Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.²⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1.1. Określa się podstawy programowe kształcenia w następujących zawodach objętych klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, stanowiącą załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. Nr 124, poz. 860):

1) górnik eksploatacji podziemnej - symbol cyfrowy 711[02];

2) górnik odkrywkowej eksploatacji złóż - symbol cyfrowy 711[03];

3) monter instalacji gazowych - symbol cyfrowy 713[07];

4) monter instrumentów muzycznych - symbol cyfrowy 731[02];

5) monter sieci komunalnych - symbol cyfrowy 713[03];

6) stolarz - symbol cyfrowy 742[01];

7) technik hydrolog - symbol cyfrowy 311[17];

8) technik instrumentów muzycznych - symbol cyfrowy 311[18];

9) technik meteorolog - symbol cyfrowy 311[23];

10) technik papiernictwa - symbol cyfrowy 311[27].

2. Podstawy programowe, o których mowa w ust. 1, stanowią załączniki nr 1-10 do rozporządzenia.

§ 2.Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 24 czerwca 2008 r. (poz. 825)

Załącznik nr 1

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE GÓRNIK EKSPLOATACJI PODZIEMNEJ

SYMBOL CYFROWY 711[02]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) rozpoznawać minerały i skały oraz określać ich właściwości;

2) pobierać próbki skał do badań;

3) sporządzać szkice i czytać rysunki części maszyn;

4) czytać i interpretować mapy górnicze;

5) czytać i interpretować proste schematy mechaniczne i elektryczne;

6) prowadzić podstawową dokumentację robót górniczych;

7) posługiwać się narzędziami, urządzeniami górniczymi, aparaturą kontrolno-pomiarową, urządzeniami sygnalizacji i łączności;

8) rozpoznawać i oceniać stan techniczny, konserwować maszyny i urządzenia górnicze;

9) prowadzić roboty górnicze i drążyć wyrobiska;

10) organizować i wykonywać czynności cyklu pracy na przodku chodnikowym i w wyrobiskach eksploatacyjnych;

11) wiercić otwory i wykonywać roboty strzałowe;

12) stawiać obudowę górniczą;

13) układać tory kopalniane oraz zabudowywać urządzenia transportu dołowego;

14) zabudowywać i konserwować rurociągi wodne i solankowe;

15) wykonywać prace podsadzkowe oraz prace związane z likwidacją wybranej przestrzeni;

16) stosować obowiązujące procedury w przypadku wystąpienia zagrożeń górniczych;

17) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

18) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

19) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

20) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

21) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

22) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

23) korzystać z różnych źródeł informacji;

24) planować działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie górnik eksploatacji podziemnej powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) drążenia wyrobisk podziemnych;

2) wykonywania obudowy wyrobisk podziemnych;

3) wykonywania robót strzałowych;

4) pobierania próbek skalnych z wyrobisk;

5) użytkowania maszyn i urządzeń stosowanych w eksploatacji podziemnej;

6) dokonywania przeglądów, konserwacji i drobnych napraw maszyn i urządzeń stosowanych w eksploatacji podziemnej;

7) ładowania i transportu urobku;

8) likwidacji wyrobisk podziemnych;

9) sporządzania raportów produkcyjnych.

3. Zawód górnik eksploatacji podziemnej jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć:

1) robót udostępniających i przygotowawczych;

2) eksploatacji węgla kamiennego;

3) eksploatacji kopalin innych niż węgiel kamienny.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) techniczny;

2) górniczy;

3) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wykonywać rysunki części maszyn zgodnie z normami rysunku technicznego;

2) wykonywać szkice części maszyn;

3) rysować i czytać wycinki map górniczych;

4) szkicować i odwzorowywać przekroje wyrobisk górniczych;

5) określać właściwości, sposoby otrzymywania oraz zastosowanie metali i ich stopów;

6) wykonywać podstawowe obliczenia wytrzymałościowe elementów maszyn;

7) rozróżniać konstrukcje połączeń, osi, wałów, łożysk, sprzęgieł, hamulców i mechanizmów;

8) wykonywać proste pomiary warsztatowe;

9) wykonywać podstawowe operacje obróbki ręcznej i obróbki mechanicznej skrawaniem;

10) wykonywać proste połączenia spawane i lutowane;

11) charakteryzować pompy, sprężarki i wentylatory oraz określać ich zastosowanie w górnictwie podziemnym;

12) wyjaśniać budowę, zasadę działania silników, urządzeń hydraulicznych i pneumatycznych oraz określać ich zastosowanie w górnictwie podziemnym;

13) określać zasady doboru oraz eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych;

14) charakteryzować maszyny i urządzenia do eksploatacji podziemnej złóż;

15) rozróżniać maszyny i urządzenia do urabiania i odstawy urobku;

16) charakteryzować stopień zużycia maszyn i urządzeń oraz metody zapobiegania nadmiernemu zużyciu;

17) rozpoznawać i oceniać stan techniczny maszyn i urządzeń użytkowanych w procesach technologicznych;

18) określać zakres prac wykonywanych podczas przeglądu technicznego i napraw maszyn i urządzeń;

19) klasyfikować i charakteryzować elementy obwodów prądu stałego i przemiennego;

20) dokonywać pomiaru napięcia, natężenia i mocy w obwodach prądu stałego i przemiennego jedno- i trójfazowego;

21) obliczać proste obwody elektryczne;

22) określać parametry maszyn i urządzeń elektrycznych na podstawie tabliczki znamionowej;

23) analizować schematy podstawowych układów elektronicznych;

24) obsługiwać urządzenia sygnalizacji, łączności i zabezpieczeń elektrycznych w maszynach i urządzeniach górniczych;

25) korzystać z programów użytkowych dotyczących dokumentowania wielkości wydobycia, aktualizacji robót górniczych i prognozowania zagrożeń;

26) stosować zalecenia Urzędu Dozoru Technicznego dotyczące bezpiecznego funkcjonowania maszyn i urządzeń;

27) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) elementy rysunku technicznego;

2) normalizacja w rysunku technicznym;

3) mapy górnicze;

4) przekroje poziome i pionowe wyrobisk górniczych;

5) materiałoznawstwo;

6) zarys mechaniki technicznej części maszyn;

7) pompy, sprężarki, wentylatory;

8) elementy i układy hydrauliczne i pneumatyczne;

9) maszyny i urządzenia do urabiania ręcznego i mechanicznego;

10) obudowa indywidualna i zmechanizowana;

11) urządzenia odstawy, przewozu i ciągnienia;

12) podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych;

13) obwody prądu stałego i przemiennego jedno- i trójfazowego;

14) magnetyzm i elektromagnetyzm;

15) silniki elektryczne;

16) urządzenia elektryczne i sieci w górnictwie;

17) trakcja elektryczna w kopalni;

18) podstawowe pojęcia z zakresu elektroniki;

19) łączność i sterowanie w górnictwie;

20) oprogramowanie użytkowe;

21) użytkowanie maszyn i urządzeń górniczych, obsługa techniczna;

22) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych.

BLOK: GÓRNICZY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) opisywać budowę geologiczną skorupy ziemskiej;

2) rozróżniać podstawowe minerały oraz grupy i rodzaje skał;

3) charakteryzować formy, cechy i wielkości złóż kopalin użytecznych;

4) obliczać ciśnienie górotworu w stanie nienaruszonym i w trakcie robót górniczych;

5) interpretować mapy i przekroje górnicze;

6) dobierać rodzaj obudowy w zależności od warunków górniczo-geologicznych i przeznaczenia wyrobiska górniczego;

7) stawiać różne rodzaje obudowy wyrobisk górniczych wraz z opinką stropu i ociosów;

8) sterować obudowami zmechanizowanymi i maszynami górniczymi w podstawowym zakresie;

9) określać sposoby urabiania złóż;

10) wyjaśniać zasady bezpiecznego i racjonalnego posługiwania się środkami strzałowymi;

11) wiercić otwory strzałowe oraz wykonywać prace składające się na urabianie złoża materiałami wybuchowymi;

12) dobierać materiały, narzędzia, przyrządy, maszyny i urządzenia do drążenia wyrobisk udostępniających i przygotowawczych;

13) wydawać, przyjmować i ewidencjonować materiały, narzędzia i przyrządy;

14) wykonywać czynności w cyklu drążenia wyrobisk udostępniających, przygotowawczych i wybierkowych;

15) nadzorować roboty w procesie wydobywania określonego rodzaju złoża;

16) określać skład powietrza kopalnianego oraz granice dopuszczalnej zawartości gazów szkodliwych;

17) posługiwać się przyrządami do pomiarów klimatycznych oraz urządzeniami sygnalizacji i łączności;

18) określać kierunki przepływu powietrza w kopalniach oraz zasady przewietrzania wyrobisk;

19) zabudowywać urządzenia wentylacyjne i urządzenia wentylacji lutniowej;

20) wykonywać zapory pyłowe, tamy wentylacyjne i podsadzkowe;

21) zabudowywać, obsługiwać i konserwować w podstawowym zakresie urządzenia transportu dołowego;

22) montować i demontować wybrane rodzaje górniczych urządzeń odstawy;

23) układać tory kopalniane;

24) wykonywać połączenia obudowy drewnianej, oprawiać narzędzia górnicze;25) określać źródła powstawania oraz sposoby zapobiegania i zwalczania zagrożeń dołowych związanych z wybieraniem złoża;

26) oceniać ryzyko zawodowe;

27) posługiwać się dokumentacją techniczno-ruchową (DTR);

28) sporządzać określone części dokumentacji techniczno-ruchowej oraz raporty produkcyjne;

29) charakteryzować procesy mechanicznej przeróbki kopalin.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) historia i znaczenie górnictwa;

2) elementy geologii, mineralogii i petrografii;

3) złoża kopalin użytecznych;

4) poszukiwanie i rozpoznawanie złóż;

5) mechanika górotworu;

6) powierzchnia kopalni;

7) stawianie obudowy;

8) urabianie skał;

9) wykonywanie wyrobisk udostępniających;

10) wykonywanie wyrobisk przygotowawczych;

11) roboty w wyrobiskach chodnikowych i eksploatacyjnych;

12) zasady i systemy eksploatacji złóż;

13) podsadzanie wyrobisk;

14) przewietrzanie kopalń;

15) obsługa i wykonywanie urządzeń wentylacyjnych;

16) odwadnianie kopalń;

17) transport urządzeń i materiałów;

18) obsługa urządzeń odstawy;

19) obróbka drewna;

20) warsztat elektryczny;

21) zagrożenia występujące na dole kopalni;

22) roboty podsadzkowe, utrzymanie wyrobisk;

23) dokumentacja techniczno-ruchowa, raporty produkcyjne;

24) mechaniczna przeróbka kopalin.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) interpretować podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

3) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

4) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

5) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

6) stosować przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych;

7) określać wpływ zanieczyszczeń powstających w kopalniach podziemnych na człowieka i środowisko;

8) organizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska oraz wymaganiami ergonomii;

9) dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy;

10) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

11) komunikować się i współpracować w zespole;

12) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

13) podejmować decyzje, w szczególności w sytuacjach zagrożeń;

14) postępować zgodnie z procedurami w przypadku wystąpienia zagrożeń górniczych;

15) charakteryzować organizację i zadania służb ratownictwa górniczego;

16) doskonalić umiejętności zawodowe;

17) korzystać z różnych źródeł informacji;

18) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) dokumenty dotyczące zatrudnienia;

3) prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy;

4) bezpieczeństwo i higiena pracy;

5) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

6) wybrane przepisy prawa geologicznego i górniczego;

7) elementy ergonomii;

8) środki ochrony indywidualnej;

9) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

10) zasady i metody komunikowania się;

11) elementy socjologii i psychologii pracy;

12) zagrożenia występujące w środowisku pracy;

13) organizacja i zadania służb ratownictwa górniczego;

14) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) pracownia podstaw technologii i konstrukcji mechanicznych;

2) pracownia elektrotechniki, elektroniki i automatyki;

3) pracownia maszyn i urządzeń górniczych;

4) pracownia techniki eksploatacji złóż;

5) pracownia komputerowa;

6) warsztaty szkolne.

Pracownia podstaw technologii i konstrukcji mechanicznych powinna być wyposażona w:

1) próbki metali i stopów;

2) rysunki wykonawcze, złożeniowe, montażowe i schematyczne;

3) modele rzutni;

4) modele brył geometrycznych;

5) komplet norm dotyczących działalności zawodowej;

6) dokumentację techniczną.

Pracownia elektrotechniki, elektroniki i automatyki powinna być wyposażona w:

1) przyrządy pomiarowe i aparaturę kontrolno-pomiarową;

2) modele silników, prądnic, transformatorów, wzmacniaczy, elementów obwodów elektrycznych;

3) próbki materiałów przewodzących, izolacyjnych, magnetycznych;

4) przewody elektryczne, kable, bezpieczniki;

5) elementy instalacji elektrycznych, elementy elektroniczne.

Pracownia maszyn i urządzeń górniczych powinna być wyposażona w:

1) stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);

2) przybory rysunkowe;

3) rysunki wykonawcze, złożeniowe, montażowe i schematyczne;

4) normy PN-ISO, ISO;

5) dokumentacje techniczne, dokumentacje techniczno-ruchowe (DTR);

6) modele elementów pasowanych;

7) modele części maszyn;

8) modele sprzęgieł, hamulców, przekładni, mechanizmów;

9) modele obudów oraz maszyn i urządzeń do urabiania i odstawy;

10) schematy kinematyczne i hydrauliczne maszyn górniczych;

11) katalogi i instrukcje obsługi maszyn górniczych.

Pracownia techniki eksploatacji złóż powinna być wyposażona w:

1) modele podstawowych systemów wybierania;

2) modele wyrobisk udostępniających, przygotowawczych i eksploatacyjnych;

3) przyrządy pomiarowe do wykrywania gazów kopalnianych, do pomiaru prędkości, temperatury i wilgotności powietrza;

4) atrapy środków strzałowych;

5) sprzęt strzałowy;

6) sprzęt ochrony indywidualnej;

7) próbki skał i minerałów.

Pracownia komputerowa powinna być wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów);

2) drukarkę, skaner;

3) pakiet programów biurowych;

4) program do archiwizacji danych;

5) programy użytkowe dotyczące dokumentowania wielkości wydobycia, aktualizacji robót górniczych i prognozowania zagrożeń.

W warsztatach szkolnych powinny znajdować się następujące stanowiska:

1) ślusarskie;

2) do obróbki mechanicznej skrawaniem;

3) stolarsko-ciesielskie;

4) elektryczne;

5) do obróbki cieplnej.

Warsztaty szkolne powinny być wyposażone w narzędzia i przyrządy pomiarowe.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów.

W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych, w sztolniach ćwiczebnych, w przedsiębiorstwach górniczych na specjalnie przygotowanych stanowiskach pracy i wyodrębnionych polach szkoleniowych na dole kopalni.

W sztolni ćwiczebnej powinny znajdować się następujące stanowiska:

1) hydrauliki siłowej;

2) budowy tam;

3) naprawy maszyn i urządzeń.

Pole szkoleniowe zlokalizowane w wyrobiskach dołowych powinno mieć następujące stanowiska:

1) hydrauliczne;

2) elektryczne;

3) hydrauliki siłowej;

4) remontowe.

Załącznik nr 2

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE GÓRNIK ODKRYWKOWEJ EKSPLOATACJI ZŁÓŻ

SYMBOL CYFROWY 711[03]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) czytać rysunki konstrukcyjne i schematy podstawowych układów technologicznych;

2) czytać mapy geologiczne i górnicze;

3) rozróżniać skały, określać ich właściwości i jakość;

4) rozróżniać podstawowe zjawiska geologiczne, hydrogeologiczne i geotechniczne zachodzące w górotworze pod wpływem działalności górniczej;

5) oceniać stan techniczny maszyn i urządzeń górniczych;

6) wykonywać konserwację oraz drobne naprawy podstawowych maszyn i urządzeń górniczych;

7) użytkować maszyny i urządzenia górnicze, przeróbcze i obróbcze stosowane w kopalniach odkrywkowych, zakładach przeróbczych i obróbczych;

8) wykonywać roboty strzałowe;

9) prowadzić roboty eksploatacyjne i przeróbcze;

10) prowadzić podstawową dokumentację robót górniczych;

11) stosować obowiązujące procedury w przypadku wystąpienia zagrożeń górniczych;

12) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

13) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

14) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

15) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

16) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

17) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

18) korzystać z różnych źródeł informacji;

19) planować działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) użytkowania maszyn i urządzeń stosowanych w procesie wydobycia, obróbki i przeróbki złoża;

2) dokonywania przeglądów, konserwacji, drobnych napraw oraz regulacji podstawowych maszyn i urządzeń górniczych;

3) wykonywania robót strzałowych;

4) zabezpieczania terenu górniczego na okres prowadzonych robót strzałowych;

5) kwalifikowania jakościowego wydobytych kopalin i wykonanych asortymentów produkcji;

6) sporządzania raportów produkcyjnych.

3. Zawód górnik odkrywkowej eksploatacji złóż jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć:

1) eksploatacji surowców skalnych;

2) eksploatacji węgla brunatnego;

3) eksploatacji kruszyw mineralnych;

4) przeróbki i obróbki skał.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) techniczny;

2) wydobywczo-przetwórczy;

3) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wykonywać szkice części maszyn;

2) czytać i interpretować rysunki konstrukcyjne i schematy podstawowych układów technologicznych;

3) określać właściwości metali i ich stopów oraz opisywać ich zastosowanie;

4) rozróżniać podstawowe operacje z zakresu obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej;

5) rozpoznawać zjawisko korozji, określać skutki korozji oraz wykonywać typowe powłoki antykorozyjne;

6) rozróżniać podstawowe prawa statyki, kinematyki i dynamiki punktu materialnego;

7) wyznaczać warunki równowagi punktu materialnego i ciała sztywnego;

8) wyznaczać siłę i moment tarcia;

9) rozróżniać rodzaje połączeń, osie, wały, łożyska, sprzęgła, hamulce, przekładnie mechaniczne oraz określać ich zastosowanie;

10) określać parametry maszyn i urządzeń elektrycznych na podstawie tabliczki znamionowej;

11) rozróżniać na schematach elementy obwodów elektrycznych;

12) określać układy zabezpieczeń w obwodach elektrycznych;

13) rozróżniać instalacje elektryczne mieszkaniowe i przemysłowe oraz połączenia odbiorników prądu szeregowe i równoległe;

14) rozróżniać uziemienie ochronne, uziom, przewód uziemiający i zerowanie oraz dokonywać pomiaru rezystancji izolacji i rezystancji uziemienia;

15) określać różnice w budowie i pracy prądnicy, silnika i transformatora;

16) określać warunki bezpiecznego prowadzenia instalacji elektrycznych maszyn górniczych;

17) rozróżniać elementy napędów hydraulicznych i pneumatycznych oraz określać ich przeznaczenie;

18) interpretować schematy układów hydraulicznych i pneumatycznych;

19) charakteryzować sprężarki i wentylatory oraz określać ich wykorzystanie w procesach technologicznych;

20) klasyfikować i charakteryzować maszyny i urządzenia do eksploatacji odkrywkowej, obróbki i przeróbki skał, przetwórstwa surowców skalnych;

21) charakteryzować urządzenia do transportu technologicznego w górnictwie odkrywkowym oraz określać warunki ich bezpiecznej pracy;

22) wykonywać podstawowe pomiary warsztatowe;

23) wykonywać podstawowe operacje obróbki ręcznej i mechanicznej;

24) wykonywać czynności konserwacyjne, drobne naprawy, wymianę części, montaż, demontaż, regulację poszczególnych zespołów i całego urządzenia;

25) dobierać materiały, narzędzia i przyrządy do wykonywanej pracy;

26) wydawać, przyjmować i ewidencjonować materiały, narzędzia, przyrządy oraz przyjmować i ewidencjonować wykonane prace;

27) charakteryzować stopień zużycia maszyn i urządzeń oraz metody zapobiegania nadmiernemu zużyciu;

28) rozpoznawać i oceniać stan techniczny maszyn i urządzeń użytkowanych w procesach technologicznych;

29) określać zakres prac wykonywanych podczas przeglądu technicznego i napraw maszyn i urządzeń;

30) charakteryzować gospodarkę materiałową w przedsiębiorstwach górnictwa odkrywkowego;

31) stosować zalecenia Urzędu Dozoru Technicznego dotyczące bezpiecznego funkcjonowania maszyn i urządzeń;

32) korzystać z programów użytkowych wspomagających projektowanie oraz organizację i zarządzanie eksploatacją środków trwałych;

33) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas eksploatacji maszyn i urządzeń górniczych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) elementy rysunku technicznego;

2) materiałoznawstwo;

3) podstawy mechaniki technicznej i wytrzymałości materiałów;

4) części maszyn;

5) podstawy elektrotechniki i automatyki;

6) maszyny elektryczne;

7) podstawy elektroniki;

8) układy i elementy automatycznej regulacji zasilania, sterowania, zabezpieczania i sygnalizacji;

9) napędy hydrauliczne i pneumatyczne;

10) sprężarki i wentylatory;

11) maszyny i urządzenia transportowe;

12) maszyny i urządzenia do eksploatacji odkrywkowej;

13) maszyny i urządzenia do obróbki i przeróbki skał;

14) maszyny i urządzenia do przetwórstwa surowców skalnych;

15) pomiary warsztatowe;

16) ręczna i mechaniczna obróbka skrawaniem;

17) spajanie metali;

18) montaż i demontaż urządzeń stosowanych w procesach wydobycia i przeróbki złoża;

19) niezawodność i trwałość maszyn i urządzeń;

20) stan techniczny maszyn i urządzeń;

21) użytkowanie i obsługa techniczna maszyn i urządzeń;

22) gospodarka materiałowa i energetyczna;

23) organizacja, zarządzanie i ekonomika eksploatacji maszyn i urządzeń;

24) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska związane z eksploatacją maszyn i urządzeń górniczych.

BLOK: WYDOBYWCZO-PRZETWÓRCZY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać warunki prowadzenia odkrywkowej eksploatacji złóż;

2) rozpoznawać skały, określać ich strukturę, teksturę oraz wykorzystanie;

3) określać wpływ systemu eksploatacji złóż na bezpieczeństwo robót górniczych;

4) określać usytuowanie maszyn i urządzeń górniczych warunkujące bezpieczne prowadzenie robót;

5) korzystać z dokumentacji górniczo-geologicznej;

6) przewidywać zasięg wpływu wód kopalnianych na roboty górnicze i wskazywać sposoby zabezpieczenia robót;

7) przewidywać zachowanie górotworu w związku z prowadzoną eksploatacją;

8) określać metodę odwadniania złoża;

9) określać metodę udostępnienia złoża;

10) dobierać systemy eksploatacji złoża;

11) charakteryzować działanie materiałów wybuchowych i środków strzałowych;

12) sporządzać ładunki materiałów wybuchowych i sieć strzałową;

13) posługiwać się sprzętem strzałowym;

14) transportować, składować i zabezpieczać materiały wybuchowe i środki strzałowe;

15) określać wielkość stref zagrożenia związanych z prowadzeniem robót strzałowych;

16) zabezpieczać teren górniczy na okres prowadzenia robót strzałowych;

17) określać zastosowanie materiałów wybuchowych i techniki strzałowej poza górnictwem;

18) charakteryzować procesy technologiczne prowadzone w kopalniach odkrywkowych;

19) charakteryzować systemy urabiania złoża;

20) określać bezpieczne nachylenie skarp i zboczy oraz dróg transportowych;

21) określać bezpieczne warunki pracy ludzi i sprzętu w czasie eksploatacji różnych kopalin;

22) charakteryzować proces mechanicznej przeróbki kopalin;

23) charakteryzować proces produkcji spoiw budowlanych: cementu, wapna i gipsu;

24) klasyfikować surowce kamieniarskie, określać fakturę elementów kamiennych i wady kamienia blocznego;

25) sporządzać raporty produkcyjne wydobycia surowców;

26) korzystać z programów użytkowych dotyczących dokumentowania wielkości wydobycia, aktualizacji robót górniczych i prognozowania zagrożeń.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) elementy geologii;

2) zarys mechaniki górotworu;

3) elementy miernictwa górniczego;

4) technika strzałowa;

5) podstawowe procesy technologiczne w kopalni odkrywkowej;

6) elementy projektowania górniczego;

7) pomocnicze procesy technologiczne;

8) przetwórstwo surowców mineralnych:

a) obróbka kamienia,

b) przeróbka mechaniczna kopalin,

c) przeróbka termiczna kopalin;

9) dokumentacja geologiczno-górnicza;

10) raporty produkcyjne;

11) oprogramowanie użytkowe.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) interpretować podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

3) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

4) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

5) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

6) stosować przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny podstawowe i pospolite;

7) określać podstawowe źródła zanieczyszczeń środowiska związane z działalnością kopalni odkrywkowej;

8) planować sposoby wykorzystania odpadów eksploatacyjnych oraz rekultywacji zwałowiska i terenów poeksploatacyjnych;

9) organizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska oraz wymaganiami ergonomii;

10) dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy;

11) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

12) komunikować się i współpracować w zespole;

13) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

14) podejmować decyzje, w szczególności w sytuacjach zagrożeń;

15) postępować zgodnie z procedurami w przypadku wystąpienia zagrożeń górniczych;

16) charakteryzować organizację i zadania służb ratownictwa górniczego;

17) doskonalić umiejętności zawodowe;

18) korzystać z różnych źródeł informacji;

19) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) dokumenty dotyczące zatrudnienia;

3) prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy;

4) bezpieczeństwo i higiena pracy;

5) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

6) wybrane przepisy prawa geologicznego i górniczego;

7) elementy ergonomii;

8) środki ochrony indywidualnej;

9) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

10) zasady i metody komunikowania się;

11) elementy socjologii i psychologii pracy;

12) zagrożenia występujące w środowisku pracy;

13) organizacja i zadania służb ratownictwa górniczego;

14) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 25 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) pracownia maszyn i urządzeń do eksploatacji, obróbki i przeróbki skał;

2) pracownia podstaw techniki strzałowej;

3) pracownia elektrotechniki i automatyki górniczej;

4) pracownia komputerowa;

5) warsztaty szkolne.

Pracownia maszyn i urządzeń do eksploatacji, obróbki i przeróbki skał powinna być wyposażona w:

1) stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);

2) przybory rysunkowe;

3) rysunki wykonawcze, złożeniowe, montażowe i schematyczne;

4) normy PN-ISO, ISO;

5) dokumentacje techniczne, dokumentacje techniczno-ruchowe (DTR);

6) modele podstawowych układów technologicznych;

7) modele maszyn i urządzeń: wiertnic, koparek, ładowarek, spycharek, zwałowarek, dźwignic i kolejek linotorowych, maszyn tarczowych, traków kamieniarskich, samochodów technologicznych, kruszarek oraz przesiewaczy;

8) katalogi i instrukcje obsługi maszyn górniczych;

9) próbki minerałów i skał;

10) zestawy eksploatowanych surowców mineralnych;

11) mapy fizyczne i geologiczne.

Pracownia podstaw techniki strzałowej powinna być wyposażona w:

1) atrapy środków strzałowych;

2) sprzęt strzałowy;

3) sprzęt ochrony indywidualnej;

4) modele połączeń sieci strzałowych;

5) przyrządy kontrolno-pomiarowe;

6) filmy instruktażowe dotyczące techniki strzałowej stosowanej w górnictwie.

Pracownia elektrotechniki i automatyki górniczej powinna być wyposażona w:

1) przyrządy pomiarowe;

2) elementy obwodów elektrycznych: rezystory, cewki, kondensatory, odbiorniki mocy czynnej;

3) przewody elektryczne, kable, bezpieczniki;

4) elementy instalacji elektrycznych, elementy elektroniczne;

5) modele wzmacniaczy i generatorów;

6) układy scalone;

7) przekroje maszyn elektrycznych.

Pracownia komputerowa powinna być wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów);

2) drukarkę;

3) pakiet programów biurowych;

4) programy użytkowe dotyczące wspomagania projektowania, organizacji i zarządzania eksploatacją środków trwałych, dokumentowania wielkości wydobycia, aktualizacji robót górniczych i prognozowania zagrożeń.

W warsztatach szkolnych powinny znajdować się następujące stanowiska:

1) do obróbki ręcznej;

2) do obróbki mechanicznej, plastycznej, cieplnej;

3) do spawania;

4) kontroli jakości.

Warsztaty szkolne powinny być wyposażone w narzędzia i przyrządy pomiarowe.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych, w centrach kształcenia praktycznego, w przedsiębiorstwach górnictwa odkrywkowego.

Załącznik nr 3

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MONTER INSTALACJI GAZOWYCH

SYMBOL CYFROWY 713[07]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) klasyfikować budynki według różnych kryteriów;

2) posługiwać się dokumentacją techniczną, normami i instrukcjami w zakresie wykonywanych zadań zawodowych;

3) czytać, analizować i interpretować rysunki techniczne instalacji gazowych;

4) wykonywać szkice elementów instalacji gazowych;

5) posługiwać się przyrządami pomiarowymi;

6) wykonywać szkice inwentaryzacyjne;

7) organizować, użytkować i likwidować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami technologicznymi, przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

8) dobierać, użytkować i konserwować narzędzia oraz sprzęt do montażu instalacji gazowych;

9) dobierać elementy instalacji gazowych do określonych prac monterskich;

10) montować elementy instalacji gazowej zgodnie zobowiązującymi normami oraz warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót;

11) podłączać do instalacji urządzenia pomiarowe, sygnalizacyjne i zabezpieczające;

12) wykonywać przyłącza gazowe;

13) przeprowadzać próby szczelności instalacji;

14) przygotowywać wykonane instalacje do odbioru technicznego;

15) dokonywać obmiaru robót;

16) dokonywać rozliczeń materiałów, pracy sprzętu oraz robocizny;

17) wykonywać konserwacje, regulacje oraz naprawy instalacji gazowych;

18) sprawdzać szczelność użytkowanych instalacji gazowych;

19) lokalizować i usuwać awarie eksploatowanych instalacji gazowych;

20) korzystać z urządzeń, wyposażenia i zaplecza techniczno-socjalnego terenu budowy;

21) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

22) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

23) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

24) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

25) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

26) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

27) korzystać z różnych źródeł informacji;

28) prowadzić działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter instalacji gazowych powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) wykonywania bruzd i otworów w murach oraz innych prac pomocniczych;

2) montażu instalacji i urządzeń gazowych;

3) podłączania do instalacji gazowych urządzeń pomiarowych, sygnalizacyjnych i zabezpieczających;

4) przeprowadzania prób szczelności wykonanych instalacji,

5) przygotowania instalacji do odbioru technicznego;

6) wykonywania konserwacji i napraw instalacji gazowych;

7) demontażu instalacji i urządzeń gazowych;

8) wykonywania przyłączy gazowych łączących instalacje w budynkach z sieciami gazowymi;

9) wykonywania termicznych i przeciwwilgociowych izolacji przewodów.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) podstawy budownictwa;

2) technologia robót instalacyjnych;

3) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: PODSTAWY BUDOWNICTWA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się podstawową terminologią budowlaną;

2) rozpoznawać rodzaje budynków oraz określać ich przeznaczenie;

3) rozpoznawać elementy budynku i określać ich funkcje;

4) określać konstrukcje i technologie wykonania budynków;

5) określać rodzaje gruntów budowlanych;

6) określać zasady organizacji stanowiska pracy oraz zagospodarowania terenu budowy;

7) określać właściwości materiałów budowlanych, instalacyjnych i izolacyjnych;

8) rozróżniać instalacje budowlane i określać ich funkcje;

9) określać zasady magazynowania, składowania i transportowania materiałów budowlanych, instalacyjnych i izolacyjnych;

10) określać zasady wykonywania robót murarskich, betoniarskich, tynkarskich i malarskich związanych z montażem instalacji gazowych;

11) sporządzać rysunki figur i brył geometrycznych;

12) wymiarować i opisywać rysunki techniczne;

13) stosować zasady wykonywania przekrojów, rzutów prostokątnych i aksonometrycznych;

14) sporządzać schematy instalacji gazowych;

15) sporządzać szkice elementów i urządzeń instalacji gazowych;

16) odczytywać oznaczenia graficzne na rysunkach;

17) rozróżniać rodzaje i elementy dokumentacji technicznej;

18) posługiwać się dokumentacją techniczną projektów budowlanych oraz instalacji gazowych;

19) posługiwać się podstawowym sprzętem pomiarowym;

20) wykonywać przedmiary i obmiary robót;

21) sporządzać rysunki inwentaryzacyjne.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) ogólne wiadomości z zakresu budownictwa;

2) elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynków;

3) grunty budowlane;

4) teren budowy i jego organizacja;

5) materiały budowlane, instalacyjne i izolacyjne;

6) instalacje budowlane;

7) magazynowanie, składowanie i transport materiałów budowlanych, instalacyjnych i izolacyjnych;

8) pomocnicze roboty murarskie, betoniarskie, tynkarskie, malarskie;

9) figury i bryły geometryczne;

10) zasady wymiarowania rysunków;

11) przekroje rysunkowe;

12) rzutowanie prostokątne i aksonometryczne;

13) rysunek odręczny i schematyczny;

14) oznaczenia graficzne elementów budowlanych i instalacyjnych;

15) rodzaje i elementy dokumentacji technicznej;

16) dokumentacja techniczna instalacji gazowych;

17) elementy miernictwa instalacyjnego;

18) przedmiary i obmiary robót;

19) rysunek inwentaryzacyjny.

BLOK: TECHNOLOGIA ROBÓT INSTALACYJNYCH

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać właściwości paliw gazowych;

2) określać warunki i sposoby magazynowania paliw gazowych;

3) organizować, użytkować i likwidować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami technologicznymi, przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

4) dobierać materiały i uzbrojenie do montażu instalacji gazowych;

5) dobierać, użytkować i konserwować narzędzia oraz sprzęt do ręcznego i mechanicznego wykonywania prac monterskich;

6) montować przewody i uzbrojenie instalacji gazowych zgodnie z warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót;

7) montować urządzenia zabezpieczające, sygnalizacyjne i kontrolno-pomiarowe;

8) montować urządzenia gazowe;

9) montować instalacje na gaz płynny;

10) przeprowadzać próby szczelności wykonanych instalacji;

11) przygotowywać instalację do odbioru technicznego;

12) wykonywać roboty murarskie i tynkarskie związane z montażem instalacji;

13) montować przyłącza gazowe łączące instalacje w budynku z siecią gazową;

14) sporządzać obmiary wykonanych robót instalacyjnych;

15) rozliczać podstawowe i pomocnicze materiały instalacyjne;

16) sporządzać kosztorysy robót;

17) wykonywać konserwację i naprawy instalacji i urządzeń gazowych;

18) lokalizować i usuwać awarie eksploatowanych instalacji gazowych;

19) demontować elementy instalacji gazowych;

20) przestrzegać zaleceń Urzędu Dozoru Technicznego dotyczących bezpiecznego funkcjonowania maszyn i urządzeń.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) paliwa gazowe, ich właściwości i magazynowanie;

2) organizacja, użytkowanie i likwidacja stanowiska pracy;

3) materiały, uzbrojenie i urządzenia stosowane do montażu instalacji gazowych;

4) narzędzia i sprzęt stosowane do montażu instalacji i urządzeń gazowych;

5) roboty pomocnicze związane z montażem instalacji gazowych;

6) montaż przewodów i uzbrojenia instalacji gazowej;

7) urządzenia gazowe;

8) montaż urządzeń gazowych;

9) instalacje na gaz płynny;

10) próby szczelności instalacji gazowej;

11) odbiór techniczny instalacji;

12) eksploatacja, konserwacja i naprawy instalacji i urządzeń gazowych;

13) przyłącza gazowe;

14) demontaż instalacji i urządzeń gazowych;

15) zalecenia Urzędu Dozoru Technicznego dotyczące bezpiecznego funkcjonowania maszyn i urządzeń.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) interpretować podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

3) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

4) sporządzać dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa budowlane;

6) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

7) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

8) przestrzegać przepisów prawa budowlanego, podatkowego i bankowego;

9) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

10) dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy;

11) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

12) komunikować się i współpracować w zespole;

13) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

14) podejmować decyzje;

15) doskonalić umiejętności zawodowe;

16) korzystać z różnych źródeł informacji;

17) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) dokumenty dotyczące zatrudnienia;

3) podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej;

4) funkcjonowanie przedsiębiorstw budowlanych;

5) prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy;

6) bezpieczeństwo i higiena pracy;

7) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

8) wybrane przepisy prawa budowlanego, podatkowego i bankowego;

9) elementy ergonomii;

10) środki ochrony indywidualnej;

11) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

12) zasady i metody komunikowania się;

13) elementy socjologii i psychologii pracy;

14) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Podstawy budownictwa	20
Technologia robót instalacyjnych	50
Podstawy działalności zawodowej	10
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) pracownia ogólnobudowlana;

2) pracownia rysunku technicznego;

3) pracownia komputerowa;

4) warsztaty szkolne.

Pracownia ogólnobudowlana powinna być wyposażona w:

1) próbki materiałów i wyrobów budowlanych;

2) próbki materiałów i wyrobów stosowanych w instalacjach gazowych;

3) modele instalacji gazowych;

4) przyrządy pomiarowe;

5) narzędzia i przyrządy do trasowania;

6) środki ochrony indywidualnej;

7) dokumentacje architektoniczno-budowlane;

8) normy PN-ISO, ISO;

9) instrukcje wykonania robót.

Pracownia rysunku technicznego powinna być wyposażona w:

1) stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);

2) modele figur i brył geometrycznych;

3) dokumentacje architektoniczno-budowlane oraz instalacyjne;

4) normy PN-ISO, ISO, dotyczące zasad sporządzania rysunków technicznych;

5) instrukcje technologiczne;

6) katalogi nakładów rzeczowych oraz cenniki materiałów budowlanych.

Pracownia komputerowa powinna być wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów);

2) oprogramowanie użytkowe.

W warsztatach szkolnych powinny znajdować się następujące stanowiska:

1) do ręcznej i mechanicznej obróbki rur;

2) do montażu instalacji i urządzeń gazowych.

Warsztaty szkolne powinny być wyposażone w:

1) narzędzia i sprzęt do robót instalacyjnych;

2) narzędzia i przyrządy do trasowania;

3) sprzęt mierniczy;

4) przyrządy pomiarowe;

5) rury i kształtki do montażu instalacji gazowych;

6) uzbrojenie instalacji gazowej;

7) materiały izolacyjne;

8) instrukcje obsługi maszyn, urządzeń i sprzętu;

9) katalogi i prospekty materiałów i wyrobów instalacyjnych, normy, aprobaty techniczne, certyfikaty jakości.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego, centrach kształcenia ustawicznego oraz przedsiębiorstwach zajmujących się montażem instalacji i urządzeń gazowych.

Załącznik nr 4

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MONTER INSTRUMENTÓW MUZYCZNYCH

SYMBOL CYFROWY 731[02]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) klasyfikować instrumenty muzyczne;

2) czytać rysunki techniczne elementów, podzespołów i zespołów konstrukcyjnych instrumentów muzycznych;

3) posługiwać się dokumentacją techniczną i technologiczną;

4) rozpoznawać i oceniać materiały do produkcji instrumentów muzycznych;

5) dobierać i przygotowywać materiały do produkcji instrumentów muzycznych;

6) posługiwać się szablonami i przyrządami kontrolno-pomiarowymi;

7) obsługiwać maszyny i urządzenia do produkcji instrumentów muzycznych;

8) dokonywać ręcznej i mechanicznej obróbki materiałów;

9) stosować automatyzację procesów technologicznych;

10) wykonywać elementy, podzespoły i zespoły konstrukcyjne instrumentów muzycznych;

11) dokonywać pasowania i montażu podzespołów i mechanizmów instrumentów muzycznych;

12) przygotowywać i nakładać powłoki lakiernicze;

13) oceniać jakość wykonanych instrumentów muzycznych;

14) wykonywać konserwację narzędzi, maszyn i urządzeń;

15) oceniać stan techniczny instrumentów muzycznych;

16) dokonywać napraw i renowacji instrumentów muzycznych;

17) rozpoznawać brzmienie instrumentów muzycznych;

18) dokonywać wstępnego strojenia instrumentów muzycznych;

19) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

20) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

21) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

22) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

23) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

24) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

25) korzystać z różnych źródeł informacji;

26) prowadzić działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter instrumentów muzycznych powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) wytwarzania, naprawy i renowacji instrumentów muzycznych;

2) doboru materiałów do produkcji, napraw i renowacji instrumentów muzycznych;

3) posługiwania się narzędziami ręcznymi i mechanicznymi oraz przyrządami pomiarowymi;

4) dokonywania oceny stanu technicznego instrumentów muzycznych;

5) wykonywania prac wykończeniowych i zdobniczych.

3. Zawód monter instrumentów muzycznych jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć produkcji:

1) instrumentów muzycznych strunowo-smyczkowych;

2) instrumentów muzycznych strunowo-szarpanych;

3) instrumentów muzycznych strunowo-klawiszowych;

4) instrumentów muzycznych dętych;

5) organów;

6) instrumentów muzycznych języczkowych, membranowych, samobrzmiących.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) technologiczny;

2) muzyczny;

3) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: TECHNOLOGICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać rysunki schematów i przekrojów elementów, podzespołów i zespołów konstrukcyjnych instrumentów muzycznych;

2) sporządzać szkice i rysunki techniczne;

3) wymiarować i opisywać rysunki techniczne;

4) posługiwać się dokumentacją techniczną;

5) klasyfikować i charakteryzować materiały do produkcji instrumentów muzycznych;

6) oceniać jakość materiałów do produkcji instrumentów muzycznych;

7) określać wymagania techniczne dotyczące materiałów stosowanych do produkcji instrumentów muzycznych;

8) rozpoznawać wady materiałów;

9) dobierać parametry suszenia drewna w suszarni;

10) dobierać i przygotowywać materiały do produkcji instrumentów muzycznych;

11) wykonywać operacje technologiczne związane z obróbką drewna, tworzyw drzewnych i metali;

12) wykonywać klejenie ręcznie i mechanicznie;

13) określać proces technologiczny montażu elementów, podzespołów i zespołów konstrukcyjnych instrumentów muzycznych;

14) dobierać obrabiarki i urządzenia do obróbki materiałów;

15) posługiwać się podstawowymi miernikami elektrycznymi;

16) dobierać zabezpieczenia ochronne maszyn i urządzeń;

17) stosować elementy automatyki w produkcji instrumentów muzycznych;

18) obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w procesie technologicznym;

19) przygotowywać prasy i urządzenia do montażu podzespołów i zespołów konstrukcyjnych instrumentów muzycznych;

20) obsługiwać prasy śrubowe i pneumatyczne oraz urządzenia do gięcia drewna;

21) dokonywać pasowania i łączenia podzespołów i zespołów konstrukcyjnych instrumentów muzycznych;

22) dokonywać montażu elementów obudowy instrumentów muzycznych;

23) określać budowę, zasady działania maszyn i urządzeń do szlifowania oraz polerowania powłok lakierniczych;

24) dobierać materiały do polerowania powierzchni instrumentów muzycznych;

25) przygotowywać materiały do nakładania powłok lakierniczych;

26) sporządzać politurę, wykonywać politurowanie;

27) oceniać jakość wykończenia powierzchni elementów, podzespołów i zespołów konstrukcyjnych;

28) oceniać stan techniczny instrumentów muzycznych;

29) dokonywać korekty klawiatury;

30) regulować współdziałanie mechanizmu i klawiatury;

31) oceniać stan techniczny starych instrumentów muzycznych;

32) dokonywać konserwacji i napraw elementów instrumentów muzycznych;

33) wykonywać konserwację maszyn i urządzeń;

34) oceniać jakość wykonanych instrumentów muzycznych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) rysunek techniczny;

2) dokumentacja techniczna i technologiczna;

3) podstawy materiałoznawstwa;

4) budowa makroskopowa i mikroskopowa materiałów;

5) materiały do produkcji instrumentów muzycznych;

6) ocena jakości materiałów stosowanych do produkcji instrumentów muzycznych;

7) wymagania techniczne dotyczące materiałów do produkcji instrumentów muzycznych;

8) suszenie drewna;

9) obróbka materiałów do produkcji instrumentów muzycznych;

10) operacje cięcia, strugania, klejenia, wiercenia, frezowania, szlifowania;

11) obróbka wstępna surowca;

12) maszynowa obróbka materiałów;

13) okleinowanie;

14) technologia montażu instrumentów muzycznych;

15) obrabiarki i urządzenia do obróbki materiałów;

16) podstawowe mierniki elektryczne;

17) instalacje elektryczne;

18) prasy;

19) urządzenia montażowe;

20) montaż elementów i mechanizmów instrumentów muzycznych;

21) przygotowanie powierzchni do lakierowania;

22) szlifowanie i polerowanie elementów obudowy;

23) lakierowanie elementów obudowy;

24) politurowanie;

25) ocena stanu technicznego instrumentów muzycznych;

26) korekta i montaż klawiatury;

27) regulacja mechanizmu;

28) konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych;

29) ocena jakości wyrobów.

BLOK: MUZYCZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) rozróżniać tony, dźwięki i szmery;

2) określać źródła oraz wyjaśniać mechanizm rozchodzenia się fal mechanicznych;

3) określać zjawiska odbicia, załamania i interferencji fal;

4) dobierać i stosować mikrofony i głośniki;

5) klasyfikować instrumenty muzyczne;

6) rozróżniać rodzaje i grupy instrumentów muzycznych;

7) charakteryzować budowę określonych instrumentów muzycznych;

8) rozpoznawać instrumenty klawiszowe i lutnicze;

9) określać sposób wydobywania dźwięku z instrumentu muzycznego;

10) rozróżniać barwę instrumentów muzycznych;

11) rozróżniać system dźwiękowy instrumentów samobrzmiących;

12) odczytywać metryczki instrumentów muzycznych;

13) wykonywać strojenie i korektę instrumentów muzycznych;

14) grać na instrumencie muzycznym.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) ruch falowy;

2) mikrofony i głośniki;

3) klasyfikacja instrumentów muzycznych;

4) instrumenty strunowo-smyczkowe: skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas;

5) instrumenty strunowo-szarpane: harfa, mandolina, gitara, cytra;

6) instrumenty strunowo-klawiszowe: monochord, polichord, klawikord, klawesyn, fortepian, pianino;

7) instrumenty dęte drewniane: flet, klarnet, saksofon, obój, rożek angielski, fagot;

8) instrumenty dęte blaszane: trąbka, kornet, waltornia, puzon, tuba basowa;

9) organy, ich budowa, zasady działania;

10) instrumenty języczkowe: harmonia, akordeon;

11) instrumenty membranowe: kotły, bębny, czelesta, ksylofon;

12) instrumenty samobrzmiące: talerze, gongi, dzwonki;

13) strojenie i korekta instrumentów muzycznych;

14) zasady muzyki i solfeżu.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) interpretować podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

3) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

4) sporządzać dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej;

5) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

6) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

7) dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy;

8) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

9) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

10) komunikować się i współpracować w zespole;

11) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

12) podejmować decyzje;

13) doskonalić umiejętności zawodowe;

14) korzystać z różnych źródeł informacji;

15) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) dokumenty dotyczące zatrudnienia;

3) podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej;

4) prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy;

5) bezpieczeństwo i higiena pracy;

6) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

7) elementy ergonomii;

8) środki ochrony indywidualnej;

9) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

10) zasady i metody komunikowania się;

11) elementy socjologii i psychologii pracy;

12) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) pracownia elektrotechniki;

2) pracownia technologii;

3) pracownia instrumentów muzycznych;

4) warsztaty szkolne.

Pracownia elektrotechniki powinna mieć instalację elektryczną przystosowaną do wykonywania ćwiczeń oraz stanowiska pomiarowe (jedno stanowisko dla trzech uczniów) wyposażone w:

1) prądnice;

2) silniki elektryczne;

3) transformatory;

4) mierniki elektryczne;

5) generatory prądu trójfazowego.

Pracownia technologii powinna być wyposażona w:

1) stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);

2) przybory rysunkowe;

3) modele rzutni prostokątnej;

4) modele figur, brył geometrycznych i przekrojów;

5) modele elementów instrumentów muzycznych;

6) dokumentację konstrukcyjną i technologiczną;

7) normy PN-ISO, ISO;

8) połączenia konstrukcyjne elementów i podzespołów instrumentów muzycznych;

9) okucia i galanterię stosowaną do budowy instrumentów muzycznych;

10) próbki różnych gatunków drewna;

11) próbki tworzyw drzewnych;

12) maszyny i urządzenia do ręcznej i mechanicznej obróbki materiałów;

13) schematy urządzeń do wykończania powierzchni instrumentów;

14) schematy linii produkcyjnych instrumentów muzycznych.

Pracownia instrumentów muzycznych powinna być wyposażona w:

1) modele instrumentów muzycznych;

2) tablice przedstawiające instrumenty muzyczne;

3) instrumenty muzyczne;

4) przekroje mechanizmów instrumentów muzycznych;

5) nagrania brzmienia instrumentów muzycznych.

W warsztatach szkolnych powinny znajdować się stanowiska do montażu elementów w podzespoły i zespoły konstrukcyjne instrumentów muzycznych (jedno stanowisko dla trzech uczniów).

Warsztaty szkolne powinny być wyposażone w:

1) stanowiska do montażu elementów w podzespoły i zespoły konstrukcyjne instrumentów muzycznych;

2) przyrządy pomiarowe;

3) narzędzia do ręcznej obróbki drewna;

4) maszyny i urządzenia do mechanicznej obróbki drewna;

5) narzędzia korektorskie.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych, przedsiębiorstwach produkujących instrumenty muzyczne oraz zakładach rzemieślniczych.

Załącznik nr 5

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MONTER SIECI KOMUNALNYCH

SYMBOL CYFROWY 713[03]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) posługiwać się projektami sieci komunalnych;

2) czytać mapy geodezyjne terenu;

3) czytać, analizować i interpretować rysunki techniczne sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych i gazowych;

4) czytać rysunki techniczne urządzeń do przepompowywania wody i ścieków, magazynowania i uzdatniania wody oraz rozdzielania czynnika grzejnego;

5) wykonywać szkice elementów sieci komunalnych;

6) posługiwać się przyrządami pomiarowymi;

7) organizować, użytkować i likwidować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami technologicznymi, przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

8) dobierać materiały, armaturę i urządzenia do rodzaju montowanych sieci;

9) użytkować i konserwować narzędzia, urządzenia oraz sprzęt do montażu sieci komunalnych;

10) wykonywać roboty ziemne związane z budową sieci komunalnych;

11) zabezpieczać ściany wykopów;

12) zabezpieczać i znakować miejsca wykonywanych robót ziemnych i związanych z budową sieci komunalnych;

13) montować elementy sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, ciepłowniczej i gazowej zgodnie z obowiązującymi normami oraz warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót;

14) montować urządzenia pomiarowe, sygnalizacyjne i zabezpieczające;

15) montować pompy oraz urządzenia do uzdatniania i magazynowania wody;

16) montować pompy do przepompowywania ścieków oraz urządzenia do ich oczyszczania;

17) montować urządzenia sieci gazowych;

18) montować rozdzielnie cieplne;

19) przeprowadzać próby szczelności wykonywanych sieci;

20) przygotowywać sieci do odbioru technicznego;

21) wykonywać prace związane z oznakowaniem uzbrojenia sieci;

22) lokalizować i usuwać awarie eksploatowanych sieci;

23) wykonywać przedmiary i obmiary robót;

24) dokonywać rozliczeń materiałów, pracy sprzętu oraz robocizny;

25) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

26) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

27) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

28) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

29) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

30) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

31) korzystać z różnych źródeł informacji;

32) prowadzić działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter sieci komunalnych powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) wykonywania wykopów w gruntach oraz zabezpieczania ścian wykopów;

2) montażu rurociągów i uzbrojenia sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych i gazowych;

3) przeprowadzania prób szczelności wykonanych odcinków sieci;

4) przygotowania sieci do odbioru technicznego;

5) wykonywania izolacji przewodów sieci komunalnych;

6) montażu urządzeń sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych i gazowych.

3. Zawód monter sieci komunalnych jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć:

1) sieci wodociągowych;

2) sieci kanalizacyjnych;

3) sieci ciepłowniczych;

4) sieci gazowych.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) podstawy budownictwa;

2) technologia montażu sieci;

3) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: PODSTAWY BUDOWNICTWA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się podstawową terminologią budowlaną;

2) rozpoznawać elementy budynku i określać ich funkcje;

3) określać konstrukcje i technologie wykonania budynków;

4) określać rodzaje gruntów budowlanych;

5) rozróżniać instalacje budowlane i określać ich funkcje;

6) charakteryzować rodzaje sieci komunalnych;

7) określać właściwości materiałów stosowanych do budowy sieci;

8) określać zasady magazynowania, składowania i transportowania materiałów do budowy sieci;

9) określać zasady wykonywania robót budowlanych: murarskich, betoniarskich i tynkarskich, związanych z budową sieci komunalnych;

10) określać zasady organizacji stanowiska pracy oraz zagospodarowania terenu budowy;

11) sporządzać rysunki figur i brył geometrycznych;

12) wymiarować i opisywać rysunki techniczne;

13) stosować zasady wykonywania przekrojów, rzutów prostokątnych i aksonometrycznych;

14) sporządzać schematy i profile sieci;

15) sporządzać szkice elementów i urządzeń sieci komunalnych;

16) odczytywać oznaczenia graficzne elementów sieci;

17) rozróżniać rodzaje i elementy dokumentacji technicznej;

18) czytać dokumentację i opisy techniczne sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych i gazowych;

19) posługiwać się mapami geodezyjnymi oraz dokumentacją budowy sieci;

20) posługiwać się sprzętem pomiarowym;

21) wykonywać przedmiary i obmiary robót;

22) sporządzać rysunki inwentaryzacyjne.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) ogólne wiadomości z zakresu budownictwa;

2) elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynków;

3) instalacje budowlane;

4) sieci komunalne;

5) materiały do budowy sieci komunalnych;

6) magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów do budowy sieci;

7) teren budowy i jego organizacja;

8) figury i bryły geometryczne;

9) wymiarowanie rysunków;

10) przekroje rysunkowe;

11) rzutowanie prostokątne i aksonometryczne;

12) rysunek odręczny i schematyczny;

13) oznaczenia graficzne elementów sieci;

14) rodzaje i elementy dokumentacji technicznej;

15) zasady posługiwania się dokumentacją techniczną sieci komunalnych;

16) mapy geodezyjne;

17) elementy miernictwa;

18) przedmiary i obmiary robót;

19) rysunek inwentaryzacyjny.

BLOK: TECHNOLOGIA MONTAŻU SIECI

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) organizować, użytkować i likwidować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami technologicznymi, przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

2) planować kolejność wykonywania prac montażowych na podstawie dokumentacji technicznej;

3) dobierać materiały i uzbrojenie do wykonania sieci komunalnych;

4) dobierać sprzęt i narzędzia do rodzaju prac montażowych;

5) zabezpieczać i znakować miejsca robót związanych z montażem, naprawą lub demontażem sieci komunalnych;

6) wykonywać wykopy pod rurociągi oraz zabezpieczać ściany wykopów;

7) wykonywać odwodnienia wykopów;

8) wykonywać przejścia rurociągów pod przeszkodami lub rurociągami innych sieci;

9) wykonywać roboty budowlane: murarskie, betoniarskie i tynkarskie, związane z budową sieci komunalnych;

10) montować rurociągi wodociągowe, kanalizacyjne, ciepłownicze i gazowe;

11) montować uzbrojenie sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych i gazowych;

12) montować urządzenia kontrolno-pomiarowe, zabezpieczające i sygnalizacyjne;

13) wykonywać płukanie, czyszczenie i dezynfekcję przewodów sieci;

14) montować pompy do wody i ścieków;

15) montować urządzenia do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków;

16) montować rozdzielnie ciepła;

17) wykonywać izolacje ciepłochronne rurociągów sieci cieplnych;

18) montować stacje redukcyjne gazu;

19) przeprowadzać próby szczelności wykonanych sieci;

20) przygotowywać sieci do odbioru technicznego;

21) sporządzać obmiary wykonanych robót;

22) rozliczać podstawowe i pomocnicze materiały stosowane do montażu sieci komunalnych;

23) wykonywać konserwację i naprawy przewodów sieci, uzbrojenia i urządzeń;

24) lokalizować i usuwać awarie eksploatowanych sieci komunalnych;

25) demontować i wymieniać uszkodzone elementy sieci;

26) przestrzegać zaleceń Urzędu Dozoru Technicznego dotyczących bezpiecznego funkcjonowania maszyn i urządzeń.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) organizacja stanowiska pracy;

2) materiały, uzbrojenie i urządzenia do wykonania sieci komunalnych;

3) narzędzia i sprzęt do montażu sieci;

4) oznakowanie i zabezpieczenie miejsca budowy sieci;

5) roboty ziemne;

6) zabezpieczanie ścian wykopów;

7) odwodnienia wykopów;

8) roboty pomocnicze związane z montażem sieci;

9) montaż przewodów i uzbrojenia sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych i gazowych;

10) pompownie wody i ścieków;

11) urządzenia do uzdatniania wody;

12) oczyszczalnie ścieków;

13) rozdzielnie ciepła;

14) izolowanie przewodów sieci cieplnych;

15) stacje redukcyjne gazu;

16) próby szczelności;

17) odbiór techniczny;

18) eksploatacja, konserwacja i naprawy sieci komunalnych;

19) demontaż przewodów sieci, uzbrojenia i urządzeń.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) interpretować podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

3) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

4) sporządzać dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej;

5) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa budowlane;

6) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

7) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

8) przestrzegać przepisów prawa budowlanego, podatkowego i bankowego;

9) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

10) dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy;

11) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

12) komunikować się i współpracować w zespole;

13) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

14) podejmować decyzje;

15) doskonalić umiejętności zawodowe;

16) korzystać z różnych źródeł informacji;

17) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) dokumenty dotyczące zatrudnienia;

3) podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej;

4) funkcjonowanie przedsiębiorstw budowlanych;

5) prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy;

6) bezpieczeństwo i higiena pracy;

7) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

8) wybrane przepisy prawa budowlanego, podatkowego i bankowego;

9) elementy ergonomii;

10) środki ochrony indywidualnej;

11) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

12) zasady i metody komunikowania się;

13) elementy socjologii i psychologii pracy;

14) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej)

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) pracownia rysunku technicznego;

2) pracownia technologiczna;

3) warsztaty szkolne.

Pracownia rysunku technicznego powinna być wyposażona w:

1) stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);

2) wzory znormalizowanego pisma technicznego;

3) modele figur i brył geometrycznych;

4) model rzutni prostokątnej;

5) plansze: schematy sieci i ich profile;

6) rysunki montażowe elementów sieci;

7) projekty techniczne sieci komunalnych;

8) normy PN-ISO, ISO, dotyczące zasad sporządzania rysunków technicznych.

Pracownia technologiczna powinna być wyposażona w:

1) rury i kształtki do montażu przewodów sieci komunalnych;

2) próbki materiałów ciepłochronnych;

3) próbki materiałów uszczelniających;

4) uzbrojenie sieci: zasuwy, zawory, manometry, termometry, odpowietrzniki, kompensatory;

5) pompy do przepompowywania wody i ścieków;

6) gazomierze, reduktory ciśnienia;

7) modele komór ciepłowniczych, przepompowni ścieków i stacji redukcyjnych;

8) dokumentacje techniczne sieci komunalnych;

9) normy PN-ISO, ISO, aprobaty techniczne, certyfikaty jakości.

W warsztatach szkolnych powinny znajdować się:

1) stanowiska do ręcznej i mechanicznej obróbki rur;

2) stanowiska do montażu przewodów sieci komunalnych.

Warsztaty szkolne powinny być wyposażone w:

1) materiały do montażu sieci komunalnych;

2) narzędzia i przyrządy do trasowania;

3) przyrządy pomiarowe;

4) instrukcje obsługi maszyn i urządzeń do montażu przewodów i uzbrojenia sieci komunalnych;

5) normy PN-ISO, ISO, aprobaty techniczne, certyfikaty jakości.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego, centrach kształcenia ustawicznego oraz w przedsiębiorstwach zajmujących się wykonywaniem i remontowaniem sieci komunalnych.

Załącznik nr 6

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE STOLARZ

SYMBOL CYFROWY 742[01]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) rozróżniać gatunki drewna oraz tworzywa drzewne;

2) dobierać drewno, tworzywa drzewne i materiały pomocnicze do wytwarzania wyrobów;

3) dokonywać ilościowej i jakościowej oceny sortymentów tartych, tworzyw drzewnych i innych materiałów produkcyjnych;

4) określać i stosować zasady transportu, składowania i magazynowania materiałów oraz wyrobów;

5) prowadzić procesy naturalnego i sztucznego suszenia drewna;

6) dobierać i stosować metody konserwacji i ochrony drewna;

7) stosować hydrotermiczną i plastyczną obróbkę drewna;

8) dobierać, eksploatować i konserwować narzędzia, obrabiarki i urządzenia stosowane w produkcji wyrobów stolarskich;

9) posługiwać się przyrządami pomiarowymi i sprawdzianami stosowanymi w procesie wytwarzania, interpretować wyniki pomiarów;

10) odczytywać rysunki techniczne, schematy, sporządzać szkice;

11) prowadzić obróbkę skrawaniem drewna i tworzyw drzewnych ręcznie i maszynowo;

12) wykonywać elementy konstrukcyjne z drewna i tworzyw drzewnych oraz połączenia;

13) wykonywać klejenie i oklejanie wyrobów stolarskich;

14) dobierać i stosować systemy montażu i okuwania wyrobów stolarskich oraz oceniać ich jakość;

15) określać i stosować techniki wykończania powierzchni drewna i tworzyw drzewnych;

16) wykonywać wyroby o różnorodnym przeznaczeniu, funkcji i konstrukcji;

17) obliczać zapotrzebowanie materiałowe, wykonywać kosztorysy prac;

18) ustalać parametry procesu technologicznego;

19) dokonywać jakościowej oceny wyrobów stolarskich;

20) prowadzić renowacje, naprawy i konserwacje wyrobów;

21) prowadzić racjonalną gospodarkę materiałami, narzędziami i energią;

22) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

23) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

24) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

25) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

26) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

27) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

28) korzystać z różnych źródeł informacji;

29) prowadzić działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie stolarz powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) wytwarzania wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych w systemie przemysłowym i warsztatowym;

2) składowania i klasyfikowania materiałów drzewnych i drewnopochodnych;

3) stosowania technologii wytwarzania zapewniających jakość i funkcjonalność wyrobów;

4) obsługi oraz konserwacji maszyn i urządzeń do obróbki drewna i tworzyw drzewnych;

5) oceniania sprawności technicznej maszyn i narzędzi stosowanych w procesie wytwórczym;

6) wykonywania napraw i renowacji wyrobów.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) podstawy procesów wytwórczych;

2) produkcja wyrobów stolarskich;

3) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: PODSTAWY PROCESÓW WYTWÓRCZYCH

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) rozróżniać gatunki drewna i określać ich przydatność do zadań produkcyjnych;

2) rozróżniać tworzywa drzewne i inne materiały oraz określać ich przydatność do wytwarzania wyrobów;

3) klasyfikować drewno i tworzywa drzewne zgodnie z obowiązującymi normami;

4) określać zapotrzebowanie materiałowe na zlecone do wykonania wyroby;

5) wykonywać kalkulacje kosztów wytwarzania wyrobów;

6) określać zasady składowania materiałów;

7) określać sposoby pakowania i magazynowania wyrobów;

8) określać zasady gospodarowania materiałami i energią;

9) określać wpływ na środowisko szkodliwych czynników związanych z produkcją wyrobów stolarskich;

10) rozpoznawać typy konstrukcji wyrobów i połączeń elementów;

11) określać czynniki wpływające na konstrukcję wyrobu;

12) określać techniczne, technologiczne i użytkowe właściwości konstrukcji;

13) odczytywać rysunki wyrobów stolarskich oraz dokumentację techniczną;

14) wykonywać szkice i rysunki techniczne;

15) sporządzać dokumentację techniczną wyrobów stolarskich;

16) dobierać okucia, łączniki i akcesoria do wyrobów;

17) stosować zasady funkcjonalności i estetyki wyrobu;

18) rozróżniać narzędzia, określać zasady przygotowania ich do pracy;

19) charakteryzować maszyny i zespoły maszyn;

20) określać zasady konserwacji maszyn i narzędzi;

21) rozróżniać i stosować przyrządy pomiarowo-kontrolne, interpretować wyniki pomiarów;

22) korzystać z norm, literatury technicznej i innych źródeł informacji;

23) charakteryzować procesy produkcyjne wyrobów stolarskich;

24) dobierać materiały do wykonania wyrobu;

25) ustalać proces technologiczny wykonania wyrobu;

26) określać metody suszenia i zabezpieczania drewna;

27) dobierać narzędzia do ręcznej obróbki drewna i tworzyw drzewnych;

28) dobierać obrabiarki i narzędzia do maszynowej obróbki skrawaniem;

29) dobierać metody hydrotermicznej i plastycznej obróbki drewna;

30) określać parametry parzenia i warzenia drewna;

31) dobierać metody gięcia drewna i tworzyw drzewnych;

32) dobierać metody, urządzenia i materiały do procesów klejenia i oklejania;

33) określać parametry procesu klejenia i oklejania;

34) dobierać materiały, techniki i urządzenia do wykończania powierzchni elementów i wyrobów, określać parametry procesu;

35) oceniać systemy montażu i okuwania wyrobów;

36) określać kryteria oceny jakości procesu wytwarzania;

37) dobierać sposób pakowania i magazynowania;

38) charakteryzować urządzenia transportu międzyoperacyjnego.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) drewno i materiały drzewne;

2) tworzywa drzewne;

3) materiały niedrzewne;

4) konstrukcje wyrobów stolarskich;

5) rysunek techniczny;

6) dokumentacja techniczna wyrobów stolarskich;

7) łączniki, okucia i inne akcesoria;

8) połączenia elementów konstrukcyjnych z drewna i tworzyw drzewnych;

9) maszyny, podzespoły i zespoły maszyn;

10) narzędzia, maszyny, urządzenia, linie produkcyjne i gniazda obróbkowe;

11) konserwacja maszyn i narzędzi;

12) przyrządy pomiarowo-kontrolne;

13) proces technologiczny wytwarzania wyrobów stolarskich;

14) proces suszenia i konserwacji drewna;

15) narzędzia do obróbki ręcznej i maszynowej;

16) proces hydrotermicznej i plastycznej obróbki drewna;

17) technologia klejenia i oklejania;

18) technologia wykończania powierzchni;

19) zasady montażu, pakowania i transportu wyrobów.

BLOK: PRODUKCJA WYROBÓW STOLARSKICH

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) dokonywać operacji składowania i magazynowania materiałów;

2) wykonywać pomiary, obliczać ilość materiałów tartych i tworzyw drzewnych;

3) układać tarcicę do suszenia, kontrolować przebieg procesu suszenia;

4) zabezpieczać materiały drzewne przed wpływem czynników niszczących;

5) posługiwać się rysunkiem technicznym i dokumentacją technologiczną;

6) ustalać parametry wykonywanych operacji;

7) dokonywać manipulacji, trasowania drewna i tworzyw drzewnych;

8) dokonywać gięcia drewna i tworzyw drzewnych;

9) posługiwać się narzędziami do obróbki ręcznej;

10) przygotowywać i mocować narzędzia w maszynach i ręcznych narzędziach zmechanizowanych;

11) określać stopień zużycia narzędzi, prowadzić ich konserwację;

12) stosować oprzyrządowanie i urządzenia ochronne maszyn;

13) wykonywać obróbkę skrawaniem ręcznie i maszynowo;

14) wykonywać złącza i połączenia stolarskie;

15) stosować przyrządy i urządzenia pomiarowo-kontrolne oraz sprawdziany;

16) analizować i wykorzystywać wyniki pomiarów;

17) przygotowywać masy klejowe zgodnie z recepturami;

18) wykonywać operacje klejenia i oklejania elementów z drewna i tworzyw drzewnych;

19) przygotowywać powierzchnię elementów i wyrobów do wykończania;

20) przygotowywać materiały malarsko-lakiernicze;

21) obsługiwać urządzenia do nanoszenia materiałów malarsko-lakierniczych;

22) mocować okucia i akcesoria;

23) dokonywać montażu podzespołów, zespołów i wyrobów;

24) oceniać jakość wyrobu po kolejnych etapach procesu technologicznego;

25) wykorzystywać środki transportu wewnątrzwydziałowego;

26) pakować, magazynować oraz zabezpieczać wyroby na czas transportu.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) składowanie i magazynowanie materiałów;

2) wykonywanie pomiarów parametrów materiałów tartych i tworzyw drzewnych;

3) suszenie i konserwacja drewna;

4) manipulacja, trasowanie drewna i tworzyw drzewnych;

5) gięcie drewna i tworzyw drzewnych;

6) obróbka ręczna;

7) obróbka maszynowa;

8) wykonywanie złączy i połączeń stolarskich;

9) zastosowanie przyrządów i urządzeń pomiarowo-kontrolnych;

10) klejenie i oklejanie;

11) wykończanie powierzchni;

12) montaż, pakowanie, transport wyrobów.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) interpretować podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

3) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

4) sporządzać dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej;

5) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

6) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

7) organizować i zarządzać procesem produkcji;

8) dobierać technologię wytwarzania zapewniającą jakość i funkcjonalność wyrobu;

9) zarządzać jakością procesu produkcji;

10) określać koszty wytwarzania wyrobów oraz realizacji usług;

11) prowadzić dokumentację finansowo-księgową;

12) dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy;

13) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

14) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

15) komunikować się i współpracować w zespole;

16) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

17) podejmować decyzje;

18) doskonalić umiejętności zawodowe;

19) korzystać z różnych źródeł informacji;

20) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;

2) dokumenty dotyczące zatrudnienia;

3) podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej;

4) prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy;

5) bezpieczeństwo i higiena pracy;

6) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

7) proces produkcji;

8) jakość i funkcjonalność wyrobów;

9) koszty wytwarzania wyrobów i realizacji usług;

10) dokumentacja finansowo-księgowa;

11) elementy ergonomii;

12) środki ochrony indywidualnej;

13) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

14) zasady i metody komunikowania się;

15) elementy socjologii i psychologii pracy;

16) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Podstawy procesów wytwórczych	20
Produkcja wyrobów stolarskich	44
Podstawy działalności zawodowej	16
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) pracownia rysunku technicznego i konstrukcji;

2) pracownia maszyn i narzędzi;

3) pracownia materiałoznawstwa i technologii wytwarzania;

4) warsztaty szkolne.

Pracownia rysunku technicznego i konstrukcji powinna być wyposażona w:

1) stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);

2) modele figur i brył geometrycznych;

3) plansze i foliogramy przedstawiające:

a) zasady rzutowania,

b) zasady wymiarowania,

c) przekroje rysunkowe,

d) części maszyn,

e) połączenia stolarskie,

f) łączniki, okucia i akcesoria;

4) modele części, podzespołów oraz wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych;

5) modele i plansze przedstawiające:

a) podstawowe typy konstrukcji,

b) połączenia stolarskie,

c) opakowania mebli i stolarki budowlanej;

6) części maszyn i mechanizmów;

7) łączniki, okucia i akcesoria;

8) rysunki złożeniowe i wykonawcze:

a) wyrobów stolarskich,

b) części maszyn;

9) dokumentacje rysunkowe maszyn i podzespołów maszyn;

10) katalogi i prospekty:

a) mebli i wyrobów stolarki budowlanej,

b) okuć i akcesoriów.

Pracownia maszyn i narzędzi powinna być wyposażona w:

1) eksponaty, modele, schematy obrabiarek i urządzeń produkcyjnych;

2) części maszyn i mechanizmów;

3) narzędzia do obróbki ręcznej i maszynowej;

4) narzędzia i przyrządy pomiarowo-kontrolne;

5) elementy mebli, stolarki budowlanej i innych wyrobów;

6) przyrządy i uchwyty obróbkowe;

7) plansze i foliogramy przedstawiające:

a) rysunki techniczne, schematy części maszyn i mechanizmów,

b) rysunki ostrzy narzędzi,

c) parametry kątowe narzędzi;

8) filmy przedstawiające:

a) narzędzia i obrabiarki,

b) czynności nastawcze i obsługowe,

c) elementy bezpieczeństwa pracy;

9) katalogi, prospekty i materiały informacyjne przedsiębiorstw produkujących narzędzia, oprzyrządowanie, obrabiarki, urządzenia;

10) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi obrabiarek i urządzeń.

Pracownia materiałoznawstwa i technologii wytwarzania powinna być wyposażona w:

1) próbki:

a) materiałów drzewnych i niedrzewnych,

b) materiałów płytowych,

c) drewna z wadami,

d) oklein i obłogów,

e) drewna klejonego,

f) sklejki liściastej i iglastej,

g) taśm obrzeżowych,

h) laminatów wysokociśnieniowych,

i) barwników naturalnych i syntetycznych,

j) drewna i tworzyw drzewnych wykończonych powłokami lakierniczymi;

2) tablice, schematy i plansze przedstawiające:

a) fizyczne i mechaniczne właściwości drewna i tworzyw drzewnych,

b) znormalizowane wymiary sortymentów tarcic, oklein, sklejki,

c) procesy suszenia materiałów drzewnych,

d) przekroje typowych wyrobów stolarskich,

e) procesy technologiczne;

3) rysunki i modele stosów tarcicy;

4) listwy i elementy profilowe oraz akcesoria z tworzyw sztucznych;

5) łączniki, okucia metalowe i z tworzyw sztucznych;

6) plansze i katalogi:

a) mebli współczesnych i antyków,

b) wyrobów stolarki budowlanej, galanterii drzewnej, opakowań;

7) przekroje wyrobów stolarki budowlanej;

8) schematy procesów technologicznych wytwarzania mebli, stolarki budowlanej i innych wyrobów;

9) rysunki i tablice dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej;

10) narzędzia do obróbki ręcznej i maszynowej;

11) przyrządy kontrolno-pomiarowe;

12) normy PN-ISO, ISO;

13) instrukcje technologiczne i stanowiskowe;

14) aparaturę kontrolno-pomiarową do:

a) określania właściwości materiałów,

b) określania właściwości roztworów i powłok malarsko-lakierniczych;

15) sprawdziany do kontroli wymiarów oraz kształtów elementów i złączy.

W warsztatach szkolnych należy wyodrębnić działy:

1) obróbki ręcznej i montażu;

2) obróbki maszynowej;

3) klejami;

4) lakierni;

5) narzędziowni;

6) sterowania procesem wytwórczym;

7) kontroli technicznej.

Warsztaty szkolne powinny być wyposażone w:

1) instalację sprężonego powietrza;

2) instalację odwiórowywania;

3) strugnice stolarskie;

4) maszyny i narzędzia do obróbki drewna i tworzyw drzewnych;

5) oprzyrządowanie obróbkowe;

6) narzędzia i urządzenia montażowe;

7) narzędzia pomiarowe;

8) pilarki;

9) strugarki;

10) frezarki;

11) wiertarki;

12) dłutarki;

13) tokarki;

14) giętarki;

15) okleiniarki;

16) prasy;

17) szlifierki;

18) instrukcje stanowiskowe bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej;

19) próbki drewna i tworzyw drzewnych;

20) próbki drewna z wadami;

21) rysunki i modele stosów tarcicy,

22) próbki barwienia i wykończania powierzchni;

23) schematy procesów suszenia drewna;

24) tablice psychrometryczne;

25) rysunki i modele złącz stolarskich;

26) wzory okuć meblowych;

27) rysunki techniczne wyrobów stolarskich;

28) katalogi narzędzi, urządzeń i obrabiarek;

29) katalogi mebli, stolarki budowlanej i galanterii drzewnej;

30) normy PN-ISO, ISO, dotyczące materiałów i wyrobów stolarskich oraz stosowanych narzędzi, obrabiarek i urządzeń;

31) dokumentacje techniczne wyrobów stolarskich;

32) rysunki dotyczące przygotowania narzędzi do pracy;

33) schematy procesów technologicznych wytwarzania wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych;

34) filmy instruktażowe o tematyce dotyczącej produkcji mebli, stolarki budowlanej i galanterii drzewnej.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych oraz w przedsiębiorstwach produkujących meble, stolarkę budowlaną i galanterię drzewną.

Załącznik nr 7

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK HYDROLOG

SYMBOL CYFROWY 311[17]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) prowadzić pomiary oraz obserwacje zjawisk hydrologicznych i hydrogeologicznych wód powierzchniowych i podziemnych;

2) obsługiwać przyrządy stosowane w pracach hydrometrycznych;

3) wykonywać pomiary natężenia przepływu wody;

4) stosować metody opracowywania wyników pomiarów hydrologicznych według wytycznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW);

5) stosować metody analiz hydraulicznych koryt rzecznych według wytycznych IMiGW;

6) wykorzystywać wiedzę z zakresu hydrostatyki i hydrodynamiki;

7) wykonywać obliczenia hydrauliczne w korytach otwartych i w przewodach pod ciśnieniem;

8) wykonywać pomiary parametrów charakteryzujących budowlę hydrotechniczną;

9) wykonywać podstawowe pomiary geodezyjne, w tym pomiary spadku zwierciadła wody, pomiary sytuacyjno-wysokościowe budowli hydrotechnicznych;

10) oceniać stan techniczny urządzeń pomiarowych i kontrolnych;

11) sporządzać i obliczać równania bilansu wodnego;

12) organizować prace związane z budownictwem wodnym;

13) czytać rysunki i mapy, sporządzać schematy;

14) oceniać zgodność wybudowanych urządzeń i elementów budowlanych z dokumentacją techniczną;

15) zapewniać bezpieczeństwo pracownikom w przypadku wystąpienia powodzi, sztormu i innych zagrożeń;

16) wykonywać pomiary hydrometryczne na potrzeby budownictwa wodnego;

17) posługiwać się aktami prawnymi dotyczącymi gospodarki wodnej i ochrony środowiska wodnego;

18) posługiwać się oprogramowaniem użytkowym wspomagającym wykonywanie zadań zawodowych;

19) kalkulować koszty związane z prowadzeniem robót hydrotechnicznych;

20) posługiwać się językiem obcym w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

21) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

22) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

23) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

24) kierować zespołem pracowników;

25) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

26) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

27) korzystać z różnych źródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego;

28) planować działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik hydrolog powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) wykonywania pomiarów terenowych i laboratoryjnych oraz prowadzenia obserwacji zjawisk hydrologicznych;

2) wprowadzania danych z obserwacji hydrologicznych i pomiarów hydrometrycznych do Systemu Hydrologii IMiGW;

3) opracowywania wyników obserwacji i pomiarów;

4) udziału w opracowywaniu komunikatów, biuletynów, prognoz i ostrzeżeń przez jednostki organizacyjne państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej.

3. Zawód technik hydrolog jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć:

1) gospodarki wodnej;

2) budownictwa wodnego;

3) ochrony wód;

4) obsługi urządzeń i obiektów gospodarki wodnej.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) gospodarka i inżynieria wodna;

2) hydrologia, hydrometria i hydraulika;

3) pomiary hydrologiczne;

4) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: GOSPODARKA I INŻYNIERIA WODNA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się terminologią związaną z gospodarką wodną;

2) określać znaczenie i występowanie wody w przyrodzie;

3) charakteryzować strukturę, określać znaczenie gospodarki wodnej;

4) określać główne zadania, interpretować podstawowe prawa gospodarki wodnej;

5) określać możliwości wykorzystania wód powierzchniowych;

6) określać znaczenie ochrony wód przed zanieczyszczeniem;

7) określać zasady ochrony przeciwpowodziowej;

8) określać sposoby wykorzystania ścieków i osadów ściekowych;

9) charakteryzować założenia systemowego gospodarowania zasobami wodnymi;

10) określać cele i zasady gospodarki zlewniowej;

11) wykonywać podstawowe obliczenia statyczne i wytrzymałościowe budowli hydrotechnicznych;

12) sporządzać rysunki robocze dotyczące budowy i konserwacji posterunku pomiarowego;

13) klasyfikować grunty, charakteryzować metody badań rodzajów gruntów;

14) określać właściwości materiałów budowlanych stosowanych w budownictwie wodnym;

15) stosować zasady eksploatacji maszyn i urządzeń do robót ziemnych i budowlanych;

16) projektować i wykonywać budowle hydrotechniczne;

17) określać zasady projektowania wodociągów i kanalizacji;

18) określać zasady regulacji rzek i potoków;

19) projektować budowle regulacyjne;

20) projektować systemy melioracji wodnych;

21) stosować zasady eksploatacji budowli hydrotechnicznych;

22 korzystać z przepisów prawa i norm dotyczących gospodarki wodnej oraz ochrony wód;

23) posługiwać się dokumentacją techniczną, normami budowlanymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) założenia systemowej gospodarki wodnej;

2) podstawowe prawa gospodarki wodnej w zakresie gospodarowania zasobami wodnymi, ochrony wód przed zanieczyszczeniem, ochrony przed powodzią i skutkami innych klęsk żywiołowych oraz awarii technicznych;

3) gospodarka wodna w przemyśle, rolnictwie i leśnictwie;

4) gospodarka wodna w jednostkach osadniczych;

5) wykorzystanie wód powierzchniowych w transporcie i energetyce wodnej;

6) wykorzystanie wód dla celów rybactwa śródlądowego;

7) wykorzystanie wód dla celów sportowych i rekreacyjnych;

8) gospodarka wodna na zbiornikach retencyjnych, ochrona przeciwpowodziowa;

9) źródła zanieczyszczeń, metody ochrony zasobów wodnych;

10) gospodarcze wykorzystanie ścieków i osadów ściekowych;

11) zasoby wodne i sposoby ich określania;

12) planowanie i zarządzanie zlewniową gospodarką wodną;

13) podstawy budownictwa wodnego;

14) maszyny i urządzenia do robót ziemnych i budowlanych;

15) statyka, wytrzymałość materiałów i budowli;

16) jazy stałe i ruchome, zamknięcia jazowe;

17) zapory ziemne, betonowe i narzutowe;

18) klasyfikacja gruntów, metody badań;

19) kanały, rurociągi, wodociągi, kanalizacja;

20) systemy regulacji rzek i potoków;

21) budowle regulacyjne, zabudowa rzek i potoków górskich;

22) podstawy melioracji wodnych;

23) eksploatacja budowli hydrotechnicznych;

24) organizacja robót oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

BLOK: HYDROLOGIA, HYDROMETRIA I HYDRAULIKA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wykorzystywać wiedzę z zakresu hydrologii kontynentalnej i oceanografii do realizacji zadań zawodowych;

2) określać fizyczne i chemiczne właściwości wód naturalnych;

3) określać zasady prognozowania zjawisk hydrologicznych na wodach śródlądowych;

4) określać metody badań zjawisk hydrologicznych oraz sposoby opracowywania materiałów obserwacyjno-pomiarowych;

5) charakteryzować zjawiska zachodzące w środowisku morskim;

6) stosować metody opracowywania prognoz hydrologicznych;

7) klasyfikować zjawiska hydrologiczne i hydrogeologiczne wód powierzchniowych i podziemnych;

8) stosować metody pomiaru stanów wód powierzchniowych;

9) prognozować wezbrania, powodzie i niżówki;

10) obliczać przepływ wody;

11) posługiwać się metodami obliczeń wyników pomiaru stanów wody, natężenia przepływu, temperatury wody, rumowiska unoszonego;

12) sporządzać bilanse wodne;

13) posługiwać się metodami analiz elementów hydraulicznych koryt rzecznych podczas

14) interpretować podstawowe prawa fizyczne z zakresu hydrostatyki i hydrodynamiki;

15) obliczać przepływ wody w korytach otwartych i przewodach pod ciśnieniem;

16) charakteryzować rodzaje ruchu cieczy w korytach otwartych i przewodach pod ciśnieniem;

17) charakteryzować ruch wód podziemnych;

18) wykorzystywać programy komputerowe do opracowywania wyników badań oraz wykonywania rysunków technicznych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) obieg wody w przyrodzie;

2) elementy oceanografii;

3) właściwości fizyczne i chemiczne wód naturalnych;

4) elementy hydrografii;

5) zjawiska lodowe na wodach śródlądowych;

6) zarastanie koryt rzecznych;

7) opady atmosferyczne;

8) stany wody;

9) wodowskazy, dokumentacja posterunku wodowskazowego;

10) obliczanie przepływu w przekrojach kontrolnych i niekontrolowanych;

11) bilans wodny i jego elementy składowe;

12) wezbrania, powodzie, niżówki;

13) prognozy hydrologiczne;

14) obserwacje hydrometryczne;

15) hydrostatyka;

16) zasady ruchu wody;

17) obliczanie natężenia przepływu wody w korytach otwartych;

18) wypływ cieczy przez otwory;

19) przelewy;

20) ruch wód podziemnych;

21) opracowywanie wyników badań z wykorzystaniem programów komputerowych;

22) komputerowe i odręczne sporządzanie rysunków technicznych.

BLOK: POMIARY HYDROLOGICZNE

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać zasady funkcjonowania sieci hydrologicznej;

2) wyjaśniać zasady lokalizacji punktów sieci pomiarowo-obserwacyjnej oraz przekrojów hydrometrycznych;

3) określać budowę oraz zastosowanie zestawów pomiarowych;

4) instalować przyrządy pomiarowe;

5) wykonywać kalibrację przyrządów;

6) dobierać metody i sprzęt do wykonania pomiarów w określonych warunkach;

7) posługiwać się mapami geodezyjnymi;

8) wykonywać pomiary sytuacyjne i wysokościowe;

9) wykonywać pomiary głębokości, natężenia przepływu wody, temperatury, poziomu wód gruntowych, parowania i opadów;

10) wykonywać zdjęcia fotogrametryczne do ustalania kształtu i położenia terenów i obiektów;

11) sprawdzać i rektyfikować przyrządy w warunkach polowych;

12) opracowywać i interpretować wyniki badań.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) pomiary hydrologiczne i hydrogeologiczne wód powierzchniowych i podziemnych;

2) lokalizacja punktów pomiarowych;

3) zakres pomiarów i ich częstotliwość;

4) pomiary sytuacyjne i wysokościowe;

5) zarys fotogrametrii;

6) prace geodezyjne wykonywane w hydrotechnice;

7) posługiwanie się mapą i planem;

8) obserwacje wodowskazowe;

9) pomiary głębokości i temperatury wody, poziomu wód gruntowych, parowania i opadów;

10) pomiary natężenia przepływu wody;

11) zasady opracowywania wyników pomiarów.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wyjaśniać mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej;

2) rozróżniać formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw;

3) sporządzać budżet i planować rozwój przedsiębiorstwa;

4) opracowywać plan marketingowy;

5) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

6) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

7) sporządzać dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej;

8) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy,

9) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

10) stosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej;

11) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

12) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

13) określać wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność pracy;

14) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

15) prowadzić negocjacje;

16) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

17) podejmować decyzje;

18) korzystać z obcojęzycznych źródeł informacji, dokumentacji technicznej, norm, katalogów oraz oprogramowania użytkowego;

19) organizować doskonalenie zawodowe pracowników;

20) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) gospodarka rynkowa;

2) formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw;

3) analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie;

4) struktura budżetu przedsiębiorstwa;

5) plan rozwoju przedsiębiorstwa;

6) strategie marketingowe;

7) metody poszukiwania pracy;

8) dokumenty dotyczące zatrudnienia;

9) podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej;

10) prawo pracy i prawo działalności gospodarczej;

11) bezpieczeństwo i higiena pracy;

12) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

13) elementy ergonomii;

14) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

15) elementy fizjologii i higieny pracy;

16) zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy;

17) zasady i metody komunikowania się;

18) elementy socjologii i psychologii pracy;

19) źródła informacji zawodowej i oprogramowanie użytkowe w języku obcym;

20) formy doskonalenia zawodowego;

21) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej)

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) pracownia aparatury pomiarowej;

2) pracownia analiz jakości wody;

3) pracownia hydrauliki;

4) pracownia komputerowa.

Pracownia aparatury pomiarowej powinna być wyposażona w:

1) aparaturę, sprzęt oraz przyrządy do badań hydrologicznych;

2) modele budowli wodnych oraz przekrojów koryt rzecznych;

3) atlasy hydrograficzne oraz atlasy chmur;

4) mapy fizyczne, hydrograficzne, mapy plastyczne;

5) modele matematyczne i operaty prognoz;

6) roczniki hydrologiczne, opadowe, stanów wód gruntowych;

7) tablice poglądowe przedstawiające:

a) przyrządy i urządzenia stosowane w pracach hydrometrycznych,

b) ultradźwiękowy system pomiaru prędkości wody w rzece;

8) filmy dydaktyczne z zakresu hydrologii, gospodarki i inżynierii wodnej;

9) czasopisma i literaturę naukowo-techniczną z zakresu hydrologii, gospodarki i inżynierii wodnej.

Pracownia analiz jakości wody powinna być wyposażona w:

1) aparaturę i sprzęt do analiz jakości wody;

2) odczynniki chemiczne;

3) normy dotyczące jakości wody i oczyszczania ścieków.

Pracownia hydrauliki powinna być wyposażona w:

1) urządzenia i aparaturę do badań hydraulicznych;

2) aparaturę i sprzęt do badań hydrometrycznych;

3) przybory rysunkowe;

4) wzory dokumentacji pomiarów;

5) nomogramy, wykresy, tablice, plansze dotyczące pomiarów.

Pracownia komputerowa powinna być wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów);

2) programy użytkowe;

3) drukarki, skaner, ploter.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach szkolnych, stacjach hydrometeorologicznych, Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz w podmiotach, których działalność dotyczy gospodarki lub inżynierii wodnej.

Załącznik nr 8

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK INSTRUMENTÓW MUZYCZNYCH

SYMBOL CYFROWY 311[18]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) klasyfikować instrumenty muzyczne;

2) czytać i wykonywać rysunki techniczne elementów, podzespołów i zespołów konstrukcyjnych instrumentów muzycznych;

3) projektować instrumenty muzyczne;

4) posługiwać się dokumentacją techniczną i produkcyjną;

5) oceniać i kwalifikować materiały do produkcji określonych instrumentów muzycznych;

6) oceniać jakość materiałów, posługiwać się normami;

7) wykonywać podstawowe operacje technologiczne związane z obróbką drewna, tworzyw sztucznych i metali;

8) organizować jednostkową, taśmową i wielkoseryjną produkcję instrumentów muzycznych zgodnie z procesem technologicznym;

9) dobierać obrabiarki i urządzenia do produkcji, napraw oraz konserwacji i renowacji instrumentów muzycznych;

10) obsługiwać obrabiarki;

11) obsługiwać aparaturę kontrolno-pomiarową;

12) obsługiwać urządzenia elektrotechniczne i sterowane automatycznie;

13) rozróżniać konstrukcje instrumentów muzycznych;

14) montować elementy obudowy instrumentów muzycznych;

15) wykończać powierzchnię instrumentów muzycznych;

16) dokonywać odbioru technicznego wykonanych instrumentów muzycznych;

17) grać na instrumentach muzycznych w podstawowym zakresie;

18) dokonywać strojenia i korekty instrumentów muzycznych;

19) posługiwać się urządzeniami elektronicznymi podczas strojenia instrumentów muzycznych;

20) zapisywać i odczytywać dźwięk na różnych urządzeniach;

21) dokonywać technicznej i artystycznej oceny instrumentów muzycznych;

22) określać akustykę pomieszczeń;

23) przeprowadzać kontrolę pomieszczeń do przechowywania instrumentów muzycznych;

24) określać warunki transportu instrumentów muzycznych;

25) planować i organizować wyposażenie warsztatu prowadzącego produkcję, konserwację i renowację instrumentów muzycznych;

26) posługiwać się językiem obcym w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

27) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

28) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

29) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

30) kierować zespołem pracowników;

31) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

32) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

33) korzystać z różnych źródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego;

34) prowadzić działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik instrumentów muzycznych powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) organizowania i nadzorowania procesu wytwarzania instrumentów muzycznych;

2) wykonywania operacji technologicznych;

3) strojenia, napraw i konserwacji instrumentów muzycznych;

4) sprawowania kontroli technicznej i artystycznej procesu produkcji instrumentów muzycznych.

3. Zawód technik instrumentów muzycznych jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć:

1) produkcji instrumentów strunowych: klawiszowych, smyczkowych, szarpanych;

2) produkcji instrumentów dętych drewnianych i blaszanych;

3) produkcji organów;

4) produkcji instrumentów języczkowych, membranowych, samobrzmiących i elektronicznych.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) technologiczny;

2) muzyczny;

3) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: TECHNOLOGICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać i sporządzać rysunki techniczne podzespołów oraz zespołów konstrukcyjnych instrumentów muzycznych;

2) oznaczać tolerancję, odchyłki graniczne oraz chropowatość powierzchni;

3) projektować elementy, podzespoły i zespoły konstrukcyjne instrumentów muzycznych;

4) określać właściwości materiałów i półfabrykatów do produkcji instrumentów muzycznych;

5) oceniać jakość materiałów do produkcji instrumentów muzycznych;

6) określać i rozpoznawać wady surowców;

7) ustalać warunki składowania i magazynowania materiałów i półfabrykatów;

8) dobierać środki transportu;

9) określać rodzaj i zakres produkcji instrumentów muzycznych w poszczególnych działach produkcyjnych przedsiębiorstwa;

10) planować wyposażenie stanowisk pracy w maszyny, urządzenia i przyrządy;

11) dobierać materiały o określonych parametrach technicznych do produkcji instrumentów muzycznych;

12) posługiwać się miernikami elektrycznymi;

13) dobierać i obsługiwać maszyny i urządzenia elektryczne;

14) obsługiwać urządzenia automatycznej kontroli i sterowania procesem produkcji;

15) dobierać urządzenia zabezpieczające;

16) obsługiwać aparaturę kontrolno-pomiarową;

17) wykonywać operacje technologiczne związane z obróbką drewna i metali;

18) wykonywać operacje na obrabiarkach skrawających;

19) stosować sprawdziany i szablony w procesie montażu elementów instrumentów muzycznych;

20) dobierać złącza do rodzaju materiału i konstrukcji wyrobu;

21) montować elementy instrumentów;

22) montować obudowę instrumentów;

23) montować mechanizmy do obudowy instrumentów;

24) korygować współdziałanie elementów instrumentu;

25) wykończać powierzchnię wyrobu;

26) dokonywać strojenia instrumentów;

27) ustalać normatyw zapasów podzespołów i zespołów w cyklu produkcyjnym;

28) opracowywać kalkulacyjną kartę wyrobu;

29) sprawować nadzór techniczny i artystyczny nad procesem produkcji instrumentów muzycznych;

30) opracowywać harmonogram prac związanych z budową wzorca instrumentu muzycznego;

31) oceniać stan instrumentów muzycznych przed renowacją i naprawą;

32) sporządzać opis techniczny instrumentu muzycznego przekazanego do renowacji;

33) dokonywać napraw i renowacji uszkodzonych instrumentów muzycznych;

34) oceniać jakość wykonania instrumentów muzycznych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) rysunek techniczny;

2) projektowanie elementów, podzespołów i zespołów konstrukcyjnych instrumentów muzycznych;

3) właściwości materiałów i półfabrykatów;

4) ocena jakości materiałów i półfabrykatów;

5) wady surowców;

6) magazynowanie surowców i półfabrykatów;

7) środki transportu;

8) produkcja instrumentów muzycznych;

9) wyposażenie stanowisk pracy;

10) mierniki elektryczne;

11) budowa i działanie maszyn i urządzeń elektrycznych;

12) budowa, eksploatacja i konserwacja urządzeń, obrabiarek i maszyn specjalistycznych;

13) urządzenia regulacji i automatyki;

14) urządzenia zabezpieczające i kontrolno-pomiarowe;

15) obsługa obrabiarek;

16) dokumentacja technologiczna i produkcyjna;

17) technologia wytwarzania instrumentów muzycznych;

18) konstrukcje instrumentów muzycznych, wymagania techniczne;

19) obróbka materiałów do budowy instrumentów muzycznych;

20) obróbka ręczna i mechaniczna drewna i metali;

21) montaż instrumentów muzycznych;

22) obróbka wykończeniowa powierzchni instrumentów muzycznych;

23) strojenie i intonacja instrumentów muzycznych;

24) korekta instrumentów muzycznych;

25) karta kalkulacyjna wyrobu;

26) nadzór techniczny i artystyczny nad produkcją instrumentów muzycznych;

27) budowa wzorca instrumentu muzycznego;

28) renowacja i naprawa instrumentów muzycznych.

BLOK: MUZYCZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) stosować notację muzyczną;

2) określać kadencję muzyczną;

3) wydobywać dźwięki różną artykulacją;

4) posługiwać się przebiegami rytmicznymi;

5) taktować;

6) grupować wartości rytmiczne w taktach;

7) rozróżniać gamy;

8) rozróżniać interwały i dudnienia w obrębie oktawy;

9) zapisywać interwały i rozwiązania dysonansów;

10) śpiewać gamy dur - moll w skali c¹ do c²;

11) rozróżniać rodzaje oraz postacie trójdźwięków i czterodźwięków;

12) zapisywać nieskomplikowane przykłady muzyczne ze słuchu;

13) śpiewać trójdźwięki i czterodźwięki na wszystkich stopniach gamy;

14) czytać a vista teksty muzyczne i utwory instrumentalne;

15) stosować zasady chromatyki i enharmonii;

16) rozróżniać i określać tempo i dynamikę utworu;

17) określać elementy dzieła muzycznego;

18) określać znaczenie pojęć: tonacja, faktura i budowa formalna;

19) rozróżniać muzykę homofoniczną i polifoniczną;

20) rozróżniać formy muzyczne wokalne i instrumentalne;

21) analizować utwór pod względem stylu, formy i harmonii;

22) rozróżniać brzmienie i barwę dźwięku instrumentów muzycznych;

23) rozpoznawać system i skalę dźwiękową instrumentów samobrzmiących;

24) określać stan techniczny instrumentu muzycznego;

25) posługiwać się zróżnicowaną dynamiką muzyczną;

26) klasyfikować instrumenty muzyczne;

27) rozróżniać rodzaje instrumentów muzycznych;

28) określać budowę instrumentów muzycznych;

29) wydobywać dźwięki z instrumentów muzycznych określoną metodą;

30) wykorzystywać możliwości techniczne danego instrumentu muzycznego;

31) stosować określoną technikę gry na wybranym instrumencie muzycznym;

32) wykonywać utwory muzyczne w określonym tempie;

33) wykonywać ozdobniki muzyczne;

34) realizować frazę zgodnie z zapisem;

35) grać gamy, pasaże oraz czterodźwięki dur i moll do 7 znaków chromatycznych;

36) wykonywać utwory muzyczne o umiarkowanym stopniu trudności;

37) rozpoznawać dawne instrumenty muzyczne;

38) odczytywać metryczki instrumentów muzycznych;

39) określać producentów instrumentów muzycznych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) elementy notacji muzycznej;

2) akord, kadencja muzyczna;

3) rytm muzyczny;

4) metrum muzyczne;

5) interwał muzyczny;

6) skale, gamy, tonacje;

7) materiał dźwiękowy;

8) diatonika, chromatyka, enharmonia;

9) elementy dzieła muzycznego;

10) homofonia i polifonia;

11) formy muzyczne wokalne i instrumentalne;

12) analiza utworów muzycznych;

13) style muzyczne;

14) klasyfikacja instrumentów muzycznych;

15) instrumenty strunowe: smyczkowe, szarpane, klawiszowe;

16) instrumenty dęte drewniane i blaszane;

17) organy;

18) instrumenty języczkowe;

19) instrumenty membranowe;

20) instrumenty samobrzmiące;

21) instrumenty elektroniczne;

22) budowa instrumentów muzycznych;

23) brzmienie i barwa dźwięku instrumentów;

24) agogika i dynamika;

25) artykulacja i frazowanie;

26) technika gry na instrumentach;

27) historyczne instrumenty muzyczne;

28) producenci instrumentów.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wyjaśniać mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej;

2) rozróżniać formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw;

3) sporządzać budżet i planować rozwój przedsiębiorstwa;

4) opracowywać plan marketingowy;

5) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

6) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

7) sporządzać dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej;

8) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

9) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

10) stosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej;

11) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

12) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

13) określać wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność pracy;

14) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

15) prowadzić negocjacje;

16) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

17) podejmować decyzje;

18) korzystać z obcojęzycznych źródeł informacji, dokumentacji technicznej, norm, katalogów oraz oprogramowania użytkowego;

19) organizować doskonalenie zawodowe pracowników;

20) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) gospodarka rynkowa;

2) formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw;

3) analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie;

4) struktura budżetu przedsiębiorstwa;

5) plan rozwoju przedsiębiorstwa;

6) strategie marketingowe;

7) metody poszukiwania pracy;

8) dokumenty dotyczące zatrudnienia;

9) podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej;

10) prawo pracy i prawo działalności gospodarczej;

11) bezpieczeństwo i higiena pracy;

12) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

13) elementy ergonomii;

14) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

15) elementy fizjologii i higieny pracy;

16) zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy;

17) zasady i metody komunikowania się;

18) elementy socjologii i psychologii pracy;

19) źródła informacji zawodowej i oprogramowanie użytkowe w języku obcym;

20) formy doskonalenia zawodowego;

21) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
	Podbudowa programowa: gimnazjum	Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa zawód: monter instrumentów muzycznych	Podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum, uzupełniające liceum ogólnokształcące, technikum uzupełniające
Technologiczny	45	40	45
Muzyczny	25	30	25
Podstawy działalności zawodowej	10	10	10
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) pracownia rysunku technicznego;

2) pracownia elektrotechniki i automatyki;

3) pracownia materiałoznawstwa;

4) pracownia akustyki;

5) pracownia technologii;

6) pracownia instrumentoznawstwa i teorii muzyki;

7) pracownia obrabiarek i urządzeń;

8) pracownia gry na instrumencie;

9) warsztaty szkolne.

Pracownia rysunku technicznego powinna być wyposażona w:

1) stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);

2) przybory rysunkowe;

3) modele figur i brył geometrycznych;

4) modele elementów instrumentów muzycznych;

5) dokumentację konstrukcyjną;

6) normy PN-ISO, ISO.

Pracownia elektrotechniki i automatyki powinna mieć instalację elektryczną przystosowaną do wykonywania ćwiczeń oraz stanowiska pomiarowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów) wyposażone w:

1) prądnice;

2) silniki elektryczne;

3) transformatory;

4) mierniki elektryczne;

5) generatory prądu trójfazowego;

6) układy tranzystorowe;

7) elementy automatycznej regulacji przemysłowej: czujniki, siłowniki, zawory.

Pracownia materiałoznawstwa powinna być wyposażona w:

1) materiały do produkcji instrumentów muzycznych;

2) próbki materiałów o znormalizowanych wymiarach;

3) normy PN-ISO, ISO;

4) tablice i fazogramy dotyczące makroskopowej i mikroskopowej budowy materiałów.

Pracownia akustyki powinna być wyposażona w:

1) zasilacze;

2) wzmacniacze;

3) tłumiki;

4) filtry;

5) korektory;

6) ograniczniki;

7) systemy nagłaśniania;

8) mikrofony;

9) głośniki;

10) kamertony;

11) oscyloskop.

Pracownia technologii powinna być wyposażona w:

1) połączenia konstrukcyjne różnego typu;

2) okucia i galanterię stosowaną do budowy instrumentów muzycznych;

3) instrumenty muzyczne oraz ich elementy;

4) narzędzia do strojenia i regulacji;

5) narzędzia i urządzenia do obróbki materiałów;

6) normy PN-ISO, ISO.

Pracownia instrumentoznawstwa i teorii muzyki powinna być wyposażona w:

1) instrumenty muzyczne;

2) tablicę szkolną z pięciolinią;

3) kamertony;

4) metronom;

5) magnetofon;

6) odtwarzacz CD;

7) zestawy nagrań brzmienia instrumentów, tonów, szumów, dźwięków.

Pracownia obrabiarek i urządzeń powinna być wyposażona w:

1) części maszyn;

2) modele połączeń stosowanych w instrumentach muzycznych oraz sprzęgieł;

3) narzędzia, urządzenia i obrabiarki do produkcji instrumentów muzycznych;

4) schematy linii produkcyjnych instrumentów muzycznych;

5) normy PN-ISO, ISO.

Pracownia gry na instrumencie powinna być wyposażona w:

1) instrumenty muzyczne;

2) nuty;

3) metronom;

4) sprzęt odtwarzający;

5) nagrania różnych utworów.

Warsztaty szkolne powinny być wyposażone w:

1) stanowiska do montażu elementów w podzespoły i zespoły konstrukcyjne instrumentów muzycznych;

2) przyrządy pomiarowe;

3) narzędzia do ręcznej obróbki drewna;

4) maszyny i urządzenia do mechanicznej obróbki drewna;

5) narzędzia korektorskie.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych, przedsiębiorstwach produkujących instrumenty muzyczne oraz zakładach rzemieślniczych.

Załącznik nr 9

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK METEOROLOG

SYMBOL CYFROWY 311[23]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) rozpoznawać i charakteryzować elementy oraz zjawiska meteorologiczne;

2) dokonywać wyboru terenu do rozmieszczenia przyrządów meteorologicznych oraz prowadzenia pomiarów i obserwacji;

3) obsługiwać przyrządy i instrumenty meteorologiczne;

4) przeprowadzać analizy sytuacji pogodowych i synoptycznych;

5) opracowywać wyniki obserwacji zgodnie z instrukcją dla stacji i posterunków meteorologicznych;

6) korzystać z danych meteorologicznych i opracowań klimatologicznych, interpretować wyniki obserwacji;

7) wykorzystywać dane do meteorologicznej osłony lotnictwa;

8) obsługiwać urządzenia łączności meteorologicznej oraz urządzenia do przekazywania danych hydrologicznych i meteorologicznych;

9) wykorzystywać metody statystyczne w meteorologii;

10) posługiwać się rysunkiem technicznym;

11) posługiwać się aktami prawnymi dotyczącymi meteorologii, klimatologii i ochrony środowiska;

12) stosować zasady postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń środowiska;

13) posługiwać się oprogramowaniem użytkowym;

14) posługiwać się językiem obcym w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

15) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

16) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

17) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

18) kierować zespołem pracowników;

19) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

20) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

21) korzystać z różnych źródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego;

22) planować działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik meteorolog powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) prowadzenia pomiarów meteorologicznych;

2) prowadzenia obserwacji zjawisk meteorologicznych;

3) opracowywania, analizy i interpretacji wyników badań oraz obserwacji meteorologicznych;

4) przygotowywania i opracowywania danych meteorologicznych;

5) udziału w opracowywaniu prognoz i map synoptycznych;

6) prowadzenia badań hydrologicznych, opracowywania wyników badań;

7) prowadzenia pomiarów i obserwacji meteorologicznych na potrzeby lotnictwa i rolnictwa.

3. Zawód technik meteorolog jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć:

1) ochrony powietrza;

2) hydrologii i oceanologii;

3) gospodarki wodnej;

4) zarządzania środowiskiem.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) meteorologia i klimatologia;

2) oceanologia i hydrologia;

3) pomiary meteorologiczne;

4) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: METEOROLOGIA I KLIMATOLOGIA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać znaczenie oraz powiązania klimatologii i meteorologii;

2) określać budowę i skład atmosfery ziemskiej;

3) charakteryzować zjawiska i procesy zachodzące w atmosferze ziemskiej;

4) przedstawiać przestrzenny i czasowy rozkład procesów w atmosferze i ich wzajemne powiązania;

5) wyjaśniać pojęcia meteorologiczne, określać główne elementy meteorologiczne;

6) wyjaśniać antropogeniczne przyczyny efektu cieplarnianego, kwaśnych deszczów, niszczenia warstwy ozonowej i określać ich skutki;

7) stosować metody statystyczne do przygotowywania i opracowywania danych meteorologicznych na potrzeby klimatologii;

8) korzystać z danych klimatologicznych do opracowywania prognoz i ekspertyz;

9) określać zakres wykorzystania klimatologii stosowanej;

10) prowadzić pomiary i obserwacje niezbędne do oceny klimatu miasta, lasu, zbiornika wodnego;

11) klasyfikować typy pogody dla całego roku;

12) określać wpływ elementów meteorologicznych na organizm człowieka, zwierzęta i rośliny;

13) charakteryzować zjawiska meteorologiczne niekorzystne dla rolnictwa i leśnictwa;

14) posługiwać się specjalnymi kodami do rejestracji elementów i zjawisk meteorologicznych.

2.Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) meteorologia i klimatologia;

2) budowa i skład atmosfery;

3) czynniki fizyczne charakteryzujące stan atmosfery;

4) promieniowanie słoneczne, bilans promieniowania ziemi i atmosfery;

5) temperatura powierzchni ziemi i atmosfery;

6) ciśnienie atmosferyczne;

7) wiatr, jego elementy, pole wiatru;

8) parowanie z powierzchni wody i gleby;

9) wilgotność powietrza;

10) procesy adiabatyczne w atmosferze, stany równowagi powietrza;

11) kondensacja i sublimacja pary wodnej;

12) tworzenie się chmur i ich klasyfikacja;

13) hydrometeory, litometeory, fotometeory oraz elektrometeory;

14) zanieczyszczenie i radioaktywność atmosfery;

15) procesy klimatotwórcze;

16) promieniowanie słoneczne jako czynnik klimatotwórczy;

17) geograficzne czynniki klimatu;

18) mikroklimat, klimat lokalny;

19) wpływ podłoża i rzeźby terenu na klimat lokalny i mezoklimat;

20) zmiany, wahania i anomalie klimatu;

21) klimatologia stosowana: agroklimatologia, bioklimatologia, aeroklimatologia, klimatologia lotnicza;

22) metody opracowań klimatologicznych;

23) klimatologia synoptyczna;

24) agrometeorologia i agrometeorologiczna obsługa rolnictwa;

25) aerologia i jej znaczenie dla meteorologii synoptycznej i osłony meteorologicznej;

26) metody pomiarów aerologicznych;

27) radiometeorologia, satelity meteorologiczne;

28) nowoczesne systemy pomiarowe stosowane w meteorologii.

BLOK: OCEANOLOGIA I HYDROLOGIA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać cykl hydrologiczny;

2) charakteryzować organizację państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej;

3) czytać mapy topograficzne oraz wyznaczać powierzchnię zlewni;

4) przedstawiać występowanie wód podziemnych w różnych utworach geologicznych;

5) obliczać natężenie opadu o określonym czasie trwania;

6) obliczać średnią wysokość opadu;

7) opracowywać wykresy stanów wód wraz ze stanami lodowymi, krzywą częstotliwości i sumą czasów trwania stanów;

8) ustalać kształt krzywej konsumpcyjnej dla wybranego profilu rzeki;

9) sporządzać bilanse wodne;

10) obliczać i wykreślać krzywą kumulacyjną przepływów maksymalnych;

11) stosować teorię prawdopodobieństwa do obliczania przepływów minimalnych;

12) obliczać transport rumowiska rzecznego;

13) określać zasady opracowywania prognoz hydrologicznych;

14) prognozować kształt fali wezbranej w rejonach górskich;

15) wykorzystywać wiedzę dotyczącą podstaw oceanologii;

16) określać znaczenie badań oceanologicznych dla gospodarki narodowej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) cykl hydrologiczny;

2) organizacja państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej;

3) podstawy hydrografii;

4) wody podziemne, klasyfikacja, właściwości fizyczno-chemiczne;

5) sporządzanie charakterystyk opadów na potrzeby hydrologii;

6) stany wody, strefy stanów wody,

7) zjawiska lodowe;

8) czynniki kształtujące temperaturę wód rzecznych;

9) zarastanie koryt rzecznych;

10) metody pomiaru przepływu wody w ciekach;

11) określanie przepływu w przekrojach kontrolnych;

12) straty wody powodowane przez parowanie i infiltrację;

13) retencja i jej wpływ na kształtowanie odpływu rzeki;

14) bilans wodny;

15) wezbrania i powodzie;

16) fala wezbraniowa w rejonach górskich;

17) niżówki;

18) erozja dna i brzegów koryta rzeki;

19) obliczanie transportu rumowiska;

20) podstawy oceanologii;

21) hydrografia morska;

22) wahania stanów morza, falowanie i jego wpływ na erozję brzegów oraz urządzeń nadbrzeżnych;

23) ochrona przed powodziami sztormowymi;

24) termika i zlodzenie mórz, oddziaływanie na środowisko przybrzeżne;

25) znaczenie badań oceanograficznych dla gospodarki narodowej.

BLOK: POMIARY METEOROLOGICZNE

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać zasady wykonywania pomiarów meteorologicznych;

2) określać cele i zadania monitoringu meteorologicznego;

3) charakteryzować techniki pomiarów i wykonywać określone pomiary;

4) instalować zestawy pomiarowe;

5) określać zasady działania automatycznych stacji do pomiaru elementów meteorologicznych;

6) określać zasady kalibracji przyrządów pomiarowych;

7) posługiwać się specjalnymi kodami meteorologicznymi;

8) wykonywać pomiary temperatury powietrza i gruntu, wilgotności, ciśnienia;

9) wykonywać pomiary kierunku i prędkości wiatru;

10) wykonywać pomiary wysokości opadu, grubości pokrywy śnieżnej i zawartości wody w śniegu, parowania;

11) wykonywać pomiary widzialności, wysokości podstawy chmur;

12) wykonywać pomiary usłonecznienia, promieniowania słonecznego;

13) wykonywać pomiary skażeń radiologicznych i zanieczyszczeń przemysłowych;

14) określać zasady wykonywania pomiarów kontrolnych z radiosondą;

15) opracowywać i interpretować wyniki badań.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) pomiary meteorologiczne;

2) sieć obserwacji i pomiarów;

3) terminy, zakres i częstość wykonywania pomiarów meteorologicznych;

4) pomiary zanieczyszczeń powietrza, pobór prób powietrza;

5) instrumentalne metody analityczne;

6) przyrządy pomiarowe stosowane w meteorologii;

7) przyrządy pomiarowe stosowane w hydrologii;

8) przyrządy pomiarowe stosowane w agrometeorologii;

9) przyrządy pomiarowe i pomiary aerologiczne;

10) radar meteorologiczny, satelity meteorologiczne;

11) automatyczne stacje meteorologiczne;

12) opracowanie i interpretacja wyników pomiarów.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wyjaśniać mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej;

2) rozróżniać formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw;

3) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

4) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

5) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

6) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

7) stosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej;

8) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

9) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

10) określać wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność pracy;

11) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

12) prowadzić negocjacje;

13) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

14) podejmować decyzje;

15) korzystać z obcojęzycznych źródeł informacji, dokumentacji technicznej, norm, katalogów oraz oprogramowania użytkowego;

16) organizować doskonalenie zawodowe pracowników;

17) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) gospodarka rynkowa;

2) formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw;

3) metody poszukiwania pracy;

4) dokumenty dotyczące zatrudnienia;

5) prawo pracy i prawo działalności gospodarczej;

6) bezpieczeństwo i higiena pracy;

7) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

8) elementy ergonomii;

9) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

10) elementy fizjologii i higieny pracy;

11) zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy;

12) zasady i metody komunikowania się;

13) elementy socjologii i psychologii pracy;

14) źródła informacji zawodowej i oprogramowanie użytkowe w języku obcym;

15) formy doskonalenia zawodowego;

16) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Meteorologia i klimatologia	30
Oceanologia i hydrologia	18
Pomiary meteorologiczne	25
Podstawy działalności zawodowej	7
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) pracownia badań meteorologicznych;

2) pracownia komputerowa.

Pracownia badań meteorologicznych powinna być wyposażona w:

1) przyrządy do pomiarów meteorologicznych, agrometeorologicznych i aerologicznych;

2) przyrządy do pomiarów hydrologicznych;

3) modele urządzeń i przyrządów do pomiarów meteorologicznych;

4) mikroskop;

5) mapy:

a) geograficzne,

b) klimatyczne, meteorologiczne, synoptyczne,

c) fizyczne i geofizyczne,

d) fizyczne Polski o podziałce 1:5 000 000 i 1:100 000,

e) plastyczne Polski,

f) plastyczne z wyznaczonymi izochronami,

g) morskie;

6) atlasy klimatyczne, hydrologiczne oraz atlasy chmur;

7) zestawy nomogramów do interpretacji wyników badań, przykładowe wyniki badań;

8) tablice meteorologiczne, diagramy termodynamiczne;

9) przezrocza oraz katalogi urządzeń i aparatury do pomiarów meteorologicznych.

Pracownia komputerowa powinna być wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów);

2) programy użytkowe;

3) drukarki, skaner, ploter.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w stacjach meteorologicznych oraz w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Załącznik nr 10

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK PAPIERNICTWA

SYMBOL CYFROWY 311[27]

I. OPIS ZAWODU

1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) określać fizyczne i chemiczne właściwości surowców, półproduktów oraz materiałów pomocniczych stosowanych w przemyśle celulozowo-papierniczym;

2) oceniać jakość surowców i półproduktów stosowanych w przemyśle celulozowo-papierniczym;

3) składować i zabezpieczać surowce i materiały pomocnicze przed szkodliwym wpływem czynników atmosferycznych;

4) czytać i sporządzać proste rysunki techniczne oraz schematy technologiczne;

5) posługiwać się dokumentacją technologiczną;

6) dobierać maszyny i narzędzia do określonych zadań technologicznych;

7) określać wpływ budowy i właściwości surowców włóknistych na przebieg procesów technologicznych i jakość gotowych wyrobów;

8) przygotowywać surowce, półprodukty i materiały pomocnicze zgodnie z recepturą;

9) pobierać próbki substancji stałych, ciekłych i gazowych do badań laboratoryjnych;

10) sporządzać proste bilanse wodne, materiałowe i energetyczne procesów technologicznych;

11) kontrolować parametry procesów technologicznych produkcji mas włóknistych i wyrobów papierniczych;

12) użytkować narzędzia, maszyny i urządzenia stosowane w przemyśle celulozowo-papierniczym oraz dokonywać ich konserwacji;

13) określać zagrożenia korozyjne aparatury stosowanej w przemyśle celulozowo-papierniczym;

14) dobierać techniki uszlachetniania i wykończania wyrobów papierniczych;

15) kontrolować oraz regulować parametry technologiczne procesów produkcyjnych;

16) oceniać jakość gotowych wyrobów papierniczych;

17) określać sposoby znakowania, pakowania i przechowywania gotowych wyrobów papierniczych;

18) wykorzystywać techniki komputerowe w procesach wytwarzania wyrobów papierniczych, sterowania produkcją oraz ewidencjonowania danych technologicznych;

19) sporządzać dokumentację produkcyjną;

20) określać wpływ przemysłu celulozowo-papierniczego na środowisko oraz podejmować działania związane z jego ochroną;

21) posługiwać się instrukcjami i normami dotyczącymi przebiegu procesów technologicznych;

22) posługiwać się językiem obcym w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;

23) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych;

24) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

25) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

26) kierować zespołem pracowników;

27) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

28) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

29) korzystać z różnych źródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego;

30) planować działalność gospodarczą.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych „Podstawy przedsiębiorczości”.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik papiernictwa powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) przygotowywania surowców, półproduktów oraz materiałów pomocniczych do produkcji mas włóknistych oraz wyrobów papierniczych;

2) użytkowania maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle celulozowo-papierniczym;

3) organizowania i nadzorowania przebiegu procesów produkcji w przemyśle celulozowo-papierniczym;

4) oceniania jakości gotowych wyrobów papierniczych.

3. Zawód technik papiernictwa jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć:

1) technologii wytwarzania mas włóknistych i papieru;

2) technologii przetwórstwa papierniczego.

II. BLOKI PROGRAMOWE

Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu zawodu, zawierają następujące bloki programowe:

1) chemiczny;

2) techniczny;

3) technologiczny;

4) podstawy działalności zawodowej.

BLOK: CHEMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować strukturę materii na poziomie mikro i makro;

2) określać właściwości pierwiastków na podstawie ich położenia w układzie okresowym;

3) charakteryzować rodzaje wiązań chemicznych oraz określać ich wpływ na właściwości związków chemicznych;

4) określać strukturę, właściwości i sposób otrzymywania głównych grup związków nieorganicznych i organicznych;

5) stosować nomenklaturę związków chemicznych nieorganicznych i organicznych;

6) wykonywać badania laboratoryjne dotyczące procesów chemicznych i fizycznych zachodzących podczas produkcji celulozy i papieru;

7) sporządzać roztwory i mieszaniny o określonych stężeniach dla celów laboratoryjnych i produkcyjnych;

8) wykorzystywać charakterystyczne właściwości pierwiastków oraz podstawowych związków chemicznych w badaniach laboratoryjnych i w procesach wytwarzania celulozy i papieru;

9) stosować prawa fizykochemiczne w badaniach laboratoryjnych oraz w technologii wytwarzania i przetwarzania;

10) stosować odczynniki chemiczne, sprzęt, aparaturę laboratoryjną oraz czynniki energetyczne zgodnie z przepisami bezpieczeństwa;

11) pobierać próbki substancji do badań laboratoryjnych;

12) wykonywać podstawowe czynności laboratoryjne związane z procesem otrzymywania i oczyszczania związków chemicznych;

13) dokonywać pomiarów podstawowych wielkości fizycznych substancji chemicznych;

14) przeciwdziałać zagrożeniom wynikającym ze stosowania substancji palnych, wybuchowych, trujących oraz sprężonych gazów;

15) prowadzić badania i dokumentację prac laboratoryjnych, interpretować wyniki badań.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) pojęcie i struktura materii;

2) układ okresowy pierwiastków;

3) wiązania chemiczne;

4) reakcje chemiczne;

5) podstawowe grupy związków nieorganicznych;

6) roztwory;

7) reakcje w roztworach wodnych;

8) skład pierwiastkowy związków organicznych;

9) węglowodory;

10) jednofunkcyjne związki organiczne;

11) wielofunkcyjne związki organiczne, związki heterocykliczne;

12) wielkocząsteczkowe związki naturalne i syntetyczne;

13) właściwości, metody otrzymywania oraz zastosowanie pierwiastków chemicznych i ich związków;

14) stany skupienia materii;

15) termodynamika chemiczna;

16) termochemia;

17) statyka chemiczna;

18) kinetyka chemiczna;

19) układy wieloskładnikowe, mieszaniny i roztwory;

20) równowagi na granicy faz;

21) zastosowanie elektrochemii i optyki chemicznej w procesie kontroli procesów technologicznych;

22) otrzymywanie tlenków, wodorotlenków, kwasów i soli oraz substancji gazowych;

23) laboratoryjne procesy fizyczne stosowane do wyodrębniania i oczyszczania związków organicznych;

24) laboratoryjne procesy chemiczne otrzymywania związków organicznych;

25) podstawowe czynności wykonywane w laboratorium analitycznym;

26) analiza jakościowa określonych związków nieorganicznych;

27) elementy analizy jakościowej określonych związków organicznych;

28) klasyczna analiza ilościowa;

29) elementy analizy ilościowej związków organicznych;

30) metody analizy instrumentalnej;

31) zagrożenia wynikające ze stosowania substancji palnych, wybuchowych, trujących oraz sprężonych gazów;

32) dokumentacja prac laboratoryjnych.

BLOK: TECHNICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować materiały stosowane w konstrukcji maszyn i urządzeń;

2) czytać oraz sporządzać szkice i rysunki techniczne części maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle celulozowo-papierniczym;

3) posługiwać się dokumentacją techniczną, normami oraz instrukcjami dotyczącymi procesów technologicznych;

4) przewidywać i oceniać zagrożenia korozyjne aparatury stosowanej w przemyśle celulozowo-papierniczym;

5) charakteryzować czynniki energetyczne stosowane w procesach technologicznych oraz zasady ich użytkowania;

6) obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w przemyśle celulozowo-papierniczym oraz dokonywać ich konserwacji;

7) posługiwać się aparaturą pomiarową i kontrolować parametry procesów technologicznych;

8) obsługiwać urządzenia automatycznego sterowania procesami produkcji mas włóknistych i wyrobów papierniczych;

9) stosować techniki komputerowego wspomagania procesów technologicznych;

10) przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów ochrony przeciwpożarowej podczas obsługi maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle celulozowo-papierniczym.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) szkice oraz rysunki techniczne części maszyn i urządzeń;

2) normy, instrukcje i przepisy dotyczące procesów technologicznych;

3) eksploatacja oraz technika smarowania maszyn i urządzeń;

4) wytrzymałość materiałów;

5) materiały konstrukcyjne;

6) części maszyn i urządzeń;

7) podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń;

8) ochrona antykorozyjna maszyn, urządzeń oraz aparatury stosowanej w przemyśle celulozowo-papierniczym;

9) transport wewnętrzny;

10) wybrane zagadnienia z zakresu techniki cieplnej;

11) paleniska i kotły;

12) maszyny tłokowe i przepływowe;

13) elektrotechnika i elektronika w przemyśle celulozowo-papierniczym;

14) podstawy metrologii technicznej;

15) urządzenia i układy automatyki w sterowaniu procesami technologicznymi;

16) techniki komputerowego wspomagania procesów technologicznych;

17) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej podczas obsługi maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle celulozowo-papierniczym.

BLOK: TECHNOLOGICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować papiernicze półprodukty włókniste roślinne i nieroślinne;

2) określać sposoby przygotowania półproduktów włóknistych;

3) charakteryzować budowę oraz określać zasady działania urządzeń do przygotowania półproduktów włóknistych;

4) charakteryzować metody mielenia mas włóknistych;

5) charakteryzować budowę oraz określać zasady działania urządzeń mielących;

6) charakteryzować proces technologiczny przerobu makulatury;

7) określać przyczyny oraz eliminować błędy zaistniałe podczas przygotowywania masy papierniczej;

8) rozróżniać dodatki masowe i pomocnicze środki chemiczne, określać zakres ich stosowania oraz wpływ na właściwości wyrobów papierniczych;

9) wyjaśniać procesy fizykochemiczne zachodzące podczas zaklejania papieru;

10) stosować barwniki papiernicze oraz rozjaśniacze optyczne;

11) korygować barwę papieru w trakcie procesu technologicznego;

12) charakteryzować proces technologiczny przygotowania masy papierniczej;

13) charakteryzować budowę oraz wyjaśniać zasady działania maszyn papierniczych;

14) charakteryzować proces formowania wstęgi papierniczej;

15) zapobiegać nieprawidłowościom procesu formowania wstęgi papierniczej;

16) określać zużycie wody w procesie produkcji określonych wyrobów papierniczych;

17) określać proces technologiczny prasowania wstęgi papierniczej;

18) określać budowę i funkcje technologiczne pras papierniczych;

19) określać zasady pracy sita papierniczego, filców prasowych i suszników;

20) określać sposoby zakładania sit papierniczych, filców prasowych i suszników;

21) wyjaśniać budowę i funkcję technologiczną suszarni maszyn papierniczych;

22) charakteryzować proces suszenia wstęgi papierniczej, sporządzać krzywe suszenia dla różnych odmian papieru;

23) dokonywać korekty procesu suszenia wstęgi papierniczej;

24) określać zasady działania układu doprowadzania pary do suszarni maszyny papierniczej oraz odprowadzania kondensatu;

25) określać zasady wentylacji i rekuperacji ciepła maszyny papierniczej;

26) charakteryzować zespoły wykończające w maszynie papierniczej;

27) charakteryzować budowę oraz określać zasady działania pras zaklejających i powlekających;

28) charakteryzować proces technologiczny powierzchniowego zaklejania papieru;

29) charakteryzować proces technologiczny przygotowania mieszanek pigmentowo-klejowych do powlekania papieru;

30) charakteryzować budowę oraz określać zasady działania urządzeń gładzących zainstalowanych w maszynie papierniczej;

31) charakteryzować budowę oraz określać zasady działania maszyn do produkcji tektury;

32) charakteryzować proces technologiczny wytwarzania tektury;

33) charakteryzować zasady druku fleksograficznego;

34) określać wpływ czynników technologicznych formowania na sicie, prasowania i suszenia na właściwości gotowego wyrobu;

35) wyjaśniać zasady pracy maszyn i urządzeń stosowanych do wykończania papieru i tektury;

36) określać zasady ochrony środowiska oraz zasady gospodarki wodno-ściekowej w przemyśle celulozowo-papierniczym;

37) rozpoznawać rodzaje wyrobów papierniczych oraz określać ich cechy użytkowe;

38) określać sposób oznakowania, pakowania i przechowywania gotowych wyrobów papierniczych;

39) obliczać koszty produkcji wyrobów papierniczych;

40) stosować odczynniki, sprzęt i aparaturę laboratoryjną;

41) pobierać próbki substancji starych, ciekłych i gazowych do badań laboratoryjnych;

42) wykorzystywać w sposób racjonalny substancje, sprzęt i aparaturę laboratoryjną oraz energię;

43) wykonywać badania laboratoryjne oraz interpretować ich wyniki;

44) prowadzić dokumentację prac laboratoryjnych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) anatomiczna, morfologiczna i chemiczna budowa drewna;

2) papiernicze produkty włókniste roślinne i nieroślinne;

3) technologia produkcji mas włóknistych;

4) technologia wytwarzania i uszlachetniania papieru;

5) technologia wykończania papieru;

6) technologia produkcji tektury;

7) zasady druku fleksograficznego;

8) gospodarka wodno-ściekowa celulozowni i papierni;

9) rodzaje oraz cechy użytkowe wyrobów papierniczych;

10) znakowanie, pakowanie i przechowywanie gotowych wyrobów papierniczych;

11) koszty produkcji wyrobów papierniczych;

12) laboratorium technologiczne i jego wyposażenie;

13) zasady pobierania próbek do badań laboratoryjnych;

14) zasady racjonalnej gospodarki substancjami chemicznymi, aparaturą laboratoryjną oraz energią;

15) badania laboratoryjne surowców, półproduktów i gotowych wyrobów papierniczych.

BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wyjaśniać mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej;

2) rozróżniać formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw;

3) sporządzać budżet i planować rozwój przedsiębiorstwa;

4) opracowywać plan marketingowy;

5) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

6) sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia;

7) sporządzać dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej;

8) stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy;

9) stosować przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

10) stosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej;

11) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

12) stosować środki ochrony indywidualnej;

13) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

14) określać wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność pracy;

15) komunikować się z uczestnikami procesu pracy;

16) prowadzić negocjacje;

17) rozwiązywać problemy dotyczące działalności zawodowej;

18) podejmować decyzje;

19) korzystać z obcojęzycznych źródeł informacji, dokumentacji technicznej, norm, katalogów oraz oprogramowania użytkowego;

20) organizować doskonalenie zawodowe pracowników;

21) przestrzegać zasad etyki.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) gospodarka rynkowa;

2) formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw;

3) analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie;

4) struktura budżetu przedsiębiorstwa;

5) plan rozwoju przedsiębiorstwa;

6) strategie marketingowe;

7) metody poszukiwania pracy;

8) dokumenty związane z zatrudnieniem;

9) podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej;

10) prawo pracy i prawo działalności gospodarczej;

11) bezpieczeństwo i higiena pracy;

12) ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;

13) elementy ergonomii;

14) środki ochrony indywidualnej;

15) zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;

16) elementy fizjologii i higieny pracy;

17) zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy;

18) zasady i metody komunikowania się;

19) elementy socjologii i psychologii pracy;

20) źródła informacji zawodowej i oprogramowanie użytkowe w języku obcym;

21) formy doskonalenia zawodowego;

22) etyka.

III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w %*
Chemiczny	20
Techniczny	20
Technologiczny	35
Podstawy działalności zawodowej	10
Razem	85**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 15 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Do realizacji treści kształcenia ujętych w blokach programowych są odpowiednie następujące pomieszczenia dydaktyczne:

1) laboratorium chemiczne;

2) pracownia technologiczna;

3) pracownia elektrotechniki i pomiarów technicznych;

4) pracownia rysunku technicznego;

5) pracownia informatyki;

6) warsztaty szkolne.

Laboratorium chemiczne powinno być wyposażone w:

1) stoły laboratoryjne wraz z instalacją wodną, gazową i elektryczną;

2) dygestorium;

3) podstawowy sprzęt laboratoryjny;

4) odczynniki;

5) aparaturę pomiarową i badawczą: spektrometr, spektroskop, refraktometr, pehametr, nefelometr;

6) zestawy do identyfikacji oraz otrzymywania preparatów chemicznych;

7) wagi analityczne automatyczne i półautomatyczne;

8) mikroskopy;

9) stanowisko komputerowe i oprogramowanie użytkowe.

Pracownia technologiczna powinna być wyposażona w:

1) stoły laboratoryjne wraz z instalacją wodną, gazową, elektryczną;

2) dygestorium;

3) odczynniki;

4) sprzęt laboratoryjny:

a) mikroskopy,

b) wagi kwadrantowe i laboratoryjne,

c) młynek do mielenia masy,

d) aparaty do badania: białości i nieprzezroczystości, gładkości, sztywności, przepuszczalności powietrza,

e) pehametr, kolorymetr, kalorymetr,

f) zestaw do oznaczania spoistości powierzchni,

g) zrywarki,

h) aparat do analizy wody,

i) wagosuszarki,

j) szafę klimatyzacyjną,

k) aparaty do oznaczania smarności,

I) rozwłókniacz laboratoryjny,

m) piec do prażenia,

n) mieszalniki laboratoryjne,

o) wiskozymetr Brookfielda,

p) laboratoryjną powlekarkę prętową,

r) kalander laboratoryjny,

s) aparaty do badania: przepuklenia, odporności tektur falistych, odporności tektury falistej na przebicie;

5) stanowisko komputerowe i oprogramowanie użytkowe;

6) podświetlany stół do wyświetlania przezroczy.

Pracownia elektrotechniki i pomiarów technicznych powinna być wyposażona w:

1) stoły laboratoryjne wraz z instalacją elektryczną;

2) elementy obwodów elektrycznych;

3) narzędzia pomiarowe;

4) modele silników elektrycznych i ich osprzętu;

5) modele elementów instalacji elektrycznych;

6) modele narzędzi pomiarowych elektrycznych i nieelektrycznych;

7) modele elementów układów automatyki.

Pracownia rysunku technicznego powinna być wyposażona w:

1) stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);

2) modele figur i brył geometrycznych;

3) modele części maszyn;

4) plansze przedstawiające:

a) pismo techniczne,

b) elementy geometrii wykreślnej,

c) zasady rzutowania;

5) stanowisko komputerowe i oprogramowanie użytkowe;

6) drukarkę;

7) pakiet CAD.

Pracownia informatyki powinna być wyposażona w:

1) stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);

2) drukarkę.

Warsztaty szkolne powinny być wyposażone w:

1) przyrządy pomiarowe;

2) narzędzia i urządzenia do ślusarskiej obróbki ręcznej i maszynowej;

3) urządzenia do obróbki tworzyw sztucznych;

4) warnik laboratoryjny;

5) sortownik laboratoryjny;

6) bielnik laboratoryjny;

7) urządzenia do formowania arkusików;

8) laboratoryjną maszynkę papierniczą;

9) młynek do mielenia masy;

10) rozwłókniacze;

11) zestaw do ręcznego czerpania papieru;

12) przewijarkokrajarkę laboratoryjną;

13) gilotyny i przekrawacze;

14) zszywarkę introligatorską;

15) drukarkę fleksograficzną;

16) prasę dociskową;

17) powlekarkę laboratoryjną;

18) przygotowalnię mieszanek powlekających;

19) kalander laboratoryjny.

Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.

Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych oraz w przedsiębiorstwach wytwórstwa celulozowo-papierniczego i przetwórstwa papieru.