Na podstawie art. 21 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880) zarządza się, co następuje:

§ 3.[Informacja o przystąpieniu do sporządzenia projektu planu] Informację o przystąpieniu do sporządzenia projektu planu sporządzający projekt planu ogłasza w prasie lokalnej, umieszcza na tablicy ogłoszeń w siedzibie sporządzającego projekt planu i na jego stronie internetowej oraz przesyła do właściwych miejscowo organów samorządu terytorialnego, jednostek zarządzających lasami Skarbu Państwa, podmiotów wykonujących prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa i organów administracji morskiej oraz organizacji pozarządowych zainteresowanych ochroną przyrody, których obszary działania obejmują obszar objęty projektem planu.

§ 4.[Prace na potrzeby sporządzenia projektu planu] Prace na potrzeby sporządzenia projektu planu przeprowadza się zgodnie z art. 20 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, z dostosowaniem ich zakresu do zasobów, tworów i składników przyrody, walorów krajobrazowych oraz wartości kulturowych obszaru, dla którego sporządza się projekt planu.

§ 5.[Stosowanie przepisów ustawy o ochronie przyrody] Projekt planu sporządza się, uwzględniając zakres planu określony w art. 20 ust. 3 i 4, art. 12 ust. 2 oraz art. 15 ust. 1 pkt 2, 4, 11, 14 i 16 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, na podstawie wyników prac, o których mowa w § 4.

§ 6.[Możliwość zapoznawania się z wynikami prac] 1. Sporządzający projekt planu zapewnia zainteresowanym osobom i podmiotom możliwość zapoznawania się z wynikami prac na potrzeby sporządzenia projektu planu i z projektem planu oraz możliwość zgłaszania do nich wniosków i uwag.

2. Informację o sposobie zapewnienia możliwości, o której mowa w ust. 1, oraz o sposobie, w jaki nastąpi ustosunkowanie się do zgłoszonych wniosków i uwag, sporządzający projekt planu zamieszcza w informacji, o której mowa w § 3.

§ 7.[Przesłanie projektu planu do organów właściwych do dokonania opinii i uzgodnień] Sporządzający projekt planu przesyła projekt planu do organów właściwych do dokonania opinii i uzgodnień, o których mowa w art. 19 ust. 2, art. 97 ust. 3 pkt 2, art. 98 ust. 3 pkt 2 oraz art. 99 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

§ 9.[Zakres inwentaryzacji zasobów, tworów i składników przyrody, walorów krajobrazowych oraz wartości kulturowych] Zakres inwentaryzacji zasobów, tworów i składników przyrody, walorów krajobrazowych oraz wartości kulturowych w parku narodowym, o której mowa w § 8 ust. 1 pkt 4, obejmuje w szczególności:

1) rodzaje użytków gruntowych ujawnione w katastrze nieruchomości lub ewidencji gruntów i budynków oraz dla gruntów rolnych dane gleboznawczej klasyfikacji gruntów podane w operacie gleboznawczej klasyfikacji gruntów, wchodzącym w skład państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;

2) typy gleb;

3) wody powierzchniowe w ujęciu zlewniowym wraz z oceną stanu ekologicznego wód;

4) formy rzeźby terenu, w tym w szczególności twory przyrody nieożywionej: jaskinie, okazałe głazy narzutowe i wychodnie skalne, formy skalne, odsłonięcia geologiczne, osuwiska, źródła, wydmy, wąwozy, miejsca aktywnych procesów rzeźbotwórczych;

5) ekosystemy leśne w zakresie:

a) typów ekosystemów leśnych i zbiorowisk roślinnych wraz z oceną zachodzących w nich procesów,

b) drzewostanów, z podaniem typu siedliskowego lasu, potencjalnego i rzeczywistego zbiorowiska roślinnego, składu gatunkowego, zasobności w m³/ha, zdrowotności, bonitacji, stopnia zwarcia i zadrzewienia, struktury wiekowej i przestrzennej, stanu odnowień naturalnych, zgodności składu gatunkowego ze składem zbiorowiska naturalnego, zasobów martwych drzew ważnych dla zachowania różnorodności biologicznej;

6) lądowe ekosystemy nieleśne, z wyszczególnieniem typów zbiorowisk roślinnych wraz z analizą i oceną zachodzących procesów sukcesji;

7) ekosystemy wodne, z wyszczególnieniem typów zbiorowisk roślinnych wraz z analizą i oceną stanu wody, osadów dennych oraz krążenia pierwiastków;

8) ekosystemy torfowiskowe i bagienne, z wyszczególnieniem typów zbiorowisk roślinnych wraz z analizą i oceną budowy złoża torfowego oraz jego zasilania w wodę;

9) gatunki roślin, zwierząt lub grzybów dziko występujących oraz ich siedliska i stanowiska:

a) w szczególności objęte ochroną gatunkową oraz zagrożone wyginięciem lub rzadko występujące,

b) występujące poza granicami naturalnego zasięgu, w szczególności zagrażające gatunkom rodzimym;

10) typy krajobrazów, punkty, osie i przedpola widokowe, w tym drogi i szlaki turystyczne;

11) wartości kulturowe, z wyszczególnieniem:

a) obszarów i obiektów stanowiących zabytki w rozumieniu ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 238, poz. 2390),

b) niematerialnych wartości kulturowych.

§ 10.[Elementy niezbędne do zaplanowania ochrony] Zakres inwentaryzacji zasobów, tworów i składników przyrody, walorów krajobrazowych oraz wartości kulturowych w rezerwacie przyrody obejmuje elementy niezbędne do zaplanowania jego ochrony, wybrane spośród elementów wymienionych w § 9, stosownie do specyfiki rezerwatu, w tym w szczególności:

1) we wszystkich rezerwatach przyrody: typy ekosystemów, siedliska przyrodnicze, zbiorowiska roślinne z oceną zachodzących w nich procesów oraz gatunki roślin, zwierząt lub grzybów dziko występujących objętych ochroną gatunkową oraz zagrożonych wyginięciem lub rzadko występujących;

2) w rezerwatach przyrody, w których celem ochrony są stanowiska roślin, zwierząt lub grzybów dziko występujących: charakterystykę struktury i liczebności populacji gatunków, dla ochrony których uznano obszar za rezerwat przyrody;

3) w rezerwatach przyrody obejmujących ekosystemy leśne: drzewostany, z podaniem typu siedliskowego lasu, potencjalnego i rzeczywistego zbiorowiska roślinnego, składu gatunkowego, zasobności w m3/ha, zdrowotności, bonitacji, stopnia zwarcia i zadrzewienia, struktury wiekowej i przestrzennej, stanu odnowień naturalnych, zgodności składu gatunkowego ze składem zbiorowiska naturalnego, zasobów martwych drzew ważnych dla zachowania różnorodności biologicznej;

4) w rezerwatach przyrody obejmujących ekosystemy wodne: wody powierzchniowe z analizą i oceną stanu wody, osadów dennych oraz krążenia pierwiastków;

5) w rezerwatach przyrody obejmujących ekosystemy torfowiskowe: złoże torfowe, jego budowę i sposób zasilania w wodę;

6) wartości kulturowe, z wyszczególnieniem obszarów i obiektów stanowiących zabytki w rozumieniu ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w rezerwatach przyrody, w których znajdują się takie obszary i obiekty.

§ 11.[Ustalenia niezbędne do identyfikacji i oceny istniejących i potencjalnych zagrożeń] 1. Zakres ustaleń niezbędnych do identyfikacji i oceny istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych, o których mowa w § 8 ust. 1 pkt 5, obejmuje w szczególności:

1) istniejące i projektowane lokalizacje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.²⁾);

2) źródła, rodzaje i stężenia zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, zanieczyszczenia gleb, natężenie hałasu;

3) zagrożenia i stopień uszkodzenia drzewostanów przez czynniki abiotyczne i biotyczne;

4) stan czystości i źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych;

5) pobór wód powierzchniowych i podziemnych;

6) działalność gospodarczą, rekreacyjną, turystyczną i sportową;

7) gospodarkę wodną, w tym infrastrukturę hydrotechniczną, ochronę przeciwpowodziową i systemy melioracyjne;

8) elementy infrastruktury utrudniające migrację roślin, zwierząt lub grzybów;

9) naturalne procesy mogące mieć wpływ na osiąganie celów ochrony, jak: sukcesja roślinności uwolnionej od presji antropogenicznej, eutrofizacja wód, rozprzestrzenianie się obcych gatunków zagrażających rodzimym gatunkom, zaburzenia w strukturze populacji zwierząt, ocieplenie klimatu, obniżenie poziomu wód podziemnych;

10) zagrożenia dla walorów krajobrazowych;

11) szkody powodowane przez kłusownictwo, kradzieże drewna, nielegalne pozyskiwanie płodów runa leśnego i surowców zielarskich oraz nielegalne składowanie odpadów.

2. Zagrożenia, o których mowa w ust. 1, ocenia się w odniesieniu do całości przyrody oraz poszczególnych jej składników, biorąc pod uwagę ich wpływ na naturalne procesy przyrodnicze, siedliska przyrodnicze, ekosystemy, siedliska oraz populacje roślin, zwierząt lub grzybów, różnorodność ekosystemową i krajobrazową, przyrodę nieożywioną, wartości kulturowe oraz krajobraz.

§ 12.[Ustalenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego] Zakres ustaleń do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województw oraz planów zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej dotyczących eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych, o których mowa w art. 20 ust. 3 pkt 7 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, w zależności od zakresu tych dokumentów, wynika z potrzeb ochrony przyrody i walorów krajobrazowych i obejmuje w szczególności:

1) obszary wymagające rekultywacji i odtworzenia ekosystemów cennych pod względem przyrodniczym na obszarach objętych ochroną krajobrazową;

2) utrzymanie korytarzy ekologicznych łączących park narodowy lub rezerwat przyrody z otoczeniem, w tym kształtowanie obiektów infrastruktury w sposób umożliwiający migrację roślin, zwierząt lub grzybów;

3) rozmieszczenie obiektów i urządzeń służących celom parku narodowego lub rezerwatu przyrody;

4) stosunki wodne, w tym gospodarowanie wodami;

5) gospodarkę rolną, leśną i rybacką, w tym:

a) kierunki i zasady kształtowania przestrzeni produkcyjnej,

b) wskazanie obszarów, które powinny być zalesione, oraz obszarów wyłączonych z zalesiania;

6) szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia ich użytkowania, w tym w zależności od potrzeb:

a) wyłączenie terenów spod zabudowy,

b) ograniczanie lokalizacji infrastruktury technicznej i komunikacyjnej lub ograniczanie skutków jej oddziaływania,

c) ograniczanie lokalizacji infrastruktury turystycznej i edukacyjnej lub ograniczanie skutków jej oddziaływania,

d) wskazanie zasad ochrony stylu budownictwa i architektury, charakterystycznego dla danego obszaru.

§ 13.[Mapy tematyczne] Mapy tematyczne, o których mowa w § 8 ust. 2, sporządza się w formie cyfrowej, z wykorzystaniem systemu informacji przestrzennej (GIS), w państwowym systemie odniesień przestrzennych, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000 r. w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych (Dz. U. Nr 70, poz. 821), w celu przedstawienia występowania w szczególności, w zależności od potrzeb:

1) typów gleb;

2) sieci hydrograficznej i granic zlewni;

3) roślinności;

4) siedlisk przyrodniczych;

5) siedlisk i stanowisk gatunków roślin, zwierząt lub grzybów dziko występujących objętych ochroną gatunkową oraz zagrożonych wyginięciem lub rzadko występujących;

6) drzewostanów według głównych gatunków drzew;

7) typów siedliskowych lasu;

8) typów ekosystemów;

9) walorów krajobrazowych;

10) walorów przyrody nieożywionej;

11) korytarzy ekologicznych;

12) wartości kulturowych;

13) infrastruktury technicznej, turystycznej i edukacyjnej;

14) użytkowania gruntów oraz gruntów według form własności;

15) zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz zaplanowanych sposobów ich eliminacji lub ograniczania;

16) obszarów objętych ochroną ścisłą, czynną i krajobrazową;

17) projektowanych sposobów ochrony czynnej, w tym projektowanych zabiegów ochronnych;

18) obszarów i miejsc udostępnianych dla celów naukowych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych.

§ 15.[Inwentaryzacja zasobów, tworów i składników przyrody, walorów krajobrazowych oraz wartości kulturowych] Zakres inwentaryzacji zasobów, tworów i składników przyrody, walorów krajobrazowych oraz wartości kulturowych w parku krajobrazowym, o której mowa w § 14 ust. 1 pkt 3, obejmuje w szczególności:

1) wody powierzchniowe w ujęciu zlewniowym wraz z oceną stanu ekologicznego wód;

2) formy rzeźby terenu, w tym w szczególności twory przyrody nieożywionej: jaskinie, okazałe głazy narzutowe i wychodnie skalne, formy skalne, odsłonięcia geologiczne, osuwiska, źródła, wydmy, wąwozy, miejsca aktywnych procesów rzeźbotwórczych;

3) roślinność, procesy sukcesji, a także występowanie i stan siedlisk przyrodniczych wymagających ochrony;

4) zgodność drzewostanów ze zbiorowiskami roślinnymi charakterystycznymi dla poszczególnych siedlisk;

5) gatunki roślin, zwierząt lub grzybów dziko występujących oraz ich siedliska i stanowiska:

a) w szczególności objęte ochroną gatunkową oraz zagrożone wyginięciem lub rzadko występujące,

b) występujące poza granicami naturalnego zasięgu, w szczególności zagrażające gatunkom rodzimym;

6) wymagające ochrony charakterystyczne dla danego obszaru odmiany drzew owocowych i roślin uprawnych oraz lokalne rasy zwierząt gospodarskich;

7) zadrzewienia;

8) krajobrazy ekologiczne, z uwzględnieniem ich składników i powiązań ekologicznych, w tym obszary spełniające funkcję korytarzy ekologicznych;

9) punkty, osie i przedpola widokowe, w tym drogi i szlaki turystyczne;

10) wartości kulturowe, z wyszczególnieniem:

a) obszarów i obiektów stanowiących zabytki w rozumieniu ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,

b) niematerialnych wartości kulturowych;

11) charakterystyczne dla danego obszaru metody użytkowania ekosystemów.

§ 16.[Ustalenia niezbędne do identyfikacji i oceny zagrożeń] 1. Zakres ustaleń niezbędnych do identyfikacji i oceny istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych, o których mowa w § 14 ust. 1 pkt 4, obejmuje w szczególności:

1) gospodarowanie przestrzenią, w tym osadnictwo i zabudowę;

2) istniejące i projektowane lokalizacje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska;

3) źródła, rodzaje i stężenia zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, zanieczyszczenia gleb, natężenie hałasu;

4) stan czystości i źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych;

5) pobór wód powierzchniowych i podziemnych;

6) gospodarkę odpadami;

7) gospodarkę rolną;

8) gospodarkę leśną;

9) gospodarkę rybacką;

10) gospodarkę wodną, w tym infrastrukturę hydrotechniczną, ochronę przeciwpowodziową i systemy melioracyjne;

11) infrastrukturę komunikacyjną;

12) eksploatację surowców mineralnych;

13) zagospodarowanie turystyczne;

14) elementy infrastruktury utrudniające migrację roślin, zwierząt lub grzybów.

2. Zagrożenia, o których mowa w ust. 1, ocenia się w odniesieniu do różnorodności biologicznej, krajobrazu oraz wartości kulturowych.

§ 17.[Ustalenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego] Zakres ustaleń do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województw oraz planów zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej dotyczących eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych, o których mowa w art. 20 ust. 4 pkt 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, w zależności od zakresu tych dokumentów, wynika z potrzeb ochrony przyrody i walorów krajobrazowych i obejmuje w szczególności:

1) zachowanie ekosystemów cennych pod względem przyrodniczym, w szczególności bagiennych, oczek wodnych i starorzeczy;

2) utrzymanie korytarzy ekologicznych w parku krajobrazowym oraz łączących park krajobrazowy z otoczeniem; w tym kształtowanie obiektów infrastruktury w sposób umożliwiający migrację roślin, zwierząt lub grzybów;

3) stosunki wodne, w tym gospodarowanie wodami i ochronę przeciwpowodziową;

4) gospodarkę odpadami;

5) gospodarkę rolną, leśną i rybacką, w tym w zależności od potrzeb:

a) kierunki i zasady kształtowania przestrzeni produkcyjnej,

b) wskazanie obszarów, które powinny być zalesione, oraz obszarów wyłączonych z zalesiania;

6) szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczanie ich użytkowania, w tym w zależności od potrzeb:

a) wyłączenie terenów spod zabudowy lub ograniczenia funkcji, parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu,

b) ograniczanie lokalizacji infrastruktury technicznej i komunikacyjnej,

c) ograniczanie lokalizacji infrastruktury turystycznej, edukacyjnej i rekreacyjnej,

d) wskazanie zasad ochrony cech zabudowy charakterystycznych dla danego obszaru,

e) tworzenie i kształtowanie terenów zieleni i zadrzewień,

f) wskazanie obszarów dopuszczalnej koncentracji osadnictwa oraz wydobycia kopalin;

7) warunki lokalizacji planowanych inwestycji celu publicznego, w tym zwłaszcza infrastruktury technicznej i komunikacyjnej, oraz eliminację lub ograniczanie związanych z nimi zagrożeń zewnętrznych.

§ 18.[Mapy tematyczne] Mapy tematyczne, o których mowa w § 14 ust. 2, sporządza się w formie cyfrowej, z wykorzystaniem systemu informacji przestrzennej (GIS), w państwowym systemie odniesień przestrzennych, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000 r. w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych, w celu przedstawienia występowania w szczególności, w zależności od potrzeb:

1) sieci hydrograficznej i granic zlewni;

2) siedlisk przyrodniczych wymagających ochrony;

3) siedlisk i stanowisk gatunków roślin, zwierząt lub grzybów dziko występujących objętych ochroną gatunkową oraz zagrożonych wyginięciem lub rzadko występujących;

4) typów ekosystemów;

5) walorów krajobrazowych i wartości kulturowych;

6) korytarzy ekologicznych;

7) zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz zaplanowanych sposobów ich eliminacji lub ograniczania;

8) obszarów udostępnianych dla lokalizacji zagospodarowania turystycznego, rekreacyjnego i edukacyjnego;

9) istniejących i projektowanych form ochrony przyrody;

10) gruntów przeznaczonych do zalesienia oraz nowych zadrzewień i zalesień;

11) gruntów, które nie powinny być zalesiane;

12) obszarów, które powinny być chronione przed zabudową i lokalizacją elementów niekorzystnie wpływających na krajobraz;

13) projektowanych działań ochronnych.

§ 21.[Sposoby ochrony zasobów, tworów i składników przyrody] Sposoby ochrony zasobów, tworów i składników przyrody są zróżnicowane na obszarach objętych ochroną: ścisłą, czynną oraz krajobrazową.

§ 22.[Sposoby ochrony na obszarach objętych ochroną ścisłą] Sposoby ochrony na obszarach objętych ochroną ścisłą polegają na rozpoznawaniu, monitorowaniu i eliminowaniu lub ograniczaniu zagrożeń antropogenicznych oraz na umożliwieniu przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych.

§ 23.[Sposoby ochrony na obszarach objętych ochroną czynną] Sposoby ochrony na obszarach objętych ochroną czynną polegają w szczególności na:

1) rozpoznawaniu, monitorowaniu i eliminowaniu lub ograniczaniu zagrożeń antropogenicznych;

2) umożliwieniu przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych, jeżeli ich przebieg służy osiąganiu celów ochrony;

3) wykonywaniu zabiegów ochronnych, jeżeli są one niezbędne dla osiągnięcia celów ochrony.

§ 24.[Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do ekosystemów leśnych] Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do ekosystemów leśnych, mogą obejmować w szczególności:

1) poprawianie stanu siedlisk, w szczególności przywracanie i utrzymywanie właściwych stosunków wodnych;

2) przywracanie, zgodnie z typem ekosystemu naturalnego, składu gatunkowego i struktury przestrzennej drzewostanu przez siew lub sadzenie drzew charakterystycznych dla ekosystemu oraz usuwanie drzew przeszkadzających poprawie stanu ekosystemu;

3) zwalczanie nadmiernie rozmnażających się grzybów i owadów w przypadku zagrożenia przez nie trwałości ekosystemów;

4) zabezpieczanie drzewostanów przed nadmiernymi uszkodzeniami powodowanymi przez zwierzęta roślinożerne;

5) zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego typu ekosystemu, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków;

6) eliminowanie obcych gatunków zagrażających rodzimym gatunkom.

§ 25.[Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do lądowych ekosystemów nieleśnych] Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do lądowych ekosystemów nieleśnych, mogą obejmować w szczególności:

1) poprawianie stanu siedlisk, w szczególności przywracanie i utrzymywanie właściwych stosunków wodnych;

2) hamowanie sukcesji przez usuwanie drzew i krzewów;

3) wykaszanie roślinności lub wypas dostosowane do typu zbiorowisk roślinnych oraz biologicznych właściwości gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, charakterystycznych dla danego ekosystemu;

4) zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego typu ekosystemu, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków;

5) eliminowanie obcych gatunków zagrażających rodzimym gatunkom.

§ 26.[Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do ekosystemów wodnych] Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do ekosystemów wodnych, mogą obejmować w szczególności:

1) ograniczanie nadmiernego odpływu wód przez wykonywanie zastawek lub likwidację rowów odwadniających;

2) ograniczanie dopływu substancji biogennych i eliminowanie dopływu zanieczyszczonych wód, w tym ścieków;

3) rekultywację i odtwarzanie terenów podmokłych i podtopień, drobnych zbiorników i cieków wodnych, w szczególności oczek wodnych, oraz przywracanie naturalnego biegu cieków wodnych;

4) usuwanie zanieczyszczeń antropogenicznych;

5) zachowanie lub odtwarzanie różnorodności biologicznej właściwej dla danego typu ekosystemu, w szczególności przez zachowanie lub przywracanie siedlisk roślin i zwierząt, a w razie potrzeby, przez wprowadzanie tych gatunków;

6) regulację struktury gatunkowej i liczebności populacji zwierząt, w szczególności ryb, w przypadku wystąpienia istotnych zaburzeń w strukturze troficznej ekosystemu lub składzie gatunkowym ichtiofauny;

7) utrzymanie lub odtwarzanie możliwości migracji ryb, w szczególności przez budowę lub przebudowę urządzeń wodnych w sposób umożliwiający migrację ryb oraz zapewniający utrzymanie w ciekach co najmniej przepływu nienaruszalnego;

8) ograniczenie wielkości poboru wód powierzchniowych i podziemnych;

9) eliminowanie obcych gatunków zagrażających rodzimym gatunkom.

§ 27.[Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do roślin i grzybów dziko występujących] Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do roślin i grzybów dziko występujących, mogą obejmować w szczególności:

1) odtwarzanie siedlisk gatunków roślin lub grzybów;

2) eliminowanie zagrożeń dla populacji gatunków roślin lub grzybów chronionych oraz zagrożonych wyginięciem lub rzadko występujących;

3) wspomaganie rozmnażania się gatunków roślin lub grzybów na stanowiskach naturalnych;

4) zabezpieczanie reprezentatywnej części populacji przez hodowlę prowadzoną w formie ochrony ex situ;

5) zasilanie populacji naturalnych przez wprowadzanie osobników z hodowli prowadzonej w formie ochrony ex situ oraz przywracanie roślin lub grzybów z hodowli prowadzonej w formie ochrony ex situ do środowiska przyrodniczego;

6) zwiększanie liczby korzystnych mikrosiedlisk, w szczególności dla gatunków zagrożonych wyginięciem lub rzadko występujących;

7) regulowanie liczebności roślin, zwierząt lub grzybów mających wpływ na gatunki chronione, zagrożone wyginięciem lub rzadko występujące;

8) eliminowanie obcych gatunków zagrażających rodzimym gatunkom.

§ 28.[Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do zwierząt dziko występujących] Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do zwierząt dziko występujących, mogą obejmować w szczególności:

1) odtwarzanie siedlisk gatunków zwierząt, w tym miejsc rozmnażania się, wędrówek i żerowania;

2) eliminowanie zagrożeń dla przetrwania populacji gatunków zwierząt chronionych oraz zagrożonych wyginięciem lub rzadko występujących;

3) stwarzanie dogodnych warunków rozrodu i bytowania oraz utrzymywanie w odpowiednim stanie miejsc żerowania i szlaków migracyjnych;

4) budowę sztucznych miejsc lęgowych, w szczególności skrzynek i platform;

5) przywracanie gatunków zanikłych na obszarze parku narodowego lub rezerwatu przyrody;

6) budowę przepławek i kanałów służących udrożnieniu cieków wodnych dla zwierząt oraz zachowanie w ciekach co najmniej przepływu nienaruszalnego;

7) budowę przejść dla zwierząt pod i nad drogami publicznymi oraz liniami kolejowymi;

8) utrzymanie bazy pokarmowej dla zwierząt roślinożernych, w szczególności zagrożonych wyginięciem lub rzadko występujących, stanowiącej naturalny pokarm dla tych zwierząt;

9) zwiększanie liczby korzystnych mikrosiedlisk, w szczególności dla gatunków zagrożonych wyginięciem lub rzadko występujących;

10) regulowanie liczebności roślin, zwierząt lub grzybów mających wpływ na gatunki chronione, zagrożone wyginięciem lub rzadko występujące;

11) eliminowanie obcych gatunków zagrażających rodzimym gatunkom.

§ 29.[Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do przyrody nieożywionej i gleb] Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do przyrody nieożywionej i gleb, mogą obejmować w szczególności:

1) zachowanie trwałości pokrywy roślinnej w celu ochrony gleb;

2) usuwanie pokrywy roślinnej w celu aktywowania naturalnych procesów rzeźbotwórczych;

3) kształtowanie roślinności zapewniającej właściwy przebieg procesów glebotwórczych;

4) przywracanie właściwych stosunków wodnych odpowiednich dla poszczególnych typów gleb;

5) eliminowanie lub zapobieganie skażeniom oraz erozji gleb;

6) zachowanie swoistego mikroklimatu oraz zabezpieczanie jaskiń i formacji skalnych przez ograniczanie ich penetracji;

7) zachowanie w nienaruszonym stanie skał i głazów przez ograniczanie lub eliminowanie sukcesji roślin zagrażających ich trwałości, wspinaczki i innych form eksploracji;

8) wykonywanie zabiegów ograniczających rozmiary wietrzenia i erozji cennych odsłonięć skalnych;

9) stosowanie środków technicznych chroniących unikatowe składniki przyrody nieożywionej.

§ 30.[Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do walorów krajobrazowych] Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do walorów krajobrazowych, mogą obejmować w szczególności:

1) usuwanie lub przesłanianie antropogenicznych elementów dysharmonijnych w krajobrazie;

2) usuwanie roślinności zasłaniającej linie i punkty widokowe oraz panoramy.

§ 31.[Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do wartości kulturowych] Zabiegi ochronne na obszarach objętych ochroną czynną, w stosunku do wartości kulturowych, mogą obejmować w szczególności:

1) sprawowanie opieki nad zabytkami w rozumieniu ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w tym prowadzenie prac restauratorskich i konserwatorskich przy zabytkach;

2) dostosowywanie istniejących i nowo budowanych budynków i budowli do form architektonicznych charakterystycznych dla obszaru objętego ochroną.

§ 32.[Sposoby ochrony na obszarach objętych ochroną krajobrazową] 1. Sposoby ochrony na obszarach objętych ochroną krajobrazową polegają w szczególności na:

1) rozpoznawaniu, monitorowaniu i eliminowaniu lub ograniczaniu zagrożeń antropogenicznych, w szczególności urbanizacji, skażenia i zanieczyszczenia powietrza, wód i gleb;

2) modyfikowaniu sposobów gospodarczego użytkowania obszarów, w tym dostosowaniu gospodarki rolnej, leśnej, rybackiej i turystyki, w sposób uwzględniający potrzeby ochrony zasobów, tworów i składników przyrody;

3) wykonywaniu, w uzgodnieniu z właścicielami gruntów, zabiegów ochronnych, jeżeli są one niezbędne dla osiągnięcia celów ochrony.

2. Do zabiegów ochronnych, o których mowa w ust. 1 pkt 3, stosuje się odpowiednio § 24–31.

§ 34.[Sposoby ochrony zasobów, tworów i składników przyrody] Sposoby ochrony zasobów, tworów i składników przyrody obejmują w szczególności:

1) eliminowanie lub ograniczanie źródeł zagrożeń, w szczególności zanieczyszczenia powietrza, wód i gleb, przez:

a) usuwanie zanieczyszczeń antropogenicznych,

b) kształtowanie prawidłowej gospodarki wodno-ściekowej,

c) eliminowanie lub zapobieganie skażeniom oraz erozji gleb przez promowanie takich sposobów gospodarowania gruntami, aby ograniczać rozmiary erozji gleb,

d) ograniczanie stosowania chemicznych środków ochrony roślin przez promowanie ograniczania stosowania tych środków;

2) zachowanie lub poprawę stosunków wodnych przez:

a) ograniczanie nadmiernego odpływu wód,

b) zachowanie lub odtwarzanie zbiorników i cieków wodnych oraz ekosystemów wodno-błotnych, w szczególności oczek wodnych i torfowisk,

c) gospodarowanie zasobami wodnymi w sposób uwzględniający potrzeby ekosystemów wodnych i wodno-błotnych,

d) zachowanie naturalnego charakteru cieków wodnych,

e) zachowanie lub przywracanie dobrego stanu ekologicznego wód, w tym różnorodności biologicznej zbiorników i cieków wodnych;

3) kształtowanie zagospodarowania przestrzennego w sposób umożliwiający zachowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych oraz wartości kulturowych, w szczególności przez:

a) ochronę otwartej przestrzeni przed nadmierną zabudową,

b) kształtowanie zalesień w sposób optymalny dla ochrony różnorodności biologicznej i walorów krajobrazowych,

c) ochronę punktów, osi i przedpoli widokowych,

d) zachowanie ciągłości korytarzy ekologicznych i niewprowadzanie barier ekologicznych;

4) niewznoszenie obiektów zmniejszających walory przyrodnicze i krajobrazowe;

5) uwzględnianie potrzeb ochrony przyrody w gospodarce człowieka, w tym w gospodarce rolnej, leśnej, wodnej, rybackiej i turystyce;

6) ochronę czynną zasobów, tworów i składników przyrody w warunkach zrównoważonego rozwoju i w uzgodnieniu z właścicielami gruntów, w szczególności przez:

a) zachowanie lub odtwarzanie różnorodnych siedlisk przyrodniczych, w tym w razie potrzeby, wykonywanie zabiegów ochronnych,

b) wzbogacanie zieleni i zadrzewień,

c) wprowadzanie gatunków zagrożonych wyginięciem, z uwzględnieniem konieczności ochrony ich zasobów genowych,

d) eliminowanie obcych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów zagrażających rodzimym gatunkom, w tym ograniczanie możliwości ich rozprzestrzeniania,

e) obejmowanie szczególnymi formami ochrony obszarów i obiektów cennych pod względem przyrodniczym,

f) zachowanie lub odtwarzanie korytarzy ekologicznych,

g) budowę podziemnych i nadziemnych przejść dla zwierząt oraz przepławek dla ryb,

h) konserwację lub przywracanie walorów zieleni zabytkowej;

7) ochronę wartości kulturowych, w szczególności przez:

a) sprawowanie opieki nad zabytkami w rozumieniu ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w tym prowadzenie prac restauratorskich i konserwatorskich przy zabytkach,

b) dostosowywanie istniejących i nowo budowanych budynków i budowli do form architektonicznych charakterystycznych dla obszaru objętego ochroną;

8) edukację ekologiczną społeczeństwa;

9) ochronę walorów przyrodniczych obszarów produkcji rolniczej i leśnej przez:

a) stosowanie dobrych praktyk rolniczych,

b) uwzględnianie potrzeb ochrony przyrody w gospodarce leśnej,

c) wdrażanie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i rozwój rolnictwa ekologicznego.