Na podstawie art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (Dz. U. Nr 137, poz. 1299 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959) zarządza się, co następuje:

§ 1.Rozporządzenie określa metody:

1) dokonywania oceny polowej plantacji nasiennych roślin rolniczych i warzywnych;

2) dokonywania oceny laboratoryjnej sadzeniaków ziemniaka;

3) dokonywania oceny cech zewnętrznych sadzeniaków ziemniaka, wysadków roślin dwuletnich oraz materiału rozmnożeniowego i nasadzeniowego roślin ozdobnych;

4) oceny polowej, laboratoryjnej i tożsamości odmianowej materiału szkółkarskiego.

§ 2.1. Plantacja nasienna poddawana ocenie polowej stanowi jednolity, zwarty obszar pola.

2. Ocenie polowej podlega plantacja nasienna o powierzchni do:

1) 30 ha - dla plantacji zbóż, z wyjątkiem żyta i obcopylnych odmian pszenżyta, oraz plantacji grochu siewnego i bobiku;

2) 10 ha - dla plantacji roślin warzywnych i rolniczych, innych niż określone w pkt 1.

3. W celu dokonania oceny polowej plantacji nasiennej o powierzchni większej niż określone w ust. 2, plantację dzieli się na części, zgodnie z ust. 2.

§ 3.1. Przed dokonaniem oceny polowej sprawdza się, czy wielkość powierzchni plantacji nasiennej zgłoszonej do oceny polowej:

1) jest zgodna z powierzchnią plantacji nasiennej poddanej ocenie;

2) odpowiada ilości materiału siewnego zużytego do obsiania lub obsadzenia tej plantacji.

2. Brak wiarygodnego udokumentowania ewentualnej niezgodności powoduje odstąpienie od oceny polowej.

§ 4.1. Ocena polowa plantacji nasiennej jest dokonywana w sposób umożliwiający stwierdzenie, czy podczas wegetacji roślin zostały spełnione warunki niezbędne do wyprodukowania wysokiej jakości materiału siewnego danego gatunku i odmiany oraz czy stan plantacji odpowiadał wymaganiom szczegółowym dotyczącym wytwarzania oraz jakości materiału siewnego, określonym w odrębnych przepisach³⁾, zwanym dalej „wymaganiami szczegółowymi".

2. Ocena polowa plantacji nasiennej składa się z kilku ocen stanu plantacji, w zależności od gatunku i kategorii materiału siewnego.

3. Ocena stanu plantacji nasiennej jest przeprowadzana w sposób umożliwiający sprawdzenie w szczególności:

1) izolacji przestrzennej i płodozmianu dla ocenianego gatunku, zgodnie z wymaganiami szczegółowymi;

2) etykiet każdej partii materiału siewnego użytego do siewu lub wysadzenia; numery etykiet wpisuje się do arkusza oceny polowej;

3) występowania organizmów kwarantannowych;

4) stanu porażenia plantacji przez inne choroby i szkodniki;

5) ustalenia poziomu agrotechniki i ogólnego stanu plantacji;

6) stanu zachwaszczenia, w tym występowania chwastów, których nasiona są trudne do odczyszczenia w trakcie procesów technologicznych oraz innych gatunków roślin uprawnych;

7) tożsamości i czystości odmianowej;

8) wyrównania i stanu rozwoju roślin, przy czym niska obsada roślin na plantacji nie powoduje jej dyskwalifikacji;

9) stopnia porażenia plantacji nasiennych ziemniaka chorobami, zgodnie z wymaganiami szczegółowymi.

4. Poszczególne oceny stanu plantacji nasiennej dokonywane są w wyznaczonych terminach, w zależności od określonej fazy rozwoju roślin.

5. Ocenę stanu plantacji nasiennej przeprowadza się na jednostkach kwalifikacyjnych, którymi są określone powierzchnie kontrolne lub określona liczba roślin.

6. Jednostki kwalifikacyjne, o których mowa w ust. 5, wyznacza się w taki sposób, aby reprezentowały całą powierzchnię plantacji nasiennej poddanej ocenie polowej.

7. W przypadku oceny polowej roślin warzywnych, w celu uznania materiału siewnego w kategorii standard, stosuje się metody oceny oraz wymagania szczegółowe dotyczące materiału siewnego kategorii kwalifikowany.

§ 5.1. Wielkości jednostek kwalifikacyjnych wynoszą:

1) dla plantacji nasiennych roślin zbożowych, z wyjątkiem żyta i obcopylnych odmian pszenżyta, oraz dla plantacji nasiennych grochu siewnego i bobiku - 20 m²;

2) dla plantacji nasiennych wszystkich gatunków życic i festulolium, na których jest wytwarzany:

a) materiał siewny kategorii elitarny - 50 m²,

b) materiał siewny kategorii kwalifikowany - 10 m²;

3) dla plantacji nasiennych wiechliny łąkowej, na których jest wytwarzany:

a) materiał siewny kategorii elitarny - 20 m²,

b) materiał siewny kategorii kwalifikowany - 10 m²;

4) dla plantacji nasiennych pozostałych gatunków roślin rolniczych, z wyłączeniem ziemniaka, na których jest wytwarzany:

a) materiał siewny kategorii elitarny - 30 m²,

b) materiał siewny kategorii kwalifikowany - 10 m²;

5) dla plantacji nasiennych, na których rośliny są uprawiane pojedynczo, w rzędach o dużej rozstawie lub gniazdowe - 100 kolejnych roślin w rzędzie lub po 50 kolejnych roślin w dwóch sąsiednich rzędach;

6) dla plantacji nasiennych roślin warzywnych:

a) 10 m² lub

b) jeżeli rośliny są uprawiane w rzędach o dużej rozstawie - 100 kolejnych roślin w rzędzie lub po 50 kolejnych roślin w dwóch sąsiednich rzędach.

2. Na wszystkich plantacjach nasiennych odmian mieszańcowych, z wyjątkiem żyta, jednostki kwalifikacyjne wyznacza się oddzielnie dla każdego składnika rodzicielskiego.

§ 6.Na plantacjach nasiennych o powierzchni do 0,10 ha oraz prowadzonych pod osłonami ocenie podlegają wszystkie rośliny.

§ 7.1. Szacunkowy zbiór materiału siewnego określa się w decytonach, kilogramach lub w sztukach, z całej ocenionej powierzchni plantacji nasiennej.

2. Jeżeli szacunkowy zbiór materiału siewnego wskazuje na niski plon nasion lub wysadków, nie powoduje to dyskwalifikacji plantacji nasiennej.

3. Szacunkowy zbiór materiału siewnego wykorzystuje się w ocenie laboratoryjnej, ocenie cech zewnętrznych lub ocenie polowej, w drugim roku uprawy roślin dwuletnich.

4. W przypadku plantacji nasiennej sadzeniaków ziemniaka ocenia się obsadę roślin na jednostce powierzchni.

5. W przypadku gdy obsada roślin, o której mowa w ust. 4, jest mniejsza niż 70 %, powoduje to dyskwalifikację plantacji nasiennej.

§ 8.Z obserwacji dokonanych podczas oceny stanu plantacji nasiennej sporządza się raport, który podpisuje podmiot dokonujący oceny i podmiot, który złożył wniosek o dokonanie oceny materiału siewnego.

§ 9.1. W przypadku plantacji gatunków wieloletnich dyskwalifikacja lub degradacja materiału siewnego odnosi się do oceny polowej dokonywanej w danym roku.

2. Jeżeli plantacje gatunków wieloletnich spełniają wymagania szczegółowe, mogą być uznawane w stopniu wynikającym odpowiednio ze stopnia materiału wysianego, nie dłużej niż przez trzy kolejne lata zbioru.

3. Plantacje gatunków wieloletnich, o których mowa w ust. 2, mogą być poddane ocenie w dalszych latach, pod warunkiem uznania w najniższym stopniu przewidzianym dla ocenianego gatunku.

§ 10.1. W przypadku gatunków o dwuletnim cyklu produkcji nasion, w pierwszym roku zbiera się wysadki w tym samym stopniu co wysiane nasiona, a w drugim roku z wysadzonych wysadków zbiera się nasiona w stopniu odpowiednio niższym.

2. Ocenie polowej nie podlega plantacja, na której są produkowane wysadki z materiału siewnego hodowcy.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, ocenę polową rozpoczyna się od oceny wysadków po ich przechowaniu, a przed wysadzeniem w drugim roku uprawy.

§ 11.1. Na plantacjach odmian mieszańcowych, podczas ostatniej oceny stanu plantacji, sprawdza się zniszczenie albo usunięcie roślin zapylacza; niewykonanie tego zabiegu powoduje dyskwalifikację plantacji.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy plantacja obsiana jest mieszaniną składników rodzicielskich.

3. W przypadku oceny plantacji, o której mowa w ust. 2, sprawdzenia czystości odmianowej dokonuje się na poletkach o powierzchni nie mniejszej niż 10 m², założonych w pobliżu ocenianej plantacji, obsianych poszczególnymi składnikami rodzicielskimi.

§ 12.Szczegółowy opis metod oceny polowej plantacji nasiennej:

1) roślin rolniczych, z wyłączeniem plantacji nasiennych ziemniaka - określa załącznik nr 1 do rozporządzenia;

2) ziemniaka - określa załącznik nr 2 do rozporządzenia;

3) roślin warzywnych - określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

§ 13.Po dokonaniu oceny polowej lub oceny cech zewnętrznych sadzeniaków ziemniaka, świadectwo o uznaniu lub pisemną informację o niespełnieniu szczegółowych wymagań wydaje się w miejscu dokonania tej oceny.

§ 14.Ocena laboratoryjna sadzeniaków ziemniaka jest dokonywana w przypadku ich uznania po ocenie polowej, w celu sprawdzenia stopnia porażenia bulw chorobami wirusowymi niewykrytymi w ocenie polowej.

§ 15.1. Próbki bulw ziemniaka do oceny laboratoryjnej pobiera się z plantacji nasiennej przed ich wykopaniem albo 2 kopców lub przechowalni.

2. Próbki z kopców i przechowalni pobiera się tylko wówczas, gdy nie jest możliwe pobranie próbki z plantacji w szczególności, jeżeli:

1) próbka pobrana z plantacji uległa zniszczeniu;

2) zakwestionowane zostały wyniki oceny laboratoryjnej, a pobranie ponownej próbki nie było możliwe przed wykopaniem ziemniaków (ocena powtórna).

§ 16.1. Terminy pobierania próbek do oceny laboratoryjnej są następujące:

1) dla odmian wczesnych - po 10 lipca;

2) dla odmian średniowczesnych - po 1 sierpnia;

3) dla odmian późnych - po 20 sierpnia.

2. Z plantacji nasiennych ziemniaka, na których przeprowadzony był zabieg desykacji, próbki bulw ziemniaka pobiera się w okresie pomiędzy 7. a 14. dniem po zabiegu.

3. Harmonogram pobierania próbek bulw ziemniaka do oceny laboratoryjnej oraz ich przyjmowania do badań wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa ustala z zainteresowanymi podmiotami.

§ 17.1 Próbki bulw ziemniaka do oceny laboratoryjnej pobiera się w czyste i o odpowiedniej wytrzymałości opakowania dostarczone przez wnioskodawcę.

2. Wnioskodawca dostarcza odpowiednio oznakowane próbki bulw ziemniaka do laboratorium w terminie 3 dni od daty zakończenia próbobrania.

§ 18.1. Ocena laboratoryjna sadzeniaków ziemniaka obejmuje:

1) próbę oczkową;

2) immunologiczny test ELISA (Enzyme Linked Immunosorbent Assay).

2. Testem ELISA obejmuje się rośliny otrzymane w próbie oczkowej z próbek bulw ziemniaka pochodzących ze wszystkich plantacji nasiennych uznanych po ocenie polowej w kategorii elitarne lub kwalifikowane.

3. Dla sadzeniaków ziemniaka kategorii kwalifikowane klasy B można:

1) odstąpić od wykonywania testu ELISA pod warunkiem, że w wyniku bonitacji roślin otrzymanych w próbie oczkowej uzyskano jednoznaczne wyniki, lub

2) wykonać uproszczoną ocenę laboratoryjną pod warunkiem, że podjęto działania zapewniające utrzymanie stanu zdrowotności, w szczególności polegające na:

a) użyciu dobrej jakości materiału wyjściowego,

b) monitorowaniu nalotu i systematycznym zwalczaniu mszyc,

c) wykonaniu desykacji części zielonych.

§ 19.Badane bulwy ziemniaka uznaje się za sadzeniaki, jeżeli:

1) spełniają wymagania szczegółowe;

2) uzyskano ujemny wynik badania na obecność Clavibacter michiganensis.

§ 20.Szczegółowy opis metody oceny laboratoryjnej sadzeniaków ziemniaka określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

§ 21.1. Ocena cech zewnętrznych sadzeniaków ziemniaka obejmuje:

1) ocenę ogólną, na którą składa się:

a) sprawdzenie dokumentacji dotyczącej ocenianych sadzeniaków, w szczególności świadectwa:

- o uznaniu plantacji w ocenie polowej,

- laboratoryjnej oceny zdrowotności,

- kontroli fitosanitarnej,

b) sprawdzenie zgodności z wymaganiami dotyczącymi opakowań i oznakowania partii,

c) ocena ogólnego stanu bulw sadzeniaków;

2) ocenę szczegółową, przeprowadzaną w sposób umożliwiający ilościowe określenie ich cech jakościowych, w szczególności:

a) zanieczyszczeń,

b) porażenia bulw przez choroby,

c) uszkodzeń mechanicznych,

d) uszkodzeń fizjologicznych,

e) bulw nietypowych dla odmiany.

2. Ocenie cech zewnętrznych, o której mowa w ust. 1, poddaje się bulwy ziemniaka uzyskane z plantacji nasiennej uznanej po ocenie polowej i laboratoryjnej oraz wolne od organizmów kwarantannowych.

3. Ocenie cech zewnętrznych poddaje się bulwy ziemniaka posortowane według kalibrażu i podzielone na partie ilościowe, zgodnie z wymaganiami szczegółowymi.

4. Ocena cech zewnętrznych minibulw ziemniaka jest dokonywana w sposób określony w ust. 1 pkt 2 lit. b-e oraz obejmuje sprawdzenie dokumentacji dotyczącej ich pochodzenia.

§ 22.1. W sezonie sprzedaży (jesień lub wiosna) ocena cech zewnętrznych jest dokonywana jeden raz.

2. Kontroli jakościowej sadzeniaków znajdujących się w obrocie jest poddawane nie mniej niż 10 % partii.

§ 23.Oceny cech zewnętrznych sadzeniaków ziemniaka dokonuje się w miejscu przerobu lub magazynowania, wyposażonym w:

1) wagi, kosze lub inne pojemniki, plandeki, termometry oraz stół sortowniczy;

2) dokumentację dotyczącą ocenianej partii sadzeniaków.

§ 24.1. Ocena cech zewnętrznych wysadków roślin dwuletnich jest przeprowadzana w sposób umożliwiający ilościowe określenie występujących wad, w szczególności:

1) porażenia wysadków przez choroby typowe dla ocenianego gatunku;

2) uszkodzeń mechanicznych;

3) uszkodzeń fizjologicznych;

4) wysadków nietypowych dla odmiany.

2. Ocena cech zewnętrznych wysadków roślin dwuletnich jest jedną z ocen stanu plantacji roślin dwuletnich.

3. Ocenie cech zewnętrznych podlegają wysadki dwuletnich roślin rolniczych i warzywnych, pochodzące z plantacji, której stan został oceniony w pierwszym roku uprawy.

4. Ocenę, o której mowa w ust. 2, wykonuje się w terminie wiosennym, po przechowaniu wysadków, ale przed ich wysadzeniem na plantację nasienną.

§ 26.Szczegółowy opis metody oceny cech zewnętrznych sadzeniaków ziemniaka oraz wysadków roślin dwuletnich określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

§ 27.Szczegółowa metoda oceny cech zewnętrznych materiału rozmnożeniowego i nasadzeniowego roślin ozdobnych polega na wizualnym sprawdzeniu wystąpienia organizmów szkodliwych wymienionych w załączniku nr 6 do rozporządzenia.

§ 28.1. Ocena polowa materiału szkółkarskiego obejmuje jedną lub kilka ocen stanu plantacji, w zależności od wymagań szczegółowych.

2. Poszczególne oceny stanu plantacji są dokonywane w terminach określonych w wymaganiach szczegółowych.

3. Podczas oceny polowej materiału szkółkarskiego sprawdzeniu podlegają w szczególności:

1) dołączona do wniosku dokumentacja;

2) deklarowane we wniosku informacje z przedłożonymi dokumentami i stanem faktycznym plantacji;

3) izolacja przestrzenna;

4) oznaczenie materiału szkółkarskiego;

5) przedplon;

6) wyrównanie roślin;

7) czystość gatunkowa i odmianowa;

8) wiek;

9) pochodzenie;

10) zdrowotność;

11) jakość i ilość.

4. Do obliczania ilości materiału szkółkarskiego można stosować pomocniczo:

1) średnią obsadę na 1m² powierzchni lub 1 m.b. długości rzędów;

2) średnią wydajność z jednej rośliny;

3) szacunek plonu owoców z drzew nasiennych.

§ 29.1. Podczas oceny polowej elitarnego materiału szkółkarskiego oraz kwalifikowanego materiału szkółkarskiego w sadach, w których pozyskiwane są nasiona lub zrazy, przeprowadza się szczegółową ocenę wszystkich roślin.

2. Podczas oceny polowej kwalifikowanego materiału szkółkarskiego innego niż wymieniony w ust. 1 dokonuje się ogólnego sprawdzenia wszystkich roślin oraz przeprowadza ocenę szczegółową na jednostce kwalifikacyjnej, która wynosi 10 % partii materiału szkółkarskiego zgłoszonej do oceny.

3. W przypadku niewyrównania materiału szkółkarskiego w ocenianej partii można wyznaczyć kolejne jednostki kwalifikacyjne.

§ 30.1. Ocenę laboratoryjną drzew w sadach do pozyskiwania nasion wykonuje się za pomocą testu ELISA.

2. Test wykonuje się na obecność wirusa karłowatości śliwy (Prune dwarf virus, PDV) i wirusa nekrotycznej plamistości pierścieniowej wiśni (Prunus necrotic ringspot virus, PNRSV).

3. Do testu pobiera się reprezentatywne próby z każdego drzewa nasiennego.

4. Test wykonuje się z prób pobranych późną zimą lub wczesną wiosną, nie później jednak niż przed kwitnieniem drzew nasiennych; do testu stosuje się liście i kwiaty (pąki) z pędów przetrzymywanych przez okres od 2 do 3 tygodni w wodzie o temperaturze 18-25 °C.

§ 31.1. Oceny tożsamości odmianowej materiału szkółkarskiego dokonuje się, prowadząc obserwacje cech danej odmiany.

2. Obserwowane cechy odmiany porównuje się z opisem odmiany dokonanym przez jednostkę zajmującą się rejestracją lub z wzorcem tej odmiany.

3. Ocenę tożsamości odmianowej dla jednej odmiany przeprowadza się na co najmniej:

1) czterech drzewkach;

2) sześciu krzewach;

3) dwunastu roślinach truskawek.

4. Ocenę tożsamości odmianowej materiału szkółkarskiego kończy się po pierwszym roku owocowania, w którym można dokonać porównania, o którym mowa w ust. 2.

§ 32.Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 27 kwietnia 2004 r. (poz. 1093)

Załącznik nr 1

SZCZEGÓŁOWY OPIS METODY OCENY POLOWEJ PLANTACJI NASIENNEJ ROŚLIN ROLNICZYCH, Z WYŁĄCZENIEM PLANTACJI NASIENNYCH ZIEMNIAKA

Załącznik nr 2

SZCZEGÓŁOWY OPIS METODY OCENY POLOWEJ PLANTACJI NASIENNEJ ZIEMNIAKA

Załącznik nr 3

SZCZEGÓŁOWY OPIS METODY OCENY POLOWEJ PLANTACJI NASIENNEJ ROŚLIN WARZYWNYCH

Załącznik nr 4

SZCZEGÓŁOWY OPIS METODY OCENY LABORATORYJNEJ SADZENIAKÓW ZIEMNIAKA

Załącznik nr 5

SZCZEGÓŁOWY OPIS METODY OCENY CECH ZEWENĘTRZNYCH SADZENIAKÓW ZIEMNIAKA ORAZ WYSADKÓW ROŚLIN DWULETNICH

Załącznik nr 6

WYKAZ ORGANIZMÓW SZKODLIWYCH NA GATUNKACH ROŚLIN OZDOBNYCH, KTÓRYCH MATERIAŁ ROZMNOŻENIOWY I NASADZENIOWY PODLEGA OCENIE CECH ZEWNĘTRZNYCH