Wyszukaj po identyfikatorze keyboard_arrow_down
Wyszukiwanie po identyfikatorze Zamknij close
ZAMKNIJ close
account_circle Jesteś zalogowany jako:
ZAMKNIJ close
Powiadomienia
keyboard_arrow_up keyboard_arrow_down znajdź
idź
removeA addA insert_drive_fileWEksportuj printDrukuj assignment add Do schowka
description

Akt prawny

Akt prawny
archiwalny
Dziennik Ustaw rok 2007 nr 92 poz. 614
Wersja archiwalna od 2007-06-09 do 2008-01-18
opcje loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Dziennik Ustaw rok 2007 nr 92 poz. 614
Wersja archiwalna od 2007-06-09 do 2008-01-18
Akt prawny
archiwalny
ZAMKNIJ close

Alerty

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI1)

z dnia 16 kwietnia 2007 r.

w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać szklane przyrządy pomiarowe, oraz szczegółowego zakresu badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów2)

Na podstawie art. 9a pkt 1 i 2 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441, z późn. zm.3)) zarządza się, co następuje:

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Rozporządzenie określa:

1) wymagania, którym powinny odpowiadać w zakresie konstrukcji, wykonania, materiałów, charakterystyk metrologicznych oraz miejsc umieszczenia cech legalizacji następujące szklane przyrządy pomiarowe:

a) kolby szklane z jedną kreską klasy A, zwane dalej „kolbami”,

b) pipety laboratoryjne jednomiarowe klasy A, zwane dalej „pipetami jednomiarowymi”,

c) pipety laboratoryjne wielomiarowe klasy A, zwane dalej „pipetami wielomiarowymi”,

d) biurety zwykłe klasy A, zwane dalej „biuretami”,

e) cylindry pomiarowe klasy A, zwane dalej „cylindrami”;

2) szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej szklanych przyrządów pomiarowych oraz sposoby i metody ich przeprowadzania.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 2.Wymagań określonych w rozporządzeniu nie stosuje się do szklanych przyrządów pomiarowych:

1) wyprodukowanych i/lub wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej albo Republice Turcji,

2) wyprodukowanych w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - będącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym

- zgodnie z przepisami obowiązującymi w tych państwach, pod warunkiem że przyrządy te spełniają wymagania w stopniu odpowiadającym przepisom rozporządzenia.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 3.Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) pojemność nominalna - wartość objętości zaokrągloną lub przybliżoną i oznaczoną na szklanym przyrządzie pomiarowym;

2) błąd graniczny dopuszczalny - wartości skrajne błędu pojemności szklanych przyrządów pomiarowych odniesione do pojemności nominalnej;

3) czas wypływu - wyrażony w sekundach czas swobodnego opadania menisku wody w:

a) pipecie jednomiarowej oraz pipecie wielomiarowej na wpływ całkowity i podwójny od kreski ograniczającej pojemność do końcówki wypływowej,

b) pipecie wielomiarowej na wpływ częściowy oraz biurecie od najwyższej do najniższej kreski

- i nieobejmujący czasu odczekania;

4) czas odczekania - wyrażony w sekundach czas, który musi minąć po zatrzymaniu się menisku wody na danej kresce podziałki lub w końcówce wypływowej, przed wyjęciem pipety jednomiarowej, pipety wielomiarowej lub biurety z odbieralnika;

5) długości działki elementarnej - odstęp pomiędzy środkami sąsiadujących kresek podziałki.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 4.Temperatura odniesienia dla szklanych przyrządów pomiarowych wynosi 20 °C.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 2

Wymagania w zakresie konstrukcji, materiału i wykonania szklanych przyrządów pomiarowych

§ 5. Ustala się następujące pojemności nominalne szklanych przyrządów pomiarowych wyrażone w ml albo w cm3:

1) kolby: 1; 2; 5; 10; 20; 25; 50; 100; 200; 250; 500; 1000; 2000 i 5000;

2) pipety jednomiarowe: 0,5; 1; 2; 5; 10; 20; 25; 50; 100 i 200;

3) pipety wielomiarowe na wypływ:

a) częściowy lub całkowity: 1; 2; 5; 10 i 25,

b) podwójny: 0,5; 1; 2; 5; 10 i 25;

4) biurety: 1; 2; 5; 10; 25; 50 i 100;

5) cylindry: 5; 10; 25; 50; 100; 250; 500; 1000 i 2000.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 6.1. Kształt i wymiary:

1) kolby określa załącznik nr 1 do rozporządzenia;

2) pipety jednomiarowej określa załącznik nr 2 do rozporządzenia;

3) cylindra określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

2. Wymiary pipety wielomiarowej określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

3. Wymiary biurety oraz kształt jej zaworów, w szczególności kurkowych, zwanych dalej „zaworami”, określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 7.1. Wzory podziałek pipety wielomiarowej, biurety i cylindra określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

2. Oznaczenie kresek podziałki wartościami liczbowymi uwzględniające pojemność nominalną oraz wartość działki elementarnej dla pipety wielomiarowej, biurety i cylindra określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 8.1. Szklane przyrządy pomiarowe, z zastrzeżeniem ust. 2-4, powinny być wykonane z bezbarwnego szkła borokrzemowego albo sodowo-wapniowego.

2. Kolba powinna być wykonana z bezbarwnego szkła borokrzemowego.

3. Szkło, z którego wykonuje się kolby i biurety, może być barwione na brązowo.

4. Cylinder powinien być wykonany z bezbarwnego szkła borokrzemowego albo z polimetylopentenu (PMP).

5. Szkło i tworzywo sztuczne powinny być pozbawione widocznych wad utrudniających odczyt wyników pomiarów.

6. Grubość ścianek szklanych przyrządów pomiarowych powinna być równomierna, bez widocznych nierówności.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 9.Korek kolby lub cylindra powinien być:

1) dokładnie dopasowany do szyjki;

2) wykonany z pełnego lub drążonego, dmuchanego szkła albo z polietylenu;

3) wyposażony w uchwyt czworokątny, sześciokątny albo ośmiokątny.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 10.Końcówka wypływowa pipety jednomiarowej, pipety wielomiarowej i biurety powinna:

1) mieć kształt stopniowo zwężającego się, odwróconego stożka;

2) zapewniać równomierny wypływ;

3) stanowić integralną część biuret, o których mowa w pkt 2 lit. a i b załącznika nr 5 do rozporządzenia, oraz pipety jednomiarowej, oraz pipety wielomiarowej.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 11.1. Na szklanych przyrządach pomiarowych powinny być umieszczone w sposób trwały i czytelny w szczególności następujące oznaczenia:

1) pojemność nominalna z oznaczeniem legalnej jednostki objętości:

a) ml albo cm3,

b) ml, cm3 albo I, L - dla kolb o pojemności nominalnej 1000 ml, 2000 ml i 5000 ml;

2) temperatura odniesienia;

3) znak lub nazwa producenta;

4) litera „A”.

2. Na kolbie dodatkowo powinny być umieszczone:

1) „In” oznaczający wzorcowanie kolb na wlew;

2) litery „AW” dla kolb z szeroką szyjką;

3) wielkość szlifu, w tym również na korku;

4) znak lub nazwa szkła;

5) wartość błędu granicznego dopuszczalnego pojemności kolby, o którym mowa w załączniku nr 8 do rozporządzenia.

3. Na pipecie jednomiarowej i pipecie wielomiarowej oraz biurecie powinny być dodatkowo umieszczone:

1) „Ex” oznaczający wzorcowanie (na wypływ) przyrządu bez określonego czasu odczekania;

2) „Ex + 15 s” oznaczający wzorcowanie (na wypływ) pipety jednomiarowej i pipety wielomiarowej z określonym czasem odczekania równym 15 s;

3) „Ex + 30 s” oznaczający wzorcowanie (na wypływ) biurety z określonym czasem odczekania równym 30 s;

4) numer identyfikacyjny na rurce biuret oraz na uchwycie korka zaworu biuret, o których mowa w pkt 2 lit. c i d załącznika nr 5 do rozporządzenia.

4. Na cylindrze ponad najwyższą kreską podziałki powinny być dodatkowo umieszczone:

1) „In” oznaczający wzorcowanie cylindrów na wlew;

2) znak lub nazwa masy szklanej lub tworzywa sztucznego;

3) wielkość szlifu, w tym również na korku.

5. Oznaczenia, o których mowa w ust. 1-4, nie powinny uniemożliwiać ustalenia położenia menisku.

6. Na szklanych przyrządach pomiarowych mogą być dodatkowo umieszczone:

1) wartość błędu granicznego dopuszczalnego w postaci „±... ml” lub „±... cm3”, równa wartości błędu określonego w rozporządzeniu dla pipet jednomiarowych, pipet wielomiarowych, biuret i cylindrów;

2) czas wypływu dla pipet jednomiarowych, pipet wielomiarowych i biuret.

7. Na biurecie wykonanej ze szkła borokrzemowego powinny być umieszczone jego nazwa lub znak.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 3

Dodatkowe wymagania w zakresie konstrukcji i wykonania kolb

§ 12. Kolba może być wykonana z wąską lub szeroką szyjką.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 13.1. Kolba może mieć dno płaskie lub wklęsłe.

2. Kolba o pojemności:

1) mniejszej niż 25 ml, pusta i bez korka, ustawiona na płaskiej powierzchni nachylonej pod kątem 10° do poziomu,

2) większej lub równej 25 ml, pusta i bez korka, ustawiona na płaskiej powierzchni nachylonej pod kątem 15° do poziomu

- nie powinna się przewracać.

3. Oś kolby powinna być prostopadła do podstawy.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 14.1. Szyjka kolby powinna być cylindryczna.

2. Górna część szyjki kolby może być wykonana bez szlifu albo ze szlifem.

3. Wierzchołek szyjki kolby bez szlifu powinien być zakończony kołnierzem wzmacniającym.

4. Średnica szyjki kolby ze szlifem może być powiększona poniżej szlifu.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 15.Kreska oznaczająca pojemność kolby powinna być:

1) trwałą, wyraźną i równomierną linią o grubości nie większej niż 0,4 mm, leżącą w płaszczyźnie prostopadłej do osi szyjki;

2) długości nie mniejszej niż 90 % obwodu szyjki;

3) umieszczona w odległości od górnej krawędzi szyjki nie mniejszej niż 1/3 wartości „I”, o której mowa w ust. 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 4

Dodatkowe wymagania w zakresie konstrukcji i wykonania pipet jednomiarowych

§ 16. Pipeta jednomiarowa może być wykonana:

1) bez określonego czasu odczekania;

2) z określonym czasem odczekania równym 15 s.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 17.1. Pipeta jednomiarowa o pojemności nominalnej:

1) 0,5 ml - powinna być wykonana bez zbiornika;

2) 1 ml - może być wykonana bez zbiornika lub ze zbiornikiem;

3) 2 ml, 5 ml, 10 ml, 20 ml, 25 ml, 50 ml, 100 ml i 200 ml - powinna być wykonana ze zbiornikiem.

2. Zbiornik powinien mieć kształt cylindra, przy czym jego górna i dolna część powinny się stopniowo wydłużać wewnątrz rurek zasysającej i odpływowej i przechodzić w kształt stożkowy.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 18.Brzeg rurki zasysającej powinien być prostopadły do osi pipety i pozbawiony ostrych krawędzi.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 19.Kreska oznaczająca pojemność pipety jedno-miarowej powinna być:

1) trwałą, wyraźną i równomierną linią o grubości nie większej niż 0,4 mm, leżącą w płaszczyźnie prostopadłej do osi rurki zasysającej;

2) długości nie mniejszej niż 90 % obwodu rurki zasysającej.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 5

Dodatkowe wymagania w zakresie konstrukcji i wykonania pipet wielomiarowych

§ 20. 1. Pipeta wielomiarowa może być wykonana na wypływ:

1) częściowy;

2) całkowity;

3) podwójny - częściowy lub całkowity.

2. Pipeta wielomiarowa może być wykonana:

1) bez określonego czasu odczekania;

2) z określonym czasem odczekania, przy czym dla pipet, o których mowa w ust. 1 pkt 3, czas odczekania wynosi 15 s.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 21.Pipeta wielomiarowa powinna być wykonana z rur szklanych i mieć kształt cylindra, którego górna część powinna być zakończona rurką zasysającą, a dolna końcówką wypływową.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 22.1. Pipeta wielomiarowa może mieć naniesiony niebieski lub czerwony pasek na białym tle, zwany dalej „paskiem Schellbacha”.

2. Białe pole paska Schellbacha powinno obejmować kąt około 45° (1/8 obwodu przekroju prostopadłego do osi pipety), pole niebieskie lub czerwone około 15° (1/24 obwodu przekroju prostopadłego do osi pipety).

3. Pasek Schellbacha powinien być:

1) naniesiony na powierzchnię szkła pipety równomiernie;

2) wykonany po przeciwnej stronie niż podziałka pipety, wzdłuż całej jej długości;

3) umieszczony tak, aby jego oś symetrii zawierała się w płaszczyźnie przechodzącej przez oś symetrii pipety i oś symetrii najkrótszych kresek podziałki.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 6

Dodatkowe wymagania w zakresie konstrukcji i wykonania biuret

§ 23. Biureta może być wykonana z zaworem z przelotem prostym lub bocznym.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 24.Biureta może być wykonana:

1) bez określonego czasu odczekania;

2) z określonym czasem odczekania równym 30 s.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 25.Biureta, z wyłączeniem wykonanej ze szkła barwionego na brązowo, może mieć naniesiony pasek Schellbacha spełniający wymagania, o których mowa w § 22.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 26.1. Górna krawędź biurety powinna być prostopadła do osi biurety.

2. Biureta może być wyposażona w urządzenie do napełniania.

3. Biureta może być zakończona:

1) wzmacniającym kołnierzem;

2) cylindrycznym naczyniem - w biuretach z działką elementarną nie większą niż 0,05 ml albo

3) lejkiem - w biurecie z działką elementarną większą niż 0,05 ml.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 27.Zawór biurety powinien umożliwiać odcięcie i płynne regulowanie wypływu oraz zapewniać jej szczelność.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 28.1. Szklany zawór biurety powinien mieć gniazdo i korek ze szlifem stożkowym o zbieżności 1/10.

2. Zawór biurety może być wykonany z tworzywa sztucznego obojętnego chemicznie.

3. Części składowe zaworu powinny być zabezpieczone przed rozłączeniem.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 29.1. Końcówka wypływowa biurety z zaworem z przelotem:

1) prostym - powinna stanowić jedną całość z korpusem zaworu;

2) bocznym - powinna stanowić jedną całość z korkiem zaworu.

2. Końcówka wypływowa biurety powinna być wykonana:

1) z cienkościennej kapilary;

2) w sposób eliminujący powstawanie pęcherzyków powietrza.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 7

Dodatkowe wymagania w zakresie konstrukcji i wykonania cylindrów

§ 30. 1. Średnica okrągłej podstawy cylindra powinna wynosić około 1/4 wysokości.

2. W przypadku cylindra o podstawie wielokątnej za średnicę podstawy cylindra przyjmuje się średnicę koła opisanego na wielokącie podstawy.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 31.Grubość ścianek cylindra powinna wynosić:

1) 1,3 ± 0,3 mm - dla cylindra o pojemności nominalnej od 5 ml do 25 ml;

2) 1,5 ± 0,5 mm - dla cylindra o pojemności nominalnej od 50 ml do 100 ml;

3) 2,2 ± 1,0 mm - dla cylindra o pojemności nominalnej od 250 ml do 500 ml;

4) 2,75 ± 1,0 mm - dla cylindra o pojemności nominalnej 1000 ml;

5) 2,75 ± 1,25 mm - dla cylindra o pojemności nominalnej 2000 ml.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 32.Owalność części cylindrycznej nie może być większa niż:

1) 1 mm - dla cylindra o pojemności nominalnej od 5 ml do 100 ml;

2) 1,5 mm - dla cylindra o pojemności nominalnej większej niż 100 ml.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 33.Cylinder może być wykonany bez szlifu lub ze szlifem.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 34.1. Cylinder bez szlifu powinien mieć wykonany wylew.

2. Krawędź cylindra z wylewem powinna być nieostra i prostopadła do osi cylindra.

3. Wylew powinien być ukształtowany w sposób zapewniający opróżnianie cylindra z wody, bez jej spływania po zewnętrznej powierzchni cylindra.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 35.Krawędź szyjki cylindra ze szlifem powinna być wywinięta na zewnątrz w płaszczyźnie prostopadłej do osi cylindra.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 36.Odchyłka prostopadłości dolnej powierzchni podstawy od osi cylindra nie powinna być większa niż ±40´.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 37.Napełniony cylinder ustawiony na płaskiej powierzchni nachylonej do poziomu pod kątem 15° nie powinien się przewracać.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 8

Wymagania w zakresie charakterystyk metrologicznych szklanych przyrządów pomiarowych oraz miejsc umieszczania cech legalizacji

§ 38. 1. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności kolby określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.

2. Błędy, o których mowa w ust. 1, dla wyznaczanej pojemności powinny zostać zachowane, jeżeli kolba, uprzednio niezwilżona, zostanie napełniona wodą do kreski oznaczającej pojemność, a menisk będzie ustawiony tak, aby płaszczyzna przechodząca przez górną krawędź kreski była styczna w najniższym punkcie menisku.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 39.1. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności pipety jednomiarowej określa załącznik nr 9 do rozporządzenia.

2. Błędy, o których mowa w ust. 1, dla wyznaczanej pojemności powinny zostać zachowane, jeżeli:

1) pipeta jednomiarowa zostanie napełniona wodą do kreski oznaczającej pojemność, a następnie opróżniona do zatrzymania się menisku wody w końcówce wypływowej pipety dotykającej ścianki szklanego odbieralnika;

2) wynik pomiaru pojemności pipety jednomiarowej z określonym czasem odczekania ustala się po 15 s.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 40.1. Czasy wypływu dla pipety jednomiarowej określa załącznik nr 9 do rozporządzenia.

2. W przypadku zaznaczenia na pipecie czasu wypływu zmierzony czas wypływu nie powinien różnić się od czasu zaznaczonego o więcej niż:

1) 2 s - dla pipety o pojemności nominalnej 0,5 ml, 1 ml, 2 ml;

2) 3 s - dla pipety o pojemności nominalnej 5 ml, 10 ml;

3) 4 s - dla pipety c pojemności nominalnej 20 ml, 25 ml;

4) 5 s - dla pipety o pojemności nominalnej 50 ml, 100 ml, 200 ml.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 41.1. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności pipety wielomiarowej określa załącznik nr 10 do rozporządzenia.

2. Błędy, o których mowa w ust. 1, dla wyznaczanej pojemności powinny zostać zachowane, jeżeli końcówka wypływowa pipety wielomiarowej dotyka ścianki szklanego odbieralnika oraz gdy pipeta wielomiarowa na wypływ:

1) częściowy zostanie opróżniona od kreski zerowej do kreski oznaczającej jej pojemność nominalną;

2) całkowity zostanie opróżniona od kreski oznaczającej pojemność nominalną do zatrzymania się menisku w jej końcówce wypływowej;

3) podwójny częściowy zostanie opróżniona od kreski zerowej do zatrzymania się menisku wody nie więcej niż 2 do 5 mm nad daną kreską, przy czym ustalenie pojemności pipety następuje po odczekaniu 15 s;

4) podwójny całkowity zostanie opróżniona od kreski zerowej do zatrzymania się menisku w jej końcówce wypływowej, przy czym ustalenie pojemności nominalnej pipety następuje po odczekaniu 15 s.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 42.1. Czasy wypływu dla pipety wielomiarowej określa załącznik nr 10 do rozporządzenia.

2. W przypadku zaznaczenia na pipecie czasu wypływu zmierzony czas wypływu nie powinien różnić się od czasu zaznaczonego o więcej niż 2 s.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 43.1. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności biurety określa załącznik nr 11 do rozporządzenia.

2. Błędy, o których mowa w ust. 1, dla wyznaczanej pojemności powinny zostać zachowane, jeżeli zawór biurety będzie całkowicie otwarty i końcówka wypływowa biurety nie będzie dotykać ścianki odbieralnika oraz gdy biureta:

1) bez określonego czasu odczekania zostanie opróżniona od kreski zerowej do kreski oznaczającej pojemność nominalną biurety;

2) z określonym czasem odczekania zostanie opróżniona od kreski zerowej do zatrzymania się menisku wody nie więcej niż 2 do 5 mm nad kreską oznaczającą pojemność nominalną biurety, przy czym ustalenie pojemności biurety następuje po odczekaniu 30 s.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 44.Czasy wypływu dla biurety określa załącznik nr 11 do rozporządzenia.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 45.1. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności cylindra określa załącznik nr 12 do rozporządzenia.

2. Błędy, o których mowa w ust. 1, dla wyznaczanej pojemności powinny zostać zachowane, jeżeli cylinder, uprzednio niezwilżony, zostanie napełniony wodą do kreski oznaczającej pojemność, a menisk będzie ustawiony tak, aby płaszczyzna przechodząca przez górną krawędź kreski była styczna w najniższym punkcie menisku.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 46.Cechy legalizacji na szklanych przyrządach pomiarowych powinny być umieszczone w miejscu nieograniczającym ustalenie położenia menisku.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 9

Szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej szklanych przyrządów pomiarowych oraz sposoby i metody ich przeprowadzania

§ 47. Badanie i sprawdzenie szklanych przyrządów pomiarowych przeprowadza się za pomocą następujących przyrządów pomiarowych i urządzeń pomocniczych, a w szczególności:

1) wagi nieautomatycznej mechanicznej lub elektronicznej z działką elementarną d ≤ 1 mg;

2) odważników klasy dokładności E2 (klasy dokładności 1);

3) wzorców objętości I rzędu o pojemności nominalnej w ml: 1, 2, 5, 10, 20, 25, 50, 100, 200, 250, 500, 1000, 2000 i 5000 do sprawdzania kolb;

4) wzorców objętości II rzędu o pojemności nominalnej w ml: 5, 10, 25, 50, 100, 250, 500, 1000 i 2000 do sprawdzenia cylindrów;

5) stanowiska do sprawdzenia kolb i cylindrów metodą objętościową;

6) suwmiarki dwustronnej z głębokościomierzem oraz działką elementarną o wartości 0,1 mm;

7) pipet laboratoryjnych wielomiarowych klasy A o pojemnościach nominalnych w ml: 1, 2, 5, 10 i 25;

8) termometru z działką elementarną o wartości 0,1 °C albo 1 °C;

9) barometru;

10) stopera;

11) lupy pomiarowej;

12) przymiaru sztywnego lub stalowego zwijanego, o górnej granicy zakresu pomiarowego 1 m;

13) poziomnicy;

14) piaskarki;

15) destylarki.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 48.1. Badanie i sprawdzenie szklanych przyrządów pomiarowych podczas prawnej kontroli metrologicznej obejmuje:

1) oględziny zewnętrzne;

2) sprawdzenie wymiarów;

3) sprawdzenie pojemności.

2. W przypadku pipet jednomiarowych, pipet wielomiarowych i biuret ich badanie i sprawdzenie obejmuje również sprawdzenie czasu wypływu.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 49.Podczas oględzin zewnętrznych szklanych przyrządów pomiarowych należy sprawdzić:

1) oznaczenia wykonane na szklanych przyrządach pomiarowych;

2) czy nie występują widoczne wady szkła, w szczególności utrudniające odczyt wyników pomiarów;

3) ich kształt;

4) widoczność kresek podziałki;

5) końcówki wypływowe;

6) wzory podziałki i oznaczenia podziałki wartościami liczbowymi.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 50.1. Wymiary szklanych przyrządów pomiarowych sprawdza się za pomocą suwmiarki i przymiaru.

2. Sprawdzenie długości kresek podziałki przebiega w następujący sposób:

1) pomiaru średnicy zewnętrznej dokonuje się w miejscu wyznaczonym przez sprawdzaną kreskę i oblicza się minimalną długość sprawdzanej kreski;

2) dokonuje się pomiaru długości sprawdzanej kreski;

3) porównuje się wartość długości sprawdzonej kreski z wartością obliczoną.

3. Podczas sprawdzenia wymiarów wewnętrznej średnicy szyjki kolby należy:

1) niezwilżoną kolbę napełnić wodą destylowaną tak, aby najniższy punkt menisku znalazł się w płaszczyźnie wyznaczonej przez górną krawędź kreski oznaczającej pojemność kolby;

2) dolać do kolby za pomocą pipety, o której mowa w § 47 pkt 7, objętość wody określoną w załączniku nr 13 do rozporządzenia;

3) zmierzyć odległość między płaszczyzną wyznaczoną przez górną krawędź kreski a płaszczyzną poziomą styczną do menisku wody.

4. Wewnętrzną średnicę szyjki uznaje się za poprawną, jeżeli zmierzona odległość, o której mowa w ust. 3 pkt 3, jest nie mniejsza od określonej w załączniku nr 13 do rozporządzenia minimalnej odległości menisku wody od kreski po dolaniu wody.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 51.1. Czas wypływu pipet jednomiarowych i pipet wielomiarowych oraz biuret sprawdza się za pomocą stopera.

2. Sprawdzenie czasu wypływu wody powinno być przeprowadzone w przypadku:

1) pipety jednomiarowej oraz pipety wielomiarowej - przy ich pionowym ustawieniu i końcówce wypływowej dotykającej ścianki szklanego odbieralnika;

2) biuret - przy ich pionowym ustawieniu, całkowicie otwartym kurku i końcówce biurety niedotykającej ścianki odbieralnika.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 52.Sprawdzenie pojemności szklanych przyrządów pomiarowych obejmuje pojemność nominalną oraz dodatkowe pojemności w przypadku:

1) pipety wielomiarowej - dwie dowolne pojemności;

2) cylindra - jedną dowolną pojemność;

3) biurety - trzy dowolne pojemności.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 53.1. Sprawdzenie pojemności szklanych przyrządów pomiarowych powinno być przeprowadzone, jeżeli szklane przyrządy pomiarowe oraz zastosowane do ich sprawdzenia wzorce są czyste.

2. Przyrządy i wzorce, o których mowa w ust. 1, uznaje się za czyste, jeżeli woda spływa po ich powierzchni równomierną cienką warstwą, nie pozostawiając niezwilżonych miejsc i nie tworząc kropli spływających zygzakowato bądź zatrzymujących się.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 54.Sposób odczytywania położenia menisku określa załącznik nr 14 do rozporządzenia.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 55.Sprawdzenie pojemności szklanych przyrządów pomiarowych przeprowadza się metodą wagową lub objętościową.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 56.1. Przy sprawdzeniu pojemności szklanych przyrządów pomiarowych metodą wagową objętość wody wyrażona w ml lub cm3 jest równa liczbowo masie tej wody wyrażonej w gramach pomniejszonej o masę dokładki A.

2. Obliczenia masy dokładki wyrażonej w g dokonuje się według wzoru:

D = V20 Vtabl * (D1 + D2)

gdzie:

V20

- sprawdzana pojemność w dm3 odniesiona do temperatury 20 °C,

Vtabl

- jedna z objętości (0,25 dm3, 0,5 dm3, 1 dm3, 2 dm3), dla których obliczono masę dokładek A, i A2,

D1

- masa dokładki podstawowej wyrażona w g, w zależności od temperatury wody, rodzaju masy szklanej i Vtabl,

D2

- masa dokładki podstawowej wyrażona w g, uwzględniająca zmianę masy wypartego podczas ważenia powietrza w funkcji ciśnienia atmosferycznego i temperatury powietrza.

3. Masy dokładki D1 określa załącznik nr 15 do rozporządzenia.

4. Masy dokładki D2 określa załącznik nr 16 do rozporządzenia.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 57.1. Stanowisko pomiarowe przeznaczone do sprawdzania pojemności szklanych przyrządów pomiarowych metodą wagową powinno być zaopatrzone w naczynia wagowe odpowiednie pojemnościowo do sprawdzanego szklanego przyrządu pomiarowego.

2. Masy naczyń wagowych przeznaczonych do sprawdzania poszczególnych wielkości nie powinny różnić się między sobą o więcej niż:

1) 1 mg - przy sprawdzeniu o pojemności do 2 ml;

2) 2 mg - przy sprawdzeniu o pojemności 5 ml i 10 ml;

3) 3 mg - przy sprawdzeniu o pojemności od 20 ml do 50 ml;

4) 5 mg - przy sprawdzeniu o pojemności 100 ml i 200 ml.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 58.1. Podczas sprawdzenia pipety jednomiarowej, pipety wielomiarowej oraz biurety metodą wagową na wadze nieautomatycznej mechanicznej należy:

1) osuszyć dokładnie naczynie wagowe, które należy dobrać odpowiednio do pojemności sprawdzanego szklanego przyrządu pomiarowego, oraz ustawić je na szalce wagi;

2) na tej samej szalce wagi umieścić odważnik o równej liczbowo sprawdzanej pojemności naczynia tak, aby masie 1 g odpowiadał 1 ml;

3) na przeciwległą szalkę wagi nałożyć odważniki w ilości niezbędnej do osiągnięcia wyznaczonego położenia równowagi;

4) zmierzyć temperaturę powietrza i wody destylowanej, którą napełniony jest sprawdzany szklany przyrząd pomiarowy, oraz ciśnienie atmosferyczne;

5) po ustawieniu menisku wody w sprawdzanym szklanym przyrządzie pomiarowym na kresce ograniczającej sprawdzaną pojemność, wylać z niego wodę do zdjętego z szalki naczynia wagowego;

6) obliczyć, dla danej objętości oraz temperatury wody, temperaturę powietrza, ciśnienia atmosferycznego i masy szklanej - masę dokładki D według wzoru, o którym mowa w § 56 ust. 2;

7) zdjąć z szalki odważnik o wartości liczbowej masy wyrażonej w g, równej wartości liczbowej sprawdzanej pojemności, wyrażonej w ml, i na tej samej szalce ustawić naczynie wagowe z wodą oraz odważniki o masie równej masie dokładki D.

2. Jeżeli wyznaczone położenie równowagi nie zmieni się, to pojemność sprawdzanego szklanego przyrządu pomiarowego jest zgodna z jego pojemnością nominalną.

3. Jeżeli wskazanie wagi zmieni się nie więcej niż o masę odpowiadającą wartości błędu granicznego dopuszczalnego, przy założeniu, że objętości 1 ml odpowiada masa 1 g, to błąd pojemności sprawdzanego szklanego przyrządu pomiarowego mieści się w granicach błędu dopuszczalnego.

4. Przy sprawdzeniu każdego następnego szklanego przyrządu pomiarowego, takiego samego rodzaju, takiej samej wielkości i wykonanego z takiej samej masy szklanej - naczynia wagowego nie taruje się, a wartość masy dokładki D pozostaje bez zmian, jeżeli temperatura wody, temperatura powietrza i ciśnienie atmosferyczne nie uległy zmianie.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 59.1. Podczas sprawdzenia pipety jednomiarowej i pipety wielomiarowej oraz biurety metodą wagową na wadze nieautomatycznej elektronicznej należy:

1) osuszyć dokładnie naczynie wagowe, które należy dobrać odpowiednio do pojemności sprawdzanego szklanego przyrządu pomiarowego, oraz ustawić je na szalce wagi;

2) doprowadzić wskazanie wagi do wartości „zero” za pomocą urządzenia do tarowania;

3) zmierzyć temperaturę powietrza i wody destylowanej, którą napełniony jest sprawdzany szklany przyrząd pomiarowy, oraz ciśnienie atmosferyczne;

4) po ustawieniu menisku wody w sprawdzanym szklanym przyrządzie pomiarowym na kresce ograniczającej sprawdzaną pojemność, wylać z niego wodę do zdjętego z szalki naczynia wagowego;

5) obliczyć dla danej objętości, temperatury wody, temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego i masy szklanej - masę dokładki D według wzoru, o którym mowa w § 56 ust. 2;

6) ustawić na szalce wagi napełnione naczynie wagowe z wodą oraz odważniki o masie równej masie dokładki D.

2. Jeżeli wartość liczbowa wskazania wagi wyrażona w g nie będzie się różniła od wartości liczbowej sprawdzanej pojemności wyrażonej w ml o więcej niż wartość błędu granicznego dopuszczalnego, to błąd pojemności sprawdzanego szklanego przyrządu pomiarowego mieści się w granicach błędu granicznego dopuszczalnego.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 60.Schemat stanowiska pomiarowego służącego do sprawdzenia pojemności kolby i cylindra metodą objętościową oraz sposób sprawdzenia określa załącznik nr 17 do rozporządzenia.

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

Rozdział 10

Przepisy końcowe

§ 61. Traci moc rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 grudnia 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać szklane przyrządy pomiarowe (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 19).

loupe more_vert
ZAMKNIJ close

Alerty

§ 62.Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Minister Gospodarki: P. G. Woźniak

1) Minister Gospodarki kieruje działem administracji rządowej - gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki (Dz. U. Nr 131, poz. 909).

2) Niniejsze rozporządzenie zostało notyfikowane Komisji Europejskiej w dniu 20 stycznia 2006 r., pod numerem 2006/0029/PL, zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597), które wdraża dyrektywę 98/34/WE z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych (Dz. Urz. WE L 204 z 21.07.1998, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 20, str. 337).

3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 163, poz. 1362 i Nr 180, poz. 1494 oraz z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1834.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Gospodarki
z dnia 16 kwietnia 2007 r. (poz. 614)

Załącznik nr 1

KSZTAŁT I WYMIARY KOLBY

infoRgrafika

infoRgrafika

Załącznik nr 2

KSZTAŁT I WYMIARY PIPETY JEDNOMIAROWEJ

infoRgrafika

Załącznik nr 3

KSZTAŁT I WYMIARY CYLINDRA

infoRgrafika

Załącznik nr 4

WYMIARY PIPETY WIELOMIAROWEJ

infoRgrafika

Załącznik nr 5

WYMIARY BIURETY ORAZ KSZTAŁT JEJ ZAWORÓW

infoRgrafika

Załącznik nr 6

WZORY PODZIAŁEK PIPETY WILOMIAROWEJ, BIURETY I CYLINDRA

infoRgrafika

infoRgrafika

infoRgrafika

infoRgrafika

infoRgrafika

infoRgrafika

Załącznik nr 7

OZNACZENIE KRESEK PODZIAŁKI WARTOŚCIAMI UWZGLĘDNIAJĄCE POJEMNOŚĆ NOMINALNĄ ORAZ WARTOŚĆ DZIAŁKI ELEMENTARNEJ DLA PIPETY WIELOWYMIAROWEJ, BIURETY I CYLINDRA

1. Oznaczenie kresek podziałki wartościami liczbowymi pipety wielomiarowej przedstawia tabela:

Pojemność nominalna

Wartość działki elementarnej

Różnica wartości liczbowych pomiędzy opisanymi kreskami długimi podziałki

ml

ml

0,5

0,01

0,1

1

0,01

0,1

2

0,02

0,2

5

0,05

0,5

10

0,1

1

25

0,1

1

25

0,2

2

2. Oznaczenie kresek podziałki wartościami liczbowymi biurety przedstawia tabela:

Pojemność nominalna w ml

Wartość działki elementarnej

Różnica wartości liczbowych pomiędzy opisanymi kreskami długimi podziałki

ml

ml

1

0,01

0,1

2

0,01

0,1

5

0,02

0,2

10

0,02

0,2

10

0,05

0,5

25

0,05

0,5

25

0,1

1

50

0,1

1

100

0,2

2

3. Oznaczenie kresek podziałki wartościami liczbowymi cylindra przedstawia tabela:

Pojemność nominalna

Wartość działki elementarnej

Różnica wartości liczbowych pomiędzy opisanymi kreskami długimi podziałki

ml

ml

5

0,1

1

10

0,2

2

25

0,5

5

50

1

10

100

1

10

250

2

20

500

5

50

1000

10

100

2000

20

200

Załącznik nr 8

BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE POJEMNOŚCI KOLBY

1. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności kolby z wąską szyjką określa tabela:

Pojemność nominalna

Błąd graniczny dopuszczalny

ml

ml

1

± 0,025

2

± 0,025

5

± 0,025

10

± 0,025

20

± 0,040

25

± 0,040

50

± 0,060

100

± 0,100

200

± 0,150

250

± 0,150

500

± 0,250

1000

± 0,400

2000

± 0,600

5000

± 1,200

2. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności kolby z szeroką szyjką określa tabela:

Pojemność nominalna

Błąd graniczny dopuszczalny

ml

ml

5

± 0,040

10

± 0,040

20

± 0,060

25

± 0,060

50

± 0,100

1000

± 0,600

Załącznik nr 9

BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE POJEMNOŚCI PIPETY JEDNOMIAROQWEJ ORAZ CZASY WYPŁYWU DLA PIPETY JEDNOMIAROWEJ

1. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności pipety jednomiarowej określa tabela:

Pojemność nominalna

Błąd graniczny dopuszczalny

ml

ml

0,5

± 0,005

1

± 0,008

2

± 0,010

5

± 0,015

10

± 0,020

20

± 0,030

25

± 0,030

50

± 0,050

100

± 0,080

200

± 0,100

2. Czasy wypływu dla pipety jednomiarowej bez określonego czasu odczekania określa tabela:

Pojemność nominalna

Czas wypływu

minimalny

maksymalny

ml

s

0,5

10

20

1

10

20

2

10

25

5

15

30

10

15

40

20

25

50

50

30

60

100

40

60

200

50

70

3. Czasy wypływu dla pipety jednomiarowej z czasem odczekania równym 15 s określa tabela:

Pojemność nominalna

Czas wypływu

minimalny

maksymalny

ml

s

0,5

4

8

1

5

9

2

5

9

5

7

11

10

8

12

20

9

13

25

10

15

50

13

18

100

25

30

200

-

-

Załącznik nr 10

BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE POJEMNOŚCI PIPETY WIELOMIAROWEJ ORAZ CZASY WYPŁYWU DLA PIPETY WIELOMIAROWEJ

1. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności pipety wielomiarowej określa tabela:

Pojemność nominalna

Wartość działki elementarnej

Błąd graniczny dopuszczalny

ml

ml

ml

0,5

0,01

± 0,005

1

0,01

± 0,006

2

0,02

±0,010

5

0,05

± 0,030

10

0,1

± 0,050

25

0,1

±0,100

25

0,2

±0,100

2. Czasy wypływu dla pipety wielomiarowej na wypływ częściowy określa tabela:

Pojemność nominalna

Czas wypływu

minimalny

maksymalny

ml

s

1

7

10

2

8

12

5

10

14

10

13

17

25

15

21

3. Czasy wypływu dla pipety wielomiarowej na wypływ całkowity określa tabela:

Pojemność nominalna

Czas wypływu

minimalny

maksymalny

ml

s

1

5

7

2

6

9

5

8

11

10

10

13

25

11

16

4. Czasy wypływu dla pipety wielomiarowej na wypływ podwójny określa tabela:

Pojemność nominalna

Czas wypływu

minimalny

maksymalny

ml

s

0,5

2

8

1

2

8

2

2

8

5

5

11

10

5

11

25

9

15

Załącznik nr 11

BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE POJEMNOŚCI BIURETY ORAZ CZASY WYPŁYWU DLA BIURETY

1. Błędy graniczne dopuszczalne pojemności biurety określa tabela:

Pojemność nominalna

Wartość działki elementarnej

Błąd graniczny dopuszczalny

ml

ml

ml

1

0,01

±0,01

2

0,01

±0,01

5

0,02

+0,01

10

0,02

±0,02

10

0,05

±0,02

25

0,05

±0,03

25

0,10

±0,05

50

0,10

±0,05

100

0,20

±0,10

2. Czasy wypływu dla biurety bez określonego czasu odczekania określa tabela:

Pojemność nominalna

Wartość działki elementarnej

Czas wypływu

minimalny

maksymalny

ml

ml

s

1

0,01

35

45

2

0,01

50

70

5

0,02

75

95

10

0,02

75

95

10

0,05

75

95

25

0,05

70

100

25

0,10

45

75

50

0,10

60

100

100

0,20

60

100

3. Czasy wypływu dla biurety z określonym czasem odczekania równym 30 s określa tabela:

Pojemność nominalna

Wartość działki elementarnej

Czas wpływu

minimalny

maksymalny

ml

ml

s

1

0,01

20

40

2

0,01

25

45

5

0,02

40

60

10

0,02

40

60

10

0,05

40

60

25

0,05

35

55

25

0,10

25

45

50

0,10

30

50

100

0,20

30

50

Załącznik nr 12

BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE POJEMNOŚCI CYLINDRA

Błędy graniczne dopuszczalne pojemności cylindra określa tabela:

Pojemność nominalna

Błąd graniczny dopuszczalny

ml

ml

5

±0,05

10

±0,10

25

±0,25

50

±0,50

100

±0,50

250

±1,00

500

±2,50

1000

±5,00

2000

± 10,00

Załącznik nr 13

OBJĘTOŚĆ WODY DOLEWANEJ DO KOLBY ORAZ MINIMALNA ODLEGŁOŚĆ MENISKU WODY OD KRESKI PO DOLANIU WODY DO KOLBY

a) dla kolby z wąską szyjką

Pojemność nominalna kolby

Objętość wody, jaką należy dolać za pomocą pipety do kolby uprzednio napełnionej wodą do kreski oznaczającej pojemność kolby

Minimalna odległość menisku wody od kreski po dolaniu wody o podanej objętości

ml

ml

mm

1

0,5

10

2

0,5

10

5

0,5

10

10

0,5

10

20

1,0

13

25

1,0

13

50

2,0

18

100

3,0

20

200

5,0

22

250

5,0

22

500

10,0

29

1000

15,0

31

2000

20,0

28

5000

25,0

23

b) dla kolby z szeroką szyjką

Pojemność nominalna kolby

Objętość wody, jaką należy dolać za pomocą pipety do kolby uprzednio napełnione wodą do kreski oznaczające pojemność kolby

Minimalna odległość menisku wody od kreski po dolaniu wody o podanej objętości

ml

ml

mm

5

1

13

10

1

13

20

2,0

18

25

2,0

18

50

3,0

20

1000

20,0

28

Załącznik nr 14

SPOSÓB ODCZYTYWANIA POŁOŻENIA MENISKU

infoRgrafika

Załącznik nr 15

MASY DOKŁADKI Δ1

infoRgrafika

infoRgrafika

infoRgrafika

infoRgrafika

Załącznik nr 16

MASY DOKŁADKI ∆2

infoRgrafika

infoRgrafika

Załącznik nr 17

SCHEMAT STANOWISKA POMIAROWEGO SŁUŻĄCEGO DO SPRAWDZENIA POJEMNOŚCI KOLBY I CYLINDRA METODĄ OBJĘTOŚCIOWĄ ORAZ SPOSÓB SPRAWDZENIA

infoRgrafika

infoRgrafika

Treść przypisu ZAMKNIJ close
Treść przypisu ZAMKNIJ close
close POTRZEBUJESZ POMOCY?
Konsultanci pracują od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 - 17:00