ROZDZIAŁ 1

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 1

Definicje i skróty [Definicje i skróty]

O ile nie postanowiono inaczej, terminy stosowane w niniejszej Umowie będą miały takie samo znaczenie jakie przypisano im w Rozporządzeniach w sprawie SES obowiązujących w Umawiających się Stronach. Na potrzeby niniejszej Umowy zastosowanie mają następujące definicje i skróty:

1) „Umowa” oznacza niniejszą Umowę i wszelkie zmiany do niej, o ile nie wskazano inaczej;

2) „odnośna przestrzeń powietrzna” oznacza przestrzeń powietrzną ponad terytoriami Umawiających się Stron oraz przestrzeń powietrzną pozostającą w ich zakresie odpowiedzialności zgodnie z przepisami Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO), zgodnie z Artykułem 4 niniejszej Umowy;

3) „AIP” oznacza Zbiór Informacji Lotniczych;

4) „AIS” oznacza Służbę Informacji Lotniczej;

5) „ANS” oznacza Służby Żeglugi Powietrznej;

6) „ANSP” oznacza Instytucję Zapewniającą Służby Żeglugi Powietrznej;

7) „ATS” oznacza Służby Ruchu Lotniczego;

8) „ASAR/SAR” – oznacza Służbę Lotniczego Poszukiwania i Ratownictwa/Służbę Poszukiwania i Ratownictwa;

9) „Bałtycki FAB” oznacza Funkcjonalny Blok Przestrzeni Powietrznej ustanowiony przez Umawiające się Strony zgodnie z niniejszą Umową;

10) „CNS” oznacza Służby Komunikacji, Nawigacji i Dozorowania;

11) „Konwencja chicagowska” oznacza Konwencję o Międzynarodowym Lotnictwie Cywilnym, podpisaną w Chicago dnia 7 grudnia 1944 i zawierającą: każdą poprawkę ratyfikowaną przez Umawiające się Strony i zastosowaną zgodnie z Artykułem 94(a) Konwencji oraz każdy Załącznik albo poprawkę przyjęte zgodnie z Artykułem 90 Konwencji, w takim zakresie w jakim wszelkie międzynarodowe standardy, o których mowa w Artykule 37 Konwencji i zawarte w takim Załączniku albo poprawce obowiązują wszystkie Umawiające się Strony;

12) „FIR” oznacza Rejon Informacji Powietrznej;

13) „MET ” oznacza Służby Meteorologiczne;

14) „NSA” oznacza Państwową Władzę Nadzorującą;

15) „operacyjny ruch lotniczy” oznacza loty, które nie są wykonywane zgodnie z przepisami określonymi dla ogólnego ruchu lotniczego, a dla których zasady i procedury zostały określone przez właściwe organy władzy krajowej. Operacyjny ruch lotniczy może obejmować loty cywilne, na przykład loty testowe, które wymagają w pewnym stopniu zastosowania odstępstw od przepisów ICAO, aby spełniać wymagania operacyjne takich lotów;

16) „państwowy statek powietrzny” oznacza statek powietrzny wykorzystywany przez służby wojskowe oraz służby porządku publicznego Umawiających się Stron;

17) „służba kontroli taktycznej” oznacza wojskowe udzielenie wsparcia dla Operacyjnego Ruchu Lotniczego celem osiągnięcia wyznaczonej misji i zapewnienia, że utrzymana jest odpowiednia odległość pomiędzy statkami powietrznymi w dowolnym czasie;

18) strona trzecia – każdy podmiot lub organ zaangażowany w zapewnienie służb żeglugi powietrznej w przestrzeni powietrznej Umawiających się Stron lub przestrzeni powietrznej Bałtyckiego FAB;

19) „UER” – oznacza Górny Rejon Informacji Powietrznej;

Artykuł 2

Przedmiot Umowy [Przedmiot Umowy]

Celem niniejszej Umowy jest Ustanowienie Bałtyckiego FAB oraz określenie praw i obowiązków Umawiających się Stron przy uwzględnieniu potrzeby koordynacji działań i rozwoju Bałtyckiego FAB w przyszłości.

Artykuł 3

Ustanowienie Bałtyckiego FAB [Ustanowienie Bałtyckiego FAB]

1. Niniejsza Umowa ustanawia Bałtycki FAB.

2. Niniejsza Umowa dotyczy przestrzeni powietrznej Bałtyckiego FAB, o której mowa w Artykule 4 ustęp 1.

3. Niniejsza Umowa nie tworzy organizacji międzynarodowej z międzynarodową osobowością prawną.

4. Niniejsza Umowa określa ogólne warunki oraz zasady sprawowania zarządu Bałtyckim FAB, zgodnie z którymi Umawiające się Strony muszą zapewniać zarządzanie ruchem lotniczym oraz zapewniania służb ANS w odnośnej przestrzeni powietrznej.

5. Niniejsza Umowa określa ramy, w obrębie których powinny zostać zawarte określone umowy i/lub porozumienia obejmujące obszary ANSP, NSA, Władz Wojskowych, współpracy cywilno-wojskowej i inne niezbędne porozumienia wymagane do realizacji niniejszej Umowy i rozwoju Bałtyckiego FAB.

Artykuł 4

Zakres Bałtyckiego FAB [Zakres Bałtyckiego FAB]

1. Zgodnie z niniejszą Umową przestrzeń powietrzna Bałtyckiego FAB zawiera następujące FIR:

1) FIR Wilno,

2) FIR Warszawa

– zgodnie z opisem zamieszczonym we właściwych Publikacjach AIP w oparciu o odpowiednie dokumenty ICAO.

2. Bałtycki FAB zostaje utworzony na czas nieokreślony.

Artykuł 5

Suwerenność [Suwerenność]

1. Niniejsza Umowa nie narusza pełnej i wyłącznej suwerenności Umawiających się Stron nad przestrzenią powietrzną ponad ich terytorium. W przypadku, gdy FIR albo UIR rozciąga się w przestrzeni powietrznej ponad terytorium drugiej Umawiającej się Strony, suwerenność danej Umawiającej się Strony do tej części przestrzeni powietrznej ponad jego terytorium nie zostaje naruszona.

2. Żaden zapis niniejszej Umowy nie narusza ani nie wpływa na prawa i obowiązki Umawiających się Stron wynikające z Konwencji chicagowskiej lub z innych umów międzynarodowych, których jedno z nich jest stroną.

Artykuł 6

Bezpieczeństwo i Obrona [Bezpieczeństwo i Obrona]

1. Postanowienia niniejszej Umowy nie naruszają kompetencji Umawiających się Stron w zakresie polityki bezpieczeństwa i obronności oraz efektywnej implementacji decyzji Paktu Północnoatlantyckiego (NATO) i/lub innych porozumień dotyczących lotniczego dozorowania, kontroli i obrony.

2. Jeśli właściwe organy władzy jednej z Umawiających się Stron uznaje za zasadne, dla zapewnienia efektywnej współpracy cywilno-wojskowej oraz wojskowo-wojskowej w ramach Bałtyckiego FAB właściwe cywilne i wojskowe organy władzy Umawiających się Stron zawierają odpowiednie pisemne porozumienia.

Artykuł 7

Państwowy Statek Powietrzny [Państwowy Statek Powietrzny]

1. O ile nie postanowiono inaczej lub o ile nie wprowadzono innych regulacji, Artykuł 3 lit. c Konwencji chicagowskiej znajduje pełne zastosowanie do państwowych statków powietrznych.

2. Umawiające się Strony ustanowią uproszczone procedury wydawania zezwoleń dla lotów państwowych statków powietrznych drugiej Umawiającej się Strony do/z oraz nad jej terytorium oraz zezwoleń na prowadzenie operacji wojskowych, uczestnictwo w szkoleniach i ćwiczeniach bez uszczerbku dla interesów bezpieczeństwa narodowego i obronności oraz konstytucyjnych przepisów Umawiających się Stron.

3. W celu realizacji niniejszej Umowy, Umawiające się Strony będą dążyły do zapewnienia zgodności procedur i przepisów dla lotów państwowych statków powietrznych w obszarach określonych w ustępie 1 artykułu 9 niniejszej Umowy z tymi określonymi w sąsiednich funkcjonalnych blokach przestrzeni powietrznej.

Artykuł 8

Cel Bałtyckiego FAB [Cel Bałtyckiego FAB]

Umawiające się Strony zgadzają się, że podstawowym i zasadniczym celem Bałtyckiego FAB jest osiągnięcie optymalnej skuteczności działania w obszarach związanych z bezpieczeństwem, efektywnością lotu, pojemnością, ograniczeniem negatywnego wpływu na środowisko naturalne i efektywnością kosztową, przyczynienie się do skuteczności misji wojskowych poprzez zaprojektowanie przestrzeni powietrznej i organizację zarządzania ruchem lotniczym w odnośnej przestrzeni powietrznej niezależnie od istniejących granic Umawiających się Stron.

Artykuł 9

Zobowiązania Umawiających się Stron [Zobowiązania Umawiających się Stron]

1. Aby osiągnąć cel Bałtyckiego FAB Umawiające się Strony zobowiązują się do współpracy i podejmowania odpowiednich środków, zgodnie ze swoimi przepisami prawa krajowego, w szczególności w następujących obszarach:

1) projektowania i wykorzystania przestrzeni powietrznej;

2) harmonizacji przepisów i procedur;

3) zapewniania służb ANS;

4) współpracy cywilno-wojskowej;

5) opłat;

6) nadzoru nad ANSP;

7) skuteczności działania;

8) zasad sprawowania zarządu w Bałtyckim FAB.

2. Umawiające się Strony zapewniają wdrożenie niniejszej Umowy.

3. Aby osiągnąć cel Bałtyckiego FAB Umawiające się Strony:

1) wdrażają decyzje podejmowane przez Radę i Zarząd Bałtyckiego FAB,

2) działają w dobrej wierze i dokładają najwyższej staranności w celu ustanowienia lub zmiany niezbędnych przepisów prawa krajowego i regulacji, zasad i procedur przy uwzględnieniu ogólnych ram określonych niniejszą Umową;

3) współpracują w celu zharmonizowania istotnych krajowych przepisów i procedur mających znaczenie dla Bałtyckiego FAB i regularnie wzajemnie się konsultują celem zidentyfikowania różnic pomiędzy poszczególnymi systemami prawa, przepisami, procedurami oraz regulacjami mającymi wpływ na Bałtycki FAB, w taki sposób, aby dążyć do zapewnienia możliwej do zrealizowania zgodności.

4. Umawiające się Strony zapewniają, że wszelkie różnice, które pozostają albo zaistnieją nie będą w żaden sposób zagrażały albo wpływały negatywnie na bezpieczeństwo lotów albo efektywność zapewnienia służb w Bałtyckim FAB.

5. Umawiające się Strony zapewniają, że wdrożenie niniejszej Umowy nie będzie miało żadnego negatywnego wpływu na bezpieczne i efektywne przeprowadzanie operacji, ćwiczeń oraz szkolenia wojskowego.

ROZDZIAŁ 2

PRZESTRZEŃ POWIETRZNA

Artykuł 10

Przestrzeń Powietrzna Bałtyckiego FAB [Przestrzeń Powietrzna Bałtyckiego FAB]

1. Aby osiągnąć cel Bałtyckiego FAB określony w Artykule 8 Umawiające się Strony wspólnie projektują struktury przestrzeni powietrznej i zapewniają zarządzanie w jednolitej przestrzeni powietrznej oraz skoordynowany przepływ ruchu lotniczego i zarządzanie pojemnością, uwzględniając proces współpracy Umawiających się Stron na szczeblu międzynarodowym.

2. Umawiające się Strony są obowiązane do współpracy, celem, w szczególności:

1) zaprojektowania struktury odnośnej przestrzeni powietrznej, aby umożliwić defragmentację i dynamiczną sektoryzację, celem ustanowienia obszarów w których wykonywane będą operacje w przestrzeni powietrznej rozciągającej się ponad granicami Umawiających się Stron (cross border area),

2) badania modyfikacji przestrzeni powietrznej mających wpływ na skuteczność działania na poziomie Bałtyckiego FAB oraz

3) rozwijania wspólnej polityki dotyczącej przestrzeni powietrznej Bałtyckiego FAB, przy bliskiej współpracy pomiędzy organami władzy cywilnej i wojskowej.

3. Umawiające się Strony koordynują swoje prace z właściwymi międzynarodowymi organami władzy oraz podmiotami i prowadzą konsultacje z użytkownikami przestrzeni powietrznej, jeżeli zaistnieje taka konieczność.

Artykuł 11

Elastyczne zarządzanie przestrzenią powietrzną [Elastyczne zarządzanie przestrzenią powietrzną]

1. Zgodnie z Artykułem 9 i Artykułem 10 oraz, aby osiągnąć cel Bałtyckiego FAB określony w Artykule 8 niniejszej Umowy, Umawiające się Strony współpracują na poziomie prawnym, operacyjnym i technicznym, aby w sposób wydajny i spójny stosować elastyczne zarządzanie odnośną przestrzenią powietrzną przy uwzględnieniu zarówno wymogów cywilnych jak i wojskowych.

2. Umawiające się Strony zapewniają, że pomiędzy właściwymi instytucjami zapewniającymi służby ATS zostają zawarte wspólne umowy i ustanowione procedury oraz, że organy władzy cywilnej i wojskowej koordynują działania nad swoim terytorium oraz w przestrzeni powietrznej rozciągającej się ponad granicami Umawiających się Stron (cross border area) w zakresie niezbędnym na poziomie strategicznego zarządzania przestrzenią powietrzną.

3. Umawiające się Strony zapewniają, że poziomy przedtaktyczny i taktyczny będą zarządzane odpowiednio na szczeblu instytucji zapewniających służby ATS poprzez koordynowanie działań pomiędzy właściwymi jednostkami służb ATS.

ROZDZIAŁ 3

ZAPEWNIANIE SŁUŻB ŻEGLUGI POWIETRZNEJ

Artykuł 12

Służby żeglugi powietrznej [Służby żeglugi powietrznej]

1. Umawiające się Strony zapewniają następujące służby ANS:

1) służby ruchu lotniczego (ATS);

2) służby łączności, nawigacji i dozorowania (CNS);

3) służby informacji lotniczej (AIS);

4) służby meteorologiczne (MET);

oraz zapewniają:

5) koordynację działań poszukiwawczo-ratowniczych (SAR).

2. W publikacjach AIP Umawiających się Stron wskazuje się ANSP w Bałtyckim FAB wraz z określeniem przestrzeni powietrznej w zakresie ich odpowiedzialności, właściwe organy każdej Umawiającej się Strony zaangażowane w Bałtycki FAB.

3. W razie, gdy ANSP zamierzają korzystać ze służb zapewnianych przez inne certyfikowane instytucje zapewniające służby, to ich pisemne porozumienia formalizujące ich robocze relacje są notyfikowane funkcjonującym w ramach Bałtyckiego FAB właściwym NSA. W odniesieniu do zapewniania wyznaczonych służb ATS lub MET, takie porozumienia podlegają akceptacji Umawiających się Stron.

Artykuł 13

Służby ruchu lotniczego [Służby ruchu lotniczego]

1. Umawiające się Strony zapewniają w drodze wspólnego instrumentu lub w oparciu o uzgodnione procedury wyznaczenie instytucji zapewniającej/-ych służby ATS odnośnej przestrzeni powietrznej. Zasady określone w poprzednim zdaniu obejmują również lotniskowe służby informacji powietrznej, służby ATS ograniczone do stref kontrolowanych lotnisk oraz służby ATS pod nadzorem wojskowym zapewniane przez instytucję/-e zapewniające służby ATS odnośnej przestrzeni powietrznej.

2. Każda z Umawiających się Stron ma prawo do wyznaczenia, uchylenia lub zmiany wyznaczenia jednej lub większej liczby instytucji zapewniających służby ATS celem zapewnienia służb ATS w całości lub w części odnośnej przestrzeni powietrznej. Informacja o takim wyznaczeniu, jego uchyleniu lub zmianie jest notyfikowana drugiej Umawiającej się Stronie w formie pisemnej. Każdą instytucję zapewniająca służby ATS wyznaczoną na podstawie niniejszego ustępu uważa się za wspólnie wyznaczoną przez Umawiające się Strony, poczynając od daty otrzymania notyfikacji o wyznaczeniu przez drugą Umawiającą się Stronę do czasu zmiany lub uchylenia takiego wyznaczenia w rozumieniu niniejszego ustępu.

3. Umawiające się Strony, których odnośna przestrzeń powietrzna dotyczy umów między instytucjami zapewniającymi służby ATS, wyznaczonymi lub nie wyznaczonymi na mocy niniejszej Umowy w zakresie zapewniania służb ATS ponoszą wyłączną odpowiedzialność za zatwierdzenie takich umów. Umawiające się Strony będą mieć prawo do zawierania odpowiednich porozumień lub umów, w odniesieniu do udzielenia takiego zatwierdzenia.

4. Każda z Umawiających się Stron, które zamierzają powierzyć odpowiedzialność za zapewnienie służb ATS w przestrzeni powietrznej Bałtyckiego FAB stronie trzeciej, zapewnia, że w dalszym ciągu spełnia wszystkie postanowienia niniejszej Umowy.

5. Ustępy 1 i 2 niniejszego artykułu stosuje się bez uszczerbku dla zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej umowy porozumień lub umów związanych z zapewnianiem służb ATS.

6. Umawiające się Strony:

1) promują bliską współpracę między swoimi instytucjami zapewniającymi służby ruchu ATS na poziomie krajowym;

2) bezzwłocznie wzajemnie informują się o każdej zmianie dotyczącej warunków certyfikacji albo statusu prawnego wyznaczonych instytucji zapewniających służby ATS;

3) przekazują sobie wzajemnie informacje o prawach i obowiązkach wyznaczonych instytucji zapewniających służby ATS na poziomie krajowym;

7. Umawiające się Strony informują wspólnie Komisję Europejską i pozostałe państwa członkowskie Unii Europejskiej o każdej decyzji podejmowanej na mocy niniejszego Artykułu dotyczącej wyznaczenia instytucji zapewniającej/-cych służby ATS w odnośnej przestrzeni powietrznej.

Artykuł 14

Służby łączności, nawigacji i dozorowania [Służby łączności, nawigacji i dozorowania]

Umawiające się Strony prowadzą prace zmierzające do wprowadzenia wspólnych systemów technicznych i efektywnego kosztowo rozmieszczenia infrastruktury do zapewnienia służb CNS przez ANSP Umawiających się Stron poprzez wspólne zaprojektowanie, nabycie, rozmieszczenie, obsługę i utrzymanie infrastruktury, systemów i sprzętu CNS.

Artykuł 15

Służba informacji lotniczej [Służba informacji lotniczej]

1. Umawiające się Strony koordynują zapewnianie służb AIS.

2. Na potrzeby sytuacji awaryjnych AIS może być zapewniana przez Umawiającą się Stronę w imieniu innej Umawiającej się Strony.

3. Właściwe organy władzy i instytucje zapewniające służbę AIS zawierają odpowiednie porozumienia.

Artykuł 16

Służby meteorologiczne [Służby meteorologiczne]

1. Każda Umawiająca się Strona może wyznaczyć instytucję zapewniającą lotnicze służby MET na zasadach wyłączności notyfikując Zarządowi Bałtyckiego FAB albo, mogą wspólnie wyznaczyć według uzgodnionych procedur instytucję/-e zapewniającą/-e służby MET dla Bałtyckiego FAB.

2. Jeżeli Umawiające się Strony wyznaczają instytucję zapewniającą służbę MET dla lotnictwa na zasadach wyłączności, każde z nich zapewnia współpracę pomiędzy instytucjami zapewniającymi służby MET dla lotnictwa.

3. W celu zapewniania służb MET właściwe organy władzy oraz ANSPs zapewniające służby MET zawierają odpowiednie porozumienia.

4. Umawiające się Strony informują Komisję Europejską i pozostałe państwa członkowskie Unii Europejskiej o każdej decyzji podejmowanej na mocy niniejszego Artykułu dotyczącej wyznaczenia instytucji zapewniających służby MET w odnośnej przestrzeni powietrznej.

Artykuł 17

Poszukiwanie i Ratownictwo [Poszukiwanie i Ratownictwo]

1. Każda Umawiająca się Strona organizuje i utrzymuje swój system ASAR/SAR zgodnie z przepisami prawa krajowego.

2. Umawiające się Strony zapewniają, że zostaną zawarte wspólne umowy dotyczące systemów ASAR/SAR umożliwiające współpracę w najwyższym możliwym zakresie. Takie umowy będą uwzględniały porozumienia Bałtyckiego FAB dotyczące ewentualnej delegacji służb ATS.

Artykuł 18

Relacje między instytucjami zapewniającymi służby [Relacje między instytucjami zapewniającymi służby]

1. Dla realizacji postanowień Artykułu 3 ustępu 4 niniejszej Umowy ANSP Umawiających się Stron są upoważnione do sformalizowania relacji w zakresie niezbędnym dla potrzeb Bałtyckiego FAB.

2. Sformalizowanie relacji między ANSP określone w ustępie 1 niniejszego artykułu jest dokonywane w drodze sporządzonych na piśmie porozumień albo równoważnych ustaleń prawnych dotyczących funkcji, zadań i służb, które będą zapewniane w odnośnej przestrzeni powietrznej.

3. Każde takie porozumienie albo równoważne ustalenia prawne między ANSP są konsultowane z Zarządem Bałtyckiego FAB a następnie notyfikowane Radzie Bałtyckiego FAB i odpowiednim organom władzy Umawiających się Stron.

Artykuł 19

Relacje między ANSP i stronami trzecimi [Relacje między ANSP i stronami trzecimi]

1. W przypadku, gdy ANSP Umawiającej się Strony zamierza zawrzeć porozumienia albo dokonać równoważnych ustaleń prawnych dotyczących zapewniania służb ATS przez wyznaczoną ANSP innego państwa niebędącego drugą Umawiającą się Stroną, takie porozumienia lub równoważne ustalenia prawne są notyfikowane Zarządowi Bałtyckiego FAB, a odpowiednie Umawiające się Strony zapewniają, że takie porozumienia lub równoważne ustalenia prawne nie mają wpływu na niniejszą Umowę.

2. Umawiające się Strony mogą zawierać porozumienie ze stronami trzecimi, wspólnie lub oddzielnie na potrzeby realizacji swojego/swoich zadań.

ROZDZIAŁ 4

WSPÓŁPRACA CYWILNO-WOJSKOWA I WOJSKOWO-WOJSKOWA

Artykuł 20

Działania wojskowe [Działania wojskowe]

1. Postanowienia niniejszej Umowy nie naruszają wymogów krajowych Umawiających się Stron związanych z porządkiem publicznym, interesami bezpieczeństwa i obronności, a każda Umawiająca się Strona jest upoważniona do stosowania dowolnego środka do ochrony jej interesów związanych z bezpieczeństwem narodowym i obronnością.

2. Z uwzględnieniem zasad elastycznego zarządzania przestrzenią powietrzną (FUA) oraz zgodnie z istniejącymi krajowymi porozumieniami dotyczącymi współpracy cywilno-wojskowej i wojskowo-wojskowej oraz mającymi zastosowanie międzynarodowymi umowami, odpowiednie organy władzy Umawiających się Stron mogą zawrzeć, w stosownym miejscu i czasie, pisemne porozumienia, aby umożliwić przeprowadzenie operacji wojskowych oraz działań szkoleniowych państwowym statkom powietrznym w odnośnej przestrzeni powietrznej niezależnie od istniejących granic pomiędzy Umawiającymi się Stronami.

3. Umawiające się Strony zezwalają na zapewnianie transgranicznych służb ATS państwowym statkom powietrznym operujących zarówno w ogólnym ruchu lotniczym, jak i operacyjnym ruchu lotniczym przez właściwą instytucję zapewniającą służby ATS drugiej Umawiającej się Strony zgodnie z odpowiednimi pisemnymi porozumieniami notyfikowanymi Zarządowi Bałtyckiego FAB.

4. Umawiające się Strony mogą zezwolić na zapewnienie służb kontroli taktycznej dla operacyjnego ruchu lotniczego przez jednostki obrony powietrznej oraz jednostki dowodzenia i kierowania lotnictwem szczebla taktycznego drugiej Umawiającej się Strony (włączając inne jednostki dowodzenia i kierowania Zintegrowanym Systemem Obrony Powietrznej NATO, odpowiedzialne za zapewnienie służb dowodzenia i kierowania lotnictwem szczebla taktycznego nad terytorium drugiej Umawiającej się Strony) na podstawie odpowiednich pisemnych porozumień notyfikowanych Zarządowi Bałtyckiego FAB.

5. W odniesieniu do zapewnienia służb transgranicznych w odnośnej przestrzeni powietrznej, Umawiające się Strony zachęcają do bliższej współpracy pomiędzy właściwymi ANSP i odpowiednimi jednostkami obrony powietrznej oraz jednostkami dowodzenia i kierowania lotnictwem szczebla taktycznego.

6. Umawiające się Strony dokładają najwyższych starań, aby zharmonizować odpowiednie porozumienia cywilne i wojskowe, celem usprawnienia współpracy cywilno-wojskowej, w szczególności, w obszarze bezpieczeństwa, obronności i bezpieczeństwa narodowego.

ROZDZIAŁ 5

OPŁATY

Artykuł 21

Opłaty [Opłaty]

1. Umawiające się Strony, dążą do zastosowania jednej stawki jednostkowej opłaty trasowej w odnośnej przestrzeni powietrznej i dołożą starań, aby ustanowić wspólną strefę opłat w odnośnej przestrzeni powietrznej.

2. Na potrzeby określone w ustępie 1 niniejszego artykułu oraz przed wprowadzeniem i zastosowaniem jednej stawki jednostkowej opłaty trasowej w odnośnej przestrzeni powietrznej, Zarząd Bałtyckiego FAB:

1) opracowuje i wprowadza wspólne zasady regulujące politykę opłat w odnośnej przestrzeni powietrznej, przy uwzględnieniu możliwości zastosowania krajowych zwolnień z opłat;

2) koordynuje swoje stawki jednostkowe opłaty trasowej w odnośnej przestrzeni powietrznej;

3) podejmuje decyzję w sprawie wprowadzenia, warunków i stosowania jednej stawki jednostkowej opłaty trasowej w odnośnej przestrzeni powietrznej oraz ustanowienia wspólnej strefy pobierania opłat w odnośnej przestrzeni powietrznej;

4) proponuje wspólną jedną stawkę jednostkową opłaty trasowej w odnośnej przestrzeni powietrznej właściwemu organowi Europejskiej Organizacji ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej (EUROCONTROL) do zatwierdzenia.

3. Umawiające się Strony, w szczególności:

1) realizują wspólnie niezbędne obowiązki związane ze wspólną strefą opłat trasowych w odnośnej przestrzeni powietrznej;

2) zawierają odpowiednie porozumienia, aby zapewnić spójność i jednolitość przy stosowaniu przepisów i regulacji dotyczących opłat;

3) jeżeli zaistnieje potrzeba zapewniają wspólne współdziałanie z EUROCONTROL.

ROZDZIAŁ 6

NADZÓR

Artykuł 22

Nadzór [Nadzór]

1. Umawiające się Strony zapewniają, że NSA ściśle współpracują przy nadzorze nad ANSP w ramach Bałtyckiego FAB oraz, że ich praktyki są zharmonizowane. Na potrzeby takiej współpracy, NSA zawierają porozumienie.

2. NSA, które certyfikują ANSP zapewniającą służby transgraniczne w odnośnej przestrzeni powietrznej, odpowiadają za nadzór nad tą ANSP, w ścisłej współpracy z NSA drugiej Umawiającej się Strony.

3. Jeżeli Umawiająca się Strona, nad terytorium której są zapewniane służby ANS, o których mowa w ustępie 2 niniejszego artykułu, wymaga, aby jego własny organ NSA sprawował nadzór, takie organy NSA obu Umawiających się Stron uzgadniają warunki, zgodnie z którymi sprawowany jest taki nadzór.

4. Umawiające się Strony zapewniają, że ich NSA ustanawiają wspólny mechanizm wymiany informacji, konsultacji oraz koordynacji dla zapewnienia służb transgranicznych, dla zapewnienia, że niezbędne środki naprawcze będą mogły być podejmowane bez opóźnienia oraz, że decyzje podejmowane zgodnie z niniejszym Artykułem będą egzekwowane.

ROZDZIAŁ 7

SKUTECZNOŚĆ DZIAŁANIA

Artykuł 23

Skuteczność działania [Skuteczność działania]

1. Umawiające się Strony wdrażają system skuteczności działania Bałtyckiego FAB i stosują plan skuteczności działania Bałtyckiego FAB zgodny z ogólnounijnymi celami w zakresie skuteczności działania i uwzględniający potrzeby wojskowe. Plan skuteczności działania Bałtyckiego FAB podlega konsultacjom z właściwymi interesariuszami.

2. Plan skuteczności działania Bałtyckiego FAB jest opracowywany wspólnie przez NSA Umawiających się Stron i zatwierdzony przez Zarząd Bałtyckiego FAB. Taki plan skuteczności działania:

1) zawiera cele w zakresie skuteczności działania Bałtyckiego FAB dotyczące przynajmniej następujących kluczowych obszarów działalności: bezpieczeństwa, ochrony środowiska, pojemności, efektywności kosztowej, efektywności lotu;

2) określa zestaw przejrzystych i mierzalnych kluczowych wskaźników efektywności dla kluczowych obszarów działalności na określony okres referencyjny;

3) zawiera system zachęt Bałtyckiego FAB.

3. Zarząd Bałtyckiego FAB:

1) ustala cele w zakresie skuteczności działania na poziomie Bałtyckiego FAB oraz koordynuje przygotowanie i realizację krajowych planów skuteczności działania;

2) podejmuje decyzję o wdrożeniu i elementach planu skuteczności działania Bałtyckiego FAB.

4. Zarząd Bałtyckiego FAB, w imieniu Umawiających się Stron przeprowadza regularne przeglądy wdrażania celów skuteczności działania Bałtyckiego FAB, dokonuje okresowej oceny projektu i funkcjonowania systemu skuteczności działania Bałtyckiego FAB oraz w razie potrzeby przekazuje NSA Umawiających się Stron wnioski dotyczące podjęcia środków naprawczych.

ROZDZIAŁ 8

SPRAWOWANIE ZARZĄDU

Artykuł 24

Rada Bałtyckiego FAB [Rada Bałtyckiego FAB]

1. Rada Bałtyckiego FAB składa się z następujących wyznaczonych przedstawicieli każdej Umawiającej się Strony:

1) ministra właściwego do spraw lotnictwa cywilnego albo osoby należycie upoważnionej przez ministra właściwego do spraw lotnictwa cywilnego do działania w imieniu tego ministra;

2) ministra odpowiedzialnego za obronę narodową lub osoby należycie upoważnionej przez ministra odpowiedzialnego za obronę narodową do działania w imieniu tego ministra;

3) osoby kierującej NSA albo osoby należycie przez nią upoważnionej do działania w jej imieniu;

4) osoby kierującej wyznaczoną ANSP zapewniającą służby trasowe w odnośnej przestrzeni powietrznej albo osoby należycie przez nią upoważnionej do działania w jej imieniu.

2. Inni uczestnicy mogą również brać udział w charakterze obserwatorów na zaproszenie Rady Bałtyckiego FAB.

3. Radzie Bałtyckiego FAB przewodniczy naprzemiennie jedna z Umawiających się Stron. Okres przewodnictwa trwa 12 miesięcy, przy czym pierwszy okres rozpoczyna się w dniu wejścia w życie niniejszej Umowy. Pierwszym przewodniczącym jest przedstawiciel Litwy, zgodnie z postanowieniem ustępu 1 pkt 1 niniejszego artykułu.

4. Decyzje Rady Bałtyckiego FAB są podejmowane jednomyślnie, w drodze głosowania. Każde z Umawiających się Stron ma jeden głos. Ze wszystkich posiedzeń Rady Bałtyckiego FAB powinny być zachowywane protokoły.

5. Zasady postępowania, przyjęte przez Radę Bałtyckiego FAB zawierają ustalenia dotyczące, w szczególności, zwoływania posiedzeń, jej spraw finansowych, wcześniejszego wysyłania porządku obrad i związanych dokumentów, oraz jeżeli ma to zastosowanie, procedury dotyczące głosowania i odbywania posiedzeń, w tym możliwości podejmowania decyzji w drodze korespondencyjnej lub przy użyciu innego elektronicznego środka.

6. Rada Bałtyckiego FAB odbywa posiedzenia w zależności od potrzeb, przynajmniej dwa razy w roku na zaproszenie Przewodniczącego. Każdy członek Rady Bałtyckiego FAB jest upoważniony do wnioskowania o zwołanie posiedzenia.

7. Rada Bałtyckiego FAB podejmuje decyzje w celu:

1) zapewnienia realizacji niniejszej Umowy oraz realizacji celów Bałtyckiego FAB w ujęciu ogólnym;

2) wspierania harmonizacji istotnych krajowych przepisów i procedur;

3) usprawnienia wspólnego procesu wyznaczania instytucji zapewniających służby ATS;

4) zatwierdzania stanowisk Umawiających się Stron odnośnie stosowania umów i przepisów międzynarodowych dotyczących, w szczególności, pracy ICAO, EUROCONTOL, Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego oraz wspólnych przedsięwzięć w dziedzinie zarządzania ruchem lotniczym i służb ANS;

5) proponowania przystąpienia innego państwa do niniejszej Umowy i podjęcia niezbędnych kroków;

6) określania celów strategicznych dla rozwoju Bałtyckiego FAB;

7) realizacji innych zadań związanych z przepisami Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej.

8. Rada Bałtyckiego FAB powołuje Biuro Zarządzania Bałtyckim FAB (zwane dalej „Bałtycki FAB MO”).

9. Bałtycki FAB MO wspiera Zarząd Bałtyckiego FAB i inne działania związane z FAB. Funkcjonowanie Bałtyckiego FAB MO finansowane jest z opłat za ANS i składek dla organizacji międzynarodowych, instytucji finansowych, jak również innych osób prawnych. Ustalenia robocze odnośnie Bałtyckiego FAB MO są przyjmowane przez Zarząd Bałtyckiego FAB. Umawiające się Strony zapewniają, że Bałtycki FAB MO posiada odpowiednie zasoby do realizacji przydzielonych zadań oraz zapewnienia wsparcia dla Zarządu Bałtyckiego FAB zgodnie z potrzebami.

Artykuł 25

Zarząd Bałtyckiego FAB [Zarząd Bałtyckiego FAB]

1. W skład Zarządu Bałtyckiego FAB wchodzą następujący wyznaczeni przedstawiciele każdej Umawiającej się Strony:

1) osoba należycie upoważniona przez ministra właściwego do spraw lotnictwa cywilnego do działania w imieniu takiego ministra;

2) osoba należycie upoważniona przez ministra odpowiedzialnego za obronę narodową do działania w imieniu takiego ministra;

3) osoba należycie upoważniona przez osobę kierującą NSA do podejmowania działań w jej imieniu;

4) osoba należycie upoważniona przez osobę kierującą wyznaczoną ANSP zapewniającą służby trasowe w odnośnej przestrzeni powietrznej do podejmowania działań w jej imieniu.

2. Inni uczestnicy mają również prawo brać udział w charakterze obserwatorów na zaproszenie Zarządu Bałtyckiego FAB.

3. Zarządowi Bałtyckiego FAB naprzemiennie przewodniczy jedna z Umawiających się Stron. Okres sprawowania przewodnictwa trwa dwanaście (12) miesięcy, przy czym pierwszy okres rozpoczyna się w dniu wejścia w życie niniejszej Umowy. Pierwszym przewodniczącym jest przedstawiciel Polski zgodnie z postanowieniami ustępu 1 pkt 1 niniejszego Artykułu.

4. Decyzje Zarządu Bałtyckiego FAB są podejmowane jednomyślnie, w drodze głosowania. Każda z Umawiających się Stron ma jeden głos. Ze wszystkich posiedzeń Zarządu Bałtyckiego FAB powinny być zachowywane protokoły.

5. Zasady postępowania przyjęte przez Zarząd Bałtyckiego FAB zawierają ustalenia dotyczące w szczególności zwoływania posiedzeń, jego spraw finansowych, wcześniejszego wysyłania porządku obrad i związanych dokumentów, oraz, jeżeli ma to zastosowanie, procedury odnośnie głosowania i odbywania posiedzeń, w tym możliwości podejmowania decyzji w drodze korespondencyjnej lub przy użyciu innych środków elektronicznych.

6. Zarząd Bałtyckiego FAB odbywa posiedzenia w zależności od potrzeb, co najmniej dwa razy w roku na zaproszenie Przewodniczącego. Każdy przedstawiciel Umawiającej się Strony wyznaczony do Zarządu jest upoważniony do wnioskowania o zwołanie posiedzenia.

7. Zadaniem Zarządu Bałtyckiego FAB jest podejmowanie decyzji, o których mowa w niniejszej Umowie i dla realizacji celów:

1) zarządzania wdrożeniem niniejszej Umowy i wypełnienia celów Bałtyckiego FAB w ujęciu ogólnym;

2) określenia rozwoju współpracy cywilnej i wojskowej;

3) uzgadniania wspólnego projektowania i polityki dla odnośnej przestrzeni powietrznej;

4) określenia współpracy w zakresie stosowania elastycznego użytkowania przestrzeni powietrznej;

5) zatwierdzenia porozumień o zapewnianiu służb ruchu lotniczego w odnośnej przestrzeni powietrznej;

6) przyjęcia polityki opłat znajdującej zastosowanie w odnośnej przestrzeni powietrznej oraz zmierzania do ustalenia jednej stawki jednostkowej dla trasowego ruchu lotniczego w odnośnej przestrzeni powietrznej po pierwszym okresie referencyjnym systemu skuteczności działania;

7) zapewnienia wdrożenia wspólnego kompleksowego systemu zarządzania bezpieczeństwem;

8) zatwierdzania porozumień dotyczących nadzoru nad ANSP opracowywanych przez NSA;

9) określenia celów strategicznych dla rozwoju Bałtyckiego FAB, ocenienia rezultatów osiągniętych i podejmowania stosownych działań, o ile takie są wymagane;

10) podejmowania decyzji i zatwierdzania planów skuteczności działania i odnośnych celów w zakresie skuteczności działania;

11) przyjmowania własnych zasad postępowania oraz zasad postępowania komitetów i grup roboczych;

12) powoływania komitetów innych niż ustanowione na mocy niniejszej Umowy oraz grup roboczych do pomocy w konkretnych sprawach i zatwierdzania propozycji komitetów i grup roboczych;

13) zapewniania koordynacji Bałtyckiego FAB z sąsiadującymi funkcjonalnymi blokami przestrzeni oraz krajami;

14) koordynowania stanowisk Umawiających się Stron odnośnie stosowania umów i przepisów międzynarodowych dotyczących, w szczególności, pracy ICAO, EUROCONTROL, Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego oraz wspólnych przedsięwzięć w dziedzinie zarządzania ruchem lotniczym i służb żeglugi powietrznej;

15) ułatwiania rozstrzygania sporów zaistniałych pomiędzy Umawiającymi się Stronami;

16) podejmowania niezbędnych środków w sytuacji odstąpienia od Umowy przez Umawiającą się Stronę;

17) proponowania zmian do niniejszej Umowy;

18) zapewnienia konsultacji z udziałem ANSP, użytkowników przestrzeni powietrznej oraz innych interesariuszy, w razie potrzeby;

19) podejmowania decyzji w innych sprawach zleconych przez Umawiające się Strony lub zaproponowanych przez wyznaczonego członka Zarządu Bałtyckiego FAB.

8. Decyzje Zarządu Bałtyckiego FAB wchodzą w życie po upływie dwóch miesięcy od dnia ich podjęcia, o ile Umawiająca się Strona nie poinformuje Zarządu Bałtyckiego FAB w terminie dwóch tygodni od podjęcia decyzji, że może wdrożyć taką decyzję wyłącznie za zgodą lub akceptacją albo dowolną inną decyzją swojego rządu zgodnie z przepisami prawa krajowego. W takim przypadku, decyzja wejdzie w życie po upływie następnego dnia roboczego od dnia poinformowania drugiej Umawiającej się Strony, że uzyskano wyżej wymienioną zgodę, akceptację lub inną decyzję, o ile treść tych decyzji nie stanowi inaczej.

Artykuł 26

Komitety i grupy robocze [Komitety i grupy robocze]

1. Aby spełnić cel Bałtyckiego FAB oraz aby wesprzeć Zarząd Bałtyckiego FAB, Zarząd Bałtyckiego FAB może powoływać komitety i grupy robocze, które będą składały się z ekspertów cywilnych i wojskowych wskazanych przez Umawiające się Strony.

2. W posiedzeniach komitetów i grup roboczych w charakterze obserwatorów mogą brać udział osoby inne niż eksperci, o których mowa w ustępie 1 niniejszego Artykułu:

1) na zaproszenie Zarządu Bałtyckiego FAB;

2) na zaproszenie komitetu lub grupy roboczej – po uprzedniej akceptacji takiego zaproszenia przez Zarząd Bałtyckiego FAB lub Bałtyckiego FAB MO;

3. Tryb pracy komitetów i grup roboczych określa się w regulaminie pracy komitetów i grup roboczych przyjętym przez Zarząd Bałtyckiego FAB.

4. Zgodnie z niniejszą Umową:

1) Zarząd Bałtyckiego FAB powołuje:

a) Komitet ds. Przestrzeni Powietrznej, który wspomaga Zarząd Bałtyckiego FAB przy wdrażaniu Bałtyckiego FAB oraz wykonuje zadania powierzone mu przez Zarząd Bałtyckiego FAB,

b) Komitet Strategiczny, Ekonomiczny i ds. Skuteczności Działania, który wspomaga Zarząd Bałtyckiego FAB przy wdrażaniu Artykułu 21 i 23 i innych oraz wykonuje zadania powierzone mu przez Zarząd Bałtyckiego FAB,

c) Komitet ds. Bezpieczeństwa, który wspomaga Zarząd Bałtyckiego FAB przy wdrażaniu Bałtyckiego FAB oraz wykonuje zadania powierzone mu przez Zarząd Bałtyckiego FAB,

d) Komitet Operacyjno-Techniczny, który wspomaga Zarząd Bałtyckiego FAB przy wdrażaniu Artykułów 13, 14, 15 i 17 oraz wykonuje inne zadania powierzone mu przez Zarząd Bałtyckiego FAB;

2) Zarząd Bałtyckiego FAB może ustanowić inne specjalistyczne komitety, jeśli zaistnieje taka potrzeba.

ROZDZIAŁ 9

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA

Artykuł 27

Odpowiedzialność odszkodowawcza [Odpowiedzialność odszkodowawcza]

1. W odnośnej przestrzeni powietrznej, Umawiająca się Strona pokrywa każdą szkodę, o której mowa w ustępie 3 niniejszego artykułu, wynikającą ze zdarzenia:

1) zaistniałego w przestrzeni powietrznej nad jego terytorium lub znajdującej się w obszarze jego odpowiedzialności zgodnie z zasadami ICAO;

2) spowodowanego z winy instytucji zapewniającej służby ATS o których mowa w Artykule 12 niniejszej Umowy, albo z winy jej przedstawiciela albo innej osoby działającej w jej imieniu, z winy instytucji zapewniających służby ATS innych niż instytucja/-e zapewniająca służby ruchu lotniczego, której/-rych główne miejsce działalności znajduje się na terytorium Umawiającej się Strony miejsca zdarzenia (zwana dalej instytucją faktycznie zapewniającą służby ATS). Z zastrzeżeniem ustępu 5, nie jest możliwe dochodzenie roszczeń bezpośrednio od instytucji faktycznie zapewniającej służby ruchu lotniczego ani od jej przedstawiciela/-li ani od żadnej innej osoby działającej w jej imieniu.

2. Prawo do odszkodowania, o którym mowa w ustępie 1 niniejszego Artykułu wygasa, jeśli nie zostanie wszczęte postępowanie w terminie dwóch lat od wydania ostatecznych orzeczeń, jak przewidziano w ustępie 3 niniejszego Artykułu.

3. Odszkodowania, o którym mowa w ustępie 1 niniejszego Artykułu, można dochodzić wyłącznie za szkodę, która nie została zrekompensowana na mocy jakiegokolwiek innego prawomocnego orzeczenia sądowego wydanego zgodnie z właściwymi krajowymi i międzynarodowymi przepisami prawa i regulacjami.

4. Roszczenia o odszkodowanie, o których mowa w ustępie 1 niniejszego Artykułu są wnoszone we właściwej Umawiającej się Stronie. Takie roszczenie zostaje rozpatrzone i zostaje wydane rozstrzygnięcie przez właściwe organy władzy zgodnie z odpowiednimi krajowymi przepisami prawa i regulacjami właściwej Umawiającej się Strony. Jeśli nie będzie możliwe osiągnięcie porozumienia w sprawie roszczenia, spór zostaje rozstrzygnięty przez właściwy sąd takiej właściwej Umawiającej się Strony zgodnie z obowiązującymi w nim krajowymi przepisami prawa i regulacjami.

5. Instytucja faktycznie zapewniająca służby ATS zwraca Umawiającej się Stronie, o której mowa w ustępie 1 niniejszego Artykułu wszelkie koszty wypłaconego odszkodowania albo koszty poniesione w wyniku szkody powstałej spowodowanej z jej własnej winy albo winy jej przedstawicieli lub dowolnej innej osoby działającej w jej imieniu. Umawiająca się Strona instytucji faktycznie zapewniającej służby ATS zapewnia wyegzekwowanie takiego obowiązku, a w przypadku zwłoki instytucji faktycznie zapewniającej służby ATS przejmuje jej zobowiązanie na pierwsze żądanie, o zwrot kosztów właściwej Umawiającej się Strony.

6. Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie uniemożliwia Umawiającej się Stronie, o której mowa w ustępie 1 niniejszego Artykułu, oraz Umawiającej się Stronie instytucji faktycznie zapewniającej służby ATS wyrażenia zgody na podział kosztów wynikających ze szkody, o której mowa w ustępie 1 niniejszego artykułu.

7. Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie ogranicza roszczeń regresowych Umawiającej się Strony albo instytucji faktycznie zapewniającej służby ATS wobec dowolnej innej osoby fizycznej albo prawnej.

8. Umawiające się Strony informują się wzajemnie, z chwilą otrzymania każdej informacji dotyczącej jakiegokolwiek roszczenia, o którym mowa w ustępie 1 i 3 niniejszego Artykułu, jak również, gdy roszczenie zostanie ostatecznie zaspokojone.

9. Wyznaczone instytucje zapewniające służby ruchu lotniczego utrzymują odpowiednie zabezpieczenie w związku z odpowiedzialnością odszkodowawczą powstałą na mocy niniejszej Umowy, w taki sposób, by móc wykonać zobowiązanie nałożone na nie zgodnie z ustępem 5 niniejszego Artykułu dotyczące zwrotu kosztów Umawiającej się Strony, o której mowa w ustępie 1 niniejszego Artykułu.

10. Niniejszy rozdział znajduje zastosowanie bez uszczerbku dla międzynarodowych umów dotyczących szkody spowodowanej przez siły zbrojne jednej z Umawiających się Stron na terytorium drugiej Umawiającej się Strony.

ROZDZIAŁ 10

WYPADKI I POWAŻNE INCYDENTY

Artykuł 28

Badanie wypadków i poważnych incydentów [Badanie wypadków i poważnych incydentów]

1. W przypadku wypadku albo poważnego incydentu lotniczego, według definicji Konwencji chicagowskiej, w przestrzeni powietrznej Bałtyckiego FAB, który wydarzy się w przestrzeni powietrznej nad terytorium Umawiającej się Strony lub pozostającym w jej obszarze odpowiedzialności zgodnie z zasadami ICAO (zwanej dalej Umawiającą się Stroną, w której nastąpiło zdarzenie), a kontrolowaną przez ANSP inną niż instytucja/-e, której/-ych główne miejsce/-a działalności znajduje się na terytorium Umawiającej się Strony w którym nastąpiło zdarzenie (zwana dalej instytucją faktycznie zapewniającą służby ANS), Umawiająca się Strona instytucji faktycznie zapewniającej służby ANS powiadamia bezzwłocznie właściwe organy władzy Umawiającej się Strony, w której nastąpiło zdarzenie, w najbardziej odpowiedni i szybki sposób. Zawiadomienie będzie miało przynajmniej taką samą treść jak zawiadomienie zawarte w Załączniku 13 do Konwencji chicagowskiej.

2. Umawiająca się Strona, w której nastąpiło zdarzenie, albo Umawiająca się Strona prowadząca dochodzenie zgodnie z Załącznikiem 13 do Konwencji chicagowskiej otrzymuje i uzyskuje dostęp do niezbędnych materiałów od wszystkich odpowiednich ANSP i właściwych organów władz Umawiających się Stron, celem umożliwienia przeprowadzenia dochodzenia w sprawie wypadku albo poważnego incydentu.

3. Umawiająca się Strona instytucji faktycznie zapewniającej służby ANS udziela, zgodnie z krajowymi przepisami prawa i regulacjami Umawiającej się Stronie prowadzącej dochodzenie dostęp do obiektów, urządzeń i materiałów instytucji faktycznie zapewniającej służby ANS i informacji będących w posiadaniu własnych właściwych organów władzy. Dostarczona informacja jest wykorzystywana wyłącznie w celu dla którego została udostępniona i nie można jej upubliczniać bez zgody Umawiającej się Strony, która dostarczyła taką informację.

4. Umawiające się Strony zapewniają, że wszystkim instytucjom, których dotyczą postanowienia ustępu 1 i 2 niniejszego Artykułu znane są właściwe środki porozumiewania się.

5. Umawiająca się Strona instytucji faktycznie zapewniającej służby ANS uzyskuje możliwość wyznaczenia obserwatora, który będzie obecny podczas prowadzenia czynności dochodzeniowych.

6. Każda Umawiająca się Strona, która na prośbę Umawiającej się Strony prowadzącej dochodzenie dostarczyła informację albo zapewniła dostęp do swoich właściwych organów władzy lub ANSP ma prawo wyznaczyć akredytowanego przedstawiciela, który będzie uczestniczył w czynnościach dochodzeniowych.

7. Jeśli Strona prowadząca dochodzenie wyraźnie domaga się uczestnictwa Umawiającej się Strony instytucji faktycznie zapewniającej służby ANS, to taka Strona wyznaczy akredytowanego przedstawiciela.

8. Właściwe organy władzy Umawiającej się Strony prowadzącej dochodzenie dostarczają właściwym organom władzy Umawiającej się Strony instytucji faktycznie zapewniającej służby ANS ostateczny raport z dochodzenia w oparciu o swoje własne przepisy krajowe.

9. Na wniosek drugiej Umawiającej się Strony ostateczny raport z dochodzenia i zalecenia bezpieczeństwa wynikające z dochodzenia są jej udostępniane.

10. Jeśli Umawiająca się Strona prowadząca dochodzenie zidentyfikuje jakiekolwiek nieprawidłowości dotyczące funkcjonowania Bałtyckiego FAB, bezzwłocznie powiadomi o tym fakcie Zarząd Bałtyckiego FAB.

11. Wymiana informacji, zawiadomienia i raporty są sporządzane w języku angielskim.

12. Celem poprawy bezpieczeństwa i promowania najlepszych praktyk, Umawiające się Strony mogą wyznaczyć/powołać Komitet Dochodzeniowy Bałtyckiego FAB składający się z ekspertów cywilnych i wojskowych do wspólnego badania lotniczych wypadków i poważnych wypadków, w tym zdarzeń w obszarze ATM.

13. W przypadku wypadków, poważnych incydentów i zdarzeń w obszarze ATM:

1) w których udział biorą cywilne i państwowe statki powietrzne, i/albo

2) w których udział biorą cywilne i wojskowe instytucje ANSP, i/albo

3) w których udział biorą instytucje ANSP z więcej niż jednej Umawiającej się Strony, i/albo

4) w okresie delegowania służb,

– Umawiające się Strony zapewniają, że w czasie prowadzenia dochodzenia, najlepiej prowadzonego wspólnie, zostanie zastosowana taka sama klasyfikacja zdarzeń, jak określono w odpowiednich przepisach – ICAO SARPs, Eurocontrol ESSARs i innych regulacjach Unii Europejskiej.

ROZDZIAŁ 11

POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE

Artykuł 29

Rozstrzyganie sporów [Rozstrzyganie sporów]

1. Wszelkie spory wynikające pomiędzy Umawiającymi się Stronami dotyczące interpretacji, stosowania lub wykonywania niniejszej Umowy, w tym jej istnienia, ważności lub rozwiązania podlegają negocjacjom prowadzonym bezpośrednio między Umawiającymi się Stronami.

2. Jeśli spór nie może być rozstrzygnięty w okresie trzech miesięcy w drodze bezpośrednich negocjacji pomiędzy Umawiającymi się Stronami, spór zostaje poddany do rozstrzygnięcia przez Radę Bałtyckiego FAB, który wyznaczy jedną osobę, lub jeśli istnieje taka konieczność, większą liczbę osób do prowadzenia bezpośrednich negocjacji między Umawiającymi się Stronami lub wykorzysta wszelkie inne środki, aby rozstrzygnąć taki spór.

3. Jeśli spór nie może być rozstrzygnięty przez Radę Bałtyckiego FAB w okresie trzech miesięcy od jego przedłożenia Radzie Bałtyckiego FAB, każda z zainteresowanych Umawiających się Stron ma prawo do przekazania sporu do rozstrzygnięcia w drodze arbitrażu zgodnie z „Fakultatywnymi Regułami Arbitrażu Stałego Trybunału Arbitrażowego do Rozstrzygania Sporów między Dwoma Państwami”. Koszty postępowania arbitrażowego, w tym opłaty i wydatki, będą równo podzielone pomiędzy Umawiające się Strony – strony postępowania arbitrażowego.

4. Orzeczenia trybunału arbitrażowego są wiążące dla Umawiających się Stron – stron sporu.

Artykuł 30

Przystąpienie innego Państwa do niniejszej Umowy [Przystąpienie innego Państwa do niniejszej Umowy]

1. Niniejsza Umowa jest otwarta do przystąpienia. Każde Państwo pragnące stać się stroną niniejszej Umowy składa swój wniosek do Rady Bałtyckiego FAB, który w imieniu Umawiających się Stron przedstawia Państwu pragnącemu stać się stroną niniejszej Umowy warunki przystąpienia, a Umawiającym się Stronom wszystkie wynikające z tego przystąpienia zmiany niezbędne w niniejszej Umowie. Gdy Umawiające się Strony wyrażą zgodę, wszelkie wynikłe zmiany niezbędne w niniejszej Umowie stają się przedmiotem umowy o przystąpieniu zawieranej między Umawiającymi się Stronami i Państwem pragnącym się stać stroną niniejszej Umowy.

2. Umowa o przystąpieniu wchodzi w życie z chwilą, gdy Umawiające się Strony i Państwo pragnące stać się stroną niniejszej Umowy powiadamiają się nawzajem na piśmie o spełnieniu swoich odpowiednich wymogów prawa krajowego.

3. Umawiające się Strony i Państwo pragnące stać się stroną niniejszej umowy uzgadniają wspólny budżet, celem pokrycia wydatków związanych z przystąpieniem.

Artykuł 31

Odstąpienie Umawiającej się Strony od niniejszej Umowy [Odstąpienie Umawiającej się Strony od niniejszej Umowy]

1. W przypadku odstąpienia Umawiającej się Strony od niniejszej Umowy, taka Umawiająca się Strona informuje wszystkie Umawiające się Strony oraz Radę Bałtyckiego FAB o swojej decyzji.

2. Odstąpienie jest skuteczne po upływie sześciu miesięcy od dnia notyfikacji Radzie Bałtyckiego FAB.

3. Rada Bałtyckiego FAB podejmuje wszelkie niezbędne środki wymagane z tytułu takiego odstąpienia.

4. Umawiająca się Strona odstępująca od niniejszej Umowy, ponosi koszty wynikające z tego odstąpienia. W celu określenia wysokości tych kosztów, Umawiające się Strony zawierają odrębną umowę.

5. Jeśli są tylko dwie Umawiające się Strony, odstąpienie jednej z Umawiających się Stron jest traktowane jako rozwiązanie niniejszej Umowy. Rozwiązanie Umowy jest skuteczne po upływie sześciu miesięcy od dnia notyfikacji Radzie Bałtyckiego FAB. W takim przypadku zasady określone w Artykule 33 ustęp 1 znajdują zastosowanie.

Artykuł 32

Zmiany w niniejszej Umowie [Zmiany w niniejszej Umowie]

1. Jeśli Umawiająca się Strona zamierza zmienić niniejszą Umowę, w szczególności w związku z modyfikacją Bałtyckiego FAB zwraca się do Rady Bałtyckiego FAB o rozpatrzenie takiej propozycji. Wszelkie zmiany i modyfikacje zostają notyfikowane odpowiednim organom władz i organizacjom.

2. Wszelkie zmiany uzgodnione przez Umawiające się Strony wchodzą w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca następującego po miesiącu w którym Umawiające się Strony powiadomią się wzajemnie na piśmie o spełnieniu przez nie wymogów wynikających z ich prawa krajowego.

Artykuł 33

Rozwiązanie i Zawieszenie niniejszej Umowy [Rozwiązanie i Zawieszenie niniejszej Umowy]

1. Umawiające się Strony mogą jednomyślnie zdecydować o rozwiązaniu niniejszej Umowy w każdym czasie. W takiej sytuacji rozwiązanie następuje w określonym dniu, o którym decydują Umawiające się Strony, a do tego dnia Umawiające się Strony wspólnie określają koszty wynikające z rozwiązania oraz sposób rozliczenia finansowego między Umawiającymi się Stronami.

2. Niniejsza Umowa może zostać rozwiązana przez jedną z Umawiających się Stron w każdym czasie za pisemnym powiadomieniem pozostałej/-ych Umawiającej/-cych się Strony/Stron. Rozwiązanie następuje po upływie sześciu miesięcy od dnia otrzymania takiego powiadomienia przez pozostałe Umawiające się Strony/ę. Umawiające się Strony wspólnie określają koszty wynikające z rozwiązania i sposób finansowych rozliczeń między Umawiającymi się Stronami.

3. Na wypadek wojny lub innego stanu nadzwyczajnego, w czasie zagrożenia albo w interesie bezpieczeństwa publicznego każda z Umawiających się Stron ma prawo rozwiązać niniejszą Umowę ze skutkiem natychmiastowym zawiadamiając o tym odpowiednio drugą Umawiającą się Stronę/-y. Rozwiązanie niniejszej Umowy z powyższych powodów wchodzi w życie w dniu otrzymania jej wypowiedzenia przez drugą Umawiającą się Stronę. Umawiające się Strony wspólnie określają koszty wynikające z rozwiązania i sposób finansowych rozliczeń między Umawiającymi się Stronami.

4. Każda Umawiająca się Strona ma prawo zawiesić ze skutkiem natychmiastowym stosowanie niniejszej Umowy lub jej części ze względu na interesy związane z bezpieczeństwem narodowym oraz obronnością. Powiadamia ono o tym bezzwłocznie drugą Umawiającą się Stronę.

5. Umawiająca się Strona która zawiesza niniejszą Umowę ponosi koszty wynikające z zawieszenia. W celu określenia wysokości tych kosztów, Umawiające się Strony zawierają odrębną umowę.

Artykuł 34

Rejestracja ICAO [Rejestracja ICAO]

Niniejsza Umowa i wszelkie kolejne zmiany do niej są rejestrowane w ICAO zgodnie postanowieniami Artykułu 83 Konwencji chicagowskiej.

Artykuł 35

Inne porozumienia [Inne porozumienia]

Porozumienia o współpracy i równoważne porozumienia dotyczące współpracy operacyjnej zawarte między ANSP obowiązujące w dniu podpisania niniejszej Umowy pozostają w mocy.

Artykuł 36

Wejście w życie Umowy [Wejście w życie Umowy]

1. Niniejsza Umowa zostaje zawarta na czas nieokreślony.

2. Niniejsza Umowa podlega przyjęciu zgodnie z przepisami krajowymi Umawiających się Stron, co zostanie potwierdzone wymianą not dyplomatycznych.

3. Niniejsza Umowa wchodzi w życie pierwszego dnia trzeciego miesiąca od otrzymania późniejszej noty dyplomatycznej.

Na dowód powyższego, niżej podpisani, należycie upoważnieni podpisali niniejszą Umowę i przyłożyli swoje pieczęcie.

Sporządzono w Wilnie w dniu 17 lipca roku 2012 w dwóch oryginalnych egzemplarzach, każdy w językach polskim, litewskim i angielskim, przy czym wszystkie teksty są jednakowo autentyczne. W razie rozbieżności przy interpretacji, tekst sporządzony w języku angielskim jest rozstrzygający.

Wersja w języku litewskim

Wersja w języku angielskim

Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Rzeczypospolitej Polskiej

DPT-III-360/3/11/12/172054/KP/168

Ambasada
Republiki Litewskiej
w Warszawie

Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej przesyła wyrazy szacunku Ambasadzie Republiki Litewskiej w Warszawie i w związku z pomyłkami dostrzeżonymi w polskiej wersji językowej Umowy o ustanowieniu Bałtyckiego Funkcjonalnego Bloku Przestrzeni Powietrznej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Litewską podpisanej w Wilnie w dniu 17 lipca 2012 roku, ma zaszczyt przedłożyć następujące propozycje poprawy błędów.

W artykule 1 Umowy punkty 10 i 11 występują obecnie w odwrotnej kolejności w tekście polskim oraz w tekstach litewskim i angielskim. Proponuje się dostosowanie numeracji zastosowanej w polskiej wersji językowej do tekstu litewskiego i anglojęzycznego.

Ponadto, w artykule 26 ustęp 4 w polskiej wersji językowej Umowy zastosowano odmienną niż w tekstach litewskim i angielskim numerację przy użyciu punktów i liter. Sugeruje się dostosowanie numeracji znajdującej się w tekście polskim do numeracji występującej w wersjach Umowy w językach litewskim i angielskim.

W odniesieniu do artykułu 28 ustęp 13, wskazane byłoby dostosowanie polskiej wersji językowej Umowy do brzmienia tekstu litewskiego i anglojęzycznego poprzez włączenie do treści punktu czwartego wyodrębnionego obecnie fragmentu, rozpoczynającego się od słów „Umawiające się Strony zapewniają, że (...)”.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej korzysta z okazji, aby ponowić Ambasadzie Republiki Litewskiej w Warszawie wyrazy wysokiego poważania.

Warszawa, dnia 29 listopada 2012 roku.

LIETUVOS RESPUBLIKOS AMBASADA

EMBASSY OF THE REPUBLIC OF LITHUANIA

Nr 1.3.4.-S-105

Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Rzeczypospolitej Polskiej
Warszawa

Ambasada Republiki Litewskiej przesyła wyrazy szacunku Ministerstwu Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej i w nawiązaniu do noty DPT-III-360/3/11/12/172054/KP/168 z dnia 29 listopada 2012 roku ma zaszczyt przekazać propozycję Departamentu Prawno-Traktatowego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Litewskiej dostosowania numeracji punktów 10 i 11 w artykule 1 oraz numeracji ustępu 4 w artykule 26 w Umowie o ustanowieniu Bałtyckiego Funkcjonalnego Bloku Przestrzeni Powietrznej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Litewską podpisanej w Wilnie w dniu 17 lipca 2012 roku w polskiej wersji językowej zastosowanej w tekście Umowy w języku angielskim.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych informuje, że w artykule 28 w ustępie 13 fragment rozpoczynający się od słów „Umawiające się Strony zapewniają, że (...)” został włączony do treści punktu czwartego.

Ambasada Republiki Litewskiej korzysta z okazji, by ponowić Ministerstwu Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej wyrazy najwyższego poważania.

Warszawa, dnia 31 grudnia 2012 roku

Po zaznajomieniu się z powyższą umową, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

– została ona uznana za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych,

– jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona,

– będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 13 grudnia 2013 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: B. Komorowski

L.S.

Prezes Rady Ministrów: D. Tusk