Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. [Zakres regulacji] 1. Rozporządzenie określa:

1) warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji oraz naprawy i modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych, a także materiałów i elementów tych urządzeń, podlegających wojskowemu dozorowi technicznemu;

2) rodzaje specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych, podlegających wojskowemu dozorowi technicznemu, przy których obsłudze wymagane jest posiadanie szczególnych kwalifikacji.

2. Rozporządzenie dotyczy następujących specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych zainstalowanych w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych oraz w przedsiębiorstwach, dla których Minister Obrony Narodowej jest organem założycielskim, i eksploatowanych w tych jednostkach i przedsiębiorstwach:

1) kotłów parowych i cieczowych zainstalowanych i eksploatowanych na uzbrojeniu lub sprzęcie wojskowym,

2) polowych rurociągów do transportu paliw płynnych,

3) wojskowych urządzeń do napełniania i opróżniania zbiorników transportowych,

4) urządzeń do napełniania uzbrojenia i sprzętu wojskowego,

5) zbiorników ciśnieniowych zainstalowanych i eksploatowanych na statkach powietrznych, jednostkach pływających, wozach bojowych lub sprzęcie wojskowym, których iloczyn nadciśnienia i pojemności jest wyższy niż 50 bar × dm³ oraz których nadciśnienie jest wyższe niż 0,5 bar

– zwanych dalej „urządzeniami”.

3. Posiadanie szczególnych kwalifikacji jest wymagane przy obsłudze następujących specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych:

1) urządzeń do napełniania uzbrojenia i sprzętu wojskowego;

2) polowych rurociągów do transportu paliw płynnych;

3) przenośnych zbiorników ciśnieniowych statków powietrznych i jednostek pływających oraz wozów bojowych należących do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej – w zakresie ich napełniania.

§ 2.[Definicje] Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) butla – ciśnieniowy zbiornik przenośny o pojemności większej niż 0,35 dm³, zamontowany na uzbrojeniu i sprzęcie wojskowym;

2) ciśnienie dopuszczalne – graniczną wartość ciśnienia roboczego w najwyższym punkcie przestrzeni ciśnieniowej urządzenia, do której Wojskowy Dozór Techniczny zezwala na eksploatację urządzenia, oznaczaną symbolem PD;

3) ciśnienie próbne – nadciśnienie, przy którym jest przeprowadzana próba ciśnieniowa urządzenia, oznaczane symbolem PP;

4) czynnik roboczy – płyn znajdujący się wewnątrz urządzenia, właściwy ze względu na jego konstrukcję;

5) dokumentacja odbiorcza – dokumentację, którą eksploatujący przedkłada Wojskowemu Dozorowi Technicznemu przed uzyskaniem pierwszej decyzji zezwalającej na eksploatację;

6) element urządzenia – część urządzenia ciśnieniowego lub zespołu będącą samodzielną jednostką do obliczeń;

7) gestor UiSW:

a) komórkę albo jednostkę organizacyjną resortu obrony narodowej,

b) jednostkę organizacyjną podległą Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowaną odpowiedzialną za wprowadzenie urządzenia do eksploatacji, w tym opracowanie jego specyfikacji technicznej lub uzgodnienie dokumentów niezbędnych do objęcia tego urządzenia dozorem technicznym;

8) modernizacja urządzenia – dokonanie zmian w parametrach pracy lub konstrukcji urządzenia w stosunku do stanu pierwotnego, wpływających na bezpieczeństwo eksploatacji urządzenia;

9) płyn – gaz, ciecz lub parę w postaci czystej, mogące zawierać zawiesiny ciał stałych, a także ich mieszaniny;

10) wojskowe urządzenie do napełniania i opróżniania zbiornika transportowego – urządzenie w postaci elastycznego przewodu, ramienia przeładunkowego lub węzła dystrybucyjnego, którego zadaniem jest napełnianie towarem niebezpiecznym lub płynem pod ciśnieniem wyższym od 0,5 bar lub opróżnianie z tego towaru lub płynu pod ciśnieniem wyższym od 0,5 bar zbiornika transportowego:

a) kolejowego lub drogowego,

b) zamontowanego na statku powietrznym lub jednostce pływającej należącej do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej albo przez nie eksploatowanego;

11) urządzenie do napełniania uzbrojenia i sprzętu wojskowego – urządzenie w postaci elastycznego przewodu, ramienia nalewczego lub węzła dystrybucyjnego zapewniające szczelne połączenie przy napełnianiu uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

§ 3.[Tabliczka znamionowa] 1. Wytwórca w procesie wytwarzania urządzenia, z wyjątkiem butli, mocuje na nim w miejscu dostępnym trwałą i czytelną tabliczkę znamionową, odporną na działanie czynników atmosferycznych i roboczych, zawierającą co najmniej:

1) nazwę wytwórcy;

2) numer fabryczny;

3) rok produkcji;

4) parametry pracy urządzenia;

5) nazwę czynnika roboczego.

2. Wytwórca w procesie wytwarzania butli nanosi na niej, w sposób podany w dokumentacji technicznej, co najmniej następujące oznaczenia:

1) nazwę lub znak wytwórcy;

2) numer fabryczny;

3) pojemność butli;

4) ciśnienie napełnienia butli w temperaturze 15°C;

5) ciśnienie próbne;

6) masę próżnego zbiornika;

7) nazwę czynnika roboczego lub jego wzór chemiczny;

8) znak kontroli jakości.

3. Na butlach napełnianych wagowo wytwórca w procesie wytwarzania nanosi dodatkowo oznaczenie masy netto czynnika roboczego oraz masy brutto butli.

Rozdział 2

Projektowanie, wytwarzanie i dokumentacja

§ 4. [Projektowanie i wytwarzanie urządzeń oraz materiałów i elementów tych urządzeń] Projektowanie i wytwarzanie urządzeń oraz materiałów i elementów tych urządzeń odbywa się z uwzględnieniem uzgodnionej z Wojskowym Dozorem Technicznym, zwanym dalej „WDT”, specyfikacji technicznej, opracowanej przez gestora uzbrojenia i sprzętu wojskowego, zwanych dalej „UiSW”, dla tych urządzeń.

§ 5.[Dokumentacja techniczna] 1. W procesie projektowania urządzenia projektant opracowuje dwa egzemplarze dokumentacji technicznej w języku polskim i przedkłada je WDT w celu uzgodnienia.

2. Dokumentacja techniczna, w zależności od konstrukcji urządzenia, zawiera co najmniej:

1) rysunek zestawieniowy urządzenia, a także jego zespołów i podzespołów oraz rysunki jego elementów, pozwalające na dokładne sprawdzenie zgodności rozwiązań konstrukcyjnych z wymaganiami dla tego urządzenia;

2) schemat instalacji;

3) obliczenia wytrzymałościowe;

4) parametry techniczne dotyczące osprzętu;

5) dobór urządzeń zabezpieczających;

6) dokumentację automatyki zabezpieczającej;

7) identyfikację i analizę zagrożeń dla urządzenia;

8) wykaz zastosowanych dokumentów określających wymagania dla tego urządzenia;

9) informację o badaniach, które będą przeprowadzone w procesie wytwarzania urządzenia;

10) informację o kwalifikacjach lub świadectwach kwalifikacyjnych personelu wykonującego połączenia nierozłączne i przeprowadzającego badania nieniszczące;

11) informację o procesach wykonywania połączeń nierozłącznych;

12) instrukcję eksploatacji.

3. Z uzgodnienia, o którym mowa w ust. 1, WDT sporządza sprawozdanie i umieszcza na uzgodnionej dokumentacji, w szczególności na rysunku zestawieniowym, pieczęć potwierdzającą uzgodnienie.

4. Wszelkie zmiany w dokumentacji technicznej wymagają ponownych uzgodnień z WDT.

§ 6.[Rysunek zestawieniowy] 1. Rysunek zestawieniowy, o którym mowa w § 5 ust. 2 pkt 1, zawiera w szczególności:

1) wymiary urządzenia, konieczne do sprawdzenia obliczeń wytrzymałościowych, wraz z wymiarami elementów znormalizowanych;

2) parametry techniczne urządzenia;

3) nazwę czynnika roboczego i jego właściwości;

4) współczynniki wytrzymałościowe złączy spajanych;

5) specyfikację złączy spajanych, ich wymiary i opis ich rozmieszczenia;

6) wymagania dotyczące obróbki cieplnej;

7) wykaz elementów urządzenia wraz z informacją o gatunkach materiałów, z których te elementy są wykonane, i norm materiałowych;

8) wykaz norm wyrobu, w przypadku elementów znormalizowanych, albo specyfikacje techniczne wytwórców materiałów i elementów, na podstawie których te materiały i elementy zostały wytworzone;

9) wykaz króćców wraz z informacją o ich funkcji;

10) informacje o zabezpieczeniu antykorozyjnym urządzenia i zastosowanej izolacji termicznej.

2. Elementy urządzenia, przedstawione niewyraźnie na rysunku zestawieniowym z uwagi na zastosowaną technikę lub skalę, przedstawia się na odrębnych rysunkach.

§ 7.[Obliczenia wytrzymałościowe] 1. Obliczenia wytrzymałościowe, o których mowa w § 5 ust. 2 pkt 3, wykonuje się z zastosowaniem następujących analitycznych metod obliczeniowych:

1) wzorów obliczeniowych;

2) analizy;

3) mechaniki pękania;

4) elementów skończonych.

2. W przypadku gdy metody, o których mowa w ust. 1, nie są wystarczające, stosuje się dodatkowo metodę doświadczalną.

§ 8.[Dokumentacja automatyki zabezpieczającej] Dokumentacja automatyki zabezpieczającej, o której mowa w § 5 ust. 2 pkt 6, zawiera co najmniej:

1) opis techniczny automatyki zabezpieczającej wraz z algorytmem jej działania;

2) analizę zagrożeń wynikającą z przyjętej technologii;

3) schemat logiczny automatyki zabezpieczającej;

4) elektryczny, hydrauliczny lub pneumatyczny schemat ideowy rozwinięty automatyki zabezpieczającej;

5) schemat zasilania elektrycznego;

6) rysunek lub schemat rozmieszczenia urządzeń bezpieczeństwa na urządzeniu;

7) zestawienie nastaw dopuszczalnych parametrów urządzeń bezpieczeństwa;

8) porównanie właściwości dynamicznych urządzenia z zastosowanym układem automatyki zabezpieczającej;

9) dane dotyczące warunków eksploatacji urządzenia w środowisku zagrożonym wybuchem, które należy uwzględnić przy doborze elementów automatyki zabezpieczającej, wraz z protokołem określającym kategorie i strefy zagrożenia wybuchowego;

10) zestawienie elementów składowych układu automatyki zabezpieczającej wraz z ich danymi technicznymi;

11) dokumentację techniczno-ruchową automatyki zabezpieczającej wraz z jej instrukcją eksploatacji;

12) świadectwo badania typu, wystawione przez laboratorium uznane przez organ dozoru technicznego.

§ 9.[Identyfikacja i analiza zagrożeń dla urządzenia] Identyfikacja i analiza zagrożeń dla urządzenia, o których mowa w § 5 ust. 2 pkt 7, uwzględniają co najmniej:

1) temperatury wpływające na pracę urządzenia;

2) ciśnienia wewnętrzne i zewnętrzne urządzenia;

3) zagrożenie korozją lub erozją;

4) drgania powodujące zmęczenia mechaniczne;

5) oddziaływanie śniegu i wiatru;

6) siły nacisku układów instalacji łączących;

7) ciśnienie hydrostatyczne płynu zawartego w urządzeniu w warunkach roboczych i podczas badań;

8) rozkład płynów nietrwałych.

§ 10.[Instrukcja eksploatacji] 1. Instrukcja eksploatacji, o której mowa w § 5 ust. 2 pkt 12, zawiera co najmniej:

1) parametry techniczne urządzenia, w tym określenie wartości ciśnienia próbnego i żywotności urządzenia, a w przypadku butli także wartość masy netto czynnika roboczego;

2) opis budowy i działania urządzenia;

3) opis czynności związanych z uruchomieniem, pracą i zatrzymaniem urządzenia, w tym zatrzymaniem awaryjnym;

4) informacje o sposobie przygotowania urządzenia do badań, w tym określenie miejsc i sposobu odcięcia urządzenia od instalacji przed wejściem osób do jego wnętrza, oraz wyszczególnienie sprzętu i środków ochrony indywidualnej;

5) wymagania określone w przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwwybuchowej, przeciwpożarowej i ochrony środowiska;

6) wymagania dotyczące konserwacji i kontroli stanu urządzenia oraz jego osprzętu, w tym, w szczególności, sposób i częstotliwość kontroli osprzętu zabezpieczającego, ciśnieniowego oraz zamknięć szybko działających;

7) opis sposobu postępowania w przypadku wystąpienia uszkodzeń, nieprawidłowości lub zakłóceń pracy urządzenia;

8) opis sposobu i zakresu rejestracji parametrów technicznych urządzenia przez eksploatującego.

2. W zależności od konstrukcji urządzenia i jego warunków eksploatacji treść instrukcji eksploatacji może być, za zgodą WDT, ujęta w dokumentacji techniczno-ruchowej lub w instrukcji eksploatacji UiSW albo maszyny, w których urządzenie jest zainstalowane.

3. W przypadku gdy urządzenie jest wyposażone w osprzęt zabezpieczający i ciśnieniowy, który powoduje wyłączenie urządzenia po wystąpieniu zakłóceń, przez co zapobiega jego uszkodzeniu, w instrukcji eksploatacji określa się warunki użytkowania urządzenia bez stałej obecności osób obsługujących oraz czynności mające na celu przywrócenie normalnej pracy urządzenia.

§ 11.[Dokument] 1. Wytwarzający urządzenie wystawia dokument poświadczający, że urządzenie to zostało wykonane zgodnie z dokumentacją techniczną i warunkami określonymi w dokumencie uprawniającym do jego wytwarzania oraz że zostało zbadane pod względem zgodności z tą dokumentacją i tymi warunkami.

2. Wytwarzający przekazuje eksploatującemu wraz z urządzeniem sporządzone w języku polskim dwa komplety dokumentacji odbiorczej zawierającej, w zależności od konstrukcji urządzenia:

1) dokument, o którym mowa w ust. 1;

2) rysunek, o którym mowa w § 5 ust. 2 pkt 1;

3) wykaz zastosowanych dokumentów, określających wymagania dla tego urządzenia;

4) obliczenia wytrzymałościowe;

5) dane o osprzęcie, schemat instalacji i dobór urządzeń zabezpieczających;

6) kopie świadectw badania typu lub deklaracje zgodności dla urządzeń zabezpieczających;

7) dokumentację techniczną automatyki zabezpieczającej;

8) instrukcję eksploatacji urządzenia.

§ 12.[Dokumenty niezbędne do objęcia urządzenia dozorem technicznym] 1. W przypadku gdy dozorem technicznym ma zostać objęte urządzenie wcześniej eksploatowane w siłach zbrojnych innego państwa, gestor UiSW uzgadnia, w zależności od konstrukcji urządzenia, następujące dokumenty, niezbędne do objęcia tego urządzenia dozorem technicznym, przedkładając je w dwóch egzemplarzach w języku polskim:

1) opis techniczny urządzenia;

2) dokumenty dostarczone przez wytwórcę urządzenia, w tym deklaracje lub poświadczenia wykonania;

3) rysunek, o którym mowa w § 5 ust. 2 pkt 1;

4) wykaz zastosowanych dokumentów, określających wymagania dla tego urządzenia;

5) obliczenia wytrzymałościowe;

6) dane o osprzęcie, schemat instalacji i dobór urządzeń zabezpieczających;

7) dokumentację techniczną automatyki zabezpieczającej;

8) instrukcję eksploatacji urządzenia.

2. Do uzgodnienia, o którym mowa w ust. 1, stosuje się przepis § 5 ust. 3.

3. Na podstawie uzgodnionych dokumentów, o których mowa w ust. 1, eksploatujący sporządza dokumentację odbiorczą.

§ 13.[Urządzenie importowane] Urządzenie importowane, przeznaczone do zainstalowania na eksploatowanym UiSW, może być dopuszczone do eksploatacji przez WDT po:

1) dostarczeniu przez eksploatującego, gestora UiSW lub importera urządzenia dokumentów, o których mowa w § 12 ust. 1;

2) oznakowaniu go przez eksploatującego, gestora UiSW lub importera urządzenia w sposób, o którym mowa w § 3;

3) przeprowadzeniu badań technicznych sprawdzających, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym.

§ 14.[Dokumentacja odbiorcza] 1. W celu uzyskania decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia eksploatujący przedkłada WDT, w dwóch egzemplarzach, dokumentację odbiorczą zawierającą dokumenty, o których mowa w § 11 ust. 2, oraz:

1) opis techniczny urządzenia;

2) plan usytuowania urządzenia, z uwzględnieniem rozmieszczenia sąsiednich urządzeń lub budynków, albo rysunek zestawieniowy przedstawiający UiSW z zamontowanym urządzeniem, zawierający podstawowe wymiary UiSW i opisujący sposób połączenia urządzenia z UiSW.

2. Na podstawie kompletnej dokumentacji odbiorczej WDT przeprowadza badania odbiorcze i zakłada księgę rewizyjną urządzenia.

3. Jeden egzemplarz dokumentacji odbiorczej po zakończeniu czynności odbiorczych WDT zwraca eksploatującemu, a drugi egzemplarz dokumentacji jest przechowywany w archiwum WDT.

§ 15.[Opis techniczny urządzenia] Opis techniczny urządzenia, o którym mowa w § 12 ust. 1 pkt 1 i § 14 ust. 1 pkt 1, w zależności od konstrukcji urządzenia zawiera co najmniej:

1) nazwę i adres eksploatującego;

2) opis lokalizacji urządzenia;

3) nazwę i adres wytwórcy;

4) określenie rodzaju urządzenia i jego przeznaczenia;

5) typ urządzenia, numer fabryczny, rok budowy, oznakowanie;

6) podstawowe parametry urządzenia, w szczególności:

a) pojemność,

b) ciśnienie obliczeniowe,

c) ciśnienie próbne i robocze,

d) najwyższą lub najniższą temperaturę roboczą;

7) parametry źródeł zasilania, a w przypadku kotłów – rodzaj paliwa i wydajność palników;

8) wykaz i określenie sposobu zabudowy osprzętu zabezpieczającego i ciśnieniowego.

Rozdział 3

Zakres i terminy badań technicznych

§ 16. [Badanie techniczne] 1. Wytwarzający przygotowuje urządzenie do badania typu, o którym mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, i zgłasza urządzenie do WDT.

2. Wytwórca urządzenia ustala z WDT program badania typu, uwzględniając konstrukcję urządzenia, jego przeznaczenie i sposób eksploatacji.

3. WDT, przeprowadzając badanie typu, może uznać wyniki badań i opinie przedłożone przez projektanta, wytwarzającego lub jednostki badawcze i laboratoria uznane przez organ dozoru technicznego.

4. Badaniem typu może być objęty typoszereg urządzeń. W takim przypadku badaniom poddaje się wybrane przez WDT egzemplarze z tego typoszeregu.

5. Urządzenie lub osprzęt mogą być zakwalifikowane do tego samego typoszeregu, jeżeli:

1) spełniają te same wymagania;

2) są wytwarzane według tej samej technologii;

3) posiadają te same kształty geometryczne;

4) są zbudowane z tych samych materiałów;

5) różnią się tylko wymiarami oraz liczbą i rozmieszczeniem otworów inspekcyjnych;

6) posiadają podpory o tej samej konstrukcji, w ramach której w obliczeniach wytrzymałościowych przyjmuje się najbardziej niekorzystny wariant obciążenia.

6. Badania typu przeprowadza się u wytwarzającego na stanowisku uzgodnionym z WDT lub w miejscu ustawienia urządzenia, w zależności od rodzaju urządzenia i zakresu badań.

7. Wprowadzenie zmian w urządzeniu lub osprzęcie poddanym badaniu typu może wymagać przeprowadzenia ponownego badania typu.

§ 17.[Zakres i sposób przeprowadzenia badań technicznych] 1. Wytwarzający przygotowuje urządzenie lub jego element do badań technicznych sprawdzających, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, i zgłasza to urządzenie do WDT.

2. Zakres i sposób przeprowadzenia badań technicznych sprawdzających wytwarzający uzgadnia z WDT przed rozpoczęciem wytwarzania lub montażu urządzenia lub jego elementu.

3. Urządzenia wytwarzane seryjnie, które były poddane badaniu typu, mogą być zgłaszane przez wytwarzającego do badań technicznych sprawdzających partiami.

4. Badania techniczne sprawdzające partii urządzeń obejmują 10% zgłoszonych w partii urządzeń, jednak nie mniej niż dwa urządzenia.

5. Wynik badań technicznych sprawdzających partii urządzeń uznaje się za pozytywny, jeżeli wyniki badań wszystkich zbadanych urządzeń są pozytywne.

6. Urządzenia z partii, w przypadku której badania techniczne sprawdzające dały wynik negatywny, mogą być ponownie zgłoszone do tych badań po usunięciu usterek i dokonaniu kontroli wszystkich urządzeń zgłoszonych w danej partii. Powtórne badania techniczne sprawdzające przeprowadzane są jako badania jednostkowe.

§ 18.[Badania techniczne sprawdzające] Badania techniczne sprawdzające, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, w zależności od konstrukcji urządzenia przeprowadza się jako:

1) badanie budowy;

2) próbę ciśnieniową;

3) próbę szczelności;

4) próbę gazową;

5) rewizję zewnętrzną;

6) próbę niszczącą;

7) badania specjalne, określone w dokumentacji technicznej urządzenia lub przez WDT.

§ 19.[Badanie budowy] 1. W ramach badania budowy, o którym mowa w § 18 pkt 1, sprawdza się:

1) zgodność wykonania urządzenia z wymaganiami dla tego urządzenia;

2) stan ścianek urządzenia;

3) jakość złączy;

4) oznaczenia urządzenia, nanoszone na nim w procesie wytwarzania;

5) kompletność i stan wyposażenia urządzenia i jego osprzętu;

6) pojemność i masę próżnej butli oraz prawidłowość ustalenia masy netto czynnika roboczego i masy brutto całej butli, ustalonych z dokładnością do trzech cyfr znaczących.

2. Elementy urządzenia, poddane badaniu budowy u wytwarzającego, mogą nie być powtórnie badane podczas badania budowy całego urządzenia.

3. Urządzenie poddane badaniu budowy bez kompletnego osprzętu poddaje się badaniu uzupełniającemu u eksploatującego po zainstalowaniu kompletnego osprzętu.

§ 20.[Próba ciśnieniowa] 1. Próbę ciśnieniową, o której mowa w § 18 pkt 2, przeprowadza się jako próbę hydrauliczną.

2. Podczas przeprowadzania próby ciśnieniowej wartość ciśnienia próbnego przyjmuje się zgodnie z instrukcją eksploatacji lub opisem technicznym urządzenia.

3. WDT może ustalić inną niż określona w ust. 2 wartość ciśnienia próbnego, w zależności od wartości ciśnienia dopuszczalnego lub temperatury dopuszczalnej dla danego urządzenia.

4. Temperatura płynu stosowanego podczas próby nie może być niższa niż +10°C i wyższa niż +50°C, chyba że w dokumentacji technicznej urządzenia została ustalona inna temperatura przeprowadzania próby ciśnieniowej.

5. W ramach próby ciśnieniowej:

1) równomiernie podnosi się ciśnienie aż do osiągnięcia wartości ciśnienia próbnego, przy czym szybkość wzrostu ciśnienia od wartości ciśnienia dopuszczalnego do próbnego nie może przekraczać 1 bar/min, z wyłączeniem butli, chyba że w dokumentacji technicznej urządzenia została ustalona inna wartość;

2) ciśnienie próbne utrzymuje się co najmniej przez 30 minut, a w przypadku butli – przez 1 minutę;

3) ciśnienie obniża się do wartości ciśnienia dopuszczalnego;

4) dokonuje się oględzin urządzenia i osprzętu.

6. Podczas przeprowadzania próby ciśnieniowej instalacja zasilania urządzenia płynem stosowanym podczas próby musi być szczelna.

7. Próbę ciśnieniową przeprowadza się w warunkach umożliwiających oględziny ścianek urządzenia, w szczególności złączy spawanych i połączeń rozłącznych.

8. Próba ciśnieniowa może być przeprowadzana bez zdejmowania izolacji zewnętrznej urządzenia lub po częściowym zdjęciu izolacji w miejscach wskazanych przez WDT.

9. Próbę ciśnieniową przeprowadza się oddzielnie dla każdej przestrzeni urządzenia.

10. Wynik próby ciśnieniowej uznaje się za pozytywny, jeżeli nie stwierdzono odkształceń trwałych, uszkodzeń lub nieszczelności ścianek i połączeń urządzenia.

§ 21.[Próba szczelności] 1. Próbie szczelności, o której mowa w § 18 pkt 3, urządzenie poddaje się wraz z osprzętem i przeprowadza się ją jako próbę hydrauliczną, za pomocą wody lub czynnika roboczego.

2. Podczas przeprowadzania próby szczelności wartość ciśnienia próbnego przyjmuje się zgodnie z instrukcją eksploatacji lub opisem technicznym urządzenia.

3. Temperatura płynu stosowanego podczas próby szczelności nie może być niższa niż +10°C i wyższa niż +50°C, chyba że w dokumentacji technicznej urządzenia została ustalona inna temperatura przeprowadzania tej próby.

4. W ramach próby szczelności:

1) równomiernie podnosi się ciśnienie aż do osiągnięcia najwyższej wartości ciśnienia dopuszczalnego, przy czym szybkość wzrostu ciśnienia nie może przekraczać 1 bar/min, chyba że w dokumentacji technicznej urządzenia została ustalona inna wartość;

2) ciśnienie próbne utrzymuje się co najmniej przez pięć minut;

3) dokonuje się oględzin urządzenia, w tym osprzętu.

5. Podczas przeprowadzania próby szczelności instalacja zasilania urządzenia płynem stosowanym podczas próby musi być szczelna.

6. Próbę szczelności przeprowadza się w warunkach umożliwiających oględziny osprzętu urządzenia oraz jego ścianek, w szczególności złączy spawanych i połączeń rozłącznych.

7. Wynik próby szczelności uznaje się za pozytywny, jeżeli nie stwierdzono odkształceń trwałych, uszkodzeń lub nieszczelności ścianek, połączeń rozłącznych oraz osprzętu urządzenia.

§ 22.[Zastąpienie próby hydraulicznej inną próbą] Za zgodą WDT dopuszcza się zastąpienie próby hydraulicznej, o której mowa w § 20 ust. 1 lub § 21 ust. 1, inną próbą lub innym badaniem, umożliwiającymi równoważną ocenę stanu technicznego urządzenia.

§ 23.[Próba gazowa] 1. Próbie gazowej, o której mowa w § 18 pkt 4, poddaje się butle spawane oraz bezszwowe, przeznaczone do gazów palnych, trujących lub chemicznie nietrwałych.

2. Próbę gazową przeprowadza się pod powierzchnią wody, przy użyciu sprężonego powietrza lub azotu, przyjmując wartość ciśnienia próby równą najwyższej wartości ciśnienia dopuszczalnego.

3. Wynik próby gazowej uznaje się za pozytywny, jeżeli nie stwierdzono nieszczelności ścianek i połączeń rozłącznych butli.

§ 24.[Zewnętrzne oględziny urządzenia] W ramach rewizji zewnętrznej, o której mowa w § 18 pkt 5, dokonuje się zewnętrznych oględzin urządzenia w miejscach dostępnych oraz sprawdza się działanie jego osprzętu ciśnieniowego i zabezpieczającego, a także automatyki zabezpieczającej.

§ 25.[Próba niszcząca] 1. Próbie niszczącej, o której mowa w § 18 pkt 6, poddaje się przynajmniej jedną losowo wybraną butlę przeznaczoną dla statku powietrznego na sto wyprodukowanych lub jedną butlę z partii mniejszej niż sto sztuk.

2. W ramach próby niszczącej butlę poddaje się próbie hydraulicznej na ciśnienie niszczące.

3. Wynik próby uznaje się za negatywny, jeżeli wartość ciśnienia, przy której nastąpiło pęknięcie lub trwałe i niezgodne z wymogami dla tej butli odkształcenie jej ścianek, jest mniejsza niż:

1) 2 × PP – w przypadku butli wykonanych ze stali o wytrzymałości na rozciąganie Rm ≤ 440 MPa;

2) 1,8 × PP – w przypadku butli wykonanych ze stali o wytrzymałości na rozciąganie zawartej w przedziale: 440 MPa < Rm ≤ 800 MPa;

3) 1,6 × PP – w przypadku butli wykonanych ze stali stopowej, ulepszonej cieplnie, o wytrzymałości na rozciąganie Rm > 800 MPa;

4) ustalona przez projektanta w dokumentacji technicznej – w przypadku butli wykonanych z innego materiału.

4. W przypadku negatywnego wyniku próby niszczącej należy poddać tej próbie dwie inne losowo wybrane butle.

5. W przypadku negatywnego wyniku przynajmniej jednej z powtórnych prób należy wstrzymać przeprowadzanie badań technicznych sprawdzających.

§ 26.[Przechowywanie dokumentacji] 1. Inspektor, po przeprowadzeniu badania technicznego sprawdzającego z wynikiem pozytywnym, nanosi na butli lub na tabliczce znamionowej przewodu elastycznego będącego:

1) wojskowym urządzeniem do napełniania i opróżniania zbiornika transportowego,

2) urządzeniem do napełniania uzbrojenia i sprzętu wojskowego

– pomiędzy datą badania i datą następnego badania, wyrażonymi w postaci dwóch ostatnich cyfr roku i cyfr oznaczających miesiąc, cechę inspektora WDT, zawierającą napis „WDT” oraz indywidualny numer inspektora WDT.

2. Dokumentację badań technicznych sprawdzających dotyczących butli przechowuje wytwarzający.

§ 27.[Sprawdzenie kompletności dokumentacji] W ramach badań odbiorczych oraz badań technicznych okresowych i doraźnych, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, WDT:

1) sprawdza, czy przedłożona dokumentacja jest kompletna i odpowiednia w stosunku do badanego urządzenia, w tym sprawdza:

a) księgę rewizyjną urządzenia, z wyjątkiem badań odbiorczych,

b) książkę ruchu urządzenia, z wyjątkiem badań odbiorczych,

c) zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących urządzenie;

2) identyfikuje urządzenie i sprawdza jego stan techniczny oraz opisy i oznaczenia;

3) sprawdza zgodność wyposażenia z przedłożoną dokumentacją.

§ 28.[Badania odbiorcze] 1. W ramach badań odbiorczych, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, WDT co najmniej:

1) sprawdza prawidłowość zainstalowania i działania urządzenia wraz z jego osprzętem;

2) przeprowadza, w zależności od konstrukcji urządzenia, dodatkowe badanie techniczne, które może być określone przez projektanta;

3) nadaje urządzeniu numer ewidencyjny WDT, a eksploatujący oznakowuje je tym numerem w widocznym miejscu, z wyjątkiem butli oraz przewodu elastycznego będącego:

a) wojskowym urządzeniem do napełniania i opróżniania zbiornika transportowego,

b) urządzeniem do napełniania uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

2. Badania odbiorcze nie są wymagane dla urządzeń, na których umieszczono oznakowanie, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2014 r. poz. 1645 i 1662), odnoszące się do kompletnego, gotowego do eksploatacji urządzenia.

3. Eksploatujący przed uzyskaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia może przeprowadzić rozruch w pełni wyposażonego urządzenia w celu sprawdzenia działania i w celu regulacji osprzętu zabezpieczającego i ciśnieniowego.

§ 29.[Formy dozoru technicznego i maksymalne terminy okresowych badań technicznych] 1. Formy dozoru technicznego i maksymalne terminy okresowych badań technicznych, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, określa załącznik do rozporządzenia.

2. Terminy okresowych badań technicznych wyznacza się, przyjmując za punkt odniesienia datę wydania pierwszej decyzji zezwalającej na eksploatację tego urządzenia albo datę przeprowadzonych badań technicznych sprawdzających, w ten sposób, że podaje się:

1) miesiąc i rok – w przypadku rewizji wewnętrznej, próby ciśnieniowej i próby szczelności;

2) rok – w przypadku rewizji zewnętrznej.

3. Terminy, o których mowa w ust. 1, wyznacza się w taki sposób, aby możliwe było przeprowadzenie okresowych badań technicznych do dnia 30 listopada danego roku kalendarzowego.

4. Na uzasadniony wniosek eksploatującego:

1) okresowe badanie techniczne można przeprowadzić w terminie do 6 miesięcy przed wyznaczonym terminem, po uzgodnieniu terminu badania przez eksploatującego z WDT z 14-dniowym wyprzedzeniem;

2) WDT może odroczyć termin przeprowadzenia rewizji wewnętrznej, próby ciśnieniowej lub próby szczelności o okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, po przeprowadzeniu z wynikiem pozytywnym rewizji zewnętrznej, przy czym odroczenie terminu może nastąpić najwyżej dwukrotnie.

5. W przypadkach uzasadnionych stanem technicznym, intensywnością eksploatacji oraz mającymi wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń warunkami tej eksploatacji terminy badań określone w załączniku do rozporządzenia mogą być przez WDT skrócone.

§ 30.[Doraźne badania techniczne] 1. Doraźne badania techniczne, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, przeprowadza się jako badania:

1) kontrolne, wykonywane w ramach nadzoru nad przestrzeganiem przepisów z zakresu bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń;

2) eksploatacyjne;

3) powypadkowe lub poawaryjne.

2. Terminy doraźnych badań kontrolnych urządzeń objętych dozorem ograniczonym określa Szef WDT.

3. Na uzasadniony wniosek eksploatującego termin kolejnego badania okresowego można wyznaczyć, przyjmując za punkt odniesienia datę przeprowadzenia doraźnego badania eksploatacyjnego, jeżeli badanie to obejmowało pełny zakres badania okresowego.

4. W przypadkach uzasadnionych stanem technicznym, intensywnością eksploatacji oraz mającymi wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń warunkami tej eksploatacji zakres badania doraźnego technicznego kontrolnego może zostać przez WDT rozszerzony o przeprowadzenie rewizji wewnętrznej lub próby ciśnieniowej.

§ 31.[Czynności rewizyjne] W ramach badań technicznych okresowych i doraźnych, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, można przeprowadzić następujące czynności:

1) rewizję wewnętrzną;

2) próbę ciśnieniową;

3) próbę szczelności;

4) rewizję zewnętrzną;

5) sprawdzenie masy próżnej butli;

6) badania specjalne, określone w dokumentacji technicznej urządzenia lub przez WDT.

§ 32.[Rewizja wewnętrzna] W ramach rewizji wewnętrznej, o której mowa w § 31 pkt 1, wizualnie ocenia się stan ścianek urządzenia, jego połączeń rozłącznych i nierozłącznych oraz osprzętu zabezpieczającego i ciśnieniowego lub dokonuje się równoważnej oceny stanu technicznego urządzenia.

§ 33.[Badania techniczne okresowe i doraźne kontrolne urządzenia] Badania techniczne okresowe i doraźne kontrolne urządzenia, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, mają na celu sprawdzenie, czy:

1) zrealizowano zalecenia z poprzedniego badania;

2) w urządzeniach nie powstały uszkodzenia lub nie nastąpiły zmiany stanu technicznego mające wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji;

3) elementy bezpieczeństwa i urządzenia ochronne są zainstalowane i pracują prawidłowo;

4) napisy ostrzegawcze, instrukcje i informacje są umieszczone na urządzeniu oraz czy są czytelne i zrozumiałe.

§ 34.[Terminy badań technicznych okresowych butli przeznaczonej dla statku powietrznego] Terminy badań technicznych okresowych butli przeznaczonej dla statku powietrznego wyznacza się z uwzględnieniem, w szczególności:

1) złożoności konstrukcji butli i jej przeznaczenia;

2) warunków eksploatacji butli;

3) stanu technicznego butli;

4) parametrów technicznych butli;

5) okresu użytkowania butli i wynikającego z niego stopnia jej zużycia.

§ 35.[Doraźne badania techniczne eksploatacyjne] 1. Doraźne badania techniczne eksploatacyjne, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, przeprowadza się na wniosek eksploatującego po wystąpieniu, w szczególności, jednego z następujących przypadków:

1) zmiany eksploatującego;

2) zmiany miejsca zainstalowania urządzenia;

3) konieczności naprawy elementów urządzenia;

4) wymiany elementów urządzenia;

5) zmiany nastaw osprzętu zabezpieczającego;

6) zmiany charakterystyki lub rodzaju urządzeń zasilających;

7) stwierdzenia nieszczelności lub uszkodzeń ścianek urządzenia;

8) zmiany w instalacji współpracującej z urządzeniem;

9) naprawy metodą chemicznego czyszczenia;

10) stwierdzenia nieprawidłowości pracy urządzenia.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, nie przeprowadza się badań technicznych doraźnych eksploatacyjnych, jeżeli eksploatujący wymienił przynajmniej jeden z następujących elementów:

1) manometr lub termometr,

2) armaturę zaporową lub zwrotną,

3) przyrządy cieczowskazowe,

4) zawory redukcyjne,

5) zawory bezpieczeństwa lub głowice bezpieczeństwa,

6) urządzenie zasilające

– o ile wymienione elementy są tego samego typu i mają te same parametry, charakterystykę i nastawy jak elementy wymieniane oraz funkcjonują prawidłowo.

3. W przypadku gdy eksploatujący wymienił zawory bezpieczeństwa, WDT sprawdza w toku badań technicznych okresowych lub doraźnych, czy do wymienionych zaworów dołączono protokół lub poświadczenie nastawy wystawione albo potwierdzone przez organ jednostki dozoru technicznego.

§ 36.[Doraźne badania techniczne powypadkowe lub poawaryjne] 1. Doraźne badania techniczne powypadkowe lub poawaryjne, o których mowa w § 30 ust. 1 pkt 3, przeprowadza się po otrzymaniu zawiadomienia o niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia lub nieszczęśliwym wypadku związanym z jego eksploatacją.

2. Zakres dokumentacji wymaganej do przeprowadzenia doraźnych badań technicznych powypadkowych lub poawaryjnych oraz ich zakres WDT ustala w taki sposób, aby było możliwe określenie stanu technicznego urządzenia oraz przyczyn jego niebezpiecznego uszkodzenia lub nieszczęśliwego wypadku związanego z jego eksploatacją.

Rozdział 4

Eksploatacja, naprawa i modernizacja

§ 37. [Eksploatacja urządzenia] 1. WDT sprawdza w toku eksploatacji urządzenia, czy eksploatujący:

1) zapewnia obsługę urządzenia przez osoby:

a) przeszkolone i wykazujące się znajomością instrukcji eksploatacji oraz praktycznymi umiejętnościami w zakresie obsługi urządzenia,

b) posiadające zaświadczenia kwalifikacyjne lub kwalifikacje do obsługi tych urządzeń;

2) wyposażył urządzenie w stanowiskową instrukcję obsługi, opracowaną na podstawie instrukcji eksploatacji i dostępną dla osób obsługujących urządzenie;

3) zapewnia kontrolę metrologiczną przyrządów pomiarowych wchodzących w skład urządzenia;

4) utrzymuje urządzenie w prawidłowym stanie technicznym;

5) przechowuje księgę rewizyjną i książkę ruchu urządzenia;

6) udokumentował w księdze rewizyjnej lub w książce ruchu urządzenia wymianę elementów, o których mowa w § 35 ust. 2.

2. WDT w toku eksploatacji urządzenia sprawdza, czy grubość ścianek urządzenia nie jest mniejsza od grubości minimalnej określonej w dokumentacji technicznej.

§ 38.[Książka ruchu urządzenia] 1. Eksploatujący prowadzi książkę ruchu urządzenia dla:

1) polowych rurociągów do transportu paliw płynnych;

2) zbiorników czynnika chłodniczego R134a;

3) zbiorników na gaz skroplony schłodzony.

2. W książce ruchu osoby obsługujące urządzenie odnotowują na bieżąco co najmniej:

1) parametry pracy urządzenia,

2) przeprowadzanie kontroli osprzętu zabezpieczającego,

3) stopień napełnienia urządzenia czynnikiem roboczym,

4) istotne zakłócenia w pracy urządzenia oraz przeprowadzone czynności konserwacyjne

– potwierdzając przeprowadzenie tych czynności podpisem oraz odnotowując datę ich przeprowadzenia.

3. Książkę ruchu urządzenia można prowadzić wspólnie dla zespołu urządzeń lub instalacji, w których urządzenie jest zabudowane.

§ 39.[Przygotowanie urządzenia do badań] 1. Eksploatujący, w terminie wyznaczonym przez inspektora WDT w protokole z badań:

1) odbiorczych,

2) technicznych okresowych,

3) technicznych doraźnych

– o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, przygotowuje urządzenie, w uzgodnieniu z WDT, do tych badań, w zakresie niezbędnym do ich przeprowadzenia.

2. Badania przeprowadza się z udziałem osoby obsługującej urządzenie oraz przedstawiciela eksploatującego.

3. Butle przygotowuje i zgłasza do badań podmiot uprawniony do tego przez WDT.

4. Urządzenie przedstawia się do badań sprawne technicznie, w stanie gotowym do eksploatacji, zgodnym z warunkami technicznymi dla tego urządzenia.

5. Eksploatujący, przygotowując urządzenie do badań, zapewnia:

1) dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania tych badań;

2) dostęp do urządzenia;

3) bezpieczne warunki pracy;

4) wyposażenie i obsługę techniczną niezbędną do przeprowadzenia badań.

§ 40.[Stosowanie przepisów odrębnych] Do wejścia inspektora WDT do urządzenia stosuje się odpowiednio przepisy wydane na podstawie art. 237¹⁵ § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 i 1662).

§ 41.[Zmiana w toku eksploatacji] WDT, na uzasadniony pod względem technicznym wniosek eksploatującego, może dopuścić w toku eksploatacji butli zmianę:

1) czynnika roboczego określonego przez wytwórcę;

2) oznaczeń butli.

§ 42.[Poświadczenie] Po przeprowadzeniu naprawy kotła poprzez jego chemiczne czyszczenie, w tym trawienie, na podstawie uzgodnionej z organem dozoru technicznego technologii, podmiot przeprowadzający tę naprawę wystawia poświadczenie jej wykonania, zawierające ocenę wyników czyszczenia kotła i stanu jego powierzchni.

§ 43.[Potwierdzenie wykonania naprawy lub modernizacji urządzenia] Wykonawca potwierdza pisemnie wykonanie naprawy lub modernizacji urządzenia.

Rozdział 5

Przepis przejściowy i przepisy końcowe

§ 44. [Przepisy przejściowe] Urządzenia, których tok projektowania lub wytwarzania rozpoczął się przed dniem wejścia w życie rozporządzenia lub które były eksploatowane przed tym dniem, mogą być projektowane, wytwarzane lub eksploatowane na podstawie dotychczasowych przepisów, nie dłużej jednak niż do dnia 1 stycznia 2025 r.

§ 45.[Przepisy uchylone] Traci moc rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 maja 2011 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego dla niektórych specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych (Dz. U. Nr 125, poz. 711).

§ 46.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.