Na podstawie art. 9a ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441, z późn. zm.³⁾) zarządza się, co następuje:

§ 2.Przepisy rozporządzenia stosuje się do wodomierzy wprowadzonych do obrotu lub użytkowania:

1) na podstawie decyzji zatwierdzenia typu wydanych do dnia 7 stycznia 2007 r.:

a) działających na zasadach mechanicznych, przeznaczonych do wody zimnej,

b) działających na zasadach mechanicznych, przeznaczonych do wody ciepłej,

c) działających na zasadach mechanicznych, przeznaczonych do wody gorącej,

d) działających na zasadach elektronicznych, przeznaczonych do wody gorącej,

e) działających na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi lub bez, przeznaczonych do wody zimnej,

f) sprzężonych, przeznaczonych do wody zimnej;

2) w wyniku dokonania oceny zgodności.

§ 3.Wymagań określonych w rozporządzeniu nie stosuje się do wodomierzy do wody gorącej działających na zasadach mechanicznych i elektronicznych, wodomierzy działających na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi do wody zimnej oraz wodomierzy sprzężonych do wody zimnej:

1) wyprodukowanych lub wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej albo Republice Turcji,

2) wyprodukowanych w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - będącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym

- zgodnie z przepisami obowiązującymi w tych państwach, pod warunkiem że przyrządy te spełniają wymagania w stopniu odpowiadającym przepisom niniejszego rozporządzenia.

§ 4.Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) wodomierz - przyrząd pomiarowy służący do ciągłego pomiaru objętości wody przepływającej w całkowicie wypełnionym przewodzie zamkniętym;

2) wodomierz sprzężony - układ pomiarowy złożony z dwóch wodomierzy o różnych nominalnych strumieniach objętości oraz z urządzenia przełączającego, regulującego samoczynnie strumień objętości w obu wodomierzach;

3) strumień objętości (q, Q) - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu;

4) maksymalny strumień objętości (q_s, Q_max) - największy strumień objętości, przy którym wodomierz może pracować w krótkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędów granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia;

5) przeciążeniowy strumień objętości (Q₄) - największy strumień objętości, przy którym wodomierz może pracować w krótkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędów granicznych dopuszczalnych;

6) nominalny strumień objętości (q, Q_n) - strumień objętości równy połowie maksymalnego strumienia objętości, przy którym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędów granicznych dopuszczalnych;

7) ciągły strumień objętości (Q₃) - największy strumień objętości w warunkach znamionowych użytkowania, przy którym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędów granicznych dopuszczalnych;

8) pośredni strumień objętości (q_t, Q_t, Q₂) - strumień objętości, który dzieli zakres obciążeń pomiarowych na przedział górny i dolny zakresu obciążeń, przy którym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość;

9) minimalny strumień objętości (q_min, Q_min, Q₁) - strumień objętości, powyżej którego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędów granicznych dopuszczalnych;

10) strumień objętości przełączania - strumień objętości występujący przy:

a) rosnącym strumieniu objętości, gdy w następstwie rozruchu wodomierza głównego strata ciśnienia w wodomierzu sprzężonym maleje raptownie,

b) malejącym strumieniu objętości, gdy w następstwie zatrzymania się wodomierza głównego strata ciśnienia w wodomierzu sprzężonym wzrasta raptownie;

11) zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumieni objętości wodomierza zawarty między maksymalnym albo przeciążeniowym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości;

12) klasa metrologiczna wodomierza - zakres obciążeń pomiarowych wodomierza, dla którego wskazania wodomierza mieszczą się w granicach właściwych błędów granicznych dopuszczalnych;

13) klasa temperaturowa wodomierza - klasę wodomierza wskazującą maksymalną temperaturę wody albo zakres temperatur wody, w oznaczeniach poprzedzone literą „T”, dla których jego wskazania mieszczą się w granicach błędów granicznych dopuszczalnych;

14) klasa straty ciśnienia - klasę wodomierza wskazującą maksymalną stratę ciśnienia przy ciągłym strumieniu objętości, wyrażoną w kPa, w oznaczeniach poprzedzoną literami „∆P”.

§ 6.Błędy graniczne dopuszczalne przy legalizacji ponownej wodomierzy, o których mowa w § 2 pkt 2, wynoszą:

1) ±2 % - w przedziale górnym zakresu obciążeń (Q₂ ≤ Q ≤ Q₄), dla wodomierzy do wody o temperaturze od 0,1 °C do 30 °C;

2) ±3 % - w przedziale górnym zakresu obciążeń (Q₂ ≤ Q ≤ Q₄), dla wodomierzy do wody o temperaturze od 30 °C do 90 °C;

3) ±5 % - w przedziale dolnym zakresu obciążeń (Q₁ ≤ Q < Q₂), niezależnie od temperatury wody.

§ 8.1. Jeżeli na dokładność pomiaru objętości wody przepływającej przez wodomierz mogą mieć wpływ zanieczyszczenia znajdujące się w wodzie, wówczas wodomierz powinien być wyposażony w sito lub w instalacji wodociągowej powinien być filtr na wlocie lub w przewodzie dopływowym.

2. Jeżeli na dokładność wskazań wodomierza mogą mieć wpływ zakłócenia przepływu występujące przed lub za wodomierzem, spowodowane w szczególności obecnością kolanek, zaworów lub pomp, instalacja wodociągowa powinna być wyposażona w proste odcinki rurociągu, z prostownicą strumienia lub bez niej, przed wodomierzem lub za nim, o takich długościach, aby błędy wskazań wodomierza mieściły się w zakresie błędów granicznych dopuszczalnych.

§ 9.Wodomierze, o których mowa w § 2 pkt 2, powinny być stosowane w następujących warunkach:

1) zakres strumieni objętości powinien być nie mniejszy niż minimalny strumień objętości Q₁ i nie większy niż ciągły strumień objętości Q₃;

2) zakres temperatur wody w zależności od klasy temperaturowej wodomierza:

a) od 0,1 °C do 30 °C albo

b) od 30 °C do 90 °C, albo

c) od 0,1 °C do 90 °C;

3) zakres ciśnień wody od 0,3 bar do co najmniej 10 bar;

4) przy określonych przez producenta wartościach nominalnych źródła prądu przemiennego lub wartościach granicznych źródła prądu stałego.

§ 10.Zakres temperatur wody dla wodomierza do wody zimnej, o którym mowa w § 2 pkt 1 lit. a, mieści się w granicach od 0 °C do 30 °C.

§ 11.Zakres temperatur wody dla wodomierza do wody ciepłej, o którym mowa w § 2 pkt 1 lit. b, mieści się w granicach od 30 °C do 90 °C.

§ 12.Zakres temperatur wody dla wodomierza do wody gorącej:

1) o którym mowa w § 2 pkt 1 lit. c, wynosi:

a) od 30 °C do 130 °C albo

b) od 30 °C do 180 °C;

2) o którym mowa w § 2 pkt 1 lit. d, wynosi od 30 °C do 180 °C.

§ 13.Wodomierze do wody zimnej, o których mowa w § 2 pkt 1 lit. e, powinny być stosowane w następujących warunkach:

1) zakres strumieni objętości powinien być nie mniejszy niż minimalny strumień objętości Q₁ i nie większy niż ciągły strumień objętości Q₃;

2) zakres temperatur wody - od 0,3 °C do 30 °C;

3) zakres ciśnień wody - od 0,03 MPa (0,3 bar) do wartości górnego granicznego ciśnienia wody;

4) zakres temperatur otoczenia - od +5 °C do +55 °C;

5) zakres wilgotności otoczenia - od 0 % do 100 %, z wyłączeniem zdalnych urządzeń wskazujących, dla których zakres wilgotności otoczenia powinien być zawarty w granicach od 0 % do 93 %.

§ 14.1. Dla wodomierzy sprzężonych wartość strumienia objętości zwykle występującego w instalacji nie powinna być zbliżona do wartości strumieni objętości w zakresie przełączania.

2. W pozostałym zakresie do wodomierzy sprzężonych mają zastosowanie wymagania dotyczące warunków właściwego stosowania określone dla wodomierzy do wody zimnej.

§ 15.Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy w użytkowaniu są równe dwukrotnej wartości błędów granicznych dopuszczalnych.

§ 17.Podczas sprawdzenia przy legalizacji pierwotnej wodomierza, o którym mowa w § 2 pkt 1 lit. a:

1) któremu został nadany znak zatwierdzenia typu EWG, należy:

a) określić stratę ciśnienia, która powinna być mniejsza niż wartość podana w decyzji zatwierdzenia typu,

b) wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla co najmniej trzech strumieni objętości z zakresów:

- od 0,9 Q_max do Q_max,

- od Q_t do 1,1 Q_t,

- od Q_min do 1,1 Q_min,

- wodą o temperaturze (20 ± 10) °C;

2) w pozostałych przypadkach należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla co najmniej trzech strumieni objętości z zakresów:

a) od Q_n (q_p) do 1,1 Q_n (q_p) albo od 0,9 q_s do q_s,

b) od Q,(q_t)do 1,1 Q_t (q_t),

c) od Q_min(q_min) do 1,1 Q_min(q_min)

- wodą o temperaturze (20 ± 10) °C.

§ 18.Podczas sprawdzenia przy legalizacji pierwotnej wodomierza, o którym mowa w § 2 pkt 1 lit. b:

1) któremu został nadany znak zatwierdzenia typu EWG, należy:

a) sprawdzić wytrzymałość na ciśnienie, w szczególności przy użyciu wody zimnej, przy czym wodomierz powinien wytrzymać bez przecieków i bez sączenia się wody przez korpus ciśnienie statyczne 1,6 razy większe od górnego ciśnienia granicznego zadanego przez 1 minutę,

b) wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla co najmniej trzech strumieni objętości z zakresów:

- od 0,9 Q_max do Q_max,

- od Q_t do 1,1 Q_t,

- od Q_min do 1,1 Q_min

- wodą o temperaturze (50 ± 5) °C, chyba że w decyzji zatwierdzenia typu dopuszczona została możliwość sprawdzenia wodomierza podczas legalizacji wodą zimną; wówczas sprawdzenie należy wykonać wodą o temperaturze (20 ± 10) °C, stosując wartość błędów granicznych dopuszczalnych określonych dla wodomierzy do wody zimnej;

2) w pozostałych przypadkach należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla co najmniej trzech strumieni objętości z zakresów:

a) od Q_n (q_p) do 1,1 Q_n (q_p) albo od 0,9 q_s do q_s,

b) od Q_t (q_t) do 1,1 Q_t (q_t),

c) od Q_min (q_min) do 1,1 Q_min (q_min),

- wodą o temperaturze (50 ± 5) °C, chyba że w decyzji zatwierdzenia typu dopuszczona została możliwość sprawdzenia wodomierza podczas legalizacji wodą zimną; wówczas sprawdzenie należy wykonać wodą o temperaturze (20 ± 10) °C, stosując wartość błędów granicznych dopuszczalnych określonych dla wodomierzy do wody zimnej.

§ 19.Podczas sprawdzenia przy legalizacji pierwotnej i ponownej wodomierza, o którym mowa w § 2 pkt 1 lit. c i d, należy wyznaczyć błędy wskazania wodomierza dla co najmniej trzech strumieni objętości z zakresów:

1) od Q_n (q_p) do 1,1 Q_n (q_p) albo od 0,9 q_s do q_s,

2) od Q_t (q_t) do 1,1 Q_t (q_t),

3) od Q_min (q_min) do 1,1 Q_min (q_min)

- wodą o temperaturze (50 ± 5) °C, chyba że w decyzji zatwierdzenia typu dopuszczona została możliwość sprawdzenia wodomierza podczas legalizacji wodą zimną; wówczas sprawdzenie należy wykonać wodą o temperaturze (20 ± 10) °C, stosując wartość błędów granicznych dopuszczalnych określonych dla wodomierzy do wody zimnej.

§ 20.1. Podczas sprawdzenia przy legalizacji pierwotnej i ponownej wodomierza, o którym mowa w § 2 pkt 1 lit. e, należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla co najmniej trzech strumieni objętości z zakresów:

1) od Q₁ do 1,1 Q₁,

2) od Q₂ do 1,1 Q₂,

3) od 0,9 Q₃ do Q₃

- wodą o temperaturze (20 ±10) °C, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. W zależności od kształtu krzywej błędów wodomierza mogą być przyjęte inne strumienie objętości, określone w decyzji zatwierdzenia typu.

§ 21.1. Podczas sprawdzenia przy legalizacji pierwotnej i ponownej wodomierza sprzężonego, w przypadku gdy:

1) wodomierz główny i boczny zostały sprawdzone oddzielnie, zgodnie z wymaganiami, o których mowa w § 17 pkt 1 albo pkt 2, należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla następujących wartości strumienia objętości:

a) Q_t1 (q_t1) - jeśli Q_t (q_t) = Q_t2 (q_t2) albo

b) Q_min1 (q_min1) - jeśli Q_t (q_t) = Q_t1 (q_t1),

c) Q_f (q_f)

- wodą o temperaturze (20 ± 10) °C;

2) sprawdzono tylko wodomierz boczny, zgodnie z wymaganiami, o których mowa w § 17 pkt 1 albo pkt 2, należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla następujących wartości strumienia objętości:

a) od 0,9 Q_max (q_s) do Q_max (q_s) albo od Q_n (q_p) do 1,1 Q_n (q_p)_,

b) od Q_t1 (q_t1) do 1,1 Q_t1 (q_t1),

c) od Q_min (q_min) do 1,1 Q_min (q_min) - jeśli Q_t (q_t) = Q_t (q_t1)

d) Q_f (q_f),

e) Q_h (q_h)

- wodą o temperaturze (20 ± 10) °C,

gdzie:

Q_f (q_f) - oznacza strumień objętości w zakresie przełączania, o wartości mniejszej od wartości strumienia objętości przełączania, przy rosnącej wartości strumienia objętości;

Q_h (q_h) - oznacza strumień objętości w zakresie przełączania, o wartości większej od wartości strumienia objętości przełączania, przy malejącej wartości strumienia objętości.

2. Wartości strumieni objętości Q_f (q_f) i Q_h (q_h) nie powinny różnić się o 10 % lub 600 l/h od wartości strumienia objętości przełączania. Jeżeli podczas sprawdzania nie można uzyskać wartości strumienia objętości w określonych w tych punktach granicach z powodu zbyt niskiego ciśnienia zasilania, badania należy wykonać przy strumieniu objętości o wartości możliwie najbliższej wartości strumienia objętości przełączania.

3. Oznaczenia strumieni objętości wodomierzy pojedynczych powinny być uzupełnione indeksami: 1 - w przypadku wodomierza głównego i 2 - w przypadku wodomierza bocznego.

§ 22.Podczas sprawdzenia przy legalizacji ponownej wodomierzy, o których mowa w § 2 pkt 1 lit. a, należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla co najmniej trzech strumieni objętości z zakresów:

1) od Q_n (q_p) do 1,1 Q_n (q_p) albo od 0,9 q_s do q_s,

2) od Q_t (q_t) do 1,1 Q_t (q_t),

3) od Q_min(q_mjn) do 1,1 Q_min (q_min)

- wodą o temperaturze (20 ± 10) °C.

§ 23.Podczas sprawdzenia przy legalizacji ponownej wodomierzy, o których mowa w § 2 pkt 1 lit. b, należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla co najmniej trzech strumieni objętości z zakresów:

1) od Q_n (q_p) do 1,1 Q_n (q_p) albo od 0,9 q_s do q_s,

2) od Q_t(q_t) do 1,1 Q_t (q_t),

3) od Q_min(q_min) do 1,1 Q_min (q_min)

- wodą o temperaturze (50 ± 5) °C, chyba że w decyzji zatwierdzenia typu dopuszczono możliwość sprawdzenia wodomierza podczas legalizacji wodą zimną; wówczas sprawdzenie należy wykonać wodą o temperaturze (20 ± 10) °C, stosując wartość błędów granicznych dopuszczalnych określonych dla wodomierzy do wody zimnej.

§ 24.1. Podczas sprawdzenia przy legalizacji ponownej wodomierzy, o których mowa w § 2 pkt 2, należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla co najmniej trzech strumieni objętości z zakresów:

1) od Q₁ do 1,1 Q₁;

2) od Q₂ do 1,1 Q₂;

3) od 0,9 Q₃ do Q₃.

2. W przypadku sprawdzenia wodomierzy sprzężonych, jeżeli:

1) wodomierz główny i boczny zostały sprawdzone oddzielnie, zgodnie z wymaganiami, o których mowa w ust. 1, należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla następujących wartości strumienia objętości:

a) Q₂₁ - jeśli Q₂ = Q₂₂ albo

b) Q₁₁- jeśli Q₂ = Q₂₁,

c) od 1,05 Q_x2 do 1,15 Q_x2

- wodą o temperaturze (20 ± 10) °C, z zastrzeżeniem ust. 3, gdzie Q_x2 jest to strumień objętości przełączania przy rosnącej wartości strumienia objętości;

2) sprawdzono tylko wodomierz boczny, zgodnie z wymaganiami, o których mowa w ust. 1, należy wyznaczyć błędy wskazań wodomierza dla następujących wartości strumienia objętości:

a) od 0,9 Q₃ do Q₃,

b) Q₂₁ - jeśli Q₂ = Q₂₂ albo

c) Q₁₁ - jeśli Q₂ = Q₂₁,

d) od 1,05 Q_x2 do 1,15 Q_x2

- z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Dodatkowo przeprowadza się sprawdzenie przy innych wartościach strumieni objętości, jeżeli zostały one ustalone w certyfikacie badania typu WE albo certyfikacie badania projektu WE.

4. Sprawdzenia, o których mowa w ust. 1, należy wykonywać, z zastrzeżeniem ust. 5, wodą o temperaturze z przedziału:

1) (20 ± 10) °C - w przypadku wodomierzy o klasach temperaturowych T30 i T50;

2) (50 ± 5) °C - w przypadku wodomierzy o pozostałych klasach temperaturowych.

5. Dodatkowo przeprowadza się sprawdzenie wodą o innej temperaturze, jeśli została ona ustalona w certyfikacie badania typu WE albo certyfikacie badania projektu WE.

§ 25.1. Podczas legalizacji pierwotnej i ponownej wodomierzy:

1) sprawdzenie powinno być przeprowadzane w następujących warunkach:

a) temperatura otoczenia - od 15 °C do 25 °C,

b) wilgotność względna - od 45 % do 75 %,

c) ciśnienie atmosferyczne - od 86 kPa do 106 kPa (od 0,86 bar do 1,06 bar),

d) podczas pojedynczego pomiaru temperatura otoczenia nie powinna zmieniać się więcej niż o 5 °C, a wilgotność względna nie powinna zmieniać się więcej niż o 10 %,

e) napięcie zasilania - od 0,95 U_nom do 1,05 U_nom^, o ile ma to zastosowanie,

f) częstotliwość zasilania - od 0,98 f_nom do 1,02 f_nom^, o ile ma to zastosowanie;

2) wartość ciśnienia na wyjściu wodomierza nie powinna być niższa niż 0,03 MPa (0,3 bar); ciśnienie w instalacji powinno być wystarczające, aby zapobiec kawitacji;

3) zmiana temperatury wody podczas pojedynczego pomiaru nie powinna przekraczać 5 °C;

4) zmiana wartości strumienia objętości Q podczas pojedynczego pomiaru nie powinna przekraczać:

a) ±2,5 % wartości średniej dla (Q₁ ≤ Q < Q₂) albo (Q_min ≤ Q < Q_t), albo (q_min ≤ q < q_t),

b) ±5 % wartości średniej dla (Q₂ ≤ Q < Q₄) albo (Q_t ≤ Q < Q_max), albo <q_t ≤ q < q_s);

5) wodomierze mogą być sprawdzane szeregowo, pod warunkiem że brak jest wzajemnego oddziaływania pomiędzy wodomierzami;

6) w przypadku gdy wszystkie błędy wskazań mają ten sam znak, wodomierz należy wyregulować w taki sposób, aby przynajmniej jeden z błędów nie przekraczał połowy błędu granicznego dopuszczalnego.

2. Podczas legalizacji wodomierze powinny być sprawdzane na stanowiskach pomiarowych umożliwiających spełnienie następujących wymagań:

1) maksymalna niepewność rozszerzona pomiaru temperatury wody, przy współczynniku rozszerzenia k = 2, nie powinna przekraczać ±1 °C;

2) maksymalna niepewność rozszerzona pomiaru ciśnienia wody i pomiaru straty ciśnienia, przy współczynniku rozszerzenia k = 2, nie powinna przekraczać ±5 % wartości mierzonej;

3) maksymalna niepewność rozszerzona wyznaczenia wartości poprawnej objętości wody przepływającej przez wodomierz podczas sprawdzania wodomierzy, przy współczynniku rozszerzenia k = 2, nie powinna przekraczać 1/5 właściwego błędu granicznego dopuszczalnego podczas sprawdzania wodą zimną i ciepłą;

4) maksymalna niepewność rozszerzona odczytu objętości wody wskazywanej przez wodomierz podczas pojedynczego pomiaru, przy współczynniku rozszerzenia k = 2, nie powinna przekraczać ±0,5 % wartości mierzonej objętości.

3. Podczas legalizacji wodomierze powinny być sprawdzane na stanowiskach pomiarowych, w których stosuje się metodę sprawdzenia „z ruchomym startem i stopem”, gdzie przed rozpoczęciem pomiaru i po jego zakończeniu woda dopływa do wzorca pomiarowego i przepływa przez sprawdzany wodomierz żądanym strumieniem objętości.

4. W przypadku legalizacji wodomierzy, o których mowa w § 2 pkt 1, działających na zasadach mechanicznych i elektronicznych, i w § 2 pkt 2, działających na zasadach mechanicznych, zamiast metody, o której mowa w ust. 3, można stosować metodę sprawdzania „z zatrzymanym startem i stopem”, gdzie do chwili rozpoczęcia pomiaru i po jego zakończeniu woda nie dopływa do przyrządu wzorcowego i nie przepływa przez sprawdzany wodomierz.

§ 27.Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.