Rozporządzenie ministra gospodarki i pracy w sprawie szkolenia i egzaminowania osób mających dostęp do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego

Akt prawny obowiązujący

Dziennik Ustaw rok 2016 poz. 565

Wersja aktualna od 2016.04.22

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA GOSPODARKI I PRACY¹⁾

z dnia 4 lipca 2005 r.

w sprawie szkolenia i egzaminowania osób mających dostęp do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego

z dnia 4 lipca 2005 r. (Dz.U. z 2005 r., Nr 135, poz. 1140)

t.j. z dnia 22 kwietnia 2016 r. (Dz.U. z 2016 r., poz. 565)

Na podstawie art. 20 ust. 6 ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. z 2015 r. poz. 1100 i 1893 oraz z 2016 r. poz. 544) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Zakres przedmiotowy] Rozporządzenie określa:

1) wysokość opłaty za przeprowadzenie szkolenia oraz egzaminu;

2) rodzaje dokumentów potwierdzających praktykę zawodową w zakresie realizacji publicznych pokazów pirotechnicznych o charakterze imprez masowych;

3) zakres i program szkolenia osób mających dostęp do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, zwanego dalej „szkoleniem”;

4) zakres i sposób przeprowadzenia egzaminu oraz wzory zaświadczeń potwierdzających przygotowanie zawodowe;

5) podmioty upoważnione do prowadzenia szkolenia.

§ 2.[Wysokość opłaty za przeprowadzenie szkolenia oraz egzaminu] Opłata za przeprowadzenie szkolenia oraz egzaminu wynosi 70% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w kwartale poprzedzającym termin rozpoczęcia szkolenia, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w tym:

1) za przeprowadzenie szkolenia 50% kwoty przeciętnego wynagrodzenia;

2) za przeprowadzenie egzaminu 20% kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

§ 3.[Dokument potwierdzający praktykę zawodową] Dokumentem potwierdzającym praktykę zawodową w zakresie realizacji publicznych pokazów pirotechnicznych o charakterze imprez masowych jest oświadczenie pracodawcy o odbyciu tej praktyki.

§ 4.[Zakres szkolenia] 1. Zakres szkolenia obejmuje zagadnienia dotyczące:

1) ogólnej wiedzy zawodowej w zakresie prac prowadzonych z użyciem materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego;

2) znajomości przepisów regulujących zasady nabywania, przechowywania, używania, przemieszczania i transportu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego;

3) zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac z użyciem materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego;

4) zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi, mienia, środowiska naturalnego oraz bezpieczeństwa publicznego, związanych z posiadaniem, przechowywaniem i używaniem materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, oraz sposobów ograniczania lub eliminacji tych zagrożeń;

5) przeciwdziałania zewnętrznym zagrożeniom mogącym wystąpić podczas prowadzonych prac z użyciem materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.

2. Szkolenie prowadzi się w grupach tematycznych obejmujących:

1) stosowanie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego w procesach produkcyjnych;

2) prowadzenie prac przy użyciu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego poza górnictwem;

3) badania w dziedzinie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego;

4) prowadzenie prac z zakresu oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych, w tym ich niszczenia przy użyciu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.

3. Uczestnik szkolenia bierze udział w grupie tematycznej odpowiadającej planowanemu rodzajowi prac związanych z dostępem do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.

4. Programy szkolenia dla osób biorących udział w grupie tematycznej, o której mowa w:

1) ust. 2 pkt 1, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia;

2) ust. 2 pkt 2, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia;

3) ust. 2 pkt 3, określa załącznik nr 3 do rozporządzenia;

4) ust. 2 pkt 4, określa załącznik nr 3a do rozporządzenia.

5. Szkolenie jest prowadzone odrębnie dla osób zatrudnionych na:

1) samodzielnych stanowiskach, w tym stanowiskach nadzoru;

2) pozostałych stanowiskach.

§ 5.[Protokół z przebiegu szkolenia] 1. Z przebiegu szkolenia sporządza się protokół, który zawiera:

1) nazwę podmiotu przeprowadzającego szkolenie;

2) termin i miejsce szkolenia;

3) zakres szkolenia;

4) imię i nazwisko uczestnika szkolenia, jego numer PESEL lub numer dokumentu tożsamości.

2. Protokół, o którym mowa w ust. 1, podpisuje dyrektor podmiotu przeprowadzającego szkolenie lub upoważniona przez niego osoba.

§ 6.[Egzamin] 1. Egzamin przeprowadzają członkowie komisji kwalifikacyjnej wyznaczeni przez jej przewodniczącego spośród specjalistów do spraw:

1) stosowania materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego w procesach produkcyjnych;

2) prowadzenia prac przy użyciu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego poza górnictwem;

3) badań w dziedzinie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego;

4) prowadzenia prac z zakresu oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych, w tym ich niszczenia przy użyciu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.

2. Egzamin prowadzony w formie ustnej polega na udzieleniu przez osobę egzaminowaną odpowiedzi na zestaw pytań wynikających z programu szkolenia.

3. Wynik egzaminu określa się jako „pozytywny” lub „negatywny”.

4. Osobie, która uzyskała pozytywny wynik egzaminu, wydaje się zaświadczenie potwierdzające przygotowanie zawodowe do wykonywania prac związanych z dostępem do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.

5. Wzory zaświadczeń potwierdzających przygotowanie zawodowe określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

6. W przypadku negatywnego wyniku egzaminu uczestnik szkolenia może powtórnie przystąpić do egzaminu nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia, w którym uzyskał negatywny wynik egzaminu.

7. Z przebiegu egzaminu sporządza się protokół, który podpisują przewodniczący i członkowie komisji kwalifikacyjnej przeprowadzający egzamin.

§ 7.[Podmioty upoważnione do przeprowadzenia szkolenia] Podmiotami upoważnionymi do prowadzenia szkolenia są:

1) Instytut Przemysłu Organicznego w Warszawie, Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Instytut Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie, w zakresie:

a) stosowania materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego w procesach produkcyjnych,

b) prowadzenia prac przy użyciu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego poza górnictwem,

c) badań w dziedzinie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego;

2) Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy im. Prof. Jana Rosnera we Wrocławiu w zakresie, o którym mowa w pkt 1 lit. a i b;

3) „Poltegor – Instytut” Instytut Górnictwa Odkrywkowego we Wrocławiu w zakresie, o którym mowa w pkt 1 lit. b;

4) Główny Instytut Górnictwa w Katowicach w zakresie, o którym mowa w pkt 1 lit. c;

5) Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce, Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej we Wrocławiu im. profesora Józefa Kosackiego, „Bet-Min” Andrzej Górski w Wiechlicach, SPEC-MAJ Lesław Majewski w Oławie, Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy im. Prof. Jana Rosnera we Wrocławiu, „Jakusz” Systemy Zabezpieczeń Bankowych w Kościerzynie oraz BIURO OBSŁUGI INWESTYCJI Elżbieta Olczak-Majewska we Wrocławiu, w zakresie prowadzenia oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych;

6) Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie w zakresie, o którym mowa w pkt 1 lit. b i c.

§ 8.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.²⁾

¹⁾ Obecnie działem administracji rządowej - gospodarka kieruje Minister Rozwoju, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rozwoju (Dz. U. poz. 1895).

²⁾ Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 8 listopada 2002 r. w sprawie szkolenia i egzaminowania osób mających dostęp do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. poz. 1633), które utraciło moc na podstawie art. 6 ustawy z dnia 10 września 2004 r. o zmianie ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego oraz ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. poz. 2249).

Załączniki do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy
z dnia 4 lipca 2005 r.

Załącznik nr 1

PROGRAMY SZKOLENIA DLA OSÓB BIORĄCYCH UDZIAŁ W GRUPIE TEMATYCZNEJ DOTYCZĄCEJ STOSOWANIA MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH PRZEZNACZONYCH DO UŻYTKU CYWILNEGO W PROCESACH PRODUKCYJNYCH

Lp.	Blok problemowy	Temat szkolenia
1	2	3
1	Ogólna wiedza zawodowa dotycząca materiałów wybuchowych	1. Podstawowe pojęcia dotyczące materiałów wybuchowych. 2. Formy przemian wybuchowych różnych odmian materiałów wybuchowych. 3. Podstawowe właściwości materiałów wybuchowych mające wpływ na bezpieczeństwo i ich znaczenie praktyczne. 4. Typowe odmiany i formy użytkowe materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. 5. Substancje o właściwościach wybuchowych. 6. Klasyfikacja materiałów wybuchowych dla celów transportowych, jej zasady i znaczenie praktyczne. 7. Obszary zastosowań materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych. 8. Procedury oceny zgodności oraz wymagania w stosunku do wprowadzanych do obrotu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.
2	Przepisy regulujące zasady nabywania, posiadania, przechowywania, przetwarzania, przemieszczania i transportu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego	1. Regulacje prawne dotyczące wydawania oraz cofania pozwoleń na nabywanie, przechowywanie i używanie materiałów wybuchowych. 2. Regulacje prawne dotyczące transportu i przemieszczania materiałów wybuchowych. 3. Regulacje prawne dotyczące przechowywania materiałów wybuchowych. 4. Ewidencjonowanie nabytych, zużytych, przechowywanych, przemieszczanych i zbytych materiałów wybuchowych. 5. Wymagania dotyczące obiektów, w których przetwarzane i stosowane są materiały wybuchowe w procesie produkcyjnym.
3	Przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas stosowania materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych	1. Regulacje prawne dotyczące BHP stosowania materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych: 1) ustawa – Kodeks pracy wraz z aktami wykonawczymi; 2) ustawa o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego wraz z aktami wykonawczymi; 3) ustawa o substancjach i preparatach niebezpiecznych wraz z aktami wykonawczymi. 2. Analiza wypadków i katastrof związanych ze stosowaniem materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych. 3. Specyfika prac związanych ze stosowaniem materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych.
4	Przeciwdziałanie zagrożeniom dla życia i zdrowia ludzi, mienia i środowiska naturalnego oraz bezpieczeństwa publicznego przy stosowaniu materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych	1. Typowe zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne związane ze stosowaniem materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych. 2. Ocena ryzyka zawodowego występującego przy obrocie i stosowaniu materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych. 3. Działania zmierzające do minimalizacji poziomu ryzyka zawodowego. 4. Obowiązki wynikające ze stosowania materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych w ilościach ustalonych dla zakładów zagrożonych wystąpieniem poważnej awarii przemysłowej. 5. Postępowanie w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia ludzkiego na wszystkich etapach stosowania materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych.
5	Przeciwdziałanie zewnętrznym zagrożeniom, jakie mogą mieć miejsce podczas stosowania materiałów wybuchowych w procesach produkcyjnych	1. Regulacje prawne dotyczące ochrony osób i mienia w odniesieniu do przedsiębiorców stosujących materiały wybuchowe w procesach produkcyjnych. 2. Charakter zewnętrznych zagrożeń dla przedsiębiorców stosujących materiały wybuchowe oraz omówienie typowych przykładów działań przestępczych w stosunku do nich: 1) omówienie typowych przykładów wykorzystania materiałów wybuchowych w celach przestępczych i terrorystycznych; 2) sposoby oddziaływania w sposób przestępczy na przedsiębiorców i osoby mające dostęp do materiałów wybuchowych; 3) sposoby oddziaływania na służby nadzoru i ochrony obiektów i terenów, gdzie są prowadzone prace z użyciem materiałów wybuchowych; 4) kradzieże surowców, półproduktów i gotowych wyrobów. 3. Sposoby reagowania w sytuacjach zagrożeń i zasady współpracy z organami ścigania.

Uwaga. Łączny czas realizacji programu szkolenia określa się na 8–24 godzin.

Załącznik nr 2

PROGRAMY SZKOLENIA DLA OSÓB BIORĄCYCH UDZIAŁ W GRUPIE TEMATYCZNEJ DOTYCZĄCEJ PROWADZENIA PRAC PRZY UŻYCIU MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH PRZEZNACZONYCH DO UŻYTKU CYWILNEGO POZA GÓRNICTWEM

Lp.	Blok problemowy	Temat szkolenia
1	2	3
1	Ogólna wiedza zawodowa dotycząca materiałów wybuchowych	1. Podstawowe pojęcia dotyczące materiałów wybuchowych. 2. Formy przemian wybuchowych materiałów wybuchowych i substancji o właściwościach wybuchowych. 3. Podstawowe właściwości materiałów wybuchowych mające wpływ na bezpieczeństwo i ich znaczenie praktyczne. 4. Klasyfikacja materiałów wybuchowych dla celów transportowych, jej zasady i znaczenie praktyczne. 5. Typowe odmiany i formy użytkowe materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. 6. Sposoby i środki inicjowania ładunków materiałów wybuchowych. 7. Dobór sprzętu strzałowego. 8. Obszary zastosowań materiałów wybuchowych i substancji o właściwościach wybuchowych: – roboty wyburzeniowe w budownictwie, – strzelania w metalach (kruszenie złomu, obróbka wybuchowa metalu, prace w hutnictwie), – strzelania w budownictwie komunikacyjnym, – strzelania w rolnictwie, leśnictwie, – strzelania podwodne, – prowadzenie pokazów pirotechnicznych, – inne roboty strzałowe. 9. Procedury oceny zgodności oraz wymagania w stosunku do wprowadzanych do obrotu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.
2	Przepisy regulujące zasady nabywania, posiadania, przechowywania, przemieszczania, używania i transportu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego	1. Regulacje prawne dotyczące wydawania i cofania pozwoleń na nabywanie, przechowywanie i używanie materiałów wybuchowych. 2. Regulacje prawne dotyczące używania materiałów wybuchowych. 3. Regulacje prawne dotyczące transportu i przemieszczania materiałów wybuchowych. 4. Regulacje prawne dotyczące przechowywania materiałów wybuchowych. 5. Ewidencjonowanie nabytych, zużytych, przechowywanych i zbywanych materiałów wybuchowych.
3	Przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas stosowania materiałów wybuchowych poza górnictwem, z uwzględnieniem specyfiki różnego rodzaju prac	1. Regulacje prawne dotyczące BHP przy używaniu materiałów wybuchowych: – regulacje wynikające z ustawy – Kodeks pracy, – inne regulacje prawne związane z wyodrębnionymi obszarami działalności zawodowej. 2. Praktyka stosowania obowiązujących regulacji prawnych oraz typowe naruszenia przepisów i zasad BHP w firmach prowadzących prace przy użyciu materiałów wybuchowych poza górnictwem, między innymi dotyczące: – instruktażu stanowiskowego nowo przyjmowanych pracowników, – wymagań dotyczących instrukcji stanowiskowych BHP, – organizacji pracy. 3. Specyfika prowadzenia prac przy użyciu materiałów wybuchowych poza górnictwem.
4	Przeciwdziałanie zagrożeniom dla życia i zdrowia ludzi, mienia, środowiska naturalnego oraz bezpieczeństwa publicznego przy stosowaniu materiałów wybuchowych poza górnictwem	1. Typowe zagrożenia związane ze stosowaniem materiałów wybuchowych, w tym związane z właściwościami stosowanych środków inicjujących. 2. Ocena ryzyka zawodowego przy prowadzeniu prac z użyciem materiałów wybuchowych poza górnictwem. 3. Prognozowanie zagrożeń dla obiektu i otoczenia związanych z prowadzeniem prac przy użyciu materiałów wybuchowych poza górnictwem. 4. Sposoby ograniczania lub eliminacji zagrożeń podczas prowadzenia prac przy użyciu materiałów wybuchowych poza górnictwem. 5. Specyfika BHP, zagrożeń i sposobów ich ograniczania w jednym ze wskazanych niżej obszarów działalności zawodowej szkolonych osób: – roboty wyburzeniowe w budownictwie, – strzelania w metalach (kruszenie złomu, obróbka wybuchowa metalu, prace w hutnictwie), – strzelania w budownictwie komunikacyjnym, – strzelania w rolnictwie, leśnictwie, – strzelania podwodne, – prowadzenie pokazów pirotechnicznych, – inne roboty strzałowe, w tym w warunkach szczególnych zagrożeń (obecność substancji zapalnych w mieszaninie z powietrzem).
5	Przeciwdziałanie zewnętrznym zagrożeniom, jakie mogą mieć miejsce podczas stosowania materiałów wybuchowych	1. Regulacje prawne dotyczące ochrony osób i mienia w odniesieniu do przedsiębiorców stosujących materiały wybuchowe poza górnictwem. 2. Charakter zewnętrznych zagrożeń dla przedsiębiorców i osób stosujących materiały wybuchowe oraz omówienie typowych przykładów działań przestępczych w stosunku do nich: 1) omówienie typowych przykładów wykorzystania materiałów wybuchowych w celach przestępczych i terrorystycznych; 2) sposoby oddziaływania w sposób przestępczy na przedsiębiorców i osoby mające dostęp do materiałów wybuchowych; 3) sposoby oddziaływania na służby nadzoru i ochrony obiektów i terenów, gdzie są prowadzone prace z użyciem materiałów wybuchowych; 4) kradzieże surowców, półproduktów i gotowych materiałów wybuchowych. 3. Sposoby reagowania w sytuacjach zagrożeń i zasady współpracy z organami ścigania.

Uwaga. Łączny czas realizacji programu szkolenia określa się na 8–24 godzin.

Załącznik nr 3

PROGRAMY SZKOLENIA DLA OSÓB BIORĄCYCH UDZIAŁ W GRUPIE TEMATYCZNEJ DOTYCZĄCEJ PROWADZENIA BADAŃ W DZIEDZINIE MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH PRZEZNACZONYCH DO UŻYTKU CYWILNEGO

Lp.	Blok problemowy	Temat szkolenia
1	2	3
1	Ogólna wiedza zawodowa dotycząca materiałów wybuchowych	1. Podstawowe pojęcia dotyczące materiałów wybuchowych. 2. Formy przemian wybuchowych materiałów wybuchowych i substancji o właściwościach wybuchowych. 3. Podstawowe właściwości materiałów wybuchowych i ich znaczenie praktyczne. 4. Klasyfikacja materiałów wybuchowych dla celów transportowych, jej zasady i znaczenie praktyczne. 5. Typowe odmiany i formy użytkowe materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. 6. Substancje o właściwościach wybuchowych. 7. Zastosowanie materiałów wybuchowych w warunkach zagrożeń naturalnych: – wysokiej lub niskiej temperatury, – podwyższonej wilgotności, – obecności gazów wybuchowych (np. metanu), – obecności pyłów palnych (pyłu węglowego). 8. Instytucje zajmujące się badaniami w dziedzinie materiałów wybuchowych i zakres prowadzonych prac. 9. Procedury oceny zgodności oraz wymagania w stosunku do wprowadzanych do obrotu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.
2	Przepisy regulujące zasady nabywania, posiadania, przechowywania, przemieszczania i transportu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego	1. Regulacje prawne dotyczące wydawania oraz cofania pozwoleń na nabywanie, przechowywanie i używanie materiałów wybuchowych. 2. Regulacje prawne dotyczące transportu i przemieszczania materiałów wybuchowych. 3. Regulacje prawne dotyczące przechowywania materiałów wybuchowych. 4. Ewidencjonowanie nabytych, zużytych, przechowywanych, przemieszczanych i zbytych materiałów wybuchowych. 5. Bezpieczna likwidacja pozostałości materiałów wybuchowych po badaniach. Niszczenie odpadów.
3	Przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania badań w dziedzinie materiałów wybuchowych	1. Regulacje prawne dotyczące BHP przy badaniach materiałów wybuchowych: – regulacje wynikające z ustawy – Kodeks pracy wraz z aktami wykonawczymi, – regulacje wynikające z ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego wraz z aktami wykonawczymi. 2. Praktyka stosowania obowiązujących regulacji prawnych oraz typowe naruszenia przepisów i zasad w warunkach zagrożenia wybuchem w instytucjach zajmujących się badaniami w dziedzinie materiałów wybuchowych, a szczególnie dotyczące: – instruktażu stanowiskowego nowo przyjmowanych pracowników, – wymagań dotyczących instrukcji stanowiskowych BHP w zakresie zagrożenia wybuchem, – organizacji pracy w związku z realizacją poszczególnych procedur badawczych. 3. Specyfika badań w dziedzinie materiałów wybuchowych w jednym ze wskazanych niżej obszarów działalności zawodowej szkolonych osób: – badania nad opracowaniem nowych materiałów wybuchowych, – badania związane z oceną zgodności materiałów wybuchowych, klasyfikacją dla celów transportowych itp., – działalność laboratoriów kontroli jakości wytwarzanych materiałów wybuchowych, – badania aplikacyjne materiałów wybuchowych, – w innym obszarze, w miarę potrzeb grupy słuchaczy.
4	Przeciwdziałanie zagrożeniom dla życia i zdrowia ludzi, mienia, środowiska naturalnego oraz bezpieczeństwa publicznego przy prowadzeniu badań w dziedzinie materiałów wybuchowych	1. Typowe zagrożenia związane z metodami badań materiałów wybuchowych. 2. Prognozowanie stopnia zagrożeń dla obiektu i otoczenia w laboratoriach badań materiałów wybuchowych. 3. Ocena ryzyka zawodowego przy prowadzeniu badań w dziedzinie materiałów wybuchowych. 4. Sposoby ograniczania lub eliminacji zagrożeń w laboratoriach materiałów wybuchowych. 5. Specyfika BHP, zagrożeń i sposobów ich ograniczania w jednym ze wskazanych niżej obszarów działalności zawodowej szkolonych osób: 1) badania nad opracowaniem nowych materiałów wybuchowych; 2) badania związane z oceną zgodności materiałów wybuchowych i klasyfikacją dla celów transportowych itp.; 3) działalność laboratoriów kontroli jakości materiałów wybuchowych u producentów; 4) badania aplikacyjne materiałów wybuchowych; 5) w innym obszarze, w miarę potrzeb grupy słuchaczy.
5	Przeciwdziałanie zewnętrznym zagrożeniom, jakie mogą mieć miejsce podczas prowadzenia badań w dziedzinie materiałów wybuchowych	1. Regulacje prawne dotyczące ochrony osób i mienia w odniesieniu do przedsiębiorców prowadzących badania materiałów wybuchowych. 2. Charakter zewnętrznych zagrożeń dla jednostek naukowych prowadzących badania w dziedzinie materiałów wybuchowych: 1) omówienie typowych przykładów wykorzystania materiałów wybuchowych w celach przestępczych i terrorystycznych; 2) sposoby oddziaływania w sposób przestępczy na osoby mające prawny dostęp do materiałów wybuchowych; 3) sposoby oddziaływania na służby nadzoru i ochrony obiektów, w których są prowadzone badania materiałów wybuchowych; 4) kradzieże surowców, półproduktów i gotowych wyrobów. 3. Sposoby reagowania w sytuacjach zagrożeń i zasady współpracy z organami ścigania.

Uwaga. Łączny czas realizacji programu szkolenia określa się na 8–24 godzin.

Załącznik nr 3a

PROGRAMY SZKOLENIA DLA OSÓB BIORĄCYCH UDZIAŁ W GRUPIE TEMATYCZNEJ DOTYCZĄCEJ PROWADZENIA PRAC Z ZAKRESU OCZYSZCZANIA TERENÓW Z MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH, W TYM ICH NISZCZENIA PRZY UŻYCIU MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH PRZEZNACZONYCH DO UŻYTKU CYWILNEGO

Lp.	Blok problemowy	Temat szkolenia
1	2	3
1	Ogólna wiedza zawodowa dotycząca materiałów wybuchowych	1. Podstawowe pojęcia dotyczące materiałów wybuchowych. 2. Formy przemian wybuchowych materiałów wybuchowych i substancji o właściwościach wybuchowych. 3. Podstawowe właściwości materiałów wybuchowych mające wpływ na bezpieczeństwo i ich znaczenie praktyczne. 4. Klasyfikacja materiałów wybuchowych dla celów transportowych, jej zasady i znaczenie praktyczne. 5. Budowa i zasada działania podstawowych środków bojowych stanowiących przedmiot oczyszczania terenów. 6. Sposoby i środki inicjowania materiałów wybuchowych. 7. Zasady doboru sprzętu strzałowego. 8. Obszary zastosowań materiałów wybuchowych i substancji o właściwościach wybuchowych. 9. Procedury oceny zgodności oraz wymagania w stosunku do wprowadzanych do obrotu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.
2	Zasady organizacji prowadzenia prac z zakresu oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych	1. Sposoby przeszukiwania terenu w celu wykrycia materiałów wybuchowych: – dobór sprzętu i jego parametrów do wykonywanych prac, – budowa, zasady działania i dane techniczne podstawowych wykrywaczy metali, – dokumentacja prowadzenia prac oczyszczania terenów i nadzoru saperskiego na etapie planistycznym, wykonawczym i sprawozdawczym. 2. Niszczenie materiałów wybuchowych przy użyciu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego: – sposoby wybuchowego niszczenia materiałów wybuchowych, – planowanie i organizacja prac, – wybór miejsca niszczenia, – strefy zagrożenia podczas wybuchowego niszczenia materiałów wybuchowych, – zabezpieczanie stref zagrożenia.
3	Przepisy regulujące zasady nabywania, przechowywania, używania, przemieszczania i transportu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego oraz znalezionych materiałów wybuchowych podczas prowadzenia prac z zakresu oczyszczania terenów	1. Regulacje prawne dotyczące wydawania i cofania pozwoleń na nabywanie, przechowywanie i używanie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. 2. Regulacje prawne dotyczące używania materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. 3. Regulacje prawne dotyczące transportu i przemieszczania materiałów wybuchowych: – przemieszczanie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, – transport materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, – przewóz ratunkowy materiałów wybuchowych wg ADR, – konstrukcja pojazdów, – wyposażenie pojazdów, – osłony zabezpieczające. 4. Regulacje prawne dotyczące przechowywania materiałów wybuchowych. 5. Przechowywanie materiałów wybuchowych w magazynach bazowych i tymczasowych – zagrożenia, wymagania i konstrukcja magazynów. 6. Ewidencjonowanie nabytych, zużytych, przechowywanych i zbywanych materiałów wybuchowych. 7. Ewidencjonowanie wykrytych i zniszczonych materiałów wybuchowych.
4	Przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas stosowania materiałów wybuchowych z uwzględnieniem niszczenia materiałów wybuchowych znalezionych podczas prowadzenia prac z zakresu oczyszczania terenów	1. Regulacje prawne dotyczące BHP przy używaniu materiałów wybuchowych: – regulacje wynikające z ustawy – Kodeks pracy, – inne regulacje prawne związane z wyodrębnionymi obszarami działalności zawodowej. 2. Praktyka stosowania obowiązujących regulacji prawnych oraz typowe naruszenia przepisów i zasad BHP w firmach prowadzących prace przy użyciu materiałów wybuchowych poza górnictwem, między innymi dotyczące: – instruktażu stanowiskowego nowo przyjmowanych pracowników, – wymagań dotyczących instrukcji stanowiskowych, – BHP, – organizacji pracy. 3. Specyfika prowadzenia prac związanych z oczyszczaniem terenów z materiałów wybuchowych, w tym ich niszczenia przy użyciu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.
5	Przeciwdziałanie zagrożeniom dla życia i zdrowia ludzi, mienia, środowiska naturalnego oraz bezpieczeństwa publicznego przy używaniu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego do niszczenia materiałów wybuchowych znalezionych podczas prowadzenia prac z zakresu oczyszczania terenów	1. Typowe zagrożenia związane z używaniem materiałów wybuchowych, w tym związane z właściwościami stosowanych środków inicjujących. 2. Ocena ryzyka zawodowego przy prowadzeniu prac z użyciem materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego do oczyszczania terenów. 3. Prognozowanie zagrożeń dla obiektów i otoczenia związanych z prowadzeniem prac z zakresu oczyszczania terenów przy użyciu materiałów wybuchowych. 4. Sposoby ograniczania lub eliminacji zagrożeń podczas prowadzenia prac z zakresu oczyszczania terenów przy użyciu materiałów wybuchowych. 5. Specyfika BHP, zagrożeń i sposobów ich ograniczania podczas prowadzenia prac związanych z oczyszczaniem terenów. 6. Rodzaje materiałów wybuchowych mogących wystąpić na terenie Polski: – środki bojowe porzucone, – niewybuchy i niewypały. 7. Rodzaje, konstrukcja oraz zasady działania środków bojowych. 8. Przyczyny występowania niewybuchów i niewypałów: – wadliwe działanie elementów pobudzających, – upadek pocisku w sposób niepowodujący jego zadziałania, – wady fabryczne i konstrukcyjne. 9. Zagrożenia mogące wystąpić podczas prowadzenia prac związanych z operowaniem środkami bojowymi, niewybuchami i niewypałami: – niekontrolowany wybuch spowodowany zadziałaniem elementów pobudzających, – rozsypanie materiałów wybuchowych ze skorodowanych skorup, – toksyczne działanie materiałów wybuchowych ulegających rozkładowi chemicznemu.
6	Przeciwdziałanie zewnętrznym zagrożeniom, jakie mogą mieć miejsce podczas prowadzenia prac związanych z oczyszczaniem terenów z materiałów wybuchowych, w tym ich niszczenia z użyciem materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego	1. Regulacje prawne dotyczące ochrony osób i mienia w odniesieniu do przedsiębiorców stosujących materiały wybuchowe poza górnictwem. 2. Charakter zewnętrznych zagrożeń dla przedsiębiorców i osób stosujących materiały wybuchowe oraz omówienie typowych przykładów działań przestępczych w stosunku do nich: 1) omówienie typowych przykładów wykorzystania materiałów wybuchowych w celach przestępczych i terrorystycznych; 2) sposoby oddziaływania w sposób przestępczy na przedsiębiorców i osoby mające dostęp do materiałów wybuchowych; 3) sposoby oddziaływania na służby nadzoru i ochrony obiektów i terenów, gdzie prowadzone są prace z użyciem materiałów wybuchowych; 4) kradzieże surowców, półproduktów i gotowych materiałów wybuchowych; 5) wykorzystanie materiałów wybuchowych odzyskanych ze znalezionych środków bojowych, niewypałów oraz niewybuchów podczas prowadzenia prac związanych z oczyszczaniem terenów. 3. Sposoby reagowania w sytuacjach zagrożeń i zasady współpracy z organami ścigania.