Akt prawny
archiwalny
Wersja archiwalna od 2004-04-03 do 2007-12-31
Wersja archiwalna od 2004-04-03 do 2007-12-31
archiwalny
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ1)
z dnia 8 marca 2004 r.
w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać mierniki drgań mechanicznych oddziałujących na człowieka oraz przetworniki drgań mechanicznych piezoelektryczne o masie do 300 g
Na podstawie art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepis ogólny
§ 1. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:
1) miernik - miernik drgań mechanicznych oddziałujących na człowieka, będący przyrządem pomiarowym przeznaczonym do pomiaru przyspieszenia drgań mechanicznych:
a) o działaniu ogólnym - przenoszonych do ciała jako całości przez części ciała mające kontakt z drgającą powierzchnią,
b) przenoszonych przez kończyny górne - bezpośrednio przyłożone lub przenoszone do układu ręka-ramię, zazwyczaj przez dłoń lub przez palce ręki zaciskane na narzędziu lub obrabianym elemencie,
c) o działaniu ogólnym i przenoszonych przez kończyny górne;
2) przetwornik drgań - przetwornik drgań mechanicznych piezoelektryczny, będący przyrządem pomiarowym przetwarzającym przyspieszenie drgań mechanicznych na wielkość elektryczną (ładunek lub napięcie) z wykorzystaniem efektu piezoelektrycznego;
3) czułość przetwornika drgań - stosunek wartości ładunku lub napięcia wytworzonego po poddaniu przetwornika drgań oddziaływaniu drgań mechanicznych do wartości przyspieszenia tych drgań;
4) czułość odniesienia - czułość przetwornika drgań wyznaczoną w warunkach odniesienia dla sygnału odniesienia i drgań o kierunku zgodnym z kierunkiem nominalnego wektora czułości przetwornika drgań;
5) względna czułość poprzeczna przetwornika drgań - stosunek czułości przetwornika drgań wyznaczonej dla kierunku prostopadłego do kierunku nominalnego wektora czułości przetwornika drgań do czułości odniesienia, wyrażony w procentach;
6) wartość skuteczna przyspieszenia drgań - wielkość wyrażoną wzorem:
gdzie:
| a(t) | - chwilowe przyspieszenie drgań, w funkcji czasu, wyrażone w m/s2, |
| T | - czas trwania pomiaru, wyrażony w sekundach, |
| t | - zmienna całkowania, reprezentująca czas; |
7) bieżąca wartość skuteczna przyspieszenia drgań z uśrednianiem liniowym w chwili obserwacji t0 - wielkość wyrażoną wzorem:
gdzie:
t - czas całkowania w sekundach;
8) bieżąca wartość skuteczna przyspieszenia z uśrednianiem wykładniczym w chwili obserwacji t0 - wielkość wyrażoną wzorem:
gdzie:
t - stała czasowa uśredniania w sekundach;
9) sygnał odniesienia - sinusoidalny sygnał wejściowy o określonych wartościach częstotliwości i wartości skutecznej przyspieszenia drgań mechanicznych, wykorzystywany do badania miernika i przetwornika;
10) zakres pomiarowy - zbiór wartości przyspieszenia drgań, które mogą być zmierzone za pomocą miernika w granicach błędów dopuszczalnych;
11) zakres wskazań - zakres wartości, które mogą być zmierzone przy danym ustawieniu przełączników miernika;
12) zakres odniesienia -zakres wskazań miernika, dla którego wyznacza się błąd wskazań dla sygnału odniesienia.
Rozdział 2
Wymagania metrologiczne w zakresie konstrukcji i wykonania miernika i przetwornika drgań
§ 2. W skład miernika wchodzą w szczególności:
1) przetwornik drgań;
2) analogowy, cyfrowy lub analogowo-cyfrowy procesor sygnałowy realizujący funkcje wzmacniania sygnału i kształtowania charakterystyki częstotliwościowej;
3) przetwornik pomiarowy;
4) urządzenie wskazujące;
5) układ sygnalizacji przesterowania;
6) układ zasilania z układem sygnalizacji stanu zasilania.
§ 3.1. Przetwornik drgań może być skonstruowany jako:
1) jednoosiowy - umożliwiający pomiar przyspieszenia drgań mechanicznych w jednym kierunku;
2) trójosiowy - umożliwiający pomiar przyspieszenia drgań mechanicznych jednocześnie w trzech wzajemnie prostopadłych kierunkach.
2. Konstrukcja przetwornika drgań zapewnia możliwość:
1) zamocowania go do obiektu mierzonego za pomocą połączenia gwintowego lub z użyciem kleju;
2) połączenia z układem pomiarowym za pomocą kabli sygnałowych.
§ 4.1. Na obudowie miernika i na obudowie lub podstawie przetwornika drgań powinny być zamieszczone w sposób trwały:
1) nazwa lub znak producenta;
2) typ i numer fabryczny.
2. Na obudowie miernika powinien być zamieszczony dodatkowo znak zatwierdzenia typu.
Rozdział 3
Charakterystyki metrologiczne mierników i przetwornika drgań
§ 5. 1. Miernik powinien umożliwiać pomiar przyspieszenia drgań o działaniu ogólnym skorygowanego według co najmniej jednej z charakterystyk częstotliwościowych Wk, Wd, WBc lub przyspieszenia drgań przenoszonych przez kończyny górne skorygowanego według charakterystyki częstotliwościowej Wh.
2. Dodatkowo miernik może umożliwiać pomiar przyspieszenia drgań o działaniu ogólnym skorygowanego według charakterystyk częstotliwościowych Wc lub Wj oraz przyspieszenia drgań według charakterystyki częstotliwościowej LIN.
3. Rodzaje charakterystyk częstotliwościowych, odpowiadające różnym oddziaływaniom drgań, oraz minimalne zakresy częstotliwości, dla których miernik powinien mierzyć drgania, określa tabela:
| Rodzaj oddziaływania drgań | Rodzaj charakterystyki częstotliwościowej | Zakres częstotliwości Hz |
| Drgania o działaniu ogólnym (charakterystyki podstawowe): |
|
|
| w kierunku pionowym | Wk | 0,5¸80 |
| w kierunku poziomym | Wd | 0,5¸80 |
| wielokierunkowe (w budynkach) | WBc | 1¸80 |
| Drgania o działaniu ogólnym (charakterystyki dodatkowe): |
|
|
| na plecy od oparcia w kierunku poziomym | Wc | 0,5¸80 |
| na głowę człowieka w pozycji leżącej w kierunku pionowym | Wj | 0,5¸80 |
| Drgania przenoszone przez kończyny górne, kierunki x, y, z | Wh | 8¸1000 |
| Drgania o działaniu ogólnym lub przenoszone przez kończyny górne | LIN | Deklarowany we wniosku o zatwierdzenie typu |
4. Przebieg charakterystyk częstotliwościowych opisany przez wartości częstotliwości i odpowiadające im współczynniki korekcji częstotliwościowej określają załączniki nr 1-6 do rozporządzenia.
§ 6.Ustala się następujące parametry sygnału odniesienia:
1) wartość skuteczna przyspieszenia drgań:
a) 1 m/s2 dla charakterystyk częstotliwościowych Wk, Wd, WBc, Wc, Wj miernika,
b) 10 m/s2 dla charakterystyk częstotliwościowych Wh i LIN miernika i dla przetwornika drgań;
2) częstotliwość:
a) 7,96 Hz dla charakterystyk częstotliwościowych Wk Wd, WBc, Wc, W, miernika,
b) 79,6 Hz dla charakterystyk częstotliwościowych Wh i LIN miernika,
c) 80 Hz dla przetwornika drgań.
§ 7.1. Czułość odniesienia przetwornika drgań nie powinna się różnić więcej niż o ±10 % od czułości określonej przez producenta.
2. Błąd względny charakterystyki:
1) amplitudowej przetwornika drgań nie powinien przekraczać ±2 %;
2) częstotliwościowej przetwornika drgań nie powinien przekraczać ±10 %.
3. Maksymalna względna czułość poprzeczna przetwornika drgań nie powinna przekraczać 10 % czułości odniesienia.
§ 8.1. Miernik powinien mierzyć:
1) wartości skuteczne przyspieszenia drgań w czasie nie krótszym niż 60 s;
2) bieżące wartości skuteczne przyspieszenia drgań uśrednione liniowo albo wykładniczo.
2. Dla mierników z uśrednianiem wykładniczym stała czasowa obwodu uśredniania powinna wynosić 1 s, przy czym mogą być dopuszczone dodatkowe stałe czasowe obwodu uśredniania 1/8 s albo 8 s.
3. Czas pomiaru oraz sposób uśredniania powinny być prezentowane na urządzeniu wskazującym miernika lub identyfikowane w inny sposób.
§ 9.Rozróżnia się dwie klasy dokładności mierników: klasa dokładności 1 i klasa dokładności 2.
§ 10.Błędy wskazań miernika dla sygnału odniesienia nie powinny przekraczać:
1) ±8 % lub ±0,7 dB dla mierników klasy dokładności 1;
2) +12 % i -11 % lub ±1 dB dla mierników klasy dokładności 2.
§ 11.1. Błędy graniczne dopuszczalne charakterystyk częstotliwościowych miernika, po uwzględnieniu błędów charakterystyki częstotliwościowej przetwornika drgań określa dla:
1) Wk - załącznik nr 1 do rozporządzenia;
2) Wd - załącznik nr 2 do rozporządzenia;
3) WBc - załącznik nr 3 do rozporządzenia;
4) Wc - załącznik nr 4 do rozporządzenia;
5) Wj - załącznik nr 5 do rozporządzenia;
6) Wh - załącznik nr 6 do rozporządzenia.
2. Charakterystyka częstotliwościowa LIN powinna być płaska w zakresie częstotliwości określonym przez producenta z błędami granicznymi dopuszczalnymi określonymi dla charakterystyki Wh w załączniku nr 6 do rozporządzenia.
§ 12.Błędy graniczne dopuszczalne przy zmianie zakresu pomiarowego, w zależności od klasy dokładności, wynoszą:
1) ±3,5 % lub ±0,3 dB dla mierników klasy dokładności 1;
2) ±6 % lub ±0,5 dB dla mierników klasy dokładności 2.
§ 13.Błędy graniczne dopuszczalne liniowości miernika, w zależności od klasy dokładności, wynoszą:
1) w zakresie pomiarowym:
a) ±8 % lub ±0,7 dB dla mierników klasy dokładności 1,
b) +12 %, -11 % lub ±1 dB dla mierników klasy dokładności 2;
2) w zakresie wskazań:
a) +12 %, -11 % lub ±1 dB dla mierników klasy dokładności 1,
b) +19 %, -16 % lub ±1,5 dB dla mierników klasy dokładności 2.
§ 14.1. Błędy graniczne dopuszczalne pomiaru wartości skutecznej, w zależności od współczynnika szczytu mierzonego sygnału i klasy dokładności, wynoszą:
| Klasa dokładności miernika | Błędy graniczne dopuszczalne pomiaru wartości skutecznej dla sygnału o współczynniku szczytu | |||||
| do 3 | powyżej 3 do 5 | powyżej 5 do 10 | ||||
| % | dB | % | dB | % | dB | |
| 1 | ±6 | ±0,5 | +12, -11 | ±1 | +19, -16 | ±1,5 |
| 2 | +12, -11 | ±1 | +12, -11 | ±1 | - | - |
2. Błędy graniczne dopuszczalne charakterystyki czasowej miernika przy pomiarze wartości skutecznej, w zależności od klasy dokładności, wynoszą:
| Stała czasowa obwodu uśredniającego | Czas trwania impulsu | Wskazanie dla impulsu w odniesieniu do wskazania dla sygnału ciągłego | Błędy graniczne dopuszczalne charakterystyki czasowej | ||||
| klasa dokładności 1 | klasa dokładności 2 | ||||||
| s | ms | % | dB | % | dB | % | dB |
| 1 | 500 | -37 | -4,1 | +12, -11 | ±1 | +26, -21 | ±2 |
| 1/8 | 62,5 | ||||||
| 8 | 4000 | ||||||
3. Czas spadku wskazania wartości skutecznej o 10 dB po wyłączeniu sygnału nie powinien być większy niż:
1) 2,3 s dla stałej czasowej obwodu uśredniania równej 1 s;
2) 18,4 s dla stałej czasowej obwodu uśredniania równej 8 s.
§ 15.1. W przypadku mierników mierzących wartość szczytową przyspieszenia drgań błędy pomiaru wartości szczytowej nie powinny przekraczać ±6 % w skali liniowej lub ±0,5 dB w skali logarytmicznej w całym zakresie pomiarowym miernika, z wyjątkiem zakresu bardzo małych wartości, określonego przez producenta.
2. Błędy graniczne dopuszczalne charakterystyki czasowej miernika przy pomiarze wartości szczytowej, w zależności od klasy dokładności, wynoszą:
| Stała czasowa | Czas trwania impulsu | Wskazanie dla impulsu w odniesieniu do wskazania dla sygnału ciągłego | Błędy graniczne dopuszczalne charakterystyki czasowej | ||||
| klasa dokładności 1 | klasa dokładności 2 | ||||||
| ms | ms | % | dB | % | dB | % | dB |
| <0,2/fu | 1/fu | +41 | +3 | +12, -11 | ±1 | +26,-21 | ±2 |
gdzie fu - górna częstotliwość graniczna w kHz.
3. Spadek wskazania wartości szczytowej w ciągu 1 min po wyłączeniu sygnału nie powinien być większy niż 6 % w skali liniowej albo 0,5 dB w skali logarytmicznej.
§ 16.Błędy graniczne dopuszczalne przetwornika uśredniająco-całkującego, w zależności od klasy dokładności, wynoszą:
| Współczynnik wypełnienia sygnału impulsowego | Stosunek amplitudy sygnału impulsowego do amplitudy sygnału sinusoidalnego przy tej samej wartości skutecznej sygnału | Błędy graniczne dopuszczalne | |||
| klasa dokładności 1 | klasa dokładności 2 | ||||
| % | dB | % | dB | ||
| 10-1 | 3,16 | ±6 | ±0,5 | +12, -11 | ±1 |
| 10-2 | 10 | ||||
| 10-3 | 31,6 | +12,-11 | ±1 | +26, -21 | ±2 |
§ 17.Poziom zakłóceń wewnętrznych mierzony na urządzeniu wskazującym miernika powinien być co najmniej o 5 dB niższy od dolnej granicy zakresu pomiarowego.
§ 18.1. Zmiany sygnału na wyjściu napięciowym powinny odpowiadać zmianom wskazań miernika, z dopuszczalnymi odchyleniami nieprzekraczającymi:
1) ±8 % lub ±0,7 dB dla mierników klasy dokładności 1;
2) +12 % i -11 % lub ±1 dB dla mierników klasy dokładności 2.
2. Wartość skuteczna napięcia sygnału na wyjściu napięciowym, odpowiadająca wskazaniu równemu górnej granicy zakresu wskazań, dla częstotliwości 79,6 Hz i przy włączonej charakterystyce LIN powinna wynosić nie mniej niż 1 V.
3. Współczynnik zniekształceń nieliniowych, mierzony na wyjściu napięciowym miernika, nie powinien wynosić więcej niż:
1) 2% przy wskazaniu miernika równemu 0,3 górnej granicy zakresu wskazań;
2) 10 % przy wskazaniu miernika równemu górnej granicy zakresu wskazań.
§ 19.1. Błędy wskazań mierników w zakresie temperatury i wilgotności, o których mowa w § 22, względem wskazań dla warunków odniesienia, o których mowa w § 21, nie powinny przekraczać ±6 % w skali liniowej lub ±0,5 dB w skali logarytmicznej.
2. Wartość skuteczna przyspieszenia:
1) mierzonego według charakterystyki LIN, wywołanego oddziaływaniem drgań, przy poddaniu miernika drganiom sinusoidalnym o amplitudzie 1,0 mm i częstotliwości z zakresu 5 Hz÷13,4 Hz lub przyspieszeniu 7 m/s2 i częstotliwości z zakresu 13,4÷150 Hz, nie powinna wynosić więcej niż wartość określona przez producenta;
2) wywołanego oddziaływaniem pola magnetycznego o częstotliwości 50 Hz i natężeniu 80 A/m, zmierzona dla takiego kierunku oddziaływania pola na miernik, dla jakiego wpływ ten jest największy, nie powinna wynosić więcej niż wartość określona przez producenta.
§ 20.Względna zmiana wskazania miernika w ciągu 1 godziny nieprzerwanej pracy, w stałych warunkach, po czasie nagrzania nie większym niż 10 minut, nie powinna być większa niż:
1) ±3,5 % lub ±0,3 dB dla mierników klasy dokładności 1;
2) ±6 % lub ±0,5 dB dla mierników klasy dokładności 2.
§ 21.Ustala się następujące warunki odniesienia dla mierników:
1) temperatura otoczenia 23 °C;
2) wilgotność względna 50 %.
§ 22.Miernik powinien umożliwiać pomiary drgań co najmniej w następujących warunkach otoczenia:
1) temperatura otoczenia (-10 ÷ 50) °C;
2) maksymalna wilgotność względna 90 % w temperaturze otoczenia 30 °C.
Rozdział 4
Przepis końcowy
§ 23. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia.
Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: J. Hausner
|
|
1) Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej - gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 1, poz. 5).
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 155, poz. 1286 i Nr 166, poz. 1360, z 2003 r. Nr 170, poz. 1652 oraz z 2004 r. Nr 49, poz. 465.
Załączniki do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 8 marca 2004 r. (poz. 472)
Załącznik nr 1
PRZEBIEG I BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ Wk MIERNIKA, DLA DRGAŃ OGÓLNYCH PIONOWYCH (oś z)
Załącznik nr 2
PRZEBIEG I BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ Wd MIERNIKA, DLA DRGAŃ OGÓLNYCH POZIOMYCH (osie x lub y)
Załącznik nr 3
PRZEBIEG I BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ WBc MIERNIKA, DLA DRGAŃ OGÓLNYCH WIELOKIERUNKOWYCH
Załącznik nr 4
PRZEBIEG I BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ Wc MIERNIKA, DLA DRGAŃ OGÓLNYCH POZIOMYCH (oś x)
Załącznik nr 5
PRZEBIEG I BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ Wj MIERNIKA, DLA DRGAŃ PIONOWYCH O DZIAŁANIU NA GŁOWĘ (oś x)
Załącznik nr 6
PRZEBIEG I BŁĘDY GRANICZNE DOPUSZCZALNE CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ Wh MIERNIKA, DLA DRGAŃ PRZENOSZONYCH PRZEZ KOŃCZYNY GÓRNE
