ARTYKUŁ 1[Stowarzyszenie między Wspólnotą i Serbią]

1. Ustanawia się stowarzyszenie między Wspólnotą i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Serbią, z drugiej strony.

2. Cele stowarzyszenia to:

a) wspieranie wysiłków podejmowanych przez Serbię w celu umacniania demokracji i poszanowania zasad państwa prawa;

b) wspieranie stabilizacji politycznej, gospodarczej i instytucjonalnej Serbii, jak i stabilizacji w regionie;

c) stworzenie odpowiednich ram dla dialogu politycznego między Stronami w celu umożliwienia rozwoju bliskich stosunków politycznych;

d) wspieranie wysiłków podejmowanych przez Serbię w celu rozwijania współpracy gospodarczej i międzynarodowej, także poprzez zbliżenie jej ustawodawstwa do prawodawstwa Wspólnoty;

e) wspieranie wysiłków podejmowanych przez Serbię w celu zakończenia procesu przekształcenia swojej gospodarki w sprawnie działającą gospodarkę rynkową;

f) promowanie harmonijnych stosunków gospodarczych oraz stopniowe rozwijanie strefy wolnego handlu między Wspólnotą a Serbią;

g) wzmacnianie współpracy regionalnej we wszystkich dziedzinach objętych niniejszym układem.

TYTUŁ I

ZASADY OGÓLNE

ARTYKUŁ 2 [Poszanowanie zasad demokracji i praw człowieka]

Poszanowanie zasad demokracji i praw człowieka, które zostały proklamowane w Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz określone w Konwencji ochrony praw człowieka i podstawowych wolności, w Akcie końcowym z Helsinek i w Paryskiej karcie Nowej Europy, poszanowanie zasad prawa międzynarodowego, w tym pełna współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla Byłej Jugosławii (MTKJ), i poszanowanie zasad państwa prawa, jak również zasad gospodarki rynkowej, zawartych w dokumencie z konferencji KBWE w Bonn w sprawie współpracy gospodarczej, stanowią podstawę polityki wewnętrznej i zagranicznej Stron oraz zasadnicze elementy niniejszego układu.

ARTYKUŁ 3[Rozprzestrzenianie broni masowego rażenia]

Strony uznają, że rozprzestrzenianie broni masowego rażenia (zwanej dalej również „BMR”) oraz środków jej przenoszenia, zarówno przez państwa, jak i podmioty niepaństwowe, stanowi jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla międzynarodowej stabilizacji i bezpieczeństwa. Dlatego też Strony zgadzają się współpracować oraz przyczyniać się do przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia i środków ich przenoszenia poprzez pełną zgodność ze zobowiązaniami obowiązującymi na mocy międzynarodowych umów i traktatów dotyczących rozbrojenie i nierozprzestrzeniania oraz innych właściwych zobowiązań międzynarodowych oraz poprzez wypełnianie tych zobowiązań na szczeblu krajowym. Strony uzgadniają, że niniejsze postanowienia stanowią jeden z istotnych elementów niniejszego układu oraz że będą stanowić część dialogu politycznego towarzyszącego tym elementom i wspierającego ich realizację.

Strony zgadzają się ponadto współpracować i przyczyniać się do przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz środków jej przenoszenia poprzez:

– podjęcie kroków na rzecz podpisania, ratyfikacji lub, w odpowiednich przypadkach, przystąpienia do właściwych instrumentów międzynarodowych oraz pełnej ich realizacji,

– ustanowienie skutecznego systemu kontroli wywozu na szczeblu krajowym, dotyczącego zarówno wywozu, jak i tranzytu towarów związanych z bronią masowego rażenia, w tym kontroli ostatecznego użycia technologii podwójnego zastosowania w celu sprawdzenia, czy nie zostały wykorzystane do uzyskania broni masowego rażenia oraz przewidującego skuteczne sankcje w przypadku naruszenia kontroli wywozu.

Dialog polityczny w tej dziedzinie może być prowadzony na szczeblu regionalnym.

ARTYKUŁ 4[Wdrażanie zobowiązań międzynarodowych]

Umawiające się Strony potwierdzają wagę przykładaną przez nie do wdrożenia zobowiązań międzynarodowych, w szczególności do pełnej współpracy z MTKJ.

ARTYKUŁ 5[Proces stabilizacji i stowarzyszenia]

Pokój i stabilność na arenie międzynarodowej i na szczeblu regionalnym, rozwijanie dobrosąsiedzkich stosunków, prawa człowieka oraz poszanowanie i ochrona mniejszości są głównymi elementami procesu stabilizacji i stowarzyszenia, o którym mowa w konkluzjach Rady Unii Europejskiej z dnia 21 czerwca 1999 r. Zawarcie i wdrożenie niniejszego układu mieści się w ramach konkluzji Rady Unii Europejskiej z dnia 29 kwietnia 1997 r. i jest uzależnione od indywidualnych osiągnięć Serbii.

ARTYKUŁ 6[Zobowiązanie Serbii]

Serbia zobowiązuje się do dalszego promowania współpracy i stosunków dobrosąsiedzkich z innymi państwami w regionie, w tym stosownego poziomu wzajemnych preferencji dotyczących przepływu osób, towarów, kapitału i usług, jak również rozwijania projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, przede wszystkim projektów związanych z zarządzaniem granicami oraz zwalczaniem przestępczości zorganizowanej, korupcji, prania pieniędzy, nielegalnej imigracji oraz nielegalnego handlu, w tym w szczególności handlu ludźmi, ręczną bronią strzelecką i bronią lekką, jak również handlu nielegalnymi środkami odurzającymi. Zobowiązanie to stanowi główny element rozwoju stosunków i współpracy między Stronami, przyczyniając się w ten sposób do stabilizacji regionalnej.

ARTYKUŁ 7[Walka z terroryzmem]

Strony ponownie podkreślają znaczenie walki z terroryzmem oraz wdrożenia zobowiązań międzynarodowych w tej dziedzinie.

ARTYKUŁ 8[Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia]

Stowarzyszenie odbywa się stopniowo i jest w pełni realizowane w okresie przejściowym trwającym maksymalnie sześć lat.

Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia (zwana dalej również „RSS”) utworzona na podstawie artykułu 119 dokonuje regularnie – zasadniczo co roku – przeglądu wykonania niniejszego układu oraz przyjmowania i wdrażania przez Serbię reform prawnych, administracyjnych, instytucjonalnych i gospodarczych. Przegląd ten jest prowadzony w świetle postanowień preambuły i zgodnie z ogólnymi zasadami niniejszego układu. Uwzględnia on należycie priorytety określone w partnerstwie europejskim istotne dla niniejszego układu, a ponadto jest zgodny z mechanizmami ustanowionymi w ramach procesu stabilizacji i stowarzyszenia, szczególnie ze sprawozdaniem z postępów w procesie stabilizacji i stowarzyszenia.

Na podstawie tego przeglądu RSS wyda zalecenia i może podjąć decyzje. W przypadku gdy przegląd ujawni szczególne trudności, mogą one zostać poddane mechanizmowi rozwiązywania sporów ustanowionemu na mocy niniejszego układu.

Pełne stowarzyszenie jest realizowane stopniowo. Najpóźniej po trzech latach od wejścia w życie niniejszego układu RSS dokonuje gruntownego przeglądu stosowania niniejszego układu. Na postawie tego przeglądu RSS ocenia postępy osiągnięte przez Serbię i podejmuje decyzje dotyczące kolejnych etapów stowarzyszenia.

Wyżej wymieniony przegląd nie będzie mieć zastosowania do swobodnego przepływu towarów, dla którego w tytule IV przewidziany jest specjalny harmonogram.

ARTYKUŁ 9[Zgodność układu z właściwymi postanowieniami WTO]

Niniejszy układ jest w pełni zgodny z właściwymi postanowieniami WTO, a w szczególności art. XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu 1994 (GATT 1994) oraz art. V Układu ogólnego w sprawie handlu usługami (GATS) i jest wdrażany w sposób spójny z tymi postanowieniami.

TYTUŁ II

DIALOG POLITYCZNY

ARTYKUŁ 10 [Dialog polityczny]

1. Dialog polityczny pomiędzy Stronami jest dalej rozwijany w ramach niniejszego układu. Towarzyszy i sprzyja on zbliżeniu między Unią Europejską a Serbią oraz przyczynia się do tworzenia bliskich więzi solidarności i nowych form współpracy między Stronami.

2. Dialog polityczny ma na celu promowanie w szczególności:

a) pełnej integracji Serbii ze wspólnotą państw demokratycznych i stopniowego zbliżenia do Unii Europejskiej;

b) większej zbieżności stanowisk Stron w sprawach międzynarodowych, w tym kwestii WPZiB, również poprzez stosowną wymianę informacji, zwłaszcza w kwestiach mogących wywrzeć istotny wpływ na Strony;

c) współpracy regionalnej i rozwoju stosunków dobrosąsiedzkich;

d) wspólnych poglądów na bezpieczeństwo i stabilność w Europie, w tym współpracy w dziedzinach objętych WPZiB Unii Europejskiej.

ARTYKUŁ 11[Formy dialogu]

1. Dialog polityczny prowadzony jest przede wszystkim w ramach Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia, która jest ogólnie odpowiedzialna za wszelkie kwestie, które Strony chciałyby poruszyć.

2. Na wniosek Stron dialog polityczny może również przybrać następujące formy:

a) spotkań, organizowanych w miarę potrzeb, z udziałem wyższych urzędników reprezentujących Serbię, z jednej strony, oraz Prezydencji Rady Unii Europejskiej, Sekretarza Generalnego/Wysokiego Przedstawiciela ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa i Komisji Wspólnot Europejskich (zwanej dalej „Komisją Europejską”), z drugiej strony;

b) korzystania w pełni ze wszystkich kanałów dyplomatycznych między Stronami, w tym ze stosownych kontaktów w państwach trzecich oraz w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych, OBWE, Rady Europy oraz innych gremiów międzynarodowych;

c) wszelkich innych działań, które mogłyby stanowić pożyteczny wkład w umacnianie, rozwijanie i przyspieszanie tego dialogu, w tym działań wymienionych w agendzie z Salonik przyjętej w ramach konkluzji Rady Europejskiej na posiedzeniu w Salonikach w dniach 19 i 20 czerwca 2003 r.

ARTYKUŁ 12[Dialog polityczny na szczeblu parlamentarnym]

Dialog polityczny na szczeblu parlamentarnym odbywa się w ramach Parlamentarnego Komitetu Stabilizacji i Stowarzyszenia ustanowionego na mocy artykułu 125.

ARTYKUŁ 13[Dialog polityczny w ramach struktur wielostronnych oraz jako dialog regionalny]

Dialog polityczny może się odbywać w ramach struktur wielostronnych oraz jako dialog regionalny obejmujący inne kraje regionu, w tym w ramach forum UE-Bałkany Zachodnie.

TYTUŁ III

WSPÓŁPRACA REGIONALNA

ARTYKUŁ 14 [Aktywna promocja współpracy regionalnej]

Zgodnie ze swoim zobowiązaniem do działań na rzecz pokoju i stabilności na arenie międzynarodowej i w regionie oraz do rozwijania stosunków dobrosąsiedzkich, Serbia aktywnie promuje współpracę regionalną. Projekty o wymiarze regionalnym lub transgranicznym mogą być wspierane w ramach wspólnotowych programów pomocy poprzez ich programy pomocy technicznej.

W każdym przypadku, gdy Serbia zamierza wzmocnić współpracę z jednym z państw wymienionych w artykułach 15, 16 i 17, informuje o tym Wspólnotę i jej państwa członkowskie oraz konsultuje się z nimi, zgodnie z postanowieniami określonymi w tytule X.

Serbia wdraża w pełni Środkowoeuropejską umowę o wolnym handlu, podpisaną dnia 19 grudnia 2006 r. w Bukareszcie.

ARTYKUŁ 15[Współpraca z państwami, które podpisały układ o stabilizacji i stowarzyszeniu]

Współpraca z innymi państwami, które podpisały układ o stabilizacji i stowarzyszeniu

Po podpisaniu niniejszego układu Serbia rozpocznie negocjacje z państwami, które już podpisały układ o stabilizacji i stowarzyszeniu, mając na celu zawarcie dwustronnych konwencji dotyczących współpracy regionalnej, których celem jest rozszerzenie zakresu współpracy między odpowiednimi państwami.

Głównymi elementami tych konwencji są:

a) dialog polityczny;

b) ustanowienie stref wolnego handlu, zgodnie z właściwymi postanowieniami WTO;

c) wzajemne preferencje dotyczące przepływu pracowników, przedsiębiorczości, świadczenia usług, płatności bieżących oraz przepływu kapitału, jak również innych dziedzin polityk związanych z przepływem osób na poziomie równoważnym do poziomu gwarantowanego niniejszym układem;

d) postanowienia dotyczące współpracy w innych dziedzinach, niezależnie od tego, czy są objęte niniejszym układem, w szczególności w obszarze sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa.

W stosownych przypadkach konwencje te zawierają postanowienia dotyczące stworzenia koniecznych mechanizmów instytucjonalnych.

Konwencje te zostają zawarte w terminie dwóch lat od wejścia w życie niniejszego układu. Gotowość Serbii do zawarcia takich konwencji będzie warunkiem dalszego rozwoju stosunków między Serbią a Unią Europejską.

Serbia rozpoczyna podobne negocjacje z pozostałymi państwami regionu po tym, jak państwa te podpiszą układ o stabilizacji i stowarzyszeniu.

ARTYKUŁ 16[Współpraca z państwami, których dotyczy proces stabilizacji i stowarzyszenia]

Współpraca z innymi państwami, których dotyczy proces stabilizacji i stowarzyszenia

Serbia realizuje współpracę regionalną z innymi państwami, których dotyczy proces stabilizacji i stowarzyszenia, w pewnych lub wszystkich dziedzinach współpracy objętych niniejszym układem, w szczególności w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Współpraca taka powinna być zawsze zgodna z zasadami i celami niniejszego układu.

ARTYKUŁ 17[Współpraca z krajami kandydującymi do przystąpienia do UE nie objętymi PSS]

Współpraca z innymi krajami kandydującymi do przystąpienia do UE nie objętymi PSS

1. Serbia powinna zacieśniać współpracę i zawrzeć konwencję dotyczącą współpracy regionalnej z każdym krajem kandydującym do przystąpienia do UE we wszystkich dziedzinach współpracy objętych niniejszym układem. Celem takiej konwencji powinno być stopniowe dostosowanie dwustronnych stosunków między Serbią a tym krajem do właściwego zakresu stosunków między Wspólnotą i jej państwami członkowskimi a tym krajem.

2. Z Turcją, która utworzyła unię celną ze Wspólnotą, Serbia rozpoczyna współpracę w celu zawarcia porozumienia ustanawiającego strefę wolnego handlu na wzajemnie korzystnych warunkach, zgodnie z art. XXIV GATT 1994, jak również liberalizacji zasad prowadzenia działalności gospodarczej i świadczenia usług pomiędzy nimi na poziomie równoważnym do gwarantowanego niniejszym układem zgodnie z art. V GATS.

Negocjacje te powinny rozpocząć się jak najszybciej w celu zawarcia wspomnianego porozumienia przed końcem okresu przejściowego, o którym mowa w artykule 18 ustęp 1.

TYTUŁ IV

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW

ARTYKUŁ 18 [Strefa wolnego handlu]

1. Wspólnota i Serbia stopniowo tworzą dwustronną strefę wolnego handlu w okresie przejściowym maksymalnie sześciu lat od daty wejścia w życie niniejszego układu, zgodnie z postanowieniami niniejszego układu i z postanowieniami GATT 1994 oraz WTO. W procesie tym Strony uwzględniają szczególne wymagania określone poniżej.

2. Nomenklaturę scaloną stosuje się do klasyfikacji towarów w handlu między Stronami.

3. Do celów niniejszego układu cła i opłaty o skutku równoważnym do ceł obejmują wszelkie cła lub wszelkiego rodzaju opłaty nałożone w związku z wywozem lub przywozem towarów, w tym wszelkiego rodzaju podatki wyrównawcze lub opłaty dodatkowe związane z takim przywozem lub wywozem, lecz nie obejmują:

a) opłat równoważnych do podatku wewnętrznego nałożonych zgodnie z postanowieniami art. III ust. 2 GATT 1994;

b) środków antydumpingowych lub opłat wyrównawczych;

c) należności lub opłat współmiernych z kosztem świadczonych usług.

4. Dla każdego produktu podstawową stawkę celną, na podstawie której dokonywane mają być sukcesywne obniżki przewidziane w niniejszym układzie, stanowi:

a) wspólna taryfa celna Wspólnoty ustanowiona zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2658/87³ rzeczywiście stosowana erga omnes w dniu podpisania niniejszego układu;

b) taryfa stosowana przez Serbię⁴.

5. Jeżeli po podpisaniu niniejszego układu jakakolwiek z obniżonych taryf celnych jest stosowana erga omnes, w szczególności obniżki wynikające z:

a) negocjacji taryfowych w ramach WTO; lub

b) przystąpienia Serbii do WTO; lub

c) kolejnych obniżek po przystąpieniu Serbii do WTO; taka obniżona stawka celna zastępuje podstawową stawkę celną, o której mowa w ustępie 4, od dnia, w którym zaczynają być stosowane takie obniżki.

6. Wspólnota i Serbia informują się wzajemnie o swoich podstawowych stawkach celnych i ich wszelkich zmianach.

ROZDZIAŁ I

PRODUKTY PRZEMYSŁOWE

ARTYKUŁ 19

Definicja [Produkty przemysłowe]

1. Postanowienia niniejszego rozdziału stosuje się do produktów pochodzących ze Wspólnoty lub z Serbii, które są wymienione w działach 25–97 nomenklatury scalonej, z wyjątkiem produktów wymienionych w załączniku 1 pkt 1 ppkt (ii) do Porozumienia WTO w sprawie rolnictwa.

2. Handel między Stronami produktami objętymi Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej jest prowadzony zgodnie z postanowieniami tego Traktatu.

ARTYKUŁ 20[Wspólnotowe koncesje na produkty przemysłowe]

Wspólnotowe koncesje na produkty przemysłowe

1. Cła przywozowe oraz opłaty o skutku równoważnym na przywożone do Wspólnoty produkty przemysłowe pochodzące z Serbii zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszego układu.

2. Ograniczenia ilościowe w przywozie do Wspólnoty produktów przemysłowych pochodzących z Serbii oraz środki o skutku równoważnym zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszego układu.

ARTYKUŁ 21[Serbskie koncesje na produkty przemysłowe]

Serbskie koncesje na produkty przemysłowe

1. Cła przywozowe na przywożone do Serbii produkty przemysłowe pochodzące ze Wspólnoty, inne niż te, które wymieniono w załączniku I, zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszego układu.

2. Opłaty o skutku równoważnym do ceł przywozowych na przywożone do Serbii produkty przemysłowe pochodzące ze Wspólnoty zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszego układu.

3. Cła przywozowe na przywożone do Serbii produkty przemysłowe pochodzące ze Wspólnoty, które wymieniono w załączniku I, są stopniowo obniżane i znoszone zgodnie z harmonogramem zawartym w tym załączniku.

4. Ograniczenia ilościowe w przywozie do Serbii produktów przemysłowych pochodzących ze Wspólnoty oraz środki o skutku równoważnym zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszego układu.

ARTYKUŁ 22[Cła wywozowe i ograniczenia w wywozie]

Cła wywozowe i ograniczenia w wywozie

1. Z dniem wejścia w życie niniejszego układu Wspólnota oraz Serbia znoszą w handlu między sobą wszelkie cła wywozowe oraz opłaty o skutku równoważnym.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszego układu Wspólnota oraz Serbia znoszą między sobą wszystkie ograniczenia ilościowe w wywozie oraz wszystkie środki o skutku równoważnym.

ARTYKUŁ 23[Szybsze obniżki ceł]

Szybsze obniżki ceł

Serbia oświadcza, że jest gotowa obniżyć cła w handlu ze Wspólnotą szybciej niż to przewidziano w artykule 21, jeżeli pozwoli na to jej ogólna sytuacja gospodarcza i sytuacja w danym sektorze gospodarki.

Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia analizuje sytuację pod tym kątem i wydaje stosowne zalecenia.

ROZDZIAŁ II

ROLNICTWO I RYBOŁÓWSTWO

ARTYKUŁ 24 [Handel produktami rolnymi i produktami rybołówstwa]

Definicja

1. Postanowienia niniejszego rozdziału stosuje się do handlu produktami rolnymi i produktami rybołówstwa pochodzącymi ze Wspólnoty lub z Serbii.

2. Określenie „produkty rolne i produkty rybołówstwa” odnosi się do produktów wymienionych w działach 1–24 nomenklatury scalonej oraz do produktów wymienionych w załączniku I pkt 1 ppkt (ii) do Porozumienia WTO w sprawie rolnictwa.

3. Definicja ta obejmuje ryby i produkty rybołówstwa objęte działem 3, pozycjami 1604 i 1605, oraz podpozycjami 0511 91, 2301 20 00 oraz ex 1902 20 10 („Makarony nadziewane zawierające więcej niż 20% masy ryb, skorupiaków, mięczaków lub innych bezkręgowców wodnych”).

ARTYKUŁ 25[Przetworzone produkty rolne]

Przetworzone produkty rolne

Protokół 1 określa ustalenia dotyczące handlu mające zastosowanie do przetworzonych produktów rolnych, które są w nim wymienione.

ARTYKUŁ 28[Protokół w sprawie win i napojów spirytusowych]

Protokół w sprawie win i napojów spirytusowych

Ustalenia mające zastosowanie do win i napojów spirytusowych, o których mowa w protokole 2, są określone w tym protokole.

ARTYKUŁ 31[Klauzula przeglądu]

Klauzula przeglądu

Biorąc pod uwagę wielkość handlu produktami rolnymi i produktami rybołówstwa między Stronami, szczególną wrażliwość tych sektorów, zasady wspólnej polityki Wspólnoty w zakresie rolnictwa i rybołówstwa, zasady polityki rolnej i polityki rybołówstwa Serbii, rolę rolnictwa i rybołówstwa w gospodarce Serbii oraz konsekwencje wielostronnych negocjacji handlowych w ramach WTO, jak również ewentualnego przystąpienia Serbii do WTO, Wspólnota i Serbia zbadają na forum Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia, najpóźniej trzy lata po wejściu w życie niniejszego układu, produkt po produkcie, w sposób uporządkowany i na odpowiedniej zasadzie wzajemności, możliwość przyznania dalszych koncesji w celu większej liberalizacji handlu produktami rolnymi i produktami rybołówstwa.

ARTYKUŁ 32[Klauzula ochronna dotycząca produktów rolnych i produktów rybołówstwa]

Klauzula ochronna dotycząca produktów rolnych i produktów rybołówstwa

1. Nie naruszając innych postanowień niniejszego układu, w szczególności jego artykułu 41, uwzględniając szczególną wrażliwość rynków produktów rolnych i produktów rybołówstwa, jeżeli przywóz produktów pochodzących z jednej ze Stron i podlegających koncesjom przyznanym na mocy artykułów 25, 26, 27, 28, 29 i 30, powoduje poważne zakłócenia na rynkach lub w krajowych mechanizmach regulacyjnych drugiej Strony, obie Strony niezwłocznie podejmują konsultacje, których celem jest znalezienie właściwego rozwiązania. W oczekiwaniu na takie rozwiązanie Strona, której to dotyczy, może podjąć odpowiednie środki, jakie uzna za niezbędne.

2. W przypadku, gdy łączna ilość przywożonych produktów pochodzących z Serbii wyszczególnionych w załączniku V do protokołu 3 osiągnie 115% średniej odnotowanej w trzech poprzednich latach kalendarzowych, Serbia i Wspólnota w terminie pięciu dni roboczych przystępują do konsultacji w celu przeanalizowania i oceny uwarunkowań handlowych sprzyjających sprowadzaniu tych towarów do Wspólnoty i, w odpowiednich przypadkach, ustalają właściwe rozwiązania mające zapobiec zakłóceniom handlowym powodowanym przez przywóz tych towarów do Wspólnoty.

Bez uszczerbku dla ustępu 1, w przypadku gdy łączna ilość przywożonych produktów pochodzących z Serbii wyszczególnionych w załączniku V do protokołu 3 wzrośnie o ponad 30 procent w roku kalendarzowym, w porównaniu ze średnią odnotowaną w trzech poprzednich latach kalendarzowych, Wspólnota może zawiesić stosowanie preferencyjnego traktowania w odniesieniu do produktów, które spowodowały ten wzrost.

W przypadku podjęcia decyzji o zawieszeniu preferencyjnego traktowania, Wspólnota zawiadamia o tym środku w terminie pięciu dni roboczych Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia oraz przystępuje do konsultacji z Serbią w celu uzgodnienia środków mających zapobiec czynnikom zakłócającym handel produktami wyszczególnionymi w załączniku V do protokołu 3.

Wspólnota przywraca preferencyjne traktowanie niezwłocznie po usunięciu czynników zakłócających handel poprzez skuteczną realizację uzgodnionych środków lub dzięki innym odpowiednim środkom przyjętym przez Strony.

Postanowienia artykułu 41 ustępy 3–6 stosuje się odpowiednio do działań podjętych na podstawie niniejszego ustępu.

3. Strony dokonują przeglądu funkcjonowania mechanizmu przewidzianego w ustępie 2 nie później niż w ciągu trzech lat od daty wejścia w życie niniejszego układu. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia może zdecydować o odpowiednim dostosowaniu mechanizmu przewidzianego w ustępie 2.

ARTYKUŁ 33[Ochrona oznaczeń geograficznych]

Ochrona oznaczeń geograficznych produktów rolnych i produktów rybołówstwa oraz środków spożywczych innych niż wino i napoje spirytusowe

1. Serbia zapewnia ochronę wspólnotowych oznaczeń geograficznych zarejestrowanych we Wspólnocie na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006 z 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych⁵ na warunkach określonych w niniejszym artykule. Serbskie oznaczenia geograficzne kwalifikują się do rejestracji we Wspólnocie na warunkach określonych w tym rozporządzeniu.

2. Serbia zakazuje całkowicie wykorzystywania na swoim terytorium nazw chronionych we Wspólnocie w odniesieniu do podobnych produktów niespełniających warunków specyfikacji oznaczenia geograficznego. Dotyczy to nawet sytuacji, gdy podawane jest prawdziwe pochodzenie geograficzne towaru, dane oznaczenie geograficzne jest stosowane w tłumaczeniu, nazwie towarzyszą określenia takie jak „rodzaj”, „typ”, „styl”, „imitacja”, „metoda” lub inne podobne określenia.

3. Serbia odmawia rejestracji znaku towarowego, którego używanie odpowiada sytuacjom, o których mowa w ustępie 2.

4. Znaki towarowe, których używanie odpowiada sytuacjom, o których mowa w ustępie 2, zarejestrowane w Serbii lub ustanowione poprzez używanie, przestają być używane z upływem pięciu lat od daty wejścia w życie niniejszego układu. Nie dotyczy to jednak znaków towarowych zarejestrowanych w Serbii oraz znaków towarowych ustanowionych poprzez używanie, które są własnością obywateli krajów trzecich, pod warunkiem że ich charakter nie wprowadza w żaden sposób w błąd opinii publicznej co do jakości, specyfikacji lub pochodzenia geograficznego towarów.

5. Każde wykorzystanie oznaczeń geograficznych chronionych zgodnie z ustępem 1 jako terminów używanych zwyczajowo w języku potocznym jako potocznej nazwy takich towarów w Serbii kończy się najpóźniej z upływem pięciu lat po wejściu w życie niniejszego układu.

6. Serbia zapewnia, aby towary wywożone z jej terytorium po upływie pięciu lat po wejściu w życie niniejszego układu nie naruszały postanowień niniejszego artykułu.

7. Serbia zapewnia ochronę, o której mowa w ustępach 1–6, z własnej inicjatywy, jak również na wniosek zainteresowanych stron.

ROZDZIAŁ III

POSTANOWIENIA WSPÓLNE

ARTYKUŁ 34 [Handel]

Zakres

Postanowienia niniejszego rozdziału stosuje się do handlu wszystkimi produktami między Stronami, o ile nie postanowiono inaczej w niniejszym rozdziale lub w protokole 1.

ARTYKUŁ 35[Szersze preferencje]

Szersze preferencje

Postanowienia niniejszego tytułu w żaden sposób nie wpływają na jednostronne stosowanie korzystniejszych środków przez którąkolwiek ze Stron.

ARTYKUŁ 36[Klauzula zawieszająca]

Klauzula zawieszająca

1. Z dniem wejścia w życie niniejszego układu nie wprowadza się żadnych nowych ceł przywozowych ani wywozowych, ani też opłat o skutku równoważnym, w handlu między Wspólnotą a Serbią, natomiast te, które już się stosuje, nie zostaną podwyższone.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszego układu nie wprowadza się żadnych nowych ograniczeń ilościowych w przywozie lub wywozie, ani środków o skutku równoważnym w handlu między Wspólnotą a Serbią, natomiast te, które już istnieją nie staną się bardziej restrykcyjne.

3. Bez uszczerbku dla koncesji przyznanych na mocy artykułów 26, 27, 28, 29 i 30, postanowienia ustępu 1 i 2 niniejszego artykułu nie ograniczają w żaden sposób prowadzenia polityki rolnej i polityki rybołówstwa w Serbii i we Wspólnocie, ani podejmowania środków w ramach tej polityki, o ile nie wpływa to na system przywozu, przewidziany w załącznikach II–V oraz w protokole 1.

ARTYKUŁ 37[Zakaz dyskryminacji podatkowej]

Zakaz dyskryminacji podatkowej

1. Wspólnota i Serbia powstrzymują się od stosowania wszelkich środków lub praktyk o wewnętrznym charakterze fiskalnym powodujących bezpośrednio lub pośrednio nierówne traktowanie produktów jednej Strony i podobnych produktów pochodzących z terytorium drugiej Strony oraz znoszą te środki lub praktyki, jeżeli takie istnieją.

2. Produkty wywożone na terytorium jednej ze Stron nie mogą korzystać ze zwrotu wewnętrznych podatków pośrednich w wielkościach przekraczających podatki pośrednie nakładane na te produkty.

ARTYKUŁ 38[Cła o charakterze fiskalnym]

Cła o charakterze fiskalnym

Postanowienia dotyczące zniesienia ceł przywozowych stosuje się również do ceł o charakterze fiskalnym.

ARTYKUŁ 39[Unie celne, strefy wolnego handlu, uzgodnienia transgraniczne]

Unie celne, strefy wolnego handlu, uzgodnienia transgraniczne

1. Niniejszy układ nie stanowi przeszkody w utrzymaniu lub ustanowieniu unii celnych, stref wolnego handlu lub ustaleń dotyczących handlu przygranicznego, o ile ich skutkiem nie jest zmiana ustaleń dotyczących handlu przewidzianych w niniejszym układzie.

2. Podczas okresów przejściowych określonych w artykule 18 niniejszy układ nie ma wpływu na wprowadzenie w życie szczególnych ustaleń preferencyjnych dotyczących przepływu towarów, określonych w umowach transgranicznych zawartych wcześniej między jednym lub więcej państwami członkowskimi a Serbią albo wynikających z umów dwustronnych, o których mowa w tytule III, zawartych przez Serbię w celu wspierania handlu regionalnego.

3. Strony prowadzą w ramach Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia konsultacje dotyczące umów wymienionych w ustępach 1 i 2 niniejszego artykułu, a w razie potrzeby dotyczące również innych istotnych kwestii związanych z ich polityką handlową wobec krajów trzecich. W szczególności w przypadku przystąpienia jednego z krajów trzecich do Unii konsultacje takie prowadzone są z uwzględnieniem wspólnych interesów Wspólnoty i Serbii, określonych w niniejszym układzie.

ARTYKUŁ 40[Dumping i dotacje]

Dumping i dotacje

1. Żadne z postanowień niniejszego układu nie uniemożliwia którejkolwiek ze Stron podjęcia działań służących ochronie handlu zgodnie z ustępem 2 niniejszego artykułu i artykułem 41.

2. Jeżeli jedna ze Stron stwierdzi istnienie praktyk dumpingowych lub dotacji wyrównawczych w handlu z drugą Stroną, może ona podjąć właściwe kroki przeciw tym praktykom zgodnie z Porozumieniem WTO w sprawie wykonania art. VI GATT 1994 lub Porozumieniem WTO w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych oraz jej własnym odpowiednim ustawodawstwem wewnętrznym.

ARTYKUŁ 41[Klauzula ochronna]

Klauzula ochronna

1. Strony stosują między sobą postanowienia art. XIX GATT 1994 i Porozumienia WTO w sprawie środków ochronnych.

2. Niezależnie od postanowień ustępu 1 niniejszego artykułu, w przypadku gdy przywóz produktu jednej Strony na terytorium drugiej Strony odbywa się w takich zwiększonych ilościach i na takich warunkach, które powodują lub zagrażają spowodowaniem:

a) poważnej szkody dla krajowego przemysłu produktów podobnych lub bezpośrednio konkurujących na terytorium Strony dokonującej przywozu; lub

b) poważnych zakłóceń w jakimkolwiek sektorze gospodarki lub trudności mogących spowodować poważne pogorszenie sytuacji gospodarczej w regionie Strony dokonującej przywozu;

Strona dokonująca przywozu może podjąć stosowne dwustronne środki ochronne na warunkach i zgodnie z procedurami określonymi w niniejszym artykule.

3. Dwustronne środki ochronne skierowane wobec przywozu dokonywanego z terytorium drugiej Strony nie przekraczają poziomu niezbędnego do usunięcia zaistniałych trudności, jak określono w ustępie 2, które pojawiły się w wyniku stosowania niniejszego układu. Przyjęte środki ochronne powinny składać się z zawieszenia wzrostu lub obniżki marginesu preferencji przewidzianych w niniejszym układzie dla danych produktów do maksymalnej wysokości odpowiadającej podstawowej stawce celnej określonej w artykule 18 ustęp 4 litery a) i b) oraz ustęp 5 dla tego samego produktu. Środki takie zawierają elementy wyraźnie prowadzące do stopniowego ich znoszenia najpóźniej do końca wyznaczonego terminu i nie są one stosowane przez okres dłuższy niż dwa lata.

W bardzo wyjątkowych okolicznościach środki mogą zostać przedłużone maksymalnie o okres kolejnych dwóch lat. Nie stosuje się żadnych dwustronnych środków ochronnych w przywozie produktu, który podlegał uprzednio takiemu środkowi przez okres czasu równy temu, w którym środek ten był uprzednio stosowany, pod warunkiem że okres niestosowania wynosi co najmniej dwa lata od wygaśnięcia środka.

4. W przypadkach określonych w niniejszym artykule przed podjęciem środków w nim przewidzianych lub w przypadkach, do których stosuje się ustęp 5 litera b) niniejszego artykułu, Wspólnota z jednej strony lub Serbia, z drugiej strony, jak najszybciej dostarczy Radzie Stabilizacji i Stowarzyszenia wszelkich istotnych informacji wymaganych w celu dokładnego zbadania sytuacji i znalezienia rozwiązania możliwego do przyjęcia przez obie Strony.

5. W celu realizacji ustępów 1–4 stosuje się następujące postanowienia:

a) Problemy wynikające z sytuacji, o której mowa w niniejszym artykule, kieruje się niezwłocznie do zbadania przez Radę Stabilizacji i Stowarzyszenia, która może podjąć wszelkie decyzje mające na celu usunięcie takich problemów.

Jeżeli Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia lub Strona dokonująca wywozu nie podjęła decyzji, która usunęłaby trudności, lub jeżeli nie zostało znalezione żadne inne satysfakcjonujące rozwiązanie w terminie 30 dni od przedłożenia sprawy Radzie Stabilizacji i Stowarzyszenia, Strona dokonująca przywozu może podjąć środki właściwe do rozwiązania problemu zgodnie z niniejszym artykułem. W wyborze środków ochronnych pierwszeństwo należy przyznać tym, które w najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie ustaleń przyjętych w niniejszym układzie. Środki ochronne zastosowane zgodnie z art. XIX GATT z 1994 r. oraz Porozumieniem WTO w sprawie środków ochronnych zachowują poziom/margines preferencji przyznany zgodnie z niniejszym układem.

b) Jeżeli wyjątkowe i poważne okoliczności wymagające podjęcia natychmiastowych działań uniemożliwiają, w zależności od przypadku, wcześniejsze poinformowanie o lub zbadanie, zainteresowana Strona może, w sytuacjach wyszczególnionych w niniejszym artykule, zastosować bezzwłocznie środki tymczasowe niezbędne do zaradzenia sytuacji, o czym zawiadamia niezwłocznie drugą Stronę.

Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia jest niezwłocznie powiadamiana o środkach ochronnych, które są przedmiotem okresowych konsultacji w ramach tego organu, zwłaszcza w celu ustalenia harmonogramu ich znoszenia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.

6. W przypadku gdy Wspólnota, z jednej strony, lub Serbia, z drugiej strony, uzależniają przywóz produktów, mogących powodować trudności określone w niniejszym artykule, od procedury administracyjnej, której celem jest szybkie dostarczenie informacji dotyczących tendencji w przepływach handlu, zawiadamia o tym drugą Stronę.

ARTYKUŁ 42[Klauzula o niedoborach]

Klauzula o niedoborach

1. Jeżeli przestrzeganie postanowień niniejszego tytułu prowadzi do:

a) poważnych niedoborów lub zagrożenia niedoborem środków spożywczych lub innych produktów niezbędnych dla Strony dokonującej wywozu; lub

b) powrotnego wywozu do kraju trzeciego produktu, w odniesieniu do którego Strona dokonująca wywozu utrzymuje wywozowe ograniczenia ilościowe, cła wywozowe lub środki lub opłaty o skutku równoważnym i jeżeli sytuacje określone powyżej powodują lub mogą powodować poważne trudności dla Strony dokonującej wywozu,

Strona ta może podjąć stosowne środki na warunkach i zgodnie z procedurami określonymi w niniejszym artykule.

2. W wyborze środków pierwszeństwo należy przyznać tym, które w jak najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie ustaleń niniejszego układu. Środków takich nie stosuje się w sposób, który przy utrzymywaniu się takich samych warunków stanowiłby środek arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji, lub ukrytego ograniczania wymiany handlowej, a gdy warunki nie uzasadniają już ich utrzymywania, środki te znosi się.

3. Przed podjęciem środków przewidzianych w ustępie 1 lub, jak najszybciej w przypadkach, do których stosuje się ustęp 4, Wspólnota lub Serbia dostarczają Radzie Stabilizacji i Stowarzyszenia wszelkich istotnych informacji w celu znalezienia rozwiązania możliwego do przyjęcia przez Strony. Strony mogą w ramach Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia uzgadniać wszelkie środki niezbędne do usunięcia trudności. Jeżeli porozumienia nie osiągnięto w terminie 30 dni od przedłożenia sprawy Radzie Stabilizacji i Stowarzyszenia, Strona dokonująca wywozu może zastosować środki na mocy niniejszego artykułu w odniesieniu do wywozu danego produktu.

4. Jeżeli wyjątkowe i poważne okoliczności wymagające podjęcia natychmiastowych działań uniemożliwiają, w zależności od przypadku, wcześniejsze poinformowanie lub zbadanie, Wspólnota lub Serbia może, w sytuacjach wyszczególnionych w niniejszym artykule, zastosować środki ostrożności niezbędne do zaradzenia tej sytuacji, o czym zawiadamia niezwłocznie drugą Stronę.

5. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia jest niezwłocznie powiadamiana o wszelkich środkach stosowanych zgodnie z niniejszym artykułem, które są przedmiotem okresowych konsultacji w ramach tego organu, zwłaszcza w celu ustalenia harmonogramu ich znoszenia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.

ARTYKUŁ 43[Monopole państwowe]

Monopole państwowe

Serbia stopniowo dostosowuje monopole o charakterze handlowym, tak by zagwarantować, że po upływie trzech lat od wejścia w życie niniejszego układu nie będzie miała miejsce żadna dyskryminacja dyskryminacji w zakresie warunków, na jakich towary są nabywane i zbywane, między obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej a obywatelami Serbii.

ARTYKUŁ 44[Reguły pochodzenia]

Reguły pochodzenia

O ile w niniejszym układzie nie postanowiono inaczej, protokół 3 ustanawia reguły pochodzenia do celów stosowania postanowień niniejszego układu.

ARTYKUŁ 45[Dopuszczalne ograniczenia]

Dopuszczalne ograniczenia

Niniejszy układ nie stanowi przeszkody dla zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego; ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt lub roślin; ochrony skarbów dziedzictwa narodowego o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, ochrony własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej lub postanowieniami dotyczącymi złota i srebra. Jednak takie zakazy lub ograniczenia nie mogą stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia w wymianie handlowej między Stronami.

ARTYKUŁ 46[Brak współpracy administracyjnej]

Brak współpracy administracyjnej

1. Strony uzgadniają, że współpraca administracyjna jest niezbędna do wdrażania i kontroli traktowania preferencyjnego przyznanego w niniejszym tytule i podkreślają swoje zobowiązanie do zwalczania nieprawidłowości i nadużyć finansowych w sprawach celnych i związanych z cłami.

2. W przypadku gdy Strona stwierdziła na podstawie obiektywnych informacji brak współpracy administracyjnej lub nieprawidłowości lub nadużycia finansowe, o których mowa w niniejszym tytule, Strona ta może tymczasowo zawiesić zastosowane traktowanie preferencyjne danego produktu lub produktów zgodnie z niniejszym artykułem.

3. Do celów niniejszego artykułu brak współpracy administracyjnej oznacza między innymi:

a) powtarzające się przypadki niedopełnienia obowiązku weryfikacji statusu pochodzenia danego produktu lub produktów;

b) powtarzające się przypadki odmowy lub nieuzasadnionego opóźnienia w przeprowadzaniu późniejszych weryfikacji dowodów pochodzenia lub przekazywaniu ich wyników;

c) powtarzające się przypadki odmowy lub nieuzasadnionego opóźnienia w wydawaniu zezwolenia na przeprowadzenie misji współpracy administracyjnej celem weryfikacji autentyczności dokumentów lub dokładności informacji dotyczących przyznawania omawianego tu traktowania preferencyjnego.

Do celów niniejszego artykułu stwierdzenie istnienia nieprawidłowości lub nadużyć może mieć miejsce, między innymi, jeżeli nastąpił gwałtowny, nie w pełni uzasadniony wzrost wielkości przywozu towarów, przekraczający tradycyjne możliwości produkcyjne i wywozowe drugiej Strony, powiązany z posiadaniem obiektywnych informacji dotyczących nieprawidłowości lub nadużyć.

4. Zastosowanie czasowego zawieszenia podlega następującym warunkom:

a) Strona, która stwierdziła na podstawie obiektywnych informacji brak współpracy administracyjnej lub nieprawidłowości lub nadużycia finansowe, bezzwłocznie powiadamia o tym Radę Stabilizacji i Stowarzyszenia, przekazując jednocześnie obiektywne informacje, oraz rozpoczyna konsultacje w ramach Komitetu Stabilizacji i Stowarzyszenia w oparciu o wszelkie stosowne informacje i obiektywne wnioski, celem znalezienia rozwiązania zadowalającego obie Strony;

b) w przypadku gdy Strony rozpoczęły konsultacje w ramach Komitetu Stabilizacji i Stowarzyszenia, o których mowa powyżej, i nie osiągnęły zadowalającego rozwiązania w terminie trzech miesięcy od przekazania informacji, wówczas Strona, której to dotyczy, może tymczasowo zawiesić zastosowane traktowanie preferencyjne danych produktów. Informację o tymczasowym zawieszeniu bezzwłocznie podaje się do wiadomości Komitetu Stabilizacji i Stowarzyszenia;

c) tymczasowe zawieszenia przewidziane w niniejszym artykule ogranicza się do niezbędnego minimum w celu ochrony interesów finansowych danej Strony. Nie przekraczają one okresu sześciu miesięcy, który może zostać przedłużony. Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia jest powiadamiany o tymczasowych zawieszeniach bezzwłocznie po ich przyjęciu. Stanowią one przedmiot okresowych konsultacji w Komitecie Stabilizacji i Stowarzyszenia, zwłaszcza w celu ich zniesienia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.

5. Równocześnie z powiadomieniem Komitetu Stabilizacji i Stowarzyszenia, zgodnie z ustępem 4 litera a) niniejszego artykułu, dana Strona powinna opublikować zawiadomienie dla importerów w swoim Dzienniku Urzędowym. W zawiadomieniu dla importerów powinna być zawarta informacja, że w odniesieniu do danego produktu stwierdzono na podstawie obiektywnych informacji brak współpracy administracyjnej lub istnienie nieprawidłowości lub nadużyć.

ARTYKUŁ 47[Popełnienie błędu we właściwym zarządzaniu systemem preferencyjnym]

W przypadku popełnienia przez właściwe organy błędu we właściwym zarządzaniu systemem preferencyjnym dotyczącym wywozu, a zwłaszcza w stosowaniu postanowień protokołu 3 do niniejszego układu, który to błąd wywiera skutki w zakresie ceł przywozowych, Umawiająca się Strona, której dotyczą takie skutki, może zwrócić się do Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia o zbadanie możliwości podjęcia wszelkich możliwych środków celem naprawienia tej sytuacji.

ARTYKUŁ 48[Stosowanie postanowień prawa wspólnotowego do Wysp Kanaryjskich]

Stosowanie niniejszego układu nie narusza stosowania postanowień prawa wspólnotowego do Wysp Kanaryjskich.

TYTUŁ V

PRZEPŁYW PRACOWNIKÓW, SWOBODA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI, ŚWIADCZENIE USŁUG, PRZEPŁYW KAPITAŁU

ROZDZIAŁ I

PRZEPŁYW PRACOWNIKÓW

ARTYKUŁ 49 [Przepływ pracowników]

1. Z zastrzeżeniem warunków i zasad mających zastosowanie w każdym państwie członkowskim:

a) traktowanie przyznane pracownikom, którzy są obywatelami Serbii i którzy są legalnie zatrudnieni na terytorium państwa członkowskiego, jest wolne od wszelkiej dyskryminacji ze względu na obywatelstwo w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia lub zwolnienia w porównaniu z obywatelami tego państwa członkowskiego;

b) legalnie przebywający w danym państwie członkowskim współmałżonek i dzieci pracownika legalnie zatrudnionego na terytorium państwa członkowskiego, z wyjątkiem pracowników sezonowych lub pracowników objętych dwustronnymi umowami w rozumieniu artykułu 50, o ile w tych umowach nie przewidziano inaczej, mają dostęp do rynku pracy w tym państwie członkowskim w okresie, w którym ten pracownik ma zezwolenie na pracę.

2. Z zastrzeżeniem warunków i zasad mających zastosowanie w Serbii, przyznaje ona pracownikom, którzy są obywatelami państwa członkowskiego legalnie zatrudnionymi na jej terytorium, jak również ich współmałżonkom i dzieciom legalnie przebywającym na terytorium Serbii, traktowanie określone w ustępie 1.

ARTYKUŁ 50[Ułatwienia w dostępie do zatrudnienia pracowników z Serbii]

1. Uwzględniając sytuację na rynku pracy w państwach członkowskich oraz z zastrzeżeniem ich ustawodawstwa i przestrzegania zasad obowiązujących w państwach członkowskich w dziedzinie mobilności pracowników:

a) należy utrzymać i w miarę możliwości poprawić istniejące ułatwienia w dostępie do zatrudnienia pracowników z Serbii, przyznane przez państwa członkowskie na mocy umów dwustronnych;

b) pozostałe państwa członkowskie rozważą możliwość zawarcia podobnych umów.

2. Po upływie trzech lat Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia zbada przyznanie dalszych udogodnień, w tym ułatwień w dostępie do szkoleń zawodowych, zgodnie z przepisami i procedurami obowiązującymi w państwach członkowskich, uwzględniając sytuację na rynku pracy w państwach członkowskich i we Wspólnocie.

ARTYKUŁ 51[Zasady konieczne do koordynowania systemów zabezpieczenia społecznego]

1. Określa się zasady konieczne do koordynowania systemów zabezpieczenia społecznego dla pracowników mających obywatelstwo serbskie, legalnie zatrudnionych na terytorium państwa członkowskiego oraz dla członków ich rodzin legalnie przebywających na jego terytorium. W tym celu decyzja Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia, która nie powinna wpłynąć na jakiekolwiek prawa lub zobowiązania wynikające z umów dwustronnych w przypadku, gdy te ostatnie zapewniają korzystniejsze traktowanie, zawiera następujące postanowienia:

a) wszystkie okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub pobytu odbyte przez takich pracowników w różnych państwach członkowskich są sumowane na potrzeby obliczenia emerytur i rent z tytułu wieku, inwalidztwa i śmierci oraz na potrzeby opieki medycznej dla takich pracowników oraz członków ich rodzin;

b) wszelkie emerytury lub renty z tytułu wieku, śmierci, wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, a także wynikającego z nich inwalidztwa, z wyłączeniem świadczeń nieskładkowych, mogą być swobodnie przenoszone według stawki określonej na mocy prawa państwa członkowskiego lub państw członkowskich zobowiązanych do wypłaty świadczenia;

c) pracownicy, o których mowa, otrzymują dodatki rodzinne dla członków swoich rodzin na zasadach określonych powyżej.

2. Serbia przyznaje pracownikom, którzy są obywatelami państwa członkowskiego legalnie zatrudnionymi na jej terytorium, jak również ich współmałżonkom i dzieciom legalnie przebywającym na terytorium Serbii, traktowanie podobne do tego, jakie określono w ustępie 1 litery b) i c).

ROZDZIAŁ II

SWOBODA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

ARTYKUŁ 52 [Swoboda przedsiębiorczości]

Definicja

Do celów niniejszego układu:

a) „przedsiębiorstwo wspólnotowe” lub „przedsiębiorstwo serbskie” oznacza odpowiednio: przedsiębiorstwo założone zgodnie z prawem danego państwa członkowskiego lub Serbii, posiadające siedzibę, zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności na terytorium Wspólnoty albo Serbii. Jednak jeżeli przedsiębiorstwo założone zgodnie z ustawodawstwem państwa członkowskiego lub Serbii ma jedynie siedzibę odpowiednio na terytorium Wspólnoty lub Serbii, jest ono uważane za przedsiębiorstwo wspólnotowe albo przedsiębiorstwo serbskie, jeżeli jego działalność ma rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką jednego z państw członkowskich lub Serbii;

b) „podmiot zależny” danego przedsiębiorstwa oznacza przedsiębiorstwo faktycznie kontrolowane przez pierwsze przedsiębiorstwo;

c) „oddział” danego przedsiębiorstwa oznacza zakład nieposiadający osobowości prawnej o charakterze stałym, powstały w wyniku rozszerzenia działalności podmiotu macierzystego, posiadający zarząd i wyposażony odpowiednio do prowadzenia negocjacji handlowych z osobami trzecimi, tak aby osoby te, wiedząc że w razie konieczności powstanie związek prawny z podmiotem macierzystym, którego siedziba zarządu znajduje się za granicą, nie były zobowiązane negocjować bezpośrednio z takim podmiotem macierzystym, lecz mogły dokonywać transakcji handlowych w miejscu prowadzenia działalności stanowiącej rozszerzenie działalności podmiotu macierzystego;

d) „swoboda przedsiębiorczości” oznacza:

(i) w odniesieniu do obywateli, prawo do podejmowania działalności gospodarczej jako osoby pracujące na własny rachunek oraz do zakładania przedsiębiorstw, zwłaszcza przedsiębiorstw, nad którymi sprawują faktyczną kontrolę. Obywatele pracujący na własny rachunek oraz przedsiębiorstwa założone przez obywateli nie poszukują ani nie podejmują zatrudnienia na rynku pracy ani nie przyznają prawa dostępu do rynku pracy innej Strony. Postanowienia niniejszego rozdziału nie mają zastosowania w odniesieniu do osób, które nie pracują wyłącznie na własny rachunek;

(ii) w odniesieniu do przedsiębiorstw wspólnotowych lub serbskich, prawo podejmowania działalności gospodarczej poprzez tworzenie podmiotów zależnych i oddziałów odpowiednio w Serbii lub we Wspólnocie;

e) „prowadzenie działalności” oznacza prowadzenie działalności gospodarczej;

f) „działalność gospodarcza” obejmuje zasadniczo działalność o charakterze przemysłowym, handlowym i zawodowym oraz wykonywanie wolnych zawodów;

g) „obywatel Wspólnoty” i „obywatel Serbii” oznacza odpowiednio osobę fizyczną, która jest obywatelem jednego z państw członkowskich lub Serbii;

W odniesieniu do międzynarodowego transportu morskiego, w tym transportu intermodalnego obejmującego częściowo odcinki morskie, z postanowień niniejszego rozdziału oraz rozdziału III korzystają także obywatele Wspólnoty lub obywatele Serbii, zamieszkujący poza Wspólnotą lub Serbią, oraz przedsiębiorstwa żeglugowe mające siedzibę poza Wspólnotą lub Serbią i kontrolowane przez obywateli Wspólnoty lub obywateli Serbii, jeżeli ich statki są zarejestrowane odpowiednio w tym państwie członkowskim lub w Serbii zgodnie z ich odpowiednim ustawodawstwem.

h) „usługi finansowe” oznaczają działalność opisaną w załączniku VI. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia może rozszerzyć lub zmienić zakres tego załącznika.

ARTYKUŁ 53[Prowadzenie działalności]

1. Serbia ułatwia przedsiębiorstwom i obywatelom Wspólnoty prowadzenie działalności na swoim terytorium. W tym celu, z chwilą wejścia w życie niniejszego układu, Serbia przyznaje:

(a) w odniesieniu do zakładania przedsiębiorstw wspólnotowych na terytorium Serbii – traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane jej przedsiębiorstwom lub przedsiębiorstwom krajów trzecich, w zależności od tego, które jest korzystniejsze; oraz

(b) w odniesieniu do działalności założonych na terytorium Serbii oddziałów i podmiotów zależnych przedsiębiorstw wspólnotowych – traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane jej przedsiębiorstwom i oddziałom lub podmiotom zależnym i oddziałom przedsiębiorstw krajów trzecich, w zależności od tego, które jest korzystniejsze.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszego układu Wspólnota i jej państwa członkowskie przyznają:

(a) w odniesieniu do zakładania przedsiębiorstw serbskich – traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane przez państwa członkowskie własnym przedsiębiorstwom lub przedsiębiorstwom krajów trzecich, w zależności od tego, które jest korzystniejsze;

(b) w odniesieniu do działalności podmiotów zależnych i oddziałów serbskich przedsiębiorstw założonych na terytorium Serbii – traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane przez państwa członkowskie własnym przedsiębiorstwom i oddziałom lub podmiotom zależnym i oddziałom przedsiębiorstw krajów trzecich, założonym na ich terytorium, w zależności od tego, które jest korzystniejsze.

3. Strony nie przyjmują żadnych nowych przepisów ani środków, które powodują dyskryminację w odniesieniu do zakładania przedsiębiorstw wspólnotowych lub serbskich na terytorium drugiej ze Stron lub w odniesieniu do prowadzenia działalności przez założone przedsiębiorstwa w porównaniu z przedsiębiorstwami wspólnotowymi lub serbskimi.

4. Cztery lata po wejściu w życie niniejszego układu Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia określa zasady rozszerzenia zakresu stosowania powyższych postanowień, tak aby obejmowały one podejmowanie działalności gospodarczej przez obywateli Umawiających się Stron na zasadzie samozatrudnienia.

5. Niezależnie od postanowień zawartych w niniejszym artykule:

a) z chwilą wejścia w życie niniejszego układu podmioty zależne i oddziały przedsiębiorstw wspólnotowych mają prawo do korzystania z nieruchomości w Serbii i ich dzierżawy;

b) z chwilą wejścia w życie niniejszego układu podmioty zależne przedsiębiorstw wspólnotowych mają prawo do nabywania nieruchomości i korzystania z praw własności do nich tak jak przedsiębiorstwa serbskie oraz w odniesieniu do dóbr publicznych/dóbr użytkowanych we wspólnym interesie, takich samych praw jakie przysługują przedsiębiorstwom serbskim, jeżeli prawa te są niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej, dla której zostały ustanowione;

c) po upływie czterech lat od daty wejścia w życie niniejszego układu Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia bada możliwość przyznania praw określonych w literze b) także oddziałom przedsiębiorstw wspólnotowych.

ARTYKUŁ 54[Zasady przedsiębiorczości i prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa i obywateli]

1. Z zastrzeżeniem postanowień artykułu 56, z wyjątkiem usług finansowych, o których mowa w załączniku VI, Strony mogą regulować zasady przedsiębiorczości i prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa i obywateli na swoim terytorium pod warunkiem, że uregulowania te nie stanowią dyskryminacji wobec przedsiębiorstw i obywateli drugiej Strony w porównaniu z własnymi przedsiębiorstwami i obywatelami.

2. W zakresie usług finansowych, nie naruszając innych postanowień niniejszego układu, nie ma przeszkód, aby Strona podjęła środki ze względów ostrożności, w tym ze względu na ochronę inwestorów, deponentów, posiadaczy polis ubezpieczeniowych lub osób, do których należą prawa powiernicze z tytułu umów z usługodawcami finansowymi, w celu zapewnienia integralności i stabilności systemu finansowego. Środki takie nie będą wykorzystywane jako sposób uchylania się przez Stronę od obowiązków wynikających z niniejszego układu.

3. Żadne z postanowień niniejszego układu nie może być interpretowane w sposób wymagający od którejkolwiek ze Stron ujawnienia informacji odnoszących się do interesów i rachunków klientów indywidualnych, ani jakiejkolwiek informacji poufnej lub informacji zastrzeżonej będącej w posiadaniu instytucji publicznych.

ARTYKUŁ 55[Usługi transportu lotniczego, usługi żeglugi śródlądowej i usługi kabotażu morskiego]

1. Bez uszczerbku dla odmiennych postanowień zawartych w wielostronnym porozumieniu w sprawie utworzenia Wspólnego Europejskiego Obszaru Lotniczego⁶ (zwanym dalej „ECAA”), postanowień niniejszego rozdziału nie stosuje się w odniesieniu do usług transportu lotniczego, usług żeglugi śródlądowej oraz usług kabotażu morskiego.

2. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia może wydać zalecenia dotyczące poprawy swobody przedsiębiorczości i prowadzenia działalności w obszarach objętych ustępem 1.

ARTYKUŁ 56[Stosowanie szczególnych zasad dotyczących zakładania oddziałów przedsiębiorstw drugiej Strony]

1. Postanowienia artykułów 53 i 54 nie stanowią przeszkody dla stosowania przez Stronę szczególnych zasad dotyczących zakładania oddziałów przedsiębiorstw drugiej Strony, niezarejestrowanych na terytorium pierwszej Strony, i prowadzenia przez nie działalności na jej terytorium, które to zasady są uzasadnione prawnymi lub technicznymi różnicami pomiędzy tymi oddziałami w porównaniu z oddziałami przedsiębiorstw zarejestrowanych na jej terytorium lub, w odniesieniu do usług finansowych, ze względów ostrożnościowych.

2. Różnica w traktowaniu nie wykracza poza to, co jest absolutnie konieczne w związku z istnieniem wspomnianych różnic prawnych lub technicznych lub, w odniesieniu do usług finansowych, ze względów ostrożności.

ARTYKUŁ 57[Wzajemne uznawanie kwalifikacji]

W celu ułatwienia obywatelom Wspólnoty i obywatelom Serbii podejmowania i prowadzenia regulowanej działalności zawodowej na terytorium, odpowiednio, Serbii i Wspólnoty, Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia analizuje kroki, jakie należy podjąć w celu wzajemnego uznawania kwalifikacji. Może podjąć w tym celu wszystkie konieczne środki.

ARTYKUŁ 58[Personel kluczowy]

1. Przedsiębiorstwo wspólnotowe z siedzibą na terytorium Serbii lub przedsiębiorstwo serbskie z siedzibą na terytorium Wspólnoty jest uprawnione do zatrudniania lub do zatrudniania w jednym ze swoich podmiotów zależnych lub oddziałów, zgodnie z ustawodawstwem obowiązującym odpowiednio na terytorium przyjmującym siedziby, na terytorium Republiki Serbii oraz Wspólnoty, pracowników, którzy są odpowiednio obywatelami państw członkowskich lub obywatelami Serbii, pod warunkiem że pracownicy tacy należą do kluczowego personelu określonego w ustępie 2 oraz że są zatrudnieni wyłącznie przez te przedsiębiorstwa, podmioty zależne lub oddziały. Zezwolenia na pobyt i na pracę dla takich pracowników są wydawane wyłącznie na okres zatrudnienia.

2. Personel kluczowy wyżej wymienionych przedsiębiorstw, zwanych dalej „organizacjami”, składa się z „osób przeniesionych w ramach przedsiębiorstwa”, określonych w literze c) niniejszego ustępu i należących do niżej wymienionych kategorii, pod warunkiem że organizacja jest osobą prawną, a pracownicy tacy zostali zatrudnieni przez nią lub były w niej wspólnikami (innymi niż udziałowcy większościowi) przez okres co najmniej jednego roku, bezpośrednio poprzedzającego takie przeniesienie:

a) osoby pracujące w organizacji na wyższych stanowiskach, które przede wszystkim zarządzają przedsiębiorstwem, nadzorowane i otrzymujące wytyczne głównie ze strony zarządu lub udziałowców przedsiębiorstwa lub równoważnych organów, włączając w to:

(i) kierowanie przedsiębiorstwem lub wydziałem lub działem przedsiębiorstwa;

(ii) nadzór i kontrolę pracy innych pracowników nadzoru i kierownictwa lub sprawujących funkcje techniczne;

(iii) bezpośrednie zatrudnianie lub zwalnianie pracowników lub zalecanie zatrudniania, zwalniania lub podejmowanie innych działań odnośnie do spraw kadrowych;

b) osoby pracujące w organizacji, posiadające szczególną wiedzę kluczową dla obsługi przedsiębiorstwa, aparatury badawczej, technologii lub zarządzania. Ocena posiadanych kwalifikacji może uwzględniać, poza wiedzą właściwą dla przedsiębiorstwa, wysoki poziom kwalifikacji odnoszących się do danego rodzaju pracy lub branży wymagającej specyficznej wiedzy technicznej, w tym wykonywanie uznanego zawodu;

c) „osoba przeniesiona w ramach przedsiębiorstwa” oznacza osobę fizyczną pracującą dla organizacji na terytorium jednej ze Stron i czasowo przeniesioną w ramach wykonywanej działalności gospodarczej na terytorium innej Strony; organizacja dokonująca przeniesienia musi mieć główne miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium jednej ze Stron, a przeniesienie pracownika musi się odbywać do oddziału lub podmiotu zależnego tej organizacji, wykonującej faktycznie działalność gospodarczą na terytorium drugiej Strony.

3. Zezwala się na wjazd i czasowy pobyt na terytorium Wspólnoty lub Serbii obywateli odpowiednio Serbii i Wspólnoty, jeżeli ci przedstawiciele przedsiębiorstw są osobami pracującymi w danym przedsiębiorstwie na wyższym stanowisku zgodnie z ustępem 2 litera a) powyżej oraz są odpowiedzialni za założenie wspólnotowego podmiotu zależnego lub oddziału serbskiego przedsiębiorstwa lub serbskiego podmiotu zależnego lub oddziału przedsiębiorstwa wspólnotowego, odpowiednio w państwie członkowskim lub w Serbii, jeżeli:

a) przedstawiciele ci nie są zaangażowani w bezpośrednią sprzedaż lub świadczenie usług; oraz

b) przedsiębiorstwo ma główne miejsce prowadzenia działalności odpowiednio poza Wspólnotą lub Serbią oraz nie ma innych przedstawicieli, oddziałów lub podmiotów zależnych odpowiednio w tym państwie członkowskim lub Serbii.

ROZDZIAŁ III

ŚWIADCZENIE USŁUG

ARTYKUŁ 59 [Stopniowe zezwalanie na świadczenie usług przez przedsiębiorstwa lub obywateli]

1. Wspólnota i Serbia zobowiązują się zgodnie z postanowieniami niniejszego rozdziału do podejmowania niezbędnych kroków w kierunku stopniowego zezwalania na świadczenie usług przez przedsiębiorstwa lub obywateli Wspólnoty lub Serbii, których siedziba znajduje się na terytorium Strony innej, niż Strona na terytorium której ma swoją siedzibę usługobiorca.

2. Wraz z procesem liberalizacji, o którym mowa w ustępie 1, Strony zezwalają na czasowy przepływ osób fizycznych świadczących usługi lub zatrudnionych przez usługodawcę jako personel kluczowy w rozumieniu artykułu 58, w tym osoby fizyczne będące przedstawicielami przedsiębiorstwa lub obywatela Wspólnoty lub Serbii i pragnące czasowo przebywać na danym terytorium w celu prowadzenia negocjacji dotyczących sprzedaży usług lub zawierające umowy sprzedaży usług dla tego usługodawcy, jeżeli wymienieni przedstawiciele nie będą zaangażowani w bezpośrednią sprzedaż lub świadczenie usług dla ludności.

3. Po upływie czterech lat Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia podejmie środki konieczne do stopniowego wdrażania postanowień ustępu 1. Uwzględniony zostanie postęp, jaki Strony osiągnęły w dostosowywaniu ustawodawstwa.

ARTYKUŁ 60[Przepisy przejściowe]

1. Strony nie podejmują żadnych środków ani działań powodujących, że warunki świadczenia usług przez obywateli lub przedsiębiorstwa Wspólnoty lub Serbii, których siedziba mieści się na terytorium Strony innej niż Strona osoby, dla której usługi te są przeznaczone, są znacznie bardziej restrykcyjne w porównaniu z sytuacją panującą w przeddzień wejścia w życie niniejszego układu.

2. Jeżeli jedna Strona uważa, że w wyniku wprowadzenia środków przez drugą Stronę od chwili wejścia w życie niniejszego układu sytuacja pod względem świadczenia usług stała się znacznie bardziej restrykcyjna w porównaniu z sytuacją panującą w przeddzień wejścia w życie niniejszego układu, Strona stwierdzająca ten fakt może zwrócić się do drugiej Strony o przeprowadzenie konsultacji.

ARTYKUŁ 61[Świadczenie usług transportowych]

W odniesieniu do świadczenia usług transportowych pomiędzy Wspólnotą a Serbią, stosuje się następujące postanowienia:

1. W odniesieniu do transportu lądowego protokół 4 określa zasady mające zastosowanie do stosunków pomiędzy Stronami w celu zapewnienia, w szczególności, nieograniczonego tranzytu drogowego przez Serbię oraz całą Wspólnotę, a także skutecznego stosowania zasady niedyskryminacji i stopniowej harmonizacji serbskiego ustawodawstwa w zakresie transportu z prawodawstwem wspólnotowym.

2. W odniesieniu do międzynarodowego transportu morskiego Strony zobowiązują się stosować skutecznie zasadę nieograniczonego dostępu do międzynarodowych rynków morskich i handlu, w oparciu o zasady handlowe oraz szanować zobowiązania międzynarodowe i europejskie w dziedzinie ochrony, bezpieczeństwa i norm ochrony środowiska.

Strony potwierdzają swoją gotowość przestrzegania zasad swobodnej konkurencji jako istotnej cechy międzynarodowego transportu morskiego.

3. Przy stosowaniu zasad określonych w ustępie 2 Strony:

a) nie wprowadzają w przyszłych umowach dwustronnych z państwami trzecimi klauzul o podziale ładunku;

b) znoszą z dniem wejścia w życie niniejszego układu wszelkie środki jednostronne, przeszkody administracyjne, techniczne i inne, które mogłyby wywierać skutek ograniczający lub dyskryminacyjny w stosunku do swobodnego świadczenia usług w międzynarodowym transporcie morskim;

c) każda ze Stron przyznaje między innymi statkom będącym własnością obywateli lub przedsiębiorstw drugiej Strony traktowanie nie mniej korzystne, niż traktowanie przyznawane własnym statkom w zakresie dostępu do portów otwartych dla handlu międzynarodowego, możliwości korzystania z infrastruktury i pomocniczych służb morskich w tych portach, jak również związane z należnościami i opłatami, ułatwieniami celnymi oraz wyznaczaniem miejsc cumowania, a także infrastrukturą przeznaczoną do załadunku i wyładunku.

4. W celu zapewnienia skoordynowanego rozwoju i stopniowej liberalizacji transportu między Stronami, dostosowanych do ich wzajemnych potrzeb handlowych, warunki wzajemnego dostępu do rynku w transporcie lotniczym zostaną określone w ECAA.

5. Do chwili zawarcia ECAA Strony nie podejmują żadnych środków ani działań, które byłyby bardziej restrykcyjne lub dyskryminujące w porównaniu z sytuacją panującą przed wejściem w życie niniejszego układu.

6. Serbia dostosowuje swoje ustawodawstwo, w tym przepisy administracyjne, techniczne i inne, do przepisów wspólnotowych obowiązujących w danej chwili w dziedzinie transportu lotniczego, żeglugi śródlądowej i transportu morskiego, o ile służy to liberalizacji i wzajemnemu dostępowi do rynków Stron oraz ułatwia przepływ pasażerów i towarów.

7. W miarę wspólnych postępów w osiąganiu celów niniejszego rozdziału, Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia zbada sposoby tworzenia warunków niezbędnych do poprawy swobody świadczenia usług w zakresie transportu lotniczego, lądowego i żeglugi śródlądowej.

ROZDZIAŁ IV

PŁATNOŚCI BIEŻĄCE I PRZEPŁYW KAPITAŁU

ARTYKUŁ 62 [Dokonywanie płatności i transferów na rachunku bieżącym w ramach bilansu płatniczego]

Strony zobowiązują się zezwolić na dokonywanie, w walucie w pełni wymienialnej zgodnie z postanowieniami art. VIII Statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego, wszelkich płatności i transferów na rachunku bieżącym w ramach bilansu płatniczego między Wspólnotą a Serbią.

ARTYKUŁ 63[Swobodny przepływ kapitału]

1. W odniesieniu do transakcji na rachunku kapitałowym i finansowym bilansu płatniczego, od daty wejścia w życie niniejszego układu zapewniony jest swobodny przepływ kapitału związany z bezpośrednimi inwestycjami dokonywanymi w przedsiębiorstwach utworzonych zgodnie z ustawodawstwem państwa przyjmującego oraz inwestycjami dokonywanymi zgodnie z postanowieniami rozdziału II tytułu V, jak również likwidacją lub przeniesieniem tych inwestycji oraz wszelkiego wynikającego z nich zysku.

2. W odniesieniu do transakcji na rachunkach kapitałowych i finansowych bilansu płatniczego, od momentu wejścia w życie niniejszego układu zapewniony jest swobodny przepływ kapitału w odniesieniu do kredytów związanych z transakcjami handlowymi lub świadczeniem usług, w których uczestniczy rezydent jednej ze Stron oraz do pożyczek pieniężnych i kredytów, których okres wymagalności jest dłuższy niż rok.

3. Od chwili wejścia w życie niniejszego układu Serbia zezwala, poprzez pełne i właściwe wykorzystanie obecnie obowiązujących procedur, na nabywanie nieruchomości w Serbii przez obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej. W okresie czterech lat od daty wejścia w życie niniejszego układu Serbia stopniowo dostosowuje swoje przepisy dotyczące nabywania nieruchomości na jej terytorium przez obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, aby zagwarantować im takie samo traktowanie jak obywatelom serbskim.

4. Po upływie czterech lat od chwili wejścia w życie niniejszego układu Wspólnota i Serbia zapewniają również swobodny przepływ kapitału związanego z inwestycjami portfelowymi oraz pożyczkami finansowymi i kredytami, których okres wymagalności jest krótszy niż rok.

5. Bez uszczerbku dla postanowień ustępu 1, Strony nie wprowadzają żadnych nowych ograniczeń dotyczących przepływu kapitału i płatności bieżących, dokonywanych między mieszkańcami Wspólnoty lub Serbii, ani nie czynią istniejących ustaleń bardziej restrykcyjnymi.

6. Bez uszczerbku dla postanowień artykułu 62 i niniejszego artykułu, w przypadku gdy w szczególnych okolicznościach przepływ kapitału między Wspólnotą a Serbią powoduje lub może spowodować poważne trudności w funkcjonowaniu polityki kursowej lub polityki pieniężnej Wspólnoty lub Serbii, odpowiednio Wspólnota i Serbia mogą przedsięwziąć środki ochronne w odniesieniu do przepływu kapitału między Wspólnotą a Serbią na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, jeżeli środki takie są absolutnie niezbędne.

7. Żadne z powyższych postanowień nie oznacza ograniczeń w prawach podmiotów gospodarczych Stron do korzystania z jakiegokolwiek korzystniejszego traktowania, które może być przewidziane w obowiązujących dwustronnych lub wielostronnych porozumieniach obejmujących Strony niniejszego układu.

8. Strony prowadzą wzajemne konsultacje mające na celu ułatwienie przepływu kapitału pomiędzy Wspólnotą a Serbią w dążeniu do wspierania realizacji celów niniejszego układu.

ARTYKUŁ 64[Przepisy przejściowe]

1. W ciągu pierwszych czterech lat po wejściu w życie niniejszego układu Wspólnota i Serbia podejmują środki pozwalające na stworzenie warunków niezbędnych do dalszego stopniowego wprowadzania wspólnotowych przepisów dotyczących swobodnego przepływu kapitału.

2. Przed upływem czterech lat od dnia wejścia w życie niniejszego układu Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia określa zasady pełnego zastosowania w Serbii wspólnotowych przepisów dotyczących przepływu kapitału.

ROZDZIAŁ V

POSTANOWIENIA OGÓLNE

ARTYKUŁ 65 [Ograniczenia w stosowaniu postanowień układu]

1. Postanowienia niniejszego tytułu są stosowane z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego.

2. Nie znajdują one zastosowania wobec działalności, która na terytorium którejkolwiek ze Stron związana jest, choćby sporadycznie, z wykonywaniem władzy publicznej.

ARTYKUŁ 66[Stosowanie przepisów dotyczących wjazdu, pobytu, zatrudnienia, warunków pracy, osiedlania i świadczenia usług]

Do celów niniejszego tytułu, żadne z postanowień niniejszego układu nie stanowi przeszkody dla stosowania przez Strony ich przepisów ustawowych i wykonawczych dotyczących wjazdu i pobytu, zatrudnienia, warunków pracy, osiedlania się osób fizycznych oraz świadczenia usług, szczególnie w zakresie przyznawania, przedłużenia lub odmowy udzielenia zezwolenia na pobyt, pod warunkiem że działania te nie wpływają w sposób unieważniający lub szkodliwy na korzyści, które przysługują Stronom zgodnie ze szczególnymi postanowieniami niniejszego układu. Postanowienie pozostaje bez uszczerbku dla stosowania artykułu 65.

ARTYKUŁ 67[Przedsiębiorstwa będące pod wspólną kontrolą i będące wspólną własnością] Przedsiębiorstwa będące pod wspólną kontrolą i będące wspólną własnością przedsiębiorstw lub obywateli Serbii i przedsiębiorstw lub obywateli Wspólnoty są również objęte postanowieniami niniejszego tytułu.

ARTYKUŁ 68[Klauzula największego uprzywilejowania] 1. Klauzula największego uprzywilejowania, przyznana zgodnie z postanowieniami niniejszego tytułu, nie ma zastosowania do ulg podatkowych, których Strony udzielają lub udzielą w przyszłości na podstawie umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania lub innych ustaleń podatkowych.

2. Żadne z postanowień niniejszego tytułu nie będzie interpretowane w sposób, który by przeszkodził przyjęciu lub stosowaniu przez Strony środka mającego zapobiegać uchylaniu się od płacenia podatków, zgodnie z postanowieniami podatkowymi umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania lub innych ustaleń podatkowych lub krajowego ustawodawstwa podatkowego.

3. Żadne z postanowień niniejszego tytułu nie będzie interpretowane w sposób, który by przeszkodził państwom członkowskim lub Serbii w stosowaniu odpowiednich przepisów ich ustawodawstwa podatkowego dotyczącego podatników, którzy nie są w identycznej sytuacji ze względu na miejsce zamieszkania.

ARTYKUŁ 69[Zrównoważenie bilansu płatniczego]

1. W każdym przypadku gdy będzie to możliwe Strony podejmują wysiłki w celu uniknięcia nakładania środków ograniczających, w tym środków dotyczących przywozu, do celów związanych z bilansem płatniczym. Strona przyjmująca takie środki możliwie najszybciej przedstawia drugiej Stronie harmonogram ich znoszenia.

2. W przypadku gdy jedno lub kilka państw członkowskich lub Serbia napotka poważne trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego lub gdy zaistnieje ryzyko wystąpienia takich trudności, Wspólnota lub Serbia mogą zgodnie z warunkami określonymi w Porozumieniu WTO przyjąć środki ograniczające, w szczególności środki dotyczące przywozu, których zakres nie może wykraczać poza to, co jest niezbędne dla naprawy sytuacji bilansu płatniczego. Wspólnota i Serbia niezwłocznie informują o tym drugą Stronę.

3. Żaden środek ograniczający nie ma zastosowania do transferów związanych z inwestowaniem, w szczególności z przenoszeniem za granicę kwot zainwestowanych lub reinwestowanych, ani też do jakiegokolwiek przychodu, który z nich pochodzi.

ARTYKUŁ 70[Dostosowywanie postanowień niniejszego tytułu]

Postanowienia niniejszego tytułu są stopniowo dostosowywane, zwłaszcza do wymogów wynikających z art. V GATS.

ARTYKUŁ 71[Zapobieganie omijaniu środków dotyczących dostępu krajów trzecich do rynku w oparciu o postanowienia niniejszego układu]

Postanowienia niniejszego układu pozostają bez uszczerbku dla stosowania przez każdą ze Stron wszelkich środków niezbędnych do zapobieżenia ominięcia jej środków dotyczących dostępu krajów trzecich do jej rynku w oparciu o postanowienia niniejszego układu.

TYTUŁ VI

ZBLIŻANIE USTAWODAWSTWA, EGZEKWOWANIE PRAWA I REGUŁY KONKURENCJI

ARTYKUŁ 72 [Dostosowanie ustawodawstwa]

1. Strony uznają znaczenie dostosowania obowiązującego ustawodawstwa Serbii do prawodawstwa Wspólnoty oraz jego skutecznego wdrażania. Serbia podejmuje wysiłki w celu zapewnienia stopniowego dostosowywania obowiązujących przepisów prawnych i przyszłego ustawodawstwa do dorobku prawnego Wspólnoty. Serbia zapewnia odpowiednie wdrażanie i egzekwowanie obowiązujących przepisów prawnych i przyszłego ustawodawstwa.

2. Dostosowywanie rozpoczyna się w dniu podpisania niniejszego układu i jest stopniowo rozszerzane o wszystkie elementy wspólnotowego dorobku prawnego, o których mowa w niniejszym układzie, do zakończenia okresu przejściowego określonego w artykule 8 niniejszego układu.

3. Na etapie początkowym zbliżanie ustawodawstwa koncentruje się na podstawowych elementach wspólnotowego dorobku prawnego dotyczących rynku wewnętrznego, w obszarze sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa, jak również w obszarach związanych z handlem. Na późniejszym etapie Serbia koncentruje się na pozostałych częściach wspólnotowego dorobku prawnego.

Zbliżanie ustawodawstwa odbywa się na podstawie programu uzgodnionego między Komisją Europejską a Serbią.

4. Serbia określa również, w porozumieniu z Komisją Europejską, sposób monitorowania realizacji zbliżania ustawodawstwa oraz działania, jakie zostaną podjęte w celu egzekwowania prawa.

ARTYKUŁ 73

Konkurencja i inne postanowienia gospodarcze [Konkurencja i inne postanowienia gospodarcze]

1. Za niezgodne z właściwym funkcjonowaniem niniejszego układu w zakresie, w jakim mogą wpływać na handel między Wspólnotą a Serbią uznaje się:

(i) wszystkie porozumienia między przedsiębiorstwami, decyzje związków przedsiębiorstw i praktyki uzgodnione między przedsiębiorstwami, których celem lub skutkiem jest zapobieganie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji;

(ii) nadużywanie przez jedno lub więcej przedsiębiorstw pozycji dominującej na terytoriach Wspólnoty lub Serbii jako całości lub na znacznej części tych terytoriów;

(iii) wszelką pomoc publiczna, zakłócającą konkurencję lub grożącą jej zakłóceniem przez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub niektórym produktom.

2. Każda praktyka niezgodna z niniejszym artykułem oceniania jest na podstawie kryteriów wynikających ze stosowania reguł konkurencji obowiązujących we Wspólnocie, w szczególności z art. 81, 82, 86 i 87 Traktatu WE oraz instrumentów interpretacyjnych przyjętych przez instytucje wspólnotowe.

3. Strony zapewniają nadanie działającemu niezależnie organowi uprawnień niezbędnych do pełnego stosowania ustępu 1 punkty (i) oraz (ii) niniejszego artykułu w odniesieniu do przedsiębiorstw prywatnych i publicznych oraz przedsiębiorstw, którym nadano szczególne prawa.

4. W terminie jednego roku od daty wejścia w życie niniejszego układu Serbia powoła niezależnie działający organ, któremu nada uprawnienia niezbędne do pełnego stosowania postanowień ustępu 1 punkt (iii). Organ ten uzyskuje między innymi uprawnienia do zatwierdzania programów pomocy państwa, indywidualnej pomocy w formie dotacji zgodnie z ustępem 2, jak również uprawnienia do nakazania zwrotu pomocy państwa przyznanej niezgodnie z prawem.

5. Wspólnota z jednej strony, a Serbia z drugiej strony, zapewniają przejrzystość zasad pomocy państwa między innymi poprzez przekazywanie drugiej Stronie okresowych sprawozdań rocznych lub ich odpowiedników, sporządzonych zgodnie z metodą i formą właściwą dla badań dotyczących pomocy państwa przeprowadzanych przez Wspólnotę Europejską. Na wniosek jednej ze Stron druga Strona dostarcza informacji na temat szczególnych indywidualnych przypadków pomocy publicznej.

6. Serbia tworzy wyczerpujący spis wszystkich programów pomocy ustanowionych przed powołaniem urzędu, o którym mowa w ustępie 4, i dostosuje te programy do kryteriów wymienionych w ustępie 2 w okresie nieprzekraczającym czterech lat od wejścia w życie niniejszego układu.

7. a) Do celów stosowania postanowień ustępu 1 punkt (iii) Strony uzgadniają, że w ciągu pierwszych pięciu lat po wejściu w życie niniejszego układu każda pomoc publiczna przyznana przez Serbię będzie oceniania, biorąc pod uwagę fakt, że Serbia uważana jest za taki sam obszar, jak obszary Wspólnoty określone w art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE.

b) W ciągu czterech lat do wejścia w życie niniejszego układu Serbia przedstawia Komisji Europejskiej dane o swoim PKB na mieszkańca, ujednolicone na poziomie NUTS II. Następnie organ, o którym mowa w ustępie 4, oraz Komisja Europejska dokonują wspólnie oceny kwalifikowania się regionów Serbii do pomocy, jak również związanej z tym maksymalnej intensywności pomocy w celu sporządzenia regionalnej mapy pomocy na podstawie stosownych wytycznych Wspólnoty.

8. W protokole 5 określone zostały odpowiednie przepisy dotyczące pomocy państwa w przemyśle stalowym. W protokole tym zawarte są przepisy mające zastosowanie w przypadku udzielenia pomocy na restrukturyzację w przemyśle stalowym. Podkreślają one wyjątkowy charakter takiej pomocy oraz fakt, że pomoc taka jest ograniczona czasowo oraz powiązana ze zmniejszeniem zdolności produkcyjnych w ramach programów wykonalności.

9. W odniesieniu do produktów określonych w tytule IV rozdział II:

a) ustęp 1 punkt (iii) nie stosuje się;

b) jakiekolwiek praktyki niezgodne z ustępem 1 punkt (i) ocenia się zgodnie z kryteriami ustalonymi przez Wspólnotę na podstawie art. 36 i 37 Traktatu WE i szczególnych instrumentów wspólnotowych przyjętych na tej podstawie.

10. Jeżeli jedna ze Stron uważa, że dana praktyka jest niezgodna z ustępem 1, może podjąć właściwe środki po konsultacjach w ramach Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia lub po upływie 30 dni roboczych od daty złożenia wniosku o przeprowadzenie takich konsultacji. Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie narusza ani nie wpływa w jakikolwiek sposób na wprowadzenie przez Wspólnotę lub Serbię środków antydumpingowych lub wyrównawczych zgodnie z GATT 1994, Porozumieniem WTO w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych czy odpowiednim powiązanym ustawodawstwem wewnętrznym.

ARTYKUŁ 74

Przedsiębiorstwa publiczne [Przedsiębiorstwa publiczne]

Przed końcem trzeciego roku od wejścia w życie niniejszego układu Serbia zastosuje w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych oraz do przedsiębiorstw, którym przyznano specjalne lub wyłączne uprawnienia, zasady określone w Traktacie WE, w szczególności w jego art. 86.

Szczególne uprawnienia przedsiębiorstw publicznych podczas okresu przejściowego nie przewidują możliwości nałożenia ograniczeń ilościowych lub środków o skutku równoważnym na przywóz towarów ze Wspólnoty do Serbii.

ARTYKUŁ 75

Własność intelektualna, przemysłowa i handlowa [Własność intelektualna, przemysłowa i handlowa]

1. Zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu oraz załącznika VII, Strony potwierdzają znaczenie, jakie przywiązują do zapewnienia wystarczającej i skutecznej ochrony oraz stosowania praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej.

2. Pod względem uznawania i ochrony własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej od chwili wejścia w życie niniejszego układu Strony traktują przedsiębiorstwa i obywateli drugiej ze Stron w sposób nie mniej korzystny niż traktują kraje trzecie zgodnie z postanowieniami dwustronnymi.

3. Najpóźniej pięć lat od wejścia w życie niniejszego układu Serbia przyjmuje środki niezbędne do zagwarantowania ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej na poziomie porównywalnym do poziomu osiągniętego we Wspólnocie, w tym środki skutecznego przestrzegania tych praw.

4. Serbia zobowiązuje się przystąpić we wspomnianym wyżej okresie do wielostronnych konwencji w zakresie praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej określonych w załączniku VII. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia może podjąć decyzję o zobowiązaniu Serbii do przystąpienia do określonych konwencji wielostronnych w tej dziedzinie.

5. W przypadku wystąpienia problemów w dziedzinie własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, wpływających na warunki wymiany handlowej, są one pilnie przekazywanie Radzie Stabilizacji i Stowarzyszenia, na wniosek jednej ze Stron, w celu osiągnięcia wzajemnie satysfakcjonujących rozwiązań.

ARTYKUŁ 76

Zamówienia publiczne [Zamówienia publiczne]

1. Wspólnota i Serbia uznają za pożądany cel udostępnienie udzielania zamówień publicznych na zasadzie równego traktowania i wzajemności, zwłaszcza zgodnie z zasadami WTO.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszego układu przedsiębiorstwom serbskim niezależnie od tego, czy mają siedzibę na terytorium Wspólnoty, przyznany zostaje dostęp do publicznych procedur udzielania zamówień we Wspólnocie na warunkach nie mniej korzystnych niż te, które są stosowane wobec przedsiębiorstw wspólnotowych.

Powyższe postanowienia stosuje się również w odniesieniu do zamówień w sektorze usług użyteczności publicznej, po tym jak rząd Serbii przyjmie ustawodawstwo wprowadzające przepisy wspólnotowe w tej dziedzinie. Wspólnota okresowo sprawdza, czy Serbia faktycznie wprowadza stosowne ustawodawstwo.

3. Z chwilą wejścia w życie niniejszego układu przedsiębiorstwa wspólnotowe mające siedzibę w Serbii, zgodnie z postanowieniami tytułu V rozdział II, mają dostęp do zamówień publicznych na warunkach nie mniej korzystnych niż te, które są stosowane wobec przedsiębiorstw serbskich.

4. W terminie pięciu lat od daty wejścia w życie niniejszego układu przedsiębiorstwom wspólnotowym niemającym siedziby na terytorium Serbii przyznany zostaje dostęp do procedur udzielania zamówień w Serbii na mocy serbskiej ustawy o zamówieniach publicznych na warunkach nie mniej korzystnych niż te, które są stosowane wobec przedsiębiorstw serbskich.

Po wejściu w życie niniejszego układu Serbia przekształca wszelkie istniejące mechanizmy preferencyjnego traktowania krajowych podmiotów gospodarczych w preferencje cenowe i przez okres pięciu lat stopniowo zmniejsza te preferencje zgodnie z poniższym haromonogramem:

– preferencje nie przekraczają 15% do końca drugiego roku od daty wejścia w życie niniejszego układu,

– preferencje nie przekraczają 10% do końca trzeciego roku od daty wejścia w życie niniejszego układu,

– preferencje nie przekraczają 5% do końca czwartego roku od daty wejścia w życie niniejszego układu,

– preferencje zostają całkowicie zniesione w terminie do końca piątego roku od daty wejścia w życie niniejszego układu.

5. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia co pewien czas bada możliwość przyznania przez Serbię dostępu do procedur zamówień publicznych w Serbii wszystkim przedsiębiorstwom wspólnotowym. Serbia co roku składa Radzie Stabilizacji i Stowarzyszenia sprawozdanie na temat środków, jakie podjęła w celu zwiększenia przejrzystości i zapewnienia skutecznej kontroli sądowej decyzji podejmowanych w obszarze zamówień publicznych.

6. W odniesieniu do swobody przedsiębiorczości, prowadzenia działalności, świadczenia usług między Wspólnotą a Serbią, jak również do zatrudnienia i przepływu siły roboczej związanych z realizacją zamówień publicznych stosuje się postanowienia artykułów 49–69.

ARTYKUŁ 77

Normalizacja, metrologia, akredytacja i ocena zgodności [Normalizacja, metrologia, akredytacja i ocena zgodności]

1. Serbia podejmuje niezbędne środki w celu stopniowego osiągania zgodności z technicznymi przepisami wspólnotowymi i europejskimi procedurami dotyczącymi normalizacji, metrologii, akredytacji i oceny zgodności.

2. W tym celu Strony podejmują starania w celu:

a) promowania stosowania wspólnotowych przepisów technicznych, europejskich norm i procedur oceny zgodności;

b) zapewniania pomocy we wspieraniu tworzenia infrastruktury jakości: normalizacji, metrologii, akredytacji i oceny zgodności;

c) promowania uczestnictwa Serbii w pracach organizacji związanych z normami, oceną zgodności, metrologią i podobnymi funkcjami (np. CEN, CENELEC, ETSI, EA, WELMEC, EUROMET)⁷;

d) w stosownych przypadkach, zawarcia układu o ocenie zgodności oraz akceptacji wyrobów przemysłowych, gdy tylko ramy prawne i procedury Serbii zostaną w wystarczającym stopniu dostosowane do wspólnotowych oraz dostępna będzie odpowiednia wiedza fachowa.

ARTYKUŁ 78

Ochrona konsumentów [Ochrona konsumentów]

Strony współpracują w celu dostosowania norm ochrony konsumentów w Serbii do norm wspólnotowych. Skuteczna ochrona konsumentów jest potrzebna do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej, a ochrona ta będzie zależała od stworzenia infrastruktury administracyjnej w celu zapewnienia nadzoru rynku oraz egzekwowania prawa w tej dziedzinie.

W tym celu oraz uwzględniając ich wspólny interes, Strony zapewniają:

a) politykę aktywnej ochrony konsumenta, zgodnie z prawem wspólnotowym, w tym podniesienie poziomu wiedzy i tworzenie niezależnych organizacji;

b) harmonizację ustawodawstwa dotyczącego ochrony konsumentów w Serbii z obowiązującym w tym zakresie prawodawstwem wspólnotowym;

c) skuteczną ochronę prawną dla konsumentów w celu poprawy jakości towarów konsumpcyjnych oraz utrzymania odpowiednich norm bezpieczeństwa;

d) monitorowanie zasad przez właściwe organy oraz zapewnienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości w przypadku sporów;

e) wymiana informacji o produktach niebezpiecznych.

ARTYKUŁ 79

Warunki pracy i równość szans [Warunki pracy i równość szans]

Serbia stopniowo harmonizuje z prawodawstwem wspólnotowym swoje ustawodawstwo dotyczące warunków pracy, w szczególności w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa w pracy oraz równości szans.

TYTUŁ VII

SPRAWIEDLIWOŚĆ, WOLNOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO

ARTYKUŁ 80

Wzmocnienie instytucji i państwo prawa [Wzmocnienie instytucji i państwo prawa]

Przy współpracy w zakresie sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa Strony zwracają szczególną uwagę na konsolidację zasad praworządności oraz ogólne wzmocnienie instytucji na wszystkich szczeblach administracji, a w szczególności na wzmocnienie egzekwowania prawa i wymiaru sprawiedliwości. Współpraca ma na celu w szczególności wzmocnienie niezawisłości sądownictwa i zwiększenie wydajności, poprawę funkcjonowania policji i innych organów egzekwujących prawo, zapewnienie odpowiedniego przeszkolenia oraz zwalczanie korupcji i przestępczości zorganizowanej.

ARTYKUŁ 81

Ochrona danych osobowych [Ochrona danych osobowych]

Z chwilą wejścia w życie niniejszego układu Serbia harmonizuje ustawodawstwo dotyczące ochrony danych osobowych z prawem wspólnotowym oraz innym prawodawstwem europejskim i międzynarodowym dotyczącym ochrony prywatności. Serbia ustanawia jeden lub kilka niezależnych organów nadzoru z wystarczającymi zasobami finansowymi i ludzkimi, aby skutecznie monitorować i gwarantować egzekwowanie krajowego ustawodawstwa dotyczącego ochrony danych osobowych. Strony współpracują na rzecz osiągnięcia tego celu.

ARTYKUŁ 82

Wizy, zarządzanie granicami, azyl i migracja [Wizy, zarządzanie granicami, azyl i migracja]

Strony współpracują w dziedzinach takich jak wizy, kontrola granic, azyl i migracja oraz ustanawiają ramy do współpracy w tych dziedzinach również na poziomie regionalnym, uwzględniając i w pełni korzystając z innych inicjatyw istniejących odpowiednio w tym obszarze.

Współpraca w zakresie powyższych kwestii opiera się na wzajemnych konsultacjach i bliskiej współpracy między Stronami i powinna obejmować pomoc techniczną i administracyjną przy:

a) wymianie informacji i danych statystycznych w zakresie ustawodawstwa i praktyk;

b) opracowaniu ustawodawstwa;

c) zwiększaniu potencjału i wydajności instytucji;

d) szkoleniu personelu;

e) bezpieczeństwie dokumentów podróży i wykrywaniu sfałszowanych dokumentów;

f) zarządzaniu granicami.

Współpraca koncentruje się w szczególności:

a) w kwestii azylu – na wdrożeniu krajowego ustawodawstwa w celu spełnienia norm Konwencji dotyczącej statusu uchodźców sporządzonej dnia 18 lipca 1951 r. w Genewie i Protokołu dotyczącego statusu uchodźców sporządzonego w Nowym Jorku dnia 31 stycznia 1967 r., zapewniając w ten sposób poszanowanie zasady non-refoulement oraz innych praw osób ubiegających się o azyl i uchodźców;

b) w kwestii legalnej migracji – na zasadach przyjmowania na teren kraju oraz prawach i statusie osób wpuszczonych na teren kraju. W odniesieniu do migracji, Strony zgadzają się na uczciwe traktowanie obywateli innych państw, którzy legalnie przebywają na ich terytorium oraz do promowania polityki integracyjnej, której celem jest doprowadzenie do tego, że ich prawa i obowiązki będą porównywalne z prawami i obowiązkami ich własnych obywateli.

ARTYKUŁ 83

Zapobieganie nielegalnej imigracji i jej kontrolowanie; readmisja [Zapobieganie i kontrola nielegalnej imigracji, readmisja]

1. Strony współpracują w celu zapobiegania nielegalnej imigracji i jej kontrolowania. W tym celu Serbia i państwa członkowskie dokonują readmisji wszystkich swoich obywateli przebywających na ich terytoriach oraz zgadzają się w pełni wdrożyć umowę o readmisji między Wspólnotą a Serbią jak również dwustronne umowy między państwami członkowskimi i Serbią, o ile postanowienia tych dwustronnych umów są zgodne z postanowieniami umowy o readmisji między Wspólnotą a Serbią, w tym ze zobowiązaniem do readmisji obywateli innych państw oraz bezpaństwowców.

Państwa członkowskie oraz Serbia dostarczają swoim obywatelom odpowiednie dokumenty tożsamości i zapewniają im konieczne w tym celu udogodnienia administracyjne.

Szczegółowe procedury dotyczące readmisji obywateli i obywateli krajów trzecich oraz bezpaństwowców określone są w ramach umowy o readmisji między Wspólnotą Europejską a Serbią oraz w dwustronnych umowach między państwami członkowskimi a Serbią, o ile postanowienia tych umów są zgodne z postanowieniami umowy o readmisji między Wspólnotą a Serbią.

2. Serbia wyraża zgodę na zawarcie umów w sprawie readmisji z innymi państwami procesu stabilizacji i stowarzyszenia. Serbia zobowiązuje się podjąć wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia elastycznego i szybkiego wdrożenia wszystkich umów w sprawie readmisji, o których mowa w niniejszym artykule.

3. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia określa inne wspólne wysiłki, które można podjąć w celu zapobiegania i kontroli nielegalnej imigracji, w tym sieci nielegalnego handlu ludźmi i nielegalnej migracji.

ARTYKUŁ 84

Pranie pieniędzy i finansowanie działalności terrorystycznej [Pranie pieniędzy i finansowanie działalności terrorystycznej]

1. Strony współpracują w celu uniemożliwienia wykorzystywania ich systemów finansowych i właściwych sektorów niefinansowych do prania zysków pochodzących z ogólnie rozumianej działalności przestępczej, a w szczególności z przestępstw związanych z narkotykami, jak również do finansowania działalności terrorystycznej.

2. Współpraca w tym obszarze może obejmować pomoc administracyjną i techniczną mającą na celu przyspieszenie wdrażania przepisów i skutecznego funkcjonowania stosownych norm oraz mechanizmów zwalczania prania brudnych pieniędzy i finansowania terroryzmu, równoważnych tym przyjętym przez Wspólnotę oraz inne gremia międzynarodowe w tej dziedzinie, a w szczególności przez Grupę Roboczą ds. Działań Finansowych (FATF).

ARTYKUŁ 85

Współpraca w zakresie narkotyków [Współpraca w zakresie narkotyków]

1. W granicach swoich uprawnień i kompetencji Strony współpracują w celu zapewnienia zrównoważonego i zintegrowanego podejścia do zagadnień związanych z narkotykami. Polityka i działania antynarkotykowe będą miały na celu wzmocnienie struktur antynarkotykowych, zmniejszenie dostaw, handlu i popytu na narkotyki, radzenie sobie ze skutkami zdrowotnymi i społecznymi nadużywania narkotyków, jak i bardziej skuteczną kontrolę prekursorów.

2. Strony uzgadniają metody współpracy niezbędne do osiągnięcia tych celów. Działania opierają się na wspólnie uzgodnionych zasadach zgodnie ze strategią kontroli antynarkotykowej UE.

ARTYKUŁ 86

Zapobieganie i zwalczanie zorganizowanej działalności przestępczej i pozostałej działalności nielegalnej [Zapobieganie i zwalczanie zorganizowanej działalności przestępczej]

Strony współpracują w zakresie zwalczania i zapobiegania działalności przestępczej i nielegalnej, zorganizowanej lub innej, takiej jak:

a) przemyt ludzi i handel ludźmi;

b) nielegalna działalność gospodarcza, zwłaszcza fałszowanie pieniędzy i bezgotówkowych środków płatniczych, nielegalne transakcje dotyczące produktów takich jak odpady przemysłowe, materiały radioaktywne i transakcje dotyczące produktów nielegalnych, podrobionych lub pirackich;

c) korupcja, zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym, w szczególności związana z nieprzejrzystymi praktykami administracyjnymi;

d) oszustwa podatkowe;

e) kradzież tożsamości;

f) nielegalny handel narkotykami i substancjami psychotropowymi;

g) nielegalny handel bronią;

h) fałszowanie dokumentów;

i) przemyt towarów i nielegalny handel towarami, w tym samochodami;

j) cyberprzestępczość.

Promuje się współpracę regionalną i przestrzeganie uznanych norm międzynarodowych.

ARTYKUŁ 87

Zwalczanie terroryzmu [Zwalczanie terroryzmu]

Strony zgadzają się na współpracę w celu zapobiegania atakom terrorystycznym i ich finansowaniu oraz zwalczaniu tych ataków i ich finansowania, zgodnie z międzynarodowymi konwencjami, których są stronami oraz zgodnie ze swoimi przepisami ustawowymi i wykonawczymi:

a) w ramach pełnego wdrożenia rezolucji 1373 (2001) Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz innych stosownych rezolucji ONZ, konwencji międzynarodowych i instrumentów;

b) poprzez wymianę informacji na temat grup terrorystycznych oraz ich sieci wsparcia zgodnie z prawem międzynarodowym i krajowym;

c) poprzez wymianę doświadczeń w zakresie środków i metod zwalczania terroryzmu, jeżeli chodzi o sprawy techniczne i szkolenia, oraz poprzez wymianę doświadczeń w dziedzinie zapobiegania terroryzmowi.

TYTUŁ VIII

ZASADY WSPÓŁPRACY

ARTYKUŁ 88 [Współpraca]

1. Wspólnota i Serbia ustanawiają ścisłą współpracę mającą na celu przyczynianie się do rozwoju i potencjału wzrostu Serbii. Współpraca taka wzmacnia istniejące powiązania gospodarcze w jak najszerszym zakresie, z korzyścią dla obu Stron.

2. Polityki i inne środki są planowane w taki sposób, aby umożliwić osiągnięcie zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego Serbii. Polityki te powinny zagwarantować od początku pełne uwzględnianie kwestii ochrony środowiska i powinny być powiązane z wymogami harmonijnego rozwoju społecznego.

3. Polityki współpracy zostają włączone do regionalnych ram współpracy. Szczególna uwaga zostanie poświęcona środkom wspomagającym współpracę pomiędzy Serbią a sąsiadującymi z nią państwami, w tym państwami członkowskimi, przyczyniając się w ten sposób do stabilizacji regionalnej. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia określa priorytety pomiędzy obszarami współpracy oraz w ramach nich, zgodnie z partnerstwem europejskim.

ARTYKUŁ 89

Polityka handlowa i gospodarcza [Polityka handlowa i gospodarcza]

Wspólnota i Serbia ułatwiają proces reform gospodarczych poprzez współpracę mającą na celu lepsze zrozumienie podstaw zasad rządzących ich systemami gospodarczymi i sformułowanie oraz wdrożenie polityki gospodarczej w gospodarkach rynkowych.

W tym celu Wspólnota i Serbia współpracują w zakresie:

a) wymiany danych dotyczących wyników i prognoz makroekonomicznych oraz strategii rozwoju;

b) wspólnej analizy kwestii ekonomicznych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym określania polityki gospodarczej oraz instrumentów jej wdrażania; oraz

c) promowania szerszej współpracy w celu przyspieszenia napływu know-how i zwiększenia dostępu do nowych technologii.

Serbia dąży do stworzenia sprawnie działającej gospodarki rynkowej oraz stopniowego zbliżenia swojej polityki do zorientowanych na stabilizację polityk Unii Gospodarczej i Walutowej. Na wniosek władz serbskich Wspólnota może udzielić pomocy przeznaczonej na wsparcie wysiłków Serbii w tym względzie.

Współpraca ma również na celu wzmocnienie praworządności w dziedzinie przedsiębiorczości poprzez stabilne i niedyskryminujące ramy prawne dotyczące handlu.

Współpraca w tej dziedzinie obejmuje również wymianę informacji dotyczących zasad i funkcjonowania Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej.

ARTYKUŁ 90

Współpraca w dziedzinie statystyki [Współpraca w dziedzinie statystyki]

Współpraca między Stronami koncentruje się przede wszystkim na obszarach priorytetowych związanych z wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie statystyki. Ma ona na celu przede wszystkim stworzenie wydajnego i trwałego systemu statystycznego zdolnego do dostarczania wiarygodnych, obiektywnych i dokładnych danych niezbędnych do planowania i monitorowania procesu przekształcania i reform w Serbii. Powinna ona również umożliwić serbskiemu urzędowi statystycznemu lepsze zaspokajanie potrzeb jego klientów w kraju (zarówno administracji publicznej jak i sektora prywatnego). System statystyczny powinien przestrzegać podstawowych zasad statystki wydanych przez ONZ, przepisów europejskiego kodeksu postępowania w zakresie statystyki i przepisów europejskiego prawa statystycznego oraz rozwijać się w kierunku osiągnięcia zgodności ze wspólnotowym dorobkiem prawnym. Strony współpracują szczególnie w celu zapewnienia poufności danych indywidualnych, stopniowego zwiększonego gromadzenia danych i przekazywania ich do europejskiego systemu statystycznego.

ARTYKUŁ 91

Bankowość, ubezpieczenia i pozostałe usługi finansowe [Bankowość, ubezpieczenia i pozostałe usługi finansowe]

Współpraca między Serbią a Wspólnotą koncentruje się na obszarach priorytetowych związanych z wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie bankowości, ubezpieczeń i usług finansowych. Strony współpracują w celu ustanowienia i opracowania stosownych ram wsparcia dla sektorów bankowości, ubezpieczeń i usług finansowych w Serbii, opartych na uczciwej konkurencji i konieczności zapewnienia wszystkim równych szans.

ARTYKUŁ 92

Współpraca w dziedzinie wewnętrznej kontroli finansowej i audytu zewnętrznego [Współpraca w dziedzinie wewnętrznej kontroli finansowej i audytu zewnętrznego]

Współpraca między Stronami koncentruje się na obszarach priorytetowych związanych ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie publicznej wewnętrznej kontroli finansowej (PIFC) i audytu zewnętrznego. Strony współpracują w szczególności – poprzez opracowanie i przyjęcie odpowiednich przepisów – w celu utworzenia wydajnej i rentownej PIFC (w tym zarządzania finansowego i kontroli oraz niezależnie działającego audytu wewnętrznego) i zewnętrznego systemu audytu w Serbii, zgodnie z uznanymi międzynarodowymi standardami i metodami oraz najlepszymi praktykami UE. Współpraca koncentruje się również na budowaniu zdolności instytucjonalnych najwyższego urzędu kontroli w Serbii. W celu wypełnienia zobowiązań dotyczących współpracy i harmonizacji wynikających z powyższych wymogów współpraca powinna koncentrować się na stworzeniu i wzmocnieniu centralnych jednostek harmonizacyjnych ds. zarządzania finansowego i kontroli oraz audytu wewnętrznego.

ARTYKUŁ 93

Promowanie i ochrona inwestycji [Promowanie i ochrona inwestycji]

Współpraca między Stronami, w granicach ich stosownych kompetencji, w dziedzinie promowania i ochrony inwestycji ma na celu stworzenie klimatu sprzyjającego inwestycjom prywatnym, zarówno krajowym jak i zagranicznym, które są istotne dla ożywienia gospodarczego i przemysłowego w Serbii. Serbia powinna za szczególny cel współpracy uznać poprawę ram prawnych, aby sprzyjały inwestycjom i je chroniły.

ARTYKUŁ 94

Współpraca przemysłowa [Współpraca przemysłowa]

Współpraca ma na celu promowanie modernizacji i restrukturyzacji przemysłu Serbii oraz jego poszczególnych sektorów. Powinna również obejmować współpracę przemysłową pomiędzy podmiotami gospodarczymi celem wzmocnienia sektora prywatnego na warunkach gwarantujących ochronę środowiska.

Inicjatywy współpracy przemysłowej odzwierciedlają priorytety określone przez obie Strony. Uwzględniają one regionalne aspekty rozwoju przemysłowego, promując, w odpowiednich przypadkach, partnerstwa transgraniczne. Inicjatywy powinny mieć na celu w szczególności stworzenie odpowiednich ram prawnych dla przedsiębiorstw, poprawę zarządzania, wzrost wiedzy fachowej i wspieranie rynków, przejrzystości rynku i otoczenia biznesowego. Szczególną wagę przywiązuje się do stworzenia w Serbii skutecznych działań wspierających wywóz.

Współpraca uwzględnia wspólnotowy dorobek prawny w dziedzinie polityki przemysłowej.

ARTYKUŁ 95

Małe i średnie przedsiębiorstwa [Małe i średnie przedsiębiorstwa]

Współpraca między Stronami ma na celu rozwinięcie i wzmocnienie sektora prywatnego małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), utworzenie nowych przedsiębiorstw w obszarach o znacznym potencjale wzrostu oraz współpracę między wspólnotowymi i serbskimi MŚP. Współpraca uwzględnia obszary priorytetowe związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie MŚP, jak również zasady zapisane w Europejskiej karcie małych przedsiębiorstw.

ARTYKUŁ 96

Turystyka [Turystyka]

Współpraca między Stronami w dziedzinie turystyki ma na celu głównie wzmocnienie przepływu informacji w dziedzinie turystyki (poprzez sieci międzynarodowe, bazy danych itp.); wspieranie tworzenia infrastruktury sprzyjającej inwestycjom w sektorze turystyki i członkostwo Serbii w ważnych europejskich organizacjach turystycznych. Jej celem jest również badanie możliwości prowadzenia wspólnych działań i wzmocnienia współpracy między przedsiębiorstwami z branży turystycznej, ekspertami i rządami oraz ich odpowiednimi agencjami turystycznymi, jak również przekazanie wiedzy fachowej (poprzez szkolenia, wymiany czy seminaria). Współpraca należycie uwzględnia wspólnotowy dorobek prawny związany z tym sektorem.

Współpraca może zostać włączona do regionalnych ram współpracy.

ARTYKUŁ 97

Rolnictwo oraz sektor rolno-przemysłowy [Rolnictwo oraz sektor rolno-przemysłowy]

Współpraca między Stronami jest prowadzona we wszystkich obszarach priorytetowych związanych ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie rolnictwa, weterynarii i kwestii fitosanitarnych. Współpraca ma na celu przede wszystkim modernizację i restrukturyzację rolnictwa oraz sektora rolno-przemysłowego w Serbii, a zwłaszcza wypełnienie wspólnotowych wymogów sanitarnych, poprawę zarządzania zasobami wodnymi oraz rozwój obszarów wiejskich i sektora leśnictwa, a także wsparcie stopniowego zbliżenia serbskiego ustawodawstwa i praktyk do zasad i norm wspólnotowych.

ARTYKUŁ 98

Rybołówstwo [Rybołówstwo]

Strony badają możliwość określenia wzajemnie korzystnych obszarów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w sektorze rybołówstwa. Współpraca należycie uwzględnia również priorytetowe obszary związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie rybołówstwa, w tym przestrzeganie międzynarodowych zobowiązań wynikających z zasad zarządzania zasobami połowowymi i ich zachowania opracowanych przez międzynarodowe i regionalne organizacje rybołówstwa.

ARTYKUŁ 99

Cła [Cła]

Strony ustanawiają współpracę w tym obszarze w celu zagwarantowania zgodności z postanowieniami, które zostaną przyjęte w dziedzinie handlu oraz zbliżenia systemu celnego Serbii do systemu wspólnotowego, pomagając tym samym w utorowaniu drogi dla środków liberalizacji zaplanowanych zgodnie z niniejszym układem oraz w stopniowym zbliżaniu ustawodawstwa celnego Serbii do wspólnotowego dorobku prawnego.

Współpraca należycie uwzględnia obszary priorytetowe związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie ceł.

Zasady wzajemnej pomocy administracyjnej między Stronami w sprawach celnych są ustanowione w protokole 6.

ARTYKUŁ 100

Opodatkowanie [Opodatkowanie]

Strony ustanawiają współpracę w dziedzinie opodatkowania włącznie ze środkami mającymi na celu dalsze zreformowanie systemu podatkowego Serbii oraz restrukturyzację administracji podatkowej po to, aby zagwarantować skuteczne ściąganie podatków i wzmocnić walkę z nadużyciami podatkowymi.

Współpraca uwzględnia obszary priorytetowe związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie opodatkowania i walki ze szkodliwą konkurencją podatkową. Zniesienie szkodliwej konkurencji podatkowej powinno zostać wykonane na podstawie zasad Kodeksu postępowania w dziedzinie opodatkowania biznesu uzgodnionego przez Radę w dniu 1 grudnia 1997 r.

Współpraca służy również zwiększeniu przejrzystości i zwalczaniu korupcji, w tym wymianie informacji z państwami członkowskimi w ramach dążenia do skuteczniejszego egzekwowania środków mających zapobiegać nadużyciom podatkowym, uchylaniu się od płacenia podatków oraz unikaniu ich płacenia. Serbia uzupełni sieć porozumień dwustronnych z państwami członkowskimi zgodnie z najnowszą zaktualizowaną wersją modelowej konwencji OECD o podatkach dochodowych i kapitałowych oraz na podstawie modelowej umowy OECD w sprawie wymiany informacji w sprawach podatkowych, o ile przystąpiło do nich państwo członkowskie-wnioskodawca.

ARTYKUŁ 101

Współpraca społeczna [Współpraca społeczna]

Współpraca między Stronami w zakresie zatrudnienia skupia się szczególnie na poprawie usług pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego, środków wspomagających te usługi oraz wspieraniu rozwoju regionalnego w celu wsparcia restrukturyzacji sektora przemysłu i rynku pracy. Obejmuje ona również środki takie jak badania, pomoc oddelegowanych ekspertów oraz działania informacyjne i szkoleniowe.

Strony współpracują w celu ułatwienia reformy polityki zatrudnienia w Serbii w kontekście wzmocnionej reformy gospodarczej i integracji. Współpraca ma również na celu wspieranie dostosowania systemów zabezpieczenia społecznego Serbii do nowych wymogów gospodarczych i społecznych i obejmuje dostosowanie serbskiego ustawodawstwa dotyczącego warunków pracy oraz równości szans kobiet i mężczyzn, osób niepełnosprawnych oraz osób należących do mniejszości oraz innych szczególnie narażonych grup, jak i lepszą ochronę zdrowia i bezpieczeństwo dla pracowników, przyjmując jako odniesienie poziom ochrony we Wspólnocie.

Współpraca należycie uwzględnia obszary priorytetowe związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w tej dziedzinie.

ARTYKUŁ 102

Edukacja i szkolenia [Edukacja i szkolenia]

Strony współpracują w celu podwyższenia poziomu wykształcenia ogólnego i zawodowego oraz szkolenia w Serbii, a także polityki dotyczącej młodzieży i pracy wykonywanej przez młodzież, w tym kształcenia nieformalnego. Priorytetem dla systemów szkolnictwa wyższego jest osiągnięcie celów deklaracji bolońskiej w międzyrządowym procesie bolońskim.

Strony współpracują również w tym celu, by dostęp do wszystkich szczebli edukacji i szkolenia w Serbii był nieograniczony ze względu na płeć, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub wyznanie.

Odpowiednie programy i instrumenty wspólnotowe przyczyniają się do podwyższania poziomu struktur i działań w zakresie edukacji i szkoleń w Serbii.

Współpraca należycie uwzględnia obszary priorytetowe związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w tej dziedzinie.

ARTYKUŁ 103

Współpraca kulturalna [Współpraca kulturalna]

Strony zobowiązują się do promowania współpracy kulturalnej. Współpraca ta służy między innymi zwiększeniu wzajemnego zrozumienia i poszanowania między obywatelami, wspólnotami i narodami. Strony zobowiązują się również do współpracy w zakresie promowania różnorodności kulturowej, zwłaszcza w ramach Konwencji UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego.

ARTYKUŁ 104

Współpraca w sektorze audiowizualnym [Współpraca w sektorze audiowizualnym]

Strony współpracują w celu promowania przemysłu audiowizualnego w Europie i zachęcają do koprodukcji w obszarach takich jak kinematografia i telewizja.

Współpraca mogłaby obejmować między innymi programy i fundusze na rzecz szkoleń dla dziennikarzy i innych osób zatrudnionych w sektorze mediów, jak również pomoc techniczną dla mediów publicznych i prywatnych w celu wzmocnienia ich niezależności, profesjonalizmu i powiązań z mediami europejskimi.

Serbia dostosowuje swoją politykę w dziedzinie uregulowania treści przy nadawaniu transgranicznym do polityki WE i harmonizuje swoje ustawodawstwo ze wspólnotowym dorobkiem prawnym. Serbia zwraca szczególną uwagę na kwestie związane z nabywaniem praw własności intelektualnej dla programów i transmisji nadawanych drogą satelitarną, naziemną i kablową.

ARTYKUŁ 105

Społeczeństwo informacyjne [Społeczeństwo informacyjne]

Współpraca prowadzona jest przede wszystkim na obszarach związanych ze wspólnotowym dorobkiem prawnym dotyczącym społeczeństwa informacyjnego. Jej celem jest głównie wspieranie stopniowego dostosowania polityki i ustawodawstwa Serbii w tym sektorze do polityki i prawodawstwa Wspólnoty.

Strony współpracują również w celu dalszego rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Serbii. Do ogólnych celów zaliczają się przygotowanie ogółu społeczeństwa do ery cyfrowej, przyciąganie inwestycji i zapewnienie interoperacyjności sieci i usług.

ARTYKUŁ 106

Sieci i usługi łączności elektronicznej [Sieci i usługi łączności elektronicznej]

Współpraca koncentruje się przede wszystkim na obszarach priorytetowych związanych ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w tej dziedzinie.

Strony wzmacniają zwłaszcza współpracę w dziedzinie sieci łączności elektronicznej i związanych z nimi usług, przy czym ostatecznym celem będzie przyjęcie przez Serbię wspólnotowego dorobku prawnego w tych sektorach w ciągu trzech lat od wejścia w życie niniejszego układu.

ARTYKUŁ 107

Informacja i komunikacja [Informacja i komunikacja]

Wspólnota i Serbia podejmują środki niezbędne do stymulowania wzajemnej wymiany informacji. Pierwszeństwo jest przyznawane programom mającym na celu dostarczanie społeczeństwu podstawowych informacji na temat Wspólnoty, a środowiskom zawodowym w Serbii – bardziej specjalistycznych informacji.

ARTYKUŁ 108

Transport [Transport]

Współpraca między Stronami koncentruje się na obszarach priorytetowych związanych ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie transportu.

Współpraca może w szczególności mieć na celu restrukturyzację i modernizację różnych środków transportu w Serbii, poprawę swobodnego przepływu osób i towarów oraz zwiększenie dostępu do rynku oraz infrastruktury, w tym do portów morskich i lotniczych. Ponadto współpraca może wspierać rozwoju infrastruktur multimodalnych w powiązaniu z głównymi sieciami transeuropejskimi, w szczególności poprzez wzmocnienie powiązań regionalnych z Europą Południowo-Wschodnią, zgodnie z protokołem ustaleń w sprawie głównej regionalnej sieci transportowej. Celem współpracy jest osiągnięcie norm działania porównywalnych z normami wspólnotowymi oraz rozwój systemu transportowego w Serbii zgodnego z systemem wspólnotowym i do niego dostosowanego, a także lepsza ochrona środowiska w sektorze transportu.

ARTYKUŁ 109

Energia [Energia]

Współpraca koncentruje się przede wszystkim na obszarach priorytetowych związanych ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie energii. Opiera się ona na Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej i jest rozwijana w celu stopniowej integracji Serbii z europejskimi rynkami energii. Współpraca może obejmować w szczególności:

a) formułowanie i planowanie strategii w dziedzinie energii, w tym modernizację infrastruktury, poprawę i dywersyfikację dostaw oraz lepszy dostęp do rynku energii, w tym łatwiejszy tranzyt, przesyłanie i dystrybucję oraz renowację sieci połączeń przesyłowych o regionalnym znaczeniu, wraz z krajami sąsiadującymi;

b) promowanie oszczędności energii, efektywności energetycznej, odnawialnych źródeł energii oraz badanie wpływu produkcji i zużycia energii na środowisko;

c) formułowanie ramowych warunków restrukturyzacji przedsiębiorstw energetycznych oraz wzajemnej współpracy przedsiębiorstw w tym sektorze.

ARTYKUŁ 110

Bezpieczeństwo jądrowe [Bezpieczeństwo jądrowe]

Strony współpracują w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i zabezpieczeń. Współpraca może obejmować następujące zagadnienia:

a) modernizacja przepisów i regulacji Stron w zakresie ochrony przed promieniowaniem, bezpieczeństwa jądrowego, księgowania materiałów jądrowych i kontroli oraz wzmocnienie organów nadzorczych i ich zasobów;

b) zachęcanie do wspierania porozumień między państwami członkowskimi lub Europejską Wspólnotą Energii Atomowej a Serbią dotyczących, w zależności od przypadku, wczesnego informowania o awariach jądrowych i wymiany informacji w takich przypadkach oraz porozumień dotyczących przygotowania na wypadek awarii i ogólnie kwestii bezpieczeństwa jądrowego;

c) odpowiedzialność jądrowa osób trzecich.

ARTYKUŁ 111

Środowisko [Środowisko]

Strony rozwijają i zacieśniają współpracę w dziedzinie środowiska, w ramach której podstawowym zadaniem będzie zwalczanie dalszej jego degradacji oraz rozpoczęcie działań na rzecz poprawy stanu środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

W szczególności strony podejmują współpracę w celu wzmocnienia struktur i procedur administracyjnych, aby zapewnić planowanie strategiczne w kwestiach środowiska naturalnego oraz koordynację działań odpowiednich podmiotów. Współpraca ta skupia się na dostosowaniu ustawodawstwa Serbii do prawodawstwa Wspólnoty. Współpraca może również koncentrować się na rozwijaniu strategii mających na celu znaczne obniżenie zanieczyszczenia powietrza i wody na poziomie lokalnym, regionalnym i międzynarodowym, ustanowienie ram dla wydajnej, czystej, zrównoważonej i odnawialnej produkcji energii i jej zużycia oraz strategii służących przeprowadzaniu ocen wpływu na środowisko i strategicznych ocen oddziaływania na środowisko. Szczególna uwaga zostaje poświęcona ratyfikacji i wdrożeniu protokołu z Kioto.

ARTYKUŁ 112

Współpraca w dziedzinie badań naukowych i rozwoju technologicznego [Współpraca w dziedzinie badań naukowych i rozwoju technologicznego]

Strony zachęcają do współpracy w dziedzinie cywilnych badań naukowych i rozwoju technologicznego (BRT) na bazie wspólnych korzyści oraz z uwzględnieniem dostępności zasobów i odpowiedniego dostępu do swoich programów, z zastrzeżeniem odpowiedniego poziomu skutecznej ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej.

Współpraca należycie uwzględnia obszary priorytetowe związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie badań i rozwoju technicznego.

ARTYKUŁ 113

Współpraca w zakresie rozwoju regionalnego i lokalnego [Współpraca w zakresie rozwoju regionalnego i lokalnego]

Strony pracują nad wzmocnieniem współpracy w zakresie rozwoju regionalnego i lokalnego w celu wsparcia rozwoju gospodarczego i obniżenia nierówności regionalnych. Szczególna uwaga zostaje poświęcona współpracy transgranicznej, międzynarodowej i międzyregionalnej.

Współpraca należycie uwzględnia obszary priorytetowe związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie rozwoju regionalnego.

ARTYKUŁ 114

Administracja publiczna [Administracja publiczna]

Współpraca ma na celu stworzenie wydajnej i odpowiedzialnej administracji publicznej w Serbii, zwłaszcza po to, aby wspierać wdrażanie zasad praworządności i właściwe funkcjonowanie instytucji państwowych z korzyścią dla społeczeństwa Serbii jako całości oraz w celu pomyślnego budowania stosunków pomiędzy UE a Serbią.

Współpraca w tej dziedzinie koncentruje się głównie na tworzeniu instytucji, w tym na rozwijaniu i wdrażaniu przejrzystych i bezstronnych procedur rekrutacji, zarządzania zasobami ludzkimi i rozwoju kariery dla służb publicznych, szkoleń ustawicznych i promowania etyki w ramach administracji publicznej. Współpraca obejmuje wszystkie szczeble administracji publicznej, w tym administrację lokalną.

TYTUŁ IX

WSPÓŁPRACA FINANSOWA

ARTYKUŁ 115 [Pomoc finansowa]

Aby osiągnąć cele niniejszego układu oraz zgodnie z artykułami 5, 116 i 118, Serbia może otrzymywać pomoc finansową od Wspólnoty w formie dotacji i pożyczek, w tym pożyczek od Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Pomoc Wspólnoty jest uzależniona od dalszych postępów w wypełnianiu politycznych kryteriów kopenhaskich, w szczególności od postępów w osiąganiu konkretnych priorytetów partnerstwa europejskiego. Pod uwagę są brane wyniki rocznych przeglądów w krajach uczestniczących w procesie stabilizacji i stowarzyszenia, szczególnie te dotyczące działań podejmowanych przez beneficjentów pomocy w celu przeprowadzenia demokratycznych, gospodarczych i instytucjonalnych reform. Uwzględnione zostaną również inne wnioski Rady dotyczące szczególnie realizacji programów dostosowawczych. Pomoc przyznana Serbii jest skierowana na zaspokojenie potrzeb, wybranych priorytetów, odzwierciedlenie zdolności absorpcji i zwrotu oraz wdrożenie środków w celu zreformowania i restrukturyzacji gospodarki.

ARTYKUŁ 116[Pomoc finansowa w postaci dotacji]

Pomoc finansowa w postaci dotacji jest pokrywana ze środków operacyjnych określonych w stosownym rozporządzeniu Rady w ramach wieloletniego indykatywnego dokumentu planowania i rocznych przeglądów, ustanowionych przez Wspólnotę po konsultacjach z Serbią.

Pomoc finansowa może obejmować wszystkie sektory współpracy, ze szczególnym naciskiem na obszar sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa, zbliżenie prawodawstwa, zrównoważony rozwój, zmniejszenie ubóstwa i ochronę środowiska.

ARTYKUŁ 117[Pomoc makrofinansowa]

Na wniosek Serbii oraz w przypadku wystąpienia szczególnej potrzeby, Wspólnota może w porozumieniu z międzynarodowymi instytucjami finansowymi zbadać możliwość udzielenia w drodze wyjątku pomocy makrofinansowej, podlegającej określonym warunkom i przy uwzględnieniu dostępności wszystkich zasobów finansowych. Pomoc ta byłaby udostępniana tylko w przypadku spełniania warunków, które zostaną określone w kontekście programu uzgodnionego między Serbią a Międzynarodowym Funduszem Walutowym.

ARTYKUŁ 118[Koordynacja pomocy]

W celu umożliwienia optymalnego wykorzystania dostępnych zasobów Strony zapewniają, że wkład Wspólnoty będzie ściśle skoordynowany z pomocą pochodzącą z innych źródeł, takich jak państwa członkowskie, inne państwa i międzynarodowe instytucje finansowe.

W tym celu Strony regularnie wymieniają informacje dotyczące wszystkich źródeł pomocy.

TYTUŁ X

POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE, OGÓLNE I KOŃCOWE

ARTYKUŁ 119 [Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia]

Niniejszym powołuje się Radę Stabilizacji i Stowarzyszenia, która nadzoruje stosowanie i wykonanie niniejszego układu. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia zbiera się na odpowiednim szczeblu na posiedzenia regularnie oraz gdy wymagają tego okoliczności. Bada wszelkie istotne kwestie związane z niniejszym układem, jak również wszelkie inne kwestie dwustronne lub międzynarodowe leżące we wspólnym interesie Stron.

ARTYKUŁ 120[Skład Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia]

1. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia składa się z jednej strony z członków Rady Unii Europejskiej i członków Komisji Europejskiej, a z drugiej strony z członków rządu Serbii.

2. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.

3. Członkowie Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia mogą być reprezentowani zgodnie z warunkami, które zostaną określone w regulaminie wewnętrznym.

4. Radzie Stabilizacji i Stowarzyszenia przewodniczą kolejno przedstawiciel Komisji Wspólnot oraz przedstawiciel Serbii, zgodnie z zasadami które zostaną określone w jej regulaminie wewnętrznym.

5. Europejski Bank Inwestycyjny uczestniczy jako obserwator w pracach Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia, w kwestiach, które go dotyczą.

ARTYKUŁ 121[Kompetencje Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia]

Dla osiągnięcia celów niniejszego układu Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia ma prawo podejmowania decyzji w ramach niniejszego układu w przypadkach w nim przewidzianych. Podjęte decyzje są wiążące dla Stron, które są zobowiązane do podjęcia środków niezbędnych do wykonania takich decyzji. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia może również formułować odpowiednie zalecenia. Opracowuje ona swoje decyzje i zalecenia za zgodą obu Stron.

ARTYKUŁ 122[Wspieranie Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia w pełnieniu zadań]

1. W pełnieniu swoich zadań Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia jest wspierana przez Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia składający się z jednej strony z przedstawicieli Rady Unii Europejskiej i przedstawicieli Komisji Europejskiej, a z drugiej strony z przedstawicieli Serbii.

2. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia określa w swoim regulaminie zadania Komitetu Stabilizacji i Stowarzyszenia, obejmujące w szczególności przygotowywanie posiedzeń Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia oraz zasady funkcjonowania tego Komitetu.

3. Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia może przekazać Komitetowi Stabilizacji i Stowarzyszenia wszystkie swoje uprawnienia. W takim przypadku Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia podejmuje swoje decyzje zgodnie z warunkami ustanowionymi w artykule 121.

ARTYKUŁ 123[Tworzenie podkomitetów]

Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia może tworzyć podkomitety. Przed końcem pierwszego roku po dniu wejścia w życie niniejszego układu Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia tworzy podkomitety niezbędne do właściwego wdrażania niniejszego układu.

Stworzony zostanie podkomitet zajmujący się kwestią migracji.

ARTYKUŁ 124[Decyzje o powołaniu komitetów lub organów, które będą pomagać w pełnieniu zadań Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia]

Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia może podjąć decyzję o powołaniu wszelkich innych komitetów lub organów, które będą pomagać jej w pełnieniu zadań. W swoim regulaminie Rada Stabilizacji i Stowarzyszenia określa skład i obowiązki takich komitetów lub ich organów oraz zasady ich funkcjonowania.

ARTYKUŁ 125[Parlamentarny Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia]

Niniejszym powołany zostaje Parlamentarny Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia. Stanowi on forum spotkań i wymiany poglądów między członkami parlamentu serbskiego i Parlamentu Europejskiego. Zbiera się z częstotliwością, którą sam określa.

Parlamentarny Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia składa się z członków Parlamentu Europejskiego oraz z członków parlamentu serbskiego.

Parlamentarny Komitet Stabilizacji i Stowarzyszenia przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.

Parlamentarnemu Komitetowi Stabilizacji i Stowarzyszenia przewodniczy kolejno członek Parlamentu Europejskiego i członek parlamentu serbskiego zgodnie z zasadami, które zostaną określone w jego regulaminie wewnętrznym.

ARTYKUŁ 126[Dostęp do sądów i władz administracyjnych]

W zakresie niniejszego układu każda ze Stron zobowiązuje się zagwarantować osobom fizycznym i prawnym drugiej Strony wolny od dyskryminacji w stosunku do swoich własnych obywateli dostęp do właściwych sądów i władz administracyjnych, aby mogły przed nimi dochodzić swoich praw osobistych i rzeczowych.

ARTYKUŁ 127[Zapewnienie bezpieczeństwa]

Żadne z postanowień niniejszego układu nie stanowi przeszkody dla podjęcia przez Stronę jakichkolwiek środków, które:

a) uważa za niezbędne w celu zapobiegania ujawnieniu informacji szkodzących jej podstawowym interesom bezpieczeństwa;

b) odnoszą się do produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojskowymi lub też do badań, rozwoju lub produkcji niezbędnej do celów obronnych, o ile środki te nie osłabiają warunków konkurencji w zakresie produktów nieprzeznaczonych do celów ściśle wojskowych;

c) uznaje za istotne dla zapewnienia własnego bezpieczeństwa w przypadku poważnych niepokojów wewnętrznych naruszających utrzymanie porządku publicznego, w czasie wojny lub poważnych napięć międzynarodowych grożących wybuchem wojny, lub w celu wywiązania się z obowiązków, jakie na siebie przyjęła, aby zapewnić utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.