Na podstawie art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Sposób i tryb sprawowania kontroli] Rozporządzenie określa szczegółowy sposób i tryb sprawowania kontroli legalności przyjęcia i przebywania w szpitalach psychiatrycznych i domach pomocy społecznej, zwanych dalej „placówkami”, osób z zaburzeniami psychicznymi, przestrzegania ich praw, warunków, w jakich one przebywają, oraz sposób dokumentowania tej kontroli.

§ 2.[Podmiot sprawujący kontrolę] 1. Kontrolę, o której mowa w § 1, sprawuje sędzia wykazujący się szczególną znajomością problematyki ochrony zdrowia psychicznego wyznaczony przez prezesa sądu okręgowego, w którego okręgu znajduje się placówka, zwany dalej „sędzią”.

2. Kontrola jest prowadzona przez:

1) badanie prawidłowości prowadzenia dokumentacji stanowiącej podstawę przyjęcia do placówki i przebywania w niej osób z zaburzeniami psychicznymi;

2) badanie prawidłowości prowadzenia dokumentacji medycznej dotyczącej zastosowania przymusu bezpośredniego oraz stosowania świadczeń zdrowotnych stwarzających podwyższone ryzyko dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

3) badanie współdziałania placówki z rodzinami i opiekunami osób z zaburzeniami psychicznymi;

4) badanie prawidłowości i terminowości załatwiania skarg i wniosków osób z zaburzeniami psychicznymi przebywających w placówce;

5) kontakt bezpośredni z przebywającymi w placówce osobami z zaburzeniami psychicznymi;

6) wydawanie zaleceń pokontrolnych oraz sprawdzanie prawidłowości i terminowości ich realizacji;

7) podejmowanie innych czynności zmierzających do usunięcia uchybień i zapobiegania ich powstawaniu.

§ 3.[Rodzaje kontroli] 1. Sędzia wykonuje kontrole placówek:

1) stałe – obejmujące wszystkie czynności, o których mowa w § 2 ust. 2, przeprowadzane:

a) w szpitalach psychiatrycznych – co najmniej raz w roku,

b) w domach pomocy społecznej – co najmniej raz na dwa lata, lub

2) doraźne – obejmujące wszystkie albo niektóre z czynności, o których mowa w § 2 ust. 2, przeprowadzane w szczególności w razie uzasadnionego podejrzenia występowania uchybień w funkcjonowaniu placówki.

2. Sędzia zawiadamia kierownika placówki o przystąpieniu do czynności kontrolnych i zakresie kontroli.

§ 4.[Narada pokontrolna] 1. Po zakończeniu kontroli sędzia zapoznaje kierownika placówki z jej wynikami, umożliwiając – w terminie 3 dni – ustosunkowanie się do dokonanych ustaleń oraz do propozycji zaleceń pokontrolnych. W miarę potrzeby organizuje się naradę pokontrolną, w której powinni brać udział również inni pracownicy kontrolowanej placówki.

2. O terminie i przedmiocie narady pokontrolnej sędzia zawiadamia organ sprawujący nadzór nad kontrolowaną placówką.

§ 5.[Sprawozdanie z przebiegu kontroli] 1. Sędzia sporządza sprawozdanie z przebiegu kontroli w terminie 14 dni od dnia jej zakończenia.

2. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać:

1) wskazanie terminu przeprowadzonej kontroli;

2) wskazanie okresu objętego kontrolą i szczegółowego przedmiotu kontroli;

3) ocenę sposobu wykonania zaleceń wydanych w czasie poprzedniej kontroli;

4) szczegółową ocenę kontrolowanej placówki;

5) ustalenie wyników przeprowadzonej kontroli, w tym stwierdzonych uchybień;

6) zalecenia pokontrolne;

7) ewentualne wnioski o wytknięcie naruszeń służbowych;

8) podpis sędziego;

9) datę sporządzenia sprawozdania.

3. Sędzia wyznacza termin, w którym kierownik placówki jest obowiązany poinformować go o zakresie i sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych.

4. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1, przechowuje się we właściwym sądzie okręgowym.

§ 6.[Odpis sprawozdania] 1. Prezes sądu okręgowego przesyła odpis sprawozdania w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania właściwemu sądowi opiekuńczemu, kierownikowi kontrolowanej placówki i organowi sprawującemu nadzór nad placówką, w celu podjęcia stosownych czynności.

2. W razie stwierdzenia istotnych uchybień w działalności kontrolowanej placówki prezes sądu okręgowego przesyła odpis sprawozdania w terminie 30 dni od dnia zakończenia kontroli Ministrowi Sprawiedliwości oraz ministrowi właściwemu do spraw zdrowia – w przypadku kontroli w szpitalu psychiatrycznym albo właściwemu wojewodzie – w przypadku kontroli w domu pomocy społecznej.

§ 7.[Informacja dotycząca zakresu i sposobu zaleceń pokontrolnych] 1. Kierownik kontrolowanej placówki składa prezesowi sądu okręgowego w terminie, o którym mowa w § 5 ust. 3, informację dotyczącą zakresu i sposobu wykonania zaleceń pokontrolnych.

2. O niewykonaniu lub niewłaściwym wykonaniu zaleceń pokontrolnych prezes sądu okręgowego zawiadamia organ sprawujący nadzór nad placówką.

§ 8.[Termin zgłoszenia zastrzeżeń lub wniosków dotyczących wyników kontroli] 1. Kierownik kontrolowanej placówki lub organ sprawujący nad nią nadzór może – w terminie 14 dni od dnia otrzymania sprawozdania – zgłosić prezesowi sądu okręgowego zastrzeżenia lub wnioski dotyczące wyników kontroli oraz zaleceń pokontrolnych.

2. Prezes sądu okręgowego w terminie 30 dni od dnia otrzymania zastrzeżeń lub wniosków, o których mowa w ust. 1, zawiadamia zgłaszającego o sposobie ich załatwienia.

§ 9.[Stosowanie przepisów dotychczasowych] Do kontroli rozpoczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia przekazaniem odpisu sprawozdania z kontroli właściwemu sądowi opiekuńczemu, kierownikowi kontrolowanej placówki oraz organowi sprawującemu nadzór nad placówką stosuje się przepisy dotychczasowe.

§ 10.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.¹⁾