Akt prawny
archiwalny
Wersja archiwalna od 2010-12-31 do 2013-12-31
Wersja archiwalna od 2010-12-31 do 2013-12-31
archiwalny
USTAWA
z dnia 30 czerwca 2005 r.
o finansach publicznych
(ostatnia zmiana: Dz.U. z 2009 r., Nr 157, poz. 1241) Pokaż wszystkie zmiany
DZIAŁ I
Zasady ogólne finansów publicznych
Rozdział 1
(utracił moc)
Art. 1. (utracił moc).
Rozdział 2
(utracił moc)
Art. 12.(utracił moc).
Rozdział 3
(utracił moc)
Art. 19.(utracił moc).
Art. 22. [1] (utracił moc).
Rozdział 4
(utracił moc)
Art. 31. (utracił moc).
Rozdział 5
(utracił moc)
Art. 48. (utracił moc).
DZIAŁ II
(utracił moc)
Rozdział 1
(utracił moc)
Art. 68. (utracił moc).
Rozdział 2
(utracił moc)
Art. 71. (utracił moc).
Rozdział 3
(utracił moc)
Art. 79. (utracił moc).
Rozdział 4
(utracił moc)
Art. 82. (utracił moc).
Rozdział 5
(utracił moc)
Art. 87. (utracił moc).
DZIAŁ III
(utracił moc)
Rozdział 1
(utracił moc)
Art. 95. (utracił moc).
Rozdział 2
(utracił moc)
Art. 106. (utracił moc).
Rozdział 3
(utracił moc)
Art. 120. (utracił moc).
Rozdział 4
(utracił moc)
Art. 128. (utracił moc).
Rozdział 5
(utracił moc)
Art. 160. (utracił moc).
DZIAŁ IV
Budżet jednostki samorządu terytorialnego
Rozdział 1
Podstawowe definicje i zasady
Art. 165. (utracił moc).
Art. 169. [Określenie limitu zobowiązań przewidzianych w uchwale budżetowej] [30] 1. Łączna kwota przypadających w danym roku budżetowym:
1) spłat rat kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 82 ust. 1 pkt 2 i 3 wraz z należnymi w danym roku odsetkami od kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 82 ust. 1,
2) wykupów papierów wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego na cele określone w art. 82 ust. 1 pkt 2 i 3 wraz z należnymi odsetkami i dyskontem od papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 82 ust. 1,
3) potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego poręczeń oraz gwarancji
– nie może przekroczyć 15 % planowanych na dany rok budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego.
2. W przypadku gdy relacja, o której mowa w art. 15 ust. 1 pkt 1 lit. a, przekroczy 55 %, to kwota, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 12 % planowanych dochodów jednostki samorządu terytorialnego, chyba że obciążenia te w całości wynikają z zobowiązań zaciągniętych przed datą ogłoszenia tej relacji.
3. Ograniczeń określonych w ust. 1 nie stosuje się do:
1) emitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek zaciągniętych w związku z umową zawartą z podmiotem dysponującym środkami, o których mowa w art. 5 ust. 3;
2) poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom prawnym realizującym zadania jednostki samorządu terytorialnego z wykorzystaniem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3.
Art. 170. [Określenie maksymalnej kwoty długu jednostki na koniec roku budżetowego] [31] 1. Łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 60 % wykonanych dochodów ogółem tej jednostki w tym roku budżetowym.
2. W trakcie roku budżetowego łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec kwartału nie może przekraczać 60 % planowanych w danym roku budżetowym dochodów tej jednostki.
3. Ograniczeń, o których mowa w ust. 1 i 2, nie stosuje się do emitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek zaciąganych w związku z umową zawartą z podmiotem dysponującym środkami, o których mowa w art. 5 ust. 3.
4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się po zakończeniu programu, projektu lub zadania realizowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3, oraz otrzymaniu refundacji dokonanych wydatków.
5. W przypadku gdy określone w umowie środki, o których mowa w art. 5 ust. 3, nie zostaną przekazane lub po ich przekazaniu orzeczony zostanie ich zwrot, jednostka samorządu terytorialnego nie może emitować papierów wartościowych, zaciągać kredytów, pożyczek i udzielać poręczeń i gwarancji do czasu spełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2 oraz w art. 169 ust. 1 i 2.
Art. 171. [Odpowiednie stosowanie przepisów] [32] Przepisy art. 169 i 170 stosuje się odpowiednio do związków jednostek samorządu terytorialnego.
Rozdział 2
(utracił moc)
Art. 179. (utracił moc).
Rozdział 3
(utracił moc)
Art. 185. (utracił moc).
DZIAŁ V
(utracił moc)
Art. 200. (utracił moc).
DZIAŁ VI
(utracił moc)
Rozdział 1
(utracił moc)
Art. 215. (utracił moc).
Rozdział 2
(utracił moc)
Art. 237. (utracił moc).
|
1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1996 r. Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104, poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320, z 2001 r. Nr 111, poz. 1194 i Nr 144, poz. 1615, z 2002 r. Nr 41, poz. 362, Nr 113, poz. 984, Nr 141, poz. 1185 i Nr 200, poz. 1683, z 2003 r. Nr 6, poz. 65, Nr 128, poz. 1176, Nr 137, poz. 1304 i Nr 203, poz. 1966 oraz z 2004 r. Nr 69, poz. 624, Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 109, poz. 1161, Nr 145, poz. 1532, Nr 162, poz. 1690 i Nr 173, poz. 1808.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 149, poz. 1454.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 127, poz. 1090, Nr 141, poz. 1178, Nr 153, poz. 1271, Nr 169, poz. 1387, Nr 199, poz. 1672, Nr 200, poz. 1679 i Nr 216, poz. 1824, z 2003 r. Nr 80, poz. 718, Nr 135, poz. 1268, Nr 137, poz. 1302, Nr 193, poz. 1884, Nr 217, poz. 2124 i Nr 228, poz. 2255 oraz z 2004 r. Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 870 i 871, Nr 96, poz. 959 i Nr 116, poz. 1203.
[1] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 22, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[2] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 1, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[3] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 2, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[4] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 2a, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[5] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 3, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[6] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 4, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[7] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 5, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[8] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 6, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[9] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 7, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[10] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 8, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[11] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 9, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[12] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 24 ust. 10, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[13] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 1, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[14] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 2, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[15] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 2a, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[16] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 3, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[17] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 4, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[18] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 5, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[19] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 6, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[20] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 7, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[21] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 8, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[22] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 26 ust. 9, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[23] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 29 ust. 1, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[24] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 29 ust. 2, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[25] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 29 ust. 3, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[26] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 29 ust. 4, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[27] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 29 ust. 5, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[28] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 29 ust. 6, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[29] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 29 ust. 7, który traci moc 31 grudnia 2010 r. na podstawie art. 85 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241).
[30] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 23, który traci moc 30 czerwca 2010 r. oraz art. 22, art. 24 ust. 1–10, art. 26 ust. 1–9 i art. 29 ust. 1–7, które tracą moc 31 grudnia 2010 r. a także art. 169–171, które tracą moc 31 grudnia 2013 r.
[31] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 23, który traci moc 30 czerwca 2010 r. oraz art. 22, art. 24 ust. 1–10, art. 26 ust. 1–9 i art. 29 ust. 1–7, które tracą moc 31 grudnia 2010 r. a także art. 169–171, które tracą moc 31 grudnia 2013 r.
[32] Ustawa traci moc 1 stycznia 2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241), z wyjątkiem art. 23, który traci moc 30 czerwca 2010 r. oraz art. 22, art. 24 ust. 1–10, art. 26 ust. 1–9 i art. 29 ust. 1–7, które tracą moc 31 grudnia 2010 r. a także art. 169–171, które tracą moc 31 grudnia 2013 r.