polsce.

5. Regiony geograficzne Polski. Uczeń:

1) wskazuje na mapie główne regiony geograficzne Polski;

2) charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski, ze szczególnym uwzględnieniem regionu pochodzenia;

3) opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi;

4) przedstawia walory turystyczne wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych;

5) projektuje i opisuje, na podstawie map turystycznych, tematycznych, ogólnogeograficznych i przekazów rodzinnych, podróż wzdłuż wybranej trasy w wybranym regionie, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe;

6) opisuje główne cechy położenia oraz środowiska przyrodniczego Bałtyku, charakteryzuje znaczenie gospodarcze Bałtyku oraz wyjaśnia przyczyny degradacji jego wód.

Załącznik nr 2

PLAN NAUCZANIA UZUPEŁNIAJĄCEGO

Trzyletnie liceum ogólnokształcące

¹⁾ Godziny do dyspozycji kierownika szkoły polskiej, po ustaleniu przez kierownika szkoły polskiej w porozumieniu z radą rodziców, mogą zostać przeznaczone na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych wskazanych w planie nauczania uzupełniającego lub realizację religii albo innych zajęć służących rozwijaniu znajomości języka polskiego i wiedzy na temat Polski.