Na podstawie art. 35 ust. 6 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, z późn. zm.²⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Definicje] Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) ustawie - należy przez to rozumieć ustawę z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty;

2) szkole - należy przez to rozumieć publiczne i niepubliczne przedszkola i szkoły wymienione w art. 2 pkt 1 i 2 ustawy;

3) placówce - należy przez to rozumieć publiczne i niepubliczne placówki wymienione w art. 2 pkt 3-5, 7 i 10 ustawy, a także publiczne i niepubliczne placówki doskonalenia nauczycieli;

4) mierzeniu jakości pracy szkół i placówek - należy przez to rozumieć zespół zorganizowanych i systematycznych działań organów sprawujących nadzór pedagogiczny, służących ocenie stanu, warunków i efektów pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek, a także ocenie postępu w tym zakresie;

5) zewnętrznym mierzeniu jakości - należy przez to rozumieć mierzenie jakości pracy szkół i placówek prowadzone przez kuratora oświaty oraz inne organy sprawujące nadzór pedagogiczny, z wyjątkiem dyrektora szkoły lub placówki;

6) wewnętrznym mierzeniu jakości - należy przez to rozumieć mierzenie jakości pracy szkoły lub placówki prowadzone przez dyrektora szkoły lub placówki;

7) ewaluacji - należy przez to rozumieć ocenę przydatności i skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w odniesieniu do założonych celów, służącą doskonaleniu tych działań;

8) monitorowaniu - należy przez to rozumieć systematyczne i zorganizowane obserwowanie osiąganej jakości pracy szkół i placówek;

9) hospitacji - należy przez to rozumieć formę nadzoru pedagogicznego, polegającą na prowadzeniu bezpośredniej obserwacji realizowania przez nauczycieli statutowych zadań szkoły lub placówki, w szczególności zajęć prowadzonych z uczniami, a także czynności hospitacyjnych dyrektora i innych nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze w szkole lub placówce;

10) hospitacji diagnozującej - należy przez to rozumieć hospitację, której celem jest ocena rezultatów procesu dydaktycznego, wychowawczego i opiekuńczego, na podstawie bezpośredniej obserwacji umiejętności, postaw i prezentowanej wiedzy uczniów;

11) wewnątrzszkolnym systemie zapewniania jakości - należy przez to rozumieć zespół zorganizowanych, powiązanych ze sobą i spójnych działań podejmowanych przez dyrektora szkoły lub placówki, inne organy szkoły lub placówki oraz nauczycieli, niezbędnych do zapewnienia wysokiej jakości pracy szkoły lub placówki, w szczególności działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;

12) instytucjach wspomagających - należy przez to rozumieć placówki doskonalenia nauczycieli, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, biblioteki pedagogiczne, zakłady kształcenia nauczycieli, szkoły wyższe. Centralną Komisję Egzaminacyjną i okręgowe komisje egzaminacyjne;

13) sprawdzianie - należy przez to rozumieć sprawdzian, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy;

14) egzaminach - należy przez to rozumieć egzaminy, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy.

§ 2.[Nadzór pedagogiczny] 1. W celu doskonalenia systemu oświaty, a w szczególności jakościowego rozwoju szkół i placówek, wspomagania rozwoju uczniów oraz rozwoju zawodowego nauczycieli, organy sprawujące nadzór pedagogiczny:

1) prowadzą planowe i systematyczne mierzenie jakości pracy szkół i placówek;

2) podejmują działania wspomagające szkoły i placówki w doskonaleniu ich pracy;

3) prowadzą kontrolę zgodności organizacji i funkcjonowania szkół i placówek z przepisami prawa;

4) wspomagają nauczycieli i dyrektorów szkół i placówek w spełnianiu przez szkołę lub placówkę wymagań w zakresie jakości pracy;

5) wspomagają szkoły i placówki w określaniu kierunków ich jakościowego rozwoju;

6) udostępniają szkołom i placówkom informacje o zmianach w przepisach prawa, związanych z działalnością szkół i placówek.

2. Nadzór pedagogiczny jest sprawowany z uwzględnieniem:

1) jawności wymagań i sposobów kontroli ich realizacji;

2) obiektywnej i pełnej oceny jakości pracy szkół i placówek, uwzględniającej ich specyfikę;

3) współdziałania pomiędzy organami sprawującymi nadzór pedagogiczny;

4) współdziałania organów sprawujących nadzór pedagogiczny z organami prowadzącymi szkoły i placówki;

5) współpracy organów sprawujących nadzór pedagogiczny z nadzorowanymi szkołami, placówkami i nauczycielami;

6) sprzyjania i wyzwalania samodzielności i aktywności nauczycieli na rzecz pobudzania i umacniania poczucia odpowiedzialności za efekty własnej pracy.

§ 3.[Mierzenie jakości pracy szkół i placówek] 1. Organy sprawujące nadzór pedagogiczny prowadzą mierzenie jakości pracy szkół i placówek, uwzględniając standardy oceny jakości pracy szkół i placówek określone w załączniku do rozporządzenia, z zastrzeżeniem ust. 2, 6 i 7.

2. Organy sprawujące nadzór pedagogiczny, prowadząc mierzenie jakości pracy szkół i placówek, uwzględniają również specyfikę poszczególnych typów i rodzajów szkół i placówek, tradycje regionu oraz regionalną politykę oświatową.

3. Mierzenie jakości pracy szkół i placówek jest prowadzone z uwzględnieniem opinii uczniów, nauczycieli i rodziców, w szczególności przez:

1) kontrolowanie realizacji przez szkołę lub placówkę wymagań określonych w przepisach prawa;

2) diagnozowanie i ocenianie stopnia spełniania przez szkoły i placówki standardów oceny, o których mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ust. 2;

3) diagnozowanie osiągnięć edukacyjnych uczniów z uwzględnieniem wyników uzyskiwanych przez nich na poszczególnych poziomach kształcenia, a także na podstawie porównywania tych wyników z wynikami uzyskiwanymi przez uczniów na sprawdzianie i egzaminach;

4) monitorowanie podejmowanych przez szkołę lub placówkę oraz nauczycieli działań zmierzających do doskonalenia jakości pracy szkoły lub placówki we wszystkich zakresach jej działalności;

5) prowadzenie hospitacji, w tym hospitacji diagnozującej;

6) dokonywanie ewaluacji.

4. Działania, o których mowa w ust. 3, są dokumentowane w sposób umożliwiający sporządzenie przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny odpowiednio informacji o jakości pracy szkoły lub placówki, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 11, albo raportu, o którym mowa w § 5 ust. 1 pkt 3.

5. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny, z wyjątkiem dyrektora szkoły lub placówki, może odstąpić od mierzenia jakości pracy szkoły lub placówki w danym zakresie, w przypadku posiadania przez szkołę lub placówkę dokumentów potwierdzających wdrożony system zarządzania jakością i zapewniania jakości.

6. W przypadku szkół niepublicznych organy sprawujące nadzór pedagogiczny prowadzą mierzenie jakości ich pracy w zakresie warunków określonych w art. 7 ust. 3 ustawy oraz zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, ustalonych w statutach tych szkół.

7. W przypadku placówek niepublicznych organy sprawujące nadzór pedagogiczny prowadzą mierzenie jakości ich pracy w zakresie zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, ustalonych w statutach tych placówek.

§ 4.[Kurator oświaty] 1. Kurator oświaty, sprawując nadzór pedagogiczny, wykonuje w szczególności następujące zadania:

1) opracowuje szczegółową organizację i tryb sprawowania nadzoru pedagogicznego przez pracowników kuratorium oświaty zatrudnionych na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych;

2) opracowuje plany zewnętrznego mierzenia jakości:

a) obejmujący 5 lat szkolnych,

b) obejmujący rok szkolny, z uwzględnieniem zadań wskazanych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania;

3) organizuje i przeprowadza, nie rzadziej niż raz na 5 lat, mierzenie jakości pracy wszystkich szkół i placówek w województwie;

4) decyduje o doborze technik i narzędzi diagnostycznych wykorzystywanych przy dokonywaniu zewnętrznego mierzenia jakości, tworzy je oraz może współdziałać w ich tworzeniu z instytucjami wspomagającymi;

5) wykorzystuje wyniki sprawdzianu i egzaminów do oceny jakości kształcenia w województwie oraz ustala kierunki działań naprawczych lub doskonalących jakość kształcenia;

6) wspomaga dyrektorów szkół i placówek w tworzeniu i wdrażaniu wewnątrzszkolnych systemów zapewniania jakości;

7) monitoruje opracowywanie i realizowanie przez dyrektorów szkół i placówek programów rozwoju szkół i placówek, o których mowa w § 5 ust. 1 pkt 4;

8) inspiruje i wspomaga dyrektorów szkół i placówek w realizacji programów, o których mowa w § 5 ust. 1 pkt 4 lub art. 34 ust. 2 ustawy, oraz w osiąganiu wysokiej jakości pracy szkół i placówek, w szczególności przez przygotowywanie, we współpracy z placówkami doskonalenia nauczycieli, propozycji szkoleń dla dyrektorów szkół i placówek oraz nauczycieli, zgodnych z potrzebami w tym zakresie;

9) wspomaga rozwój zawodowy pracowników kuratorium oświaty sprawujących nadzór pedagogiczny, w szczególności przez organizowanie szkoleń, narad i konferencji oraz systematyczną współpracę z placówkami doskonalenia nauczycieli i szkołami wyższymi;

10) gromadzi informacje o pracy dyrektorów nadzorowanych szkół i placówek w celu dokonywania oceny ich pracy zgodnie z odrębnymi przepisami;

11) przekazuje dyrektorowi szkoły lub placówki, w której przeprowadzono zewnętrzne mierzenie jakości, oraz organowi prowadzącemu szkołę lub placówkę, a w przypadku szkoły kształcącej w zawodach medycznych - również ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, informację zawierającą ocenę jakości pracy szkoły lub placówki w badanym zakresie;

12) co najmniej raz na 5 lat sporządza i przekazuje wojewodzie i ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania oraz udostępnia organom prowadzącym szkoły i placówki raport o stanie oświaty w województwie, w tym o jakości pracy szkół i placówek, wraz z wnioskami dotyczącymi tworzenia i realizacji polityki oświatowej w województwie i w państwie;

13) przekazuje, do końca lipca każdego roku, wojewodzie i ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania wnioski wynikające z mierzenia jakości pracy szkół i placówek w województwie, uwzględniając realizację zadań, o których mowa w pkt 2 lit. b;

14) współdziała z instytucjami wspomagającymi w diagnozowaniu jakości pracy szkół i placówek.

2. Przepisów ust. 1 pkt 6-8 i 10 nie stosuje się do szkół i placówek niepublicznych.

3. Dyrektor szkoły lub placówki może wnieść do kuratora oświaty umotywowane zastrzeżenia wobec ustalonej przez ten organ oceny jakości pracy szkoły lub placówki, w terminie 7 dni od dnia otrzymania informacji, o której mowa w ust. 1 pkt 11.

4. Zewnętrzne mierzenie jakości powinno być poprzedzone zapoznaniem się z organizacją i zasadami działania szkoły lub placówki, określonymi w jej statucie, a także warunkami, w jakich funkcjonuje szkoła lub placówka.

5. Kurator oświaty, w celu zdiagnozowania określonego problemu w szkołach i placówkach w województwie, może zwrócić się do dyrektorów szkół i placówek o przeprowadzenie wewnętrznego mierzenia jakości pracy szkół lub placówek w tym zakresie.

6. Kurator oświaty, w celu realizacji zadań, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 14, może zawierać porozumienia z instytucjami wspomagającymi.

7. Przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio do innych organów sprawujących nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami.

§ 5.[Dyrektor szkoły lub placówki] 1. Dyrektor szkoły lub placówki, we współpracy z nauczycielami zajmującymi inne stanowiska kierownicze w szkole lub placówce, sprawując nadzór pedagogiczny, wykonuje w szczególności następujące zadania:

1) planuje, organizuje i przeprowadza wewnętrzne mierzenie jakości, w tym badanie osiągnięć edukacyjnych uczniów;

2) decyduje o doborze technik i narzędzi diagnostycznych wykorzystywanych przy dokonywaniu wewnętrznego mierzenia jakości, tworzy je oraz może współdziałać w ich tworzeniu z instytucjami wspomagającymi;

3) raz w roku szkolnym opracowuje raport z przeprowadzonego wewnętrznego mierzenia jakości i przedstawia go kuratorowi oświaty, radzie pedagogicznej, radzie rodziców i organowi prowadzącemu szkołę lub placówkę;

4) opracowuje program rozwoju szkoły lub placówki, określający zadania służące doskonaleniu jakości pracy szkoły lub placówki i terminy ich realizacji:

a) obejmujący 5 lat szkolnych, a w przypadku placówki doskonalenia nauczycieli - 5 lat kalendarzowych;

b) obejmujący rok szkolny, a w przypadku placówki doskonalenia nauczycieli - rok kalendarzowy, z uwzględnieniem zadań wskazanych przez kuratora oświaty oraz wyników mierzenia jakości pracy szkoły lub placówki przeprowadzonego w poprzednim roku szkolnym;

5) analizuje wyniki sprawdzianu lub egzaminów oraz wykorzystuje je do oceny jakości kształcenia w szkole, a także podejmuje, stosownie do potrzeb, działania naprawcze lub doskonalące w tym zakresie;

6) wspomaga nauczycieli w osiąganiu wysokiej jakości pracy oraz inspiruje ich do podejmowania innowacji pedagogicznych;

7) wspomaga rozwój zawodowy nauczycieli, w szczególności przez organizowanie szkoleń, narad i konferencji oraz systematyczną współpracę z placówkami doskonalenia nauczycieli;

8) gromadzi informacje o pracy nauczycieli w celu dokonywania oceny ich pracy zgodnie z odrębnymi przepisami oraz gromadzi informacje niezbędne do planowania doskonalenia zawodowego nauczycieli;

9) we współdziałaniu z radą pedagogiczną, opracowuje i wdraża wewnątrzszkolny system zapewniania jakości.

2. Przepisów ust. 1 pkt 4 i 6-9 nie stosuje się do szkół i placówek niepublicznych.

§ 6.[Działania wspomagające] 1. Organy sprawujące nadzór pedagogiczny podejmują działania wspomagające szkoły i placówki w osiąganiu wysokiej jakości pracy, w szczególności przez udzielanie pomocy w:

1) organizowaniu i przeprowadzaniu wewnętrznego mierzenia jakości;

2) doborze technik i narzędzi diagnostycznych, a także w tworzeniu technik i narzędzi diagnostycznych wykorzystywanych w wewnętrznym mierzeniu jakości;

3) opracowywaniu analiz i raportów z wewnętrznego mierzenia jakości;

4) rozwiązywaniu problemów w działalności szkół i placówek;

5) projektowaniu i wdrażaniu programu rozwoju szkoły lub placówki oraz wewnątrzszkolnego systemu zapewniania jakości;

6) podejmowaniu działań upowszechniających osiągnięcia i dorobek szkół, placówek, uczniów i nauczycieli;

7) organizowaniu doskonalenia zawodowego nauczycieli.

2. Instytucje wspomagające mogą uczestniczyć w działaniach, o których mowa w ust. 1, na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór pedagogiczny.

§ 8.[Koordynowanie nadzoru] Kurator oświaty powierza osobie zatrudnionej na jednym ze stanowisk wymienionych w § 7 ust. 1 pkt 2 lit. c koordynowanie nadzoru nad przestrzeganiem praw ucznia i praw dziecka w szkołach i placówkach.

§ 9.[Zlecanie prowadzenia badań] Kurator oświaty oraz inne organy sprawujące nadzór pedagogiczny mogą zlecać prowadzenie badań lub opracowywanie ekspertyz, o których mowa w art. 35 ust. 5a ustawy, osobom posiadającym wykształcenie wyższe magisterskie oraz specjalistyczną wiedzę z zakresu zleconych zadań.

§ 10.[Przepisy przejściowe] Nauczyciele i nauczyciele akademiccy zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia w kuratoriach oświaty lub w urzędach innych organów sprawujących nadzór pedagogiczny na stanowiskach, których zajmowanie wymaga kwalifikacji pedagogicznych, posiadający kwalifikacje do zajmowania tych stanowisk na podstawie dotychczasowych przepisów, posiadają kwalifikacje w rozumieniu przepisów niniejszego rozporządzenia.

§ 11.[Przepisy uchylone] Traci moc rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz (Dz. U. Nr 67, poz. 759).

§ 12.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 2004 r., z wyjątkiem § 7 ust. 2 pkt 1 lit. d, który wchodzi w życie z dniem 1 września 2005 r.

Załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 23 kwietnia 2004 r. (poz. 845)

STANDARDY OCENY JAKOŚCI PRACY SZKÓŁ I PLACÓWEK