Akt prawny
archiwalny
Wersja archiwalna od 2003-12-19 do 2007-12-31
Wersja archiwalna od 2003-12-19 do 2007-12-31
archiwalny
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ1)
z dnia 12 listopada 2003 r.
w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać gęstościomierze zbożowe
Na podstawie art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
§ 1. Rozporządzenie określa wymagania metrologiczne, którym powinny odpowiadać gęstościomierze zbożowe 20 L, 1 L i 1/4 L.
§ 2.Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:
1) gęstościomierz użytkowy - przyrząd pomiarowy stosowany w handlu zbożem do wyznaczania gęstości zboża w stanie zsypnym;
2) gęstościomierz wzorcowy - przyrząd pomiarowy stosowany do sprawdzania innych gęstościomierzy;
3) gęstość zboża w stanie zsypnym - wyrażony w kg/hL stosunek masy zboża wypełniającej pojemnik pomiarowy, wyrażonej w kg, do pojemności tego pojemnika, wynoszącej 1 hL;
4) błędy graniczne dopuszczalne - określone skrajne wartości błędu gęstościomierza.
Rozdział 2
Wymagania metrologiczne uwzględniające konstrukcję, materiał i wykonanie gęstościomierzy
§ 3. 1. W skład gęstościomierza 20 L wchodzą:
1) pojemnik pomiarowy w kształcie cylindra o pojemności 20 L ± ,01 L i średnicy wewnętrznej 295 mm ± 1 mm, zwany dalej „pojemnikiem”;
2) urządzenie napełniające składające się z:
a) leja z napełniaczem i urządzeniem zamykającym,
b) rozpraszacza;
3) urządzenie odcinające składające się z:
a) noża odcinającego,
b) prowadnicy umożliwiającej poruszanie się noża odcinającego pomiędzy dolną krawędzią napełniacza i górną krawędzią pojemnika,
c) mechanizmu dźwigniowego z przeciwwagą o masie 5 kg ± 0,1 kg, powodującego, że zboże jest przecinane przez nóż ruchem ciągłym;
4) naczynie do nasypywania zboża o pojemności 24 L ± 0,1 L;
5) waga nieautomatyczna klasy dokładności II o obciążeniu maksymalnym nie mniejszym niż 50 kg:
a) elektroniczna lub
b) bez sprężyny w zespole pomiaru obciążenia - prostodźwigniowa równoramienna;
6) odważniki klasy dokładności M1 jeżeli w skład gęstościomierza wchodzi waga, o której mowa w pkt 5 lit. b, o najmniejszej wartości nominalnej masy 5 g.
2. Masa szalki odważnikowej wagi prostodźwigniowej równoramiennej powinna równoważyć zawieszony po stronie ładunkowej pusty pojemnik.
3. Części gęstościomierza, o których mowa w ust. 1 pkt 1-4, powinny być wykonane z mosiądzu lub stali nierdzewnej.
4. Opis i wymiary części gęstościomierza zbożowego wzorcowego 20 L określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
§ 4.1. W skład gęstościomierzy 1 L i 1/4 L wchodzą:
1) pojemnik o pojemności:
a) 1 L,
b) 1/4 L;
2) nóż;
3) krążek;
4) napełniacz;
5) naczynie do nasypywania zboża;
6) waga nieautomatyczna klasy dokładności II:
a) elektroniczna o obciążeniu maksymalnym co najmniej 3 kg lub
b) bez sprężyny w zespole pomiaru obciążenia - prostodźwigniowa równoramienna o obciążeniu maksymalnym co najmniej:
- 1 kg - w gęstościomierzu 1 L,
- 250 g - w gęstościomierzu 1/4 L;
7) podstawka pojemnika, zwana dalej „podstawką”;
8) podstawka słupka wagi i komplet odważników klasy dokładności M1 jeżeli w skład gęstościomierza wchodzi waga, o której mowa w pkt 6 lit. b;
9) drewniana płyta, do której przymocowane są podstawka i podstawka słupka wagi, jeżeli w skład gęstościomierza wchodzi waga, o której mowa w pkt 6 lit. b. Płytą może być wieko skrzynki, o której mowa w ust. 3.
2. Opis i wymiary części gęstościomierzy, o których mowa w ust. 1 pkt 1- 5 i 7-9, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.
3. Części gęstościomierzy 1 L i 1/4 L powinny być umieszczone w skrzynce z zabezpieczeniami przed ich uszkodzeniem.
§ 5.1. Na gęstościomierzu 20 L, w widocznym miejscu, powinny być zamieszczone w sposób czytelny i trwały oznaczenia:
1) nadany znak zatwierdzenia typu;
2) znak identyfikacyjny lub nazwa producenta;
3) numer fabryczny i rok produkcji;
4) nominalna pojemność pojemnika.
2. Na gęstościomierzu 20 L powinny znajdować się informacje dotyczące zasad obsługi albo odwołanie do instrukcji obsługi.
§ 6.1. Na częściach składowych gęstościomierza 1 L i 1/4 L powinny znajdować się następujące oznaczenia i napisy:
1) „1 L” - na pojemniku gęstościomierza 1 L;
2) „1/4 L” albo „0,25 L” - na pojemniku gęstościomierza 1/4 L;
3) „1350 mL” - na naczyniu gęstościomierza 1L;
4) „400 mL” - na naczyniu gęstościomierza 1/4 L;
5) nazwa lub znak producenta - na pojemniku;
6) numer fabryczny na:
a) pojemniku - nad oznaczeniem pojemności,
b) napełniaczu,
c) krążku - na jednej z podstaw,
d) nożu - na oprawie z prawej strony, obok rączki,
e) podstawce,
f) naczyniu;
7) napis „Wierzch” - na górnej powierzchni noża.
2. W przypadku gdy w skład gęstościomierza wchodzi waga prostodźwigniowa równoramienna, powinna ona posiadać następujące oznaczenia:
1) numer fabryczny gęstościomierza - na szalce odważnikowej wagi;
2) obciążenie maksymalne wagi - na dźwigni.
3. Oznaczenia i napisy powinny być wytrawione, wygrawerowane albo wybite.
Rozdział 3
Charakterystyki metrologiczne gęstościomierzy
§ 7. 1. Błędy graniczne dopuszczalne gęstościomierza wzorcowego 20 L, określone jako różnica pomiędzy średnią arytmetyczną z 6 wskazań uzyskanych sprawdzanym gęstościomierzem wzorcowym i średnią arytmetyczną z 6 wskazań uzyskanych gęstościomierzem wzorcowym, zastosowanym do określenia wartości odniesienia, wynoszą ±10 g.
2. Wartość graniczna dopuszczalna odchylenia każdego spośród 6 wskazań gęstościomierza wzorcowego 20 L od ich wartości średniej arytmetycznej wynosi 10 g.
§ 8.1. Błędy graniczne dopuszczalne gęstościomierza użytkowego 20 L, określone jako różnica pomiędzy średnią arytmetyczną z 6 wartości gęstości zboża w stanie zsypnym wyznaczonych przy użyciu tego gęstościomierza i średnią arytmetyczną z 6 wartości odniesienia wyznaczonych przy użyciu gęstościomierza wzorcowego, wynoszą ±0,005 wartości średniej arytmetycznej uzyskanej gęstościomierzem wzorcowym.
2. Wartość graniczna dopuszczalna odchylenia każdej spośród 6 wartości gęstości zboża w stanie zsypnym uzyskanej przy użyciu gęstościomierza użytkowego 20 L od ich wartości średniej arytmetycznej wynosi 0,003 tej wartości średniej.
§ 9.1. Błędy graniczne dopuszczalne gęstościomierza 1 L lub 1/4 L, określone jako różnica pomiędzy średnią arytmetyczną z 10 wskazań gęstościomierza i średnią arytmetyczną z 10 wskazań zastosowanego gęstościomierza wzorcowego, wynoszą:
1) ±4 g - w przypadku gęstościomierza 1 L;
2) ±1 g - w przypadku gęstościomierza 1/4 L.
2. Wartość graniczna dopuszczalna odchylenia każdego spośród 10 wskazań gęstościomierza, o którym mowa w ust. 1, od ich wartości średniej arytmetycznej wynosi:
1) 2 g - w przypadku gęstościomierza 1 L;
2) 0,6 g - w przypadku gęstościomierza 1/4 L.
§ 10.Błędy graniczne dopuszczalne wag nieautomatycznych klasy dokładności II, wchodzących w skład gęstościomierzy, określa rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 października 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać wagi nieautomatyczne (Dz. U. Nr 183, poz. 1791), a ponadto:
1) w przypadku gęstościomierza wzorcowego 20 L dla obciążeń w zakresie od 10 kg do 20 kg błędy graniczne dopuszczalne wagi wynoszą ± 0,01 % danego obciążenia;
2) w przypadku gęstościomierza użytkowego 20 L względne błędy graniczne dopuszczalne wagi wynoszą ±0,001;
3) w przypadku gęstościomierzy 1 L i 1/4 L:
a) wartość graniczna rozrzutu wskazań wagi wynosi 50 % wartości błędu granicznego dopuszczalnego dla tego obciążenia,
b) błędy graniczne dopuszczalne wagi, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 6 lit. b, po zrównoważeniu szalką odważnikową pojemnika wraz z krążkiem, wynoszą:
- ±0,5 mg na każdy gram obciążenia szalki przy obciążeniach 600 g i większych, ±300 mg przy obciążeniach poniżej 600 g - w przypadku gęstościomierza 1 L,
- ±0,5 mg na każdy gram obciążenia szalki przy obciążeniach 200 g i większych, ±100 mg przy obciążeniach poniżej 200 g - w przypadku gęstościomierza 1/4 L,
c) czułość wagi, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 6 lit. b, powinna być taka, aby przy pełnym lub połowie pełnego obciążenia dodatkowe obciążenie (równe wartości błędu granicznego dopuszczalnego obliczonego dla tego obciążenia) powodowało wychylenie wskazówki o co najmniej 2 mm.
§ 11.Błędy graniczne dopuszczalne odważników klasy dokładności M1 określa rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać odważniki (Dz. U. Nr 115, poz. 1084), przy czym w przypadku gęstościomierza wzorcowego 20 L, suma błędów zastosowanych odważników nie powinna przekraczać ± 0,02 % ich łącznej wartości nominalnej masy.
§ 12.1. Względny błąd graniczny dopuszczalny pojemności pojemnika wchodzącego w skład gęstościomierza użytkowego 20 L wynosi ±0,002.
2. Błąd graniczny dopuszczalny pojemności pojemnika wchodzącego w skład gęstościomierza 1 L i 1/4 L wynosi:
1) ±2 mL - w przypadku gęstościomierza 1 L;
2) ±1 mL - w przypadku gęstościomierza 1/4 L.
Rozdział 4
Przepis końcowy
§ 13. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: J. Hausner
|
1) Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej - gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 1, poz. 5).
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz.1800, z 2002 r. Nr 155, poz. 1286 i Nr 166, poz. 1360 oraz z 2003 r. Nr 170, poz. 1652.
Załączniki do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 12 listopada 2003 r. (poz. 2001)
Załącznik nr 1
OPIS I WYMIARY CZĘŚCI GĘSTOŚCIOMIERZA ZBOŻOWEGO WZORCOWEGO 20 L
1. Urządzenie napełniające:
1) powinno mieć lej:
a) w kształcie stożka ściętego o przekroju kołowym, przedłużonego cylindrycznym pierścieniem wzmacniającym u góry, a u dołu stożkową dyszą wylotową wyposażoną w urządzenie zamykające,
b) o wymiarach:
- wysokość pierścienia wzmacniającego: 120 mm ± 2 mm,
- wysokość części stożkowej leja: 240 mm ± 1 mm,
- długość osi dolnej stożkowej dyszy wylotowej: 80 mm ± 0,5 mm,
- całkowita długość osi leja: 440 mm ± 3 mm,
- średnica wewnętrzna pierścienia wzmacniającego: 390 mm ± 1 mm, średnica wewnętrzna stożkowej dyszy wylotowej:
- u góry: 84,5 mm ± 0,5 mm,
- u dołu: 86,5 mm ± 0,5 mm,
- różnica średnic stożkowej dyszy wylotowej: 2 mm ± 0,5 mm,
c) u dołu zakończony współosiowym napełniaczem:
- o dnie zamykanym za pomocą umocowanej na zawiasach klapy,
- o średnicy wewnętrznej: 295 mm ± 1 mm,
d) którego oś pokrywa się podczas napełniania z osią pojemnika,
e) w osi którego osadzony jest pręt o średnicy 11 mm ± 0,2 mm;
2) powinno być wyposażone w osadzony współosiowo na pręcie rozpraszacz, wchodzący do napełniacza u dołu leja;
3) powinno umożliwiać regulację położenia rozpraszacza w kierunku pionowym.
2. Wymiary rozpraszacza powinny być następujące:
1) promień kanału: 16 mm ± 0,5 mm;
2) wysokość części cylindrycznej: 5 mm ± 0,5 mm;
3) średnica części cylindrycznej: 33 mm ± 0,2 mm.
3. Nóż odcinający powinien być wykonany ze stali o grubości zabezpieczającej przed odkształceniem w czasie użytkowania, wyciętej w kształcie litery „V”.
4. Odległość pomiędzy dolną powierzchnią noża odcinającego i krawędzią pojemnika powinna wynosić 0,5 mm ± 0,2 mm.
5. Podczas napełniania pojemnika pomiarowego jego górna krawędź powinna znajdować się w płaszczyźnie poziomej.
6. Rama powinna być wyposażona w urządzenie poziomujące składające się z:
1) poziomnicy lub pionu sznurkowego o długości co najmniej 500 mm;
2) nóżek regulacyjnych.
Opis do rysunku nr 1 |
1 - pojemnik, |
2 - napełniacz, |
3 - lej, |
4 - urządzenie zamykające, |
5 - rozpraszacz, |
6 - dysza wylotowa, |
7 - nóż odcinający, |
8 - nóżki regulacyjne, |
9 - rama. |
Załącznik nr 2
OPIS I WYMIARY CZĘŚCI GĘSTOŚCIOMIERZY 1 L I 1/4 L
1. Pojemnik powinien:
1) być wykonany z rury mosiężnej ciągnionej bez szwu;
2) być podzielony szczeliną poprzeczną na pojemnik właściwy (część dolna) i króciec (część górna);
3) umożliwiać umieszczenie w nim krążka, gdy nóż jest wsunięty w szczelinę.
2. Szerokość szczeliny powinna być tak dobrana, aby nóż:
1) przemieszczał się bez oporów;
2) nie wypadał przy pochyleniu pojemnika.
3. Pojemnik właściwy i króciec powinny być ze sobą połączone za pomocą dwóch przeciwległych klamer:
1) trwale przymocowanych z zewnątrz;
2) przystosowanych do oprawy noża.
4. Króciec gęstościomierza z wagą prostodźwigniową równoramienną powinien być zaopatrzony w ruchomy pałąk przystosowany do zawieszania pojemnika na wieszaku wagi.
5. Brzeg pojemnika właściwego powinien być wzmocniony z zewnątrz trwale przymocowanym pierścieniem.
6. Dno pojemnika powinno:
1) być płaskie i trwale przymocowane do ścianki pojemnika w sposób zabezpieczający przed zmianą położenia;
2) mieć otwory rozmieszczone w równomiernych odstępach na współśrodkowych okręgach w sposób określony w tabeli 1.
Tabela 1 | |||||||
Pojemność gęstościomierza | Środek dna | Numer kolejny okręgu na dnie | |||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | ||
Liczba otworów | |||||||
1 L | 1 | 4 | 8 | 12 | 16 | 20 | 24 |
1/4 L | 1 | 4 | 8 | 12 | - | - | - |
7. Dno pojemnika, dolny pierścień obejmujący obrzeże pojemnika i trzy nóżki powinny stanowić jedną całość.
8. Nóżki pojemnika powinny zapewniać pionowe, koncentryczne i nieruchome jego ustawienia na podstawie przez niewielki obrót pojemnika wokół osi.
9. Między dnem pojemnika a jego podstawką powinna znajdować się 6 mm szczelina umożliwiająca swobodny odpływ powietrza uchodzącego z pojemnika przez otwory w dnie podczas spadania krążka ze zbożem.
10. Ograniczenie pojemności pomiarowej pojemnika u dołu stanowi górna powierzchnia krążka umieszczonego na dnie pojemnika, a u góry - płaszczyzna brzegu pojemnika pokrywająca się z dolną powierzchnią noża znajdującego się w szczelinie.
11. Wymiary pojemnika określono w tabeli 2.
Tabela 2 | ||
Wymiary pojemnika | Wartość wymiaru w gęstościomierzu | |
1 L | 1/4 L | |
mm | ||
Średnica wewnętrzna | 88,2 | 53,2 |
Grubość ścianki | 1,25 | 1 |
Dodatkowe wzmocnienie pod szczeliną: | 2,5 | 2 |
Grubość dna | 4,5 | 3 |
Średnica otworów w dnie | 3 | 3 |
Rozstaw elementów mocujących nóżek (średnica) | 80 | 50 |
Wysokość nóżki | 9 | 9 |
Grubość stopy nóżki | 4 | 4 |
Średnica wewnętrzna króćca | 88,2 | 53,2 |
Wysokość króćca | 40,5 | 23,5 |
12. Chropowatość Ra wewnętrznej szlifowanej powierzchni ścianki pojemnika, przy legalizacji pierwotnej, nie powinna przekraczać 0,63 um.
13. Nóż powinien:
1) być wykonany ze stali hartowanej;
2) być osadzony w oprawie z uchwytem;
3) mieć wcięcie kątowe, zapewniające przecinanie ziaren niepowodujące wstrząsów pojemnika;
4) mieć płaskie i równoległe powierzchnie.
14. Krawędź tnąca ostrza powinna znajdować się w połowie grubości noża.
15. Twardość ostrza noża, przy legalizacji pierwotnej, powinna wynosić od 40 HRC do 45 HRC.
16. Wymiary noża określono w tabeli 3.
Tabela 3 | |
Wymiary noża | Wartość wymiaru |
1 L i 1/4 L | |
Grubość | 1 mm |
Szerokość skosu ostrza | 3 mm |
Kąt wcięcia | 90° |
17. Krążek powinien:
1) być wykonany z mosiądzu;
2) mieć kształt prostego walca o:
a) średnicy:
- 87,5 mm - w gęstościomierzu 1 L,
- 52,5 mm - w gęstościomierzu 1/4 L,
b) wysokości:
- 40 mm - w gęstościomierzu 1 L,
- 23 mm - w gęstościomierzu 1/4 L;
3) mieć płaskie i równoległe względem siebie podstawy;
4) mieć wewnątrz usztywnienie uniemożliwiające jego zniekształcenie podczas wybijania cechy legalizacyjnej.
18. Masa krążka powinna mieścić się w zakresie:
1) od 448 g do 450 g - w gęstościomierzu 1 L;
2) od 89 g do 90 g - w gęstościomierzu 1/4 L.
19. Napełniacz powinien być wykonany z rury mosiężnej i zaopatrzony u dołu w przylutowany kołnierz, dostosowany wymiarami i wykrojami do króćca pojemnika.
20. Wymiary napełniacza określono w tabeli 4.
Tabela 4 | ||
Wymiary napełniacza | Wartość wymiaru w gęstościomierzu | |
1 L | 1/4 L | |
mm | ||
Średnica wewnętrzna | 79 | 50 |
Grubość ścianki | 1,0- 1,2 | 0,75 - 0,95 |
Wysokość ponad krążkiem | 280 | 210 |
21. Chropowatość Ra wewnętrznej szlifowanej powierzchni ścianki napełniacza, przy legalizacji pierwotnej, nie powinna przekraczać 0,63 um.
22. Naczynie do nasypywania zboża, zwane dalej „naczyniem”, powinno:
1) być wykonane z rury metalowej;
2) mieć przylutowane dno;
3) mieć pierścień usztywniający górny brzeg;
4) nasuwać się na napełniacz;
5) wsuwać się do pojemnika.
23. Wewnętrzna średnica naczynia powinna wynosić:
1) 86 mm w gęstościomierzu 1 L;
2) 52 mm w gęstościomierzu 1/4 L.
24. Na wewnętrznej powierzchni ścianki naczynia, w odległości od 1 cm do 3 cm od brzegu, powinna być wykonana na całym obwodzie kreska ustalająca granicę jego pojemności, wynosząca:
1) 1350 mL ± 10 mL w gęstościomierzu 1 L;
2) 400 mL ± 5 mL w gęstościomierzu 1/4 L.
25. Podstawka pojemnika, zwana dalej „podstawką”, powinna być:
1) metalowa;
2) wykonana tak, aby można było umocować na niej pojemnik koncentrycznie i nieruchomo;
3) przymocowana na płycie.
26. Wymiary podstawki powinny wynosić:
1) średnica zewnętrzna:
a) 125 mm - w gęstościomierzu 1 L,
b) 84 mm - w gęstościomierzu 1/4 L;
2) średnica walcowego występu centrującego:
a) 79,8 mm - w gęstościomierzu 1 L,
b) 49,8 mm w gęstościomierzu 1/4 L.
27. Płyta, do której przymocowana jest podstawka, powinna być pozioma i odporna na ugięcia i wstrząsy pochodzące od uderzeń krążka o dno pojemnika.
28. W gęstościomierzu z wagą prostodźwigniową równoramienną:
1) masa szalki odważnikowej wagi powinna równoważyć pojemnik wraz z krążkiem;
2) komplet odważników klasy dokładności M1 powinien zawierać odważniki o następujących wartościach nominalnych masy:
a) 200 g, 200 g, 200 g, 100 g, 50 g, 50 g, 20 g, 20 g, 10 g, 5 g, 2 g, 2 g, 1 g i 500 mg
- w gęstościomierzu 1L,
b) 100 g, 50 g, 20 g, 20 g, 10 g, 5 g, 2 g, 2 g, 1 g i 500 mg - w gęstościomierzu 1/4 L.