Na podstawie art. 176 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

§ 3.[Rozdział spraw] 1. Kierownik zespołu rozdziela sprawy dotyczące dozoru, mając na uwadze skuteczność i efektywność pracy zespołu oraz równomierne obciążenie pracą kuratorów sądowych.

2. Rozdziału spraw dokonuje się według podziału terytorialnego obszaru właściwości zespołu.

3. W uzasadnionych przypadkach, z uwagi na typ dozoru i specjalizację zadań, a także wykorzystanie predyspozycji, wykształcenia, umiejętności i przeszkolenia poszczególnych kuratorów sądowych, rozdziału spraw można dokonać niezależnie od podziału terytorialnego.

4. Powierzenie sądowemu kuratorowi zawodowemu, zwanemu dalej „kuratorem zawodowym”, sprawowania dozoru powinno nastąpić bezzwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia przekazania dozoru zespołowi.

5. Kuratorowi zawodowemu sprawowanie dozoru powierza kierownik zespołu.

§ 4.[Powierzenie sprawowania dozoru sądowemu kuratorowi społecznemu] Kurator zawodowy, w terminie 7 dni od dnia powierzenia mu sprawy przez kierownika zespołu, może powierzyć sprawowanie dozoru sądowemu kuratorowi społecznemu, zwanemu dalej „kuratorem społecznym”, w sytuacji gdy jest uprawniony do odstąpienia od osobistego sprawowania dozoru. Sędzia lub kierownik zespołu może w każdym czasie zarządzić osobiste sprawowanie dozoru przez kuratora zawodowego.

§ 6.[Pierwszy kontakt ze skazanym] 1. W czasie pierwszego kontaktu ze skazanym kurator sądowy przeprowadza z nim rozmowę, podczas której poucza go o jego obowiązkach i uprawnieniach wynikających z okresu próby, dozoru i nałożonych obowiązków oraz omawia sposoby i terminy ich realizacji; kurator sądowy wręcza skazanemu pouczenie na piśmie.

2. Kurator sądowy uzyskuje numer telefonu lub adres poczty elektronicznej skazanego, umożliwiające mu kontaktowanie się ze skazanym podczas dozoru; jeżeli skazany wyraził na to zgodę, wezwań, zawiadomień lub przekazywania informacji kurator sądowy może dokonywać także telefonicznie lub za pośrednictwem poczty elektronicznej.

3. W przypadku stawienia się skazanego w zespole przed przekazaniem zespołowi dozoru do wykonania kurator zawodowy wyznaczony przez kierownika zespołu, po upewnieniu się, że skazany został oddany pod dozór, przeprowadza z nim rozmowę oraz poucza go o jego obowiązkach i uprawnieniach. Pozostałe czynności kurator zawodowy wykonuje po powierzeniu mu sprawowania dozoru.

§ 7.[Powtórne wezwanie do stawiennictwa] 1. Jeżeli skazany, wezwany prawidłowo, nie stawi się na wezwanie, kurator zawodowy niezwłocznie wzywa go powtórnie do stawiennictwa.

2. [2] Jeżeli skazany, bez należytego usprawiedliwienia, nie stawi się na powtórne wezwanie, kurator zawodowy składa do sądu wniosek o podjęcie postępowania warunkowego umorzonego, o zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, o odwołanie przedterminowego zwolnienia albo udziela skazanemu pisemnego upomnienia, o którym mowa w art. 173 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, zwanej dalej „Kodeksem karnym wykonawczym”.

3. [3] Kurator zawodowy składa do sądu wniosek, o którym mowa w ust. 2, albo udziela skazanemu pisemnego upomnienia, o którym mowa w art. 173 § 4 Kodeksu karnego wykonawczego, również wówczas, gdy kurator społeczny zawiadomi go, że skazany uchyla się od nawiązania pierwszego kontaktu.

§ 8.[Obowiązki kuratora sądowego] 1. Kurator sądowy po powierzeniu mu dozoru ma obowiązek:

1) zaznajomić się z aktami sprawy karnej i innymi niezbędnymi źródłami informacji o skazanym; odpisy znajdujących się w aktach danych osobopoznawczych skazanego, w tym wywiadów środowiskowych, opinii biegłych lekarzy psychiatrów, psychologów, seksuologów oraz specjalistów do spraw uzależnień, załącza się do teczki dozoru;

2) zaznajomić się z przebiegiem dotychczasowych dozorów wykonywanych przez kuratorów dla dorosłych i nadzorów wykonywanych przez kuratorów rodzinnych; odpisy sprawozdań z dotychczas prowadzonych wobec skazanego dozorów w razie potrzeby załącza się do teczki dozoru;

3) zapoznać się z opiniami i pozostałą dostępną dokumentacją dotyczącą skazanego opuszczającego jednostkę penitencjarną w przypadku zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia; odpisy opinii, orzeczeń i wniosków dotyczących zachowania się skazanego w jednostce penitencjarnej załącza się do teczki dozoru;

4) rozpoznać i zdiagnozować sytuację osobistą, rodzinną i środowiskową skazanego;

5) ocenić i zdiagnozować problemy, czynniki i warunki, które sprzyjają bądź nie sprzyjają resocjalizacji i kontroli okresu próby;

6) ocenić możliwości i metody rozwiązywania problemów, które nie sprzyjają resocjalizacji i kontroli okresu próby;

7) rozpoznać optymalne metody kontroli skazanego i oddziaływania na skazanego i dokonać ich wyboru;

8) nawiązać kontakt z rodziną i środowiskiem skazanego;

9) w przypadku pobierania nauki przez skazanego młodocianego zasięgnąć informacji o skazanym w placówkach oświatowych i oświatowo-wychowawczych;

10) w sprawie związanej z popełnieniem przestępstwa polegającego na użyciu przemocy lub groźby bezprawnej nawiązać kontakt z dzielnicowym z właściwej jednostki organizacyjnej Policji w celu wymiany informacji o skazanym, a także w celu ustalenia sposobów dalszej współpracy oraz form kontaktu.

2. W razie uzasadnionej potrzeby kurator sądowy po powierzeniu mu dozoru:

1) nawiązuje kontakt ze stowarzyszeniami, instytucjami i organizacjami społecznymi zajmującymi się pomocą społeczną, pośrednictwem pracy, leczeniem, oddziaływaniem terapeutycznym wobec skazanego bądź innymi formami działania, które mogą być przydatne w rozwiązywaniu problemów, które nie sprzyjają resocjalizacji i kontroli okresu próby;

2) zasięga informacji o skazanym i jego środowisku u funkcjonariusza właściwej jednostki organizacyjnej Policji, a także w instytucjach samorządowych i organach administracji rządowej;

3) nawiązuje kontakt z pracodawcą skazanego i zasięga u niego informacji o skazanym.

§ 16.[Karta czynności dozoru] 1. Przebieg dozoru i podejmowane na bieżąco czynności kurator sądowy dokumentuje w karcie czynności dozoru, prowadzonej osobno dla każdego skazanego, w której zapisuje:

1) rodzaj czynności;

2) godziny rozpoczęcia i zakończenia, datę i miejsce wykonywania czynności;

3) uzyskane dokumenty i informacje;

4) źródła informacji;

5) własne uwagi i zamierzenia w zakresie sprawowania dozoru;

6) ewentualne uwagi lub oświadczenia skazanego;

7) ewentualne uwagi kierownika zespołu.

2. Wzór formularza karty czynności dozoru stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 17.[Uprawnienia kuratora sądowego] 1. Kurator sądowy ma prawo do:

1) żądania niezbędnych informacji od skazanego oraz wzywania go do osobistego stawienia się w wyznaczonym terminie w siedzibie zespołu;

2) zapoznawania się z aktami sprawy karnej skazanego oraz zwracania się o informacje o skazanym będące w posiadaniu organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub pracodawców, szkół i organizacji społecznych w zakresie niezbędnym do efektywnego sprawowania dozoru.

2. Kurator zawodowy pozyskuje informację o skazanym z Krajowego Rejestru Karnego nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy.

§ 18.[Orzeczenie w przedmiocie obowiązków skazanego] 1. Kurator sądowy w czasie wykonywania dozoru ocenia potrzebę nałożenia przez sąd obowiązków adekwatnych do sytuacji materialnej, rodzinnej i zdrowotnej skazanego, a także do jego postawy i zachowania po wydaniu orzeczenia.

2. W razie stwierdzenia potrzeby lub konieczności wydania przez sąd orzeczenia w przedmiocie obowiązków skazanego kurator zawodowy występuje do sądu o ustanowienie, rozszerzenie, zmianę lub uchylenie obowiązków w okresie próby.

3. We wniosku kurator zawodowy podaje propozycje ustanowienia, rozszerzenia, zmiany lub uchylenia konkretnego obowiązku oraz uzasadnia potrzebę takiego rozstrzygnięcia, a w przypadku obowiązku określonego w art. 72 § 1 pkt 6 lub 6a Kodeksu karnego – wskazuje także podmiot lub instytucję współuczestniczące w wykonywaniu tego obowiązku przez skazanego.

§ 19.[Sprawca przestępstwa popełnionego w stanie ograniczonej poczytalności lub w związku z uzależnieniem] 1. W przypadku orzeczonego dozoru wobec sprawcy przestępstwa popełnionego w stanie ograniczonej poczytalności lub w związku z uzależnieniem od alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych, kurator zawodowy ponadto:

1) zaznajamia się, w dostępnym zakresie, z wynikami leczenia, rehabilitacji skazanego lub oddziaływań terapeutycznych;

2) utrzymuje kontakt z osobami prowadzącymi leczenie, rehabilitację, oddziaływanie terapeutyczne lub inne formy specjalistycznego oddziaływania oraz zapoznaje się z ewentualnymi wskazówkami tych osób dotyczącymi przebiegu dozoru;

3) podejmuje działania mające na celu przestrzeganie przez skazanego zaleceń lekarskich bądź zaleceń innych specjalistów z zakresu rehabilitacji lub oddziaływań terapeutycznych;

4) konsultuje sposób sprawowania dozoru z osobami, o których mowa w pkt 2;

5) w razie potrzeby występuje do sądu z wnioskiem o ustanowienie, rozszerzenie lub zmianę obowiązku powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania środków odurzających lub substancji psychotropowych, a także poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym, oraz wskazuje odpowiedni ośrodek leczniczy, rehabilitacyjny lub terapeutyczny;

6) zapoznaje się z realizowanymi przez miejscowe organy administracji rządowej i samorządowej programami przeciwdziałania alkoholizmowi lub przeciwdziałania narkomanii i w miarę możliwości w nich uczestniczy;

7) w razie potrzeby podejmuje współpracę ze specjalistycznymi stowarzyszeniami, instytucjami lub organizacjami społecznymi zajmującymi się problematyką pomocy osobom uzależnionym od alkoholu lub środków odurzających lub substancji psychotropowych;

8) nawiązuje i utrzymuje systematyczny kontakt z rodziną skazanego;

9) w razie wątpliwości co do przestrzegania przez skazanego obowiązków powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania środków odurzających lub substancji psychotropowych poddaje skazanych badaniom na obecność alkoholu oraz środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie.

2. Do teczki dozoru należy dołączyć odpisy sprawozdań z nadzoru w sprawach związanych z poddaniem skazanego obowiązkowi leczenia odwykowego.

§ 20.[Sprawca przemocy w rodzinie] 1. W przypadku orzeczonego dozoru wobec sprawcy przemocy w rodzinie do obowiązków kuratora zawodowego należy ponadto:

1) nawiązanie i utrzymywanie stałego kontaktu z osobami pokrzywdzonymi w wyniku przemocy w rodzinie, w sytuacji gdy w okresie dozoru pozostają one we wspólnym gospodarstwie domowym ze skazanym;

2) nawiązanie współpracy z Policją, organami administracji rządowej i samorządu terytorialnego zaangażowanymi w pomoc osobom pokrzywdzonym w wyniku przemocy w danej rodzinie i z organizacjami pozarządowymi funkcjonującymi na terenie miejsca zamieszkania osób pokrzywdzonych, w celu uzyskania w niezbędnym zakresie informacji o rodzinie dotkniętej przemocą;

3) występowanie w razie potrzeby do sądu z wnioskami, w szczególności o modyfikację lub nałożenie na sprawcę przemocy w rodzinie obowiązku wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym lub obowiązku uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym;

4) zapoznanie się z realizowanymi przez miejscowe organy administracji rządowej i samorządowej programami przeciwdziałania przemocy w rodzinie i w miarę możliwości uczestniczenie w nich;

5) [13] uczestniczenie w posiedzeniach zespołu interdyscyplinarnego i grupy roboczej, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.³⁾).

2. W razie wystąpienia do sądu z wnioskiem o nałożenie na sprawcę przemocy w rodzinie obowiązku uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych kurator zawodowy wskazuje jednocześnie sądowi typ programu oraz odpowiedni ośrodek realizujący dany program.

§ 21.[Sprawca przejawiający zachowania agresywne] W razie sprawowania dozoru w stosunku do sprawcy przejawiającego zachowania agresywne kurator sądowy rozważa możliwość wystąpienia do sądu z wnioskiem o nałożenie na tego sprawcę obowiązku uczestniczenia w programach korekcyjno-edukacyjnych pozwalających na radzenie sobie z zachowaniem agresywnym.

§ 22.[Osadzenie skazanego w jednostce penitencjarnej] Jeżeli skazany, w stosunku do którego sprawowany jest dozór, został osadzony w jednostce penitencjarnej w innej sprawie, kurator zawodowy sygnalizuje sądowi potrzebę zawieszenia postępowania wykonawczego w części dotyczącej dozoru albo składa wniosek o zwolnienie od dozoru, albo inny stosowny wniosek zmierzający do zakończenia czynności przez kuratora sądowego.

§ 23.[Obowiązki kuratora zawodowego] Do obowiązków kuratora zawodowego należy ponadto:

1) kontrolowanie prawidłowości i efektywności sprawowania dozoru oraz wykonywania innych czynności zleconych kuratorom społecznym oraz osobom godnym zaufania;

2) udzielanie pomocy kuratorom społecznym i osobom godnym zaufania, zwłaszcza przez udzielanie instruktażu w zakresie metod i form pracy oraz organizowanie szkolenia;

3) przeprowadzanie co najmniej raz w roku, nie później niż w ciągu 6 miesięcy od powierzenia dozoru kuratorowi społecznemu, wywiadu środowiskowego w stosunku do skazanego, w celu kontroli wykonywania dozoru przez kuratora społecznego;

4) pozyskiwanie osób do sprawowania funkcji sądowego kuratora społecznego;

5) informowanie kierownika zespołu o nieprawidłowym sprawowaniu funkcji przez sądowego kuratora społecznego;

6) uczestniczenie w posiedzeniach sądu dotyczących osób znajdujących się pod dozorem;

7) bezzwłoczne zawiadomienie sądu o zaistnieniu okoliczności uzasadniających rozważenie celowości ponownego umieszczenia w zakładzie leczenia odwykowego lub w zakładzie karnym skazanego skierowanego uprzednio na leczenie ambulatoryjne lub rehabilitację w placówce leczniczo-rehabilitacyjnej.

§ 26.[Formularze sprawozdań] Sprawozdanie z objęcia dozoru, sprawozdania z przebiegu dozoru oraz sprawozdanie z zakończenia dozoru sporządza się na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 28.[Pierwszy kontakt ze skazanym] 1. Bezzwłocznie po otrzymaniu sprawy do prowadzenia, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia jej otrzymania, kurator zawodowy wzywa skazanego do stawiennictwa w zespole w celu skierowania do wykonywania kary ograniczenia wolności lub pracy społecznie użytecznej.

2. W czasie pierwszego kontaktu ze skazanym kurator zawodowy przeprowadza z nim rozmowę, podczas której poucza go o obowiązkach i uprawnieniach wynikających z orzeczonej kary ograniczenia wolności albo pracy społecznie użytecznej, a także o konsekwencjach uchylania się od odbywania kary.

3. Po wysłuchaniu skazanego kurator zawodowy określa rodzaj, miejsce i termin rozpoczęcia pracy oraz omawia ze skazanym sposób wykonywania kary ograniczenia wolności lub pracy społecznie użytecznej; kurator sądowy wręcza skazanemu na piśmie pouczenie o obowiązkach i uprawnieniach oraz wskazuje rodzaj, miejsce i termin rozpoczęcia pracy, a także pozostałe obowiązki orzeczone przez sąd z terminami ich realizacji.

4. Skazany podpisuje dwa egzemplarze pouczenia oraz wskazuje miejsce pobytu, w którym zobowiązuje się odbierać dalszą korespondencję; jeden egzemplarz pouczenia otrzymuje skazany, a drugi załącza się do teczki sprawy.

5. Kurator sądowy uzyskuje numer telefonu lub adres poczty elektronicznej skazanego, umożliwiające mu kontaktowanie się ze skazanym podczas wykonywania kary; jeżeli skazany wyraził na to zgodę, wezwań, zawiadomień lub przekazywania informacji kurator sądowy może dokonywać także telefonicznie lub za pośrednictwem poczty elektronicznej.

§ 29.[Pozyskiwanie podmiotów, w których skazany będzie mógł wykonywać nieodpłatną kontrolowaną pracę na cele społeczne] 1. Kurator zawodowy pozyskuje podmioty, o których mowa w art. 56 § 2 i 3 Kodeksu karnego wykonawczego, w których skazany będzie mógł wykonywać nieodpłatną kontrolowaną pracę na cele społeczne.

2. W celu pozyskania podmiotów, o których mowa w art. 56 § 2 i 3 Kodeksu karnego wykonawczego, kurator zawodowy w porozumieniu z prezesem sądu rejonowego nawiązuje stałą współpracę z organami samorządu terytorialnego, a także z przedstawicielami innych podmiotów, o których mowa w art. 56 § 3 Kodeksu karnego wykonawczego.

§ 30.[Skierowanie skazanego do wyznaczonego miejsca pracy] Po skierowaniu skazanego do wyznaczonego miejsca pracy kurator zawodowy przesyła osobie wyznaczonej w miejscu pracy niezbędne dokumenty w celu umożliwienia rozpoczęcia przez skazanego pracy.

§ 31.[Obowiązki kuratora związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kary ograniczenia wolności oraz pracy społecznie użytecznej] Kurator zawodowy, w czasie wykonywania czynności związanych z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kary ograniczenia wolności oraz pracy społecznie użytecznej orzeczonej w zamian za nieściągalną grzywnę:

1) utrzymuje stały kontakt z podmiotami, w których jest wykonywana nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne, w tym z osobami wyznaczonymi do organizowania pracy skazanych i kontrolowania jej przebiegu, w szczególności za pomocą środków porozumiewania się na odległość, zwłaszcza telefonicznie, za pośrednictwem poczty elektronicznej lub faksem;

2) organizuje i prowadzi szkolenia oraz instruktaże dla osób wyznaczonych do organizowania pracy skazanych i kontrolowania jej przebiegu oraz ustala sposób kontaktowania się za pomocą środków porozumiewania się na odległość, a w szczególności sposób:

a) przekazywania harmonogramów pracy skazanych,

b) przekazywania informacji o terminie rozpoczęcia i zakończenia pracy, liczbie godzin odpracowanych przez skazanego, rodzaju wykonywanej przez niego pracy i jej efektywności,

c) niezwłocznego zawiadamiania kuratora zawodowego o niezgłoszeniu się skazanego do pracy, niepodjęciu przydzielonej pracy, przeszkodzie uniemożliwiającej wykonywanie pracy, opuszczeniu pracy bez usprawiedliwienia, każdym przypadku niesumiennego wykonywania pracy oraz uporczywego nieprzestrzegania ustalonego porządku i dyscypliny pracy;

3) kontroluje przestrzeganie przez wyznaczone podmioty ustalonych zasad organizacji pracy skazanych i wypełnianie innych obowiązków z tytułu wykonywania kary ograniczenia wolności lub pracy społecznie użytecznej;

4) powiadamia wyznaczony podmiot w sposób uprzednio ustalony o decyzjach kuratora lub postanowieniach sądu dotyczących skazanego.

§ 32.[Kontrola sposobu wykonywania kary przez skazanego] 1. Kurator zawodowy w miarę potrzeby kontroluje sposób wykonywania kary przez skazanego przez wizyty w miejscu pracy, a także sprawdza prawidłowość wywiązywania się przez skazanego z nałożonych na niego obowiązków.

2. Sposób wykonywania przez skazanego pracy jest kontrolowany przez kuratora zawodowego także przez analizę informacji i dokumentów przesyłanych co miesiąc przez osoby wyznaczone do organizowania pracy skazanych i kontrolowania jej przebiegu, w szczególności dotyczących liczby odpracowanych przez skazanego godzin oraz jego zachowania podczas wykonywania pracy.

3. Kurator zawodowy wzywa skazanego, także telefonicznie, do złożenia wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

4. W przypadku niewłaściwego wykonywania pracy przez skazanego kurator zawodowy przeprowadza z nim rozmowy dyscyplinujące oraz udziela mu stosownych pouczeń.

§ 33.[Wniosek o orzeczenie kary zastępczej] 1. Kurator zawodowy, kierując się względami wychowawczymi, a także mając na uwadze zachowanie skazanego podczas wykonywania kary, potrzebę dyscyplinowania skazanego lub inne okoliczności związane z przebiegiem wykonywania kary ograniczenia wolności, występuje do sądu ze stosownym wnioskiem, w szczególności o:

1) zmniejszenie liczby godzin pracy w miesiącu;

2) zmianę sposobu wykonywania kary;

3) orzeczenie kary zastępczej;

4) zwolnienie od reszty kary.

2. We wniosku o orzeczenie kary zastępczej kurator zawodowy zawiera również informację o liczbie odpracowanych przez skazanego godzin.

3. W razie potrzeby, na termin posiedzenia kurator przedkłada sądowi aktualną informację o liczbie odpracowanych przez skazanego godzin uzyskaną na koniec dnia poprzedniego.

§ 34.[Decyzja o zmianie rodzaju, miejsca lub terminu rozpoczęcia pracy] 1. W szczególnie uzasadnionych wypadkach kurator zawodowy może po wysłuchaniu skazanego podjąć decyzję o zmianie rodzaju, miejsca lub terminu rozpoczęcia pracy.

2. Decyzję sporządzoną na piśmie wraz z krótkim uzasadnieniem kurator zawodowy doręcza skazanemu osobiście lub w inny sposób, a także przesyła odpis decyzji wyznaczonemu podmiotowi w sposób uprzednio ustalony.

§ 36.[Informacje o sposobie realizacji nałożonych na skazanego obowiązków z określonym terminem ich wykonania] 1. Kontrolując wykonanie orzeczonych przez sąd obowiązków z określonym terminem ich wykonania, kurator zawodowy, po upływie terminu wskazanego w orzeczeniu, w razie uchylania się przez skazanego od wykonania orzeczonego obowiązku, występuje do sądu ze stosownym wnioskiem, w szczególności w przedmiocie podjęcia warunkowo umorzonego postępowania, zarządzenia wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, orzeczenia kary zastępczej lub odwołania przedterminowego zwolnienia, albo udziela skazanemu pisemnego upomnienia, o którym mowa w art. 173 § 4 Kodeksu karnego wykonawczego.

2. Kurator sądowy uzyskuje w szczególności od pokrzywdzonego, podmiotów i instytucji lub właściwych urzędów informacje o sposobie realizacji nałożonych na skazanego obowiązków z określonym terminem ich wykonania.

3. W przypadku niewykonania przez skazanego obowiązku z określonym terminem jego wykonania, jeśli niewykonanie nie było przez niego zawinione, albo z uwagi na rodzaj i stopień naruszenia obowiązku kurator zawodowy, po upływie terminu określonego w orzeczeniu, informuje o tym sąd na piśmie wraz z podaniem przyczyny niezłożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, lub nieudzielenia upomnienia, o którym mowa w art. 173 § 4 Kodeksu karnego wykonawczego.

4. Po dokonaniu czynności, o której mowa w ust. 3, kurator zawodowy co najmniej raz na 3 miesiące, chyba że sędzia rozstrzygnie inaczej, sprawdza, czy nie ustały przyczyny niewykonania przez skazanego obowiązku, oraz przekazuje do sądu dalsze informacje na piśmie.

§ 37.[Obowiązki o charakterze stałym] W razie orzeczenia przez sąd obowiązków o charakterze stałym, kurator sądowy:

1) uzyskuje od skazanego informacje o sposobie wykonywania nałożonych obowiązków oraz dokonuje ich weryfikacji;

2) uzyskuje od pokrzywdzonych, podmiotów, instytucji lub właściwych urzędów informacje o sposobie realizacji nałożonych na skazanego obowiązków.

§ 38.[Informacja o wykonywaniu przez skazanego nałożonych na niego obowiązków o charakterze stałym] W razie kontroli wykonywania obowiązków w okresie próby bez orzeczonego dozoru kurator zawodowy raz na 6 miesięcy, chyba że sędzia rozstrzygnie inaczej, przedstawia sądowi informację o wykonywaniu przez skazanego nałożonych na niego obowiązków o charakterze stałym, a w razie uchylania się skazanego od ich wykonywania – niezwłocznie składa do sądu stosowny wniosek albo udziela skazanemu pisemnego upomnienia, o którym mowa w art. 173 § 4 Kodeksu karnego wykonawczego.

§ 39.[Obowiązek łożenia na utrzymanie innej osoby] Kontrolując wykonanie orzeczonego przez sąd obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, kurator sądowy w szczególności uzyskuje informacje o wykonywaniu obowiązku od skazanego, od osoby, na rzecz której skazany ma obowiązek łożyć, lub od osoby ją reprezentującej, a także od tych instytucji państwowych lub samorządowych, które mogą dysponować informacjami o wykonywaniu przez skazanego tego obowiązku lub uchylaniu się od jego realizacji.

§ 40.[Obowiązek wykonywania pracy zarobkowej] Kontrolując wykonanie orzeczonego przez sąd obowiązku wykonywania pracy zarobkowej, nauki lub przygotowania się do zawodu, w razie wątpliwości co do wiarygodności dokumentacji przedkładanej przez skazanego, kurator sądowy zasięga informacji od instytucji lub podmiotów, w których skazany ma wykonywać nałożony na niego obowiązek.

§ 41.[Obowiązek powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających] Kontrolując wykonanie orzeczonego przez sąd obowiązku powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, kurator sądowy w szczególności uzyskuje informacje na temat wykonywania obowiązków od osób wspólnie zamieszkujących ze skazanym oraz osób z innego środowiska skazanego; w razie wątpliwości co do przestrzegania przez skazanego obowiązków powstrzymania się od nadużywania alkoholu albo używania innych środków odurzających kurator sądowy może poddawać skazanego wyrywkowym badaniom na obecność alkoholu oraz środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie.

§ 42.[Obowiązek poddania się leczeniu] Kontrolując wykonanie orzeczonego przez sąd obowiązku poddania się leczeniu, w tym odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym lub obowiązku uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, kurator sądowy w szczególności uzyskuje informacje o wykonywaniu przez skazanego obowiązku od podmiotów, placówek i instytucji, w których skazany ma obowiązek leczenia się, poddania się oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych.

§ 43.[Obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach] Kontrolując wykonanie orzeczonego przez sąd obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach oraz powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób, kurator sądowy w szczególności nawiązuje i utrzymuje kontakt, stosownie do okoliczności, z właścicielem, najemcą lub zarządcą nieruchomości, budynku lub obiektu, a także z osobami, z którymi skazany ma zakaz kontaktowania się lub do których ma zakaz zbliżania się, i ustala sposoby informowania kuratora przez te osoby o naruszaniu przez skazanego tych obowiązków.

§ 45.[Przygotowanie środowiska rodzinnego i społecznego do powrotu skazanego] 1. Czynności związane z przygotowaniem skazanego do życia po zwolnieniu z zakładu karnego wykonuje kurator zawodowy właściwy ze względu na miejsce położenia jednostki penitencjarnej, w której skazany przebywa.

2. W ramach czynności, o których mowa w ust. 1, kurator zawodowy może zwrócić się z wnioskiem do sądu o zarządzenie sporządzenia wywiadu środowiskowego, o którym mowa w art. 14 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego, w zakresie dotyczącym rozpoznania sytuacji rodzinnej oraz środowiskowej skazanego przez innego kuratora, właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu skazanego.

3. W zakresie dotyczącym przygotowania środowiska rodzinnego i społecznego do powrotu skazanego kurator zawodowy zespołu właściwego ze względu na miejsce położenia jednostki penitencjarnej, w której skazany przebywa, może zwrócić się o pomoc do kierownika zespołu właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu skazanego, który wyznaczy kuratora zawodowego do wykonywania tych czynności.

§ 46.[Programy wolnościowe dla osób objętych okresem przygotowania do życia po zwolnieniu z zakładu karnego] Kierownik zespołu właściwego ze względu na miejsce położenia jednostki penitencjarnej może wyznaczyć kuratora zawodowego do spraw związanych z opracowywaniem programów wolnościowych dla osób objętych okresem przygotowania do życia po zwolnieniu z zakładu karnego i do stałych kontaktów z administracją jednostki penitencjarnej, uwzględniając jego wykształcenie, umiejętności i przeszkolenie.

§ 47.[Przekazanie sprawy dotyczącej przygotowania do życia skazanego po zwolnieniu z zakładu karnego do innego zespołu] W przypadku przetransportowania skazanego do innej jednostki penitencjarnej w trakcie wyznaczonego okresu, o którym mowa w art. 164 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego, kierownik zespołu przekazuje sprawę dotyczącą przygotowania do życia skazanego po zwolnieniu z zakładu karnego do innego zespołu, właściwego ze względu na miejsce położenia jednostki penitencjarnej, w której skazany przebywa.

§ 48.[Opuszczenie zakładu karnego przez skazanego] 1. W razie opuszczenia zakładu karnego przez skazanego, wobec którego zastosowano warunkowe przedterminowe zwolnienie, dokumentację zgromadzoną przez kuratora zawodowego w związku z okresem przygotowania skazanego do opuszczenia zakładu karnego należy przekazać do zespołu właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu skazanego.

2. Kierownik zespołu przydziela sprawę temu kuratorowi zawodowemu, który uprzednio wykonywał czynności dotyczące przygotowania środowiska rodzinnego i społecznego do powrotu skazanego lub sporządzał wywiad środowiskowy w trybie § 45 ust. 2.

§ 50.[Obowiązki kuratora zawodowego] Kurator zawodowy ponadto:

1) sygnalizuje kierownikowi zespołu przyczyny przewlekłości postępowania wykonawczego lub innych uchybień stwierdzonych w działalności pozasądowych organów wykonawczych;

2) uczestniczy w posiedzeniach sądu w sprawach, w których złożył wniosek lub na które został wezwany;

3) współdziała z organizacjami, instytucjami, stowarzyszeniami i innymi podmiotami, których celem działania jest pomoc w społecznej readaptacji skazanych;

4) sygnalizuje kierownikowi, jednostkom nadrzędnym organów i instytucji państwowych, organom samorządu terytorialnego oraz organom statutowym stowarzyszeń i organizacji przypadki odmowy udzielenia kuratorowi sądowemu żądanej pomocy, jeżeli w jego ocenie ta odmowa była bezzasadna;

5) prowadzi na bieżąco dokumentację pracy ze skazanym.

§ 51.[Omawianie bieżących problemów związanych ze sprawowaniem dozorów] 1. Kierownik zespołu co najmniej raz na 6 miesięcy omawia z przewodniczącym wydziału lub kierownikiem sekcji w sądzie, zajmującym się nadzorowaniem wykonywania orzeczeń w sprawach karnych lub w sprawach o wykroczenia, bieżące problemy związane ze sprawowaniem dozorów, wykonywaniem kary ograniczenia wolności, kontroli wykonania obowiązków w okresie próby oraz orzecznictwem sądu w kwestiach dotyczących wykonywanych spraw. Ze spotkania kierownik zespołu sporządza notatkę.

2. Kierownik zespołu sygnalizuje przewodniczącemu wydziału lub kierownikowi sekcji przyczyny przewlekłości postępowania wykonawczego lub innych uchybień stwierdzonych w działalności pozasądowych organów wykonawczych, w tym osób godnych zaufania, którym powierzono sprawowanie dozoru, a także potrzebę zwrócenia uwagi przez sąd jednostkom nadrzędnym organów i instytucji państwowych, organom samorządu terytorialnego oraz organom statutowym stowarzyszeń i organizacji w sytuacji, o której mowa w § 50 pkt 4.

§ 52.[Prowadzenie dokumentacji z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego] Dokumentacja w poszczególnych rodzajach spraw prowadzonych w zespołach może być prowadzona także z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego. Poszczególne sprawozdania, karty czynności i inne dokumenty mogą być generowane w zakresie wprowadzonych do systemu danych.

§ 54.[Powiadomienie sądu o wyznaczeniu przedstawiciela] 1. O wyznaczeniu przedstawiciela, o którym mowa w § 53, stowarzyszenie, organizacja lub instytucja niezwłocznie zawiadamia sąd i jednocześnie przekazuje jego dane osobowe (imię i nazwisko, wskazanie pełnionej funkcji, adres do korespondencji, numer telefonu, faksu i adres poczty elektronicznej).

2. Stowarzyszenie, organizacja lub instytucja może w uzasadnionych przypadkach, z własnej inicjatywy lub na wniosek sądu, zmienić przedstawiciela wyznaczonego do wykonywania czynności związanych z dozorem, w szczególności w razie stwierdzenia niewłaściwego wykonywania dozoru.

3. Stowarzyszenie, organizacja lub instytucja niezwłocznie zawiadamia sąd o zmianie przedstawiciela i przekazuje jego dane osobowe.

§ 55.[Czynności wykonywane przez osobę upoważnioną przez stowarzyszenie, organizację lub instytucję] Czynności, o których mowa w § 53 i 54, może również wykonywać osoba upoważniona przez stowarzyszenie, organizację lub instytucję, którym powierzono sprawowanie dozoru.

§ 56.[Sprawozdanie z objęcia dozoru] 1. Sprawozdanie z objęcia dozoru przedstawiciel stowarzyszenia, organizacji lub instytucji składa sądowi nie później niż w ciągu 21 dni od dnia nawiązania kontaktu ze skazanym, natomiast sprawozdania z przebiegu dozoru – nie rzadziej niż co 6 miesięcy, chyba że sąd określi większą częstotliwość.

2. Do przedstawicieli stowarzyszeń, organizacji lub instytucji, którym powierzono sprawowanie dozoru, w zakresie praw i obowiązków tych podmiotów wynikających z Kodeksu karnego wykonawczego stosuje się przepisy rozporządzenia odnoszące się do kuratorów zawodowych.

3. Do osób godnych zaufania, którym powierzono sprawowanie dozoru, w zakresie praw i obowiązków tych osób wynikających z Kodeksu karnego wykonawczego stosuje się przepisy rozporządzenia odnoszące się do kuratorów społecznych.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 26 lutego 2013 r. (poz. 335)

Załącznik nr 1

WZÓR – KARTA CZYNNOŚCI DOZORU

Załącznik nr 2

WZÓR – SPRAWOZDANIE Z OBJĘCIA/PRZEBIEGU/ ZAKOŃCZENIA DOZORU