Akt prawny
archiwalny
Wersja archiwalna od 2006-02-02 do 2011-05-25
Wersja archiwalna od 2006-02-02 do 2011-05-25
archiwalny
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1)
z dnia 20 grudnia 2005 r.
w sprawie standardów emisyjnych z instalacji2)
(ostatnia zmiana: Dz.U. z 2006 r., Nr 17, poz. 140)
Na podstawie art. 145 ust. 1 pkt 1 oraz art. 146 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.3)) zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
§ 1.[Zakres przedmiotowy] Rozporządzenie określa:
1) standardy emisyjne z instalacji w zakresie wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza zróżnicowane w zależności od rodzaju działalności, procesu technologicznego lub operacji technicznej oraz terminu oddania instalacji do eksploatacji, terminu zakończenia jej eksploatacji lub dalszego łącznego czasu jej eksploatacji;
2) sytuacje uzasadniające przejściowe odstępstwa od standardów oraz granice odstępstw;
3) warunki uznawania standardów za dotrzymane;
4) wymagania w zakresie stosowania określonych rozwiązań technicznych zapewniających ograniczenie emisji;
5) sposoby postępowania w razie zakłóceń w procesach technologicznych i operacjach technicznych dotyczących eksploatacji instalacji;
6) rodzaje zakłóceń, gdy wymagane jest wstrzymanie użytkowania instalacji;
7) środki zaradcze, jakie powinien podjąć prowadzący instalację;
8) przypadki, w których prowadzący instalację powinien poinformować o zakłóceniach wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, termin, w jakim informacja ta powinna zostać złożona oraz jej wymaganą formę.
§ 2.[Sprawdzanie warunków uznawania standardów emisyjnych za dotrzymane, w przypadku wystąpienia przerw w wykonywaniu ciągłych pomiarów wielkości emisji substancji] 1. W przypadku wystąpienia przerw w wykonywaniu ciągłych pomiarów wielkości emisji substancji, warunki uznawania standardów emisyjnych za dotrzymane, określone w § 12 ust. 1 pkt 3 i 4, ust. 2, § 19 ust. 1 i § 42 ust. 1, sprawdza się, przyjmując za wymienione w tych przepisach średnie wielkości emisji substancji w okresach tych przerw – średnie wielkości emisji substancji w okresie poprzedzającym przerwę równym okresowi przerwy lub wielkości emisji substancji wyznaczone innymi metodami określonymi w pozwoleniu na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwoleniu zintegrowanym.
2. Przez rozruch i zatrzymywanie instalacji (źródła), o których mowa w rozporządzeniu, rozumie się działania prowadzone w trybie przewidzianym w instrukcji obsługi instalacji (źródła).
§ 3.[Metoda ustalania zawartości tlenu w gazach odlotowych] Zawartość tlenu w gazach odlotowych, do której odnosi się wielkość emisji substancji w przypadku jednoczesnego spalania różnych paliw lub odpadów, ustala się jako średnią ważoną obliczoną ze standardowych zawartości tlenu odpowiadających poszczególnym paliwom lub odpadom, przy czym wagami są te wielkości, które stanowią wagi przy obliczaniu średnich ważonych wielkości emisji substancji.
§ 4.[Wyrażanie natężenia przepływu objętości gazów odlotowych oraz sposób obliczania substancji w gazach odlotowych] 1. Natężenie przepływu objętości gazów odlotowych wyraża się w metrach sześciennych gazów odlotowych na godzinę, odniesionych do warunków umownych temperatury 273 K, ciśnienia 101,3 kPa i gazu suchego (zawartość pary wodnej nie większa niż 5 g/kg gazów odlotowych), oznaczanych jako m3u/h; stężenie substancji w gazach odlotowych wyraża się w miligramach substancji na metr sześcienny gazów odlotowych odniesiony do warunków umownych, oznaczanych jako mg/m3u.
2. Stężenie substancji w gazach odlotowych sprowadza się do standardowej zawartości tlenu w gazach odlotowych, obliczając według następującego wzoru:
gdzie:
E1 – oznacza stężenie substancji w gazach odlotowych przy standardowej zawartości tlenu w gazach odlotowych,
E2 – oznacza stężenie substancji w gazach odlotowych (zmierzone albo obliczone),
01 – oznacza standardową zawartość tlenu w gazach odlotowych, wyrażoną w procentach,
02 – oznacza zawartość tlenu w gazach odlotowych, wyrażoną w procentach (zmierzoną albo obliczoną).
Rozdział 2
Instalacje spalania paliw
§ 5.[Zakres zastosowania oraz definicje] 1. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do stacjonarnych urządzeń technicznych, w których następuje proces spalania paliw w celu wytworzenia energii, zwanych dalej „źródłami”.
2. Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do źródeł, w których produkty spalania są wykorzystywane bezpośrednio w procesach wytwórczych, w tym w szczególności do:
1) źródeł, w których produkty spalania są wykorzystywane do ogrzewania, suszenia lub innej obróbki przedmiotów lub materiałów;
2) źródeł wtórnego spalania przeznaczonych do oczyszczania gazów odlotowych poprzez spalanie, nieeksploatowanych jako niezależne źródła spalania paliw;
3) źródeł do regeneracji katalizatorów w krakowaniu katalitycznym;
4) źródeł do konwersji siarkowodoru w siarkę;
5) reaktorów używanych w przemyśle chemicznym;
6) źródeł do opalania baterii koksowniczych;
7) nagrzewnic Cowpera.
3. Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się także do instalacji napędzanych silnikami Diesla, silnikami benzynowymi lub gazowymi, włącznie z turbinami gazowymi, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do turbin gazowych, dla których decyzje o pozwoleniu na budowę wydano po dniu 30 czerwca 2002 r. lub które zostały oddane do użytkowania po dniu 27 listopada 2003 r., a do pozostałych turbin gazowych w zakresie, o którym mowa w § 12 ust. 5, § 13 ust. 2 i § 14, z tym że przepisów tego rozdziału nie stosuje się do turbin gazowych usytuowanych na platformach wiertniczych.
5. Przepisy niniejszego rozdziału, dotyczące odprowadzania gazów odlotowych ze źródeł wspólnym emitorem, stosuje się odpowiednio do emitorów wieloprzewodowych.
6. Paliwem w rozumieniu niniejszego rozdziału jest dowolna palna substancja stała, ciekła lub gazowa, z wyjątkiem odpadów, z zastrzeżeniem ust. 7.
7. Paliwem jest również biomasa rozumiana jako:
1) produkty składające się w całości lub w części z substancji roślinnych pochodzących z rolnictwa lub leśnictwa spalane w celu odzyskania zawartej w nich energii;
2) następujące odpady:
a) roślinne z rolnictwa i leśnictwa,
b) roślinne z przemysłu przetwórstwa spożywczego, jeżeli odzyskuje się wytwarzaną energię cieplną,
c) włókniste roślinne z procesu produkcji pierwotnej masy celulozowej i z procesu produkcji papieru z masy, jeżeli odpady te są spalane w miejscu, w którym powstają, a wytwarzana energia cieplna jest odzyskiwana,
d) korka,
e) drewna, z wyjątkiem odpadów drewna zanieczyszczonego impregnatami i powłokami ochronnymi, które mogą zawierać związki chlorowcoorganiczne lub metale ciężkie, oraz drewna pochodzącego z odpadów budowlanych lub z rozbiórki.
§ 6.[Standardy emisyjne] 1. Standardy emisyjne dwutlenku siarki, tlenków azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu, pyłu, zwane dalej w niniejszym rozdziale „standardami emisyjnymi”, ze źródeł, dla których pierwsze pozwolenie na budowę lub odpowiednik tego pozwolenia wydano przed dniem 1 lipca 1987 r., zwanych dalej „źródłami istniejącymi”, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia, z zastrzeżeniem § 8–10.
2. Standardy emisyjne ze źródeł, dla których pierwsze pozwolenie na budowę wydano po dniu 30 czerwca 1987 r., zwanych dalej „źródłami nowymi”, jeżeli wniosek o wydanie pozwolenia na budowę złożono przed dniem 27 listopada 2002 r., a źródła zostały oddane do użytkowania nie później niż do dnia 27 listopada 2003 r., określa załącznik nr 2 [1] do rozporządzenia, z zastrzeżeniem § 7, 8 i 10.
3. Standardy emisyjne:
1) ze źródeł nowych, dla których wniosek o wydanie pozwolenia na budowę złożono po dniu 26 listopada 2002 r. lub które zostały oddane do użytkowania po dniu 27 listopada 2003 r.,
2) z turbin gazowych, dla których decyzje o pozwoleniu na budowę wydano po dniu 30 czerwca 2002 r. lub które zostały oddane do użytkowania po dniu 27 listopada 2003 r.,
3) ze źródeł istotnie zmienionych po dniu 27 listopada 2003 r. w sposób zgodny z art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska
– określa załącznik nr 3 do rozporządzenia, z zastrzeżeniem § 7, 8 i 10.
§ 7.[Standardy emisyjne ze źródeł nowych o łącznej nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW] Standardy emisyjne ze źródeł nowych o łącznej nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW, z których gazy odlotowe są odprowadzane do powietrza wspólnym emitorem, stanowią standardy emisyjne, o których mowa w § 6 ust. 2 i 3, odpowiadające łącznej nominalnej mocy cieplnej tych źródeł.
§ 8.[Standardy emisyjne ze źródła powstałego w wyniku rozbudowy o nominalną moc cieplną nie mniejszą niż 50 MW] Standardy emisyjne ze źródła powstałego w wyniku rozbudowy o nominalną moc cieplną nie mniejszą niż 50 MW, dla którego pozwolenie na rozbudowę wydano po dniu 30 czerwca 1987 r., stanowią standardy emisyjne, o których mowa w § 6 ust. 2 i 3, odpowiadające nominalnej mocy cieplnej źródła po rozbudowie, z wyłączeniem źródeł wielopaliwowych, o których mowa w § 10 ust. 2–4.
§ 9.[Standardy emisyjne ze źródeł istniejących, które oddano do użytkowania przed dniem 29 marca 1990 r.] 1. Standardy emisyjne ze źródeł istniejących, które oddano do użytkowania przed dniem 29 marca 1990 r., dla których prowadzący takie źródła zobowiązał się w pisemnej deklaracji, złożonej właściwemu organowi ochrony środowiska do dnia 30 czerwca 2004 r., że źródło będzie użytkowane nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2015 r., a czas jego użytkowania w okresie od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. nie przekroczy 20 000 godzin, określa dla tego okresu załącznik nr 4 do rozporządzenia.
2. W terminie do końca stycznia każdego roku kalendarzowego przedkłada się, organowi ochrony środowiska właściwemu do wydania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego, dane dotyczące liczby godzin przepracowanych przez źródła, o których mowa w ust. 1, w poprzednim roku kalendarzowym; w przypadku źródeł o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW dane te przedkłada się także ministrowi właściwemu do spraw środowiska.
3. Do czasu pracy źródła, o którym mowa w ust. 1, nie wlicza się okresów rozruchu i zatrzymywania źródła.
§ 10.[Standardy emisyjne ze źródeł wielopaliwowych] 1. Standardy emisyjne ze źródeł wielopaliwowych, w których spalane są w tym samym czasie dwa lub więcej paliwa, stanowi średnia obliczona ze standardów emisyjnych, o których mowa w § 6, ze spalania poszczególnych paliw, ważona względem mocy cieplnej ze spalania tych paliw.
2. Standardy emisyjne z wielopaliwowego źródła, w którym razem z innymi paliwami spalane są pozostałości z procesu przerobu ropy naftowej, na potrzeby zakładu, w którym jest prowadzony ten proces, stanowi wartość ustalona w następujący sposób:
1) od dwukrotnej najwyższej wartości standardu emisyjnego, o którym mowa w § 6, ze spalania jednego z tych paliw odejmuje się wartość najniższą, następnie różnicę tę mnoży się przez moc cieplną ze spalania paliwa z najwyższym standardem emisyjnym, a jeżeli spalane są dwa paliwa z najwyższym standardem emisyjnym różnicę tę mnoży się przez wyższą moc cieplną ze spalania tych dwóch paliw;
2) standard emisyjny, o którym mowa w § 6, ze spalania paliw, poza paliwem z najwyższym standardem emisyjnym ze źródła, mnoży się przez moc cieplną z ich spalania;
3) sumę wartości z pkt 1 i 2 dzieli się przez moc cieplną ze spalania wszystkich paliw.
3. Standard emisyjny z wielopaliwowego źródła, w którym razem z innymi paliwami są spalane pozostałości z procesu przerobu ropy naftowej, na potrzeby zakładu, w którym jest prowadzony ten proces, jeżeli moc cieplna ze spalania paliwa z najwyższym standardem wynosi co najmniej 50 % mocy cieplnej ze spalania wszystkich paliw, stanowi standard emisyjny, o którym mowa w § 6, odpowiadający temu paliwu.
4. W przypadku dwutlenku siarki, pod warunkiem że nie spowoduje to wzrostu wielkości emisji ze źródeł istniejących, mogą być stosowane następujące standardy emisyjne:
1) 1000 mg/m3u, uśrednione dla wszystkich wielopaliwowych źródeł, w których razem z innymi paliwami są spalane pozostałości z procesu przerobu ropy naftowej, na potrzeby zakładu, w którym jest prowadzony ten proces – w odniesieniu do źródeł, dla których standardy emisyjne określone są w § 6 ust. 1 i 2;
2) 600 mg/m3u, uśrednione dla wszystkich wielopaliwowych źródeł, w których razem z innymi paliwami są spalane pozostałości z procesu przerobu ropy naftowej, na potrzeby zakładu, w którym jest prowadzony ten proces, z wyłączeniem turbin gazowych – w odniesieniu do źródeł, dla których standardy emisyjne są określone w § 6 ust. 3.
§ 11.[Przesłanki możliwości zastosowania odstępstwa od standardu emisyjnego dwutlenku siarki] 1. W przypadku wystąpienia ograniczeń w dostawach paliwa o małej zawartości siarki dopuszcza się odstępstwo od standardu emisyjnego dwutlenku siarki ze źródła w granicach do 150 % tego standardu, nie dłużej niż 30 dni w roku kalendarzowym.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do źródeł:
1) o których mowa w § 9 i § 12 ust. 6;
2) istniejących o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 400 MW, w których jest spalane paliwo stałe, i które w roku kalendarzowym (średnia krocząca z pięciu lat) pracują nie dłużej niż:
a) 2200 godzin – do dnia 31 grudnia 2007 r.,
b) 2000 godzin – od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.,
c) 1500 godzin – od dnia 1 stycznia 2016 r.;
3) nowych, dla których standardy emisyjne są określone w § 6 ust. 2, o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 400 MW, w których jest spalane paliwo stałe, i które w roku kalendarzowym (średnia krocząca z pięciu lat) pracują nie dłużej niż:
a) 2000 godzin – do dnia 31 grudnia 2015 r.,
b) 1500 godzin – od dnia 1 stycznia 2016 r.
3. W przypadku wystąpienia nagłej przerwy w dostawie paliwa gazowego do źródła, w którym w normalnych warunkach użytkowania jest spalane wyłącznie paliwo gazowe, w razie nadrzędnej konieczności utrzymania dostaw energii, dopuszcza się spalanie innych paliw i odstępstwo od standardów emisyjnych ze źródła, określonych dla tych paliw, w granicach do 200 % tych standardów, nie dłużej niż 10 dni w roku kalendarzowym.
4. O każdym przypadku, o którym mowa w ust. 1 i 3, informuje się organ ochrony środowiska właściwy do wydania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego, w ciągu 24 godzin od momentu wystąpienia ograniczeń w dostawach paliwa o małej zawartości siarki lub nagłej przerwy w dostawie paliwa gazowego; o każdym przypadku dotyczącym źródeł o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW informuje się także ministra właściwego do spraw środowiska.
§ 12.[Przesłanki uznania standardów emisyjnych ze źródeł za dotrzymane] 1. Uznaje się standardy emisyjne ze źródeł za dotrzymane, jeżeli:
1) średnie stężenie substancji w gazach odlotowych odprowadzanych ze źródeł do powietrza wspólnym emitorem, ważone względem natężenia przepływu objętości gazów odlotowych, nie przekroczy średniej obliczonej ze standardów emisyjnych, o których mowa w § 6, ze źródeł pracujących w tym samym czasie, ważonej względem nominalnego natężenia przepływu objętości gazów odlotowych z tych źródeł;
2) do dnia 31 grudnia 2007 r. średnie stężenie substancji w gazach odlotowych odprowadzanych do powietrza ze źródeł oddanych do użytkowania przed dniem 29 marca 1990 r., zlokalizowanych na terenie jednego zakładu, ważone względem natężenia przepływu objętości gazów odlotowych, nie przekroczy średniej obliczonej ze standardów emisyjnych, o których mowa w § 6 ust. 1 i 2, ze źródeł pracujących w tym samym czasie, ważonej względem nominalnego natężenia przepływu objętości gazów odlotowych z tych źródeł, a od dnia 1 stycznia 2008 r. warunek ten dotyczy tylko dwutlenku siarki i tylko podmiotów prowadzących źródła wymienione ze względu na dwutlenek siarki w pkt IV.1. i 4. załącznika nr 1 do rozporządzenia i terminów tam podanych;
3) dla źródeł, dla których standardy emisyjne są określone w § 6 ust. 1 i 2, w których gazach odlotowych są prowadzone ciągłe pomiary wielkości emisji substancji, są spełnione jednocześnie następujące warunki:
a) średnie stężenie substancji dla faktycznych godzin pracy źródła, odniesione do miesiąca kalendarzowego, nie przekroczy standardu emisyjnego, o którym mowa w § 6 ust. 1 i 2,
b) 97 % średnich wartości stężeń dwutlenku siarki, 97 % średnich wartości stężeń pyłu oraz 95 % średnich wartości stężeń tlenków azotu obliczonych dla faktycznych godzin pracy źródła każdego dnia kalendarzowego dla poprzednich dwóch dni kalendarzowych, licząc od początku roku, w roku kalendarzowym nie przekroczy 110 % standardów emisyjnych, o których mowa w § 6 ust. 1 i 2;
4) dla źródeł, dla których standardy emisyjne są określone w § 6 ust. 3, w których gazach odlotowych są prowadzone ciągłe pomiary wielkości emisji substancji, są spełnione jednocześnie następujące warunki:
a) średnie dobowe wartości stężeń substancji dla faktycznych godzin pracy źródła nie przekroczą standardów emisyjnych, o których mowa w § 6 ust. 3,
b) 95 % średnich jednogodzinnych wartości stężeń substancji w roku kalendarzowym, licząc od początku roku, nie przekroczy 200 % standardów emisyjnych, o których mowa w § 6 ust. 3.
2. W przypadku prowadzenia ciągłych pomiarów wielkości emisji substancji przy jednoczesnej pracy źródeł, o której mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, uznaje się standard emisyjny za dotrzymany, jeżeli są spełnione warunki określone:
1) w ust. 1 pkt 3, z tym że wielkościami, które nie mogą być przekroczone, są odpowiednio:
a) średnia obliczona ze standardów emisyjnych, o których mowa w § 6 ust. 1 i 2, ważona względem nominalnego natężenia przepływu objętości gazów odlotowych z tych źródet,
b) 110 % średniej, o której mowa w lit. a;
2) w ust. 1 pkt 4, z tym że wielkościami, które nie mogą być przekroczone, są odpowiednio:
a) średnia obliczona ze standardów emisyjnych, o których mowa w § 6 ust. 3, ważona względem nominalnego natężenia przepływu objętości gazów odlotowych z tych źródeł,
b) 200 % średniej, o której mowa w lit. a.
3. Średnie wartości stężeń substancji, o których mowa w ust. 1 pkt 3 oraz ust. 1 pkt 4 lit. a, oblicza się z jednogodzinnych średnich wartości stężeń substancji, z tym że w obliczeniach nie uwzględnia się okresów rozruchu i zatrzymywania źródła oraz okresów pracy źródła bez sprawnych urządzeń ochronnych, o których mowa w § 13 ust. 3–5.
4. W przypadku ciągłych pomiarów wielkości emisji substancji ze źródeł istniejących, wykonywanych przed dniem 1 stycznia 2008 r., w obliczeniach średnich wartości stężeń substancji, o których mowa w ust. 1 pkt 3, poza okresami, o których mowa w ust. 3, nie uwzględnia się okresów:
1) osiągania obciążenia źródła określonego jako minimum techniczne;
2) prób rozruchowych źródła lub urządzenia ochronnego; dotyczy to także sytuacji, gdy do jednego emitora jest włączonych kilka źródeł i jedno z nich jest uruchamiane przy normalnej pracy pozostałych;
3) wzorcowania i kalibracji urządzeń pomiarowych.
5. Przepisy § 2 oraz ust. 1 pkt 1–3, ust. 2 pkt 1, ust. 3 i 4 stosuje się do turbin gazowych, dla których decyzję o pozwoleniu na budowę wydano przed dniem 1 lipca 2002 r. i które zostały oddane do użytkowania nie później niż do dnia 27 listopada 2003 r., jeżeli dopuszczalne wielkości emisji z turbin gazowych w warunkach ich normalnego funkcjonowania zostały wyrażone w pozwoleniu na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo w pozwoleniu zintegrowanym w mg/m3u, z tym że zamiast standardów emisyjnych przyjmuje się określone w pozwoleniu dopuszczalne wielkości emisji w warunkach normalnego funkcjonowania turbin gazowych.
6. W przypadku gdy zawartość siarki w węglu brunatnym nie pozwala na dotrzymanie standardu emisyjnego dwutlenku siarki, o którym mowa w § 6 ust. 1, ze źródeł istniejących oddanych do użytkowania przed dniem 29 marca 1990 r., powiązanych technologicznie z kopalniami węgla brunatnego, w okresie do dnia 31 grudnia 2007 r. uznaje się standard emisyjny dwutlenku siarki z tych źródeł za dotrzymany, jeżeli przekroczenia tego standardu nie występują dłużej niż 2200 godzin w roku kalendarzowym i wartość stężenia dwutlenku siarki nie przekracza w tym okresie 3000 mg/m3u, przy zawartości 6 % tlenu w gazach odlotowych.
7. W przypadku gdy zawartość siarki w paliwie stałym nie pozwala na dotrzymanie standardu emisyjnego dwutlenku siarki, o którym mowa w § 6 ust. 1 i 2, uznaje się standard emisyjny tej substancji za dotrzymany, jeżeli stopień odsiarczania, rozumiany jako wyrażony w procentach stosunek różnicy między masą siarki zawartej w paliwie wprowadzonym do źródła w określonym czasie a masą siarki zawartej w gazach odlotowych odprowadzonych do powietrza w tym czasie, do masy siarki zawartej w paliwie wprowadzonym do źródła w tym czasie, wynosi co najmniej:
1) w okresie do dnia 31 grudnia 2007 r.:
a) 40 % – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 100 MW i nie większej niż 167 MW,
b) 40 % – 90 % przy liniowym wzroście – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej 167 MW–500 MW,
c) 90 % – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej większej niż 500 MW;
2) w okresie od dnia 1 stycznia 2008 r.:
a) 60 % – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW i nie większej niż 100 MW,
b) 70 % – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej większej niż 100 MW i nie większej niż 300 MW,
c) 90 % – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej większej niż 300 MW i nie większej niż 500 MW,
d) 92 % – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej większej niż 500 MW, jeżeli montaż urządzeń ochronnych odsiarczających rozpoczęto przed dniem 1 stycznia 2001 r.,
e) 94 % – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej większej niż 500 MW, innych niż wymienione w lit. d.
8. W przypadku gdy zawartość siarki w paliwie stałym nie pozwala na dotrzymanie standardu emisyjnego dwutlenku siarki, o którym mowa w § 6 ust. 3, uznaje się standard emisyjny tej substancji za dotrzymany, jeżeli:
1) stężenie dwutlenku siarki nie przekracza 300 mg/m3u, przy zawartości 6 % tlenu w gazach odlotowych, lub stopień odsiarczania wynosi co najmniej 92 % – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW i nie większej niż 300 MW;
2) stężenie dwutlenku siarki nie przekracza 400 mg/m3u, przy zawartości 6 % tlenu w gazach odlotowych, i stopień odsiarczania wynosi co najmniej 95 % – dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej większej niż 300 MW.
9. Przepisy ust. 7 i 8 stosuje się do kilku źródeł nowych, z których gazy odlotowe są odprowadzane do powietrza wspólnym emitorem, o łącznej nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW; wymagany stopień odsiarczania stanowi w takim przypadku stopień odsiarczania, o którym mowa w ust. 7 i 8, odpowiadający łącznej nominalnej mocy cieplnej źródeł.
10. W przypadkach prowadzenia okresowych pomiarów wielkości emisji substancji standardy emisyjne uznaje się za dotrzymane, jeżeli wartości średnie uzyskane w wyniku pomiaru nie przekraczają tych standardów; stosuje się przepisy ust. 3 i 4.
11. Wymagany stopień odsiarczania dla źródeł opalanych paliwem stałym uznaje się za dotrzymany, jeżeli średni stopień odsiarczania odniesiony do miesiąca kalendarzowego nie przekracza wartości określonej w ust. 7 albo 8; stosuje się przepisy ust. 3 i 4.
§ 13.[Ograniczenie lub wstrzymanie pracy źródła] 1. W przypadku wystąpienia zakłóceń w pracy urządzeń ochronnych ograniczających wprowadzanie substancji do powietrza, powodujących, że średnia dobowa wielkość emisji substancji przekracza standard emisyjny o więcej niż 30 %, oraz braku możliwości przywrócenia normalnych warunków użytkowania źródła w ciągu 24 godzin, prowadzący źródło ogranicza lub wstrzymuje jego pracę oraz możliwie jak najszybciej, lecz nie później niż w ciągu 48 godzin od momentu wystąpienia zakłóceń, informuje o zakłóceniach wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska oraz organ ochrony środowiska właściwy do wydania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego.
2. W przypadku wystąpienia zakłóceń w pracy urządzeń ochronnych ograniczających wprowadzanie substancji do powietrza z turbin gazowych, dla których decyzję o pozwoleniu na budowę wydano przed dniem 1 lipca 2002 r., jeżeli zostały oddane do użytkowania nie później niż do dnia 27 listopada 2003 r., oraz braku możliwości przywrócenia normalnych warunków użytkowania turbiny w ciągu 24 godzin, prowadzący turbinę ogranicza lub wstrzymuje jej pracę oraz możliwie jak najszybciej, lecz nie później niż w ciągu 48 godzin od momentu wystąpienia zakłóceń, informuje o zakłóceniach wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska oraz organ ochrony środowiska właściwy do wydania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego.
3. Łączny czas pracy źródła bez sprawnych urządzeń ochronnych ograniczających wprowadzanie substancji do powietrza nie może przekroczyć 120 godzin w ciągu każdego okresu dwunastomiesięcznego.
4. Przed dniem 1 stycznia 2008 r. łączny czas pracy bez sprawnych urządzeń ochronnych odsiarczających nie może przekroczyć, w przypadku źródła istniejącego, 240 godzin w ciągu każdego okresu dwunastomiesięcznego.
5. Dopuszcza się zwiększenie z 24, 120, 240 godzin, o których mowa w ust. 1–4, ale nie więcej niż odpowiednio do 72, 200, 300 godzin, w przypadkach uzasadnionych nadrzędną koniecznością utrzymania dostaw energii lub koniecznością zastąpienia źródła, w którym nastąpiło zakłócenie w pracy urządzeń ochronnych ograniczających wprowadzanie substancji do powietrza, przez inne źródło, którego użytkowanie spowodowałoby ogólny wzrost wielkości emisji substancji.
§ 14.[Poinformowanie] Poinformowania, o którym mowa w § 11 ust. 4 oraz § 13 ust. 1 i 2, dokonuje się za pośrednictwem publicznych sieci telekomunikacyjnych oraz w formie pisemnej, podając co najmniej rodzaj i lokalizację instalacji oraz prowadzącego instalację, rodzaj substancji, której standard emisyjny został przekroczony, czas wystąpienia zdarzenia i przewidywany okres jego trwania.
§ 15.[Przesłanki stosowania urządzeń ochronnych ograniczających wprowadzanie substancji do powietrza] W przypadku gdy nie są dotrzymane standardy emisyjne, o których mowa w § 6, stosuje się urządzenia ochronne ograniczające wprowadzanie substancji do powietrza.
Rozdział 3
Instalacje spalania i współspalania odpadów
§ 16.[Zakres zastosowania oraz definicje] 1. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do instalacji spalania i współspalania odpadów.
2. Przez instalacje spalania odpadów rozumie się instalacje wykorzystywane do termicznego przekształcania odpadów lub produktów ich wstępnego przetwarzania, z odzyskiem lub bez odzysku wytwarzanej energii cieplnej; obejmuje to spalanie przez utlenianie odpadów, jak również inne procesy przekształcania termicznego odpadów, w tym pirolizę, zgazowanie i proces plazmowy, o ile substancje powstające podczas przekształcania są następnie spalane.
3. Przez instalacje współspalania odpadów rozumie się każdą instalację, której głównym celem jest wytwarzanie energii lub innych produktów, w której wraz z paliwami są spalane odpady w celu odzyskania zawartej w nich energii lub w celu ich unieszkodliwienia; obejmuje to spalanie przez utlenianie odpadów i paliw, jak również inne procesy przekształcania termicznego odpadów, w tym pirolizę, zgazowanie i proces plazmowy, o ile substancje powstające podczas przekształcania są następnie współspalane z paliwami. Jeżeli w instalacji jednocześnie wraz z paliwami są spalane odpady inne niż niebezpieczne w ilości nie większej niż 1 % masy tych paliw, to do instalacji tej nie stosuje się przepisów niniejszego rozdziału, z tym że do źródeł spalania paliw, w których współspalane są odpady, stosuje się w takim przypadku przepisy rozdziału 2.
4. Przez istniejące instalacje spalania lub współspalania odpadów rozumie się:
1) instalacje użytkowane, dla których decyzję wydano przed dniem 28 grudnia 2002 r., lub
2) instalacje, dla których decyzję wydano przed dniem 28 grudnia 2002 r., jeżeli zostały oddane do użytkowania nie później niż do dnia 28 grudnia 2003 r., lub
3) instalacje, dla których wniosek o wydanie decyzji złożono przed dniem 28 grudnia 2002 r., jeżeli zostały oddane do użytkowania nie później niż do dnia 28 grudnia 2004 r.
5. Decyzja, o której mowa w ust. 4, oznacza decyzję o pozwoleniu na użytkowanie albo, gdy taka decyzja nie była wymagana, decyzję o pozwoleniu na budowę.
6. Wniosek o wydanie decyzji, o którym mowa w ust. 4 pkt 3, oznacza wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie albo, gdy taka decyzja nie była wymagana, zawiadomienie o zamiarze przystąpienia do użytkowania.
7. Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do:
1) instalacji, w których spalane lub współspalane są wyłącznie następujące odpady:
a) roślinne z rolnictwa i leśnictwa,
b) roślinne z przemysłu przetwórstwa spożywczego, jeżeli odzyskuje się wytwarzaną energię cieplną,
c) włókniste roślinne z procesu produkcji pierwotnej masy celulozowej i z procesu produkcji papieru z masy, jeżeli odpady te są spalane w miejscu, w którym powstają, a wytwarzana energia cieplna jest odzyskiwana,
d) korka,
e) drewna, z wyjątkiem drewna zanieczyszczonego impregnatami i powłokami ochronnymi, które mogą zawierać związki chlorowcoorganiczne lub metale ciężkie, oraz drewna pochodzącego z odpadów budowlanych lub z rozbiórki,
f) promieniotwórcze,
g) pochodzące z poszukiwań i eksploatacji zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego na platformach wydobywczych oraz spalane na tych platformach,
h) zwłok zwierzęcych w rozumieniu art. 2 pkt 26 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. Nr 69, poz. 625 oraz z 2005 r. Nr 23, poz. 188 i Nr 33, poz. 289);
2) instalacji doświadczalnych wykorzystywanych do prac badawczo-rozwojowych, prac naukowych i prób mających na celu usprawnienie procesu spalania, przerabiających mniej niż 50 Mg odpadów rocznie.
§ 17.[Standardy emisyjne z instalacji spalania odpadów] Standardy emisyjne z instalacji spalania odpadów określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.
§ 18.[Sposób ustalania standardów emisyjnych z instalacji współspalania odpadów oraz standardy emisyjne z instalacji współspalania odpadów] Sposób ustalania standardów emisyjnych z instalacji współspalania odpadów oraz standardy emisyjne z instalacji współspalania odpadów określa załącznik nr 6 do rozporządzenia, z zastrzeżeniem § 19.
§ 19.[Standardy emisyjne z instalacji współspalania odpadów, jeżeli moc cieplna ze spalania odpadów niebezpiecznych przekracza 40 % nominalnej mocy cieplnej tej instalacji] 1. Standardy emisyjne z instalacji współspalania odpadów, jeżeli moc cieplna ze spalania odpadów niebezpiecznych przekracza 40 % nominalnej mocy cieplnej tej instalacji, określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do instalacji, w których są współspalane:
1) ciekłe odpady palne, w tym oleje odpadowe, spełniające jednocześnie następujące warunki:
a) zawartość polichlorowanych węglowodorów aromatycznych, na przykład polichlorowanych difenyli (PCB) lub pentachlorofenolu (PCP), nie przekracza wartości, które powodowałyby, że odpady te są niebezpieczne,
b) odpady te nie stanowią odpadów niebezpiecznych ze względu na zawartość innych składników, o których mowa w załączniku nr 3 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.4)),
c) ich wartość opałowa wynosi co najmniej 30 MJ/kg;
2) ciekłe odpady palne, które nie powodują w gazach odlotowych powstających bezpośrednio z ich spalania innych emisji niż emisje powstające w wyniku spalania oleju napędowego.
3. Standardy emisyjne z instalacji współspalania odpadów, w przypadku współspalania niepoddanych przeróbce mieszanych odpadów komunalnych, z wyjątkiem odpadów innych niż niebezpieczne klasyfikowanych w przepisach, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, jako odpady o kodach 20 01 i 20 02, określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.
§ 20.[Przesłanki uznania standardów emisyjnych z instalacji spalania odpadów za dotrzymane] 1. Uznaje się standardy emisyjne z instalacji spalania odpadów za dotrzymane, jeżeli w przypadku prowadzenia ciągłych pomiarów wielkości emisji substancji spełnione są jednocześnie następujące warunki:
1) średnie dobowe wartości stężeń pyłu, substancji organicznych w postaci gazów i par w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny, chlorowodoru, fluorowodoru, dwutlenku siarki oraz tlenku azotu i dwutlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu, a w przypadku tlenku węgla 97 % średnich dobowych wartości stężeń w ciągu roku kalendarzowego, licząc od początku roku, nie przekraczają standardów emisyjnych tych substancji określonych, jako średnie dobowe, w załączniku nr 5 do rozporządzenia;
2) średnie trzydziestominutowe wartości stężeń pyłu, substancji organicznych w postaci gazów i par w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny, chlorowodoru, fluorowodoru, dwutlenku siarki oraz tlenku azotu i dwutlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu nie przekraczają wartości A standardów emisyjnych tych substancji, określonych w załączniku nr 5 do rozporządzenia, lub 97 % średnich trzydziestominutowych wartości stężeń tych substancji w ciągu roku kalendarzowego, licząc od początku roku, nie przekracza wartości B standardów emisyjnych tych substancji, określonych w załączniku nr 5 do rozporządzenia;
3) średnie trzydziestominutowe wartości stężeń tlenku węgla nie przekraczają wartości A standardu emisyjnego tej substancji, określonego w załączniku nr 5 do rozporządzenia, lub 95 % średnich dziesięciominutowych wartości stężeń tej substancji w ciągu 24 godzin nie przekracza wartości B standardu emisyjnego tej substancji, określonego w załączniku nr 5 do rozporządzenia.
2. Uznaje się standardy emisyjne z instalacji współspalania odpadów za dotrzymane, jeżeli w przypadku prowadzenia ciągłych pomiarów wielkości emisji substancji średnie dobowe wartości stężeń pyłu, substancji organicznych w postaci gazów i par w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny, chlorowodoru, fluorowodoru, dwutlenku siarki, tlenku azotu i dwutlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu oraz tlenku węgla nie przekraczają standardów emisyjnych ustalonych w sposób określony w załączniku nr 6 do rozporządzenia.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, dodatkowo średnie wartości stężeń w okresie pomiarowym ustalonym dla metali ciężkich oraz dioksyn i furanów nie mogą przekraczać standardów emisyjnych określonych odpowiednio w załącznikach nr 5 lub 6 do rozporządzenia.
4. Dokonując oceny dotrzymywania warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, z wyłączeniem warunków określonych dla tlenku węgla, uwzględnia się okresy faktycznej pracy instalacji, w tym okresy jej rozruchu i zatrzymywania, o ile w trakcie ich trwania są spalane odpady, lecz nie uwzględnia się, wpływających na zwiększenie emisji substancji, zakłóceń w pracy urządzeń ochronnych do 60 godzin w roku kalendarzowym, licząc od początku roku.
5. W przypadkach prowadzenia okresowych pomiarów wielkości emisji substancji standardy emisyjne uznaje się za dotrzymane, jeżeli wartości średnie uzyskane w wyniku pomiaru nie przekraczają tych standardów.
6. O każdym przypadku niedotrzymania warunków, o których mowa w ust. 1 i 3, informuje się, w ciągu 24 godzin od momentu stwierdzenia ich niedotrzymania, organ ochrony środowiska właściwy do wydania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego i ministra właściwego do spraw środowiska.
§ 21.[Poinformowanie] Poinformowania, o którym mowa w § 20 ust. 6, dokonuje się za pośrednictwem publicznych sieci telekomunikacyjnych oraz w formie pisemnej, podając co najmniej rodzaj i lokalizację instalacji oraz prowadzącego instalację, rodzaj substancji, której standard emisyjny został przekroczony, czas wystąpienia zdarzenia i przewidywany okres jego trwania.
§ 22.[Zakłócenia w procesach technologicznych i operacjach technicznych dotyczących eksploatacji instalacji spalania lub współspalania odpadów] 1. W przypadku wystąpienia zakłóceń w procesach technologicznych i operacjach technicznych dotyczących eksploatacji instalacji spalania lub współspalania odpadów, powodujących przekroczenie standardów emisyjnych, o których mowa w § 17–19, oraz w przypadku spadku temperatury w komorze spalania poniżej 850 °C, a przy spalaniu odpadów niebezpiecznych zawierających ponad 1 % związków fluorowcoorganicznych, w przeliczeniu na chlor – poniżej 1100 °C:
1) wstrzymuje się podawanie odpadów do instalacji;
2) nie później niż w czwartej godzinie trwania zakłóceń rozpoczyna się procedurę zatrzymywania instalacji w trybie przewidzianym w instrukcji obsługi instalacji.
2. Podawanie odpadów do instalacji spalania lub współspalania odpadów wstrzymuje się natychmiast, z jednoczesnym natychmiastowym rozpoczęciem procedury zatrzymywania instalacji w trybie przewidzianym w instrukcji obsługi instalacji, jeżeli łączny czas występowania zakłóceń, o których mowa w ust. 1, przekroczy 60 godzin w roku kalendarzowym, z tym że ograniczenie to dotyczy każdej linii technologicznej instalacji spalania lub współspalania odpadów wyposażonej w odrębne urządzenia ochronne ograniczające wprowadzanie substancji do powietrza.
3. Podawanie odpadów do instalacji spalania odpadów wstrzymuje się natychmiast, z jednoczesnym natychmiastowym rozpoczęciem procedury zatrzymywania pracy instalacji w trybie przewidzianym w instrukcji obsługi instalacji, także w przypadku gdy średnia trzydziestominutowa wartość stężenia pyłu przekracza 150 mg/m3u, przy zawartości 11 % tlenu w gazach odlotowych, lub średnie trzydziestominutowe wartości stężenia tlenku węgla oraz substancji organicznych w postaci gazów i par w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny przekraczają odpowiednio 100 mg/m3u i 20 mg/m3u, przy zawartości 11 % tlenu w gazach odlotowych.
Rozdział 4
Instalacje do produkcji lub obróbki wyrobów azbestowych
§ 23.[Zakres zastosowania] Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do instalacji do produkcji lub obróbki wyrobów zawierających azbest, dopuszczonych do produkcji, obrotu i importu na podstawie przepisów o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, jeżeli ilość surowego azbestu zużywana w tych procesach przekracza 100 kg na rok.
§ 24.[Standardy emisyjne azbestu oraz pyłu wprowadzanego do powietrza emitorem] 1. Standard emisyjny azbestu wprowadzanego do powietrza emitorem wynosi 0,1 mg/m3u.
2. Standard emisyjny pyłu wprowadzanego do powietrza emitorem wynosi 0,1 mg/m3u, jeżeli nie jest oznaczana ilość azbestu w pyle.
§ 25.[Uznanie standardu emisyjnego azbestu za dotrzymany w przypadku gdy do pomiaru wielkości emisji azbestu stosuje się metodę mikroskopii optycznej fazowo-kontrastowej] W przypadku gdy do pomiaru wielkości emisji azbestu nie stosuje się metody wagowej, lecz metodę mikroskopii optycznej fazowo-kontrastowej, uznaje się standard emisyjny azbestu wprowadzanego do powietrza emitorem za dotrzymany, jeżeli w jednym mililitrze gazów odlotowych w warunkach umownych znajdują się nie więcej niż 2 włókna azbestu długości większej niż 5 um i szerokości mniejszej niż 3 um, przy czym stosunek długości do szerokości włókna jest większy niż 3:1.
Rozdział 5
Instalacje do produkcji dwutlenku tytanu
§ 26.[Zakres zastosowania] Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do instalacji do produkcji dwutlenku tytanu w przypadku stosowania reakcji sulfatyzacji lub chlorowania.
§ 27.[Standard emisyjny pyłu] Standard emisyjny pyłu wynosi:
1) 50 mg/m3u z procesów mielenia surowców, mielenia suchego pigmentu, suszenia pigmentu i mikronizacji parowej;
2) 150 mg/m3u z pozostałych procesów.
§ 28.[Standard emisyjny związków siarki w przypadku stosowania reakcji sulfatyzacji do produkcji dwutlenku tytanu] W przypadku stosowania reakcji sulfatyzacji do produkcji dwutlenku tytanu standard emisyjny związków siarki, obejmujących dwutlenek siarki, trójtlenek siarki i kwas siarkowy w przeliczeniu na dwutlenek siarki, wynosi:
1) 10 kg/Mg wyprodukowanego dwutlenku tytanu – z procesów rozkładu surowców i kalcynacji;
2) 500 mg/m3u – z procesu koncentracji odpadowych roztworów kwaśnych.
§ 29.[Standard emisyjny chloru gazowego w przypadku stosowania reakcji chlorowania do produkcji dwutlenku tytanu] W przypadku stosowania reakcji chlorowania do produkcji dwutlenku tytanu standard emisyjny chloru gazowego wynosi 40 mg/m3u, z tym że średnie dobowe stężenia chloru nie mogą przekroczyć 5 mg/m3u.
§ 30.[Wyposażenie instalacji do termicznego rozkładu soli powstałych w wyniku unieszkodliwiania odpadów z procesów produkcji dwutlenku tytanu] Instalacje do termicznego rozkładu soli powstałych w wyniku unieszkodliwiania odpadów z procesów produkcji dwutlenku tytanu przy zastosowaniu reakcji sulfatyzacji wyposaża się w urządzenia ochronne odsiarczające.
Rozdział 6
Instalacje, w których używane są rozpuszczalniki organiczne
§ 31.[Zakres zastosowania oraz definicje] 1. Procesy prowadzone w instalacjach, w których używane są rozpuszczalniki organiczne, do których są stosowane przepisy niniejszego rozdziału, określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.
2. Standardy emisyjne lotnych związków organicznych z instalacji, w których używane są rozpuszczalniki organiczne, określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.
3. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do procesów określonych w załączniku nr 7 do rozporządzenia, prowadzonych w instalacjach, których zdolność produkcyjna wymaga zużycia lotnych związków organicznych określonego w załączniku nr 8 do rozporządzenia, dla których wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie lub, gdy taka decyzja nie była wymagana, zawiadomienie o zamiarze przystąpienia do użytkowania złożono po dniu 28 marca 1999 r., lub które oddano do użytkowania po dniu 29 marca 2000 r., zwanych dalej „instalacjami nowymi”, a od dnia 1 listopada 2007 r., z zastrzeżeniem § 38 ust. 4, także do instalacji, dla których taki wniosek lub takie zawiadomienie złożono przed dniem 29 marca 1999 r., jeżeli instalacje zostały oddane do użytkowania nie później niż do dnia 29 marca 2000 r., zwanych dalej „instalacjami istniejącymi”.
4. W przypadku zmiany instalacji, którą jest:
1) istotna zmiana w rozumieniu art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, dla instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego,
2) zmiana powodująca wzrost emisji lotnych związków organicznych o więcej niż 25 % dla instalacji, których zdolność produkcyjna wymaga zużycia lotnych związków organicznych mieszczącego się w dolnym przedziale progowym określonym w załączniku nr 8 do rozporządzenia w tabeli I lp. 1, 4, 6, 7, 10, 12, 15 i 18 oraz w tabeli II lp. 1 lub innych instalacji wymienionych w tym załączniku o zużyciu lotnych związków organicznych mniejszym niż 10 Mg w ciągu roku,
3) zmiana powodująca wzrost emisji lotnych związków organicznych o więcej niż 10 % dla pozostałych instalacji
– ta część instalacji, która podlega zmianie, jest traktowana jako istniejąca instalacja pod warunkiem, że emisja z całej instalacji nie przekroczy emisji, która następowałaby, gdyby część zmieniona była traktowana jak instalacja nowa.
5. Przez lotne związki organiczne, zwane dalej „LZO”, rozumie się związki organiczne mające w temperaturze 293,15 K prężność par nie mniejszą niż 0,01 kPa, względnie posiadające analogiczną lotność w szczególnych warunkach użytkowania.
6. Przez rozpuszczalniki organiczne rozumie się LZO, stosowane oddzielnie bądź w połączeniu z innymi substancjami w celu rozpuszczania surowców, produktów, materiałów odpadowych lub zanieczyszczeń, lub LZO, które są stosowane jako czynnik rozpuszczający, czynnik dyspergujący, regulator lepkości, regulator napięcia powierzchniowego, plastyfikator lub konserwant.
7. Przez fluorowcowane LZO rozumie się LZO zawierające w cząsteczce co najmniej jeden atom bromu, chloru, fluoru lub jodu.
8. LZO podlegające przemianie chemicznej w instalacjach nie są uwzględniane w limitach zużycia LZO określonych w załączniku nr 8 do rozporządzenia.
§ 32.[Standardy emisyjne LZO z niektórych instalacji] 1. Standardy emisyjne LZO z niektórych instalacji określa załącznik nr 8 do rozporządzenia w tabeli I, dla LZO wprowadzanych do powietrza w sposób:
1) zorganizowany, wyrażone jako stężenie LZO w gazach odlotowych, w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny i oznaczone jako S1;
2) niezorganizowany, wyrażone jako procent masy LZO zużytych w ciągu roku, powiększonej o masę LZO odzyskanych, ponownie użytych w tej instalacji i oznaczone jako S2;
3) zorganizowany i niezorganizowany, wyrażone jako stosunek masy LZO do jednostki produktu lub surowca i oznaczone jako S4.
2. Standardy emisyjne LZO z niektórych instalacji określa załącznik nr 8 do rozporządzenia w tabeli II, dla LZO wprowadzanych do powietrza w sposób:
1) zorganizowany, wyrażone jako stężenie LZO w gazach odlotowych, w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny i oznaczone jako S1”
2) niezorganizowany, wyrażone jako procent masy LZO zużytych w ciągu roku, powiększonej o masę LZO odzyskanych, ponownie użytych w tej instalacji i pomniejszonej o masę LZO sprzedanych jako produkt opakowany w szczelny pojemnik i oznaczone jako S3;
3) zorganizowany i niezorganizowany, wyrażone jako procent masy LZO zużytych w ciągu roku powiększonej o masę LZO odzyskanych, ponownie użytych w tej instalacji i oznaczone jako S5.
3. Standardy emisyjne LZO z instalacji lakierowania nowych pojazdów, których zdolność produkcyjna wymaga zużycia nie mniej niż 15 Mg LZO w ciągu roku, określa załącznik nr 8 do rozporządzenia w tabeli III, dla LZO wprowadzanych do powietrza w sposób zorganizowany i niezorganizowany, wyrażone jako stosunek masy LZO wprowadzonej do powietrza do:
1) jednostki powierzchni produktu;
2) jednostki produktu.
4. W rozumieniu przepisów niniejszego rozdziału LZO wprowadzane do powietrza przez systemy wentylacji grawitacyjnej traktuje się jako LZO wprowadzane do powietrza w sposób niezorganizowany.
§ 33.[Sprawdzanie dotrzymywania standardów emisyjnych] 1. Dotrzymanie standardów emisyjnych, o których mowa w § 32 ust. 1 i 2, sprawdza się na podstawie pomiarów wielkości emisji LZO i rocznego bilansu masy LZO, stosując odpowiednio następujące wzory:
gdzie:
Z – oznacza zużycie LZO,
H – oznacza masę LZO zawartych w produktach o wartości handlowej,
D1 – oznacza masę LZO odzyskanych w celu ich wtórnego użycia, lecz nie w tej instalacji,
D2 – oznacza masę LZO odzyskanych, ponownie użytych w tej instalacji,
O – oznacza masę LZO zawartych w odpadach,
W – oznacza masę LZO zawartych w ściekach,
R – oznacza masę LZO utraconych lub zatrzymanych w urządzeniach redukujących emisję LZO, nieuwzględnionych w O i W,
B – oznacza masę LZO zawartych w produktach sprzedanych lub przeznaczonych do sprzedaży, opakowanych w szczelne pojemniki,
G – oznacza masę LZO zawartych w gazach odlotowych wprowadzanych do powietrza w sposób zorganizowany,
P – oznacza wielkość produkcji wyrażoną odpowiednio jako ilość, masę, powierzchnię lub objętość produktów, a w przypadku instalacji do wytłaczania tłuszczu zwierzęcego i instalacji do wytłaczania lub rafinowania oleju roślinnego – ilość przerabianego surowca.
2. Przepis ust. 1 pkt 3 stosuje się odpowiednio do sprawdzania dotrzymywania standardów emisyjnych, o których mowa w § 32 ust. 3, z tym że zamiast S4 przyjmuje się te standardy.
3. Sprawdzania dotrzymywania standardów emisyjnych, o którym mowa w ust. 1 i 2, dokonuje się w terminie 2 miesięcy od zakończenia roku objętego bilansem; o każdym przypadku niedotrzymania tych standardów informuje się niezwłocznie organ ochrony środowiska właściwy do wydania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego, przedkładając roczny bilans masy LZO.
§ 34.[Emisja LZO z instalacji] 1. Emisja LZO z instalacji, wymienionych w tabeli I Ip. 13 w załączniku nr 8 do rozporządzenia, nie może przekraczać łącznie standardów emisyjnych S1 i S2 lub standardu emisyjnego S4.
2. Emisja LZO z instalacji, wymienionych w tabeli II w załączniku nr 8 do rozporządzenia, nie może przekraczać łącznie standardów emisyjnych S1 i S3 lub standardu emisyjnego S5.
§ 35.[Standard emisyjny S1 dla LZO] Standard emisyjny S1 dla LZO, klasyfikowanych w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.5)), jako substancje:
1) rakotwórcze kategorii 1 lub 2 z przypisanym zwrotem R45 lub R49,
2) mutagenne kategorii 1 lub 2 z przypisanym zwrotem R46,
3) działające szkodliwie na rozrodczość, kategorii 1 lub 2 z przypisanym zwrotem R60 lub R61
– jeżeli masa takich LZO wprowadzana do powietrza w ciągu jednej godziny jest nie mniejsza niż 10 gramów, wynosi 2 mg/m3u; standard dotyczy stężenia LZO bez przeliczenia na całkowity węgiel organiczny.
§ 36.[Standard emisyjny S1 dla fluorowcowanych LZO] Standard emisyjny S1 dla fluorowcowanych LZO, klasyfikowanych w przepisach, o których mowa w § 35, jako substancje rakotwórcze kategorii 3 z przypisanym zwrotem R40, w przypadku gdy masa takich LZO wprowadzana do powietrza w ciągu jednej godziny jest nie mniejsza niż 100 gramów, wynosi 20 mg/m3u, z wyłączeniem instalacji, w której prowadzi się proces czyszczenia na sucho, wymieniony w tabeli I Ip. 5 w załączniku nr 8 do rozporządzenia; standard dotyczy stężenia LZO bez przeliczenia na całkowity węgiel organiczny.
§ 37.[Sposób wprowadzania do powietrza LZO] 1. Wprowadzanie do powietrza LZO, o których mowa w § 35 i 36, następuje wyłącznie w sposób zorganizowany.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do instalacji wymienionej w tabeli I Ip. 6 w załączniku nr 8 do rozporządzenia.
§ 38.[Plan obniżenia emisji] 1. Przepisu § 32 nie stosuje się do instalacji, w których nie są dotrzymywane standardy emisyjne, ale dla których spełniony jest warunek planu obniżenia emisji.
2. Warunek, którego spełnienie umożliwi odstąpienie od standardów emisyjnych, w związku z planem obniżenia emisji, określa załącznik nr 9 do rozporządzenia.
3. Prowadzący instalacje mogą opracować inny niż określony w ust. 2 plan obniżenia emisji, który zapewni spełnienie warunku obniżenia emisji równoważnego temu, które zostałoby osiągnięte przy zastosowaniu standardów emisyjnych; równoważne obniżenie emisji z instalacji powinno nastąpić w okresie:
1) do dnia 31 października 2010 r. – w przypadku instalacji istniejących;
2) trzech lat, licząc od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia – w przypadku instalacji nowych, oddanych do użytkowania do dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia;
3) jednego roku, licząc od dnia oddania instalacji do użytkowania – w przypadku instalacji nowych, oddanych do użytkowania po dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, dla których przed tym dniem zostało wydane pozwolenie na budowę.
4. Prowadzący istniejące instalacje, którzy chcą korzystać z możliwości, o której mowa w ust. 2 lub 3, przedstawią organowi ochrony środowiska właściwemu do wydania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego, najpóźniej do dnia 31 października 2007 r.:
1) bilans masy LZO potwierdzający spełnienie warunku planu obniżenia emisji określonego w załączniku nr 9 do rozporządzenia albo
2) plan obniżenia emisji zapewniający równoważne obniżenie emisji, o którym mowa w ust. 3.
5. W terminie dwóch miesięcy od zakończenia każdego roku objętego planem obniżenia emisji przedkłada się organowi ochrony środowiska właściwemu do wydania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego i ministrowi właściwemu do spraw środowiska sprawozdanie dotyczące poprzedniego roku, zawierające odpowiednio:
1) sprawdzenie spełnienia warunku planu obniżenia emisji określonego w załączniku nr 9 do rozporządzenia albo
2) rozliczenie realizowanego planu obniżenia emisji, o którym mowa w ust. 3, w tym roczny bilans masy LZO.
6. Przepisów ust. 1–3 nie stosuje się do LZO, o których mowa w § 35 i 36.
§ 39.[Przepis tymczasowy] 1. Do dnia 1 kwietnia 2013 r. przepisów § 32 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 pkt 1 nie stosuje się do istniejących instalacji, które są wyposażone w urządzenia ochronne ograniczające wielkość emisji LZO do wartości:
1) 50 mg/m3u, w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny – dla dopalania LZO,
2) 150 mg/m3u, w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny – dla innych sposobów redukcji emisji LZO
– jeżeli wielkość emisji LZO wprowadzonych do powietrza łącznie w sposób zorganizowany i niezorganizowany jest nie większa niż wielkość emisji LZO, jaka następowałaby w przypadku zastosowania standardów emisyjnych określonych w § 32 ust. 1 i 2.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do LZO, o których mowa w § 35 i 36.
§ 40.[Wyłączenie stosowania przepisu § 32 ust. 1] Przepisu § 32 ust. 1 nie stosuje się do instalacji wymienionej w tabeli I Ip. 10 w załączniku nr 8 do rozporządzenia, jeżeli wprowadzanie do powietrza LZO z tych instalacji nie może odbywać się w sposób zorganizowany, zwłaszcza w przypadku powlekania samolotów, statków, pociągów; w takim przypadku stosuje się przepisy § 38.
§ 41.[Rozwinięcie] Przepisu § 32 ust. 1 nie stosuje się do instalacji wymienionej w tabeli I Ip. 7 w załączniku nr 8 do rozporządzenia, jeżeli masa LZO zawartych w materiale czyszczącym, używanym w tej instalacji, jest nie większa niż 30 % masy tego materiału.
§ 42.[Uznanie standardów emisyjnych LZO za dotrzymane] 1. Uznaje się standardy emisyjne LZO, o których mowa w § 32, z instalacji, w której prowadzi się dwa lub więcej procesów wymienionych w załączniku nr 7 do rozporządzenia, za dotrzymane, jeżeli wielkość emisji LZO wprowadzanych do powietrza łącznie z tych procesów jest nie większa niż łączna wielkość emisji LZO, jaka następowałaby w przypadku dotrzymywania standardów emisyjnych.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do LZO, o których mowa w § 35 i 36.
§ 43.[Uznanie standardu emisyjnego S1 za dotrzymany w przypadku prowadzenia ciągłych pomiarów wielkości emisji LZO z instalacji] 1. W przypadku prowadzenia ciągłych pomiarów wielkości emisji LZO z instalacji standard emisyjny S1 uznaje się za dotrzymany, jeżeli średnia 24-godzinna wielkość emisji LZO w gazach odlotowych dla faktycznych godzin pracy instalacji nie przekracza tego standardu oraz są spełnione następujące warunki:
1) średnia piętnastominutowa wielkość emisji LZO nie przekracza 150 % tego standardu – w przypadku instalacji wymienionych w tabeli I Ip. 8 w załączniku nr 8 do rozporządzenia;
2) średnia jednogodzinna wielkość emisji LZO nie przekracza 150 % tego standardu – w przypadku pozostałych instalacji.
2. Wielkości średnie 24-godzinne emisji LZO, o których mowa w ust. 1, oblicza się jako średnią arytmetyczną ze wszystkich odczytów, z tym że w obliczeniach nie uwzględnia się okresów rozruchu i zatrzymywania instalacji oraz konserwacji wyposażenia; regularnie przebiegających faz danego procesu w instalacji nie traktuje sie jako rozruchu i zatrzymywania instalacji.
3. W przypadku prowadzenia okresowych pomiarów wielkości emisji LZO z instalacji standard emisyjny S1, uznaje się za dotrzymany, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
1) średnia jednogodzinna wielkość emisji LZO nie przekracza 150 % tego standardu;
2) średnia z wszystkich odczytów nie przekracza tego standardu.
4. W przypadkach LZO, o których mowa w § 35 i 36, dotrzymanie standardu emisyjnego sprawdza się na podstawie sumy stężeń danych, indywidualnych LZO, a w pozostałych przypadkach na podstawie stężenia całkowitego węgla organicznego.
5. W przypadku dokonywania pomiarów wielkości emisji LZO nie uwzględnia się objętości gazów dodanych do gazów odlotowych w celu ich chłodzenia lub rozcieńczania.
Rozdział 7
Przepisy końcowe
§ 44.[Przepisy uchylone] Traci moc rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 sierpnia 2003 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 163, poz. 1584).
§ 45.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2006 r.
|
|
1) Minister Środowiska kieruje działem administracji rządowej – środowisko, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 października 2005 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Środowiska (Dz. U. Nr 220, poz. 1899).
2) Przepisy niniejszego rozporządzenia dokonują w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:
1) dyrektywy Rady 87/217/EWG z dnia 19 marca 1987 r. w sprawie ograniczania zanieczyszczenia środowiska azbestem i zapobiegania temu zanieczyszczeniu (Dz. Urz. WE L 85 z 28.03.1987 r., str. 40),
2) dyrektywy Rady 92/112/EWG z dnia 15 grudnia 1992 r. w sprawie procedur harmonizacji programów mających na celu ograniczanie i ostateczną eliminację zanieczyszczeń powodowanych przez odpady pochodzące z przemysłu ditlenku tytanu (Dz. Urz. WE L 409 z 31.12.1992 r., str. 11; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str. 170),
3) dyrektywy Rady 1999/13/WE z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie ograniczenia emisji lotnych związków spowodowanej użyciem organicznych rozpuszczalników podczas niektórych czynności i w niektórych urządzeniach (Dz. Urz. WE L 85 z 29.03.1999 r., str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 4, str. 118),
4) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów (Dz. Urz. WE L 332 z 28.12.2000 r., str. 91; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 5, str. 353),
5) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/80/WE z dnia 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania (Dz. Urz. WE L 309 z 27.11.2001 r., str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 299),
6) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/42/WE z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie ograniczeń emisji lotnych związków organicznych w wyniku stosowania rozpuszczalników organicznych w niektórych farbach i lakierach oraz produktach do odnawiania pojazdów, a także zmieniającej dyrektywę 1999/13/WE (Dz. Urz. WE L 143 z 30.04.2004 r., str. 87; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 8, str. 376).
Dane dotyczące ogłoszenia aktów prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszym rozporządzeniu – z dnia uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej – dotyczą ogłoszenia tych aktów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – wydanie specjalne.
3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957, z 2003 r. Nr 46, poz. 392, Nr 80, poz. 717 i 721, Nr 162, poz. 1568, Nr 175, poz. 1693, Nr 190, poz. 1865 i Nr 217, poz. 2124, z 2004 r. Nr 19, poz. 177, Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631, Nr 91, poz. 875, Nr 92, poz. 880, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1263, Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 2784 oraz z 2005 r. Nr 25, poz. 202, Nr 62, poz. 552, Nr 113, poz. 954, Nr 130, poz. 1087, Nr 132, poz. 1110, Nr 163, poz. 1362, Nr 167, poz. 1399, Nr 169, poz. 1420, Nr 175, poz. 1458 i 1462, Nr 180, poz. 1495 i Nr 249, poz. 2104.
4) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 113, poz. 984 i Nr 199, poz. 1671, z 2003 r. Nr 7, poz. 78, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. 1208 i Nr 191, poz. 1956 oraz z 2005 r. Nr 25, poz. 202, Nr 90, poz. 758, Nr 130, poz. 1087, Nr 175, poz. 1458 i 1462 i Nr 180, poz. 1495.
5) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1085, Nr 123, poz. 1350 i Nr 125, poz. 1367, z 2002 r. Nr 135, poz. 1145 i Nr 142, poz. 1187, z 2003 r. Nr 189, poz. 1852, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 121, poz. 1263 oraz z 2005 r. Nr 179, poz. 1485.
Załączniki do rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 20 grudnia 2005 r. (poz. 2181)
Załącznik nr 1
STANDARDY EMISYJNE ZE ŹRÓDEŁ ISTNIEJĄCYCH
Załącznik nr 2
STANDARDY EMISYJNE ZE ŹRÓDEŁ NOWYCH, DLA KTÓRYCH WNIOSEK O WYDANIE POZWOLENIA NA BUDOWĘ ZŁOŻONO PRZED DNIEM 27 LISTOPADA 2002 R., JEŻELI ŹRÓDŁA ZOSTAŁY ODDANE DO UŻYTKOWANIA NIE PÓŹNIEJ NIŻ DO DNIA 27 LISTOPADA 2003 R.
Załącznik nr 3
STANDARDY EMISYJNE ZE ŹRÓDEŁ NOWYCH, DLA KTÓRYCH WNIOSEK O WYDANIE POZWOLENIA NA BUDOWĘ ZŁOŻONO PO DNIU 26 LISTOPADA 2002 R. LUB KTÓRE ZOSTAŁY ODDANE DO UŻYTKOWANIA PO DNIU 27 LISTOPADA 2003 R., Z TURBIN GAZOWYCH. DLA KTÓRYCH DECYZJE O POZWOLENIU NA BUDOWĘ WYDANO PO DNIU 30 CZERWCA 2002 R. LUB KTÓRE ZOSTAŁY ODDANE DO UŻYTKOWANIA PO DNIU 27 LISTOPADA 2003 R., ORAZ ZE ŹRÓDEŁ ISTOTNIE ZMIENIONYCH PO DNIU 27 LISTOPADA 2003 R.
Załącznik nr 4
STANDARDY EMISYJNE ZE ŹRÓDEŁ ISTNIEJĄCYCH, KTÓRE ODDANO DO UŻYTKOWANIA PRZED DNIEM 29 MARCA 1990 R., DLA KTÓRYCH PROWADZĄCY TAKIE ŹRÓDŁA ZOBOWIĄZAŁ SIĘ W PISEMNEJ DEKLARACJI ZŁOŻONEJ WŁAŚCIWEMU ORGANOWI OCHRONY ŚRODOWISKA DO DNIA 30 CZERWCA 2004 R., ŻE ŹRÓDŁO BĘDZIE UŻYTKOWANE NIE DŁUŻEJ NIŻ DO DNIA 31 GRUDNIA 2015 R., A CZAS JEGO UŻYTKOWANIA W OKRESIE OD DNIA 1 STYCZNIA 2008 R. DO DNIA 31 GRUDNIA 2015 R. NIE PRZEKROCZY 20 000 GODZIN, OBOWIĄZUJĄCE W TYM OKRESIE
Załącznik nr 6
SPOSÓB USTALANIA STANDARDÓW EMISYJNYCH Z INSTALACJI WSPÓŁSPALANIA ODPADÓW ORAZ STANDARDY EMISYJNE Z INSTALACJI WSPÓŁSPALANIA ODPADÓW
Załącznik nr 7
PROCESY PROWADZONE W INSTALACJACH, W KTÓRYCH UŻYWANE SĄ ROZPUSZCZALNIKI ORGANICZNE, DO KTÓRYCH SĄ STOSOWANE PRZEPISY ROZDZIAŁU 6 ROZPORZĄDZENIA
Załącznik nr 9
WARUNEK, KTÓREGO SPEŁNIENIE UMOŻLIWI ODSTĄPIENIE OD STANDARDÓW EMISYJNYCH, W ZWIĄZKU Z PLANEM OBNIŻENIA EMISJI
[1] Załącznik nr 2 w brzmieniu ustalonym przez obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 2006 r. o sprostowaniu błędu (Dz.U. Nr 17, poz. 140). Zmiana weszła w życie 2 lutego 2006 r.
