Akt prawny
archiwalny
Wersja archiwalna od 2018-05-23 do 2019-07-01
Wersja archiwalna od 2018-05-23 do 2019-07-01
archiwalny
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ZDROWIA1)
z dnia 3 listopada 2011 r.
w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego
z dnia 3 listopada 2011 r. (Dz.U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1420)
t.j. z dnia 4 lutego 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 178)
t.j. z dnia 23 maja 2018 r. (Dz.U. z 2018 r., poz. 979)
Na podstawie art. 34 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2195 oraz z 2018 r. poz. 650) zarządza się, co następuje:
§ 1.[Zakres regulacji] Rozporządzenie określa:
1) szczegółowe zadania szpitalnych oddziałów ratunkowych;
2) szczegółowe wymagania dotyczące lokalizacji szpitalnych oddziałów ratunkowych w strukturze szpitala oraz warunków technicznych;
3) minimalne wyposażenie, organizację oraz minimalne zasoby kadrowe szpitalnych oddziałów ratunkowych.
§ 2.[Zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej] 1. Szpitalny oddział ratunkowy, zwany dalej „oddziałem”, udziela świadczeń opieki zdrowotnej polegających na wstępnej diagnostyce oraz podjęciu leczenia w zakresie niezbędnym dla stabilizacji funkcji życiowych osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
2. Oddział może posiadać w swojej strukturze zespoły ratownictwa medycznego.
§ 3.[Lokalizacja oddziału] 1. Oddział lokalizuje się na poziomie wejścia dla pieszych i podjazdu specjalistycznych środków transportu sanitarnego do oddziału, z osobnym wejściem dla pieszych oddzielonym od trasy podjazdu specjalistycznych środków transportu sanitarnego.
2. Wejście dla pieszych i podjazd specjalistycznych środków transportu sanitarnego do oddziału są zadaszone, podjazd jest zamykany i otwierany automatycznie w celu ochrony przed wpływem czynników atmosferycznych, przelotowy dla ruchu specjalistycznych środków transportu sanitarnego oraz wyraźnie oznakowany wzdłuż drogi dojścia i dojazdu.
3. Zapewnia się bezkolizyjny dojazd specjalistycznych środków transportu sanitarnego pod oddział.
4. Wejście dla pieszych i podjazd specjalistycznych środków transportu sanitarnego do oddziału organizuje się niezależnie od innych wejść i podjazdów do szpitala, przystosowując je również do potrzeb osób niepełnosprawnych.
5. Lokalizacja oddziału zapewnia łatwą komunikację z oddziałem anestezjologii i intensywnej terapii, zespołem operacyjnym, pracownią diagnostyki obrazowej oraz węzłem wewnątrzszpitalnej komunikacji pionowej.
6. Oddział posiada własne bezkolizyjne trakty komunikacyjne, niezależne od ogólnodostępnych traktów szpitalnych.
7. Oddział posiada całodobowe lotnisko, zlokalizowane w takiej odległości, aby było możliwe przyjęcie osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, bez pośrednictwa specjalistycznych środków transportu sanitarnego.
8. W przypadku braku możliwości spełnienia wymagań, o których mowa w ust. 7, oddział posiada całodobowe lądowisko, zlokalizowane w takiej odległości, aby było możliwe przyjęcie osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, bez pośrednictwa specjalistycznych środków transportu sanitarnego.
9. Lądowisko, o którym mowa w ust. 8, spełnia wymagania określone w ustawie z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2017 r. poz. 959 i 1089 oraz z 2018 r. poz. 138 i 650) oraz w załączniku do rozporządzenia.
10. W przypadku braku możliwości technicznych spełnienia wymagań określonych w ust. 7 lub 8 dopuszcza się odległość oddziału od lotniska lub lądowiska większą niż określona w ust. 7 lub 8, pod warunkiem że oddział zabezpieczy specjalistyczny środek transportu sanitarnego, a czas trwania transportu osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, specjalistycznym środkiem transportu sanitarnego do oddziału nie przekroczy 5 minut, licząc od momentu przekazania pacjenta przez lotniczy zespół ratownictwa medycznego do specjalistycznego środka transportu sanitarnego.
§ 4.[Warunki uprawniające szpitale do organizowania oddziału] 1. Oddział organizuje się w szpitalu, w którym znajdują się co najmniej:
1) oddział chirurgii ogólnej z częścią urazową, a w przypadku szpitali udzielających świadczeń zdrowotnych dla dzieci – oddział chirurgii dziecięcej;
2) oddział chorób wewnętrznych, a w przypadku szpitali udzielających świadczeń zdrowotnych dla dzieci – oddział pediatrii;
3) oddział anestezjologii i intensywnej terapii;
4) pracownia diagnostyki obrazowej.
2. Oddział ma powierzchnię wystarczającą dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich jego obszarów wymienionych w § 5.
3. Na minimalne wyposażenie oddziału do przyłóżkowego wykonywania badań składa się:
1) analizator parametrów krytycznych;
2) przyłóżkowy zestaw RTG;
3) przewoźny ultrasonograf.
4. Zapewnia się całodobowy dostęp do:
1) badań diagnostycznych wykonywanych w medycznym laboratorium diagnostycznym;
2) komputerowego badania tomograficznego;
3) badań endoskopowych, w tym: gastroskopii, rektoskopii, bronchoskopii, laryngoskopii.
§ 5.[Skład oddziału] W skład oddziału wchodzą obszary:
1) segregacji medycznej, rejestracji i przyjęć;
2) resuscytacyjno-zabiegowy;
3) wstępnej intensywnej terapii;
4) terapii natychmiastowej;
5) obserwacji;
6) konsultacyjny;
7) stacjonowania zespołów ratownictwa medycznego, jeżeli oddział ma w swojej strukturze zespoły ratownictwa medycznego;
8) zaplecza administracyjno-gospodarczego.
§ 6.[Obszar segregacji medycznej, rejestracji i przyjęć] 1. Obszar segregacji medycznej, rejestracji i przyjęć lokalizuje się bezpośrednio przy wejściu dla pieszych i podjeździe specjalistycznych środków transportu sanitarnego do oddziału w celu zapewnienia:
1) przeprowadzenia wstępnej oceny osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, i bezkolizyjnego transportu tych osób do innych obszarów oddziału lub do innego oddziału szpitala;
2) jednoczesnego przyjęcia i segregacji medycznej co najmniej czterech osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego;
3) warunków niezbędnych do przeprowadzenia wywiadu z zespołami ratownictwa medycznego, osobą, która znajduje się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, lub z osobą jej towarzyszącą.
2. W obrębie obszaru segregacji medycznej, rejestracji i przyjęć lokalizuje się:
1) stanowisko wyposażone w:
a) środki łączności zapewniające łączność z zespołami ratownictwa medycznego, dyspozytorem medycznym, lekarzem koordynatorem ratownictwa medycznego, centrum urazowym, jednostkami organizacyjnymi szpitala wyspecjalizowanymi w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, a także kompleksową łączność wewnątrzszpitalną oraz niezależny stały nasłuch na kanale ogólnopolskim,
b) system bezprzewodowego przywoływania osób, w szczególności o których mowa w § 13;
2) stanowisko rejestracji medycznej, które wyposaża się w sprzęt niezbędny do rejestracji i przyjęć osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego;
3) stanowisko dekontaminacji.
3. W przypadku braku możliwości zlokalizowania stanowiska dekontaminacji w obrębie obszaru segregacji medycznej, rejestracji i przyjęć, dopuszcza się odstąpienie od tego wymagania, pod warunkiem zapewnienia możliwości niezwłocznego zorganizowania czasowego stanowiska dekontaminacji możliwie najbliżej wejścia dla pieszych i podjazdu specjalistycznych środków transportu sanitarnego do oddziału, w przypadku konieczności przeprowadzenia dekontaminacji.
§ 7.[Obszar resuscytacyjno-zabiegowy] 1. Obszar resuscytacyjno-zabiegowy składa się co najmniej z dwóch sal resuscytacyjno-zabiegowych z jednym stanowiskiem resuscytacyjnym w każdej z tych sal albo jednej sali resuscytacyjno-zabiegowej z dwoma stanowiskami resuscytacyjnymi.
2. Wyposażenie i urządzenie obszaru resuscytacyjno-zabiegowego zapewnia co najmniej:
1) monitorowanie i podtrzymywanie funkcji życiowych;
2) prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowo-mózgowej;
3) prowadzenie resuscytacji okołourazowej;
4) wykonywanie podstawowego zakresu wczesnej diagnostyki i wstępnego leczenia urazów.
3. Minimalne wyposażenie w wyroby medyczne jednego stanowiska resuscytacyjnego stanowi:
1) stół zabiegowy z lampą operacyjną;
2) aparat do znieczulania z wyposażeniem stanowiska do znieczulania, mobilny, jeden na dwa stanowiska obszaru;
3) zestaw do monitorowania czynności życiowych, w tym co najmniej: rytmu serca, ciśnienia tętniczego i żylnego, wysycenia tlenowego hemoglobiny, końcowo wydechowego stężenia dwutlenku węgla, temperatury powierzchniowej i głębokiej ciała;
4) defibrylator z kardiowersją i opcją elektrostymulacji serca;
5) zestaw do przetaczania i dawkowania leków i płynów oraz zestaw do szybkiego przetaczania płynów;
6) elektryczne urządzenie do ssania;
7) centralne źródło tlenu, powietrza i próżni w liczbie nie mniejszej niż po dwa gniazda poboru na stanowisko;
8) aparat do powierzchniowego ogrzewania pacjenta;
9) zestaw do trudnej intubacji.
4. Minimalne wyposażenie obszaru resuscytacyjno-zabiegowego stanowią także:
1) respirator transportowy – jeden na dwa stanowiska;
2) respirator stacjonarny – jeden na obszar;
3) aparat do ogrzewania płynów infuzyjnych – jeden na dwa stanowiska.
§ 8.[Zadania obszaru wstępnej intensywnej terapii] 1. Do zadań obszaru wstępnej intensywnej terapii należy w szczególności:
1) monitorowanie i podtrzymywanie funkcji życiowych;
2) prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowo-mózgowej;
3) wykonywanie pełnego zakresu wczesnej diagnostyki i wstępnego leczenia;
4) prowadzenie resuscytacji płynowej;
5) leczenie bólu;
6) wstępne leczenie zatruć;
7) opracowywanie chirurgiczne ran i drobnych urazów.
2. W obszarze wstępnej intensywnej terapii lokalizuje się co najmniej jedno stanowisko intensywnej terapii umożliwiające wykonywanie zadań określonych w ust. 1.
§ 9.[Obszar terapii natychmiastowej] 1. Obszar terapii natychmiastowej składa się z:
1) sali zabiegowej;
2) sali opatrunków gipsowych.
2. Pomieszczenie sali zabiegowej wyposażone jest w wyroby medyczne i produkty lecznicze, umożliwiające wykonanie drobnych zabiegów chirurgicznych u osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
3. Na minimalne wyposażenie sali zabiegowej składają się:
1) stół zabiegowy z lampą operacyjną;
2) aparat do znieczulania z wyposażeniem stanowiska do znieczulania wraz z zestawem monitorującym;
3) nie mniej niż po dwa gniazda poboru tlenu, powietrza i próżni;
4) nie mniej niż osiem gniazd poboru energii elektrycznej;
5) zestaw niezbędnych narzędzi chirurgicznych na jedno stanowisko.
4. Sala opatrunków gipsowych wyposażona jest w wyroby medyczne i produkty lecznicze umożliwiające zakładanie opatrunków gipsowych, dostęp do źródła tlenu, powietrza i próżni; w sali opatrunków gipsowych zapewnia się przestrzeń do umieszczenia stanowiska do znieczulania z wyposażeniem.
§ 10.[Obszar obserwacji] W skład obszaru obserwacji wchodzą co najmniej cztery stanowiska, o powierzchni wystarczającej dla prawidłowego funkcjonowania obszaru, wyposażone w:
1) wyroby medyczne i produkty lecznicze umożliwiające:
a) monitorowanie rytmu serca i oddechu,
b) nieinwazyjne monitorowanie ciśnienia tętniczego krwi,
c) monitorowanie wysycenia tlenowego hemoglobiny,
d) monitorowanie temperatury powierzchniowej i głębokiej,
e) stosowanie biernej tlenoterapii,
f) prowadzenie infuzji dożylnych;
2) przenośny zestaw resuscytacyjny z niezależnym źródłem tlenu i respiratorem transportowym;
3) defibrylator półautomatyczny;
4) centralne źródło tlenu, powietrza i próżni z gniazdami poboru przy każdym stanowisku;
5) elektryczne urządzenie do odsysania, co najmniej jedno na cztery stanowiska.
§ 11.[Obszar konsultacyjny] 1. W skład obszaru konsultacyjnego wchodzą gabinety lub boksy badań lekarskich w liczbie niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania obszaru. Gabinety lub boksy wewnętrzne połączone są traktem komunikacyjnym.
2. Wyposażenie obszaru konsultacyjnego w wyroby medyczne i produkty lecznicze umożliwia przeprowadzanie badań lekarskich i konsultacji specjalistycznych.
§ 12.[Obszar stacjonowania zespołów ratownictwa medycznego] Obszar stacjonowania zespołów ratownictwa medycznego zapewnia:
1) pomieszczenie na wyroby medyczne i produkty lecznicze;
2) system alarmowo-wyjazdowy oraz system łączności wewnątrzszpitalnej;
3) zaplecze socjalne oraz sanitarno-higieniczne dla członków zespołów ratownictwa medycznego;
4) magazyn sprzętu;
5) miejsce wyposażone w źródła energii elektrycznej i wody.
§ 13.[Minimalne zasoby kadrowe oddziału] Minimalne zasoby kadrowe oddziału stanowią:
1) ordynator oddziału (lekarz kierujący oddziałem);
2) pielęgniarka oddziałowa, będąca pielęgniarką systemu;
3) lekarze w liczbie niezbędnej do zabezpieczenia prawidłowego funkcjonowania oddziału, w tym co najmniej jeden lekarz systemu przebywający stale w oddziale;
4) pielęgniarki lub ratownicy medyczni w liczbie niezbędnej do zabezpieczenia prawidłowego funkcjonowania oddziału.
§ 14.[Stosowanie innych przepisów] W zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu szpitalny oddział ratunkowy spełnia także wymagania określone w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 160, 138 i 650).
§ 15.[Przepisy uchylone] Traci moc rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 marca 2007 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (Dz. U. poz. 365).
§ 16.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z wyjątkiem § 3 ust. 7–10, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2021 r.
1) Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej - zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 stycznia 2018 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz. U. poz. 95).
Załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia
z dnia 3 listopada 2011 r.
WYMAGANIA DLA LĄDOWISK SZPITALNYCH ODDZIAŁÓW RATUNKOWYCH
1. Lądowisko wyznaczone jest przez strefę podejścia do lądowania i startu, którą stanowi płaska, pozioma, niepyląca nawierzchnia (niepokryta piaskiem, żwirem, kamieniami lub innym luźnym materiałem), utwardzona lub trawiasta, wolna od przeszkód, w kształcie:
1) kwadratu o wymiarach 2D x 2D śmigłowca, dla którego jest przeznaczone lądowisko, co najmniej 25 m x 25 m, gdzie „D” oznacza największy gabarytowy wymiar tego śmigłowca, albo
2) koła o średnicy równej 2D śmigłowca, dla którego jest przeznaczone lądowisko, co najmniej 25 m, gdzie „D” oznacza największy gabarytowy wymiar tego śmigłowca.
Strefa podejścia do lądowania i startu wyznaczona jest przez umieszczone wewnątrz jej krawędzi znaczniki narożne i boczne, w kolorze białym i utwardzone (beton, asfalt odporny na działanie wysokich temperatur lub kostka brukowa), o wymiarach: znaczniki narożne – 2 m x 2 m, znaczniki boczne – 2 m x 1 m, szerokość linii – 1 m.
2. W środku strefy podejścia do lądowania i startu znajduje się strefa przyziemienia. Jest to płaska, pozioma, niepyląca, utwardzona nawierzchnia (beton, asfalt odporny na działanie wysokich temperatur, kostka brukowa), wolna od przeszkód, w kształcie kwadratu o wymiarach co najmniej 15 m x 15 m lub koła o średnicy co najmniej 15 m.
3. W środku strefy lądowania namalowany jest krzyż równoramienny, koloru białego, o wymiarach: 9 m x 9 m, szerokości ramion 3 m.
4. W środku krzyża namalowana jest duża litera „H”, koloru czerwonego, ustawiona zgodnie z kierunkiem osi lądowania i startu, o wymiarach: wysokość – 3 m, szerokość – 1,8 m, szerokość linii – 0,4 m.
5. Do miejsca lądowania śmigłowca prowadzi droga dojazdowa. W przypadku trawiastej strefy podejścia do lądowania i startu, droga dojazdowa umożliwia dojazd do strefy przyziemienia. Droga dojazdowa nie znajduje się w osi lądowania i startu i dochodzi z boku, prostopadle do miejsca lądowania śmigłowca.
6. Schemat lądowiska i jego oznaczeń określa rysunek 1.
Rysunek 1. Schemat oznaczenia lądowiska
7. Przeszkody usytuowane na osi lądowania i startu nie mogą być wyższe, niż wynika to z granicznej płaszczyzny o nachyleniu 1:6 w stosunku do poziomu lądowiska. Maksymalne wysokości tych przeszkód określa tabela 1.
| Odległość przeszkody od strefy podejścia do lądowania i startu [m] | 2 | 6 | 12 | 50 | 100 | 200 | 400 | 600 |
| Maksymalna wysokość przeszkody, ponad poziom lądowiska [m] | 0,33 | 1 | 2 | 8,33 | 16,67 | 33,33 | 66,67 | 100 |
Tabela 1. Przeszkody w osi lądowania i startu
Płaszczyzna ograniczająca przeszkody w osi lądowania i startu, rozszerza się pod kątem 30° w stosunku do krawędzi bocznych strefy podejścia do lądowania i startu. Należy unikać przeszkód punktowych (maszty, kominy, pojedyncze drzewa) w osi lądowania i startu. Schematy położenia płaszczyzn ograniczających przeszkody w osi lądowania i startu określają rysunki 2 i 3.
Rysunek 2. Powierzchnie ograniczające przeszkody w osi lądowania i startu
Rysunek 3. Powierzchnie ograniczające przeszkody w osi lądowania i startu
8. Przeszkody usytuowane po bokach od osi lądowania i startu nie mogą być wyższe niż wynika to z granicznej płaszczyzny o nachyleniu 1:2 w stosunku do poziomu lądowiska. Maksymalne wysokości tych przeszkód określa tabela 2.
| Odległość przeszkody od strefy podejścia do lądowania i startu [m] | 2 | 5 | 10 | 15 | 25 | 50 | 100 | 160 |
| Maksymalna wysokość przeszkody, ponad poziom lądowiska [m] | 1 | 2,5 | 5 | 7,5 | 12,5 | 25 | 50 | 80 |
Tabela 2. Przeszkody boczne w stosunku do osi lądowania i startu
Schemat położenia płaszczyzn ograniczających przeszkody usytuowane po bokach od osi lądowania i startu określa rysunek 4.
Rysunek 4. Powierzchnie ograniczające przeszkody z boku od osi lądowania i startu
9. Oś lądowania i startu lądowiska powinna być zgodna z przeważającymi kierunkami wiatru na danym terenie. Zaleca się, aby kierunki startów i lądowań leżały na jednej prostej. Dopuszcza się skręcenie kierunku startu w stosunku do kierunku lądowania o maksymalnie 30° w prawo lub w lewo, zgodnie z rysunkiem 5.
Rysunek 5. Powierzchnie ograniczające przeszkody w osi lądowania i startu
10. W odległości co najmniej 15 m od krawędzi strefy podejścia do lądowania umieszcza się oświetlony światłem białym wskaźnik kierunku wiatru. Wskaźnik jest zwężającym się rękawem o długości 2,4 m, o większej średnicy – 0,6 m, mniejszej – 0,3 m, osadzonym na maszcie o wysokości co najmniej 3 m. Wskaźnik jest wykonany w jednolitym kolorze białym, pomarańczowym lub czerwonym. Dopuszcza się wykonanie wskaźnika w dwóch kontrastowych kolorach (białym i pomarańczowym lub białym i czerwonym), w postaci pięciu poprzecznych pasów, przy czym skrajne pasy są wykonane w kolorze pomarańczowym lub czerwonym. Kształt, wymiary i kolorystykę wskaźnika określa rysunek 6.
Rysunek 6. Wskaźnik kierunku wiatru
Wskaźnik kierunku wiatru ustawia się w miejscu wolnym od przeszkód, które mogłyby wprowadzać błąd w jego wskazaniach (wskaźnik nie może być osłonięty od wiatru). Zaleca się montowanie drugiego wskaźnika na dachu najwyższego budynku położonego w pobliżu lądowiska.
11. Lądowisko oznacza się co najmniej dwiema tablicami informacyjnymi, o wymiarach 297 mm x 420 mm, zgodnymi z wzorem określonym na rysunku 7 – dla lądowiska położonego na terenie ogólnodostępnym oraz na rysunku 8 – dla lądowiska położonego na terenie zamkniętym. Kolor liter i tła jest dowolny, lecz kontrastujący ze sobą. Dopuszcza się umieszczanie na tablicach symboli graficznych, w szczególności śmigłowca lub logo szpitala.
Rysunek 7. Tablica informacyjna dla lądowiska na terenie ogólnodostępnym
Rysunek 8. Tablica informacyjna dla lądowiska na terenie zamkniętym
12. Lądowisko wyposaża się w integralny system oświetlenia, w skład którego wchodzą:
1) światła strefy przyziemienia – cztery lampy, świecące w kolorze białym, rozmieszczone w rogach strefy przyziemienia, zagłębione;
2) światła strefy podejścia do lądowania i startu – nie mniej niż po cztery lampy na każdym boku, świecące w kolorze białym, rozmieszczone w odstępach maksymalnie co 10 m, po zewnętrznej stronie strefy podejścia do lądowania i startu, w odległości 1 m od krawędzi tej strefy, zagłębione lub naziemne, wystające ponad poziom lądowiska nie więcej niż 25 cm;
3) światła podejścia – sześć lamp świecących w kolorze białym, rozmieszczonych co 5 m wzdłuż osi podejścia do lądowania i startu, ustawione na głównym kierunku podejścia do lądowania, zagłębione lub naziemne, wystające ponad poziom lądowiska nie więcej niż 25 cm;
4) oświetlony światłem białym wskaźnik kierunku wiatru;
5) światła przeszkodowe – lampy koloru czerwonego, umieszczone na obiektach mogących stanowić przeszkodę stałą, w tym na wskaźniku kierunku wiatru;
6) lampa identyfikacyjna lądowiska – dookólna lampa błyskowa, świecąca w kolorze białym, umieszczona w pobliżu strefy podejścia do lądowania i startu, w sposób uniemożliwiający oślepianie załogi śmigłowca; zaleca się instalację lampy na dachu najwyższego budynku stojącego w bezpośredniej bliskości lądowiska; światło lampy musi być widoczne z pokładu śmigłowca z odległości co najmniej 5000 m w warunkach lotu VFR;
7) świetlne systemy wspomagające określenie kierunku i kąta podejścia do lądowania, w przypadku lądowisk zlokalizowanych w miejscach wymagających precyzyjnego pozycjonowania śmigłowca podczas podejścia do lądowania.
Integralny system oświetlenia spełnia wymagania określone w załączniku nr 14 tom II do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (Dz. U. z 1959 r. poz. 212, z późn. zm.). Schemat integralnego systemu oświetlenia określa rysunek 9.
Rysunek 9. Schemat integralnego rozmieszczenia oświetlenia na lądowisku
