Wyszukaj po identyfikatorze keyboard_arrow_down
Wyszukiwanie po identyfikatorze Zamknij close
ZAMKNIJ close
account_circle Jesteś zalogowany jako:
ZAMKNIJ close
Powiadomienia
keyboard_arrow_up keyboard_arrow_down znajdź
idź
removeA addA insert_drive_fileWEksportuj printDrukuj assignment add Do schowka
description

Akt prawny

Akt prawny
obowiązujący
Dziennik Ustaw rok 2009 nr 75 poz. 638
Wersja aktualna od 2010-03-16
opcje loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Dziennik Ustaw rok 2009 nr 75 poz. 638
Wersja aktualna od 2010-03-16
Akt prawny
obowiązujący
ZAMKNIJ close

Alerty

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI1)

z dnia 8 maja 2009 r.

w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013

(ostatnia zmiana: Dz.U. z 2010 r., Nr 40, poz. 231)  

Na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 140, poz. 984, z 2008 r. Nr 216, poz. 1370 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 100) zarządza się, co następuje:

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 1.Rozporządzenie określa szczegółowe przeznaczenie, warunki i tryb udzielania pomocy publicznej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 na wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki (działanie 4.5), w tym:

1) wsparcie inwestycji w sektorze produkcyjnym (poddziałanie 4.5.1),

2) wsparcie inwestycji w sektorze usług nowoczesnych (poddziałanie 4.5.2)

– zwanej dalej „pomocą".

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 2.1. Pomoc, o której mowa w § 1, może być udzielana na:

1) inwestycję;

2) szkolenia specjalistyczne;

3) usługi doradcze świadczone przez doradców zewnętrznych;

4) [1] pokrycie kosztów zabezpieczenia należytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie oraz pokrycie kosztów związanych z otwarciem i prowadzeniem odrębnego rachunku bankowego lub subkonta na rachunku bankowym, przeznaczonych do obsługi projektu lub płatności zaliczkowych, w tym opłat z tytułu dokonywanych transakcji finansowych.

2. Pomoc w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, może być udzielana wyłącznie przedsiębiorcy realizującemu inwestycję typu centrum badawczo- rozwojowe, o której mowa w § 8 ust. 2 pkt 2 lit. c, i nie może przekraczać 1 mln złotych w odniesieniu do pomocy na szkolenia oraz 600 tysięcy złotych w odniesieniu do pomocy na doradztwo.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 3.Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) mikroprzedsiębiorcy, małym lub średnim przedsiębiorcy – należy przez to rozumieć odpowiednio mikroprzedsiębiorcę, małego lub średniego przedsiębiorcę w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych) (Dz. Urz. UE L 214 z 09.08.2008, str. 3), zwanego dalej „rozporządzeniem Komisji (WE) nr 800/2008"

2) inwestycji – należy przez to rozumieć inwestycję w środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, związane z utworzeniem nowego przedsiębiorstwa, rozbudową istniejącego przedsiębiorstwa, dywersyfikacją produkcji przedsiębiorstwa poprzez wprowadzanie nowych dodatkowych produktów lub zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego w istniejącym przedsiębiorstwie; za inwestycję nie uznaje się nabycia wyłącznie udziałów lub akcji przedsiębiorstwa;

3) dużym projekcie inwestycyjnym – należy przez to rozumieć inwestycję podjętą w okresie trzech lat przez jednego lub więcej przedsiębiorców, w przypadku której środki trwałe są połączone ze sobą w sposób ekonomicznie niepodzielny oraz której koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą przekraczają równowartość 50 mln euro;

4) [2] tworzeniu nowych miejsc pracy – należy przez to rozumieć wzrost netto liczby pracowników u danego przedsiębiorcy bezpośrednio w związku z realizacją inwestycji w stosunku do średniego zatrudnienia w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku o udzielenie pomocy; liczba pracowników oznacza pracowników zatrudnionych na pełnych etatach w okresie jednego roku wraz z pracownikami zatrudnionymi na niepełnych etatach oraz pracownikami sezonowymi, w przeliczeniu na pełne etaty; do liczby nowych miejsc pracy nie wlicza się pracowników, którzy zostali przeniesieni do danego przedsiębiorcy w wyniku połączenia, sprzedaży, podziału lub przekształceń przedsiębiorstw;

5) rozpoczęciu inwestycji – należy przez to rozumieć dzień rozpoczęcia robót budowlanych lub pierwszego zobowiązania do zamówienia towarów i usług związanych z realizacją inwestycji, z wyłączeniem czynności podejmowanych w ramach działań przygotowawczych, w szczególności studiów wykonalności, usług doradczych związanych z przygotowaniem inwestycji, w tym analiz przygotowawczych (technicznych, finansowych, ekonomicznych) oraz przygotowania dokumentacji związanej z wyborem wykonawcy;

6) szkoleniach specjalistycznych – należy przez to rozumieć szkolenia polegające na przekazywaniu wiedzy głównie i bezpośrednio związanej z obecnym lub przyszłym stanowiskiem pracy pracownika u wspieranego przedsiębiorcy oraz na przekazywaniu umiejętności, których wykorzystanie u innego przedsiębiorcy lub w innym obszarze zatrudnienia jest możliwe tylko w ograniczonym stopniu lub w ogóle nie jest możliwe;

7) intensywności pomocy – należy przez to rozumieć stosunek wartości pomocy wyrażonej w ekwiwalencie dotacji brutto do kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą;

8) usługach doradczych świadczonych przez doradców zewnętrznych – należy przez to rozumieć usługi doradcze, które nie mają charakteru ciągłego lub okresowego oraz nie są związane ze zwykłymi kosztami operacyjnymi przedsiębiorcy, takimi jak doradztwo podatkowe, usługi prawnicze lub reklama;

9) produkcie rolnym – należy przez to rozumieć produkt rolny, o którym mowa w art. 2 pkt 22 rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008;

10) przetwarzaniu produktu rolnego – należy przez to rozumieć przetwarzanie, o którym mowa w art. 2 pkt 23 rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008;

11) obrocie produktem rolnym – należy przez to rozumieć obrót, o którym mowa w art. 2 pkt 24 rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008;

12) dniu udzielenia pomocy – należy przez to rozumieć dzień zawarcia umowy o dofinansowanie;

13) podmiocie udzielającym pomocy – należy przez to rozumieć instytucję wdrażającą dla działania 4.5 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 4.1. Wyrażone w euro kwoty określone w rozporządzeniu są przeliczane na walutę polską według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia udzielenia pomocy.

2. [3] Koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą poniesione w walucie obcej przelicza się na walutę polską, zgodnie z zasadami określonymi w przepisach ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, Nr 157, poz. 1241 i Nr 165, poz. 1316).

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 5.1. Pomoc jest udzielana w formie bezzwrotnego dofinansowania przeznaczonego na pokrycie części kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą.

2. Przedsiębiorca składa wniosek o udzielenie pomocy do podmiotu udzielającego pomocy.

3. Do wniosku o udzielenie pomocy przedsiębiorca dołącza:

1) informacje o otrzymanej pomocy publicznej lub informacje o nieotrzymaniu pomocy w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą;

2) zaświadczenia o pomocy de minimis otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą;

3) oświadczenie, że przedsiębiorca nie znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, o której mowa w § 6 ust. 2 pkt 1 lub 2;

4) [4] w przypadku przedsiębiorcy innego niż mikroprzedsiębiorca, mały lub średni przedsiębiorca ubiegającego się o pomoc na usługi doradcze świadczone przez doradców zewnętrznych – wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis otrzymanej w ciągu 3 ostatnich lat kalendarzowych lub oświadczenie o wielkości pomocy de minimis otrzymanej w tym okresie.

4. We wniosku o udzielenie pomocy przedsiębiorca inny niż mikroprzedsiębiorca, mały lub średni przedsiębiorca musi wykazać spełnienie co najmniej jednego z następujących warunków:

1) znaczące zwiększenie rozmiaru projektu w wyniku otrzymania pomocy;

2) znaczące zwiększenie zasięgu projektu w wyniku otrzymania pomocy;

3) znaczące zwiększenie całkowitej kwoty wydanej przez przedsiębiorcę na projekt w wyniku otrzymania pomocy;

4) znaczące przyspieszenie zakończenia realizacji projektu w wyniku otrzymania pomocy;

5) w przypadku braku pomocy projekt nie zostałby zrealizowany na danym obszarze.

5. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, podmiot udzielający pomocy przed udzieleniem pomocy sprawdza na podstawie uzasadnienia wniosku o dofinansowanie spełnienie co najmniej jednego z wymienionych warunków.

6. Pomoc może otrzymać przedsiębiorca, który nie później niż do dnia 31 grudnia 2013 r. podpisał umowę o dofinansowanie z podmiotem udzielającym pomocy.

7. Stosowanie warunków udzielania pomocy określonych w rozporządzeniu zwalnia z obowiązku notyfikacji Komisji Europejskiej projektu takiej pomocy, z zastrzeżeniem § 7, § 14 ust. 7 oraz § 15 ust. 7.

8. Udzielając przedsiębiorcy pomocy publicznej, podmiot udzielający pomocy informuje każdorazowo przedsiębiorcę o nadanym przez Komisję Europejską numerze referencyjnym programu pomocowego.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 6.1. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do pomocy:

1) w sektorach rybołówstwa i akwakultury objętych rozporządzeniem Rady (WE) nr 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury (Dz. Urz. UE L 17 z 21.01.2000, str. 22, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 4, t. 4, str. 198, z późn. zm.);

2) związanej z produkcją podstawową produktów rolnych;

3) związanej z przetwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu produktów rolnych w następujących przypadkach:

a) kiedy wysokość pomocy byłaby ustalana na podstawie ceny lub ilości takich produktów nabytych od producentów surowców lub wprowadzonych na rynek przez przedsiębiorstwa objęte pomocą lub

b) kiedy przyznanie pomocy byłoby uzależnione od faktu jej przekazania w części lub w całości producentom surowców;

4) w sektorze górnictwa węgla w rozumieniu rozporządzenia Rady (WE) nr 1407/2002 z dnia 23 lipca 2002 r. w sprawie pomocy państwa dla przemysłu węglowego (Dz. Urz. UE L 205 z 02.08.2002, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 8, t. 2, str. 170, z późn. zm.);

5) w sektorze hutnictwa żelaza i stali;

6) w sektorze budownictwa okrętowego;

7) w sektorze włókien syntetycznych;

8) uwarunkowanej pierwszeństwem użycia towarów produkcji krajowej w stosunku do towarów sprowadzanych z zagranicy;

9) udzielanej na działalność związaną z wywozem, tj. pomocy bezpośrednio związanej z ilością wywożonych produktów, tworzeniem i funkcjonowaniem sieci dystrybucyjnej lub z innymi wydatkami bieżącymi związanymi z prowadzeniem działalności wywozowej.

2. Pomoc nie może być:

1) udzielona mikroprzedsiębiorcy, małemu lub średniemu przedsiębiorcy, spełniającemu kryteria zagrożonego przedsiębiorcy, w rozumieniu art. 1 ust. 7 rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008;

2) udzielona przedsiębiorcy innemu niż mikroprzedsiębiorca, mały lub średni przedsiębiorca, spełniającemu kryteria podmiotu w trudnej sytuacji ekonomicznej lub korzystającemu z pomocy na ratowanie albo znajdującemu się w okresie restrukturyzacji przeprowadzanej z wykorzystaniem pomocy publicznej, w rozumieniu wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw2);

3) udzielona ani wypłacona przedsiębiorcy, na którym ciąży obowiązek zwrotu pomocy, wynikający z decyzji Komisji Europejskiej uznającej pomoc za niezgodną z prawem oraz ze wspólnym rynkiem, w rozumieniu art. 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 7.Notyfikacji Komisji Europejskiej podlega pomoc dotycząca dużych projektów inwestycyjnych, w przypadku których całkowita wartość zamierzonej pomocy ze wszystkich źródeł przekracza:

1) 22,5 mln euro – w przypadku gdy inwestycja jest realizowana w województwie o maksymalnej intensywności pomocy 30 %;

2) 30 mln euro – w przypadku gdy inwestycja jest realizowana w województwie o maksymalnej intensywności pomocy 40 %;

3) 37,5 mln euro – w przypadku gdy inwestycja jest realizowana w województwie o maksymalnej intensywności pomocy 50 %.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 8.1. Pomoc może być udzielana przedsiębiorcom, którzy realizują inwestycje o dużym znaczeniu dla gospodarki.

2. Inwestycjami o dużym znaczeniu dla gospodarki są:

1) w ramach poddziałania 4.5.1 – inwestycje o charakterze innowacyjnym w sektorze produkcyjnym, spełniające łącznie następujące warunki:

a) koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą na inwestycję, o których mowa w § 10 ust. 1 pkt 1, są większe niż 160 mln PLN,

b) [5] liczba nowych miejsc pracy utworzonych w związku z realizacją inwestycji jest nie mniejsza niż 150,

c) okres stosowania na świecie zakupionego lub wdrożonego w ramach inwestycji rozwiązania technologicznego nie przekracza 3 lat bądź wartość sprzedaży na świecie wyrobów lub usług wytworzonych w oparciu o tę technologię nie przekracza 15 % wartości sprzedaży na świecie w branży, do której należą te wyroby lub usługi, określonej według trzycyfrowych kodów zawartych w przepisach dotyczących klasyfikacji działalności;

2) w ramach poddziałania 4.5.2 – inwestycje w sektorze usług nowoczesnych, inwestycje typu:

a) [6] centrum usług wspólnych – wewnętrzna lub zewnętrzna jednostka przedsiębiorstwa przejmująca od podmiotów część zadań lub procesów z zakresu finansów, księgowości, zarządzania zasobami ludzkimi, administracji, logistyki, zaplecza bankowego i ubezpieczeniowego (back-office), badań rynkowych, wsparcia technologii informacyjnych i komunikacyjnych (IT), co przyczyni się do optymalizacji (redukcji) kosztów i poprawy jakości danej usługi tych podmiotów,

b) centrum IT – zajmujące się rozwojem oprogramowania, testowaniem i zarządzaniem aplikacjami, zarządzaniem bazami danych, projektowaniem i wdrażaniem sieci, optymalizacją produktu oraz wspieraniem działań innowacyjnych

– w związku z realizacją których zostanie utworzonych nie mniej niż 100 nowych miejsc pracy,

c) [7] centrum badawczo-rozwojowe – jednostka organizacyjna lub wyodrębniona organizacyjnie jednostka rozpoczynająca lub rozwijająca działalność, której głównym zadaniem jest prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w wydzielonych i przystosowanych do tego typu działalności pomieszczeniach przy wykorzystaniu infrastruktury technicznej oraz wykwalifikowanej kadry, jeżeli w związku z realizacją inwestycji utworzonych zostanie co najmniej 10 nowych miejsc pracy dla personelu zaangażowanego w działalność badawczo-rozwojową (B+R), a koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą na inwestycje, o których mowa w § 10 ust. 1 pkt 1, są większe niż 2 mln PLN.

3. Miejsca pracy utworzone w związku z realizacją inwestycji oznaczają miejsca pracy będące bezpośrednim wynikiem realizacji inwestycji oraz związane z działalnością, której dotyczy inwestycja, i utworzone w trakcie jej realizacji oraz w ciągu trzech lat od dnia jej zakończenia, w tym także miejsca pracy utworzone w związku ze wzrostem stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych stworzonych wskutek inwestycji.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 9.1. Pomoc na inwestycję udzielana jest zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008, w szczególności rozdziału I art. 13 sekcji 1, z zastrzeżeniem § 11.

2. Pomoc może zostać udzielona, jeżeli przed rozpoczęciem inwestycji został złożony wniosek o udzielenie pomocy.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 10.1. Pomoc na inwestycję może być obliczana w odniesieniu do:

1) kosztów inwestycji w środki trwałe oraz w wartości niematerialne i prawne, które są związane z realizacją inwestycji, albo

2) kosztów utworzenia miejsc pracy.

2. Kosztami kwalifikującymi się do objęcia pomocą na inwestycję są koszty poniesione po dniu złożenia wniosku o udzielenie pomocy do dnia określonego w umowie o dofinansowanie. Do kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zalicza się:

1) cenę nabycia prawa własności lub wieczystego użytkowania gruntów do wysokości 10 % całkowitych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą na inwestycję, pod warunkiem że:

a) grunt jest niezbędny do realizacji projektu,

b) przedsiębiorca przedstawi opinię rzeczoznawcy majątkowego potwierdzającą, że cena nabycia nie przekracza wartości rynkowej gruntu, określonej na dzień nabycia,

c) w okresie 7 lat poprzedzających datę nabycia gruntu jego zakup nie był współfinansowany ze środków wspólnotowych ani z krajowych środków pomocy publicznej lub pomocy de minimis;

2) cenę nabycia prawa własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości zabudowanej, pod warunkiem że:

a) nieruchomość jest niezbędna do realizacji projektu,

b) przedsiębiorca przedstawi opinię rzeczoznawcy majątkowego potwierdzającą, że cena nabycia nie przekracza wartości rynkowej nieruchomości, określonej na dzień nabycia,

c) przedsiębiorca przedstawi opinię rzeczoznawcy budowlanego potwierdzającą, że nieruchomość może być używana w określonym celu, zgodnym z celami projektu objętego pomocą, lub określającą zakres niezbędnych zmian lub ulepszeń,

d) w okresie 7 lat poprzedzających datę nabycia nieruchomości jej zakup nie był współfinansowany ze środków wspólnotowych ani z krajowych środków pomocy publicznej lub pomocy de minimis,

e) nieruchomość będzie używana wyłącznie zgodnie z celami projektu objętego pomocą;

3) koszt najmu lub dzierżawy nieruchomości ściśle powiązanych z inwestycją;

4) cenę nabycia lub koszt wytworzenia środków trwałych, w tym:

a) budowli i budynków, pod warunkiem że ich nabycie pozostaje w bezpośrednim związku z celami projektu inwestycyjnego objętego pomocą,

b) maszyn i urządzeń,

c) narzędzi, przyrządów i aparatury,

d) wyposażenia technicznego i infrastruktury technicznej dla prac biurowych,

e) infrastruktury technicznej związanej z inwestycją, przy czym przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się urządzenie albo remont, rozbudowę lub przebudowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych;

5) cenę nabycia wraz z kosztem instalacji wartości niematerialnych i prawnych związanych z transferem technologii w formie patentów, licencji, know-how lub nieopatentowanej wiedzy technicznej, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

a) będą wykorzystywane wyłącznie w przedsiębiorstwie w zakresie działalności, na którą przyznano pomoc,

b) będą podlegać amortyzacji zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.3)),

c) będą nabyte od osób trzecich na warunkach rynkowych, przy czym kupujący nie sprawuje kontroli nad sprzedającym w rozumieniu art. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (rozporządzenie WE w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw) (Dz. Urz. UE L 24 z 29.01.2004, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 8, t. 3 str. 40) ani odwrotnie,

d) będą stanowić aktywa przedsiębiorstwa, które otrzymało pomoc w zakresie działalności, na którą przyznano pomoc, i pozostaną w nim przez co najmniej pięć lat, a w przypadku małego i średniego przedsiębiorcy przez co najmniej trzy lata od dnia zakończenia realizacji inwestycji;

6) koszt instalacji i uruchomienia środków trwałych;

7) cenę nabycia materiałów lub robót budowlanych, pod warunkiem że pozostają w bezpośrednim związku z celami projektu inwestycyjnego objętego pomocą na inwestycje.

3. W przypadku przedsiębiorców innych niż mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy, koszty określone w ust. 2 pkt 5 uwzględnia się w wysokości nieprzekraczającej 50 % całkowitych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą na inwestycję.

4. Koszt związany z nabyciem środków trwałych objętych najmem albo dzierżawą, innych niż nieruchomości, uwzględnia się jedynie w przypadku, gdy najem albo dzierżawa ma postać leasingu finansowego oraz obejmuje zobowiązanie do nabycia środków trwałych z chwilą upływu okresu najmu albo dzierżawy. W odniesieniu do najmu albo dzierżawy nieruchomości najem albo dzierżawa musi trwać przez okres co najmniej pięciu lat od dnia zakończenia inwestycji lub trzech lat w przypadku mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców.

5. W przypadku przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w sektorze transportu do kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą nie zalicza się kosztów zakupu środków transportu i urządzeń transportowych.

6. [8] Środki trwałe będące kosztem kwalifikującym się do objęcia pomocą nabyte przez przedsiębiorcę innego niż mikroprzedsiębiorca, mały lub średni przedsiębiorca muszą być nowe.

7. W przypadku nabywania używanych środków trwałych powinny być spełnione następujące warunki:

1) cena używanych środków trwałych nie przekracza ich wartości rynkowej określonej na dzień nabycia i jest niższa od ceny podobnych nowych środków trwałych;

2) sprzedający złoży oświadczenie określające zbywcę środków trwałych, miejsce i datę ich zakupu;

3) w okresie 7 lat poprzedzających datę nabycia środka trwałego jego zakup nie był współfinansowany ze środków wspólnotowych ani z krajowych środków pomocy publicznej lub pomocy de minimis.

8. Cenę nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.

9. Koszty, o których mowa w ust. 1 pkt 1, pomniejsza się o podatek od towarów i usług, chyba że zgodnie z odrębnymi przepisami przedsiębiorcy nie przysługuje prawo jego zwrotu lub odliczenia.

10. Kosztami kwalifikującymi się do objęcia pomocą, o których mowa w ust. 1 pkt 2, są dwuletnie koszty pracy nowo zatrudnionych pracowników, obejmujące koszty wynagrodzenia brutto tych pracowników, powiększone o obowiązkowe składki związane z ich zatrudnieniem, ponoszone przez przedsiębiorcę od dnia zatrudnienia tych pracowników.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 11.1. Maksymalna intensywność pomocy udzielanej na realizację inwestycji nie może przekroczyć:

1) [9] w poddziałaniu 4.5.1 – 30 %;

2) w poddziałaniu 4.5.2:

a) w przypadku inwestycji, o których mowa w § 8 ust. 2 pkt 2 lit. a i b – 30 %,

b) w przypadku inwestycji, o których mowa w § 8 ust. 2 pkt 2 lit. c – zgodnie z § 3 i 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 października 2006 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej (Dz. U. Nr 190, poz. 1402),

c) [10] w przypadku projektów obejmujących łącznie dwa typy inwestycji, o których mowa w § 8 ust. 2 pkt 2 – 30%.

2. Maksymalną wartość pomocy udzielanej przedsiębiorcy na realizację dużego projektu inwestycyjnego ustala się zgodnie z wzorem określonym w § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 października 2006 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 12.1. [11] Pomoc na inwestycję może być udzielana wraz z pomocą na tworzenie nowych miejsc pracy pochodzącą z innych źródeł niż działanie 4.5, pod warunkiem że łącznie wielkość tych pomocy nie przekracza maksymalnej wielkości pomocy określonej w § 3 i 5 lub § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 października 2006 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej, przy czym dopuszczalną wielkość pomocy określa się jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy i wyższej kwoty kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą: kosztów inwestycji albo dwuletnich kosztów pracy nowo zatrudnionych pracowników.

2. Pomoc na inwestycję, udzielana na podstawie rozporządzenia, podlega sumowaniu z inną pomocą, w tym pomocą de minimis, udzieloną danemu przedsiębiorcy w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą oraz pomocą na tworzenie nowych miejsc pracy związanych z tą inwestycją, bez względu na jej formę i źródło pochodzenia, w tym ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, i nie może przekroczyć maksymalnej wielkości określonej w § 3 i 5 lub § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 października 2006 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 13.1. Pomoc na inwestycję jest udzielana pod warunkiem, że przedsiębiorca zobowiąże się do:

1) pokrycia ze środków własnych lub zewnętrznych źródeł finansowania co najmniej 25 % kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą;

2) utrzymania inwestycji przez okres co najmniej pięciu lat, a w przypadku mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców przez okres co najmniej trzech lat, od dnia jej zakończenia, w województwie, w którym została zrealizowana, a w przypadku realizacji inwestycji na obszarze miasta stołecznego Warszawy – w tym mieście;

3) utrzymania każdego nowo utworzonego miejsca pracy przez okres co najmniej pięciu lat, a w przypadku mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców przez okres co najmniej trzech lat od dnia jego utworzenia.

2. Przez środki własne lub zewnętrzne źródła finansowania należy rozumieć środki, które nie zostały uzyskane przez przedsiębiorcę w ramach udzielonego mu wsparcia ze środków publicznych, w szczególności w formie kredytów preferencyjnych, dopłat do oprocentowania kredytów preferencyjnych lub gwarancji i poręczeń na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku.

3. Warunek określony w ust. 1 pkt 2 nie uniemożliwia wymiany maszyn lub urządzeń, które z uwagi na szybki postęp technologiczny stały się przestarzałe w okresie, o którym mowa w tym punkcie, o ile działalność gospodarcza zostanie utrzymana w danym województwie przez minimalny wymagany okres.

4. Na uzasadniony wniosek przedsiębiorcy podmiot udzielający pomocy może wyrazić zgodę na przeniesienie inwestycji do innego powiatu w ramach tego samego województwa.

5. Przeniesienie inwestycji do powiatu o takiej samej lub wyższej maksymalnej intensywności pomocy nie powoduje zwiększenia intensywności pomocy.

6. Przeniesienie inwestycji do powiatu o niższej maksymalnej intensywności pomocy możliwe jest wyłącznie w przypadku, gdy projekt, którego dotyczy inwestycja, uzyskałby liczbę punktów niezbędną do objęcia pomocą w powiecie, do którego następuje przeniesienie.

7. W przypadku przeniesienia inwestycji do powiatu o niższej maksymalnej intensywności pomocy przedsiębiorca zwraca podmiotowi udzielającemu pomocy kwotę pomocy ustaloną według następującego wzoru:

I = [(X–Y) × Z] × (P : Q)

gdzie:

I – oznacza kwotę pomocy, którą przedsiębiorca zwraca podmiotowi udzielającemu pomocy,

X – oznacza otrzymaną nominalną kwotę pomocy,

Y – oznacza nominalną kwotę pomocy, jaką przedsiębiorca otrzymałby na realizację inwestycji w powiecie, do którego następuje przeniesienie inwestycji, obliczoną zgodnie z intensywnościami określonymi w § 11,

Z – oznacza określoną przez Komisję Europejską stopę dyskontową opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, obowiązującą w dniu wydania zgody na przeniesienie inwestycji,

P – oznacza okres wyrażony w latach, przez który inwestycja nie była utrzymana w powiecie o wyższej maksymalnej intensywności pomocy,

Q – oznacza obowiązujący okres utrzymania inwestycji w powiecie o wyższej maksymalnej intensywności pomocy.

8. Przeniesienie inwestycji do powiatu o niższej maksymalnej intensywności pomocy na warunkach określonych w rozporządzeniu możliwe jest wyłącznie w okresie utrzymania inwestycji.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 14.1. Pomoc na szkolenia specjalistyczne udzielana jest zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008, w szczególności rozdziału I art. 38-39 sekcji 8.

2. Do kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, o której mowa w ust. 1, zalicza się poniesione po dniu złożenia wniosku o udzielenie pomocy do dnia określonego w umowie o dofinansowanie:

1) koszty zatrudnienia osób prowadzących szkolenie;

2) koszty podróży osób prowadzących szkolenie i uczestników szkolenia;

3) koszty zakwaterowania osób prowadzących szkolenie i uczestników szkolenia;

4) inne koszty bieżące, w tym koszty materiałów i dostaw związanych ze szkoleniem;

5) amortyzację narzędzi i wyposażenia w zakresie, w jakim są one wykorzystywane wyłącznie na potrzeby szkolenia;

6) koszty poradnictwa i doradztwa w zakresie, w jakim dotyczą szkolenia.

3. Za koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą uznaje się również koszty zatrudnienia pracownika, jakie ponosi pracodawca w okresie, w którym pracownik uczestniczy w szkoleniu, z wyłączeniem kosztów ponoszonych w czasie, w którym pracownik wytwarzał towary lub świadczył usługi – do wysokości sumy ogólnej kosztów określonych w ust. 2.

4. Intensywność pomocy nie może przekroczyć:

1) 45 % – w przypadku mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy;

2) 35 % – w przypadku średniego przedsiębiorcy;

3) 25 % – w przypadku innego przedsiębiorcy.

5. Intensywność pomocy, o której mowa w ust. 4, powiększa się o 10 punktów procentowych w przypadku szkoleń dla pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub niepełnosprawnych, w rozumieniu art. 2 pkt 18 i 20 rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008.

6. Pomoc, o której mowa w ust. 1, podlega sumowaniu z inną pomocą, w tym pomocą de minimis, udzieloną danemu przedsiębiorcy w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą związanych z danym projektem, bez względu na jej formę i źródło pochodzenia, w tym ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, i nie może przekroczyć maksymalnych intensywności określonych w ust. 4 i 5.

7. W przypadku gdy przewidywana kwota pomocy na jeden projekt szkoleniowy, zsumowana zgodnie z ust. 6, przekracza kwotę stanowiącą równowartość 2 mln euro, pomoc podlega indywidualnej notyfikacji.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 15.1. Pomoc na usługi doradcze świadczone przez doradców zewnętrznych jest udzielana:

1) mikroprzedsiębiorcy, małemu lub średniemu przedsiębiorcy – z zachowaniem przepisów rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008, w szczególności rozdziału I art. 26 sekcji 5;

2) przedsiębiorcy innemu niż określony w pkt 1 – z zachowaniem przepisów rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 379 z 28.12.2006, str. 5).

2. Pomoc de minimis, o której mowa w ust. 1 pkt 2, może być udzielana przedsiębiorcy pod warunkiem, że łącznie z inną pomocą de minimis, otrzymaną w danym roku kalendarzowym oraz w ciągu dwóch poprzedzających go lat kalendarzowych z różnych źródeł i w różnych formach, nie przekroczy kwoty 200 000 euro, a w przypadku przedsiębiorcy prowadzącego działalność w sektorze transportu drogowego – 100 000 euro.

3. Wielkość pomocy na usługi doradcze świadczone przez doradców zewnętrznych nie może przekroczyć 50 % wartości kosztów tych usług, poniesionych po dniu złożenia wniosku o udzielenie pomocy.

4. Pomoc na usługi doradcze świadczone przez doradców zewnętrznych może być udzielana pod warunkiem powiązania usług doradczych z realizowaną inwestycją.

5. Pomoc, o której mowa w ust. 1 pkt 1, podlega sumowaniu z inną pomocą, w tym pomocą de minimis, udzieloną danemu przedsiębiorcy, w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą związanych z danym projektem, bez względu na jej formę i źródło pochodzenia, w tym ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, i nie może przekroczyć maksymalnych intensywności pomocy.

6. Pomocy de minimis, o której mowa w ust. 1 pkt 2, nie udziela się, jeżeli łącznie z inną pomocą udzieloną w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą spowodowałaby przekroczenie maksymalnej intensywności pomocy.

7. W przypadku gdy przewidywana kwota pomocy, o której mowa w ust. 1 pkt 1, zsumowana zgodnie z ust. 5, przekracza kwotę stanowiącą równowartość 2 mln euro, pomoc podlega indywidualnej notyfikacji.

8. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, podmiot udzielający pomocy wydaje przedsiębiorcy zaświadczenie o pomocy de minimis.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 15a.[12] 1. Pomoc na zabezpieczenie należytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie oraz pokrycie kosztów związanych z otwarciem i prowadzeniem odrębnego rachunku bankowego lub subkonta na rachunku bankowym, przeznaczonych do obsługi projektu lub płatności zaliczkowych, w tym opłat z tytułu dokonywanych transakcji finansowych jest udzielana przedsiębiorcy z zachowaniem przepisów rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 379 z 28.12.2006, str. 5).

2. Do kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, o której mowa w ust. 1, zalicza się koszty poniesione po dniu złożenia wniosku o udzielenie pomocy do dnia określonego w umowie o dofinansowanie:

1) koszty ustanowienia lub utrzymania zabezpieczenia należytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie;

2) koszty związane z otwarciem i prowadzeniem przez przedsiębiorcę odrębnego rachunku bankowego lub subkonta na rachunku bankowym, przeznaczonych do obsługi projektu lub płatności zaliczkowych, w tym opłat z tytułu dokonywanych transakcji finansowych.

3. Pomoc de minimis, o której mowa w ust. 1, może być udzielana przedsiębiorcy pod warunkiem, że łącznie z inną pomocą de minimis, otrzymaną w danym roku kalendarzowym oraz w ciągu dwóch poprzedzających go lat kalendarzowych z różnych źródeł i w różnych formach, nie przekroczy kwoty 200 000 euro, a w przypadku przedsiębiorcy prowadzącego działalność w sektorze transportu drogowego – 100 000 euro.

4. Wielkość pomocy na zabezpieczenie należytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie oraz pokrycie kosztów związanych z otwarciem i prowadzeniem odrębnego rachunku bankowego lub subkonta na rachunku bankowym, przeznaczonych do obsługi projektu lub płatności zaliczkowych, w tym także opłat z tytułu dokonywanych transakcji finansowych nie może przekroczyć 100 % wartości kosztów, o których mowa w ust. 2, poniesionych po dniu złożenia wniosku o udzielenie pomocy.

5. Pomocy de minimis, o której mowa w ust. 1, nie udziela się, jeżeli łącznie z inną pomocą udzieloną w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą spowodowałaby przekroczenie maksymalnej intensywności pomocy.

6. W przypadku pomocy de minimis, o której mowa w ust. 1, podmiot udzielający pomocy wydaje przedsiębiorcy zaświadczenie o pomocy de minimis.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 16.Pomoc może być udzielana do dnia 31 grudnia 2013 r.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 17.Do wniosków o udzielenie pomocy złożonych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia stosuje się przepisy tego rozporządzenia.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 18.Traci moc rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania pomocy finansowej dla nowych inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz. U. Nr 61, poz. 379).

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 19.Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

1) Minister Gospodarki kieruje działem administracji rządowej – gospodarka, na podstawie § 1 ust, 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki (Dz. U. Nr 216, poz. 1593).

2) Kryteria te są określone w pkt 9–11 Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (Dz. Urz. UE C 244 z 01.10,2004, str. 2).

3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz. 535, Nr 124, poz. 1152, Nr 139, poz. 1324 i Nr 229, poz. 2276, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 145, poz. 1535, Nr 146, poz. 1546 i Nr 213, poz. 2155, z 2005 r. Nr 10, poz. 66, Nr 184, poz. 1539 i Nr 267, poz. 2252, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119 i Nr 208, poz. 1540, z 2008 r. Nr 63, poz. 393, Nr 144, poz. 900, Nr 171, poz. 1056, Nr 214, poz. 1343 i Nr 223, poz. 1466 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 341.

[1] § 2 ust. 1 pkt 4 dodany przez § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[2] § 3 pkt 4 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[3] § 4 ust. 2 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[4] § 5 ust. 3 pkt 4 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[5] § 8 ust. 2 pkt 1 lit. b) w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 5 lit. a) rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[6] § 8 ust. 2 pkt 2 lit. a) w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 5 lit. b) rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[7] § 8 ust. 2 pkt 2 lit. c) w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 5 lit. b) rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[8] § 10 ust. 6 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[9] § 11 ust. 1 pkt 1 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 7 lit. a) rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[10] § 11 ust. 1 pkt 2 lit. c) dodana przez § 1 pkt 7 lit. b) rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[11] § 12 ust. 1 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

[12] § 15a dodany przez § 1 pkt 9 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 (Dz.U. Nr 40, poz. 231). Zmiana weszła w życie 16 marca 2010 r.

Treść przypisu ZAMKNIJ close
Treść przypisu ZAMKNIJ close
close POTRZEBUJESZ POMOCY?
Konsultanci pracują od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 - 17:00