Na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

§ 2.1. Funkcjonariusz Straży Granicznej, zwany dalej „funkcjonariuszem”, przystępując do czynności służbowych związanych z wykonywaniem uprawnień określonych w § 1, podaje swój stopień, imię i nazwisko w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych, a także podstawę prawną i przyczynę podjęcia czynności służbowej.

2. Funkcjonariusz nieumundurowany, wykonując uprawnienia, o których mowa w ust. 1, innych niż określone w art. 66 ust. 2 ustawy, okazuje ponadto legitymację służbową, a na żądanie osoby, wobec której podjęto czynności, umożliwia odnotowanie numeru legitymacji, organu, który ją wydał, oraz nazwiska funkcjonariusza.

3. Po zakończeniu wykonywania czynności służbowych, o których mowa w § 1 pkt 2 i 3, funkcjonariusz ustnie informuje osobę, wobec której czynności te podjęto, o prawie złożenia zażalenia do właściwego miejscowo prokuratora lub sądu na sposób przeprowadzenia tych czynności.

§ 3.W przypadku ujawnienia w toku czynności służbowych, o których mowa w § 1, przedmiotów, które stwarzają niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia, funkcjonariusz, w granicach dostępnych środków, niezwłocznie podejmuje czynności ochronne, a w szczególności zabezpiecza miejsce zagrożone przed dostępem osób postronnych oraz powiadamia dyżurnego operacyjnego oddziału Straży Granicznej lub dyżurnego właściwej miejscowo jednostki organizacyjnej Policji o konieczności zarządzenia działań usuwających to niebezpieczeństwo.

§ 5.Funkcjonariusz, legitymując z tej samej przyczyny osoby znajdujące się w pobliżu, wykonuje czynności określone w § 2 łącznie wobec wszystkich tych osób.

§ 6.Funkcjonariusz może odstąpić od legitymowania osoby, która jest mu znana osobiście.

§ 7.Legitymując osoby znajdujące się w pojeździe, funkcjonariusz może zażądać opuszczenia przez nie pojazdu, jeżeli jest to niezbędne do ustalenia ich tożsamości.

§ 8.Funkcjonariusz ustala tożsamość osoby legitymowanej w sposób umożliwiający udokumentowanie w notatniku służbowym lub na odpowiednim nośniku technicznym albo w notatce służbowej daty, czasu, miejsca i przyczyny legitymowania oraz następujących danych osoby legitymowanej:

1) imienia (imion) i nazwiska oraz adresu zamieszkania lub pobytu;

2) obywatelstwa, w przypadku gdy osoba legitymowana posiada obywatelstwo inne niż polskie;

3) numeru PESEL, a w przypadku braku informacji o numerze PESEL - daty i miejsca urodzenia oraz imion rodziców i nazwiska rodowego;

4) rodzaju i cech identyfikacyjnych dokumentu, na podstawie którego ustalono tożsamość osoby legitymowanej;

5) danych osoby, o której mowa w § 4 pkt 5 i 6.

§ 10.Pobieranie odcisków linii papilarnych palców i dłoni w celu ustalenia tożsamości osoby następuje w sposób określony w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 października 2005 r. w sprawie gromadzenia przez Straż Graniczną odcisków linii papilarnych, zdjęć oraz danych osobowych, ich przechowywania, wykorzystywania i przekazywania innym organom (Dz. U. Nr 211, poz. 1763).

§ 11.W razie niemożności ustalenia tożsamości osoby przez legitymowanie lub pobieranie odcisków linii papilarnych palców i dłoni funkcjonariusz może wykorzystywać inne dane identyfikacyjne pozwalające na określenie tożsamości osoby, w szczególności zdjęcia i opisy wizerunku.

§ 13.Funkcjonariusz udziela osobie zatrzymanej pierwszej pomocy medycznej oraz zapewnia przeprowadzenie badań lekarskich w trybie, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 czerwca 2002 r. w sprawie trybu przeprowadzania badań lekarskich osób zatrzymanych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz. U. Nr 98, poz. 893).

§ 14.1. Po dokonaniu zatrzymania funkcjonariusz niezwłocznie wykonuje następujące czynności:

1) poucza osobę zatrzymaną o prawie:

a) wniesienia w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności zażalenia na zatrzymanie do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania,

b) żądania powiadomienia o zatrzymaniu osoby najbliższej lub innej wskazanej przez zatrzymanego, pracodawcy, szkoły lub uczelni,

c) nawiązania w dostępnej formie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośredniej z nim rozmowy w obecności funkcjonariusza,

d) nawiązania w dostępnej formie kontaktu z właściwym urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym, jeżeli osoba zatrzymana jest cudzoziemcem;

2) wysłuchuje osobę zatrzymaną;

3) sporządza protokół zatrzymania osoby;

4) doręcza osobie zatrzymanej, za potwierdzeniem, kopię protokołu zatrzymania;

5) w razie potrzeby podejmuje czynności mające na celu realizację uprawnień osoby zatrzymanej, o których mowa w pkt 1;

6) powiadamia właściwego prokuratora o zatrzymaniu osoby;

7) powiadamia o zatrzymaniu dowódcę jednostki wojskowej, w razie uzyskania wiadomości, że osoba zatrzymana jest żołnierzem;

8) sporządza notatkę urzędową zawierającą opis okoliczności zatrzymania, czasu i miejsca dokonania czynności, danych osoby zatrzymanej oraz innych czynności służbowych wykonanych w związku z tym zatrzymaniem.

2. Jeżeli zachowanie osoby zatrzymanej wskazuje na to, że jest ona pod wpływem alkoholu lub innego podobnie działającego środka albo z innych powodów ma zakłóconą świadomość, czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5, wykonuje się po ustaniu tych przyczyn.

3. Wzór protokołu zatrzymania określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 15.W razie wniesienia przez osobę zatrzymaną zażalenia na zatrzymanie lub na jego sposób funkcjonariusz niezwłocznie przekazuje właściwemu sądowi lub prokuratorowi kopię protokołu zatrzymania osoby wraz z materiałami uzasadniającymi zatrzymanie.

§ 16.1. Czas zatrzymania liczy się od chwili faktycznego pozbawienia wolności, chociażby poinformowanie o zatrzymaniu nastąpiło później.

2. Osobę zatrzymaną w razie potrzeby umieszcza się w pomieszczeniu jednostki organizacyjnej Straży Granicznej lub jednostki Policji przeznaczonym dla osób zatrzymanych, które jest wyposażone i zabezpieczone w sposób zapewniający bezpieczeństwo tym osobom oraz realizację celu zatrzymania.

3. Osobę zatrzymaną umieszcza się w pomieszczeniu jednostki Policji przeznaczonym dla osób zatrzymanych w szczególności w przypadku, gdy jest to uzasadnione odległością od siedziby najbliższej jednostki organizacyjnej Straży Granicznej wyposażonej w takie pomieszczenia lub charakteru czynności, które będą podejmowane wobec osoby zatrzymanej.

4. Każdy przypadek zatrzymania dokumentuje się w ewidencji osób zatrzymanych, prowadzonej w jednostce, o której mowa w ust. 2.

§ 17.1. Osobę zatrzymaną zwalnia się natychmiast:

1) gdy ustała przyczyna zatrzymania;

2) na polecenie sądu lub prokuratora;

3) jeżeli otrzymał zaświadczenie lekarskie, z którego wynika istnienie przeciwwskazań medycznych do zatrzymania;

4) upływu czasu zatrzymania.

2. Osobę zatrzymaną zwalnia się także, jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania nie przekazano jej do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania lub o zastosowanie aresztu w celu wydalenia albo o umieszczenie w strzeżonym ośrodku.

3. Osobę zatrzymaną zwalnia się również wtedy, gdy w ciągu 24 godzin od przekazania jej do dyspozycji sądu nie doręczono jej postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania lub o zastosowaniu aresztu w celu wydalenia albo o umieszczeniu w strzeżonym ośrodku.

§ 19.1. Nakaz doprowadzenia nie jest wymagany w przypadku doprowadzania osób zatrzymanych przez funkcjonariuszy:

1) pełniących służbę lub dokonujących kontroli granicznej, którzy:

a) dokonali zatrzymania i zgody na doprowadzenie udzielił komendant placówki Straży Granicznej, jego zastępca, kierownik zmiany lub kierownik zespołu służby granicznej placówki Straży Granicznej,

b) zostali wyznaczeni przez komendanta placówki Straży Granicznej, jego zastępcę, kierownika zmiany lub kierownika zespołu służby granicznej placówki Straży Granicznej, jeżeli doprowadzenie w sposób, o którym mowa w lit. a, jest niemożliwe lub znacznie utrudnione;

2) wchodzących w skład załogi jednostki pływającej Straży Granicznej, wyznaczonych przez dowódcę tej jednostki, gdy doprowadzają osoby zatrzymane:

a) na pokładzie jednostki pływającej Straży Granicznej,

b) na pokładzie statku, na którym zatrzymano te osoby, jeżeli przyjęcie osób zatrzymanych na pokład jednostki pływającej Straży Granicznej jest niemożliwe lub znacznie utrudnione, oraz gdy zachodzą przesłanki do zmuszenia statku, na którego pokładzie zatrzymano te osoby, do zawinięcia do wskazanego portu;

3) realizujących czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze lub administracyjne, którzy dokonali zatrzymania.

2. Wyznaczenie funkcjonariuszy do doprowadzenia lub udzielenie im zgody na doprowadzenie rejestruje się w dokumentacji służbowej.

§ 20.1. Doprowadzenie osób zatrzymanych rozpoczyna się po ich zatrzymaniu przez funkcjonariuszy lub przekazaniu funkcjonariuszom.

2. Doprowadzeniem kieruje funkcjonariusz:

1) wskazany w nakazie doprowadzenia jako dowódca,

2) wyznaczony na dowódcę przez:

a) komendanta placówki Straży Granicznej, jego zastępcę, kierownika zmiany lub kierownika zespołu służby granicznej placówki Straży Granicznej - w przypadku, o którym mowa w § 19 ust. 1 pkt 1,

b) dowódcę jednostki pływającej Straży Granicznej - w przypadku, o którym mowa w § 19 ust. 1 pkt 2,

c) zarządzającego doprowadzenie - w przypadku, o którym mowa w § 19 ust. 1 pkt 3

- zwany dalej „dowódcą”.

3. Dowódca w chwili rozpoczęcia doprowadzania osób zatrzymanych w szczególności:

1) sprawdza tożsamość osób zatrzymanych;

2) sprawdza zgodność przekazanych mu dowodów rzeczowych i depozytu z dokumentacją zawierającą ich wykaz;

3) sprawdza, czy osoby zatrzymane posiadają przy sobie broń lub inne przedmioty niebezpieczne mogące w szczególności służyć do popełnienia czynu zabronionego albo przedmioty mogące stanowić dowody w postępowaniu lub podlegające przepadkowi;

4) odbiera osobie zatrzymanej broń i przedmioty, o których mowa w pkt 3.

4. Po dokonaniu czynności, o których mowa w ust. 3, dowódca zapewnia bezpieczeństwo osób zatrzymanych, funkcjonariuszy i innych osób przez wyznaczenie zadań funkcjonariuszom dokonującym doprowadzenia, w tym wyznaczenie funkcjonariuszy imiennie odpowiedzialnych za poszczególne osoby zatrzymane, wyposażenie i uzbrojenie funkcjonariuszy odpowiednie do mogących zaistnieć zagrożeń, w tym w środki łączności, broń palną, środki przymusu bezpośredniego, kabury operacyjne, kamizelki kuloodporne, kaski ochronne, opatrunki osobiste i środki ochronne przed zakażeniem chorobami zakaźnymi.

§ 21.1. Osoby zatrzymane są doprowadzane samochodem specjalnym (więźniarką), co najmniej przez dwóch funkcjonariuszy.

2. Jeżeli zachodzą okoliczności uniemożliwiające doprowadzenie samochodem specjalnym (więźniarką), osoby zatrzymane mogą być doprowadzane innymi środkami transportu Straży Granicznej, publicznego transportu zbiorowego, z wyłączeniem środków komunikacji miejskiej, lub pieszo.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, liczba funkcjonariuszy powinna być większa od liczby osób zatrzymanych.

§ 22.1. Osoby zatrzymane, doprowadzane samochodem specjalnym (więźniarką), umieszcza się w części pojazdu wydzielonej dla osób zatrzymanych.

2. Po umieszczeniu osób zatrzymanych w samochodzie specjalnym (więźniarce) w części pojazdu wydzielonej dla osób zatrzymanych, funkcjonariusze zajmują przeznaczone dla nich miejsca, a dowódca zajmuje siedzenie obok kierowcy.

3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach funkcjonariusze, po uprzednim przekazaniu broni palnej dowódcy, mogą zająć miejsca w części pojazdu wydzielonej dla osób zatrzymanych.

§ 23.Osoby zatrzymane, doprowadzane samochodem osobowym, umieszcza się na tylnym siedzeniu, pomiędzy funkcjonariuszami, w sposób uniemożliwiający odebranie funkcjonariuszom broni palnej.

§ 24.1. Osoby zatrzymane, doprowadzane autobusem, umieszcza się na siedzeniach przy oknach najbardziej oddalonych od drzwi. Funkcjonariusze zajmują siedzenia znajdujące się obok siedzeń zajmowanych przez te osoby, w sposób uniemożliwiający odebranie funkcjonariuszom broni palnej.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, dwie osoby zatrzymane można umieścić na siedzeniach znajdujących się obok siebie. Funkcjonariusze zajmują siedzenia znajdujące się obok lub bezpośrednio za siedzeniami zajmowanymi przez osoby zatrzymane.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, dowódca zajmuje miejsce znajdujące się obok lub bezpośrednio za siedzeniami zajmowanymi przez funkcjonariuszy.

§ 25.Osoby zatrzymane, doprowadzane pociągiem, powinno się umieszczać tyłem do kierunku jazdy, pomiędzy funkcjonariuszami, w sposób uniemożliwiający odebranie funkcjonariuszom broni palnej. Dowódca zajmuje miejsce obok siedzenia zajętego przez jednego z funkcjonariuszy.

§ 26.Podczas doprowadzania funkcjonariusze w szczególności:

1) uniemożliwiają kontaktowanie się osób zatrzymanych między sobą lub z innymi osobami;

2) nie udzielają informacji o osobach zatrzymanych innym osobom;

3) nie prowadzą rozmów z osobami zatrzymanymi;

4) nie pozostawiają osób zatrzymanych bez nadzoru lub pod nadzorem innych osób.

§ 27.1. W przypadku doprowadzania osób zatrzymanych, co do których zachodzi podejrzenie, że mogą dokonać zamachu na życie lub zdrowie własne, funkcjonariusza lub innych osób, podjąć próbę ucieczki albo w przypadku doprowadzania osób zachowujących się agresywnie, stosuje się następujące niezbędne środki ostrożności:

1) wyznaczenie większej liczby funkcjonariuszy lub funkcjonariuszy przeszkolonych do realizacji zadań mających na celu zabezpieczenie działań Straży Granicznej;

2) doprowadzenie wyłącznie samochodem specjalnym (więźniarką).

2. W przypadku gdy zachodzi podejrzenie, że podczas doprowadzenia może dojść do ataku na funkcjonariuszy w celu uwolnienia osób zatrzymanych, co najmniej jeden z funkcjonariuszy może zostać uzbrojony w broń maszynową.

3. W przypadku ataku na funkcjonariuszy w celu uwolnienia osób zatrzymanych, dowódca zarządza umieszczenie tych osób w miejscu najbardziej bezpiecznym i uniemożliwiającym ucieczkę oraz organizuje obronę.

§ 28.W przypadku gdy osoby zatrzymane są poddawane badaniom lekarskim, dowódca lub upoważniony przez niego funkcjonariusz zapewnia warunki uniemożliwiające im ucieczkę z miejsca prowadzenia badań. W tym celu dowódca lub upoważniony przez niego funkcjonariusz może zwrócić się o pomoc do najbliższej jednostki organizacyjnej Straży Granicznej lub jednostki Policji.

§ 29.1. W przypadku ucieczki osób zatrzymanych dowódca zarządza umieszczenie innych osób zatrzymanych w miejscu uniemożliwiającym ucieczkę i organizuje bezpośredni pościg.

2. Wobec osób zatrzymanych, których ucieczkę udaremniono, stosuje się środki ostrożności, o których mowa w § 27 ust. 1.

§ 30.W przypadkach określonych w § 27 ust. 3 i § 29 ust. 1 dowódca powiadamia niezwłocznie najbliższą jednostkę organizacyjną Straży Granicznej lub jednostkę Policji i w razie potrzeby zwraca się do niej o pomoc.

§ 31.1. Jeżeli podczas doprowadzenia osób zatrzymanych zajdą okoliczności uniemożliwiające kontynuację doprowadzenia, dowódca, wykorzystując dostępne środki łączności, niezwłocznie zawiadamia o tym zarządzającego doprowadzenie.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, dowódca sporządza pisemny meldunek o przebiegu okoliczności uniemożliwiających kontynuację doprowadzenia i przekazuje go zarządzającemu doprowadzenie.

§ 32.Doprowadzenie kończy się z chwilą uzyskania pisemnego potwierdzenia dokonania czynności w nakazie doprowadzenia.

Załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 12 grudnia 2007 r. (poz. 1773)

Załącznik nr 1

Załącznik nr 2