Na podstawie art. 104 ust. 1a ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2012 r. poz. 933, z późn. zm.²⁾) zarządza się, co następuje:

§ 2.[Definicje] Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) AFIS – rozumie się przez to lotniskową służbę informacji powietrznej (Aerodrome Flight Information Service);

2) ATC – rozumie się przez to służbę kontroli ruchu lotniczego (Air Traffic Control);

3) ATS – rozumie się przez to służby ruchu lotniczego (Air Traffic Services);

4) egzaminatorze państwowym – rozumie się przez to członka komisji egzaminacyjnej, o której mowa w art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze;

5) egzaminie państwowym – rozumie się przez to egzamin składający się z części teoretycznej i praktycznej, złożony przed komisją egzaminacyjną zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 99 ust. 6 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze;

6) FIS – rozumie się przez to służbę informacji powietrznej (Flight Information Service);

7) ICAO – rozumie się przez to Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization);

8) informatorze AFIS – rozumie się przez to informatora lotniskowej służby informacji powietrznej (AFISO – Aerodrome Flight Information Service Officer);

9) informatorze FIS – rozumie się przez to informatora służby informacji powietrznej (FISO – Flight Information Service Officer);

10) instruktorze OJT – rozumie się przez to instruktora szkolenia operacyjnego (On-the-Job Training);

11) instruktorze OST – rozumie się przez to instruktora szkolenia na symulatorze (On-the-Simulator Training);

12) jednostce – rozumie się przez to organ, w którym jest zapewniana służba ruchu lotniczego;

13) Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym – rozumie się przez to Konwencję o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisaną w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (Dz. U. z 1959 r. Nr 35, poz. 212 i 214, z późn. zm.³⁾);

14) licencjach – rozumie się przez to licencję kontrolera ruchu lotniczego oraz licencję praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego;

15) orzeczeniu lotniczo-lekarskim – rozumie się przez to orzeczenie o braku przeciwwskazań do wykonywania funkcji członka personelu lotniczego, o którym mowa w art. 110 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze;

16) ośrodku – rozumie się przez to certyfikowaną organizację szkoleniową personelu ATS będącą samodzielną organizacją lotniczą albo stanowiącą część składową innego podmiotu (CAPTO – Certified ATS Personnel Training Organization);

17) OJTI – rozumie się przez to uzupełniające uprawnienie instruktorskie wpisane do licencji lub świadectwa kwalifikacji i stanowiące ich część, określające uprawnienia do prowadzenia szkolenia operacyjnego (On-the-Job Training Instructor Endorsement);

18) OSTI – rozumie się przez to uzupełniające uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego wpisane do licencji lub świadectwa kwalifikacji i stanowiące ich część, określające uprawnienia do prowadzenia szkolenia na symulatorze (On-the-Simulator Training Instructor Special Endorsement);

19) personelu ATS – rozumie się przez to członków personelu lotniczego posiadających licencję praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego, licencję kontrolera ruchu lotniczego, świadectwo kwalifikacji informatora służby informacji powietrznej lub świadectwo kwalifikacji informatora lotniskowej służby informacji powietrznej;

20) poziomie 4 operacyjnym, poziomie 5 rozszerzonym albo poziomie 6 biegłym – rozumie się przez to odpowiedni poziom biegłości językowej ustalony według skali klasyfikacji biegłości w języku podanej w:

a) załączniku III do rozporządzenia Komisji (UE) nr 805/2011 z dnia 10 sierpnia 2011 r. ustanawiającego szczegółowe zasady licencjonowania kontrolerów ruchu lotniczego oraz wydawania określonych certyfikatów na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 (Dz. Urz. UE L 206 z 11.08.2011, str. 21) – dla kontrolera ruchu lotniczego i praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego,

b) Dodatku A do Załącznika 1 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym – dla informatora służby informacji powietrznej i informatora lotniskowej służby informacji powietrznej;

21) Prezesie Urzędu – rozumie się przez to Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego;

22) prowadzącym szkolenie – rozumie się przez to ośrodek lub instruktora OJT nadzorującego praktykę na lotnisku niekontrolowanym, na którym jest zapewniana certyfikowana lotniskowa służba informacji powietrznej;

23) rozporządzeniu nr 216/2008 – rozumie się przez to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego oraz uchylające dyrektywę Rady 91/670/EWG, rozporządzenie (WE) nr 1592/2002 i dyrektywę 2004/36/WE (Dz. Urz. UE L 79 z 19.03.2008, str. 1, z późn. zm.);

24) rozporządzeniu nr 805/2011 – rozumie się przez to rozporządzenie Komisji (UE) nr 805/2011 z dnia 10 sierpnia 2011 r. ustanawiające szczegółowe zasady licencjonowania kontrolerów ruchu lotniczego oraz wydawania określonych certyfikatów na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008;

25) Specyfikacji EUROCONTROL – rozumie się przez to Specyfikację EUROCONTROL do szkolenia wstępnego kontrolerów ruchu lotniczego wprowadzoną do stosowania przepisami wydanymi na podstawie art. 3 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze;

26) świadectwie AFIS – rozumie się przez to świadectwo kwalifikacji informatora lotniskowej służby informacji powietrznej;

27) świadectwie FIS – rozumie się przez to świadectwo kwalifikacji informatora służby informacji powietrznej;

28) świadectwach kwalifikacji – rozumie się przez to świadectwo FIS oraz świadectwo AFIS;

29) uprawnieniu – rozumie się przez to upoważnienie wpisane do licencji albo świadectwa kwalifikacji lub związane z licencją albo świadectwem kwalifikacji i stanowiące ich część, określające szczególne warunki, możliwości lub ograniczenia odnoszące się do takiej licencji albo takiego świadectwa kwalifikacji;

30) uprawnieniu FIS – rozumie się przez to uprawnienie obszarowej służby informacji powietrznej (Flight Information Service Rating);

31) uprawnieniu RIS – rozumie się przez to uprawnienie radarowej obszarowej służby informacji powietrznej (Radar Information Service Rating);

32) uprawnieniu uzupełniającym – rozumie się przez to upoważnienie wpisane do licencji i stanowiące jej część, określające szczególne warunki, możliwości lub ograniczenia odnoszące się do stosownego uprawnienia;

33) uprawnieniu uzupełniającym w jednostce – rozumie się przez to upoważnienie wpisane do licencji kontrolera ruchu lotniczego, świadectwa kwalifikacji informatora FIS albo informatora AFIS i stanowiące ich część, określające oznaczenie lokalizacji, o którym mowa w pkt 1.9 tomu II Załącznika 10 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym Urzędu Lotnictwa Cywilnego, oraz sektory lub stanowiska pracy, na których posiadacz licencji albo świadectwa kwalifikacji jest uprawniony do pracy;

34) uprawnieniu uzupełniającym w zakresie języka – rozumie się przez to upoważnienie wpisane do licencji albo świadectwa kwalifikacji i stanowiące ich część, określające biegłość językową ich posiadacza;

35) ustawie – rozumie się przez to ustawę z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze;

36) Załączniku 1 – rozumie się przez to Załącznik 1 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym (Dz. Urz. ULC z 2008 r. Nr 1, poz. 6).

§ 3.[Normy i zalecane metody postępowania] Do szkoleń w jednostce określonych w § 30 ust. 1 pkt 2 dla praktykantów-kontrolerów ruchu lotniczego oraz kontrolerów ruchu lotniczego, w zakresie nieuregulowanym, stosuje się normy i zalecane metody postępowania określone w Załączniku 1.

§ 4.[Różnice w rozumieniu art. 38 Konwencji] 1. Prezes Urzędu zawiadamia ICAO o różnicach w rozumieniu art. 38 Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym.

2. Różnice, o których mowa w ust. 1, są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, w Zbiorze Informacji Lotniczych Polska (AIP Polska).

§ 6.[Wydawanie licencji, świadectw kwalifikacji i dodatkowych uprawnień] 1. Licencję, świadectwo kwalifikacji lub dodatkowe uprawnienia wydaje się na wniosek.

2. Rodzaje uprawnień wpisywanych do licencji i świadectw kwalifikacji przy pierwszym wydaniu tych dokumentów określają przepisy rozdziałów 8–11.

3. Warunki wydania dodatkowych uprawnień do licencji kontrolera ruchu lotniczego i świadectw kwalifikacji określają przepisy rozdziałów 9–11.

4. Skróty nazw uprawnień wpisywanych do licencji i świadectw kwalifikacji określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 7.[Wymiana licencji i świadectw kwalifikacji personelu ATS] 1. Licencje i świadectwa kwalifikacji personelu ATS podlegają wymianie:

1) po uzyskaniu uprawnienia, uprawnienia uzupełniającego, uprawnienia uzupełniającego w jednostce, OJTI albo OSTI;

2) po przedłużeniu, utracie, przywróceniu ważności uprawnienia uzupełniającego w zakresie języka;

3) po wznowieniu lub przywróceniu ważności uprawnień, o których mowa w pkt 1, które uprzednio nie były wpisane do licencji albo świadectwa kwalifikacji;

4) po przywróceniu ważności świadectwa FIS lub świadectwa AFIS albo uprawnień wpisywanych do tych świadectw albo do licencji kontrolera ruchu lotniczego;

5) w razie zmiany danych osobowych wpisywanych do licencji albo świadectwa kwalifikacji;

6) w razie konieczności sprostowania błędu;

7) po zapełnieniu miejsc na wpisy;

8) w razie uszkodzenia dokumentu licencji albo świadectwa kwalifikacji.

2. Wymiany licencji lub świadectwa kwalifikacji dokonuje się na wniosek złożony do Prezesa Urzędu albo z urzędu.

3. W przypadku utraty lub zniszczenia dokumentu licencji albo świadectwa kwalifikacji:

1) członek personelu ATS informuje pisemnie Prezesa Urzędu o dacie i okolicznościach utraty lub zniszczenia dokumentu licencji albo świadectwa kwalifikacji;

2) jest wydawany duplikat znajdującego się w teczce osobowej członka personelu ATS dokumentu, uaktualniony w zakresie ważności uprawnień, o których mowa odpowiednio w przepisach rozdziałów 8–11, w oparciu o znajdujące się w teczce protokoły ze sprawdzenia wiedzy i umiejętności oraz inne dokumenty dotyczące posiadanych ograniczeń.

4. W wyniku wymiany licencji albo świadectwa kwalifikacji Prezes Urzędu wydaje nowy dokument licencji albo świadectwa kwalifikacji, do którego wpisuje się wyłącznie ważne uprawnienia posiadane przez członka personelu ATS w dniu wydania nowego dokumentu licencji albo świadectwa kwalifikacji.

5. Członek personelu ATS w przypadkach, o których mowa w ust. 1, zwraca Prezesowi Urzędu podlegający wymianie dokument licencji albo świadectwa kwalifikacji. Zwrot dokumentu licencji albo świadectwa kwalifikacji jest warunkiem wydania nowego dokumentu, o którym mowa w ust. 4.

§ 8.[Zawieszenie uprawnienia wpisanego do licencji lub świadectwa kwalifikacji] W przypadku zawieszenia uprawnienia wpisanego do licencji lub świadectwa kwalifikacji posiadacz licencji albo świadectwa kwalifikacji niezwłocznie przekazuje ten dokument Prezesowi Urzędu, w celu dokonania wpisu o zawieszeniu danego uprawnienia.

§ 9.[Zawieszenie licencji, świadectwa kwalifikacji lub uprawnienia] Zawieszając licencję, świadectwo kwalifikacji lub uprawnienie:

1) określa się okres zawieszenia;

2) można wskazać termin i sposób spełnienia wymagań określonych w art. 96 ust. 1 ustawy niezbędnych do przywrócenia zawieszonej licencji, świadectwa kwalifikacji lub uprawnienia.

§ 10.[Przywrócenie zawieszonej licencji, świadectwa kwalifikacji lub uprawnienia] 1. Zawieszoną licencję, świadectwo kwalifikacji lub uprawnienie przywraca się na wniosek zainteresowanego członka personelu ATS, jeżeli upłynął okres zawieszenia lub zostały spełnione wymagania niezbędne do przywrócenia zawieszonej licencji, świadectwa kwalifikacji lub uprawnienia, o których mowa w § 9 pkt 2.

2. Do wniosku dołącza się kopię ważnego orzeczenia lotniczo-lekarskiego odpowiedniej klasy oraz dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań niezbędnych do przywrócenia zawieszonej licencji, świadectwa kwalifikacji lub uprawnienia, jeżeli zostały określone zgodnie z § 9 pkt 2.

§ 11.[Cofnięcie zawieszonej licencji, świadectwa kwalifikacji lub uprawnienia] Jeżeli członek personelu ATS nie spełni wymagań niezbędnych do przywrócenia licencji, świadectwa kwalifikacji lub uprawnienia, Prezes Urzędu cofa zawieszoną licencję, świadectwo kwalifikacji lub uprawnienie.

§ 12.[Obowiązek przekazania dokumentu licencji lub świadectwa kwalifikacji Prezesowi Urzędu] Osoba, której licencja lub świadectwo kwalifikacji zostało cofnięte albo zawieszone i zatrzymane zgodnie z przepisami art. 100 ustawy, niezwłocznie przekazuje dokument licencji albo świadectwa kwalifikacji, za pokwitowaniem, Prezesowi Urzędu, chyba że licencja lub świadectwo kwalifikacji zostały już uprzednio zatrzymane przez Prezesa Urzędu lub inny właściwy organ.

§ 14.[Uznanie licencji wraz ze związanymi z nimi uprawnieniami] Uznanie licencji wraz ze związanymi z nimi uprawnieniami, uprawnieniami uzupełniającymi oraz uprawnieniami uzupełniającymi w zakresie języka, wydanej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, odbywa się zgodnie z art. 29 rozporządzenia nr 805/2011.

§ 15.[Osoba ubiegająca się o uznanie licencji albo świadectwa kwalifikacji członka personelu ATS] 1. Osoba ubiegająca się o uznanie licencji albo świadectwa kwalifikacji członka personelu ATS, wydanych przez właściwy organ państwa innego niż określone w § 14, zwanych dalej „obcą licencją”, składa wniosek wraz z kserokopią obcej licencji, której oryginał okazuje w celu poświadczenia zgodności.

2. W przypadku gdy obca licencja została wydana:

1) niezgodnie z normami Załącznika 1 albo

2) w państwie, z którym Rzeczpospolita Polska nie zawarła umowy międzynarodowej o uznawaniu licencji członków personelu lotniczego

– Prezes Urzędu wzywa osobę do okazania dokumentu przebiegu praktyki lotniczej.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, Prezes Urzędu odmawia uznania obcej licencji, jeżeli przepisy, zgodnie z którymi została wydana, ustanawiają wymagania łagodniejsze niż wynikające z polskiego prawa.

4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się, jeżeli osoba ubiegająca się o uznanie obcej licencji wyrazi zgodę na poddanie się sprawdzeniu wiedzy i umiejętności przed komisją egzaminacyjną. W takim przypadku Prezes Urzędu wyznacza termin egzaminu państwowego oraz określa jego zakres.

§ 16.[Warunek uznania obcej licencji oraz korzystania z niej] Warunkiem uznania obcej licencji oraz korzystania z niej jest:

1) posiadanie orzeczenia lotniczo-lekarskiego wydanego:

a) przez państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfederację Szwajcarską lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronę umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo

b) przez państwo, z którym Rzeczpospolita Polska zawarła umowę o uznawaniu orzeczeń lotniczo-lekarskich, albo

c) zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy;

2) posiadanie ważnych uprawnień, które odpowiadają uprawnieniom wpisywanym do polskich licencji i świadectw kwalifikacji personelu ATS.

§ 17.[Uprawnienia wynikające z uznania obcej licencji wraz z wpisanymi do niej uprawnieniami] 1. Uznanie obcej licencji wraz z wpisanymi do niej uprawnieniami upoważnia jej posiadacza do:

1) przystąpienia do egzaminu państwowego sprawdzającego biegłość językową w zakresie języka polskiego co najmniej na poziomie 4 operacyjnym, zarówno w zakresie frazeologii lotniczej, jak i zrozumiałej komunikacji;

2) odbycia szkolenia lotniczego w Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie niezbędnym do przyznania uprawnienia uzupełniającego w jednostce.

2. W celu przyznania uprawnienia uzupełniającego w jednostce, Prezes Urzędu określa odpowiednią jednostkę, sektor lub stanowisko pracy, na które prowadzący szkolenie opracuje i przedstawi do zatwierdzenia Prezesowi Urzędu plan szkolenia w jednostce, uwzględniając we właściwy sposób nabytą wiedzę, umiejętności i doświadczenie kandydata.

§ 18.[Okres, na jaki wydaje się uznanie obcej licencji] 1. Uznanie obcej licencji wydaje się na okres:

1) nie dłuższy niż do dnia upływu terminu jej ważności, jeżeli w licencji określono taki termin, lub

2) określony w planie szkolenia w jednostce, o którym mowa w § 17 ust. 2, niezbędny do odbycia przez członka personelu ATS szkolenia w celu uzyskania uprawnienia uzupełniającego w jednostce

– w zależności od tego, który z nich jest krótszy.

2. Prezes Urzędu stwierdza uznanie obcej licencji przez wydanie świadectwa uznania obcej licencji.

§ 19.[Wymiana obcej licencji] Obcą licencję wymienia się na wydawane przez Prezesa Urzędu licencję albo świadectwo kwalifikacji członka personelu ATS po spełnieniu warunków, o których mowa w § 17, oraz po pozytywnym zaliczeniu części praktycznej egzaminu państwowego na stanowisku operacyjnym.

§ 20.[Cofnięcie lub zawieszenie uznania obcej licencji lub uprawnień wynikających z tej licencji] 1. Prezes Urzędu cofa albo zawiesza:

1) uznanie obcej licencji lub uprawnienia wynikającego z tej licencji w przypadkach, o których mowa w art. 100 ustawy;

2) obcą licencję lub uprawnienie wynikające z tej licencji, jeżeli takie prawo wynika z wiążącej Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej lub przepisów międzynarodowych.

2. Do cofnięcia, zawieszenia oraz przywrócenia uznania obcej licencji i uprawnienia z niej wynikającego stosuje się odpowiednio przepisy § 8–12.

§ 24.[Dział osób, którym wydano świadectwa uznania obcych licencji] 1. Rejestr obejmuje odrębnie prowadzony dział osób, którym wydano świadectwa uznania obcych licencji lub równoważnych im dokumentów wydanych przez właściwy organ obcego państwa.

2. Do działu rejestru, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio § 23 ust. 2, z tym że rejestr uzupełnia się o daty ważności wydanych świadectw uznania obcych licencji.

§ 25.[Skreślenie członka personelu ATS z rejestru] Skreślenie członka personelu ATS z rejestru następuje w przypadku:

1) śmierci albo uznania członka personelu ATS za zmarłego;

2) cofnięcia wszystkich licencji oraz świadectw kwalifikacji.

§ 26.[Teczka osobowa członka personelu ATS skreślonego z rejestru] Teczkę osobową członka personelu ATS skreślonego z rejestru przechowuje się w rejestrze przez okres:

1) 3 lat następujących po roku, w którym nastąpiła śmierć członka personelu ATS;

2) 10 lat następujących po roku, w którym członek personelu ATS został uznany za zmarłego;

3) 5 lat następujących po roku, w którym decyzja o cofnięciu ostatniej licencji albo ostatniego świadectwa kwalifikacji stała się ostateczna.

§ 28.[Szkolenie w jednostce dla informatorów AFIS] 1. Szkolenie w jednostce dla informatorów AFIS może być prowadzone przez instruktora OJT w organie AFIS.

2. Organ AFIS, w którym jest prowadzone szkolenie:

1) informuje Prezesa Urzędu o planowanych szkoleniach z wyprzedzeniem co najmniej 7 dni roboczych w stosunku do planowanej daty rozpoczęcia szkolenia;

2) ustanawia i prowadzi system archiwizacji procesu szkolenia gwarantujący:

a) kompletność danych w celu umożliwienia rekonstrukcji historii szkolenia każdego kandydata i instruktora OJT,

b) integralność danych w celu ochrony przechowywanych danych przed usunięciem lub zmianą;

3) przechowuje szczegółową dokumentację kandydata, potwierdzającą spełnienie wszystkich wymagań szkolenia, przez okres 5 lat od dnia, w którym osoba ta zaprzestała pełnienia obowiązków na rzecz tej jednostki;

4) ubezpiecza się od odpowiedzialności cywilnej za szkody wynikające z prowadzonej działalności szkoleniowej.

§ 29.[Procedura archiwizacji procesu utrzymania kompetencji informatorów AFIS] Organ AFIS ustanawia procedurę archiwizacji procesu utrzymania kompetencji informatorów AFIS, określa zakres archiwizowanej dokumentacji i przechowuje dokumentację rejestracji kwalifikacji oraz szkoleń informatorów AFIS, w tym instruktorów OJT, przez okres 5 lat od dnia, w którym osoby te zaprzestały pełnienia swoich obowiązków na rzecz tego organu.

§ 30.[Szkolenie lotnicze kandydatów na członków personelu ATS] 1. Szkolenie lotnicze kandydatów na członków personelu ATS oraz członków personelu ATS obejmuje:

1) szkolenie wstępne, na które, z wyłączeniem szkolenia dla kandydatów w celu uzyskania świadectwa AFIS, składa się:

a) szkolenie podstawowe,

b) szkolenie w zakresie uprawnienia;

2) szkolenie w jednostce, w formie nadzorowanej praktyki, na które składa się:

a) szkolenie początkowe,

b) szkolenie zasadnicze;

3) szkolenie rozszerzające, na które składa się:

a) szkolenie w celu uzyskania OJTI,

b) szkolenie w celu uzyskania OSTI.

2. Szkolenie lotnicze, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, jest prowadzone zgodnie z programami szkolenia, opracowanymi przez prowadzącego szkolenie i zatwierdzonymi przez Prezesa Urzędu.

3. Szkolenie wstępne dla kandydatów szkolących się w celu uzyskania świadectwa AFIS prowadzi się na podstawie jednego programu szkolenia obejmującego swym zakresem szkolenie podstawowe i szkolenie w zakresie uprawnienia.

4. W ramach szkolenia wstępnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, dopuszcza się szkolenie według indywidualnego toku szkolenia osoby, która wykazała przed prowadzącym szkolenie, że posiada niektóre z wymaganych wiadomości lub umiejętności. Indywidualny tok szkolenia opracowuje, na podstawie zatwierdzonego programu szkolenia, prowadzący szkolenie i przedstawia Prezesowi Urzędu do zatwierdzenia.

§ 31.[Szkolenie wstępne] 1. Szkolenie wstępne, o którym mowa w § 30 ust. 1 pkt 1 i ust. 3, składa się z części teoretycznej i praktycznej, w tym w stosownych przypadkach z uwzględnieniem symulacji.

2. Szkolenie wstępne zapewnia realizację co najmniej celów szkolenia podstawowego i szkolenia w zakresie uprawnień.

3. Szczegółowe wymagania w zakresie szkolenia wstępnego dla:

1) praktykantów-kontrolerów ruchu lotniczego – określa część A załącznika II do rozporządzenia nr 805/2011;

2) informatorów FIS – określają przepisy rozdziału 10 rozporządzenia;

3) informatorów AFIS – określają przepisy rozdziału 11 rozporządzenia.

4. Cele szkoleniowe odnoszące się do wiedzy i kompetencji językowej są zawarte w programie szkolenia wstępnego i obejmują zarówno frazeologię lotniczą, jak i zrozumiałą komunikację.

5. Zakres szkolenia z języka polskiego i języka angielskiego pozwala kandydatom na wykazanie się podczas oceny osiągnięciem i utrzymaniem wiedzy co najmniej na poziomie 4 operacyjnym.

§ 32.[Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia odbytego w ramach szkolenia wstępnego] 1. Po pomyślnym ukończeniu przez kandydata, w ramach szkolenia wstępnego, szkolenia:

1) podstawowego,

2) w zakresie uprawnienia,

3) podstawowego i w zakresie uprawnienia dla kandydatów na informatorów AFIS

– ośrodek wystawia zaświadczenie.

2. Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia odbytego w ramach szkolenia wstępnego zachowuje ważność przez okres 12 miesięcy od dnia zakończenia szkolenia, na okoliczność którego zostało wydane.

§ 33.[Wymagania dotyczące szkolenia w jednostce dla kandydatów na kontrolerów ruchu lotniczego] Wymagania dotyczące szkolenia w jednostce dla kandydatów na kontrolerów ruchu lotniczego i dla kontrolerów ruchu lotniczego określa część B załącznika II do rozporządzenia nr 805/2011.

§ 34.[Plan szkolenia w jednostce] 1. Szkolenie w jednostce, o którym mowa w § 30 ust. 1 pkt 2, w celu uzyskania uprawnienia uzupełniającego w jednostce wpisywanego do świadectwa kwalifikacji jest prowadzone na stanowiskach operacyjnych certyfikowanych organów ATS, na podstawie opracowanego przez prowadzącego szkolenie i zatwierdzonego przez Prezesa Urzędu planu szkolenia w jednostce.

2. Plan szkolenia w jednostce:

1) określa szczegółowo czas trwania, przebieg, tematykę i harmonogram szkolenia;

2) umożliwia stosowanie procedur obowiązujących w jednostce;

3) jest realizowany pod nadzorem instruktora OJT;

4) obejmuje wszystkie elementy systemu oceny wiedzy i umiejętności, w tym:

a) organizację pracy,

b) ocenę postępów szkolenia oraz egzaminy;

5) zapewnia przeszkolenie kandydatów w wystarczającym stopniu w zakresie bezpieczeństwa, ochrony i zarządzania sytuacjami kryzysowymi.

3. Szkolenie w jednostce prowadzone jest w dwóch etapach wymienionych w § 30 ust. 1 pkt 2. Długość każdego z etapów szkolenia w jednostce jest określona w planie szkolenia w jednostce.

§ 35.[Indywidualny plan szkolenia w jednostce] 1. Dopuszcza się szkolenie osoby w celu uzyskania uprawnienia uzupełniającego w jednostce według indywidualnego planu szkolenia w jednostce, jeżeli osoba ta wykaże przed prowadzącym szkolenie, że posiada niektóre z wymaganych wiadomości lub umiejętności.

2. Indywidualny plan szkolenia w jednostce opracowuje prowadzący szkolenie i przedstawia do zatwierdzenia Prezesowi Urzędu.

§ 36.[Zaświadczenie, dokumentujące ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 33 i 34] 1. Pomyślne ukończenie szkolenia, o którym mowa w § 33 i 34, prowadzący szkolenie dokumentuje wystawieniem zaświadczenia.

2. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 1, uprawnia kandydata do przystąpienia do części praktycznej egzaminu państwowego w celu uzyskania uprawnienia uzupełniającego w jednostce.

§ 37.[Maksymalny dobowy czas szkolenia] Maksymalny dobowy czas szkolenia kandydata na członka personelu ATS na stanowisku operacyjnym nie może przekraczać 75% dobowego czasu pracy i nie obejmuje on czasu na odprawę przed sesją szkoleniową i po niej.

§ 38.[Szczegółowe wymagania dla kandydatów do szkolenia w jednostce] 1. Szczegółowe wymagania dla kandydatów do szkolenia w jednostce określają przepisy rozdziałów 9–11.

2. Spełnianie przez kandydata do szkolenia w jednostce oraz uczestnika szkolenia w jednostce wymagań, o których mowa w ust. 1, stwierdza prowadzący szkolenie przed rozpoczęciem szkolenia oraz w jego trakcie.

3. Szczegółowe wymagania dotyczące szkolenia w celu utrzymania uprawnień uzupełniających w jednostce określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

§ 39.[Szkolenie rozszerzające] 1. Szkolenie rozszerzające, o którym mowa w § 30 ust. 1 pkt 3, jest prowadzone w formie szkolenia teoretycznego i praktycznego.

2. W programie szkolenia dla kandydatów szkolących się w celu uzyskania OJTI lub OSTI jest uwzględniane co najmniej minimum programowe do szkolenia w zakresie OJTI lub OSTI określone w załączniku nr 6 do rozporządzenia.

3. Pomyślne ukończenie szkolenia, o którym mowa w ust. 1, ośrodek dokumentuje wystawieniem zaświadczenia.

4. Na podstawie zaświadczenia, o którym mowa w ust. 3, kandydat może przystąpić do części teoretycznej i praktycznej egzaminu państwowego.

5. Członek personelu ATS posiadający OJTI, który ubiega się o OJTI lub OSTI w innej specjalności ATS niż aktualnie posiadana, może zostać zwolniony z części teoretycznej szkolenia, o którym mowa w ust. 1, oraz z części teoretycznej egzaminu państwowego zdawanego w celu uzyskania tych uprawnień.

§ 40.[Szczegółowe wymagania dla kandydatów szkolących się w celu uzyskania dodatkowych uprawnień] Szczegółowe wymagania dla kandydatów szkolących się w celu uzyskania:

1) dodatkowych uprawnień,

2) uprawnień uzupełniających,

3) uprawnień uzupełniających w jednostce,

4) OJTI,

5) OSTI

– wpisywanych do licencji i świadectw kwalifikacji są określone w przepisach rozdziałów 9–11.

§ 42.[Obowiązek posiadania dokumentów w miejscu pracy] Członek personelu ATS podczas wykonywania czynności lotniczych, do których uprawnia go licencja albo świadectwo kwalifikacji, posiada ten dokument w miejscu pracy wraz z orzeczeniem lotniczo-lekarskim oraz dokumentem tożsamości ze zdjęciem.

§ 43.[Stosowanie się do instrukcji podczas wykonywania czynności lotniczych] Członek personelu ATS podczas wykonywania czynności lotniczych stosuje się do dotyczącej tych czynności instrukcji operacyjnej organu ATS, a w przypadku prowadzenia szkolenia na stanowisku operacyjnym kontroli ruchu lotniczego lub FIS również do instrukcji szkolenia ośrodka.

§ 44.[Powstrzymanie się od wykonywania czynności lotniczych] Członek personelu ATS i kandydat na członka personelu ATS, odbywający szkolenie w celu uzyskania licencji, świadectwa kwalifikacji lub uprawnienia do nich wpisywanego, powstrzymuje się od wykonywania czynności lotniczych w przypadku, gdy:

1) odczuwa dolegliwość fizyczną lub psychiczną, która utrudnia mu wykonywanie tych czynności w sposób bezpieczny;

2) znajduje się pod wpływem:

a) leków ograniczających sprawność psychiczną lub fizyczną,

b) alkoholu,

c) narkotyków albo innych środków odurzających.

§ 45.[Stosowanie się do ograniczeń medycznych] 1. Członek personelu ATS przy wykonywaniu czynności lotniczych stosuje się do ograniczeń medycznych zamieszczonych w orzeczeniu lotniczo-lekarskim.

2. Jeżeli z orzeczenia lotniczo-lekarskiego wynika obowiązek wykonywania czynności lotniczych tylko przy użyciu szkieł korekcyjnych, członek personelu ATS posiada, podczas wykonywania tych czynności, zapasowe szkła korekcyjne.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również do kandydata uczestniczącego w szkoleniu w celu uzyskania licencji, świadectwa kwalifikacji lub uprawnienia do nich wpisywanego.

§ 46.[Członek personelu ATS, któremu Prezes Urzędu zawiesił uprawnienia] Członek personelu ATS, któremu Prezes Urzędu, w przypadkach określonych w art. 6 rozporządzenia nr 805/2011 lub art. 100 ust. 1 ustawy, zawiesił:

1) uprawnienie:

a) nie wykonuje czynności lotniczych wynikających z tego uprawnienia lub uprawnienia uzupełniającego w jednostce z nim związanego, z wyjątkiem sytuacji, gdy jest zapewniany nadzór inspektora OJT posiadającego odpowiednie ważne uprawnienie do zapewnianej ATS,

b) może wykonywać czynności związane z uprawnieniem, które nie stanowi przedmiotu zawieszenia;

2) uprawnienie uzupełniające:

a) nie wykonuje czynności lotniczych wynikających z zawieszonego uprawnienia uzupełniającego lub jakiegokolwiek innego uprawnienia uzupełniającego w jednostce związanego z tym uprawnieniem uzupełniającym, z wyjątkiem sytuacji, gdy jest zapewniany nadzór instruktora OJT posiadającego odpowiednie ważne uprawnienie do zapewniania służby ATC,

b) może wykonywać czynności związane z uprawnieniem uzupełniającym, które nie stanowi przedmiotu zawieszenia;

3) uprawnienie uzupełniające w jednostce:

a) nie wykonuje czynności lotniczych wynikających z tego uprawnienia uzupełniającego w jednostce, z wyjątkiem sytuacji, gdy jest zapewniany nadzór instruktora OJT, posiadającego odpowiednie ważne uprawnienie dla zapewnianej ATS,

b) może wykonywać czynności lotnicze związane z uprawnieniem uzupełniającym w jednostce, które nie stanowią przedmiotu zawieszenia;

4) OJTI – nie wykonuje czynności lotniczych wynikających z OJTI, jak również z OSTI;

5) uprawnienie uzupełniające w zakresie języka:

a) nie zapewnia ATS, nawet pod nadzorem instruktora OJT,

b) może wykonywać czynności lotnicze związane z OSTI, jeżeli takie uprawnienie posiada,

c) może wykonywać czynności lotnicze po ponownym zdaniu egzaminu sprawdzającego biegłość językową w zakresie określonym:

– w art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 805/2011 – dla praktykantów-kontrolerów ruchu lotniczego i kontrolerów ruchu lotniczego,

– w przepisach rozdziałów 10 i 11 – odpowiednio dla informatorów FIS i informatorów AFIS.

§ 48.[Szczegółowe warunki i sposób prowadzenia szkolenia lotniczego w celu uzyskania licencji praktykanta-kontrolera] Szczegółowe warunki i sposób prowadzenia szkolenia lotniczego w celu uzyskania licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego oraz uprawnień do niej wpisywanych określa część A załącznika II do rozporządzenia nr 805/2011.

§ 49.[Zaświadczenia wystawiane po pomyślnym ukończeniu szkoleń] Po pomyślnym ukończeniu szkoleń, o których mowa w części A załącznika II do rozporządzenia nr 805/2011, ośrodek wystawia zaświadczenia, o których mowa w § 32 ust. 1 pkt 1 i 2, uprawniające kandydata do przystąpienia odpowiednio do części teoretycznej lub praktycznej egzaminu państwowego.

§ 50.[Kandydat ubiegający się o licencję praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego] Kandydat ubiegający się o licencję praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego podczas:

1) teoretycznego egzaminu państwowego wykazuje się wiedzą z przedmiotów określonych w części A załącznika II do rozporządzenia nr 805/2011 w zakresie:

a) minimum programowego szkolenia podstawowego oraz

b) minimum programowego szkolenia w zakresie uprawnienia, w celu uzyskania którego był szkolony

– zamieszczonych w Specyfikacji EUROCONTROL;

2) praktycznego egzaminu państwowego wykazuje, że posiada umiejętności wykonania czynności określonych w minimum programowym do szkolenia w zakresie uprawnienia, w celu uzyskania którego był szkolony, zamieszczonych w Specyfikacji EUROCONTROL.

§ 51.[Uprawnienia, które mogą być wpisane do licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego] Do licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego mogą być wpisane uprawnienia, o których mowa w art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 805/2011.

§ 52.[Uprawnienie uzupełniające w zakresie języka] 1. Uprawnienie uzupełniające w zakresie języka wpisywane do licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego:

1) wpisuje się w odniesieniu do języka polskiego i języka angielskiego;

2) jest ważne przez okres, o którym mowa w art. 13 ust. 6 rozporządzenia 805/2011.

2. Uprawnienie uzupełniające w zakresie języka polskiego na poziomie 6 biegłym może być wpisane do licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego na podstawie:

1) świadectwa dojrzałości, po zdaniu egzaminu maturalnego w języku polskim, oraz

2) wykazania się w trakcie części praktycznej egzaminu państwowego biegłością językową na poziomie 6 biegłym w zakresie frazeologii lotniczej i zrozumiałej komunikacji.

§ 54.[Szczegółowe warunki i sposób prowadzenia szkolenia lotniczego w celu uzyskania licencji kontrolera ruchu lotniczego] Szczegółowe warunki i sposób prowadzenia szkolenia lotniczego w celu uzyskania licencji kontrolera ruchu lotniczego oraz uprawnień do niej wpisywanych określa część B załącznika II do rozporządzenia nr 805/2011.

§ 55.[Kandydat ubiegający się o licencję kontrolera ruchu lotniczego] Kandydat ubiegający się o licencję kontrolera ruchu lotniczego lub kontroler ruchu lotniczego ubiegający się o wydanie dodatkowego uprawnienia:

1) w pierwszej części egzaminu praktycznego wykazuje, odpowiednio do rodzaju służby, że posiada wiedzę w zakresie:

a) struktury przestrzeni powietrznej, a w przypadku szkolenia w celu uzyskania uprawnienia kontroli lotniska również charakterystyki lotniska, jego instrukcji operacyjnej, służb pomocniczych i systemu łączności,

b) stosowanych przepisów, procedur i źródeł informacji,

c) procedur współdziałania z organami ruchu lotniczego sąsiadujących przestrzeni powietrznych lub lotnisk,

d) urządzeń radionawigacyjnych,

e) urządzeń kontroli ruchu lotniczego, ich charakterystyk operacyjnych i wykorzystywania,

f) terenu, jego rzeźby, pokrycia, w tym przeszkód lotniczych i punktów orientacyjnych,

g) charakterystyki ruchu lotniczego, a w przypadku szkolenia w zakresie kontroli zbliżania i obszaru również strumienia ruchu lotniczego,

h) cech klimatologicznych i charakterystycznych zjawisk pogodowych,

i) bezpieczeństwa, ochrony i zarządzania sytuacjami kryzysowymi,

j) planów awaryjnych i działań poszukiwawczo-ratowniczych,

k) innych lokalnych uwarunkowań wykonywania czynności kontrolera ruchu lotniczego;

2) w drugiej części egzaminu praktycznego wykazuje, że posiada, nabyte podczas szkolenia prowadzonego na symulatorze i na stanowisku operacyjnym kontrolera ruchu lotniczego, umiejętności określone w Specyfikacji EUROCONTROL, odnoszące się do uprawnienia, o które się ubiega.

§ 56.[Minimalne normy czasowe i ilościowe szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym kontrolera ruchu lotniczego] 1. Minimalne normy czasowe oraz ilościowe szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym kontrolera ruchu lotniczego wynoszą:

1) 90 godzin albo 1 miesiąc dla uprawnienia:

a) kontroli lotniska wizualnej – ADV (Aerodrome Control Visual),

b) kontroli lotniska instrumentalnej – ADI (Aerodrome Control Instrument)

– w zależności od tego, który z tych wymiarów czasu oznacza dłuższy rzeczywisty czas szkolenia;

2) 180 godzin albo 3 miesiące dla uprawnienia:

a) kontroli zbliżania proceduralnej – APP (Approach Control Procedural),

b) kontroli zbliżania radarowej – APS (Approach Control Surveillance), w tym co najmniej 25 podejść do lądowania statku powietrznego przy jego wektorowaniu z zastosowaniem wskaźnika radarowego pozycji w płaszczyźnie poziomej – PPI (Plan Position Indicator),

c) kontroli obszaru proceduralnej – ACP (Area Control Procedural),

d) kontroli obszaru radarowej – ACS (Area Control Surveillance)

– w zależności od tego, który z tych wymiarów czasu oznacza dłuższy rzeczywisty czas szkolenia;

3) 200 kontroli precyzyjnego podejścia do lądowania statku powietrznego za pomocą radaru podejścia precyzyjnego dla uprawnienia uzupełniającego kontroli podejścia za pomocą radaru podejścia precyzyjnego – PAR (Precision Approach Radar), z których nie więcej niż 100 może być wykonanych na symulatorze; co najmniej 50 z tych podejść precyzyjnych powinno być wykonanych w jednostce z wykorzystaniem urządzeń i systemów, których dotyczy uprawnienie.

2. Jeżeli istnieje potrzeba wydania równocześnie dwóch uprawnień wpisywanych do licencji kontrolera ruchu lotniczego, to minimalne normy czasowe oraz ilościowe szkolenia w jednostce dla każdego z tych uprawnień powinny zostać tak określone, aby wspólne elementy szkolenia nie powtarzały się. Łączne normy czasowe oraz ilościowe szkolenia dla dwóch uprawnień nie mogą być niższe od norm dotyczących uprawnienia o większych wymaganiach.

§ 57.[Uprawnienia, które mogą być wpisane do licencji kontrolera ruchu lotniczego] Do licencji kontrolera ruchu lotniczego:

1) wpisuje się co najmniej jedno uprawnienie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 805/2011, oraz uprawnienie, o którym mowa w art. 12 ust. 1 i art. 13 tego rozporządzenia;

2) mogą być wpisane uprawnienia, o których mowa w art. 11 ust. 1–3 i art. 14 rozporządzenia nr 805/2011, lub OSTI.

§ 58.[Uprawnienie uzupełniające w jednostce wydawane kontrolerowi ruchu lotniczego] 1. Uprawnienie uzupełniające w jednostce wydawane kontrolerowi ruchu lotniczego:

1) jest wpisywane do jego licencji w odniesieniu do uprawnień określonych w art. 10 ust. 1 lit. a, c i e rozporządzenia nr 805/2011 oraz uprawnień uzupełniających określonych w art. 11 ust. 1–3 rozporządzenia nr 805/2011,

2) dla uprawnień kontroli obszaru może być wpisywane do jego licencji łącznie na wszystkie sektory bez względu na ich konfigurację, pod warunkiem że system pracy umożliwia pełnienie służby kontroli obszaru w jednej lokalizacji

– zgodnie z podziałem przestrzeni powietrznej dokonanej na podstawie zasad określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 121 ust. 5 ustawy i opublikowanych w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych w części Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Polska.

2. Ocenę wiedzy i umiejętności kontrolera ruchu lotniczego, o której mowa w art. 12 ust. 3 lit. b rozporządzenia nr 805/2011, w celu przedłużenia uprawnienia uzupełniającego w jednostce dokonuje egzaminator państwowy co najmniej raz na 3 lata na podstawie przeprowadzonej części praktycznej egzaminu na stanowisku operacyjnym oraz na symulatorze – w zakresie sytuacji szczególnych, niebezpiecznych i kryzysowych.

3. Ważność uprawnienia uzupełniającego w jednostce kontrolera ruchu lotniczego jest uzależniona od odbycia, co najmniej raz na 3 lata, zatwierdzonego szkolenia uzupełniającego, o którym mowa w części C załącznika II do rozporządzenia nr 805/2011.

§ 59.[Wyznaczenie części przestrzeni kontrolowanej lub dokonanie zmian w podziale obszaru kontrolowanego] W przypadku utworzenia nowego lotniska kontrolowanego i wyznaczenia związanych z nim części przestrzeni kontrolowanej lub dokonania zmian w podziale obszaru kontrolowanego, uprawnienia uzupełniające w jednostce dotyczące tych lotnisk i tych nowo utworzonych części przestrzeni powietrznej kontrolowanej wydaje się po zaliczeniu szkolenia w zakresie tych zmian, przeprowadzonego w ośrodku z wykorzystaniem symulatora, zgodnie ze specjalnym programem szkolenia, oraz po zdaniu części praktycznej egzaminu państwowego.

§ 60.[Uprawnienie uzupełniające w zakresie języka] 1. Uprawnienie uzupełniające w zakresie języka wpisywane do licencji kontrolera ruchu lotniczego:

1) wpisuje się w odniesieniu do języka polskiego i języka angielskiego;

2) jest ważne przez okres, o którym mowa w art. 13 ust. 6 rozporządzenia 805/2011.

2. Uprawnienie uzupełniające w zakresie języka polskiego na poziomie 6 biegłym może być wpisane do licencji kontrolera ruchu lotniczego na podstawie:

1) świadectwa dojrzałości, po zdaniu egzaminu maturalnego w języku polskim, oraz

2) wykazania się, w trakcie części praktycznej egzaminu państwowego, biegłością językową na poziomie 6 biegłym w zakresie frazeologii lotniczej i zrozumiałej komunikacji.

§ 61.[OJTI] OJTI może uzyskać kontroler ruchu lotniczego, który:

1) spełnia warunki określone w art. 14 ust. 2 rozporządzenia nr 805/2011, chyba że instytucja zapewniająca ATC określi dłuższe okresy posiadania licencji w odniesieniu do uprawnień i uprawnień uzupełniających;

2) posiada ważne uprawnienie uzupełniające w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego;

3) posiada ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie odpowiedniej klasy;

4) zdał egzamin państwowy, podczas którego wykazał się wiedzą z zakresu minimum programowego określonego w załączniku nr 6 do rozporządzenia oraz umiejętnością przeprowadzania:

a) szkolenia symulatorowego, w tym umiejętnością określania zadań do wykonania przez szkolonego, stosownie do jego zaawansowania, przeprowadzania odprawy przed rozpoczęciem sesji szkoleniowej, w jej trakcie i po jej zakończeniu, oceny postępów i wyników szkolenia, umiejętnością wykorzystania możliwości programowych i dydaktycznych symulatora, rozpoznawania usterek w działaniu oraz znajomością zasad zachowania bezpieczeństwa podczas użytkowania symulatora,

b) szkolenia na stanowisku operacyjnym, w tym umiejętnością niedopuszczania do błędów zagrażających bezpieczeństwu i płynności ruchu lotniczego, właściwego korygowania skutków błędów popełnianych przez szkolonego, omawiania ze szkolonym jego postępów, oceny postępów i wyników szkolenia.

§ 62.[Ważność OJTI wpisywanego do licencji] 1. Ważność OJTI wpisywanego do licencji kontrolera ruchu lotniczego określona w art. 14 ust. 3 rozporządzenia nr 805/2011 może być przedłużona na następne 3 lata na podstawie przeprowadzonego przez egzaminatora państwowego sprawdzianu umiejętności w zakresie prowadzenia szkolenia.

2. Warunkiem przedłużenia ważności OJTI jest pomyślne ukończenie co najmniej raz na 5 lat szkolenia odświeżającego dla OJTI.

3. Przy pierwszym przedłużeniu ważności OJTI warunek, o którym mowa w ust. 2, nie musi być zachowany.

§ 63.[OSTI] 1. OSTI może uzyskać kandydat, który:

1) posiada licencję kontrolera ruchu lotniczego przez co najmniej 24 miesiące lub posiadał licencję kontrolera ruchu lotniczego z co najmniej jednym uprawnieniem oraz posiadał co najmniej 24 miesiące praktyki na stanowisku operacyjnym;

2) zdał egzamin państwowy, podczas którego wykazał się wiedzą z zakresu minimum programowego określonego w załączniku nr 6 do rozporządzenia i umiejętnościami w zakresie określonym w § 61 pkt 4 lit. a.

2. Kontroler ruchu lotniczego:

1) posiadający wpisane do swojej licencji ważne OJTI może ubiegać się o uzyskanie OSTI bez egzaminu;

2) którego OJTI utraciło ważność, uzyskuje OSTI na podstawie sprawdzianu umiejętności w trakcie części praktycznej egzaminu państwowego.

3. Ważność OSTI wpisywanego do licencji kontrolera ruchu lotniczego wynosi 3 lata i może być przedłużona na następne 3 lata na podstawie przeprowadzonego przez egzaminatora państwowego sprawdzianu wiedzy i umiejętności w zakresie prowadzenia szkolenia.

4. Warunkiem przedłużenia ważności OSTI jest pomyślne ukończenie co najmniej raz na 5 lat szkolenia odświeżającego dla OSTI.

5. Przy pierwszym przedłużeniu ważności OSTI warunek, o którym mowa w ust. 4, nie musi być zachowany.

6. W przypadku dłuższej niż 12 miesięcy przerwy w wykonywaniu czynności instruktora OST ponowne dopuszczenie do ich wykonywania może nastąpić po zaliczeniu sprawdzianu umiejętności przed instruktorem OJT lub instruktorem OST.

7. Wymóg, o którym mowa w ust. 6, nie dotyczy posiadacza OSTI, który posiada licencję z ważnym OJTI oraz ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie.

§ 64.[Warunek uzyskania przez kontrolera ruchu lotniczego dodatkowego uprawnienia do licencji] 1. Warunkiem uzyskania przez kontrolera ruchu lotniczego dodatkowego uprawnienia do licencji jest:

1) posiadanie licencji kontrolera ruchu lotniczego;

2) posiadanie ważnego uprawnienia uzupełniającego w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego;

3) posiadanie ważnego orzeczenia lotniczo-lekarskiego odpowiedniej klasy;

4) odbycie szkolenia w zakresie tego uprawnienia w ramach szkolenia wstępnego, o którym mowa w części A załącznika II do rozporządzenia nr 805/2011;

5) odbycie szkolenia w jednostce, o którym mowa w § 30 ust. 1 pkt 2;

6) zdanie egzaminu państwowego.

2. Zakres szkolenia praktycznego na symulatorze i na stanowisku operacyjnym dla dodatkowego uprawnienia może być, w zatwierdzonym programie szkolenia, zmniejszony odpowiednio do posiadanej dotychczasowej praktyki kontrolera ruchu lotniczego na analogicznych stanowiskach pracy.

3. Po pomyślnym ukończeniu przez kandydata szkolenia w zakresie dodatkowego uprawnienia ośrodek wystawia zaświadczenia, o których mowa w § 32 ust. 1 pkt 2 lub w § 36, uprawniające kandydata do przystąpienia odpowiednio do części teoretycznej lub praktycznej egzaminu państwowego.

§ 65.[Warunek uzyskania przez kontrolera ruchu lotniczego dodatkowego uprawnienia uzupełniającego] Warunkiem uzyskania przez kontrolera ruchu lotniczego dodatkowego uprawnienia uzupełniającego jest:

1) spełnienie wymagań określonych w § 64 ust. 1 pkt 1–3 i 5;

2) posiadanie ważnego uprawnienia, właściwego dla dodatkowego uprawnienia uzupełniającego;

3) zdanie części praktycznej egzaminu państwowego.

§ 66.[Warunek uzyskania przez kontrolera ruchu lotniczego dodatkowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce] Warunkiem uzyskania przez kontrolera ruchu lotniczego dodatkowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce jest:

1) spełnienie wymagań określonych w § 64 ust. 1 pkt 1–3 i 5;

2) posiadanie ważnego uprawnienia, uprawnienia uzupełniającego oraz uprawnienia uzupełniającego w innej jednostce, właściwego dla dodatkowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce;

3) zdanie części praktycznej egzaminu państwowego.

§ 67.[Szkolenie w zakresie dodatkowych uprawnień] 1. Kontrolerowi ruchu lotniczego nie wydaje się licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego, jeżeli w celu uzyskania dodatkowych uprawnień, o których mowa w § 64–66, ma odbyć szkolenie w jednostce. W takim przypadku funkcję licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego pełni licencja kontrolera ruchu lotniczego.

2. Zakres szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym dla dodatkowych uprawnień, o których mowa w § 65 i 66, może być, w zatwierdzonym indywidualnym planie szkolenia, zmniejszony odpowiednio do posiadanej dotychczasowej praktyki kontrolera ruchu lotniczego na analogicznych stanowiskach pracy.

3. Po pomyślnym ukończeniu szkolenia w zakresie dodatkowych uprawnień, o których mowa w § 65 i 66, ośrodek wystawia zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w jednostce.

§ 69.[Minimum programowe do szkolenia kandydatów ubiegających się o świadectwo FIS] W programach szkolenia wstępnego, według których są szkoleni kandydaci ubiegający się o świadectwo FIS, uwzględnia się co najmniej minimum programowe do szkolenia kandydatów ubiegających się o świadectwo FIS i uprawnienia do niego wpisywane, które określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.

§ 70.[Kandydat ubiegający się o świadectwo FIS] Kandydat ubiegający się o świadectwo FIS:

1) w części teoretycznej egzaminu państwowego wykazuje się wiedzą w zakresie przedmiotów określonych w minimum programowym,

2) w części praktycznej egzaminu państwowego wykazuje, że posiada umiejętności wykonania czynności określonych w minimum programowym do szkolenia w zakresie uprawnienia, do którego był szkolony

– określonym w załączniku nr 7 do rozporządzenia.

§ 71.[Pierwsze wydanie świadectwa FIS] Przy pierwszym wydaniu świadectwa FIS wpisuje się do niego co najmniej:

1) uprawnienie FIS lub uprawnienie RIS, w zakresie których było prowadzone szkolenie;

2) uprawnienie uzupełniające w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego.

§ 72.[Ważność świadectwa FIS] 1. Wydane świadectwo FIS zachowuje ważność, o ile w terminie do 3 miesięcy od dnia wydania świadectwa jego posiadacz rozpocznie szkolenie praktyczne na stanowisku operacyjnym w jednostce i zakończy to szkolenie w terminie do 24 miesięcy od dnia wydania świadectwa.

2. Jeżeli warunek, o którym mowa w ust. 1, nie zostanie spełniony, ważność posiadanego świadectwa FIS przywraca się, jeżeli informator FIS:

1) wystąpi z wnioskiem do Prezesa Urzędu o przywrócenie ważności świadectwa FIS;

2) podda się sprawdzianowi wiedzy i umiejętności przed egzaminatorem państwowym;

3) który nie zaliczy z wynikiem pozytywnym sprawdzianu wiedzy i umiejętności, o którym mowa w pkt 2, pomyślnie ukończy szkolenie doszkalające w zakresie wynikającym z przeprowadzonego sprawdzianu, potwierdzone odpowiednim zaświadczeniem oraz podda się sprawdzianowi wiedzy i umiejętności przed egzaminatorem państwowym.

3. Informator FIS, który rozpoczął szkolenie praktyczne na stanowisku operacyjnym w terminie, o którym mowa w ust. 1, lecz z powodu uzasadnionej przerwy w szkoleniu nie ukończył tego szkolenia w terminie 24 miesięcy od dnia wydania świadectwa kwalifikacji, po przywróceniu ważności świadectwa może kontynuować szkolenie w celu uzyskania uprawnienia uzupełniającego w jednostce w zakresie określonym przez kierownika ośrodka, w którym jest prowadzone szkolenie.

4. Do świadectwa FIS, któremu przywrócono ważność, wpisuje się nową datę wydania.

5. Przy odbiorze świadectwa FIS, któremu przywrócono ważność, informator FIS zwraca Prezesowi Urzędu dokument świadectwa, które utraciło ważność.

§ 73.[Kandydat do szkolenia w jednostce] Kandydat do szkolenia w jednostce, o którym mowa w § 30 ust. 1 pkt 2, powinien posiadać:

1) świadectwo FIS;

2) ważne uprawnienie w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego co najmniej na poziomie 4 operacyjnym, zarówno w zakresie frazeologii lotniczej, jak i zrozumiałej komunikacji, poświadczone odpowiednim dokumentem;

3) ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie odpowiedniej klasy.

§ 74.[Informator FIS] 1. Informator FIS w celu uzyskania uprawnienia uzupełniającego w jednostce w pierwszej części (teoretycznej) egzaminu praktycznego wykazuje, że posiada wiedzę charakterystyczną dla konkretnego sektora FIS, w zakresie którego ubiega się o to uprawnienie, a w szczególności wiedzę na temat:

1) lokalnych zasad, porozumień i procedur obowiązujących na stanowisku operacyjnym, w tym procedur dotyczących koordynacji między informatorem FIS a informatorami AFIS na lotniskach niekontrolowanych i koordynacji z przyległymi ATC oraz komórką zarządzania przestrzenią powietrzną AMC (Airspace Management Cell);

2) charakteru lokalnego ruchu lotniczego, w tym rozmieszczenia lotnisk kontrolowanych, lotnictwa państwowego oraz niekontrolowanych, na których jest zapewniana AFIS;

3) rozmieszczenia i granic obszarów i stref wydzielonych w rejonie odpowiedzialności sektora FIS;

4) ukształtowania terenu, przeszkód terenowych oraz charakterystycznych punktów orientacyjnych w rejonie odpowiedzialności sektora FIS;

5) urządzeń radionawigacyjnych;

6) wpływu znaczących lokalnych cech charakterystycznych pogody na zapewnianie FIS;

7) lokalnych procedur alarmowania służb ratowniczych.

2. Informator FIS w drugiej części egzaminu praktycznego wykazuje, że posiada umiejętność:

1) oceny zdatności do zapewniania FIS stanowiska operacyjnego oraz jego wyposażenia, w tym urządzeń radiolokacyjnych, radiostacji lotniczej oraz środków łączności z innymi organami ATS, służbą meteorologiczną i służbami ratowniczymi:

a) przed przystąpieniem do wykonywania czynności informatora FIS,

b) podczas bieżącej pracy na stanowisku operacyjnym,

c) podczas działań w przypadku wystąpienia usterek w pracy tych urządzeń;

2) posługiwania się urządzeniami radiolokacyjnymi, włącznie z przydzielaniem kodów transpondera;

3) posługiwania się urządzeniami łączności wraz z urządzeniami pomocniczymi;

4) bieżącej kontroli zdatności wyposażenia stanowiska pracy, wykrywania usterek i postępowania w razie ich wystąpienia;

5) pozyskiwania i przetwarzania danych niezbędnych do zapewniania FIS, a w szczególności dotyczących:

a) ruchu lotniczego,

b) wykorzystania przestrzeni powietrznej,

c) warunków atmosferycznych,

d) lokalnych porozumień i procedur obowiązujących na stanowisku operacyjnym;

6) współdziałania:

a) ze służbami ratowniczymi,

b) ze służbą lub organem zapewniającym informacje meteorologiczne,

c) z właściwymi terytorialnie informatorami AFIS w zakresie wymiany informacji o aktywności lotniczej i innych ważnych informacji lotniczych,

d) z komórką zarządzania przestrzenią powietrzną na poziomie taktycznym w zakresie aktywacji i dezaktywacji elementów przestrzeni powietrznej oraz ograniczeń w rejonie odpowiedzialności sektora FIS,

e) z ATC w zakresie wymiany informacji powietrznej oraz przekazywania zezwoleń kontroli i innych ważnych informacji lotniczych;

7) wykonywania czynności informatora FIS, z zastosowaniem ustalonych procedur i instrukcji operacyjnych, a w szczególności:

a) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej z zachowaniem następujących wymagań:

– stosowanie technik pracy z mikrofonem,

– stosowanie wymowy we właściwym tempie i z prawidłową dykcją,

– stosowanie frazeologii lotniczej,

– posługiwanie się zrozumiałą komunikacją, gdy zakres przekazywanych informacji wykracza poza obowiązującą frazeologię,

b) odbioru informacji z różnych źródeł, ich analizy i przekazywania właściwym odbiorcom we właściwym czasie;

8) nadawania realizowanym zadaniom właściwego priorytetu.

§ 75.[Minimalne normy czasowe szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym informatora FIS] 1. Minimalne normy czasowe szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym informatora FIS wynoszą 100 godzin na uprawnienie FIS lub uprawnienie RIS.

2. Jeżeli istnieje potrzeba wydania równocześnie dwóch uprawnień informatora FIS, to minimalne normy czasowe szkolenia w jednostce dla każdego z tych uprawnień powinny zostać tak określone, aby wspólne elementy szkolenia nie powtarzały się. Łączne normy czasowe szkolenia dla dwóch uprawnień powinny być odpowiednio wyższe od norm określonych w ust. 1.

§ 76.[Uprawnienia, które mogą być wpisane do świadectwa FIS] Do świadectwa FIS mogą być wpisane:

1) uprawnienie FIS lub uprawnienie RIS;

2) uprawnienia uzupełniające w jednostce;

3) uprawnienia uzupełniające w zakresie języka;

4) OJTI;

5) OSTI.

§ 77.[Informator FIS niemający wpisanego do świadectwa FIS ważnego uprawnienia uzupełniającego w jednostce] 1. Informator FIS niemający wpisanego do świadectwa FIS ważnego uprawnienia uzupełniającego w jednostce jest uprawniony do zapewniania FIS pod nadzorem OJTI.

2. Informator FIS wykonuje czynności lotnicze wyłącznie w zakresie wynikającym:

1) ze świadectwa kwalifikacji, z uwzględnieniem ograniczeń do niego wpisanych;

2) z ważnych uprawnień, o których mowa w § 76, wpisanych do świadectwa kwalifikacji.

§ 78.[Uprawnienie uzupełniające w jednostce] Uprawnienie uzupełniające w jednostce potwierdza, że posiadacz świadectwa FIS ma wiedzę i umiejętności do zapewniania służby ruchu lotniczego dla określonego sektora FIS w ramach odpowiedzialności organu służb ruchu lotniczego.

§ 79.[Ważność uprawnienia uzupełniającego w jednostce] 1. Zgodnie z podziałem przestrzeni powietrznej dokonanym zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 121 ust. 5 ustawy i opublikowanym w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych w części Zbiór Informacji Lotniczych Polska – AIP Polska, uprawnienie uzupełniające w jednostce wydawane informatorowi FIS jest wpisywane do świadectwa kwalifikacji w odniesieniu do uprawnień FIS i RIS.

2. Ważność uprawnienia uzupełniającego w jednostce wynosi 3 lata i może być przedłużona na następne 3 lata na podstawie przeprowadzonego przez egzaminatora państwowego sprawdzianu umiejętności na stanowisku operacyjnym, jeżeli jednostka wykaże przed Prezesem Urzędu, że informator FIS, zgodnie z ustanowionym przez ośrodek programem utrzymania wiedzy i umiejętności w jednostce:

1) pracował na stanowisku operacyjnym co najmniej minimalną, ustaloną proporcjonalnie do natężenia ruchu, rozliczaną w okresie trzymiesięcznym, liczbę godzin;

2) co najmniej raz na 3 lata uczestniczył w zatwierdzonym przez Prezesa Urzędu szkoleniu dla przypomnienia zdobytych wiadomości, szkoleniu w sytuacjach szczególnych i niebezpiecznych oraz, w uzasadnionych przypadkach, w szkoleniu językowym;

3) posiada ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie odpowiedniej klasy.

3. Oprócz wymogów określonych w ust. 2 program utrzymania wiedzy i umiejętności w jednostce:

1) zawiera procedurę utrzymania kompetencji po trzymiesięcznej lub dłuższej przerwie w świadczeniu służby;

2) określa minimalną liczbę godzin, jaką instruktor OJT powinien przepracować, aby utrzymać ważność uprawnienia uzupełniającego w jednostce, bez wliczania zadań szkoleniowych, która może być zmniejszona proporcjonalnie do czasu spędzonego na szkoleniu prowadzonym na stanowiskach operacyjnych;

3) podlega zatwierdzeniu przez Prezesa Urzędu.

§ 80.[Rejestry dotyczące liczby godzin faktycznie przepracowanych w sektorach dla każdego posiadacza świadectwa kwalifikacji] 1. Jednostki prowadzą rejestry dotyczące liczby godzin faktycznie przepracowanych w sektorach dla każdego posiadacza świadectwa kwalifikacji pracującego w danej jednostce, a dane te są udostępniane na żądanie Prezesowi Urzędu i informatorom FIS ujętym w tym rejestrze.

2. W przypadku dłuższej niż 12 miesięcy przerwy w korzystaniu z uprawnienia uzupełniającego w jednostce, ponowne dopuszczenie do korzystania z tego uprawnienia może nastąpić po realizacji, z pozytywnym wynikiem, planu szkoleń w jednostce oraz po zdaniu części praktycznej egzaminu państwowego.

§ 81.[Informator FIS, który nie wykonywał czynności związanych z posiadanym uprawnieniem przez okres czterech kolejnych lat] Informator FIS, który nie wykonywał czynności związanych z posiadanym uprawnieniem przez okres czterech kolejnych lat, może rozpocząć szkolenie w jednostce dotyczące tego uprawnienia wyłącznie po poddaniu się ocenie, czy spełnia warunki określone do wydania uprawnienia, oraz po spełnieniu wymagań szkoleniowych wynikających z tej oceny.

§ 82.[Kandydat na informatora FIS lub informator FIS ubiegający się o uprawnienie uzupełniające w zakresie języka] 1. Kandydat na informatora FIS lub informator FIS ubiegający się o uprawnienie uzupełniające w zakresie języka wykazuje się biegłością językową w zakresie frazeologii lotniczej i zrozumiałej komunikacji, w tym:

1) skutecznie porozumiewa się wyłącznie za pomocą głosu (telefon/radiotelefon) oraz w sytuacjach kontaktu osobistego;

2) dokładnie i precyzyjnie porozumiewa się w zakresie powszechnych, konkretnych i związanych z pracą tematów;

3) wykorzystuje właściwe strategie komunikacyjne w celu wymiany komunikatów oraz ich rozpoznawania, a także wyjaśnia nieporozumienia w kontekście ogólnym lub związanym z pracą;

4) pomyślnie i z odpowiednią łatwością radzi sobie z wyzwaniami językowymi powstałymi w wyniku komplikacji lub nieoczekiwanego obrotu zdarzeń, które występują w rutynowych sytuacjach w pracy lub wymiany informacji w tym zakresie;

5) mówi dialektem lub z akcentem, który jest zrozumiały dla wspólnoty aeronautycznej.

2. Uprawnienie uzupełniające w zakresie języka wpisuje się do świadectwa FIS w odniesieniu do języka polskiego i języka angielskiego, które pozostaje ważne przez okres:

1) 3 lat – w przypadku kandydatów, którzy podczas egzaminu wykazali się biegłością językową na poziomie 4 operacyjnym;

2) 6 lat – w przypadku kandydatów, którzy podczas egzaminu wykazali się biegłością językową na poziomie 5 rozszerzonym;

3) bezterminowo – w przypadku kandydatów, którzy podczas egzaminu wykazali się biegłością językową na poziomie 6 biegłym.

3. Uprawnienie uzupełniające w zakresie języka polskiego na poziomie 6 biegłym może być wpisane do świadectwa FIS na podstawie:

1) świadectwa dojrzałości, po zdaniu egzaminu maturalnego w języku polskim, oraz

2) wykazania się w trakcie części praktycznej egzaminu państwowego biegłością językową na poziomie 6 biegłym w zakresie frazeologii lotniczej i zrozumiałej komunikacji.

§ 83.[OJTI] OJTI może uzyskać informator FIS, który:

1) posiada ważne świadectwo FIS z wpisanym co najmniej jednym uprawnieniem oraz bezpośrednio przed ubieganiem się o OJTI:

a) przez co najmniej 2 lata wykonywał czynności wynikające z posiadanego świadectwa kwalifikacji, oraz

b) przez co najmniej 2 lata wykonywał czynności wynikające z posiadanego świadectwa kwalifikacji w odniesieniu do uprawnienia, którego dotyczy szkolenie;

2) posiada ważne uprawnienie uzupełniające w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego;

3) posiada ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie odpowiedniej klasy;

4) odbył szkolenie teoretyczne i praktyczne potwierdzone zaświadczeniem, o którym mowa w § 39 ust. 3;

5) zdał egzamin państwowy, podczas którego wykazał się wiedzą z zakresu minimum programowego do szkolenia określonego w załączniku nr 6 do rozporządzenia, oraz umiejętnością:

a) szkolenia symulatorowego, w tym umiejętnością określania zadań do wykonania przez szkolonego, stosownie do jego zaawansowania, przeprowadzania odprawy przed rozpoczęciem sesji szkoleniowej, w jej trakcie i po jej zakończeniu, oceny postępów i wyników szkolenia, umiejętnością wykorzystania możliwości programowych i dydaktycznych symulatora, rozpoznawania usterek w jego działaniu oraz znajomością zasad zachowania bezpieczeństwa podczas użytkowania symulatora,

b) szkolenia na stanowisku operacyjnym, w tym umiejętnością niedopuszczania do błędów zagrażających bezpieczeństwu i płynności ruchu lotniczego, właściwego korygowania skutków błędów popełnianych przez szkolonego, omawiania ze szkolonym jego postępów, oceny postępów i wyników szkolenia.

§ 84.[Ważność OJTI wpisywanego do świadectwa FIS] 1. Ważność OJTI wpisywanego do świadectwa FIS wynosi 3 lata i może być przedłużona na następne 3 lata na podstawie przeprowadzonego przez egzaminatora państwowego sprawdzianu umiejętności w zakresie prowadzenia szkolenia na stanowisku operacyjnym.

2. Warunkiem przedłużenia ważności OJTI, o którym mowa w ust. 1, jest pomyślne ukończenie raz na 5 lat szkolenia odświeżającego dla instruktorów OJT.

3. Przy pierwszym przedłużeniu ważności OJT, warunek, o którym mowa w ust. 2, nie musi być zachowany.

§ 85.[OSTI] 1. OSTI może uzyskać kandydat, który:

1) posiada lub posiadał świadectwo FIS z co najmniej jednym uprawnieniem oraz co najmniej 24 miesiące praktyki na stanowisku operacyjnym;

2) odbył szkolenie teoretyczne i praktyczne potwierdzone zaświadczeniem, o którym mowa w § 39 ust. 3;

3) podczas egzaminu państwowego wykazał się wiedzą z zakresu minimum programowego do szkolenia określonego w załączniku nr 6 do rozporządzenia i umiejętnością w zakresie określonym w § 61 pkt 4 lit. a.

2. Informator FIS:

1) posiadający wpisane do świadectwa FIS ważne OJTI może ubiegać się o uzyskanie OSTI bez egzaminu;

2) którego OJTI wpisane do świadectwa FIS utraciło ważność na skutek przerwy w wykonywaniu czynności instruktora OJT, uzyskuje OSTI na podstawie sprawdzianu umiejętności w trakcie części praktycznej egzaminu państwowego.

3. Ważność OSTI wpisywanego do świadectwa FIS wynosi 3 lata i może być przedłużona na następne 3 lata na podstawie przeprowadzonego przez egzaminatora państwowego sprawdzianu umiejętności w zakresie prowadzenia szkolenia na symulatorze.

4. Warunkiem przedłużenia ważności OSTI, o którym mowa w ust. 3, jest pomyślne ukończenie raz na 5 lat szkolenia odświeżającego dla instruktorów OST.

5. Przy pierwszym przedłużeniu ważności OSTI warunek, o którym mowa w ust. 4, nie musi być zachowany.

6. W przypadku dłuższej niż 12 miesięcy przerwy w wykonywaniu czynności instruktora OST ponowne dopuszczenie do ich wykonywania może nastąpić po zaliczeniu sprawdzianu umiejętności przed instruktorem OJT.

7. Wymóg, o którym mowa w ust. 6, nie dotyczy posiadacza OSTI, który posiada świadectwo FIS z ważnym OJTI oraz ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie.

§ 86.[Warunek uzyskania przez informatora FIS dodatkowego uprawnienia do świadectwa FIS] 1. Warunkiem uzyskania przez informatora FIS dodatkowego uprawnienia do świadectwa FIS jest:

1) posiadanie świadectwa FIS;

2) posiadanie ważnego uprawnienia uzupełniającego w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego;

3) posiadanie ważnego orzeczenia lotniczo-lekarskiego odpowiedniej klasy;

4) w ramach szkolenia wstępnego odbycie szkolenia w zakresie tego uprawnienia według programu szkolenia uwzględniającego co najmniej minimum programowe do szkoleń określone w załączniku nr 7 do rozporządzenia;

5) odbycie szkolenia w jednostce, o którym mowa w § 30 ust. 1 pkt 2;

6) zdanie egzaminu państwowego.

2. Po pomyślnym ukończeniu przez kandydata szkolenia w zakresie dodatkowego uprawnienia ośrodek wystawia zaświadczenia, o których mowa w § 32 ust. 1 pkt 2 lub w § 36, uprawniające kandydata do przystąpienia odpowiednio do części teoretycznej lub praktycznej egzaminu państwowego.

§ 87.[Warunek uzyskania przez informatora FIS dodatkowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce] 1. Warunkiem uzyskania przez informatora FIS dodatkowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce do świadectwa FIS jest:

1) spełnienie wymagań, o których mowa w § 86 ust. 1 pkt 1–3 i 5;

2) posiadanie takiego samego ważnego uprawnienia oraz uprawnienia uzupełniającego w innej jednostce;

3) zdanie części praktycznej egzaminu państwowego.

2. Po pomyślnym ukończeniu szkolenia w zakresie dodatkowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce, ośrodek wystawia zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w jednostce.

§ 88.[Szkolenie kandydata posiadającego świadectwo FIS w celu uzyskania dodatkowego uprawnienia] W przypadku szkolenia kandydata posiadającego świadectwo FIS w celu uzyskania dodatkowego uprawnienia lub dodatkowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce, zakresy szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym mogą być, w zatwierdzonym indywidualnym planie szkolenia, zmniejszone odpowiednio do posiadanej dotychczasowej praktyki informatora FIS na analogicznych stanowiskach pracy.

§ 89.[Zmiany w podziale granic sektorów FIS] W przypadku dokonania zmian w podziale granic sektorów FIS, uprawnienie uzupełniające w jednostce dotyczące nowo utworzonych części przestrzeni wydaje się po zaliczeniu szkolenia w zakresie tych zmian, przeprowadzonego w ośrodku z wykorzystaniem symulatora, zgodnie ze specjalnym programem szkolenia, oraz po zdaniu części praktycznej egzaminu państwowego.

§ 91.[Minimum programowe do szkoleń kandydatów ubiegających się o świadectwo AFIS] Program szkolenia wstępnego, według którego są szkoleni kandydaci ubiegający się o świadectwo AFIS, uwzględnia co najmniej minimum programowe do szkoleń kandydatów ubiegających się o świadectwo AFIS, które określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.

§ 92.[Kandydat ubiegający się o świadectwo AFIS] Kandydat ubiegający się o świadectwo AFIS:

1) w części teoretycznej egzaminu państwowego wykazuje się wiedzą w zakresie przedmiotów określonych w minimum programowym do szkoleń kandydatów ubiegających się o świadectwo AFIS,

2) w części praktycznej egzaminu państwowego wykazuje, że posiada umiejętności wykonania czynności określonych w minimum programowym do szkoleń kandydatów ubiegających się o świadectwo AFIS

– które określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.

§ 93.[Pierwsze wydanie do świadectwa AFIS] Przy pierwszym wydaniu do świadectwa AFIS wpisuje się co najmniej uprawnienie uzupełniające w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego.

§ 94.[Wymogi stosowane do świadectwa AFIS] 1. Do świadectwa AFIS stosuje się wymogi określone w § 72 ust. 1, 2, 4 i 5.

2. Informator AFIS, który rozpoczął szkolenie praktyczne na stanowisku operacyjnym w terminie, o którym mowa w § 72 ust. 1, lecz z powodu uzasadnionej przerwy w szkoleniu nie ukończył tego szkolenia w terminie 24 miesięcy od dnia wydania świadectwa, po przywróceniu ważności świadectwa, może kontynuować szkolenie w celu uzyskania uprawnienia uzupełniającego w jednostce w zakresie określonym przez prowadzącego szkolenie.

§ 95.[Kandydat do szkolenia w jednostce] Kandydat do szkolenia w jednostce powinien posiadać:

1) świadectwo AFIS;

2) ważne uprawnienie w zakresie języka polskiego i angielskiego co najmniej na poziomie 4 operacyjnym, zarówno w zakresie frazeologii lotniczej, jak i zrozumiałej komunikacji, poświadczone odpowiednim dokumentem, z zastrzeżeniem § 90 ust. 2;

3) ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie odpowiedniej klasy.

§ 96.[Egzamin praktyczny dla ubiegającego się o uprawnienie uzupełniające w jednostce] 1. Informator AFIS w pierwszej części egzaminu praktycznego wykazuje, że posiada wiedzę charakterystyczną dla lotniska, w odniesieniu do którego ubiega się o uprawnienie uzupełniające w jednostce, co najmniej w zakresie:

1) lokalnych zasad i procedur obowiązujących na lotnisku;

2) charakteru lokalnego ruchu lotniczego;

3) ukształtowania terenu, przeszkód terenowych oraz charakterystycznych punktów orientacyjnych w promieniu 50 km od lotniska;

4) lokalnych urządzeń radionawigacyjnych i wzrokowych pomocy nawigacyjnych – VAN (Visual Aids for Navigation);

5) procedur w zakresie koordynacji pomiędzy AFIS a właściwym terytorialnie ośrodkiem FIS;

6) danych dotyczących raportów meteorologicznych i wpływu znaczących lokalnych cech charakterystycznych pogody na zapewnianie AFIS;

7) lokalnych procedur alarmowania służb ratowniczych.

2. Informator AFIS w drugiej części egzaminu praktycznego wykazuje, że posiada umiejętności niezbędne do:

1) oceny zdatności stanowiska operacyjnego oraz jego wyposażenia do zapewniania AFIS, w tym radiostacji lotniczej oraz środków łączności z innymi ATS, służbą meteorologiczną, służbami ratowniczymi oraz służbami utrzymania lotniska:

a) przed przystąpieniem do wykonywania czynności informatora AFIS,

b) podczas bieżącej pracy na stanowisku operacyjnym,

c) podczas działań w przypadku wystąpienia usterek w pracy urządzeń łączności;

2) posługiwania się urządzeniami łączności wraz z urządzeniami pomocniczymi oraz wzrokowymi pomocami nawigacyjnymi – VAN;

3) pozyskiwania danych niezbędnych do zapewniania AFIS, dotyczących co najmniej:

a) ruchu lotniczego,

b) wykorzystania przestrzeni powietrznej,

c) warunków atmosferycznych,

d) lokalnych porozumień i procedur ruchu lotniczego dotyczących lotniska lub części przestrzeni powietrznej, w odniesieniu do których będzie wykonywał czynności informatora służby informacji;

4) współdziałania:

a) ze służbami utrzymania i eksploatacji lotniska,

b) ze służbami ratowniczymi,

c) ze służbą meteorologiczną,

d) z właściwym terytorialnie ośrodkiem FIS, w zakresie wymiany informacji powietrznej i innych ważnych informacji lotniczych,

e) z komórką taktycznego zarządzania przestrzenią powietrzną w zakresie aktywacji i dezaktywacji elementów przestrzeni powietrznej oraz ograniczeń w tej przestrzeni,

f) z ATC w zakresie wymiany informacji powietrznej oraz przekazywania zezwoleń kontroli ruchu lotniczego i innych ważnych informacji lotniczych,

g) z załogami statków powietrznych przed lotem w zakresie przyjmowania planów lotów i przekazywania ich właściwym odbiorcom, udostępniania publikacji informacji lotniczej, dostarczania informacji pogodowych i innych ważnych informacji, niezbędnych do planowania i przeprowadzenia lotu informacji;

5) wykonywania czynności informatora AFIS z zastosowaniem ustalonych procedur i instrukcji operacyjnych, a w szczególności:

a) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej, z zachowaniem następujących standardów:

– stosowanie technik pracy z mikrofonem,

– wymowa we właściwym tempie i z prawidłową dykcją,

– stosowanie frazeologii lotniczej,

– zrozumiała komunikacja, gdy zakres przekazywanych informacji wykracza poza obowiązującą frazeologię,

b) odbioru informacji z różnych źródeł, ich analizy i przekazywania właściwym odbiorcom we właściwym czasie;

6) nadawania realizowanym zadaniom właściwego priorytetu.

§ 97.[Minimalna norma czasowa szkolenia praktycznego] 1. Minimalna norma czasowa szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym informatora AFIS wynosi 60 godzin.

2. Minimalna norma czasowa szkolenia osoby posiadającej licencję pilota z wpisanym uprawnieniem instruktorskim wynosi nie mniej niż 16 godzin, chyba że instruktor OJT AFIS zwiększy tę normę do 60 godzin.

§ 98.[Uprawnienia, które można wpisać do świadectwa AFIS] Do świadectwa AFIS, z uwzględnieniem § 93, można wpisać:

1) uprawnienie uzupełniające w jednostce;

2) uprawnienie uzupełniające w zakresie języka;

3) OJTI;

4) OSTI.

§ 99.[Informator AFIS niemający wpisanego do świadectwa AFIS ważnego uprawnienia uzupełniającego w jednostce] 1. Informator AFIS niemający wpisanego do świadectwa AFIS ważnego uprawnienia uzupełniającego w jednostce jest uprawniony do zapewniania AFIS pod nadzorem instruktora OJT.

2. Informator AFIS wykonuje czynności lotnicze wyłącznie w zakresie wynikającym:

1) ze świadectwa kwalifikacji, z uwzględnieniem ograniczeń do niego wpisanych;

2) z ważnych uprawnień, o których mowa w § 98, wpisanych do świadectwa kwalifikacji.

§ 100.[Uprawnienie uzupełniające w jednostce] 1. Uprawnienie uzupełniające w jednostce:

1) potwierdza, że posiadacz świadectwa AFIS ma wiedzę i umiejętności niezbędne do zapewniania ATS na określonym lotnisku niekontrolowanym w ramach odpowiedzialności organu ATS;

2) jest wpisywane do świadectwa AFIS, zgodnie z podziałem przestrzeni powietrznej dokonanym zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 121 ust. 5 ustawy i opublikowanym w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, w części Zbiór Informacji Lotniczych Polska – AIP Polska;

3) dla lotniska niekontrolowanego, na którym zgodnie z opublikowanym w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, w części Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Polska, jest zapewniana AFIS w języku polskim i angielskim, może być wpisane do świadectwa AFIS, pod warunkiem posiadania przez informatora AFIS ważnego uprawnienia uzupełniającego w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego.

2. Ważność uprawnienia uzupełniającego w jednostce wynosi 3 lata i może być przedłużona na następne 3 lata na podstawie przeprowadzonego przez egzaminatora państwowego sprawdzianu umiejętności na stanowisku operacyjnym, jeżeli organ AFIS wykaże przed Prezesem Urzędu, że informator AFIS, zgodnie z ustanowionym przez organ AFIS programem utrzymania wiedzy i umiejętności w jednostce:

1) pracował na stanowisku operacyjnym co najmniej minimalną, ustaloną proporcjonalnie do natężenia ruchu, rozliczaną w okresie trzymiesięcznym, liczbę godzin;

2) co najmniej raz na 3 lata uczestniczył w zatwierdzonym przez Prezesa Urzędu szkoleniu dla przypomnienia zdobytych wiadomości, szkoleniu w sytuacjach szczególnych i niebezpiecznych oraz, w uzasadnionych przypadkach, w szkoleniu językowym;

3) posiada ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie odpowiedniej klasy.

3. Oprócz wymogów określonych w ust. 2 program utrzymania wiedzy i umiejętności w jednostce:

1) zawiera procedurę utrzymania kompetencji po trzymiesięcznej lub dłuższej przerwie w świadczeniu służby;

2) określa minimalną liczbę godzin, jaką instruktor OJT powinien przepracować, aby utrzymać ważność uprawnienia uzupełniającego w jednostce, bez wliczania zadań szkoleniowych, która może być zmniejszona proporcjonalnie do czasu spędzonego na szkoleniu prowadzonym na stanowiskach operacyjnych;

3) podlega zatwierdzeniu przez Prezesa Urzędu.

4. Jednostki prowadzą rejestry dotyczące liczby godzin faktycznie przepracowanych na stanowisku operacyjnym dla każdego informatora AFIS pracującego w danej jednostce, a dane te są udostępniane na żądanie Prezesowi Urzędu i informatorom AFIS ujętym w tym rejestrze.

5. W przypadku dłuższej niż 12 miesięcy przerwy w korzystaniu z uprawnienia uzupełniającego w jednostce ponowne dopuszczenie do korzystania z tego uprawnienia może nastąpić po ukończeniu, z pozytywnym wynikiem, planu szkoleń w jednostce oraz po zdaniu części praktycznej egzaminu państwowego.

§ 101.[Informator AFIS, który nie wykonywał czynności związanych z posiadanym świadectwem AFIS przez cztery kolejne lata] 1. Informator AFIS, który nie wykonywał czynności związanych z posiadanym świadectwem AFIS przez cztery kolejne lata, może rozpocząć szkolenie w jednostce w celu przywrócenia ważności uprawnienia uzupełniającego w jednostce wyłącznie po poddaniu się ocenie, czy spełnia warunki określone do wydania świadectwa AFIS w zakresie wiedzy i umiejętności, oraz po spełnieniu wymagań szkoleniowych wynikających z tej oceny.

2. Oceny wiedzy i umiejętności, o których mowa w ust. 1, dokonuje ośrodek.

§ 102.[Ubieganie się o uprawnienie, przedłużenie lub przywrócenie uprawnienia uzupełniającego w zakresie języka] 1. Z zastrzeżeniem § 90 ust. 2, kandydat na informatora AFIS ubiegający się o uprawnienie uzupełniające w zakresie języka lub informator AFIS ubiegający się o przedłużenie lub przywrócenie uprawnienia uzupełniającego w zakresie języka wykazuje się biegłością językową w zakresie frazeologii lotniczej i zrozumiałej komunikacji na zasadach określonych w § 82 ust. 1.

2. W odniesieniu do ważności uprawnienia uzupełniającego w zakresie języka wpisywanego do świadectwa AFIS stosuje się § 82 ust. 2.

3. Uprawnienie uzupełniające w zakresie języka polskiego na poziomie 6 biegłym może być wpisane do świadectwa AFIS na warunkach określonych w § 82 ust. 3.

§ 103.[OJTI] OJTI może uzyskać informator AFIS, który:

1) posiada świadectwo AFIS z wpisanym co najmniej jednym uprawnieniem uzupełniającym w jednostce oraz bezpośrednio przed ubieganiem się o OJTI przez co najmniej dwa lata wykonywał czynności wynikające z posiadanego świadectwa kwalifikacji w odniesieniu do uprawnienia uzupełniającego w jednostce, którego dotyczy szkolenie;

2) posiada ważne uprawnienie uzupełniające w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego, z zastrzeżeniem § 90 ust. 2;

3) posiada ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie odpowiedniej klasy;

4) odbył szkolenie teoretyczne i praktyczne potwierdzone zaświadczeniem, o którym mowa w § 39 ust. 3;

5) zdał egzamin państwowy, podczas którego wykazał się wiedzą z zakresu minimum programowego do szkolenia określonego w załączniku nr 6 do rozporządzenia oraz umiejętnościami, o których mowa w § 61 pkt 4.

§ 104.[Ważność OJTI wpisywanego do świadectwa AFIS] W odniesieniu do ważności OJTI wpisywanego do świadectwa AFIS oraz warunków przedłużenia jego ważności stosuje się § 84.

§ 105.[OSTI] 1. OSTI może uzyskać kandydat, który posiada lub posiadał świadectwo AFIS z co najmniej jednym uprawnieniem uzupełniającym w jednostce oraz co najmniej 24 miesiące praktyki na stanowisku operacyjnym.

2. W odniesieniu do pozostałych warunków uzyskania, okresu ważności i warunków utrzymania ważności OSTI wpisywanego do świadectwa AFIS stosuje się § 85 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2–7.

§ 106.[Warunek uzyskania przez informatora AFIS dodatkowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce] 1. Warunkiem uzyskania przez informatora AFIS dodatkowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce jest:

1) posiadanie świadectwa AFIS;

2) posiadanie ważnego uprawnienia uzupełniającego w innej jednostce;

3) posiadanie ważnego uprawnienia uzupełniającego w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego, z zastrzeżeniem § 90 ust. 2;

4) posiadanie ważnego orzeczenia lotniczo-lekarskiego odpowiedniej klasy;

5) odbycie szkolenia w jednostce, o którym mowa w § 30 ust. 1 pkt 2;

6) zdanie części praktycznej egzaminu państwowego.

2. W odniesieniu do szkolenia kandydata posiadającego świadectwo AFIS w celu uzyskania nowego uprawnienia uzupełniającego w jednostce § 88 stosuje się odpowiednio.

§ 107.[Uprawnienie uzupełniające w jednostce dotyczące wyznaczenia części przestrzeni powietrznej niekontrolowanej] 1. W przypadku utworzenia nowego lotniska niekontrolowanego i wyznaczenia związanej z nim części przestrzeni powietrznej niekontrolowanej, uprawnienie uzupełniające w jednostce dotyczące tego lotniska wydaje się po zaliczeniu szkolenia w zakresie uwarunkowań lokalnych i stosowania procedur obowiązujących w jednostce, przeprowadzanego w ośrodku z wykorzystaniem symulatora, zgodnie ze specjalnym programem szkolenia, oraz po zdaniu części praktycznej egzaminu państwowego.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do przedłużania ważności lub wznawiania uprawnienia uzupełniającego w jednostce dla lotniska niekontrolowanego, jeżeli zostało ono zamknięte dla ruchu lotniczego.

§ 109.[Ważność uprawnień] 1. Uprawnienia wydane na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w § 108 ust. 2, ważne w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, których okres ważności wynosi 3 lata, mogą być przedłużane w okresie 12 miesięcy przed upływem terminów ich ważności i wznawiane przed upływem 6 miesięcy od dnia upływu terminów ich ważności.

2. Sprawdzenia wiedzy i umiejętności w celu przedłużenia uprawnień uzupełniających w jednostce wpisanych do ważnej licencji informatora FIS wydanej na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w § 108 ust. 2, dokonuje się zgodnie z przepisami § 22.

3. W okresie 36 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia dopuszcza się wcześniejsze, niż określono w § 22 ust. 1, terminy przystąpienia do sprawdzenia wiedzy i umiejętności w celu przedłużenia ważności uprawnień uzupełniających w jednostce oraz OJTI i OSTI wpisanych do licencji kontrolerów ruchu lotniczego, wydanych na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w § 108 ust. 2.

§ 110.[Posiadający świadectwo FIS lub AFIS, którzy do dnia wejścia w życie rozporządzenia nie rozpoczeli szkolenia praktycznego] Osoba posiadająca świadectwo FIS lub świadectwo AFIS, która do dnia wejścia w życie rozporządzenia nie rozpoczęła szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym w jednostce, może rozpocząć to szkolenie w terminie do 3 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia, bez konieczności przywracania ważności posiadanego świadectwa kwalifikacji.

§ 111.[Szkolenia kandydatów, które rozpoczęły się i nie zakończyły przed dniem wejścia w życie rozporządzenia] Do szkolenia kandydatów do świadectwa FIS lub świadectwa AFIS lub uprawnień do nich wpisywanych, które rozpoczęło się i nie zakończyło przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, stosuje się przepisy dotychczasowe.

§ 112.[Zaświadczenia o ukończeniu szkoleń] Zaświadczenia o ukończeniu szkoleń odbytych w ramach szkolenia wstępnego, wydane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, stanowią podstawę do wydania świadectwa FIS lub świadectwa AFIS lub uprawnień do nich wpisywanych zgodnie z przepisami rozporządzenia przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia.

§ 113.[Dotychczasowe programy szkolenia] 1. Ośrodki upoważnione w certyfikacie do prowadzenia szkolenia w celu uzyskania świadectwa FIS lub świadectwa AFIS mogą prowadzić szkolenia na podstawie dotychczasowych programów szkolenia, jednak nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia.

2. W okresie, o którym mowa w ust. 1, ośrodki opracują i przedstawią Prezesowi Urzędu:

1) programy szkolenia odświeżającego dla informatorów FIS oraz informatorów AFIS, o których mowa w ust. 7–9 załącznika nr 5 do rozporządzenia;

2) programy szkolenia w sytuacjach szczególnych i niebezpiecznych dla informatorów FIS oraz informatorów AFIS, o których mowa w ust. 10–13 załącznika nr 5 do rozporządzenia;

3) programy szkolenia dla kandydatów ubiegających się o OJTI i OSTI, o których mowa w § 39 ust. 2, dla informatorów FIS oraz informatorów AFIS.

3. W okresie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia ośrodki:

1) opracują i przedstawią Prezesowi Urzędu programy szkolenia odświeżającego dla OJTI w specjalności informator FIS lub informator AFIS;

2) zapewniają prowadzenie szkolenia w jednostce na stanowiskach operacyjnych FIS przez personel posiadający w świadectwie kwalifikacji ważne uprawnienia OJTI.

§ 114.[OJTI i OSTI] Na wniosek osoby posiadającej licencję FIS wydaną na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w § 108 ust. 2, lub informatora FIS, posiadającego ważne uprawnienie i uprawnienie uzupełniające w jednostce lub informatora AFIS, który w okresie 24 miesięcy poprzedzających dzień wejścia w życie rozporządzenia prowadził szkolenie na stanowisku operacyjnym i zostało to udokumentowane w zaświadczeniu o ukończeniu szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym w jednostce, po odbyciu szkolenia, o którym mowa w § 39 ust. 1, do świadectwa kwalifikacji wpisuje się OJTI lub OSTI.

§ 115.[Organ AFIS] Organ AFIS, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia, ustanawia i wdraża:

1) program utrzymania wiedzy i umiejętności w jednostce, o którym mowa w § 100 ust. 2 i 3;

2) procedurę, o której mowa w § 29.

§ 116.[Szkolenie praktyczne kandydata w jednostce] W okresie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia szkolenie praktyczne kandydata w jednostce do uprawnienia uzupełniającego w jednostce:

1) wpisywanego do świadectwa FIS – może być prowadzone przez osobę posiadającą ważną licencję FIS z ważnymi uprawnieniami FIS oraz RIS i ważnym uprawnieniem uzupełniającym w tej jednostce lub przez informatora FIS posiadającego ważne uprawnienia FIS oraz RIS i ważne uprawnienie uzupełniające w tej jednostce,

2) wpisywanego do świadectwa AFIS – może być prowadzone przez osobę posiadającą ważną licencję FIS z ważnym uprawnieniem AFIS i ważnym uprawnieniem uzupełniającym w tej jednostce lub informatora AFIS posiadającego ważne uprawnienie uzupełniające w tej jednostce

– który spełnia wymagania określone w instrukcji szkolenia ośrodka prowadzącego szkolenie.

§ 117.[Biegłość językowa] 1. Praktykant-kontroler ruchu lotniczego i kontroler ruchu lotniczego posiadający licencję wydaną na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w § 108 ust. 2, powinien wykazać się biegłością językową w zakresie języka polskiego:

1) w trakcie sprawdzianu umiejętności podczas części praktycznej egzaminu – jeżeli zdał egzamin maturalny w języku polskim;

2) w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia – jeżeli zdał egzamin maturalny w języku innym niż polski.

2. Osoba, która w dniu wejścia w życie rozporządzenia zapewnia AFIS na lotnisku niekontrolowanym, na którym zgodnie z opublikowanym w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych w części Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Polska, AFIS jest zapewniana w języku polskim i angielskim, posiadająca w licencji FIS lub świadectwie AFIS upoważnienie do prowadzenia korespondencji jedynie w języku polskim, powinna w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia zdać przedmiot, o którym mowa w § 118 ust. 1, ograniczony do języka angielskiego.

§ 118.[Język angielski i język polski w zastosowaniach lotniczych] 1. Do dnia 1 maja 2020 r. kandydat ubiegający się o świadectwo FIS lub świadectwo AFIS powinien w ramach części teoretycznej egzaminu państwowego zdać przedmiot: język angielski i język polski w zastosowaniach lotniczych, w trakcie którego wykaże się wiedzą z zakresu:

1) podstawowej terminologii lotniczej;

2) terminologii odnoszącej się do statków powietrznych na ziemi i w locie;

3) informacji powietrznej i korespondencji;

4) frazeologii radiotelefonicznej w zastosowaniach do informacji powietrznej;

5) korespondencji naglącej i w niebezpieczeństwie.

2. Na podstawie pozytywnego zaliczenia przedmiotu, o którym mowa w ust. 1, w świadectwie kwalifikacji w rubryce XIII dokonuje się wpisu o treści w języku polskim: „Posiadacz świadectwa kwalifikacji jest upoważniony do prowadzenia korespondencji w języku polskim i angielskim” oraz o treści w języku angielskim: „The holder of this certificate is entitled to operate aviation R/T equipment in Polish and English language”.

3. Wymóg, o którym mowa w ust. 1, może być ograniczony zgodnie z § 90 ust. 2. W takim przypadku w świadectwie AFIS:

1) wpisuje się uprawnienie uzupełniające w jednostce jedynie dla lotniska niekontrolowanego, na którym zgodnie z opublikowanym w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, w części Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Polska, AFIS jest zapewniana wyłącznie w języku polskim;

2) w XIII rubryce dokonuje się wpisu o treści w języku polskim: „Posiadacz świadectwa kwalifikacji jest upoważniony do prowadzenia korespondencji w języku polskim” oraz o treści w języku angielskim: „The holder of this certificate is entitled to operate aviation R/T equipment in Polish language”.

4. Na wniosek informatora AFIS posiadającego świadectwo kwalifikacji określone w ust. 3, który zdał przedmiot, o którym mowa w ust. 1, w zakresie języka angielskiego, Prezes Urzędu dokonuje wymiany tego świadectwa. W takim przypadku w świadectwie kwalifikacji w rubryce XIII dokonuje się wpisu, o którym mowa w ust. 2. Do wymiany stosuje się odpowiednio § 7 ust. 4 i 5.

5. Wpisy, o których mowa w ust. 2 i ust. 3 pkt 2, zachowują ważność do upływu terminu określonego w ust. 1.

§ 119.[Test sprawdzający biegłość językową] 1. Prezes Urzędu do dnia 1 maja 2019 r. opracuje dla informatorów FIS i informatorów AFIS test sprawdzający biegłość językową w zakresie określonym w § 82 ust. 1 w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego.

2. Od dnia 1 maja 2020 r. informatorzy FIS i informatorzy AFIS posiadający uprawnienie uzupełniające w jednostce dla lotniska niekontrolowanego, na którym zgodnie z opublikowanym w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, w części Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Polska, AFIS jest zapewniana w języku polskim i angielskim, powinni posiadać uprawnienie uzupełniające w zakresie języka w odniesieniu do języka polskiego i angielskiego zgodnie z § 82.

§ 120.[Stosowanie przepisów rozporządzenia] Przepisy § 68 pkt 4, § 71 pkt 2, § 73 pkt 2, § 76 pkt 3, § 82, § 83 pkt 2, § 86 ust. 1 pkt 2, § 90 ust. 1 pkt 4, § 95 pkt 2, § 98 pkt 2, § 100 ust. 1 pkt 3, § 102, § 103 pkt 2, § 106 ust. 1 pkt 3 stosuje się od dnia 1 maja 2020 r.

§ 121.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.⁵⁾

Załączniki do rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa
i Gospodarki Morskiej z dnia 12 kwietnia 2013 r. (poz. 471)

Załącznik nr 1

SKRÓTY NAZW UPRAWNIEŃ WPISYWANYCH DO LICENCJI I ŚWIADECTW KWALIFIKACJI

1. Nazwy poszczególnych licencji i świadectw kwalifikacji.

2. Skróty nazw uprawnień i uprawnień uzupełniających wpisywane do licencji i świadectw kwalifikacji.

Oprócz wymienionych w tabeli uprawnień oraz uprawnień uzupełniających do licencji kontrolera ruchu lotniczego oraz świadectwa kwalifikacji FIS i AFIS wpisuje się uprawnienie uzupełniające w jednostce w formie skrótu odpowiedniej nazwy lotniska albo części przestrzeni powietrznej, opublikowanego w Zbiorze Informacji Lotniczych – AIP Polska.

3. Treść wpisów do licencji i świadectw kwalifikacji personelu ATS potwierdzających spełnienie albo niespełnienie wymogu posiadania biegłości językowej.