Na podstawie art. 10e ust. 3 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 i Nr 89, poz. 969 oraz z 2003 r. Nr 109, poz. 1029) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Dziedziny pielęgniarstwa, w których prowadzone są specjalizacje pielęgniarek i położnych] 1. Specjalizacje dla pielęgniarek mogą być prowadzone w następujących dziedzinach pielęgniarstwa:

1) rodzinnego,

2) w ochronie zdrowia pracujących,

3) środowiska nauczania i wychowania,

4) zachowawczego,

5) geriatrycznego,

6) kardiologicznego,

7) nefrologicznego,

8) diabetologicznego,

9) pediatrycznego,

10) chirurgicznego,

11) operacyjnego,

12) anestezjologicznego i intensywnej opieki

13) onkologicznego,

14) psychiatrycznego,

15) opieki długoterminowej,

16) neurologicznego,

17) opieki paliatywnej,

18) ratunkowego,

oraz w dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.

2. Specjalizacje dla położnych mogą być prowadzone w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego, dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej oraz w dziedzinach pielęgniarstwa ginekologicznego i pielęgniarstwa położniczego.

3. Specjalizacje dla pielęgniarek i położnych mogą być także prowadzone w dziedzinach pielęgniarstwa neonatologicznego, pielęgniarstwa epidemiologicznego oraz w dziedzinie organizacji i zarządzania.

§ 3.[Ramowe programy specjalizacji] 1. Ramowe programy specjalizacji dla dziedzin wymienionych w § 1 obejmują blok ogólnozawodowy oraz bloki specjalistyczne.

2. Ramowy program bloku ogólnozawodowego jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

3. Ramowe programy bloków specjalistycznych są określone w załącznikach nr 2–27 do rozporządzenia.

§ 4.[Przepis przejściowy] Specjalizacje rozpoczęte po dniu 11 lipca 2003 r. mogą być prowadzone również na podstawie dotychczasowych programów kształcenia, jednak nie dłużej niż do dnia 30 kwietnia 2004 r. Po dniu 30 kwietnia 2004 r. specjalizacje prowadzone są na podstawie programu kształcenia sporządzonego przez organizatora kształcenia zgodnie z ramowym programem kształcenia, określonym w rozporządzeniu, i po pozytywnym zaopiniowaniu tego programu przez Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, a jeżeli organizatorem kształcenia jest podmiot, o którym mowa w art. 10d pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, po zatwierdzeniu tego programu przez Dyrektora Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych.

§ 5.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia
z dnia 29 października 2003 r. (poz. 1922)

Załącznik nr 1

RAMOWY PROGRAM BLOKU OGÓLNOZAWODOWEGO

l. Rodzaj kształcenia

1. Ramowe programy bloków specjalistycznych, o których mowa w załącznikach nr 2–27 do rozporządzenia, uwzględniają:

1) aktualne treści wynikające z rozwoju nauk medycznych i zmieniającego się stanu prawnego;

2) zdrowotne potrzeby i problemy regionu w treściach kształcenia;

3) indywidualne doświadczenia uczestników szkolenia;

4) realne możliwości własne w zakresie kształcenia podyplomowego, w tym rozszerzenia programu o treści nadobowiązkowe.

2. Organizator kształcenia podyplomowego na podstawie ramowego programu sporządza program kształcenia. Program kształcenia musi uwzględniać wszystkie elementy modułów wskazanych w planie nauczania ramowego programu, z tym że treści kształcenia mogą być dostosowane do warunków i potrzeb lokalnych.

3. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia ramowego programu jest dla organizatora i uczestnika kształcenia obowiązującym elementem programu. Osiągnięcie wskazanych umiejętności gwarantuje, że każdy absolwent specjalizacji będzie posiadał takie same kwalifikacje, niezależnie od miejsca ukończenia kształcenia, podmiotu organizującego kształcenie podyplomowe oraz trybu kształcenia.

4. Poszczególne moduły ramowego programu zawierają cel, treści nauczania oraz wykaz umiejętności wynikowych, odnoszące się zarówno do zajęć teoretycznych, jak i praktycznych.

5. Organizator kształcenia podyplomowego oprócz programu kształcenia teoretycznego obowiązany jest opracować program szkolenia praktycznego dla każdej placówki. Program ten powinien zawierać cel i umiejętności.

6. Program szkolenia praktycznego, o którym mowa w ust. 5, powinien uwzględniać:

1) wykaz świadczeń zdrowotnych opracowany na podstawie wykazu umiejętności, do których zaliczenia jest obowiązany uczestnik specjalizacji;

2) dokumentację zawierającą potwierdzenie zaliczenia poszczególnych świadczeń opracowaną przez organizatora kształcenia, stanowiącą wewnętrzny dokument organizatora kształcenia.

II. Cel kształcenia

Celem kształcenia jest przygotowanie wysoko wykwalifikowanej kadry pielęgniarek i położnych do sprawowania roli lidera zespołów, inicjowania i wdrażania zmian ukierunkowanych na poprawę jakości świadczonych usług oraz podejmowania działań zmierzających do rozwoju zawodowego.

III. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 900–1200 godzin dydaktycznych, w tym w bloku ogólnozawodowym – 330 godzin.

2. Ilość godzin w bloku specjalistycznym określają dla poszczególnych specjalizacji załączniki nr 2–27 do rozporządzenia.

3. Plan nauczania jest określony dla dziennego trybu kształcenia i zawiera liczbę godzin przeznaczoną na realizację poszczególnych modułów, z zastrzeżeniem ust. 4.

4. Prowadzący zajęcia w porozumieniu z kierownikiem specjalizacji mogą dokonać modyfikacji czasu kształcenia w wymiarze nie większym niż 20 %, mając na względzie lokalne preferencje i potrzeby.

5. Modyfikacje czasu kształcenia, o których mowa w ust. 4, mogą:

1) polegać na przesunięciach pomiędzy poszczególnymi modułami lub

2) w części zostać przeznaczone na realizację zadań w ramach samokształcenia.

6. Organizator kształcenia w porozumieniu z kierownikiem specjalizacji oraz wykładowcami może modyfikować czas trwania kształcenia w przypadku programu realizowanego w trybie innym niż dzienny.

IV. Sposób organizacji

1. Za przebieg i organizację specjalizacji odpowiedzialny jest organizator kształcenia.

2. Planując realizację specjalizacji organizator kształcenia powinien:

1) opracować program kształcenia;

2) opracować regulamin organizacyjny specjalizacji, który w szczególności określi:

a) organizację specjalizacji,

b) zasady i sposób naboru osób przewidzianych na szkolenie,

c) prawa i obowiązki osób uczestniczących w szkoleniu,

d) zakres obowiązków wykładowców i innych osób prowadzących nauczanie teoretyczne i szkolenie praktyczne;

3) powołać kierownika specjalizacji;

4) powołać komisję kwalifikacyjną;

5) powołać w uzgodnieniu z kierownikiem specjalizacji opiekunów szkolenia praktycznego, którzy powinni być merytorycznymi pracownikami tych placówek;

6) wskazać kadrę dydaktyczną posiadającą kwalifikacje określone w programie ramowym;

7) zapewnić bazę dydaktyczną dostosowaną do liczby uczestników specjalizacji:

a) sale wykładowe,

b) sale warsztatowe,

c) pomieszczenia wyposażone w specjalistyczny sprzęt i aparaturę, pracownie informatyczne,

8) zaprojektować zajęcia, środki dydaktyczne, w odniesieniu do poszczególnych modułów, ze szczególnym uwzględnieniem form aktywizujących;

9) opracować listę lektur do poszczególnych modułów, uwzględniając kryterium aktualności i adekwatności doboru do treści nauczania;

10) dobrać placówki stażowe zgodnie z planem nauczania, w których możliwe będzie zdobywanie umiejętności niezbędnych do wykonywania określonych świadczeń zdrowotnych;

11) posiadać wewnętrzny system monitorowania jakości kształcenia.

3. W dniu rozpoczęcia specjalizacji każdy uczestnik powinien otrzymać:

1) harmonogram zajęć teoretycznych i praktycznych;

2) wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia;

3) kartę specjalizacji, która z wymaganymi wpisami i zaliczeniami stanowi dowód ich odbycia.

4. Do zadań kierownika specjalizacji powinno należeć:

1) współdecydowanie o doborze kadry dydaktycznej;

2) przedstawienie uczestnikom specjalizacji celu, programu i organizacji szkolenia;

3) ocenianie placówek szkolenia praktycznego według specyfiki i organizacji zajęć;

4) udzielanie indywidualnych konsultacji uczestnikom specjalizacji;

5) zbieranie i analizowanie opinii o przebiegu specjalizacji;

6) zaliczanie specjalizacji i dokonanie wpisu w karcie specjalizacji.

5. Do zadań opiekuna szkolenia praktycznego należy:

1) instruktaż wstępny polegający w szczególności na zapoznaniu z celem szkolenia praktycznego, organizacją pracy, wyposażeniem placówki, jej personelem, zakresem udzielanych świadczeń;

2) instruktaż bieżący polegający w szczególności na organizacji i prowadzeniu zajęć, kontroli nad ich prawidłowym przebiegiem, pomocy w rozwiązywaniu problemów;

3) instruktaż końcowy polegający na omówieniu i podsumowaniu zajęć, zaliczeniu świadczeń zdrowotnych określonych w programie kształcenia, ocenie uzyskanych wiadomości i umiejętności.

V. Sposób sprawdzania efektów nauczania

1. W toku realizacji programu kształcenia należy dokonywać oceny bieżącej polegającej na zaliczaniu poszczególnych modułów, w tym sprawdzeniu stopnia opanowania wiedzy i umiejętności będących przedmiotem nauczania teoretycznego i praktycznego, w tym świadczeń zdrowotnych przewidzianych w programie kształcenia, przy czym warunki zaliczania ustala wykładowca lub opiekun szkolenia praktycznego w porozumieniu z kierownikiem specjalizacji.

2. Do uzyskania tytułu specjalisty wymaga się zdania egzaminu państwowego przeprowadzonego przez państwową komisję egzaminacyjną powoływaną przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

VI. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1. Komunikować się z pacjentem, jego rodziną i zespołem terapeutycznym.

2. Inicjować i wprowadzać zmiany organizacyjne w obszarze działania.

3. Interpretować i upowszechniać zasady kodeksu deontologii zawodowej.

4. Upowszechniać, interpretować i stosować akty prawne dotyczące ochrony zdrowia, prawa pracy i przepisów dotyczących zawodu pielęgniarki i położnej.

5. Korzystać z podstaw naukowych dydaktyki ogólnej i andragogiki.

6. Określać wieloczynnikowe uwarunkowania zdrowia, chorób i niepełnosprawności.

7. Identyfikować indywidualne potrzeby jednostki, rodziny, grup społecznych i społeczeństwa.

8. Analizować uwarunkowania gospodarcze, ekologiczne, demograficzne i epidemiologiczne kraju, regionu, powiatu i gminy.

9. Uczestniczyć w budowaniu strategii dla zdrowia w województwie, powiecie, gminie.

10. Wykorzystywać sprzęt komputerowy w całościowej analizie danych.

11. Rozpoznawać zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną.

12. Oceniać zapotrzebowanie na opiekę pielęgniarską.

13. Identyfikować potrzeby różnych grup ludzi w zakresie pielęgnowania w zdrowiu i w chorobie.

14. Dokonywać oceny stanu zdrowia pacjenta.

15. Przeprowadzić badanie fizykalne pacjenta.

16. Stawiać diagnozę pielęgniarską.

17. Planować opiekę pielęgniarską, położniczą w stosunku do wszystkich odbiorców świadczeń.

18. Realizować holistyczną opiekę nad pacjentem.

19. Oceniać wyniki opieki pielęgniarskiej, położniczej.

20. Monitorować jakość świadczonych usług.

21. Podnosić jakość świadczeń pielęgniarskich, położniczych.

22. Określać zasady finansowania systemu ochrony zdrowia.

23. Oceniać koszty poszczególnych świadczeń pielęgniarskich, położniczych.

24. Przygotować ofertę i plan finansowy świadczeń zdrowotnych realizowanych przez pielęgniarkę, położną.

25. Wykorzystywać zasady marketingu w odniesieniu do świadczeń zdrowotnych.

26. Zarządzać opieką pielęgniarską, położniczą.

27. Organizować opiekę pielęgniarską, położniczą.

28. Wzbogacać i wykorzystywać teoretyczny dorobek pielęgniarstwa.

29. Charakteryzować teorię pielęgnowania i stosować ją w praktyce zawodowej.

30. Opracowywać procedury i standardy praktyki zawodowej.

31. Monitorować warunki fizyczne i psychiczne w miejscu pracy.

32. Planować własną karierę zawodową i doradzać pielęgniarkom, położnym w zakresie planowania kariery.

33. Określać kierunki rozwoju opieki pielęgniarskiej, położniczej.

VII. Plan nauczania

¹⁾ Wskazane placówki stażowe są właściwe dla modułu VII Ocena stanu zdrowia i badanie fizykalne.

²⁾ Oddział położniczy, gdy uczestnikiem szkolenia jest położna.

VIII. Program nauczania

MODUŁ l. ELEMENTY PSYCHOLOGII

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki, położnej do konstruktywnego rozwiązywania problemów i konfliktów, prowadzenia mediacji i negocjacji, a także kształtowania cech przywódczych.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) nawiązać kontakt terapeutyczny z pacjentem, rodziną, zespołem;

2) wskazać sposoby rozwiązywania sytuacji trudnych i konfliktowych;

3) podejmować rolę mediatora w różnorodnych sytuacjach zawodowych, korzystając z technik negocjacyjnych;

4) kształtować i rozwijać swoje umiejętności przywódcze, wykorzystując je do przewodzenia zespołem;

5) zmniejszać poziom stresu swojego, współpracowników i podopiecznych.

3. Treści nauczania:

1) komunikowanie się z jednostką i grupą;

2) rozwiązywanie problemów;

3) mediacje i negocjacje;

4) kształtowanie cech przywódczych;

5) stres i radzenie sobie ze stresem – techniki obniżania stresu.

MODUŁ II. DYDAKTYKA Z ELEMENTAMI EDUKACJI MEDYCZNEJ

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki, położnej do:

1) rozpoznawania potrzeb edukacyjnych pielęgniarek i położnych;

2) poznania zasad i metod nauczania;

3) poznania metod kontroli i oceny wyników nauczania;

4) planowania i organizowania działalności dydaktycznej;

5) opracowywania programów edukacyjnych;

6) prowadzenia edukacji zdrowotnej dzieci i dorosłych.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) rozpoznawać potrzeby edukacyjne pielęgniarek, położnych;

2) projektować zajęcia dydaktyczne, dobierając właściwe metody nauczania ułatwiające osiągnięcie założonego celu kształcenia;

3) dokonać pomiaru efektów dydaktycznych;

4) projektować programy doskonalenia zawodowego i ich oceny;

5) dobierać metody i formy nauczania w edukacji zdrowotnej dzieci, młodzieży, dorosłych;

6) przygotować programy edukacyjne zgodnie z przyjętą metodyką;

7) współdziałać w organizowaniu praktycznej nauki zawodu;

8) kierować samokształceniem pielęgniarek i położnych.

3. Treści nauczania:

1) proces nauczania i uczenia się;

2) formułowanie celów kształcenia;

3) zasady i metody nauczania – wykorzystanie metod aktywizujących w procesie nauczania;

4) metody kontroli i oceny wyników nauczania i uczenia się;

5) aktywność edukacyjna dorosłych a kształcenie ustawiczne;

6) zasady i techniki samodzielnego uczenia się;

7) systemy kształcenia i doskonalenia pielęgniarek i położnych w aspekcie strategii Światowej Organizacji Zdrowia (WHO);

8) program edukacyjny;

9) edukacja zdrowotna dzieci i dorosłych.

MODUŁ III. SOCJOLOGIA ZDROWIA I CHOROBY

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki, położnej do:

1) rozpoznawania społecznych uwarunkowań sytuacji zdrowotnej człowieka;

2) diagnozowania sytuacji społecznej pacjenta i jego rodziny w związku z chorobą lub niepełnosprawnością;

3) poznawania metod i wyników badań socjologicznych nad zawodami medycznymi.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) przedstawiać i interpretować uwarunkowania i ich konsekwencje dla aktualnego stanu zdrowia pacjenta;

2) analizować, interpretować oraz przewidywać indywidualne i społeczne reakcje na chorobę oraz niepełnosprawność;

3) planować działania wspierające pacjenta, rodzinę;

4) opisać cechy charakteryzujące modele opieki szpitalnej i sytuację pacjenta w każdym z nich, wskazując możliwość wyboru najlepszego, dostępnego modelu opieki;

5) charakteryzować poszczególne modele opieki nad osobami niepełnosprawnymi i określać działania niezbędne do realizacji nowoczesnego modelu opieki;

6) interpretować wyznaczniki pozycji zawodu pielęgniarki lub położnej.

3. Treści nauczania:

1) przedmiot socjologii zdrowia i choroby, socjomedyczne wskaźniki zdrowia;

2) bycie chorym – rola społeczna;

3) społeczne uwarunkowania zdrowia w ujęciu strukturalnym, interakcyjnym i systemowym;

4) społeczne konsekwencje choroby i niepełnosprawności: od wsparcia społecznego do izolacji społecznej;

5) modele opieki szpitalnej, pacjent w instytucji opiekuńczej;

6) jakość życia;

7) zachowania społeczne związane z narodzinami;

8) zachowania społeczne związane z umieraniem;

9) socjologiczna analiza zawodów medycznych: zawód pielęgniarki i położnej.

MODUŁ IV. ETYKA, DEONTOLOGIA I PRAWO

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki, położnej do:

1) przewidywania, rozpoznawania i rozwiązywania sytuacji konfliktowych będących dylematami moralnymi;

2) wspierania w rozwiązywaniu sytuacji stwarzających dylematy moralne;

3) analizowania własnych zasad etycznych;

4) upowszechniania i stosowania aktów prawnych w działalności zawodowej;

5) uzyskiwania wysokiej oceny społecznej i dbania o morale zawodu.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) określać źródła prawa;

2) rozpoznawać problemy etyczno-deontologiczne w pracy własnej i całego zespołu terapeutycznego;

3) wspierać współpracowników w rozwiązywaniu dylematów moralnych;

4) korzystać z przepisów prawnych w interesie podopiecznego i własnym.

3. Treści nauczania:

1) wprowadzenie w zagadnienia etyczne: przedmiot materialny i formalny etyki jako nauki;

2) główne koncepcje etyczne:

a) etyka indywidualna i społeczna,

b) egzystencjalizm i personalizm,

c) etyka niezależna,

d) aspekty moralne pracy pielęgniarek, położnych w świetle koncepcji etycznych,

e) zasady deontologii,

f) stosunek do życia ludzkiego i godności ludzkiej,

g) znaczenie norm moralnych i prawnych;

3) odpowiedzialność pracowników służby zdrowia, prawo i jego źródła, stosunek prawny, problemy odpowiedzialności w przypadkach zespołowego działania w medycynie, regulacje prawne dotyczące zawodu pielęgniarki, położnej, międzynarodowe uregulowania prawne zawodu pielęgniarki, położnej;

4) systemy wartości – szanowanie wartości, obyczajów, wierzeń religijnych: hierarchia wartości, konflikty wartości, humanistyczne wartości pielęgniarki, położnej;

5) etyczne aspekty ludzkiego działania, etyczne aspekty podejmowania decyzji w różnych warunkach, wybrane zagadnienia z bioetyki – eksperyment medyczny, przeszczepy komórek, tkanek i narządów, eutanazja, interwencje medyczne związane z reprodukcją, wybrane zagadnienia z inżynierii genetycznej.

MODUŁ V. ORGANIZACJA l ZARZĄDZANIE Z ELEMENTAMI EKONOMIKI OCHRONY ZDROWIA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki, położnej do sprawnego organizowania i skutecznego zarządzania w pielęgniarstwie, rozwiązywania problemów organizacyjnych, wykorzystywania technik badania i usprawniania pracy do wprowadzania zmian organizacyjnych i podnoszenia jakości opieki.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) określić misję organizacji;

2) współuczestniczyć w tworzeniu lub doskonaleniu struktur organizacyjnych zakładu;

3) omówić funkcje zarządzania;

4) planować, organizować, nadzorować i oceniać działania własne i podległego zespołu;

5) określać zapotrzebowania na usługi pielęgniarskie na podstawie uwarunkowań demograficznych, epidemiologicznych, geograficznych i społecznych;

6) planować usługi w aspekcie popytu, podaży i posiadanych środków;

7) zarządzać świadczeniami zdrowotnymi, monitorując i racjonalizując koszty;

8) przygotować plan finansowy świadczeń pielęgniarskich;

9) dokonywać wyboru technologii medycznych spełniających wymogi jakości;

10) budować standardy i kryteria oceny jakości opieki;

11) konstruować narzędzia do oceny jakości pielęgnowania;

12) monitorować jakość opieki pielęgniarskiej, położniczej.

3. Treści nauczania:

1) misja, cel i struktura organizacji;

2) zarządzanie;

3) kierowanie zasobami ludzkimi;

4) organizacja pracy zespołów pielęgniarskich;

5) wartościowanie pracy;

6) ekonomika ochrony zdrowia: podaż, popyt, rynek potrzeb i świadczeń zdrowotnych;

7) finansowanie świadczeń zdrowotnych;

8) podstawy opracowania budżetu jednostki;

9) marketing w ochronie zdrowia;

10) jakość w ochronie zdrowia.

MODUŁ VI. POLITYKA SPOŁECZNA I ZDROWIE PUBLICZNE

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki, położnej do poznania koncepcji zdrowia publicznego i jego miejsca w ochronie zdrowia, określenia zadań pielęgniarstwa w stosunku do założeń polityki zdrowotnej i społecznej oraz realizowania i koordynowania działań promujących zdrowie.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) omówić sytuację epidemiologiczną regionu, kraju;

2) przedstawić związek między polityką społeczną a polityką zdrowotną;

3) przygotować oferty świadczeń zdrowotnych realizowanych przez pielęgniarkę, położną dla określonych grup odbiorców;

4) określać kierunki polityki zdrowotnej, społecznej regionu, kraju;

5) podejmować działania na rzecz zdrowia;

6) eliminować zagrożenia zdrowia.

3. Treści nauczania:

1) organizacja ochrony zdrowia w Polsce;

2) zdrowie publiczne w ochronie zdrowia;

3) kierunki polityki zdrowotnej;

4) wskaźniki stanu zdrowia;

5) uwarunkowania zdrowia;

6) główne zagrożenia zdrowotne w Polsce;

7) demograficzne uwarunkowania polityki społecznej;

8) geneza i zakres zabezpieczenia społecznego;

9) udział jednostek samorządu terytorialnego w kreowaniu polityki zdrowotnej, społecznej województwa, powiatu, gminy;

10) transformacja ustrojowa a problemy społeczne i zdrowotne;

11) budowa i realizacja programów promocyjnych.

MODUŁ VII. OCENA STANU ZDROWIA I BADANIE FIZYKALNE

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki, położnej do samodzielnego wykonania badania fizykalnego oraz oceny stanu zdrowia pacjenta ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznania stanu zagrożenia zdrowia i życia, a także interpretacji podstawowych badań diagnostycznych w warunkach opieki szpitalnej, ambulatoryjnej i domowej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) przeprowadzić badanie podmiotowe pacjenta ze szczególnym uwzględnieniem objawów choroby podstawowej;

2) przeprowadzić badanie przedmiotowe pacjenta i ocenić stan jego zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem dotkniętych chorobą narządów i układów;

3) ocenić stan zagrożenia zdrowia i życia oraz wdrożyć właściwe postępowanie niefarmakologiczne i farmakologiczne;

4) proponować, pobierać do badań oraz interpretować badania diagnostyczne w zakresie diagnostyki laboratoryjnej, diagnostyki obrazowej i elektrodiagnostyki;

5) prowadzić dokumentację medyczną.

3. Treści nauczania:

1) badanie podmiotowe:

a) dane ogólne,

b) stan ogólny,

c) główne skargi, dolegliwości,

d) podstawowa choroba,

e) wywiad dotyczący przebytych chorób,

f) wywiad w kierunku dolegliwości ze strony poszczególnych narządów i układów,

g) wywiad rodzinny;

2) badanie przedmiotowe: stan ogólny, stan psychiczny, skóra, tkanka podskórna i węzły chłonne, narządy zmysłów, jama ustna, gardło, szyja, klatka piersiowa i płuca, układ sercowo-naczyniowy i krążenie obwodowe, jama brzuszna, okolice odbytu oraz narządy płciowe, układ nerwowy, układ mięśniowo-szkieletowy, badanie kobiety ciężarnej podczas pierwszej wizyty i w ciąży zaawansowanej, badanie położnicy; badanie położnicze³⁾;

3) diagnostyka: diagnostyka laboratoryjna, diagnostyka obrazowa, elektrodiagnostyka, badanie kardiotokograficzne i ultrasonograficzne³⁾;

4) stany zagrożenia życia: rozpoznanie, kwalifikowane postępowanie niefarmakologiczne, postępowanie farmakologiczne;

5) analiza wyników przeprowadzonego badania podmiotowego, przedmiotowego oraz badań dodatkowych;

6) ocena stanu zdrowia pacjenta, diagnoza pielęgniarska.

MODUŁ VIII. TEORIE PIELĘGNOWANIA

1. Cel modułu

Zaktualizowanie oraz poszerzenie wiedzy w zakresie filozofii i teorii pielęgnowania.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) wyjaśnić pojęcie filozofii pielęgniarstwa;

2) przedstawić wybrane modele pielęgnowania;

3) wyjaśnić znaczenie teorii pielęgnowania dla praktyki zawodowej i rozwoju pielęgniarstwa;

4) omawiać koncepcję procesu pielęgnowania;

5) dokumentować proces pielęgnowania.

3. Treści nauczania:

1) filozofia pielęgniarstwa;

2) modele pielęgnowania: F. Nightingale, V. Henderson, N. Roper, H. Peplau, D. Orem, B. Neuman, J. Watson, inne;

3) zastosowanie teorii pielęgnowania w działalności praktycznej;

4) proces pielęgnowania a teorie pielęgnowania.

MODUŁ IX. BADANIA NAUKOWE W PIELĘGNIARSTWIE

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki, położnej do:

1) korzystania z różnorodnych prac naukowych;

2) uczestniczenia i współpracy w badaniach naukowych w dziedzinie medycyny i pielęgniarstwa;

3) wykorzystania w praktyce zawodowej opublikowanych w literaturze wyników badań oraz badań własnych lub zespołu;

4) ubiegania się (w konkursach) o realizację projektów w zakresie ochrony zdrowia.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) korzystać z literatury naukowej;

2) uczestniczyć w badaniach naukowych;

3) dokonać opisu i oceny istniejącego stanu;

4) wybierać i zastosować właściwą metodę i technikę badawczą;

5) stosować zasady prowadzenia badań naukowych;

6) współorganizować badania;

7) wskazać możliwości wykorzystania wyników badań naukowych w praktyce;

8) przygotować ofertę konkursową na realizację projektu w zakresie ochrony zdrowia.

3. Treści nauczania:

1) pojęcie badań naukowych;

2) problem badawczy;

3) ocena problemu badawczego;

4) określenie hipotez;

5) przedmiot badań;

6) metody, techniki i narzędzia badawcze;

7) warunki lokalne i społeczno-organizacyjne badań;

8) badania pilotażowe;

9) wykorzystanie badań w praktyce pielęgniarskiej i położniczej.

MODUŁ X. ROZWÓJ ZAWODOWY

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki, położnej do poznania dróg i planowania rozwoju zawodowego oraz wykorzystania własnych możliwości i umiejętności w realizacji kariery zawodowej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) omówić czynniki warunkujące przemiany w pielęgniarstwie;

2) planować i modyfikować własny rozwój zawodowy;

3) wykorzystywać i stosować funkcjonujące koncepcje rozwoju zawodowego;

4) wykorzystać własny potencjał do pracy z ludźmi.

3. Treści nauczania:

1) powstanie zawodu pielęgniarki, położnej w Polsce i na świecie;

2) kierunki rozwoju pielęgniarstwa i opieki położniczej w Polsce i na świecie;

3) rola pielęgniarki, położnej w ocenie opiniotwórczych gremiów;

4) rola a osoba pielęgniarki, położnej;

5) „metaumiejętności” przydatne w pracy z pacjentem – sposoby poszukiwania, uświadamiania sobie oraz wykorzystywania własnych postaw i emocji w pracy z pacjentem;

6) planowanie rozwoju zawodowego, kariera zawodowa;

7) doskonalenie zawodowe.

MODUŁ XI. INFORMATYKA I STATYSTYKA W PRAKTYCE ZAWODOWEJ PIELĘGNIARKI I POŁOŻNEJ

1. Cel modułu

Wyposażenie pielęgniarki, położnej w wiedzę i umiejętności umożliwiające wykorzystanie danych statystycznych do planowania, oceniania i usprawniania organizacji opieki pielęgniarskiej, położniczej w samodzielnych publicznych i niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka, położna powinna:

1) współuczestniczyć w przeprowadzaniu badań statystycznych;

2) analizować dynamikę zjawisk masowych, w tym obliczać wskaźniki dynamiki;

3) stwierdzać zależności korelacyjne pomiędzy zmiennymi;

4) posługiwać się sprzętem komputerowym w zakresie niezbędnym do gromadzenia i opracowania danych statystycznych, prowadzić prace biurowe, korzystać z poczty elektronicznej i przesyłać dane poprzez sieć komputerową;

5) posługiwać się aplikacjami stosowanymi w zakładach ochrony zdrowia w zakresie niezbędnym do wprowadzania, modyfikowania, sortowania i wyszukiwania danych oraz sporządzać raporty i zestawienia danych;

6) wnioskować na podstawie badań statystycznych.

3. Treści nauczania:

1) podstawowe pojęcia statystyczne;

2) planowanie i prowadzenie badań statystycznych;

3) opisowa analiza zjawisk statystycznych: średnia arytmetyczna, harmoniczna, geometryczna i dominanta;

4) analiza współzależności zjawisk masowych: sposoby stwierdzania zależności korelacyjnej, współczynniki korelacji;

5) wnioskowanie statystyczne: hipotezy statystyczne, przedziały ufności;

6) podstawowe oprogramowanie komputerów klasy PC: środowisko Windows, charakterystyka komputerowych baz danych;

7) programy komputerowe używane w jednostkach służby zdrowia: system ewidencji ruchu chorych, skomputeryzowana historia choroby, system analizy kosztów, system kadr, system płac, system obsługi aptek;

8) zastosowanie komputerów w pracach biurowych: zasady edycji dokumentów, sporządzanie tabel i zestawień, przesyłanie danych przez sieć komputerową, poczta elektroniczna.

IX. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa, magistra położnictwa;

2) posiadają tytuł zawodowy pielęgniarki, położnej i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia;

3) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

³⁾ Dotyczy szkoleń specjalizacyjnych dla położnych.

Załącznik nr 2

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA RODZINNEGO DLA PIELĘGNIAREK

l. Cel kształcenia

1. Przygotowanie pielęgniarki do profesjonalnego sprawowania opieki nad osobą zdrową i chorą w jej środowisku zamieszkania, a zwłaszcza do:

1) świadczenia opieki jednostkom, rodzinom i osobom z grup ryzyka, grupom zaniedbanym, społeczności lokalnej w sytuacjach nietypowych i trudnych;

2) pełnienia roli konsultanta i doradcy do spraw zdrowia;

3) pełnienia roli lidera w zespole pielęgniarek rodzinnych.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 995 godzin dydaktycznych.

2. Łączna liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Łączna liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 665 godzin, w tym: część teoretyczna 420 godzin, część praktyczna 245 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Określić potrzeby zdrowotne podopiecznego, rodziny i społeczności lokalnej.

2. Rozpoznać i określić konieczny zakres opieki nad podopiecznym, rodziną.

3. Zaplanować charakter opieki nad podopiecznym, rodziną.

4. Zdiagnozować sytuację trudną.

5. Określić swoje kompetencje w rozwiązaniu sytuacji trudnej, problemowej.

6. Współdziałać w zespole na rzecz rozwiązywania sytuacji trudnych.

7. Sformułować cele i zakres aktywizacji podopiecznego, rodziny.

8. Rozpoznać zapotrzebowanie na opiekę nieprofesjonalną w środowisku.

9. Rozpoznać i interpretować problemy opiekuńcze rodziny.

10. Uzasadnić znaczenie rodziny w procesie opieki i samoopieki w leczeniu oraz rehabilitacji w różnych sytuacjach zdrowotnych i społecznych.

11. Określić sytuacje (czynniki) ryzyka zagrożenia zdrowia.

12. Ocenić trafność celów i planów działań pielęgniarskich w sytuacjach nietypowych.

13. Dobrać odpowiedni model opieki pielęgniarskiej do stanu i sytuacji podopiecznego, rodziny.

14. Doradzać pielęgniarkom w formułowaniu celów i planowaniu działań.

15. Opracowywać szczegółowe standardy postępowania pielęgniarskiego.

16. Analizować i wdrażać standardy opieki do praktyki pielęgniarskiej.

17. Omówić rolę pielęgniarki rodzinnej w pielęgnowaniu pacjenta, rodziny w oparciu o wybrany model, teorię pielęgnowania.

18. Różnicować modele opieki pielęgniarskiej.

19. Określić cele i zakres aktywizacji społeczności lokalnej na rzecz zdrowia.

20. Kształtować świadomy udział podopiecznego, rodziny w procesie pielęgnowania i edukacji.

21. Komunikować się efektywnie z człowiekiem zdrowym, chorym, rodziną, grupą społeczną, dobierając odpowiednie metody i techniki komunikowania się.

22. Doradzać w zakresie samoopieki i podstawowych czynności życia codziennego.

23. Prowadzić doradztwo w zakresie rozwiązywania problemów pielęgnacyjnych, zdrowotnych i społecznych.

24. Doradzać w zakresie wspierania zdrowia i przeciwdziałać jego zagrożeniom.

25. Doradzać, inspirować, realizować działania edukacyjne.

26. Analizować i oceniać efektywność działań pielęgniarskich.

27. Opracować koncepcję i kryteria oceny poprawy jakości opieki w podstawowej opiece zdrowotnej.

28. Rozpoznać oczekiwania personelu w zakresie kształcenia i samokształcenia.

29. Projektować programy doskonalenia dla pielęgniarek rodzinnych.

30. Uczestniczyć w rozwiązywaniu trudnych i nietypowych problemów.

31. Dokonywać samooceny wiedzy i umiejętności zawodowych.

32. Rejestrować, oceniać, uogólniać wyniki swojej pracy.

33. Opracować i realizować plan własnego rozwoju zawodowego.

34. Promować zdrowie własne i innych.

35. Wykorzystać programy promocji zdrowia w konkretnym działaniu.

36. Współdziałać z różnymi instytucjami, organizacjami na rzecz promocji zdrowia.

37. Współuczestniczyć w opracowywaniu, realizacji i ewaluacji programów promocji zdrowia.

38. Opracować pomoce i środki do realizacji programów promocji zdrowia.

39. Wskazać liderów w społeczności lokalnej do działań na rzecz zdrowia.

40. Kształtować zachowania etyczne w relacji z podopiecznym, rodziną.

41. Rozpoznać problemy etyczno-moralne w pracy pielęgniarek rodzinnych i wspierać współpracowników w ich rozwiązywaniu.

42. Nawiązać kontakt i współdziałać z różnymi instytucjami, organizacjami w celu poprawy sytuacji podopiecznego, rodziny.

43. Kierować i nadzorować pracę zespołu pielęgniarek rodzinnych.

44. Oceniać struktury organizacyjne w zakładzie podstawowej opieki zdrowotnej.

45. Oceniać zapotrzebowanie na opiekę pielęgniarską w środowisku.

46. Przygotować prognozę zapotrzebowania na środowiskową opiekę pielęgniarską.

47. Inicjować zmiany w organizacji pracy.

48. Formułować cele i zadania pielęgniarki rodzinnej.

49. Dokumentować proces pielęgnowania.

50. Wykorzystać materiały statystyczne do analizy zdrowia społeczności lokalnej.

51. Współuczestniczyć w badaniach naukowych dotyczących pielęgniarstwa.

52. Wykorzystać wyniki badań dla rozwoju praktyki pielęgniarskiej.

IV. Plan nauczania

¹⁾ Biuro, wydział odpowiadający za politykę zdrowotną i społeczną w urzędzie miasta lub gminy.

²⁾ Oddział opieki paliatywnej, hospicjum lub poradnia leczenia bólu.

V. Program nauczania

MODUŁ l. WYBRANE ZAGADNIENIA Z EPIDEMIOLOGII I DEMOGRAFII

1. Cel modułu

1) poznanie problemów epidemiologicznych oraz ich demograficznych, społecznych i ekonomicznych uwarunkowań;

2) poznanie podstawowych procesów ludnościowych i aktualnych problemów związanych ze stanem zdrowia społeczeństwa;

3) wykorzystanie różnego rodzaju materiałów statystycznych do analizy stanu zdrowia populacji.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) korzystać z materiałów w analizie stanu zdrowia wybranej populacji;

2) wyodrębnić szczegółowe, typowe dla wybranej populacji problemy epidemiologiczne, demograficzne i ekologiczne;

3) przygotować prognozę zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską w oparciu o analizę dostępnych danych statystycznych;

4) przeprowadzić sondaż ukierunkowany na subiektywną ocenę stanu zdrowia wybranej populacji.

3. Treści nauczania:

1) podstawowe pojęcia z zakresu epidemiologii;

2) analiza wskaźników zdrowia i charakterystyka epidemiologiczna wybranych populacji;

3) podstawowe pojęcia z zakresu demografii;

4) analiza sytuacji demograficznej Polski i Europy – polityka populacyjna;

5) sytuacja demograficzna a polityka rodzinna;

6) związki między sytuacją epidemiologiczną wybranej społeczności lokalnej a występującymi w niej procesami społecznymi i demograficznymi zachodzącymi w środowisku lokalnym (np.: gminie, powiecie i województwie);

7) wykorzystanie różnych źródeł i typów informacji do analizy i prognozy zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską w wybranym środowisku lokalnym.

MODUŁ II. ROZWÓJ PRAKTYKI ZAWODOWEJ – JAKOŚĆ OPIEKI W PODSTAWOWEJ OPIECE ZDROWOTNEJ

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do podejmowania działań na rzecz poprawy jakości opieki oraz podtrzymywania osiągniętych rezultatów.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) opracować i wdrażać szczegółowe standardy postępowania pielęgniarskiego;

2) aktualizować standardy opieki pielęgniarskiej;

3) opracować koncepcję poprawy jakości opieki pielęgniarskiej i zarządzać jakością tej opieki.

3. Treści nauczania:

1) miejsce i rola pielęgniarki rodzinnej w realizacji programów zdrowotnych w strukturze organizacyjnej podstawowej opieki zdrowotnej;

2) współczesne poglądy na zapewnienie jakości opieki w podstawowej opiece zdrowotnej ze szczególnym uwzględnieniem opieki pielęgniarskiej:

a) wymiary zapewnienia jakości – poziomy organizacyjne, cechy charakterystyczne jakości według Donabediana (struktura, proces, wynik),

b) kryteria jako narzędzie do mierzenia jakości,

c) cykl zapewnienia jakości w pielęgniarstwie rodzinnym,

d) metody zapewnienia jakości świadczeń pielęgniarskich,

e) pomiar i ocena jakości świadczeń pielęgniarskich,

f) ekonomiczne aspekty poprawy jakości usług pielęgniarskich w strukturze organizacyjnej podstawowej opieki zdrowotnej – przykłady, analiza;

3) opracowywanie konkretnych i wymiernych kryteriów oceny jakości struktury i wyniku na przykładzie wybranych jednostkowych świadczeń pielęgniarskich – opracowywanie praktycznych wskazówek ułatwiających zastosowanie wybranych metod zapewniania jakości usług pielęgniarskich;

4) standardy pielęgnowania w podstawowej opiece zdrowotnej:

a) standardy opieki pielęgniarskiej – określające zasady i sposób postępowania w opiece nad pacjentami z określonymi problemami zdrowotnymi lub w określonych sytuacjach,

b) metodyka opracowywania standardów szczegółowych postępowania pielęgniarskiego; opracowywanie własnych standardów.

MODUŁ III. FORMY, ZAKRES I METODY AKTYWIZACJI SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

1. Cel modułu

1) poznanie zasad funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego jako podstawy aktywności środowisk lokalnych;

2) określenie celów i zadań społeczności lokalnej dotyczących zdrowia;

3) wskazanie możliwości wykorzystania form i metod aktywizacji społeczności lokalnej w programie „partnerstwo dla zdrowia”.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) organizować i koordynować działania terapeutyczno-wspierające dla osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych w społeczności lokalnej;

2) wykorzystać potencjał społeczności lokalnej w umacnianiu i ochronie zdrowia poszczególnych osób i ich rodzin;

3) uczestniczyć w programach i działaniach zdrowotnych podejmowanych przez różne organizacje pozarządowe;

4) współpracować z władzami gminy, samorządem lokalnym i organizacjami pozarządowymi w aktywizowaniu grup zależnych od pomocy;

5) określić zapotrzebowanie na różnego typu formy pomocy społecznej;

6) wskazać źródła pomocy;

7) przedstawić pacjentowi lub jego rodzinie ofertę pomocy instytucjonalnej;

8) diagnozować funkcjonowanie systemu pomocy społecznej;

9) współdziałać w zespole na rzecz rozwiązywania sytuacji trudnych;

10) prowadzić doradztwo w zakresie rozwiązywania problemów zdrowotnych i społecznych;

11) inicjować współpracę z grupami samopomocy;

12) nawiązywać współpracę z instytucjami i organizacjami w celu poprawy sytuacji podopiecznego/rodziny.

3. Treści nauczania:

1) społeczeństwo, formy pomocy;

2) role i zadania organizacji pozarządowych;

3) społeczność lokalna – pojęcie i funkcje;

4) zadania społeczności lokalnych w zakresie zdrowia;

5) formy, metody i zakres działań zdrowotnych społeczności lokalnej (analiza wybranych inicjatyw);

6) program „Partnerstwo dla zdrowia” (dla konkretnej gminy) – zadania pielęgniarki;

7) integracja – działania społeczności lokalnych i grup samopomocy (osób chorych przewlekle, niepełnosprawnych i ich rodzin).

MODUŁ IV. SOCJOLOGIA RODZINY Z ELEMENTAMI ANTROPOLOGII KULTURY

1. Cel modułu

1) poznanie podstawowych teorii rodziny i procesów w niej zachodzących;

2) zrozumienie zjawiska dysfunkcjonalności rodziny, jego przyczyn oraz skutków indywidualnych i społecznych;

3) poznanie podstawowych zagadnień dotyczących kultury i różnorodności kulturowej związanej z modelami małżeństwa i rodziny;

4) właściwa interpretacja kulturowego zróżnicowania zachowań zdrowotnych (od narodzin do opieki nad umierającym i jego rodziną).

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) rozpoznać zmiany zachodzące w funkcjonowaniu rodziny;

2) interpretować problemy opiekuńcze rodziny;

3) zaplanować pracę z rodziną w zależności od cyklu życia rodzinnego, sytuacji socjoekonomicznej i aktualnych problemów rodziny;

4) wyjaśnić różnice dotyczące opieki nad człowiekiem chorym w różnych środowiskach społeczno-kulturowych;

5) uwzględnić w planie pracy z rodziną obowiązujące w niej wzory kulturowe i systemy wartości.

3. Treści nauczania:

1) modele małżeństwa i rodziny;

2) socjologiczne teorie rodziny (strukturalno-funkcjonalna i systemowa);

3) zjawisko dezorganizacji rodziny – wieloproblemowość rodziny, zagrożenie rozpadem;

4) sytuacja socjoekonomiczna rodziny w Polsce;

5) zdrowotne problemy rodziny;

6) procesy integracji i dezintegracji kulturowej – kultura masowa;

7) agresja i nietolerancja jako mechanizmy zagrożenia ładu społecznego;

8) samoleczenie i samoopieka jako element kultury zdrowotnej wybranej społeczności;

9) formy i zróżnicowania kulturowe opieki nad człowiekiem chorym.

MODUŁ V. PROMOCJA ZDROWIA. EDUKACJA ZDROWOTNA W RODZINIE I SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

1. Cel modułu

1) inicjowanie i uczestniczenie w pracy zespołowej nad opracowywaniem programów promocji zdrowia i programów profilaktycznych na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej;

2) szkolenie innych pracowników służby zdrowia w zakresie wprowadzania i realizowania programów promujących zdrowie oraz zapobiegających chorobom;

3) nadzorowanie programów realizowanych przez pielęgniarki rodzinne;

4) zorganizowanie ośrodka (punktu) informacyjno-doradczego w zakresie edukacji zdrowotnej;

5) opracowywanie materiałów informacyjnych dla potrzeb edukacji zdrowotnej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wyjaśnić treść pojęć: promocja zdrowia, edukacja zdrowotna, profilaktyka;

2) określić miejsce edukacji zdrowotnej w promocji zdrowia;

3) podać i porównać cele działań promocyjnych i edukacyjnych na różnych poziomach prewencji;

4) zastosować procedurę promocji w działaniu (model „PRECEDE-PROCEED”);

5) współdziałać z przedstawicielami życia społecznego, instytucjami i organizacjami na rzecz promocji, edukacji zdrowotnej i profilaktyki chorób;

6) opracowywać i rozpowszechniać informacje dotyczące zachowań służących potęgowaniu zdrowia;

7) nauczać i pobudzać innych pracowników służby zdrowia do uczenia się, jak promować własne zdrowie i zdrowie innych ludzi;

8) opracowywać programy promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej dla rodziny i społeczności lokalnej;

9) rozwijać programy profilaktyczne redukujące czynniki ryzyka;

10) monitorować i dokonywać okresowej ewaluacji wdrażanych programów;

11) rozwijać własne umiejętności w zakresie sposobów prowadzenia edukacji zdrowotnej;

12) doradzać w zakresie wspierania zdrowia i przeciwdziałania jego zagrożeniom;

13) oceniać sytuację zdrowotną danej społeczności lokalnej;

14) określić przeszkody w działaniu służącym poprawie zdrowia jednostki oraz rodziny;

15) zorganizować ośrodek poradnictwa zajmujący się edukacją zdrowotną.

3. Treści nauczania:

1) miejsce edukacji zdrowotnej w promocji zdrowia, cele i zakres promocji zdrowia;

2) podstawowe założenia promocji zdrowia w programach: „Zdrowie 21” – 21 celów polityki zdrowotnej krajów członkowskich Światowej Organizacji Zdrowia, Narodowy Program Zdrowia, inne;

3) ogólnopolskie programy edukacyjne z zakresu promocji zdrowia;

4) modele promocji zdrowia;

5) planowanie interwencji w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej (model „PRECEDE-PROCEED”):

a) rozpoznawanie problemów zdrowotnych jednostki, grupy (rodziny), społeczności w aspektach: społeczno-epidemiologicznym, wychowawczym, administracyjno-organizacyjnym,

b) definiowanie problemów w aspekcie medycznym promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej,

c) proces rozwiązywania problemów dla poprawy zdrowia;

6) rodzaj działań w promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej, profilaktyce chorób;

7) poradnictwo w zakresie zdrowia – pojęcie poradnictwa, odmiany poradnictwa, radzenie, doradzanie, udzielanie porad;

8) poradnictwo, doradztwo jako element współpracy z rodziną i środowiskami lokalnymi na rzecz zdrowia;

9) siedliskowy wymiar promocji zdrowia – promocja zdrowia na poziomie społeczności lokalnej;

10) programy edukacji zdrowotnej w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób;

11) wsparcie społeczne jako element promocji zdrowia, tworzenie sieci wsparcia społecznego.

MODUŁ VI. PIELĘGNIARSTWO RODZINNE

1. Cel modułu

1) omówienie wybranych teorii pielęgnowania i ich znaczenie dla pielęgniarstwa rodzinnego;

2) dobranie odpowiednich elementów teorii pielęgnowania do aktualnego stanu zdrowia rodziny;

3) poszukiwanie wiedzy z teorii pielęgnowania mającej istotne znaczenie dla pielęgniarstwa rodzinnego.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) określić podobieństwa i różnice leżące u podstaw poszczególnych teorii pielęgnowania;

2) omówić znaczenie wybranego modelu lub teorii dla pielęgniarstwa rodzinnego;

3) omówić rolę i zadania pielęgniarki w procesie pielęgnowania opartym na założeniach wybranego modelu pielęgnowania;

4) dobrać model pielęgnowania do wybranej sytuacji zdrowotnej rodziny;

5) inspirować ludzi, rodziny do bardziej aktywnego współuczestniczenia na rzecz zdrowia oraz tworzenia sieci wsparcia.

3. Treści nauczania:

1) holistyczna koncepcja człowieka;

2) filozofia pielęgniarstwa rodzinnego i perspektywy jego rozwoju:

a) filozofia przemian we współczesnym pielęgniarstwie,

b) współczesna koncepcja roli pielęgniarki i pacjenta,

c) rodzaje relacji pielęgniarka – pacjent; pielęgniarka – rodzina,

d) rodzina jako „pacjent”;

3) istota opieki pielęgniarskiej i roli pielęgniarki rodzinnej w wybranych teoriach pielęgnowania:

a) filozofia i teoria humanistycznej opieki (filozofia troski) Jean Watson,

b) teoria deficytu samoopieki D. Orem; teoria troski, teoria deficytu opieki, teoria systemów pielęgnowania,

c) teoria kulturowej opieki pielęgniarskiej M. Leininger,

d) teoria podejścia systemowego B. Neuman (szczególna rola modelu na rzecz promocji zdrowia i zdrowia rodziny),

e) model systemu otwartego l. M. King;

4) pielęgniarstwo rodzinne wobec problemów wsparcia.

MODUŁ VII. ZAAWANSOWANA OPIEKA PIELĘGNIARSKA W WYBRANYCH PROBLEMACH ZDROWOTNYCH

1. Cel modułu

1) omówienie problemów zdrowotnych najczęściej występujących w rodzinie;

2) planowanie, koordynowanie i nadzorowanie opieki nad rodziną, sprawowanej przez pielęgniarki rodzinne;

3) sprawowanie bezpośredniej opieki w wybranych trudnych sytuacjach zdrowotnych i społecznych;

4) prowadzenie doradztwa w zakresie rozwiązywania problemów pielęgnacyjnych i zdrowotnych;

5) udzielanie niezbędnego wsparcia i pomocy członkom zespołu w zakresie aktywizowania rodziny na rzecz ochrony własnego zdrowia.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) rozpoznać problemy zdrowotne i społeczne pacjentów i ich rodzin;

2) ustalić czynniki zagrożenia tkwiące w rodzinie i środowisku lokalnym;

3) zaplanować bezpośrednie działania w stosunku do pacjenta i jego rodziny;

4) kształtować wśród pielęgniarek rodzinnych umiejętność doradzania w sytuacji trudnej;

5) koordynować i monitorować pracę zespołu pielęgniarek rodzinnych;

6) współdziałać na rzecz tworzenia sieci wsparcia społecznego;

7) doradzać sposoby rozwiązywania problemów pielęgnacyjnych, zdrowotnych i społecznych;

8) udzielać niezbędnego wsparcia i pomocy członkom zespołu w aktywizowaniu rodziny na rzecz potęgowania zdrowia;

9) omówić elementy i strukturę środowiskowej opieki psychiatrycznej;

10) określić miejsce pielęgniarki rodzinnej w psychiatrii środowiskowej;

11) wskazać miejsce i rolę rodziny w zapobieganiu zaburzeniom psychicznym;

12) uzasadnić znaczenie rodziny w procesie opieki i samoopieki w leczeniu i rehabilitacji w różnych sytuacjach zdrowotnych i społecznych;

13) wykonywać ćwiczenia rehabilitacyjne w wybranych schorzeniach układu krążenia i układu oddechowego;

14) współpracować z rehabilitantem w doborze ćwiczeń, w tym w przypadku porażeń spastycznych, przykurczy;

15) uczyć pacjenta i jego rodzinę samodzielnego wykonywania ćwiczeń;

16) udzielać porad w zakresie podstawowych ćwiczeń, zabezpieczających przed wtórnymi zmianami ograniczającymi sprawność fizyczną;

17) dostosować rodzaj i zakres działań pielęgnacyjnych do rodzaju sytuacji w zakresie opieki terminalnej.

3. Treści nauczania:

1) opieka pielęgniarska nad osobami starszymi:

a) miejsce i rola człowieka starego w rodzinie i społeczeństwie (relacje człowiek stary – rodzina),

b) potrzeby człowieka starego w zakresie czynności życia codziennego,

c) wybrane problemy promocji zdrowia osób starszych (program profilaktyki geriatrycznej, skala pomiaru aktywności),

d) edukacja zdrowotna osób starszych ze szczególnym uwzględnieniem aktywnego trybu życia, nawyków żywieniowych, wydolności i sprawności fizycznej oraz psychicznej,

e) pielęgnowanie chorych z zespołem otępiennym – pierwotne zespoły otępienne (definicja, typowe objawy),

f) problemy rodziny pacjenta z chorobą Alzheimera,

g) wspieranie potencjału pacjenta i rodziny – asystowanie, aktywizowanie, motywowanie, nauczanie, doradzanie, podtrzymywanie;

2) zaawansowane problemy pielęgnacyjno-opiekuńcze chorych cierpiących fizycznie i psychicznie (aspekty bólu):

a) patomechanizm bólu (bóle nowotworowe),

b) czynniki rakotwórcze w świetle najnowszych badań,

c) metody wczesnej diagnostyki,

d) standardy postępowania pielęgniarki rodzinnej w profilaktyce i wczesnym wykrywaniu chorób nowotworowych (z zastosowaniem klucza Linera),

e) ogólne zasady leczenia bólu u dzieci i dorosłych,

f) pielęgnowanie pacjentów w ramach hospicjum i w warunkach domowych,

g) znaczenie prowadzenia obserwacji i dokumentacji objawów bólu,

h) rola pielęgniarki w farmakologicznej i psychoterapeutycznej walce z bólem,

i) rola wsparcia społecznego;

3) rodzina w obliczu śmierci i samobójstwa:

a) psychospołeczne czynniki ryzyka samobójstw,

b) rola pielęgniarki wobec rodziny z chorym umierającym,

c) problemy i oczekiwania ludzi umierających oraz ich rodzin,

d) opieka paliatywna w warunkach domowych,

e) opieka nad rodziną osieroconą (fazy żałoby);

4) zaawansowane problemy zdrowotne (problemy opieki) pacjentów z chorobami układu krążenia:

a) czynniki ryzyka chorób układu krążenia,

b) procedury postępowania pielęgniarki rodzinnej we wczesnym wykrywaniu chorób układu krążenia,

c) programy promocji zdrowia, edukacja zdrowotna, profilaktyka,

d) postępowanie z chorym w stanach zagrożenia życia z przyczyn kardiologicznych,

e) pielęgnowanie pacjenta w warunkach domowych ze stymulacją wewnętrzną stałą,

f) problemy opieki nad pacjentami z przewlekłą niewydolnością krążenia,

g) proces pielęgnowania pacjenta po przebytym zawale mięśnia sercowego;

5) zaawansowane problemy pacjentów w przypadku schorzeń neurologicznych:

a) problemy opiekuńcze chorych ze schorzeniami centralnego układu nerwowego i schorzeniami naczyniopochodnymi,

b) problemy zdrowotne i społeczne rodzin pacjentów ze stwardnieniem rozsianym; epidemiologia schorzenia, czynniki wyzwalające i nasilające objawy chorobowe,

c) udział pielęgniarki w rozpoznawaniu i prowadzeniu edukacji zdrowotnej pacjentów ze stwardnieniem rozsianym i z zespołem korzeniowym,

d) problemy psychiczne i społeczne pacjentów i ich rodzin po operacjach neurologicznych,

e) problemy zdrowotne pacjentów po udarze mózgu – patomechanizm powstawania udaru, przygotowanie i aktywizowanie pacjenta i jego rodziny do samoopieki i samopielęgnacji,

f) zapotrzebowanie na wsparcie społeczne;

6) zaawansowane problemy zdrowotno-pielęgnacyjne pacjentów leczonych chirurgicznie:

a) przygotowanie pacjentów i ich rodzin do planowanego zabiegu chirurgicznego (rola pielęgniarki rodzinnej),

b) pielęgnowanie w warunkach domowych pacjentów po leczeniu chirurgicznym wybranych schorzeń narządu ruchu, jamy brzusznej, tarczycy, nerek i dróg moczowych, piersi i narządów rodnych,

c) zasady pielęgnowania osób z owrzodzeniami żylakowatymi kończyn dolnych,

d) profilaktyka powikłań po zabiegach chirurgicznych,

e) przygotowanie pacjenta i jego rodziny do samoopieki i samopielęgnacji;

7) opieka pielęgniarska w psychiatrii środowiskowej:

a) definicja psychiatrii środowiskowej,

b) cele działania psychiatrii środowiskowej,

c) rozpoznawanie i ocena potrzeb pacjentów psychicznie chorych, wykrywanie czynników podnoszących ryzyko zachorowań (rola pielęgniarki),

d) założenia organizacyjne i realizacja psychiatrii środowiskowej,

e) terapia systemowa jako wybrany model pracy zespołu terapeutycznego,

f) miejsce i rola pielęgniarki rodzinnej w psychiatrii środowiskowej;

8) problemy zdrowotne i społeczne osób oraz rodzin uzależnionych od alkoholu i innych substancji psychotropowych:

a) podstawowe pojęcia, definicje uzależnień,

b) mechanizmy uzależnień: uwarunkowania biologiczne, psychologiczne, społeczne, kulturowe i ekonomiczne,

c) problemy rodziny osoby uzależnionej od alkoholu,

d) profilaktyka uzależnień,

e) rola rodziny w profilaktyce i terapii uzależnień,

f) krajowy program promocji zdrowia i profilaktyki uzależnień od alkoholu i środków uzależniających;

9) zaawansowane problemy zdrowotne pacjentów z chorobami układu oddechowego:

a) różnicowanie problemów pielęgnacyjnych oraz ich rozwiązywanie u pacjentów z ostrą i przewlekłą niewydolnością oddechową,

b) pielęgnowanie pacjentów z astmą oskrzelową w warunkach domowych,

c) udział rodziny w rozwiązywaniu problemów pielęgnacyjnych pacjentów z gruźlicą płuc;

10) zaawansowane problemy zdrowotne u pacjentów z chorobami nerek:

a) pielęgnowanie pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek,

b) standard opieki nad pacjentem dializowanym w domu,

c) udział pielęgniarki rodzinnej w opiece nad pacjentem przygotowywanym do przeszczepu nerek i po przeszczepie – jakość opieki;

11) zaawansowane problemy zdrowotne pacjentów z chorobami przewodu pokarmowego:

a) proces pielęgnowania pacjenta z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji zdrowotnej pacjenta i jego rodziny w zakresie postaw i zachowań dotyczących samopielęgnacji i samoopieki,

b) proces pielęgnowania pacjenta z marskością wątroby, wirusowym zapaleniem wątroby,

c) profilaktyka chorób nowotworowych układu pokarmowego;

12) zaawansowane problemy zdrowotne i społeczne pacjentów z chorobami tkanki łącznej:

a) postawy pacjentów wobec reakcji bólowych i zniekształceń prowadzących do inwalidztwa,

b) edukacyjna rola pielęgniarki w kształtowaniu aktywnej postawy pacjentów z chorobami tkanki łącznej,

c) problemy pielęgnacyjne pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa i ich rozwiązywanie w warunkach domowych;

13) problemy zdrowotno-pielęgnacyjne u chorych z chorobami układu krwiotwórczego:

a) opieka pielęgniarska nad pacjentem z białaczką o przebiegu przewlekłym, ze szczególnym uwzględnieniem roli edukacyjnej pielęgniarki,

b) problemy pielęgnacyjne pacjentów ze skazami oraz ich rozwiązywanie w warunkach domowych;

14) problemy zdrowotne pacjentów z chorobami układu dokrewnego i przemiany materii – zaawansowana opieka pielęgniarska w chorobach ostrych i przewlekłych z uwzględnieniem uwarunkowań środowiskowych;

15) pacjent przewlekle chory – problemy opieki:

a) sytuacja życiowa pacjenta i rodziny w przypadku choroby przewlekłej,

b) psychospołeczne aspekty chorób przewlekłych,

c) przygotowanie pacjenta i jego rodziny do życia z chorobą przewlekłą; przygotowanie pacjenta do samoopieki, a jego rodziny do sprawowania opieki nieprofesjonalnej;

16) problemy zdrowotne i społeczne pacjentów wymagających rehabilitacji środowiskowej (w warunkach domowych):

a) rehabilitacja – cele i zadania,

b) metody postępowania w rehabilitacji,

c) formy organizowania rehabilitacji środowiskowej,

d) przykłady rehabilitacji kompleksowej w wybranych jednostkach chorobowych: rehabilitacja chorych po urazach kręgosłupa i rdzenia kręgowego, usprawnianie chorych po udarach mózgu, rehabilitacja w chorobach układu krążenia, rehabilitacja w chorobach układu oddechowego, rehabilitacja osób z wybranymi schorzeniami reumatycznymi,

e) czynniki fizykalne w profilaktyce chorób metabolicznych, układu krążenia i oddechowego;

17) dzieci specjalnej troski w rodzinie – problemy pielęgnacyjne i zdrowotne:

a) zagrożenia zdrowotne w rodzinie związane z działaniem stresu (przeciążenie fizyczne i psychiczne),

b) zadania pielęgniarki w kompleksowej opiece nad dzieckiem specjalnej troski w warunkach domowych (z mózgowym porażeniem dziecięcym, zespołem złego wchłaniania),

c) ostre i przewlekłe zaburzenia w odżywianiu u dzieci (przyczyny, objawy, rola pielęgniarki),

d) wybrane stany naglące w pediatrii;

18) wybrane problemy zdrowotne i społeczne opieki nad kobietą i rodziną:

a) opieka prenatalna w Polsce,

b) psychologiczny, biologiczny i społeczny aspekt rodzicielstwa,

c) problemy okresu przekwitania,

d) sytuacje kryzysowe w rodzinie – przemoc w rodzinie,

e) problemy wykorzystywania seksualnego kobiet;

19) zagrożenia zdrowia i życia dzieci i młodzieży w rodzinie:

a) zespół dziecka maltretowanego oraz wykorzystywanego seksualnie – rola i postępowanie pielęgniarki,

b) zagadnienia psychoprofilaktyki i wybrane metody psychoterapii w praktyce pielęgniarki rodzinnej.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego lub w dziedzinie pokrewnej;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającą dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 3

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA W OCHRONIE ZDROWIA PRACUJĄCYCH DLA PIELĘGNIAREK

l. Cel kształcenia

Uzyskanie przez pielęgniarkę specjalistycznych kwalifikacji i uprawnień do samodzielnej działalności w dziedzinie służby medycyny pracy.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 985 godzin dydaktycznych.

2. Łączna liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Łączna liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 655 godzin, w tym: część teoretyczna 270 godzin, część praktyczna 385 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Rozpoznawać i oceniać czynniki ryzyka zawodowego w środowisku pracy.

2. Informować pracowników o możliwościach zmniejszania ryzyka zawodowego.

3. Zaplanować, zorganizować i koordynować przebieg badań profilaktycznych.

4. Wykonywać szczepienia ochronne osób zawodowo narażonych na choroby zakaźne.

5. Wykorzystywać dane epidemiologiczne w planowaniu działalności profilaktycznej chorób zawodowych.

6. Zgłaszać podejrzenie o wystąpieniu choroby zawodowej zgodnie z przyjętą procedurą.

7. Informować pracowników o procedurach orzekania o chorobach zawodowych.

8. Podejmować działania eliminujące lub minimalizujące zagrożenie wypadkami w pracy.

9. Współpracować z osobami odpowiedzialnymi za tworzenie bezpiecznych miejsc pracy.

10. Udzielać pomocy przedlekarskiej.

11. Inicjować działania prozdrowotne na rzecz podopiecznych.

12. Współtworzyć i wdrażać programy promocji zdrowia w miejscu pracy.

13. Stosować metody psychotechniczne i socjotechniczne w kontaktach z podopiecznymi, pracodawcami i podwładnymi.

14. Przeprowadzić analizę sytuacji zdrowotnej i psychospołecznej podopiecznych.

15. Ocenić wpływ stosunków międzyludzkich na zachowania zdrowotne pracowników.

16. Uczestniczyć w rozwiązywaniu problemów występujących w środowisku pracy.

17. Zaplanować i zrealizować opiekę pielęgniarską nad pracownikami szczególnej troski.

18. Współorganizować warunki do prowadzenia rehabilitacji zawodowej pracowników.

19. Wskazać kierunki rozwoju pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących.

20. Przedstawić zakresy kompetencji pielęgniarek służby medycyny pracy na różnych stanowiskach.

21. Prowadzić nadzór i kierować pracą pielęgniarek służby medycyny pracy.

22. Współpracować z pracodawcami i ich organizacjami oraz pracownikami i ich przedstawicielami w zakresie bieżącej wzajemnej wymiany informacji o zagrożeniach zdrowia, występujących na stanowiskach pracy, opracowywania wniosków zmierzających do ograniczenia lub likwidacji zagrożeń zdrowia występujących na stanowiskach pracy.

23. Nawiązywać współpracę ze stowarzyszeniami zawodowymi pielęgniarek służby medycyny pracy.

24. Opracowywać i wdrażać standardy postępowania pielęgniarskiego w ochronie zdrowia pracujących.

25. Prowadzić doskonalenie zawodowe pielęgniarek z zakresu medycyny pracy.

26. Prowadzić szkolenia dotyczące udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i zachorowaniach.

27. Współpracować z instytucjami i osobami nadzorującymi przestrzeganie przepisów prawnych w zakresie ochrony zdrowia pracujących.

28. Stosować przepisy prawne obowiązujące w medycynie pracy.

29. Przygotować ofertę i zawrzeć umowę kontraktową indywidualną lub grupową na świadczenia pielęgniarskie w ochronie zdrowia pracujących.

IV. Plan nauczania

¹⁾ Staże muszą być realizowane w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy, z wyjątkiem działu higieny stacji sanitarno-epidemiologicznej.

²⁾ Pielęgniarka realizuje 70 godzin (2 x 35) zajęć fakultatywnych w placówkach stażowych wybranych zgodnie z indywidualnymi potrzebami, po uzyskaniu zgody kierownika szkolenia specjalizacyjnego.

V. Program nauczania

MODUŁ l. ORGANIZACJA OPIEKI ZDROWOTNEJ NAD PRACUJĄCYMI

1. Cel modułu

Poznanie systemu organizacji opieki zdrowotnej nad pracującymi.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować system ochrony zdrowia pracujących i ocenić jego wpływ na podsystem pielęgniarstwa służby medycyny pracy;

2) omówić konwencję nr 161 Międzynarodowej Organizacji Pracy (Konwencje i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy 1919–1994 z dnia 17 lutego 1978 r.);

3) posługiwać się przepisami prawnymi obowiązującymi w medycynie pracy;

4) wskazać źródła finansowania opieki zdrowotnej nad pracującymi;

5) przygotować ofertę umowy kontraktowej na świadczenia pielęgniarskie w ochronie zdrowia pracujących;

6) współpracować z instytucjami i osobami nadzorującymi przestrzeganie przepisów prawnych w ochronie zdrowia pracujących.

3. Treści nauczania:

1) założenia i kierunki zmian w ochronie zdrowia pracujących;

2) struktura służby medycyny pracy w Polsce;

3) finansowanie świadczeń w ochronie zdrowia pracujących;

4) konwencja nr 161 Międzynarodowej Organizacji Pracy i jej wpływ na regulacje prawne w ochronie zdrowia pracujących w Polsce;

5) akty prawne obowiązujące w medycynie pracy;

6) osoby i instytucje nadzorujące przestrzeganie przepisów prawnych w zakresie ochrony zdrowia pracujących;

7) kontrakty pielęgniarskie w dziedzinie ochrony zdrowia pracujących:

a) przygotowanie ofert,

b) sporządzenie umowy,

c) nadzór nad realizacją umowy.

MODUŁ II. MEDYCYNA PRACY

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do realizacji zadań zmierzających do zmniejszenia zagrożeń dla życia i zdrowia podopiecznych w środowisku pracy.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić zadania poradni medycyny pracy Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy;

2) omówić zadania działu higieny pracy Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy;

3) zgłaszać podejrzenie o wystąpieniu choroby zawodowej zgodnie z obowiązującą procedurą;

4) przedstawić procedury wydawania decyzji o chorobach zawodowych;

5) informować pracowników o procedurach orzekania chorób zawodowych;

6) rozpoznać i ocenić czynniki narażenia zawodowego w środowisku pracy;

7) określić stopień ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy;

8) rozpoznawać dolegliwości wynikające z nieprzestrzegania zasad ergonomii;

9) rozpoznać i ocenić stopień obciążenia pracą;

10) dokonać oceny sytuacji zdrowotnej podopiecznych;

11) wykorzystać dane epidemiologiczne w planowaniu działalności profilaktycznej chorób zawodowych;

12) określić związek między obrazem klinicznym choroby a czynnikami szkodliwymi występującymi na stanowisku pracy;

13) doradzać pracownikom i pracodawcom w zakresie zapobiegania chorobom zawodowym i parazawodowym;

14) podejmować działania eliminujące lub minimalizujące zagrożenie wypadkami w pracy.

3. Treści nauczania:

1) Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy – struktura i zadania;

2) zadania działu higieny pracy Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy:

a) metody pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych występujących w środowisku pracy,

b) analiza i ocena wyników pomiarów środowiskowych czynników szkodliwych,

c) biologiczne wskaźniki oceny ryzyka zawodowego,

d) dobór zasad ochrony zdrowia pracowników,

e) techniczne rozwiązania ochrony stanowiskowych i halowych miejsc pracy,

f) zasady ochrony zdrowia grup pracowników podlegających przepisom szczegółowym (kobiety, inwalidzi, młodociani),

g) charakterystyka stanowiska pracy,

h) opis warunków pracy,

i) ocena ryzyka zawodowego,

j) środowiskowy wywiad epidemiologiczny w dochodzeniu choroby zawodowej;

3) fizjologia pracy i podstawy ergonomii:

a) ocenianie wydatku energetycznego,

b) ocenianie uciążliwości pracy i fizjologiczne zasady organizacji pracy,

c) ocena wydolności fizycznej pracowników,

d) obciążenie układu ruchu,

e) podstawy biomechaniki,

f) przyczyny dolegliwości bólowych ze strony kręgosłupa i ich profilaktyka,

g) czynniki ergonomiczne zmniejszające obciążenie układu ruchowego,

h) przystosowanie stanowisk pracy do psychofizycznych cech człowieka;

4) epidemiologia:

a) zawodowe uwarunkowania wskaźników zjawisk zdrowotnych,

b) charakterystyka stanu zdrowia wybranych populacji pracujących,

c) choroby o znaczeniu społecznym (nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążenia, gruźlica i inne),

d) analiza danych statystycznych dotyczących chorób zawodowych i parazawodowych;

5) najczęściej występujące choroby zawodowe (przyczyny, objawy, postępowanie i profilaktyka):

a) narażenie w poszczególnych grupach zawodowych,

b) ostre i przewlekłe zatrucia substancjami chemicznymi,

c) choroby zawodowe dróg oddechowych,

d) choroby zawodowe narządu głosu,

e) zawodowe uszkodzenie słuchu,

f) uszkodzenia popromienne,

g) choroby zawodowe skóry,

h) zawodowe choroby zakaźne i inwazyjne,

i) choroby zawodowe narządu ruchu,

j) zespół wibracyjny,

k) zawodowe choroby nowotworowe,

l) choroby parazawodowe (stres);

6) orzecznictwo w chorobach zawodowych:

a) procedury zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej,

b) procedury dochodzenia i orzekania choroby zawodowej.

MODUŁ III. PIELĘGNIARSTWO W OPIECE ZDROWOTNEJ NAD PRACUJĄCYMI

1. Cel modułu

Przygotowanie specjalistki do kierowania i nadzorowania praktyki zawodowej pielęgniarek służby medycyny pracy. Przygotowanie do tworzenia i realizacji programów promocji zdrowia w środowisku pracy.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) nawiązywać współpracę ze stowarzyszeniami zawodowymi pielęgniarek służby medycyny pracy;

2) wskazać kierunki rozwoju pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących;

3) określić kompetencje pielęgniarek służby medycyny pracy na różnych stanowiskach;

4) zaplanować, zorganizować i koordynować przebieg badań profilaktycznych;

5) wykonać badania biomedyczne i fizykalne;

6) przygotować pracującego do badania lekarskiego;

7) opracowywać i wdrażać standardy postępowania pielęgniarskiego w ochronie zdrowia pracujących;

8) udzielać pomocy przedlekarskiej;

9) prowadzić szkolenia dotyczące udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i zachorowaniach;

10) udzielać informacji i porad pielęgniarskich pracodawcom i pracownikom w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy;

11) inicjować działania prozdrowotne na rzecz podopiecznych;

12) opracować i wdrażać programy promocji zdrowia w miejscu pracy;

13) nadzorować warunki bezpieczeństwa i higieny w zakładach pracy;

14) prowadzić nadzór i kierować pracą pielęgniarek służby medycyny pracy;

15) planować, organizować i prowadzić szkolenia pielęgniarek służby medycyny pracy;

16) stosować metody psychotechniczne i socjotechniczne w kontaktach z podopiecznymi, pracodawcami i podwładnymi;

17) współpracować z osobami i instytucjami nadzorującymi warunki pracy;

18) współpracować z osobami odpowiedzialnymi za tworzenie bezpiecznych miejsc pracy;

19) opracować charakterystykę stanowiska pracy;

20) wykonywać szczepienia ochronne u osób zawodowo narażonych na choroby zakaźne;

21) zaplanować i realizować opiekę pielęgniarską nad pracownikami szczególnej troski;

22) przeprowadzić analizę sytuacji zdrowotnej i psychospołecznej podopiecznych;

23) uczestniczyć w rozwiązywaniu problemów występujących w środowisku pracy;

24) uczestniczyć w rehabilitacji zawodowej podopiecznych;

25) pracować samodzielnie w różnych formach organizacyjnych służby medycyny pracy;

26) ocenić wpływ stosunków międzyludzkich na zachowania zdrowotne pracowników.

3. Treści nauczania:

1) aktualne kierunki i uwarunkowania rozwoju pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących;

2) standardy postępowania pielęgniarskiego w ochronie zdrowia pracujących;

3) stowarzyszenia zajmujące się kształceniem pielęgniarek w ochronie zdrowia pracujących:

a) EUROHNET – stowarzyszenie pielęgniarek – nauczycielek prowadzących kursy dla pielęgniarek zatrudnionych w środowisku pracy,

b) FOHNEU – federacja pielęgniarek w ochronie zdrowia pracujących w krajach Unii Europejskiej;

4) zadania pielęgniarek służby medycyny pracy i pielęgniarek posiadających tytuł specjalisty w dziedzinie ochrony zdrowia pracujących (podstawa prawna oraz różnicowanie kwalifikacji i kompetencji);

5) nadzór nad środowiskiem pracy:

a) wizytacje zakładów i stanowisk pracy,

b) ocena warunków bezpieczeństwa i higieny pracy,

c) dokumentowanie nadzoru,

d) współudział w opracowaniu charakterystyki stanowiska pracy,

e) planowanie i dokumentowanie wizytacji;

6) opieka pielęgniarska nad zdrowiem pracujących:

a) organizowanie, planowanie, koordynowanie badań profilaktycznych pracowników,

b) szczepienia ochronne,

c) badanie i ocena stanu zdrowia pracowników,

d) opieka nad pracownikami szczególnej troski (kobiety, młodociani, inwalidzi),

e) poradnictwo;

7) wypadki przy pracy:

a) zatrucia,

b) oparzenia,

c) urazy i złamania,

d) porażenia prądem,

e) pomoc przedlekarska;

8) promocja zdrowia w miejscu pracy – realizacja programu „Zdrowe Miejsce Pracy":

a) kierunki działań w promocji zdrowia w przedsiębiorstwach,

b) korzyści z promowania zdrowia w przedsiębiorstwach,

c) przeszkody we wdrażaniu programów prozdrowotnych w przedsiębiorstwach,

d) sojusznicy w promowaniu zdrowia w przedsiębiorstwach;

9) stosunki międzyludzkie w zakładzie pracy i ich wpływ na zdrowie pracowników:

a) kontakty i konflikty,

b) grupy nieformalne;

10) analiza psychologiczna procesu pracy – obciążenie pracą, ocena psychospołecznych warunków pracy;

11) badania psychologiczne stosowane w doborze zawodowym na różne stanowiska pracy;

12) współpraca pielęgniarki z lekarzem medycyny pracy, służbami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Pracy, Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, związkami zawodowymi, pracodawcą (działem kadr);

13) organizowanie, kierowanie i nadzór nad praktyką zawodową pielęgniarek służby medycyny pracy;

14) stres związany z pracą jako źródło zagrożenia życia i zdrowia – radzenie sobie ze stresem zawodowym;

15) rola pielęgniarki w zapobieganiu zespołowi wypalenia zawodowego;

16) udział pielęgniarki w procesie rehabilitacji zawodowej:

a) fizycznej,

b) psychicznej,

c) zmiana kwalifikacji.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w ochronie zdrowia pracujących;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającą dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 4

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA ŚRODOWISKA NAUCZANIA l WYCHOWANIA DLA PIELĘGNIAREK

l. Cel kształcenia

Przygotowanie wysoko wykwalifikowanej kadry pielęgniarek środowiska nauczania i wychowania do sprawowania roli lidera w działaniach związanych z opieką nad uczniem, wychowankiem, inicjowania i wdrażania zmian ukierunkowanych na poprawę jakości świadczonych usług oraz podejmowania działań zmierzających do rozwoju zawodowego.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1 057 godzin dydaktycznych.

2. Łączna liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Łączna liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 727 godzin, w tym: część teoretyczna 405 godzin, część praktyczna 322 godziny.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Diagnozować, planować, wykonywać i oceniać opiekę pielęgniarską nad uczniem, wychowankiem.

2. Doradzać pielęgniarkom szkolnym w zakresie zasad, metod i form opieki nad uczniem, wychowankiem w trudnych sytuacjach zdrowotnych.

3. Wybrać i ocenić różne metody działań promocyjnych, profilaktycznych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych podejmowanych wobec dziecka w wieku szkolnym oraz osób mających wpływ na jego zdrowie.

4. Stosować różne metody aktywizacji zwiększające wydajność i jakość pracy opiekuńczej pielęgniarki w szkole.

5. Opracowywać, weryfikować i wdrażać standardy opieki pielęgniarskiej nad uczniem, wychowankiem.

6. Opracować indywidualne schematy postępowania z uczniem, wychowankiem wymagającym specjalnej opieki.

7. Konstruować indywidualne (dla ucznia, wychowanka) i środowiskowe (szkolne) programy edukacji zdrowotnej będące elementem lokalnych programów promocji zdrowia.

8. Doradzać w zakresie zasad, metod i form realizacji szkolnej edukacji zdrowotnej.

9. Opracować różne metody aktywizujące, stosowane w edukacji zdrowotnej ucznia, wychowanka, i określić ich znaczenie dla skuteczności tego procesu.

10. Ocenić działania podejmowane w zakresie edukacji zdrowotnej przez inne pielęgniarki.

11. Aktywnie uczestniczyć w działaniach na rzecz promocji zdrowia w województwie, powiecie, gminie.

12. Współpracować z zespołem pielęgniarek szkolnych realizujących swoje zadania w różnych układach organizacyjnych.

13. Wykorzystać różne systemy społecznego wsparcia istniejące w środowisku szkolnym i pozaszkolnym dla organizowania opieki nad uczniem, wychowankiem.

14. Współpracować z zespołem pielęgniarek szkolnych w celu opracowania metod pracy podnoszących jakość opieki nad uczniem, wychowankiem.

15. Wprowadzić zmiany zarówno we własnej praktyce zawodowej, jak też w praktyce innych pielęgniarek szkolnych.

16. Opracować standardy opieki pielęgniarskiej nad uczniem, wychowankiem oraz kryteria oceny jakości świadczeń pielęgniarskich.

17. Inicjować prace badawcze, ustalając ich cel, zakres i metodę.

18. Uczestniczyć w badaniach naukowych pielęgniarskich i pozapielęgniarskich.

19. Zarządzać zespołem pielęgniarskim.

20. Nadzorować i oceniać pracę pielęgniarek szkolnych.

21. Koordynować pracę zespołu pielęgniarskiego.

22. Wyjaśnić zasadność i istotę działania pielęgniarskiego w określonym systemie pracy.

23. Określić zapotrzebowanie środowiska pielęgniarskiego na doskonalenie zawodowe.

24. Inspirować do samokształcenia inne pielęgniarki szkolne.

25. Udzielać konsultacji zawodowych innym pielęgniarkom.

IV. Plan nauczania

¹⁾ W ramach stażu pielęgniarka przeprowadza lekcje z wychowania zdrowotnego w grupach wiekowych: klasy l–III lub IV–VI, w gimnazjum i liceum.

²⁾ W ramach stażu zaleca się uczestniczenie w jednej rozprawie sądu rodzinnego oraz jeden dzień pracy z kuratorem.

V. Program nauczania

MODUŁ l. PIELĘGNIARSTWO ŚRODOWISKA NAUCZANIA l WYCHOWANIA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do organizowania opieki profilaktycznej nad uczniami, wychowankami z wykorzystaniem przepisów prawnych i standardów oraz metodyki pracy pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) określić zasady organizacji opieki profilaktycznej nad uczniami, wychowankami – podstawy prawne, formy organizacyjne, zakres opieki i formy jej sprawowania, zasady i źródła finansowania;

2) obliczyć koszty własnej praktyki;

3) określić standardy praktyki na podstawie obowiązujących standardów praktyki pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania;

4) scharakteryzować obowiązujące procedury medyczne i organizacyjne w medycynie szkolnej, a dotyczące pielęgniarki szkolnej;

5) określić funkcje zawodowe pielęgniarki szkolnej oraz wskazać metody wsparcia w pełnieniu roli zawodowej w różnych typach placówek opiekuńczo-wychowawczych;

6) wyznaczyć cele w sprawowaniu opieki pielęgniarskiej nad określonymi grupami uczniów, wychowanków;

7) wskazać zastosowanie wybranych teorii pielęgnowania w sprawowanej opiece;

8) wyjaśnić zasadność stosowania procesu pielęgnowania w odniesieniu do ucznia, wychowanka, grupy rówieśniczej (klasy), całej społeczności szkolnej i lokalnej, w której funkcjonuje szkoła (placówka), budować różne rodzaje diagnoz pielęgniarskich adekwatnych do rodzaju placówki oraz celu i zakresu diagnozowania.

3. Treści nauczania:

1) funkcje pielęgniarstwa szkolnego i rola zawodowa pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania w różnych placówkach oświatowo-wychowawczych;

2) organizacja opieki nad uczniem i wychowankiem;

3) standardy opieki środowiska nauczania i wychowania – zasady tworzenia standardu;

4) obowiązujące przepisy prawne regulujące organizację opieki zdrowotnej nad uczniami, wychowankami;

5) podstawy prawne i formy organizacyjne realizacji świadczeń pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania w warunkach:

a) praktyki indywidualnej,

b) praktyki grupowej,

c) niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej,

d) publicznego zakładu opieki zdrowotnej;

6) metodyka liczenia kosztów opieki pielęgniarskiej nad uczniem, wychowankiem;

7) źródła finansowania i ich zakres:

a) Narodowy Fundusz Zdrowia,

b) budżet gminy, powiatu i województwa;

8) proces pielęgnowania w praktyce pielęgniarki szkolnej:

a) rozpoznawanie i diagnoza pielęgniarska (typy diagnoz),

b) planowanie, realizacja i ocena efektów pracy,

c) ocena jakości usług świadczonych przez pielęgniarkę szkolną a proces pielęgnowania;

9) zastosowanie wybranych teorii pielęgnowania w praktyce zawodowej pielęgniarki szkolnej:

a) D. Orem,

b) W. Henderson,

c) B. Neuman,

d) C. Roy.

MODUŁ II. PROMOCJA ZDROWIA l EDUKACJA ZDROWOTNA W ŚRODOWISKU NAUCZANIA l WYCHOWANIA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do realizowania doradztwa metodycznego w dziedzinie promocji zdrowia i szkolnej edukacji zdrowotnej oraz współtworzenia lokalnych programów promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, dostosowanych do realiów placówek oświatowo-wychowawczych.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) współpracować w opracowaniu lokalnych programów promocji zdrowia;

2) zorganizować i przeprowadzić spotkanie informacyjne (cykl spotkań) – dla pielęgniarek szkolnych – poświęcone zagadnieniom promocji zdrowia i szkolnej edukacji zdrowotnej;

3) prowadzić doradztwo zdrowotne;

4) opracować plany i materiały dydaktyczne do wychowania zdrowotnego;

5) analizować i oceniać efektywność działań w edukacji zdrowotnej, podejmowanych przez pielęgniarki szkolne;

6) ukierunkować samokształcenie innych pielęgniarek szkolnych w dziedzinie promocji zdrowia;

7) proponować, wprowadzić w życie i weryfikować nowe metody szkolnego doradztwa zdrowotnego i szkolnej edukacji zdrowotnej.

3. Treści nauczania:

1) kierunki polityki zdrowotnej państwa i ich znaczenie dla przebiegu procesu promocji zdrowia w szkole;

2) analiza sytuacji zdrowotnej dzieci i młodzieży w Polsce w kontekście promocji zdrowia i profilaktyki;

3) metodyka konstruowania programów promocji zdrowia;

4) polityka zdrowotna a promocja zdrowia;

5) metodyka prowadzenia wychowania zdrowotnego w szkole w wybranych zagadnieniach:

a) odżywianie,

b) aktywność fizyczna,

c) dojrzewanie płciowe,

d) higiena pracy umysłowej,

e) uzależnienia, stres;

6) samoocena a możliwości działania w promocji zdrowia;

7) cechy promotora zdrowia;

8) strategie edukacyjne w edukacji zdrowotnej (tor pośredni, bezpośredni, reklama społeczna, doradztwo indywidualne, media i promocja zdrowia);

9) niebezpieczeństwa dla promocji zdrowia i ich skutki widoczne w środowisku szkolnym.

MODUŁ III. PEDIATRIA SPOŁECZNA, MEDYCYNA l HIGIENA SZKOLNA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do diagnozowania czynników środowiskowych wpływających na rozwój i stan zdrowia dzieci i młodzieży oraz do planowania i organizowania działań zmierzających do niwelowania zagrożeń zdrowia ucznia.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) zaplanować działania profilaktyczne w dziedzinie chorób społecznych występujących u dzieci i młodzieży (zaburzenia żywienia, próchnica zębów, urazy, wypadki, zakażenia wirusem Human Immunodeficiency Virus (HIV);

2) opracować program profilaktyki uzależnień występujących w środowisku nauczania i wychowania;

3) zdiagnozować stan bezpieczeństwa szkoły w kontekście zdrowia społeczności szkolnej;

4) diagnozować inne zagrożenia występujące w środowisku szkoły i otoczeniu, wpływające na zdrowie i rozwój uczniów, wychowanków;

5) zaplanować wspólnie z pracownikami szkoły, rodzicami działania mające wpływ na zmniejszenie zagrożeń w środowisku nauczania i wychowania;

6) ocenić stan zdrowia i rozwój uczniów, wychowanków, uwzględniając wyniki badań, sprawność fizyczną, oraz interpretować wyniki tej oceny;

7) organizować działania mające na celu rozwiązywanie problemów zdrowotnych uczniów;

8) współpracować z uczniem, rodzicami i społecznością szkolną, lokalną w rozwiązywaniu problemów społecznych i szkolnych uczniów, wychowanków;

9) inicjować zmiany w żywieniu uczniów, wychowanków;

10) pomóc uczniom, wychowankom z problemami otyłości, niskorosłości, niedoborem masy ciała;

11) współpracować z nauczycielem wychowania fizycznego i pracownikami szkoły w organizowaniu zajęć ruchowych i uaktywnianiu uczniów, wychowanków.

3. Treści nauczania:

1) auksologia i jej znaczenie w opiece zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą:

a) czynniki rozwoju, zakres norm i warianty rozwojowe,

b) metody oceny rozwoju fizycznego,

c) akceleracja rozwoju;

2) uwarunkowania środowiskowe mające wpływ na zdrowie oraz rozwój dzieci i młodzieży;

3) sprawność i wydolność fizyczna;

4) rozwój psychiczny w młodszym wieku szkolnym i w wieku dorastania;

5) ocena stanu zdrowia i rozwoju na podstawie obserwacji, wyników testów przesiewowych, powszechnych profilaktycznych badań lekarskich, badań specjalistycznych;

6) używanie środków uzależniających (palenie tytoniu, picie alkoholu, używanie środków odurzających);

7) programy przeciwdziałania uzależnieniom;

8) współpraca w zakresie terapii uzależnień;

9) rola pielęgniarki szkolnej w organizowaniu zajęć ruchowych i uaktywnianiu uczniów, wychowanków;

10) profilaktyka chorób społecznych występujących u dzieci i młodzieży w Polsce;

11) bezpieczeństwo w szkole;

12) zagrożenia dla zdrowia uczniów wynikające ze złego stanu budynku, otoczenia, pomieszczeń, wyposażenia, stanu sanitarnego, mikroklimatu;

13) rola pielęgniarki we współtworzeniu środowiska szkoły sprzyjającego zdrowiu uczniów, wychowanków.

MODUŁ IV. KLINIKA CHORÓB l ZABURZEŃ ROZWOJU WYSTĘPUJĄCYCH U DZIECI l MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do objęcia profesjonalną opieką ucznia, wychowanka w przypadkach zaburzeń zdrowia psychicznego, zaburzeń rozwoju, urazów, wypadków, zatruć występujących w środowisku szkolnym, niepełnosprawności ruchowej i umysłowej, chorób przewlekłych oraz organizowania i podejmowania działań ratowniczych, a także szkolenia społeczności szkolnej w zakresie udzielania pierwszej pomocy.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wskazać możliwości pomocy dla uczniów, wychowanków z zaburzeniami zdrowia psychicznego;

2) uczestniczyć w terapii dziecka z chorobą przewlekłą i zaburzeniami rozwoju;

3) organizować wsparcie dla uczniów, wychowanków niepełnosprawnych ruchowo i uczestniczyć w ich rehabilitacji;

4) planować działania opiekuńcze uczniom, wychowankom upośledzonym umysłowo,

5) zaangażować do współpracy rodziców ucznia chorego przewlekle i niepełnosprawnego;

6) współdziałać z wszystkimi członkami społeczności szkolnej w działaniach na rzecz ucznia chorego i z ograniczoną sprawnością;

7) nauczyć członków społeczności szkolnej udzielania pierwszej pomocy uczniom, wychowankom po urazach, wypadkach.

3. Treści nauczania:

1) najczęstsze przewlekłe choroby wieku szkolnego (alergie, nawracające zakażenia górnych dróg oddechowych, astma oskrzelowa, cukrzyca młodzieńcza);

2) zaburzenia zdrowia psychicznego u dzieci i młodzieży:

a) zaburzenia psychosomatyczne,

b) zaburzenia neurowegetatywne,

c) depresje,

d) próby samobójcze (przyczyny, strategia postępowania);

3) dziecko niepełnosprawne w szkole (ze szczególnym uwzględnieniem mózgowego porażenia dziecięcego, niedorozwoju umysłowego i niepełnosprawności ruchowej);

4) urazy czaszkowo-mózgowe u dzieci – skutki bezpośrednie i odległe;

5) opieka pielęgniarska nad uczniami, wychowankami z wadami postawy, zaburzeniami wchłaniania (fenyloketonurią, mukowiscydozą), niedoborem hormonu wzrostu, niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy, niedokrwistością, chorobą nowotworową;

6) diagnozowanie i planowanie działań w urazach i nagłych wypadkach:

a) schematy postępowania i techniki stosowane w przypadku zatrzymania akcji serca i oddychania, przy utracie przytomności, krwotokach, wstrząsie, zatruciach, oparzeniach, odmrożeniach, porażeniach prądem, piorunem, urazach czaszkowo-mózgowych, złamaniach, obecności ciał obcych, postępowanie z uczniem po próbie samobójczej,

b) zasady postępowania przy udzielaniu pierwszej pomocy dzieciom niepełnosprawnym.

MODUŁ V. WYBRANE ELEMENTY PSYCHOLOGII ZDROWIA l CHOROBY

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do stymulowania prawidłowego rozwoju psychicznego ucznia, wychowanka oraz udzielania wsparcia.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wyjaśnić psychologiczne uwarunkowania zachowań zdrowotnych ucznia, wychowanka i innych osób z jego otoczenia;

2) wykorzystać wiedzę dotyczącą psychologicznych mechanizmów zachowań zdrowotnych przy konstruowaniu elementów szkolnego programu promocji zdrowia;

3) oceniać właściwie różne przejawy zachowań i postaw dziecka;

4) zastosować elementy podstawowej pomocy psychologicznej w pracy z uczniem, wychowankiem;

5) zainteresować problemem dziecka molestowanego właściwe instytucje;

6) wprowadzić do swojej praktyki modyfikacje związane z uwarunkowaniami zdrowia psychicznego ucznia, wychowanka;

7) współpracować z psychologiem i pedagogiem szkolnym.

3. Treści nauczania:

1) norma i patologia w psychologii dziecka-ucznia, wychowanka;

2) różne rozumienie pojęcia „zdrowie psychiczne"

3) prewencja psychologiczna;

4) specyficzne problemy psychologiczne w kolejnych okresach życia ucznia, wychowanka: odrzucenie autorytetów, problemy tożsamości, samooceny, nieprzystosowania;

5) wybrane psychospołeczne problemy niepełnosprawności i rehabilitacji ucznia, wychowanka:

a) miejsce i rola psychologii w realizowaniu celów rehabilitacyjnych,

b) charakterystyka psychospołeczna dziecka niepełnosprawnego,

c) niepełnosprawność jako predyspozycja do tworzenia sytuacji problemowych;

6) zaburzenia komunikacji w różnych relacjach z udziałem ucznia, wychowanka i ich konsekwencje dla jego zdrowia;

7) niepowodzenia i trudności szkolne;

8) molestowanie i wykorzystywanie seksualne dziecka;

9) wspieranie uczniów, wychowanków z problemami psychospołecznymi w pełnieniu roli ucznia, wychowanka;

10) podstawowe elementy treningu doskonalenia własnego rozwoju i funkcjonowania w grupie.

MODUŁ VI. WYBRANE ELEMENTY SOCJOLOGII ZDROWIA l CHOROBY

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do identyfikacji różnych barier w działaniu promocyjnym, profilaktycznym, terapeutycznym, usprawniającym i opiekuńczym podejmowanym w stosunku do ucznia, wychowanka w środowisku nauczania i wychowania.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować rodzinę ucznia, wychowanka jako środowisko wpływające na potęgowanie zdrowia, powodowanie zagrożeń w zdrowiu i w chorobie;

2) omówić społeczne uwarunkowania zdrowia ucznia;

3) uzasadnić związki istniejące między stanem zdrowia ucznia, wychowanka a jego sytuacją społeczną i ekonomiczną;

4) przewidywać niektóre społeczne konsekwencje choroby ucznia, wychowanka, w tym reakcję klasy, grupy rówieśniczej;

5) ustalić określone zachowania zdrowotne różnych członków społeczności szkolnej;

6) organizować pomoc i rozwiązywać problemy ucznia, wychowanka wynikające z trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej rodziny;

7) wykorzystać obecność różnych grup wsparcia w rozwiązywaniu problemów ucznia, wychowanka i jego rodziny;

8) ocenić (jako pozytywny lub negatywny) sposób wspierania ucznia, wychowanka w zdrowiu, stosowany przez rodzinę lub jego samego (problem samoleczenia).

3. Treści nauczania:

1) społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia ucznia, wychowanka;

2) wpływ rodziny na wystąpienie, przebieg i wynik choroby ucznia, wychowanka;

3) społeczne konsekwencje choroby dziecka-ucznia, wychowanka;

4) niepełnosprawność – charakterystyka głównych problemów społecznych (szkoła integracyjna);

5) medycyna alternatywna, samopomoc i samoleczenie – problemy w praktyce pielęgniarki szkolnej;

6) zachowania zdrowotne członków społeczności szkolnej – element diagnozy pielęgniarki szkolnej;

7) społeczne systemy wsparcia, grupy samopomocy i ich znaczenie w praktyce pielęgniarskiej;

8) pozytywne i negatywne reakcje społeczne na chorobę.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającą dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 5

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA ZACHOWAWCZEGO DLA PIELĘGNIAREK

l. Cel kształcenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pielęgniarkę specjalistycznych kwalifikacji w dziedzinie pielęgniarstwa zachowawczego i uzyskanie tytułu specjalisty.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1 110 godzin dydaktycznych.

2. Łączna liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Łączna liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 780 godzin, w tym: część teoretyczna 430 godzin, część praktyczna 350 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Ocenić stan biologiczny i sytuację psychospołeczną pacjenta leczonego zachowawczo, wykorzystując wszystkie możliwe źródła informacji.

2. Wykonać badanie fizykalne i ocenić stan pacjenta.

3. Rozpoznać stany zagrożenia życia i niezwłocznie podjąć działania ratownicze.

4. Określić priorytety w odniesieniu do pacjenta i grupy pacjentów leczonych zachowawczo.

5. Zaplanować krótko- i długofalową opiekę nad pacjentem.

6. Zrealizować i ocenić działania pielęgniarskie.

7. Dobierać metody postępowania pielęgniarskiego do indywidualnych potrzeb i stanu pacjenta.

8. Modyfikować działania pielęgniarskie stosownie do zmieniającego się stanu pacjenta.

9. Dobrać model organizacyjny i teoretyczny opieki pielęgniarskiej do sytuacji pacjenta.

10. Wspierać pacjenta i jego rodzinę w chorobie i niepełnosprawności.

11. Prowadzić rehabilitację przyłóżkową oraz uczestniczyć w rehabilitacji realizowanej przez zespół interdyscyplinarny.

12. Dobrać i stosować właściwe techniki kontaktu terapeutycznego z pacjentem.

13. Opracowywać i wdrażać standardy pielęgniarskie.

14. Przygotować chorego do samoopieki i samopielęgnacji, a rodzinę do sprawowania opieki nieprofesjonalnej.

15. Ocenić deficyt w zakresie samoopieki.

16. Ocenić jakość opieki pielęgniarskiej.

17. Monitorować jakość świadczonej opieki pielęgniarskiej.

18. Współuczestniczyć w tworzeniu lokalnych programów profilaktycznych w ochronie zdrowia;

19. Świadczyć specjalistyczną opiekę pielęgniarską zgodną ze standardami przyjętymi w pielęgniarstwie zachowawczym.

20. Kierować własnym rozwojem zawodowym.

21. Uczestniczyć w kształceniu i doskonaleniu pielęgniarek.

IV. Plan nauczania

V. Program nauczania

MODUŁ l. PODSTAWY PIELĘGNIARSTWA ZACHOWAWCZEGO

1. Cel modułu

Zapoznanie z założeniami pielęgniarstwa zachowawczego.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić cele i zadania pielęgniarstwa zachowawczego;

2) przedstawić historię rozwoju pielęgniarstwa zachowawczego w kraju i na świecie;

3) omówić teorie pielęgnowania wykorzystywane w pielęgniarstwie zachowawczym;

4) opracować standardy opieki pielęgniarskiej w chorobach wewnętrznych;

5) scharakteryzować organizację opieki nad pacjentami ze schorzeniami internistycznymi w Polsce;

6) omówić potrzeby biopsychospołeczne pacjentów hospitalizowanych;

7) omówić znaczenie i rolę pielęgniarki w promocji zdrowia u chorych leczonych zachowawczo;

8) ocenić jakość życia przewlekle chorego i zapotrzebowanie na profesjonalną pomoc pielęgniarki;

9) realizować profesjonalną opiekę nad przewlekle chorym;

10) przygotować chorego do samoopieki i samopielęgnacji;

11) nauczyć chorego, z ograniczoną sprawnością, samoobsługi w czynnościach codziennych;

12) nauczyć chorego obsługi urządzeń i sprzętu rehabilitacyjnego;

13) zapobiegać zaostrzeniu się objawów poprzez eliminację czynników wyzwalających nawrót choroby;

14) podejmować działania zapobiegające powikłaniom ze strony poszczególnych układów i narządów;

15) zapewnić warunki i zachęcać chorego do podejmowania różnych form aktywności życiowej;

16) edukować rodzinę lub opiekunów w zakresie sprawowania opieki nad pacjentem przewlekle chorym.

3. Treści nauczania:

1) filozofia pielęgniarstwa zachowawczego;

2) rozwój pielęgniarstwa zachowawczego;

3) teorie pielęgnowania a pielęgniarstwo zachowawcze;

4) standardy w pielęgniarstwie zachowawczym;

5) organizacja opieki nad pacjentami leczonymi zachowawczo;

6) potrzeby biopsychospołeczne pacjentów hospitalizowanych – rola pielęgniarki w zaspokajaniu potrzeb;

7) promocja zdrowia u chorych leczonych zachowawczo;

8) pielęgnowanie pacjenta przewlekle chorego:

a) pacjent przewlekle chory,

b) problemy zdrowotne, psychologiczne i społeczne pacjenta przewlekle chorego,

c) zapobieganie powikłaniom ze strony poszczególnych układów i narządów wynikających z długotrwałego unieruchomienia,

d) rehabilitacja osób przewlekle chorych – metody i kierunki wsparcia fizycznego,

e) przygotowanie pacjentów do readaptacji w warunkach domowych, nauka samoopieki i samo-pielęgnacji,

f) edukacja rodziny, opiekunów w zakresie sprawowania opieki nad pacjentem przewlekle chorym.

MODUŁ II. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W SCHORZENIACH UKŁADU KRĄŻENIA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania specjalistycznej opieki opartej o nowe modele pielęgnowania pacjentów z wybranymi chorobami układu krążenia oraz prowadzenia czynnego poradnictwa w zakresie profilaktyki.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) określić czynniki ryzyka i sposoby ich eliminacji dla chorego z wybraną chorobą układu krążenia;

2) dobierać i realizować najkorzystniejszy dla pacjenta sposób przygotowania do badań diagnostycznych;

3) scharakteryzować specyfikę pracy na oddziale intensywnej opieki kardiologicznej;

4) obsługiwać aparaturę medyczną w oddziale intensywnej opieki kardiologicznej;

5) realizować proces pielęgnowania pacjenta z chorobą układu krążenia;

6) dokumentować realizowane działania pielęgniarskie;

7) dostosować metody postępowania pielęgniarskiego do stanu pacjenta;

8) przygotować pacjenta do samoopieki i samopielęgnacji;

9) rozpoznawać stany zagrożenia życia w przebiegu chorób układu krążenia;

10) udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia;

11) interpretować zapis kardiomonitora przedstawiający: zawał mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, migotanie przedsionków oraz komór, skurcze dodatkowe;

12) prowadzić tlenoterapię;

13) współuczestniczyć w różnych metodach terapii pacjentów na oddziale intensywnej opieki kardiologicznej (farmakoterapia, elektroterapia, leczenie spoczynkowe, leczenie dietetyczne, psychoterapia);

14) prowadzić rehabilitację przyłóżkową oraz brać czynny udział w innych formach i metodach rehabilitacji;

15) prowadzić intensywny nadzór nad chorymi kardiologicznie;

16) opracowywać i wdrażać programy prozdrowotne w zakresie profilaktyki chorób układu krążenia;

17) uzasadniać konieczność stosowania leczenia dietetycznego;

18) zaplanować i realizować edukację zdrowotną dla pacjenta i jego rodziny;

19) rozpoznawać i zapobiegać powikłaniom chorób układu krążenia;

20) współuczestniczyć w wykonywaniu niektórych badań i zabiegów kardiologicznych.

3. Treści nauczania:

1) czynniki ryzyka u pacjentów z chorobami układu krążenia;

2) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjno-opiekuńczych u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca:

a) modyfikowanie planu opieki i jego realizacji w zależności od stanu klinicznego pacjenta, okresu choroby, wieku chorego i zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską,

b) wdrażanie działań edukacyjnych w stosunku do chorego i jego rodziny,

c) przygotowanie chorego do samoopieki i samopielęgnacji,

d) prowadzenie działań rehabilitacyjnych w stosunku do chorych;

3) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, opiekuńczych i emocjonalnych u chorych z zawałem mięśnia sercowego, z uwzględnieniem rodzaju zawału, stanu zdrowia pacjenta, zapotrzebowania na opiekę:

a) modyfikowanie planu opieki i jego realizacji w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych,

b) realizacja działań zmierzających do ograniczenia występowania powikłań – rola i zadania pielęgniarki, rehabilitacja ruchowa pacjenta,

c) wskazówki dietetyczne i pielęgnacyjne dla chorego i jego rodziny,

d) działania edukacyjne pielęgniarki w stosunku do chorego i jego rodziny przygotowujące pacjenta do samoopieki i samopielęgnacji;

4) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, opiekuńczych, emocjonalnych chorych z chorobą nadciśnieniową:

a) modyfikowanie planu i realizacji opieki nad chorym z chorobą nadciśnieniową z uwzględnieniem postaci klinicznej schorzenia, okresu choroby, objawów klinicznych, ogólnego stanu pacjenta i indywidualnego zapotrzebowania na opiekę,

b) działanie edukacyjne pielęgniarki w stosunku do chorego i jego rodziny przygotowujące go do samoopieki i samopielęgnacji,

c) zadania i rola pielęgniarki w rehabilitacji chorych z chorobą nadciśnieniową,

d) wdrażanie programów prozdrowotnych ograniczających występowanie i skutki choroby nadciśnieniowej;

5) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, opiekuńczych, emocjonalnych i egzystencjonalnych u chorych z miażdżycą:

a) modyfikowanie planu i realizacji opieki nad chorymi z miażdżycą z uwzględnieniem postaci klinicznej schorzenia, stanu pacjenta i indywidualnego zapotrzebowania na opiekę, profilaktyka choroby miażdżycowej – rola i zadania pielęgniarki,

b) realizacja zadań z zakresu rehabilitacji ruchowej pacjentów z miażdżycą,

c) wskazówki dietetyczne i pielęgnacyjne dla chorego i jego rodziny;

6) pielęgnowanie pacjenta z chorobami zapalnymi mięśnia sercowego:

a) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, emocjonalnych u chorych w zależności od rodzaju schorzenia, ogólnej kondycji pacjenta, wieku i potrzeb,

b) udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych,

c) udzielanie wskazówek pielęgnacyjnych i dietetycznych,

d) udział pielęgniarki w rehabilitacji chorych, przygotowanie do samoopieki;

7) pielęgnowanie pacjentów z niewydolnością krążenia:

a) rodzaje oraz przyczyny niewydolności krążenia i niewydolności serca,

b) mechanizm powstawania, objawy, leczenie i postacie kliniczne ostrych niewydolności serca, rola pielęgniarki w wykonywanych badaniach diagnostycznych,

c) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych w zależności od rodzaju niewydolności krążenia, stanu zdrowia i potrzeb pacjenta,

d) udział pielęgniarki w rehabilitacji chorych z niewydolnością krążenia, wskazówki dietetyczne, pielęgnacyjne i profilaktyczne dla chorych z niewydolnością krążenia,

e) przygotowanie chorych i ich rodzin do samoopieki;

8) pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami rytmu serca:

a) istota i podział zaburzeń rytmu serca, etiologia, patogeneza i obraz kliniczny zaburzeń z uwzględnieniem zaburzeń w powstawaniu bodźców i zaburzeń przewodnictwa,

b) metody leczenia, zapobieganie powikłaniom, wskazania do stałej elektrostymulacji,

c) rozpoznawanie stanów zagrożenia życia, udzielanie pierwszej pomocy,

d) rola i zadania pielęgniarki w opiece nad chorymi przygotowywanymi do kardiowersji, defibrylacji, sztucznej stymulacji serca, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych i emocjonalnych u chorych z zaburzeniami rytmu serca,

e) rola i udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych,

f) pielęgnowanie pacjentów przygotowywanych do wszczepienia stymulatora,

g) udział pielęgniarki w rehabilitacji pacjentów,

h) wskazania dietetyczne i pielęgnacyjne, przygotowanie chorych do samoopieki;

9) pielęgnowanie pacjentów z wadami serca:

a) etiologia, patogeneza, obraz kliniczny, powikłania i podział wad serca, rola i udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych,

b) rodzaje stosowanego leczenia, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów u chorych przygotowywanych do leczenia operacyjnego,

c) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów u chorych leczonych metodami zachowawczymi,

d) wskazówki dietetyczne, profilaktyczne, rehabilitacyjne i pielęgnacyjne dla chorych,

e) przygotowanie chorego do samopielęgnacji;

10) programy promujące zdrowie i profilaktykę chorób układu krążenia – rola pielęgniarki.

MODUŁ III. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W SCHORZENIACH UKŁADU ODDECHOWEGO

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania samodzielnej opieki nad chorym w wybranych schorzeniach układu oddechowego.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) przygotować pacjenta do specjalistycznych badań diagnostycznych (spirometria, bronchoskopia, punkcja opłucnej, badania radiologiczne, mediastinoskopia, pobieranie materiału do badań);

2) rozpoznać stany zagrożenia życia w przebiegu chorób układu oddechowego;

3) udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia;

4) realizować proces pielęgnowania pacjentów w schorzeniach układu oddechowego;

5) udzielić choremu wskazówek dietetycznych, pielęgnacyjnych, w zależności od rodzaju schorzenia i stanu zdrowia;

6) prowadzić zabiegi fizykoterapeutyczne w schorzeniach układu oddechowego;

7) prowadzić edukację chorego w kierunku samoopieki i samopielęgnacji;

8) przygotować rodzinę do opieki nad chorym;

9) współuczestniczyć w fizjoterapii pacjentów ze schorzeniami układu oddechowego;

10) wspierać chorego i rodzinę w przypadku choroby przewlekłej lub o niepomyślnym rokowaniu.

3. Treści nauczania:

1) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych u chorych ze schorzeniami układu oddechowego w zależności od jednostki chorobowej, stanu klinicznego, wieku i sprawności pacjenta, zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską;

2) rola i zadania edukacyjne pielęgniarki w stosunku do chorych ze schorzeniami układu oddechowego:

a) profilaktyka chorób układu oddechowego,

b) wskazówki dietetyczne,

c) działania edukacyjne przygotowujące chorego i jego rodzinę do samoopieki i samopielęgnacji; działania rehabilitacyjne w stosunku do chorych ze schorzeniami układu oddechowego,

d) wdrażanie programów prozdrowotnych ograniczających występowanie chorób układu oddechowego,

e) rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych u chorych z przewlekłymi postaciami chorób układu oddechowego;

3) pielęgnowanie pacjenta z astmą:

a) modyfikacja opieki nad chorym z uwzględnieniem stanu zdrowia pacjenta, okresu choroby i zapotrzebowania na opiekę,

b) wdrażanie działań edukacyjnych w stosunku do chorego i jego rodziny przygotowujących do samoopieki i samopielęgnacji,

c) wskazówki dietetyczne i pielęgnacyjne dla chorego i jego rodziny, profilaktyka schorzeń o podłożu astmatycznym,

d) realizacja zadań opiekuńczych oraz pielęgnacyjnych w stosunku do przewlekle chorych;

4) pielęgnowanie pacjenta z chorobami nowotworowymi oskrzeli i płuc:

a) wczesna diagnostyka, objawy, postacie kliniczne, udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych,

b) udział pielęgniarki w leczeniu chirurgicznym, chemioterapii, radioterapii,

c) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, wsparcie emocjonalne chorych, łagodzenie bólu,

d) modyfikowanie planu opieki w zależności od stanu pacjenta, przygotowanie do samoopieki, problemy pielęgnacyjne i ich rozwiązywanie, modyfikowanie planu opieki w zależności od fazy choroby nowotworowej, zastosowanego leczenia, indywidualnych potrzeb pacjenta,

e) realizacja zadań opiekuńczych w ramach opieki paliatywnej,

f) wsparcie emocjonalne chorego w stanie terminalnym i jego rodziny.

MODUŁ IV. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W SCHORZENIACH UKŁADU POKARMOWEGO

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania profesjonalnej opieki nad chorymi z zaburzeniami gastroenterologicznymi.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować etiopatogenezę schorzeń przewodu pokarmowego;

2) przedstawić zmiany w funkcjonowaniu chorego narządu;

3) przeanalizować mechanizm powstawania schorzeń psychosomatycznych w obrębie przewodu pokarmowego;

4) określić stopień ryzyka zakażenia dla rodzin pacjentów z chorobą zakaźną i pasożytniczą w obrębie przewodu pokarmowego;

5) edukować rodzinę pacjenta z chorobą zakaźną przewodu pokarmowego w eliminowaniu przenoszenia zakażenia;

6) formułować diagnozę pielęgniarską w oparciu o dostępne źródła informacji o pacjencie;

7) rozpoznawać i rozwiązywać problemy pielęgnacyjne pacjentów ze schorzeniami przewodu pokarmowego;

8) wyjaśnić pacjentom przebieg badania oraz postępowanie przed i po badaniu diagnostycznym;

9) przekazać wskazówki dietetyczne dla pacjentów, uwzględniając okres choroby;

10) opracować standard opieki nad pacjentami ze schorzeniami przewodu pokarmowego;

11) udzielić wsparcia pacjentom ze schorzeniami o niepomyślnym rokowaniu;

12) przygotować pacjentów ze schorzeniami przewodu pokarmowego do samoopieki i samopielęgnacji;

13) prowadzić czynną profilaktykę chorób przewodu pokarmowego.

3. Treści nauczania:

1) pielęgnowanie pacjenta ze schorzeniami jamy ustnej i gardła, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych u chorych z wrzodziejącym zapaleniem jamy ustnej, ze stanami zapalnymi gardła, wskazówki pielęgnacyjne dla chorego ze schorzeniami o przebiegu ostrym, przewlekłym;

2) pielęgnowanie pacjentów ze schorzeniami przełyku, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych u chorych:

a) z wrzodem trawiennym przełyku, z rozstrzeniem przełyku, z kurczem wpustu,

b) modyfikowanie planu opieki w zależności od stanu klinicznego pacjenta, sprawności i zapotrzebowania na opiekę,

c) wskazówki dietetyczne i pielęgnacyjne dla chorego i jego rodziny,

d) przygotowanie chorego do samoopieki i samopielęgnacji;

3) specyfika pielęgnacji chorych z chorobą wrzodową:

a) przygotowanie pacjenta do badań, opieka w trakcie i po badaniu,

b) wskazówki pielęgnacyjne i dietetyczne dla chorego i jego rodziny, z uwzględnieniem stanu ostrego i przewlekłego choroby,

c) zapobieganie powikłaniom choroby wrzodowej, profilaktyka choroby wrzodowej;

4) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych i terapeutycznych z uwzględnieniem obrazu klinicznego, stanu pacjenta i zapotrzebowania na opiekę u chorych:

a) ze stanem zapalnym pęcherza żółciowego, z dyskinezą dróg żółciowych,

b) modyfikowanie działań pielęgnacyjnych w zależności od stanu chorego i przebiegu schorzenia, udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych,

c) profilaktyka schorzeń pęcherzyka żółciowego,

d) wskazówki pielęgnacyjne oraz dietetyczne dla chorego i jego rodziny, uwzględniające stan pacjenta i okres choroby,

e) działania edukacyjne w stosunku do chorego i jego rodziny przygotowujące do samopielęgnacji;

5) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych z uwzględnieniem obrazu klinicznego, stanu chorego i zapotrzebowania na opiekę u chorych:

a) z zakaźnym zapaleniem wątroby, z przewlekłym zapaleniem wątroby,

b) modyfikowanie działania pielęgnacyjnego, udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych,

c) działania edukacyjne w stosunku do chorego i jego rodziny przygotowujące do samopielęgnacji;

6) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych u chorych:

a) ze stanem zapalnym jelit, z niedrożnością jelit,

b) z chorobą Leśniowskiego-Crohna, wskazówki pielęgnacyjne i dietetyczne dla chorego, z uwzględnieniem okresu i przebiegu choroby,

c) profilaktyka schorzeń jelita cienkiego,

d) działanie edukacyjne przygotowujące chorego do samoopieki i samopielęgnacji,

e) modyfikacja działań pielęgniarskich w zależności od stanu pacjenta, jego wieku i zapotrzebowania na opiekę;

7) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych u chorych:

a) z zespołem jelita drażliwego, z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego,

b) z rakiem jelita grubego, z polipami jelita grubego,

c) modyfikacja działań pielęgniarskich w zależności od stanu pacjenta, wieku, zapotrzebowania na opiekę i okresu choroby.

d) wskazówki pielęgnacyjne i dietetyczne dla chorego ze schorzeniem jelita grubego,

e) działanie edukacyjno-zdrowotne w stosunku do chorego i jego rodziny;

8) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjno-opiekuńczych u chorych zakażonych:

a) lamblią jelitową, tasiemcem, włośniem krętym, owsikiem ludzkim, glistą ludzką,

b) modyfikacja planu i realizacji opieki w zależności od stanu zdrowia pacjenta, zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską, sprawności i wieku chorego,

c) działania edukacyjne w stosunku do chorych i ich rodzin przygotowujące ich do samoopieki,

d) profilaktyka chorób pasożytniczych – rola i zadania pielęgniarki,

e) wskazówki pielęgnacyjne i dietetyczne dla chorych ze schorzeniami pasożytniczymi;

9) standardy opieki nad chorymi ze schorzeniami przewodu pokarmowego;

10) psychoterapia podtrzymująca u pacjentów z chorobą przewodu pokarmowego;

11) styl życia ułatwiający funkcjonowanie pacjentom ze schorzeniami przewodu pokarmowego i zapobiegający powikłaniom.

MODUŁ V. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W SCHORZENIACH UKŁADU MOCZOWEGO

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania profesjonalnej opieki nad pacjentami z chorobami układu moczowego leczonymi zachowawczo.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wyjaśnić fizjologię i patofizjologię układu moczowego;

2) scharakteryzować schorzenia w obrębie nerek i dróg moczowych;

3) omówić specyfikę leczenia pacjentów ze schorzeniami układu moczowego;

4) współuczestniczyć w farmakoterapii chorób układu moczowego;

5) przygotować pacjentów do badań diagnostycznych;

6) rozpoznawać i rozwiązywać problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobami układu moczowego;

7) prowadzić edukację dotyczącą samoopieki, a w szczególności odżywiania i aktywności ruchowej;

8) sformułować diagnozę pielęgniarską i opracować plan opieki;

9) modyfikować plan opieki w zależności od stanu pacjenta;

10) współpracować z zespołem terapeutycznym;

11) ocenić gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu i zapobiegać jej zaburzeniom;

12) wymienić problemy specyficzne dla pacjentów z przewlekłymi schorzeniami nerek i wspierać w adaptowaniu się do życia z chorobą;

13) udzielić wskazówek dietetycznych, pielęgnacyjnych choremu i jego rodzinie;

14) prowadzić profilaktykę chorób układu moczowego.

3. Treści nauczania:

1) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjno-opiekuńczych u chorych z zespołem nerczycowym:

a) wskazówki pielęgnacyjne i dietetyczne dla chorego,

b) edukacja pacjenta w kierunku samoopieki i samopielęgnacji,

c) realizacja zadań zmierzających do usprawnienia pacjenta,

d) modyfikowanie planu opieki i jego realizacji w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, obrazu klinicznego i okresu choroby;

2) opieka pielęgniarska nad chorym z niewydolnością nerek w zależności od potrzeb pacjenta, obrazu klinicznego i okresu choroby:

a) edukacja pacjenta i jego rodziny przygotowująca do samoopieki i samopielęgnacji,

b) wskazówki dietetyczne i pielęgnacyjne dla chorego,

c) rozwiązywanie problemów emocjonalnych pojawiających się u chorych z niewydolnością nerek,

d) wsparcie dla chorego i jego rodziny w fazie ostrej i przewlekłej niewydolności nerek,

e) rehabilitacja usprawniająca chorych;

3) pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej;

4) pielęgnowanie pacjentów ze schorzeniami nowotworowymi układu moczowego i nerek:

a) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych u chorych z chorobami nowotworowymi z uwzględnieniem ogólnego stanu zdrowia pacjenta, zastosowanego leczenia i okresu choroby,

b) działania zmierzające do ograniczenia lub wyeliminowania bólu i cierpienia,

c) rozwiązywanie problemów emocjonalnych u chorych z chorobami nowotworowymi,

d) opieka paliatywna,

e) edukacja chorego i jego rodziny przygotowująca go do samoopieki i samopielęgnacji.

MODUŁ VI. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W SCHORZENIACH UKŁADU DOKREWNEGO l PRZEMIANY MATERII

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania kompleksowej opieki nad chorym ze schorzeniami układu dokrewnego i przemiany materii.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić etiologię chorób układu dokrewnego i przemiany materii oraz różnicować objawy;

2) rozpoznać i rozwiązać problemy pielęgnacyjne chorych;

3) sporządzić i zrealizować plan opieki;

4) modyfikować działania pielęgniarskie w zależności od stanu zdrowia pacjenta i jego potrzeb;

5) określić formy i metody współpracy z pacjentem oraz jego rodziną;

6) przygotować pacjenta do badań diagnostycznych, sprawować opiekę w trakcie i po badaniu;

7) zaplanować i zapewnić optymalną opiekę pielęgniarską;

8) zaplanować i zrealizować działania edukacyjne przygotowujące chorego do samoopieki;

9) wspierać pacjentów w adaptacji do zmian wynikających z procesu chorobowego.

3. Treści nauczania:

1) pielęgnowanie pacjenta z cukrzycą:

a) udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych, działanie edukacyjne przygotowujące chorego do samokontroli,

b) interpretacja wyników badań – kompetencje pielęgniarek w podejmowaniu działań interwencyjnych, udział pielęgniarki w leczeniu – insulinoterapia, leki doustne, leczenie dietetyczne,

c) rozpoznawanie i zapobieganie stanom zagrożenia życia, zapobieganie powikłaniom w cukrzycy II typu,

d) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjno-opiekuńczych,

e) działania edukacyjne zmierzające do samoopieki, samopielęgnacji,

f) rola pielęgniarki w realizacji zadań dydaktyczno-wychowawczych u chorego na cukrzycę, modyfikowanie diety cukrzycowej;

2) pielęgnowanie pacjenta w schorzeniach tarczycy i przytarczyc:

a) modyfikacja planu opieki i jego realizacji u chorych z nadczynnością i niedoczynnością tarczycy z uwzględnieniem jednostki klinicznej, obrazu klinicznego, indywidualnych potrzeb chorego i okresu trwania choroby,

b) edukacja chorego i jego rodziny przygotowująca go do samoopieki oraz samopielęgnacji,

c) rozwiązywanie problemów emocjonalnych i pielęgnacyjnych u chorych z nadczynnością i niedoczynnością tarczycy, wdrażanie zachowań prozdrowotnych,

d) modyfikacja diety do potrzeb pacjenta i zaleceń lekarskich, modyfikacja planu i realizacji opieki u chorych z niedoczynnością i nadczynnością przytarczyc z uwzględnieniem jednostki klinicznej, obrazu klinicznego, indywidualnych potrzeb chorego i okresu trwania choroby,

e) rola i udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych,

f) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów emocjonalnych oraz pielęgnacyjnych u chorych z chorobami przytarczyc,

g) edukacja chorego i jego rodziny w kierunku modyfikacji diety w zależności od potrzeb chorego i zaleceń lekarza;

3) pielęgnowanie pacjentów w schorzeniach układu przysadkowo-podwzgórzowego:

a) etiologia, patogeneza, objawy akromegalii i moczówki prostej,

b) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych u chorych z akromegalią i moczówką prostą, przygotowanie pacjenta do samoopieki;

4) pielęgnowanie pacjenta w schorzeniach nadnerczy:

a) etiologia, patogeneza, objawy nadczynności kory nadnerczy, zespół Cushinga, zespół Conna, przygotowanie chorego do badań diagnostycznych, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych,

b) etiologia i patogeneza niedoczynności kory nadnerczy, choroba Addisona, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, przygotowanie chorego do samoopieki,

c) etiologia, patogeneza chorób rdzenia nadnerczy, guz chromochłonny, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, przygotowanie chorego do samoopieki;

5) pielęgnowanie pacjentów z otyłością:

a) rodzaje otyłości, wpływ otyłości na funkcjonowanie organizmu,

b) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych,

c) wdrożenie programów prozdrowotnych, profilaktyka otyłości – rola i zadania pielęgniarki, wskazówki dietetyczne i pielęgnacyjne dla chorego i jego rodziny.

MODUŁ VII. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W SCHORZENIACH UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania profesjonalnej opieki nad pacjentem z chorobami układu krwiotwórczego.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić etiologię i patogenezę poszczególnych jednostek chorobowych układu krwiotwórczego;

2) różnicować objawy chorób układu krwiotwórczego;

3) gromadzić, analizować i segregować informacje o pacjencie;

4) określić zapotrzebowanie na opiekę pielęgniarską pacjenta z chorobą układu krwiotwórczego;

5) przygotować chorego do specjalistycznych badań diagnostycznych;

6) rozpoznać i rozwiązywać problemy pielęgnacyjne;

7) zaplanować opiekę krótko- i długoterminową;

8) prowadzić edukację zdrowotną wśród chorych oraz ich rodzin;

9) wspierać chorego i jego rodzinę w przypadku choroby o niepomyślnym rokowaniu.

3. Treści nauczania:

1) fizjologia i patofizjologia układu krwiotwórczego;

2) rodzaje niedokrwistości, z niedoboru żelaza, Addisona-Biermera, pokrwotoczna, hemolityczna, aplastyczna;

3) czerwienica;

4) agranulocytoza;

5) ostra i przewlekła białaczka szpikowa;

6) patogeneza, przebieg kliniczny i leczenie wybranych schorzeń układu krwiotwórczego;

7) przeszczepienie szpiku kostnego, wskazania, zasady, cel, powikłania, przygotowanie pacjenta do przeszczepu, opieka po zabiegu;

8) rodzaje, patogeneza, przebieg kliniczny i leczenie skaz krwotocznych – specyfika pielęgnacji pacjenta ze skazą krwotoczną;

9) badania diagnostyczne w hematologii;

10) udział w diagnozowaniu i leczeniu;

11) stosowanie krwi i preparatów krwiopochodnych, rodzaje preparatów, zasady przetaczania krwi, powikłania poprzetoczeniowe, postępowanie w przypadku powikłań;

12) chemioterapia – wytyczne i zasady;

13) profilaktyka chorób układu krwiotwórczego;

14) pielęgnowanie chorych ze schorzeniami hematologicznymi, rozpoznawanie problemów biologicznych, psychospołecznych, planowanie działania, rozwiązywanie problemów zdrowotnych chorego, ocena skuteczności podjętych działań;

15) standardy opieki w chorobach układu krwiotwórczego;

16) dieta pacjentów ze schorzeniami układu krwiotwórczego – rola edukacyjna pielęgniarki;

17) organizowanie grup wsparcia dla chorego i jego rodziny.

MODUŁ VIII. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W SCHORZENIACH TKANKI ŁĄCZNEJ

1. Cel modułu

Przygotowanie do sprawowania specjalistycznej opieki pielęgniarskiej nad pacjentami z wybranymi schorzeniami tkanki łącznej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować etiologię, patogenezę wybranych chorób tkanki łącznej;

2) różnicować objawy chorób tkanki łącznej;

3) wymienić czynniki sprzyjające występowaniu schorzeń tkanki łącznej;

4) przygotować chorego do badań diagnostycznych;

5) rozpoznawać i rozwiązywać problemy pielęgnacyjne pacjentów;

6) dobierać metody postępowania pielęgnacyjnego do stanu pacjenta i indywidualnych potrzeb;

7) przygotować chorego do samoopieki i samopielęgnacji;

8) udzielić wskazówek dietetycznych;

9) zaplanować i zrealizować edukację zdrowotną;

10) wspierać pacjentów w adaptacji do niepełnosprawności.

3. Treści nauczania:

1) etiopatogeneza, przebieg kliniczny, leczenie oraz powikłania w wybranych schorzeniach tkanki łącznej: toczeń układowy, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, dna moczanowa;

2) diagnostyka chorób tkanki łącznej;

3) udział pielęgniarki w diagnozowaniu, leczeniu i rehabilitacji;

4) pielęgnowanie chorych w schorzeniach tkanki łącznej jako cykl działania zorganizowanego;

5) rehabilitacja ruchowa w schorzeniach reumatoidalnych;

6) przygotowanie pacjenta i jego rodziny do funkcjonowania w domu;

7) profilaktyka chorób tkanki łącznej.

MODUŁ IX. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W SCHORZENIACH ALERGICZNYCH

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do rozpoznawania i rozwiązywania problemów pielęgnacyjnych występujących u chorych ze schorzeniami alergicznymi.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) przedstawić podstawowe zagadnienia z dziedziny immunologii;

2) scharakteryzować etiologię, patogenezę oraz objawy wybranych chorób alergicznych;

3) omówić kierunki postępowania terapeutycznego w określonych chorobach alergicznych;

4) prowadzić profilaktykę schorzeń alergicznych;

5) rozpoznać i rozwiązać problemy pielęgnacyjne związane z chorobami alergicznymi;

6) zaplanować opiekę nad pacjentem ze schorzeniem alergicznym;

7) udzielić pacjentowi pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia;

8) udzielić choremu i jego rodzinie wskazówek pielęgnacyjnych i dietetycznych;

9) prowadzić edukację chorego w zakresie samoopieki i samopielęgnacji.

3. Treści nauczania:

1) patogeneza, przebieg kliniczny, powikłania oraz leczenie chorób alergicznych, dychawica oskrzelowa, alergia na leki, wstrząs anafilaktyczny, choroba posurowicza, obrzęk naczynioruchowy Quinckego;

2) pielęgnowanie pacjenta z dychawica oskrzelową, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, rola i zadania pielęgniarki w stanie zaostrzenia choroby, udzielanie wskazówek dietetycznych i pielęgnacyjnych, przygotowanie pacjenta i jego rodziny do samoopieki;

3) pielęgnowanie pacjenta z alergią na leki, rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, udzielanie wskazówek dietetycznych i pielęgnacyjnych, przygotowanie pacjenta i jego rodziny do samoopieki, profilaktyka alergii;

4) pielęgnowanie we wstrząsie anafilaktycznym;

5) pielęgnowanie pacjentów z chorobą posurowiczą – rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjno-opiekuńczych;

6) pielęgnowanie pacjentów z obrzękiem naczynioruchowym – postępowanie pielęgniarskie w stanie zagrożenia życia;

7) dieta pacjentów ze schorzeniami alergicznymi – rola edukacyjna pielęgniarki;

8) poradnictwo w zakresie przygotowania pacjenta, jego rodziny i środowiska do samoopieki i samopielęgnacji.

MODUŁ X. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W WYBRANYCH SCHORZENIACH SKÓRNO-WENEROLOGICZNYCH

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do realizacji działań pielęgnacyjnych i zadań zmierzających do osiągnięcia jak najwyższej jakości pielęgnowania w wybranych schorzeniach skórno-wenerologicznych.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) określić czynniki etiologiczne w wybranych schorzeniach skóry;

2) pobrać materiał do badań;

3) prowadzić poradnictwo w zakresie samopielęgnowania w poszczególnych jednostkach chorobowych skóry;

4) scharakteryzować wybrane schorzenia weneryczne;

5) zinterpretować wyniki badań serologicznych i bakteriologicznych wchodzących w zakres diagnozowania chorób skórno-wenerologicznych;

6) zapobiegać zakaźnym chorobom skórno-wenerologicznym;

7) prowadzić edukację zdrowotną dotyczącą chorób wenerycznych, w szczególności w grupach o zwiększonym ryzyku zachorowania.

3. Treści nauczania:

1) pielęgnowanie chorych w schorzeniach skórno-wenerologicznych jako cykl działania zorganizowanego, diagnoza pielęgniarska, zaplanowanie działania, realizacja zadań, ocena skuteczności podjętych działań;

2) profilaktyka chorób skórno-wenerologicznych – rola i zadania pielęgniarki;

3) działania edukacyjno-zdrowotne w stosunku do chorych z chorobami skórno-wenerologicznymi;

4) wskazówki pielęgnacyjne dla chorego i jego rodziny.

MODUŁ XI. PIELĘGNOWANIE PACJENTA W WIEKU PODESZŁYM

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarek do profesjonalnego działania pielęgnacyjno-opiekuńczego i realizacji zadań zmierzających do osiągnięcia najwyższej jakości pielęgnowania osób w starszym wieku.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) zdefiniować pojęcia: profilaktyka gerontologiczna, geriatria, gerontologia;

2) określić mechanizmy starzenia;

3) omówić procesy inwolucji starczej;

4) scharakteryzować odrębności biologiczne organizmu człowieka w starszym wieku;

5) przedstawić zmiany w funkcjonowaniu sfery psychicznej i społecznej życia osób w starszym wieku;

6) omówić problemy psychospołeczne osób w starszym wieku;

7) dobierać metody postępowania pielęgniarskiego do indywidualnych potrzeb i stanu pacjenta;

8) ocenić możliwości człowieka w starszym wieku w zakresie samoopieki i samopielęgnacji;

9) przygotować pacjenta do samoopieki i samopielęgnacji, a rodzinę do opieki nad nim;

10) ocenić przygotowanie rodziny do opieki nad osobą w starszym wieku;

11) promować zdrowy styl życia w odniesieniu do osób w starszym wieku;

12) prowadzić edukację zdrowotną wśród osób w starszym wieku;

13) świadczyć opiekę pielęgniarską pacjentom w starszym wieku;

14) udzielić pacjentowi i jego rodzinie wsparcia emocjonalnego w czasie choroby i umierania.

3. Treści nauczania:

1) podstawowe pojęcia w gerontologii;

2) psychologiczne aspekty starzenia się;

3) socjologiczne następstwa starzenia się;

4) teoria zegara biologicznego;

5) rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych wynikających z procesu starzenia się układów i narządów, układ mięśniowo-szkieletowy, układ wydalniczy, gruczoły wydzielania wewnętrznego, układ pokarmowy, sercowo-naczyniowy, oddechowy, nerwowy, narządy płciowe, skóra;

6) postępowanie pielęgniarskie w wybranych schorzeniach w starszym wieku:

a) miażdżyca i jej następstwa,

b) choroby układu oddechowego,

c) choroby układu ruchu,

d) choroby przemiany materii,

e) choroby układu pokarmowego,

f) choroby układu nerwowego,

g) choroba Alzheimera – kliniczne i społeczne skutki choroby,

h) jaskra (etiologia, diagnostyka, objawy, leczenie zachowawcze i operacyjne),

i) zaćma starcza (objawy, leczenie zachowawcze i operacyjne),

j) organizacja i realizacja opieki pielęgniarskiej nad człowiekiem w wieku starszym w warunkach szpitalnych i domowych;

7) zasady farmakoterapii w geriatrii:

a) elementy farmakodynamiki i farmakokinetyki, ogólne zasady podawania leków,

b) omówienie grup leków najczęściej stosowanych w geriatrii,

c) działania uboczne niektórych leków,

d) najczęstsze błędy związane z przyjmowaniem leków;

8) edukacja zdrowotna w stosunku do chorych w starszym wieku;

9) prozdrowotny styl życia osób w starszym wieku;

10) zasady rehabilitacji osób w starszym wieku;

11) profilaktyka powikłań wynikających ze starszego wieku i współistniejących chorób przewlekłych;

12) organizacja opieki nad pacjentem w starszym wieku.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa zachowawczego lub w dziedzinie pokrewnej;

3) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny odpowiadającej dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają wykształcenie wyższe mające zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 6

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA GERIATRYCZNEGO DLA PIELĘGNIAREK

I. Cel kształcenia

Uzyskanie przez pielęgniarkę wysokich kwalifikacji w dziedzinie pielęgniarstwa geriatrycznego umożliwiających zapewnienie kompleksowej opieki geriatrycznej i uzyskanie tytułu specjalisty w tej dziedzinie.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1 030 godzin dydaktycznych.

2. Łączna liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Łączna liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 700 godzin, w tym: część teoretyczna 350 godzin, część praktyczna 350 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Określić sytuację demograficzną dotyczącą osób w podeszłym wieku.

2. Współpracować z instytucjami samorządowymi i organizacjami pozarządowymi sprawującymi opiekę nad ludźmi w wieku podeszłym.

3. Przygotować prognozę zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską dla osób w podeszłym wieku.

4. Organizować i zarządzać opieką pielęgniarską w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, na oddziale geriatrycznym i domu pomocy społecznej.

5. Zapewnić wysoką jakość opieki pielęgniarskiej.

6. Rozpoznać sytuację zdrowotną, psychologiczną i społeczną osób w podeszłym wieku.

7. Udzielać specjalistycznej pomocy w zakresie rozwiązywania złożonych problemów zdrowotnych i psychospołecznych.

8. Sprawować kompleksową opiekę nad człowiekiem w podeszłym wieku.

9. Świadczyć opiekę pielęgniarską nad pacjentem starszym w warunkach domowych i instytucjonalnych.

10. Współpracować z zespołem interdyscyplinarnym.

11. Współuczestniczyć w realizowaniu rehabilitacji pacjenta w wieku podeszłym.

12. Komunikować się z człowiekiem w wieku podeszłym i jego rodziną.

13. Wspierać chorego i jego rodzinę w sytuacjach trudnych.

14. Zaplanować działania edukacyjne ukierunkowane na samoopiekę i samopielęgnację.

15. Prowadzić edukację zdrowotną ludzi w podeszłym wieku i ich opiekunów.

16. Określić specyfikę opieki paliatywnej.

17. Zaplanować opiekę nad pacjentem w podeszłym wieku z chorobą nowotworową.

18. Szanować przekonania religijne i kulturowe pacjenta.

19. Prowadzić rozmowy z chorym w wieku podeszłym i jego rodziną o śmierci.

IV. Plan nauczania

V. Program nauczania

MODUŁ I. ORGANIZACJA OPIEKI GERIATRYCZNEJ W POLSCE l NA ŚWIECIE

1. Cel modułu

Realizacja treści modułu umożliwi pielęgniarkom poznanie instytucji świadczących usługi geriatryczne w Polsce, zapoznanie z przepisami prawnymi oraz poznanie systemu opieki geriatrycznej w innych krajach.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować system organizacji opieki geriatrycznej w Polsce i na świecie;

2) omówić założenia systemu opieki zdrowotnej nad ludźmi w podeszłym wieku;

3) scharakteryzować system pomocy społecznej;

4) informować pacjenta o organizacjach świadczących opiekę geriatryczną w Polsce;

5) przedstawić rodzaje i formy świadczeń społecznych;

6) udzielić porady i profesjonalnej pomocy osobie starszej i jej rodzinie w zakresie uzyskania niezbędnej pomocy instytucjonalnej i pozainstytucjonalnej w obszarze usług medycznych i świadczeń socjalnych;

7) współpracować z organizacjami świadczącymi pomoc społeczną;

8) wskazać przepisy prawne dotyczące osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych.

3. Treści nauczania:

1) organizacja systemów opieki geriatrycznej w Polsce i na świecie;

2) organizacja systemu ochrony zdrowia nad ludźmi w podeszłym wieku;

3) organizacja systemu pomocy społecznej w Polsce: struktura, cele, zadania;

4) formy opieki zdrowotnej i pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku;

5) zasady funkcjonowania i standardy usług domów pomocy społecznej, zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz ośrodków pomocy dziennej;

6) przepisy prawne dotyczące ludzi w podeszłym wieku.

MODUŁ II. PODSTAWY PIELĘGNIARSTWA GERIATRYCZNEGO

1. Cel modułu

Poznanie aktualnej sytuacji demograficznej osób w podeszłym wieku w Polsce i na świecie. Poznanie epidemiologicznych, społecznych i ekonomicznych uwarunkowań procesu starzenia się.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wykorzystać dostępne dane do analizy zdrowia wybranej populacji;

2) określić sytuację demograficzną Polski na tle świata;

3) scharakteryzować sytuację epidemiologiczną regionu na tle danych krajowych;

4) scharakteryzować sytuację społeczno-ekonomiczną wynikającą z procesu starzenia się społeczeństwa;

5) zbierać i opracowywać informacje;

6) scharakteryzować potrzeby zdrowotne osób w podeszłym wieku;

7) prognozować potrzeby zdrowotne ludzi w podeszłym wieku;

8) określać zapotrzebowanie na opiekę pielęgniarską w geriatrii;

9) przeprowadzić sondaż ukierunkowany na subiektywną ocenę zdrowia osób w podeszłym wieku.

3. Treści nauczania:

1) podstawowe pojęcia z zakresu epidemiologii i demografii;

2) struktura społeczeństwa według kryterium wieku (świat, Polska, województwo);

3) analiza wskaźników zdrowia i charakterystyka epidemiologiczna schorzeń wieku podeszłego w Polsce, województwie i środowisku lokalnym;

4) potrzeby zdrowotne ludzi w wieku podeszłym;

5) związki między sytuacją epidemiologiczną, społeczną, ekonomiczną a procesem starzenia się;

6) programowanie świadczeń naprawczych i profilaktycznych w odniesieniu do chorych w starszym wieku hospitalizowanych na podstawie wyników badań Zakładu Statystyki Medycznej Państwowego Zakładu Higieny;

7) wykorzystanie różnych źródeł i typów informacji do analizy i prognozy zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską w wybranym środowisku lokalnym, techniki zbierania danych;

8) planowanie zatrudnienia w opiece geriatrycznej.

MODUŁ III. FIZJOLOGIA PROCESU STARZENIA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do edukacji w zakresie łagodzenia skutków procesu starzenia się organizmu.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wyjaśnić, na czym polega proces starzenia się człowieka;

2) opisać związane z procesem starzenia się zmiany fizjologiczne występujące w poszczególnych układach i narządach;

3) rozpoznawać czynniki przyspieszające proces starzenia;

4) ocenić stan funkcjonowania poszczególnych układów;

5) wskazać normy badań czynnościowych dla człowieka starego;

6) określić dietę człowieka w podeszłym wieku;

7) wyjaśnić pojęcie rezerwy czynnościowej;

8) wymienić czynniki, które mogą zmniejszać rezerwę czynnościową;

9) przygotować instruktaż dla zdrowej osoby starszej na temat sposobów łagodzenia skutków starzenia się;

10) promować zdrowy styl życia;

11) edukować pacjenta w zakresie samoopieki i samopielęgnacji.

3. Treści nauczania:

1) proces starzenia się organizmu człowieka:

a) teorie starzenia,

b) czynniki przyspieszające proces starzenia,

c) czynniki spowalniające proces starzenia,

d) starzenie się pozytywne i niepozytywne;

2) zmiany fizjologiczne związane ze starzeniem się zachodzące w poszczególnych układach: krążenia, oddechowym, trawiennym, moczowo-płciowym, hormonalnym, kostno-stawowym i mięśniach, nerwowym;

3) objawy wynikające ze starzenia się poszczególnych układów i narządów;

4) zmiany w skórze człowieka starego:

a) cechy skóry starczej,

b) zmiany skórne,

c) włosy i paznokcie;

5) poziom percepcji zmysłowej w podeszłym wieku a reagowanie na bodźce;

6) normy czynnościowe poszczególnych układów;

7) potrzeby żywieniowe osób w podeszłym wieku:

a) zapotrzebowanie energetyczne,

b) zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze,

c) zasady prawidłowego odżywiania;

8) promocja zdrowia człowieka w wieku podeszłym:

a) poradnictwo dla osób starszych w zakresie zapobiegania utracie potencjału zdrowotnego,

b) rola pielęgniarki w edukacji osób starszych w zakresie samoopieki i samopielęgnacji,

c) edukacja w kierunku zapobiegania zmianom inwolucyjnym.

MODUŁ IV. PSYCHOSPOŁECZNE ASPEKTY STARZENIA SIĘ l STAROŚCI

1. Cel modułu

Poznanie specyfiki psychospołecznego funkcjonowania człowieka starego w zmieniającej się sytuacji społeczno-ekonomicznej. Uwrażliwienie na terapeutyczne znaczenie kontaktu pielęgniarki z człowiekiem w podeszłym wieku i jego rodziną.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować uwarunkowania społeczno-ekonomiczne wpływające na proces starzenia się;

2) scharakteryzować psychikę człowieka w podeszłym wieku;

3) przedstawić psychologiczne mechanizmy zachowań ludzi w podeszłym wieku;

4) rozpoznawać postawy społeczne wobec ludzi starych;

5) różnicować fizjologiczne cechy psychiki człowieka starego od zaburzeń psychicznych;

6) rozpoznać problemy człowieka starego uwarunkowane jego sytuacją psychospołeczną;

7) ocenić możliwości komunikacyjne chorego w starszym wieku;

8) dobierać optymalne metody komunikowania się z chorym;

9) posługiwać się pozawerbalnymi formami komunikowania się i wykorzystywać je adekwatnie do sytuacji;

10) ułatwiać osobom w podeszłym wieku komunikowanie się z otoczeniem;

11) dobierać i wykorzystywać urządzenia służące efektywnemu komunikowaniu;

12) scharakteryzować uwarunkowania wynikające z sytuacji rodzinnej wpływające na stan psychiczny człowieka w podeszłym wieku;

13) organizować podstawowe formy rehabilitacji pacjentów psychogeriatrycznych;

14) zaplanować działania ułatwiające akceptację procesu starzenia się;

15) zaproponować formy aktywizacji społecznej ludzi w podeszłym wieku;

16) wykorzystywać testy psychomotoryczne i funkcjonalne w pracy z pacjentem;

17) pomagać człowiekowi w podeszłym wieku w adaptowaniu się do nowej sytuacji.

3. Treści nauczania:

1) psychospołeczne mechanizmy starzenia się człowieka:

a) procesy poznawcze w podeszłym wieku,

b) teorie psychospołecznego starzenia się,

c) zmiany społeczno-ekonomiczne wpływające na proces starzenia się,

d) postawy społeczne wobec ludzi starych;

2) postawy ludzi w podeszłym wieku:

a) potrzeby psychiczne,

b) postawy wobec starości, choroby i śmierci innych osób,

c) hierarchia wartości;

3) problemy psychospołeczne osób w podeszłym wieku:

a) osamotnienie,

b) izolacja społeczna,

c) poczucie zagrożenia,

d) lęk przed zniedołężnieniem;

4) porozumiewanie się z człowiekiem starym:

a) zasady,

b) warunki,

c) trudności,

d) terapeutyczne znaczenie kontaktu;

5) pozycja człowieka starego w rodzinie i społeczeństwie:

a) struktura rodziny i pozycja człowieka starego,

b) sytuacje kryzysowe w procesie starzenia się,

c) aktywność osób starszych w środowisku miast i wsi;

6) psychoprofilaktyka starzenia się i starości:

a) testy psychomotoryczne i funkcjonalne,

b) patologia starzenia się: metody i formy zapobiegania,

c) aktywizacja ludzi starych – rola pielęgniarki;

7) człowiek w podeszłym wieku a sytuacje trudne:

a) pojęcie sytuacji trudnej,

b) hospitalizacja jako przykład sytuacji trudnej,

c) rodzaje i sposoby adaptacji człowieka starego.

MODUŁ V. PIELĘGNOWANIE W SCHORZENIACH WIEKU PODESZŁEGO

1. Cel modułu

Poznanie specyfiki schorzeń wieku podeszłego oraz wykorzystanie tej wiedzy do sprawowania kompleksowej opieki pielęgniarskiej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować specyfikę przebiegu chorób u osób w podeszłym wieku;

2) rozpoznawać zmiany zachodzące w psychice chorego pod wpływem choroby i przeciwdziałać im;

3) przeprowadzić wywiad z pacjentem w wieku podeszłym;

4) wykonać badanie fizykalne pacjenta w podeszłym wieku;

5) określić specyfikę pielęgnowania w chorobach podeszłego wieku;

6) ustalić indywidualny plan opieki pielęgniarskiej;

7) ustalić indywidualną dietę dla osoby starszej z uwzględnieniem schorzenia;

8) pełnić rolę koordynatora w wielodyscyplinarnym zespole opiekuńczo-terapeutycznym;

9) przygotować pacjenta w podeszłym wieku do samoopieki i samopielęgnacji;

10) prowadzić edukację zdrowotną pacjentów i ich opiekunów;

11) sprawować opiekę nad pacjentem w terminalnej fazie choroby;

12) zapewnić warunki godnej śmierci.

3. Treści nauczania:

1) choroby i przebieg leczenia osób w podeszłym wieku:

a) wielochorobowość, polipragmazja,

b) problemy w przebiegu leczenia,

c) problemy pielęgnacyjne osób chorych w podeszłym wieku,

d) deficyt samoopieki,

e) formy opieki (organizacja wsparcia dla rodziny opiekującej się osobą starszą, współpraca z rodziną, kompleksowość, wielodyscyplinarność i ciągłość opieki);

2) badanie podmiotowe i przedmiotowe osoby w podeszłym wieku;

3) specyfika pielęgnowania osób starszych w schorzeniach układu krążenia:

a) niewydolność układu krążenia,

b) zaburzenia rytmu serca,

c) izolowane skurczowe nadciśnienie tętnicze,

d) zasłabnięcie,

e) utrata przytomności spowodowana zaburzeniami ze strony układu krążenia,

f) choroby naczyń wieńcowych i obwodowych,

g) udział pielęgniarki w diagnozowaniu, terapii, rehabilitacji, żywieniu, edukacji zdrowotnej osób w podeszłym wieku ze schorzeniami układu krążenia;

4) specyfika pielęgnowania osób starszych w schorzeniach układu oddechowego:

a) przewlekła obturacyjna choroba płuc,

b) zatorowość płucna,

c) zapalenie płuc,

d) gruźlica,

e) nowotwory,

f) udział pielęgniarki w diagnozowaniu, terapii, rehabilitacji, żywieniu, edukacji zdrowotnej osób w podeszłym wieku ze schorzeniami układu oddechowego;

5) specyfika pielęgnowania osób starszych w schorzeniach układu pokarmowego:

a) przepuklina rozworu przełykowego,

b) choroba wrzodowa,

c) nieżyt żołądka,

d) biegunki i zaparcia,

e) uchyłkowatość jelita grubego,

f) nietrzymanie stolca,

g) krwawienia z przewodu pokarmowego,

h) choroby wątroby i dróg żółciowych,

i) choroby trzustki,

j) nowotwory,

k) zaburzenia łaknienia i pragnienia,

l) udział pielęgniarki w diagnozowaniu, terapii, rehabilitacji, żywieniu, edukacji zdrowotnej osób w podeszłym wieku ze schorzeniami układu pokarmowego;

6) specyfika pielęgnowania osób starszych w schorzeniach układu moczowo-płciowego:

a) zakażenia dróg moczowych,

b) kamica dróg moczowych,

c) choroby sterczą, jąder i pęcherza,

d) zmiany w drogach rodnych,

e) zaburzenia mikcji, nietrzymanie moczu,

f) zaburzenia funkcji seksualnych,

g) choroby nerek,

h) udział pielęgniarki w diagnozowaniu, terapii, rehabilitacji, żywieniu, edukacji zdrowotnej osób w podeszłym wieku ze schorzeniami układu moczowego;

7) specyfika pielęgnowania osób starszych w schorzeniach związanych z dysfunkcją układu hormonalnego:

a) cukrzyca,

b) nadczynność i niedoczynność tarczycy,

c) menopauza,

d) hyperlipidemia,

e) osteoporoza,

f) udział pielęgniarki w diagnozowaniu, terapii, rehabilitacji, żywieniu, edukacji zdrowotnej osób w podeszłym wieku ze schorzeniami układu hormonalnego;

8) specyfika pielęgnowania osób starszych w chorobach narządu wzroku:

a) zaćma,

b) jaskra,

c) zwyrodnienie starcze plamki żółtej;

9) specyfika pielęgnowania osób starszych w schorzeniach laryngologicznych:

a) upośledzenie funkcji narządu słuchu,

b) zawroty głowy;

10) specyfika pielęgnowania osób starszych z pogłębiającą się niesprawnością ruchową:

a) zmiany zwyrodnieniowe stawów,

b) polimialgia reumatica, choroba tętnicy skroniowej,

c) złamania i urazy,

d) amputacja kończyn;

e) usprawnianie i rehabilitacja pacjentów w wieku podeszłym;

11) specyfika pielęgnowania osób starszych ze zmianami w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym:

a) udar mózgu,

b) choroby otępienne (choroba Alzheimera),

c) niewydolność naczyniowa mózgu (choroba i zespół Parkinsona),

d) zespoły psycho-organiczne,

e) psychozy, charakteropatie i inne,

f) zaburzenia psychiczne,

g) edukacja rodziny w kierunku opieki i pielęgnacji nad chorym w podeszłym wieku;

12) zmiany skórne u osób w podeszłym wieku – specyfika pielęgnowania:

a) owrzodzenia podudzi,

b) owrzodzenia na tle miażdżycy tętnic kończyn dolnych,

c) stopa cukrzycowa,

d) odleżyny,

e) choroby infekcyjne,

f) choroby alergiczne;

13) zasady farmakoterapii w geriatrii:

a) elementy farmakodynamiki i farmakokinetyki,

b) leki najczęściej stosowane w geriatrii,

c) udział pielęgniarki w farmakoterapii.

MODUŁ VI. OPIEKA NAD CZŁOWIEKIEM PRZEWLEKLE CHORYM l NIEPEŁNOSPRAWNYM

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania profesjonalnej opieki nad przewlekle chorym i niepełnosprawnym w podeszłym wieku.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić kierunki i zasady opieki nad przewlekle chorymi;

2) ustalić indywidualny plan opieki pielęgniarskiej;

3) przygotować pacjenta w podeszłym wieku do samoopieki i samopielęgnacji;

4) przygotować rodzinę do sprawowania nieprofesjonalnej opieki nad osobą w podeszłym wieku;

5) prowadzić edukację zdrowotną pacjentów i ich opiekunów;

6) ocenić siłę mięśniową i zakres możliwości ruchowych chorego;

7) określić możliwości fizyczne i zakres samodzielności chorego;

8) przeprowadzić trening umiejętności samoobsługi;

9) dobierać i stosować elementarne metody terapii zajęciowej;

10) zapobiegać powikłaniom wynikającym z długotrwałego unieruchomienia;

11) ocenić ryzyko powstawania i rozwoju odleżyn u chorych unieruchomionych;

12) zastosować przyjęte standardy postępowania przeciwodleżynowego;

13) dobrać i zastosować środki farmakologiczne i materiały medyczne w pielęgnacji odleżyn;

14) rozpoznać i uśmierzać ból w chorobach wieku starszego;

15) współuczestniczyć w procesie kompleksowej rehabilitacji i readaptacji chorego;

16) prowadzić rehabilitację obejmującą usprawnianie ruchowe;

17) wspomagać chorego w utrwalaniu kinezyterapii;

18) zapobiegać przykurczom unieruchomionych kończyn;

19) przeprowadzić ćwiczenia ogólnousprawniające w ramach gimnastyki przyłóżkowej;

20) pionizować chorego biernie i czynnie;

21) zastosować podstawowe elementy masażu;

22) zastosować metody relaksacyjne;

23) inspirować i zachęcać podopiecznych do podejmowania różnych form aktywności;

24) dobierać i przeprowadzać ćwiczenia oddechowe.

3. Treści nauczania:

1) specyfika pielęgnowania przewlekle chorych w podeszłym wieku:

a) kierunki opieki nad przewlekle chorym,

b) zasady opieki nad przewlekle chorym,

c) pielęgnowanie w najczęstszych schorzeniach przewlekłych wieku podeszłego;

2) problemy pielęgnacyjne pacjenta z pogłębiającą się niesprawnością:

a) stopień niesprawności fizycznej (ocena siły mięśniowej),

b) ocena deficytu opieki,

c) ocena możliwości kompensacyjnych;

3) pacjent długotrwale unieruchomiony:

a) powikłania ze strony układów: oddechowego, krążenia, pokarmowego, moczowego,

b) przykurczę mięśni i stawów,

c) zapobieganie powikłaniom;

4) profilaktyka i leczenie uszkodzeń skóry – odleżyny, odparzenia;

5) dolegliwości bólowe wynikające z chorób przewlekle postępujących:

a) przyczyny,

b) ocena natężenia bólu,

c) metody walki z bólem u osób starszych,

d) aspekty psychospołeczne bólu u osób starszych;

6) rehabilitacja w geriatrii:

a) ogólne zasady usprawniania osób starszych,

b) kierunki rehabilitacji leczniczej,

c) zasady rehabilitacji domowej,

d) formy rehabilitacji osób w podeszłym wieku,

e) udział pielęgniarki w rehabilitacji osób w podeszłym wieku,

f) edukacja pacjenta i jego rodziny w zakresie posługiwania się drobnym sprzętem rehabilitacyjnym;

7) przygotowanie rodziny (opiekunów) do opieki nad przewlekle chorym w podeszłym wieku;

8) proces pielęgnowania człowieka w wieku podeszłym:

a) planowanie działań pielęgnacyjnych,

b) pielęgnacja w warunkach instytucjonalnych i domowych,

c) dokumentacja procesu pielęgnowania.

MODUŁ VII. OPIEKA PALIATYWNA W GERIATRII

1. Cel modułu

Przygotowanie do pielęgnowania osób w podeszłym wieku w zaawansowanej chorobie nowotworowej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wymienić nowotwory najczęściej występujące w podeszłym wieku;

2) różnicować objawy nowotworowe;

3) pielęgnować pacjenta ze specyficznymi objawami w przebiegu choroby nowotworowej;

4) pielęgnować chorego z przetoką i stomią;

5) zapobiegać powstawaniu odleżyn;

6) zapobiegać obrzękom;

7) określić specyfikę opieki paliatywnej;

8) wskazać szczególne znaczenie etycznych zachowań w opiece paliatywnej;

9) wyznaczyć priorytety pielęgnacyjne w opiece paliatywnej;

10) zapewnić choremu ciągłość opieki paliatywnej;

11) ocenić wiedzę chorego na temat własnej choroby;

12) przekazywać niepomyślne informacje pacjentowi;

13) wzmacniać potrzebę niezależności u chorego;

14) przewidywać reakcje chorego i jego rodziny oraz reagować stosownie do sytuacji;

15) szanować prywatność pacjenta;

16) wyrażać szacunek dla życia i umieć akceptować śmierć;

17) rozumieć zmienność zachowań chorego i jego rodziny;

18) prowadzić rozmowy z chorym lub rodziną na temat śmierci,

19) respektować prawo chorego do najlepszej opieki;

20) klasyfikować środki przeciwbólowe według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO);

21) scharakteryzować zasady i drogi podawania środków przeciwbólowych;

22) szanować przekonania religijne i kulturowe osoby w podeszłym wieku.

3. Treści nauczania:

1) najczęstsze nowotwory występujące u osób w podeszłym wieku:

a) nowotwory złośliwe u mężczyzn: rak żołądka, rak gruczołu krokowego, rak oskrzeli, rak skóry, rak krtani,

b) nowotwory złośliwe u kobiet: rak szyjki macicy, rak sutka, rak jajnika, rak trzonu macicy;

2) problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobą nowotworową;

3) opieka paliatywna, jej zakres i organizacja:

a) filozofia i etyka w opiece paliatywnej,

b) formy opieki (stacjonarna, domowa, dzienna);

4) priorytety w opiece paliatywnej:

a) niwelowanie bólu,

b) pielęgnowanie w duszności,

c) zapobieganie powstawaniu odleżyn,

d) pielęgnowanie ciała,

e) zapobieganie zaburzeniom ze strony układu pokarmowego,

f) pielęgnowanie w sytuacji wystąpienia innych objawów,

g) wsparcie duchowe,

h) wsparcie psychiczne,

i) wsparcie socjalne;

5) zadania pielęgniarki w opiece paliatywnej nad osobą w wieku podeszłym z zaawansowaną chorobą nowotworową:

a) prawa chorego i jego rodziny – pielęgniarka doradcą i rzecznikiem praw chorego,

b) ocena potrzeb pielęgnacyjnych;

6) interdyscyplinarny zespół opieki paliatywnej – skład i zadania,

7) ból w opiece paliatywnej:

a) rozpoznanie somatycznych objawów bólu,

b) sposoby zmniejszania dolegliwości bólowych,

c) standardy leczenia bólu;

8) jakość życia w opiece terminalnej:

a) optymalna jakość życia,

b) asystowanie i współodczuwanie,

c) pomoc duchowa,

d) towarzyszenie w umieraniu;

9) wsparcie psychospołeczne i duchowe rodziny w okresie umierania i żałoby.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa geriatrycznego, zachowawczego, przewlekle chorych i niepełnosprawnych lub opieki długoterminowej;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającej dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 7

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA KARDIOLOGICZNEGO DLA PIELĘGNIAREK

l. Cel kształcenia

Przygotowanie pielęgniarki do prowadzenia profesjonalnej opieki nad pacjentem ze schorzeniami kardiologicznymi w warunkach oddziału szpitalnego i opieki domowej oraz realizacji szeroko rozumianych działań prozdrowotnych.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1 066 godzin dydaktycznych.

2. Łączna liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Łączna liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 736 godzin, w tym: część teoretyczna 365 godzin, część praktyczna 371 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Ocenić stan funkcjonowania organizmu i sytuację psychospołeczną pacjenta z chorobą układu krążenia.

2. Scharakteryzować epidemiologię chorób układu krążenia w Polsce i na świecie.

3. Określić priorytety opiekuńcze w odniesieniu do pacjenta i grupy pacjentów leczonych w kardiologii i kardiochirurgii.

4. Omówić czynniki ryzyka chorób układu krążenia.

5. Zaplanować i prowadzić działania edukacyjne wśród pacjentów i ich rodzin.

6. Propagować zdrowy styl życia.

7. Przeprowadzić badanie fizykalne pacjenta i postawić diagnozę pielęgniarską.

8. Przygotować pacjenta do badań diagnostycznych i wstępnie interpretować ich wyniki.

9. Wykonać i zinterpretować badanie elektrokardiologiczne.

10. Planować i realizować specjalistyczną opiekę pielęgniarską nad pacjentem w szpitalu i środowisku domowym.

11. Różnicować problemy pielęgnacyjne pacjentów w różnych jednostkach chorobowych.

12. Stosować różne metody i środki w rozwiązywaniu problemów opiekuńczych, dostosowane do indywidualnej sytuacji pacjenta.

13. Oceniać skuteczność i efektywność opieki pielęgniarskiej.

14. Zapewniać jakość opieki pielęgniarskiej, zgodnie z przyjętym standardem opieki w placówce opieki zdrowotnej.

15. Łagodzić napięcie, lęk, ból związany z chorobą i hospitalizacją oraz wspierać pacjenta i jego rodzinę w czasie choroby.

16. Zapobiegać powikłaniom wczesnym i późnym występującym w przebiegu chorób układu krążenia.

17. Rozpoznawać objawy powikłań.

18. Przygotować pacjenta do zabiegu operacyjnego i pielęgnować po zabiegu.

19. Minimalizować lęk i napięcie psychiczne pacjenta przed i po zabiegu operacyjnym.

20. Zaplanować opiekę pielęgniarską w okresie przed- i pooperacyjnym.

21. Rozpoznać stany zagrożenia życia i udzielić pierwszej pomocy.

22. Podjąć działania reanimacyjne w przypadku nagłego zatrzymania krążenia.

23. Scharakteryzować interakcje lękowe i mechanizmy działania leków stosowanych w resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

24. Pielęgnować pacjenta nieprzytomnego oraz ocenić stan jego świadomości.

25. Dobrać metody postępowania pielęgniarskiego indywidualnie do potrzeb chorego.

26. Modyfikować działania pielęgniarskie stosownie do zmieniającego się stanu pacjenta.

27. Dobrać model organizacji opieki pielęgniarskiej do sytuacji pacjenta.

28. Dobrać indywidualnie i stosować właściwe techniki kontaktu terapeutycznego z pacjentem.

29. Opracować i realizować programy profilaktyczne, promocyjne i rehabilitacyjne.

30. Scharakteryzować cele i zadania rehabilitacji oraz aktywizacji zawodowej pacjentów z chorobami układu krążenia.

31. Prowadzić wczesną rehabilitację pooperacyjną oraz współuczestniczyć w procesie rehabilitacji pacjentów z chorobami układu krążenia.

IV. Plan nauczania

V. Program nauczania

MODUŁ l. EPIDEMIOLOGIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA Z ELEMENTAMI PROMOCJI ZDROWIA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do rozpoznawania czynników zagrożenia chorobami układu krążenia i propagowania zdrowego stylu życia.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) określić czynniki związane ze stylem życia człowieka oraz czynniki środowiskowe wpływające na stan zdrowia;

2) określić najczęściej występujące choroby układu krążenia oraz skalę zagrożenia stanu zdrowia chorobami układu krążenia w Polsce i na świecie;

3) określić czynniki ryzyka chorób układu krążenia oraz wskazać konsekwencje ich kumulacji;

4) wskazać grupy osób o szczególnym ryzyku zachorowania na choroby układu krążenia;

5) wymienić podstawowe obszary, zasady i metody promocji zdrowia;

6) zaplanować i realizować edukację zdrowotną w zakresie zdrowego odżywiania, zwalczania uzależnień, aktywności fizycznej, utrzymania należnej masy ciała, niwelowania stresu;

7) określić wskaźnik masy ciała (BMI) i Waist Hip Ratio (WHR) oraz wskazać sposoby redukcji nadwagi lub otyłości;

8) określić stopień uzależnienia od nikotyny, motywację pacjenta do rzucenia palenia oraz dobrać metody działań antynikotynowych;

9) scharakteryzować typ osobowości w chorobach układu krążenia i stosować techniki obniżania stresu;

10) wspierać i motywować pacjenta do zmiany stylu życia;

11) wskazać korzyści realizacji społecznych programów profilaktyki chorób układu krążenia.

3. Treści nauczania:

1) epidemiologia chorób układu krążenia w województwie, w Polsce i na świecie:

a) uwarunkowania stanu zdrowia społeczeństwa,

b) struktura chorób układu krążenia uwzględniająca zachorowalność i chorobowość,

c) umieralność kobiet i mężczyzn z powodu chorób układu krążenia w Polsce i innych krajach,

d) stopień rozpowszechnienia i szkodliwości czynników ryzyka w chorobach układu krążenia,

e) efekt mnożnikowy kumulowania się czynników ryzyka, prewencja chorób układu krążenia a działania obniżające potencjalizację czynników ryzyka;

2) czynniki ryzyka chorób układu krążenia:

a) związane ze stylem życia – używki, niewłaściwe odżywianie, niska aktywność fizyczna, otyłość, stres psychospołeczny,

b) czynniki genetyczne, zaburzenia lipidowe, wiek, płeć, typ osobowości A,

c) choroby towarzyszące, w tym nadciśnienie tętnicze, cukrzyca;

3) obszary promocji zdrowia w pracy pielęgniarki kardiologicznej, metody i zasady:

a) edukacja zdrowotna jako metoda promocji zdrowia w chorobach układu krążenia;

4) edukacja zdrowotna w chorobach układu krążenia:

a) w zakresie racjonalnego odżywiania (dieta regulująca utrzymanie należnej masy ciała, dieta przeciwmiażdżycowa),

b) w zakresie aktywności fizycznej (zasady i metody utrzymania aktywności fizycznej w zależności od stopnia wydolności układu krążenia),

c) w zakresie zwalczania używek (patomechanizm działania używek na organizm ludzki, metody przeciwdziałania uzależnieniom, pielęgniarskie działania antynikotynowe),

d) w zakresie radzenia sobie z nadmiernym obciążeniem czynnikami naporowymi środowiska (typ osobowości sprzyjający rozwojowi chorób układu krążenia, metody radzenia sobie ze stresem codziennym),

e) w zakresie zwalczania nadwagi i otyłości – wskaźnik masy ciała (BMI), Waist Hip Ratio (WHR), metody obniżania nadmiernej masy ciała, kontroli i utrzymania należnej masy ciała,

f) w zakresie starannego i prawidłowego leczenia chorób współistniejących, w tym nadciśnienia tętniczego, cukrzycy;

5) programy profilaktyki chorób układu krążenia realizowane w Polsce i na świecie:

a) przykłady programów ochrony serca, w tym Framingham, Ciechanowskie Konsorcjum Zdrowia,

b) znaczenie realizacji programów profilaktyki dla ochrony zdrowia,

c) zadania pracowników ochrony zdrowia, instytucji społecznych i polityki państwowej w prewencji chorób układu krążenia.

MODUŁ II. DIAGNOSTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do wykonywania zadań związanych z profesjonalnym przygotowaniem pacjenta do specjalistycznych badań diagnostycznych, opieki po badaniu oraz oceny stanu funkcji układu krążenia.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować badania diagnostyczne wykonywane u pacjentów z chorobami układu krążenia;

2) zebrać informacje o stanie biopsychospołecznym pacjenta, przeprowadzić badanie fizykalne oraz ocenić stan funkcji układu krążenia;

3) przeprowadzić pomiary parametrów funkcji układu krążenia, dokonać interpretacji przeprowadzonych pomiarów;

4) pobrać materiał do badań laboratoryjnych i wstępnie interpretować wyniki badań diagnostycznych;

5) wykonać badanie elektrokardiologiczne i dokonać oceny zapisu;

6) przygotować pacjenta do badań diagnostycznych (nieinwazyjnych, inwazyjnych);

7) klasyfikować informacje o pacjencie pod kątem ich przydatności do diagnozy pielęgniarskiej;

8) planować zakres opieki pielęgniarskiej przed, w czasie i po wykonaniu badań diagnostycznych;

9) obserwować pacjenta po badaniach inwazyjnych w kierunku rozpoznania wczesnych objawów powikłań;

10) posługiwać się specjalistycznym sprzętem diagnostycznym stosowanym w kardiologii.

3. Treści nauczania:

1) zadania diagnostyczne pielęgniarki wobec pacjenta z chorobą układu krążenia (informacje o pacjencie z chorobami układu krążenia potrzebne do sformułowania diagnozy pielęgniarskiej, wyznaczniki prawidłowej i zaburzonej funkcji układu krążenia);

2) diagnostyka nieinwazyjna (wskazania, przeciwwskazania, przygotowanie i technika wykonania badania):

a) badania laboratoryjne standardowo wykonywane w chorobach układu krążenia,

b) badanie elektrokardiograficzne (obowiązują treści objęte programem kursu specjalistycznego w zakresie wykonywania i interpretacji zapisu elektrokardiograficznego),

c) echokardiografia,

d) próby czynnościowe,

e) badania radiologiczne i radioizotopowe;

3) udział pielęgniarki w badaniach nieinwazyjnych stosowanych w kardiologii;

4) diagnostyka inwazyjna (wskazania, przeciwwskazania, przygotowanie i technika wykonania badania):

a) badanie hemodynamiczne,

b) angiografia w tym koronarografia (z plastyką tętnic wieńcowych),

c) badanie elektrofizjologiczne,

d) biopsja mięśnia sercowego,

e) nakłucie osierdzia;

5) zadania pielęgniarki w przygotowaniu pacjenta do badań inwazyjnych i w opiece po wykonanych badaniach.

MODUŁ III. PIELĘGNOWANIE W WYBRANYCH SCHORZENIACH UKŁADU KRĄŻENIA

1. Cel modułu

Przygotowanie do profesjonalnego realizowania specjalistycznej opieki pielęgniarskiej nad pacjentem w chorobach układu krążenia.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować przyczyny, objawy chorobowe, sposoby rozpoznawania i leczenia chorób układu krążenia;

2) zebrać informacje o pacjencie z chorobą układu krążenia niezbędne do diagnozy pielęgniarskiej;

3) monitorować stan chorego metodami bezprzyrządowymi i przy pomocy aparatury;

4) formułować i poprawnie zapisywać diagnozę pielęgniarską;

5) określić cele działań pielęgniarskich w wybranych jednostkach chorobowych układu krążenia;

6) dobrać metody i środki rozwiązywania problemów opiekuńczych w zależności od indywidualnej sytuacji chorego;

7) różnicować problemy pielęgnacyjne pacjenta w zależności od specyfiki jednostki chorobowej oraz ustalać hierarchię występujących problemów;

8) zapewnić jakość opieki pielęgniarskiej zgodnie z przyjętym standardem opieki;

9) rozpoznawać stany zagrożenia życia i podejmować stosowne interwencje pielęgniarskie;

10) zapobiegać powikłaniom wczesnym i późnym występującym w przebiegu chorób układu krążenia;

11) udzielać pacjentowi lub rodzinie porad dotyczących postępowania prozdrowotnego, przygotować pacjenta do samoopieki;

12) prowadzić edukację zdrowotną pacjentów lub ich rodzin;

13) dostosować metody i środki edukacji do możliwości i potrzeb pacjenta lub jego rodziny;

14) organizować i koordynować opiekę pielęgniarską nad pacjentami z chorobami układu krążenia;

15) określić uwarunkowania mające wpływ na przebieg choroby i tworzyć warunki do rekonwalescencji;

16) wspierać chorego lub jego rodzinę w czasie hospitalizacji i opieki ambulatoryjnej;

17) dokumentować działania pielęgniarskie.

3. Treści nauczania:

1) miażdżyca (patogeneza, czynniki ryzyka a miażdżyca, kliniczne objawy miażdżycy naczyń wieńcowych, mózgowych, naczyń kończyn dolnych);

2) zadania edukacyjne pielęgniarki w zapobieganiu miażdżycy;

3) choroba niedokrwienna serca (postacie, podział, patofizjologia, obraz kliniczny, rozpoznanie, leczenie);

4) zadania opiekuńcze i edukacyjne pielęgniarki wobec pacjenta z dusznicą bolesną;

5) problemy opiekuńcze pacjentów z zawałem mięśnia sercowego w ostrym okresie choroby;

6) rola pielęgniarki w przygotowaniu do samokontroli i samoopieki pacjenta po zawale mięśnia sercowego;

7) nadciśnienie tętnicze (przyczyny, klasyfikacja, obraz kliniczny, rozpoznanie, leczenie; przełom nadciśnieniowy – postępowanie leczniczo-opiekuńcze);

8) problemy opiekuńcze pacjenta w zależności od stopnia zaawansowania nadciśnienia tętniczego; niefarmakologiczne metody leczenia nadciśnienia tętniczego – zadania edukacyjne pielęgniarki;

9) niewydolność krążenia – etiologia, patogeneza, objawy niewydolności lewo- i prawokomorowej, klasyfikacja Nowojorskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (NYHA), rozpoznanie, leczenie spoczynkowe, dietetyczne, farmakologiczne;

10) problemy opiekuńcze pacjentów z niewydolnością krążenia wynikające z leczenia spoczynkowego – przygotowanie pacjenta do samokontroli efektów terapeutycznych;

11) wady serca:

a) nabyte, wrodzone (przyczyny, obraz kliniczny, rozpoznanie, leczenie),

b) procedury postępowania pielęgniarskiego wobec pacjentów z wadą serca,

c) zadania edukacyjne pielęgniarki w zakresie trybu życia pacjenta z wadą serca;

12) zapalne i niezapalne choroby mięśnia sercowego, wsierdzia, osierdzia:

a) przyczyny, postacie kliniczne, objawy chorobowe, rozpoznanie, leczenie,

b) standard opieki pielęgniarskiej wobec pacjentów z chorobami zapalnymi i niezapalnymi serca;

13) udział pielęgniarki w terapii chorób układu krążenia (terapia niefarmakologiczna, farmakologiczna – podstawowe grupy leków, interakcje, efekty terapeutyczne i objawy uboczne działania leków).

MODUŁ IV. PIELĘGNOWANIE W KARDIOCHIRURGII

1. Cel modułu

Przygotowanie do prowadzenia samodzielnej, profesjonalnej opieki pielęgniarskiej nad pacjentami leczonymi na oddziale kardiochirurgii.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) ocenić stan psychiczny i fizyczny pacjenta przygotowywanego do zabiegu operacyjnego;

2) zaplanować działania pielęgniarskie na etapie przygotowania pacjenta do operacji serca;

3) minimalizować lęk i napięcie psychiczne u pacjenta oczekującego na operację w obrębie serca;

4) ocenić stan pacjenta we wczesnym okresie pooperacyjnym oraz monitorować parametry hemodynamiczne i funkcje układu oddechowego;

5) interpretować podstawowe badania laboratoryjne, elektrokardiogram;

6) prowadzić bilans płynów;

7) nadzorować przebieg drenażu klatki piersiowej;

8) prowadzić wczesną rehabilitację pooperacyjną (oddechową, ruchową);

9) zapobiegać powikłaniom, wcześnie je rozpoznawać oraz podejmować interwencje w przypadku ich wystąpienia;

10) obsługiwać aparaturę medyczną używaną w oddziale intensywnego nadzoru pooperacyjnego;

11) podjąć działania reanimacyjne w przypadku nagłego zatrzymania krążenia;

12) przygotować pacjenta do wykonania kardiowersji;

13) planować, realizować oraz modyfikować indywidualną opiekę pielęgniarską nad pacjentem po operacji serca w zależności od jego stanu oraz rozpoznanych problemów;

14) planować opiekę długofalową po zabiegu kardiochirurgicznym;

15) przestrzegać zasad aseptyki;

16) prowadzić edukację pacjenta w zakresie samoopieki i zdrowego stylu życia.

3. Treści nauczania:

1) podstawowe zagadnienia chirurgii serca i dużych naczyń;

2) procedura przyjęcia pacjenta na oddział kardiochirurgii w przypadku:

a) zabiegu planowego,

b) zabiegu nagłego,

c) przeszczepu serca;

3) standardy przygotowania pacjenta do zabiegu operacyjnego w obrębie serca:

a) przygotowanie psychiczne,

b) przygotowanie fizyczne;

4) problemy pielęgnacyjne pacjentów w okresie oczekiwania na zabieg operacyjny;

5) opieka pooperacyjna:

a) monitorowanie parametrów hemodynamicznych oraz funkcji układu oddechowego,

b) interpretowanie wyników podstawowych badań laboratoryjnych i elektrokardiogramu,

c) prowadzenie bilansu płynów,

d) nadzorowanie drenażu klatki piersiowej,

e) prowadzenie wczesnej rehabilitacji pooperacyjnej (oddechowej, ruchowej),

f) zapobieganie powikłaniom, wczesne rozpoznawanie oraz podejmowanie działań w przypadku ich wystąpienia,

g) wsparcie psychiczne;

6) problemy pielęgnacyjne pacjentów w okresie pooperacyjnym;

7) postępowanie reanimacyjne w warunkach oddziału kardiochirurgu;

8) zasady wykonywania kardiowersji elektrycznej;

9) zakres i rola edukacji pielęgniarskiej wobec pacjentów leczonych kardiochirurgicznie;

10) transplantologia:

a) zagadnienia współczesnej transplantologii,

b) aspekty etyczne,

c) farmakoterapia;

11) krew i środki krwiozastępcze:

a) aktualne zasady stosowania krwi i środków krwiozastępczych,

b) reakcje poprzetoczeniowe – rozpoznanie, postępowanie;

12) psychologia w kardiochirurgu;

13) aktywizacja zawodowa pacjentów po zabiegu.

MODUŁ V. PIELĘGNOWANIE W KARDIOLOGII l KARDIOCHIRURGII DZIECIĘCEJ

1. Cel modułu

Przygotowanie do samodzielnego planowania i realizowania profesjonalnej opieki nad dzieckiem z chorobami układu krążenia w warunkach szpitalnych i pozaszpitalnych.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować przyczyny i objawy kliniczne chorób układu krążenia u dzieci;

2) nawiązywać kontakt z dzieckiem chorym;

3) zebrać dane o dziecku i jego rodzinie lub opiekunach istotne dla pielęgnowania;

4) rozpoznać oraz rozwiązać problemy pielęgnacyjne dziecka z chorobami układu krążenia;

5) łagodzić napięcie i lęk związany z hospitalizacją oraz procedurami diagnostyczno-terapeutycznymi;

6) przygotować dziecko do badań diagnostycznych oraz interpretować ich wyniki;

7) przygotować dziecko do zabiegu kardiochirurgicznego;

8) planować i realizować specjalistyczną opiekę pielęgniarską po zabiegu kardiochirurgicznym;

9) promować prozdrowotny styl życia u dzieci i rodziców lub opiekunów oraz przygotować rodzinę lub opiekunów do opieki nad dzieckiem w domu;

10) obsługiwać specjalistyczną aparaturę medyczną;

11) wykonać czynności reanimacyjne u dziecka.

3. Treści nauczania:

1) wprowadzenie do kardiologii dziecięcej:

a) krążenie płodowe,

b) budowa i funkcje układu krążenia u noworodka,

c) objawy patologii układu krążenia u dzieci (objawy niespecyficzne),

d) problemy dziecka z chorobami układu krążenia w czasie hospitalizacji i w warunkach domowych;

2) wady wrodzone serca u dzieci (ubytki struktur serca, wady zastawek serca, wady złożone):

a) objawy kliniczne, diagnostyka, leczenie,

b) procedury postępowania pielęgniarskiego;

3) choroby mięśnia sercowego (choroba reumatyczna, niereumatyczne zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatie, guzy serca):

a) objawy kliniczne, diagnostyka, leczenie,

b) procedury postępowania pielęgniarskiego;

4) niewydolność krążenia u dzieci:

a) podział, objawy kliniczne, diagnostyka, leczenie,

b) procedury postępowania pielęgniarskiego;

5) zaburzenia rytmu serca:

a) rodzaje zaburzeń, objawy kliniczne, diagnostyka, leczenie,

b) procedury postępowania pielęgniarskiego;

6) kardiologia prenatalna:

a) czynniki ryzyka,

b) badania prenatalne serca płodu,

c) najczęściej rozpoznawane wady wrodzone,

d) procedury postępowania pielęgniarskiego;

7) poradnictwo genetyczne, w tym określanie ryzyka wystąpienia wady serca u dziecka;

8) chirurgiczne leczenie wad serca u dzieci:

a) procedury przygotowania dziecka do zabiegu operacyjnego,

b) problemy pielęgnacyjne u dzieci w okresie oczekiwania na zabieg,

c) procedury postępowania z dzieckiem po zabiegu operacyjnym,

d) problemy pielęgnacyjne u dzieci w okresie pooperacyjnym;

9) resuscytacja krążeniowo-oddechowa dziecka;

10) edukacja dzieci i ich rodziców lub opiekunów.

MODUŁ VI. POSTĘPOWANIE W STANACH ZAGROŻENIA ŻYCIA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do podejmowania działań w stanach zagrożenia życia i realizowania profesjonalnej opieki pielęgniarskiej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) rozpoznać objawy zagrożenia życia;

2) zaproponować niezbędne badania diagnostyczne w danym stanie zagrożenia życia oraz ocenić i wstępnie zinterpretować ich wyniki;

3) ocenić stan świadomości chorego oraz wskaźniki funkcji układu krążenia i oddechowego;

4) stosować standardy postępowania reanimacyjnego;

5) prowadzić reanimację u dorosłych i dzieci oraz ocenić skuteczność prowadzonych zabiegów;

6) wykonać defibrylację elektryczną zewnętrzną;

7) dawkować leki w czasie reanimacji;

8) dokumentować działania wobec pacjenta w stanie zagrożenia życia;

9) przygotować zestaw i brać udział w inwazyjnych metodach pomiaru ciśnienia tętniczego i żylnego;

10) posługiwać się specjalistycznym sprzętem medycznym i aparaturą;

11) pielęgnować pacjenta z ostrą niewydolnością oddechową, drenażem ssącym, sztuczną wentylacją płuc;

12) stosować procedury postępowania pielęgniarskiego w stanach: wstrząsu kardiogennego, obrzęku płuc;

13) przygotować pacjenta do kardiowersji elektrycznej i sprawować opiekę po zabiegu;

14) przygotować pacjenta do sztucznej stymulacji serca (czasowej, stałej);

15) sprawować opiekę pielęgniarską nad pacjentem z rozrusznikiem serca.

3. Treści nauczania:

1) nagłe zatrzymanie krążenia (przyczyny, objawy, diagnostyka, postępowanie, leczenie);

2) reanimacja, resuscytacja (rozpoznawanie zatrzymania krążenia i oddychania, wskazania i przeciwwskazania do resuscytacji, etapy resuscytacji krążeniowo-oddechowej, metody ochrony mózgu przed niedotlenieniem, poszerzone czynności resuscytacyjne, kryteria śmierci pnia mózgu);

3) udział pielęgniarki w postępowaniu resuscytacyjnym;

Przy realizacji pkt 1, 2, 3 obowiązują treści i umiejętności przewidziane programem kursu specjalistycznego w zakresie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

4) wstrząs kardiogenny:

a) etiopatogeneza, objawy, rozpoznanie, leczenie,

b) udział pielęgniarki w terapii wstrząsu,

c) działania opiekuńcze pielęgniarki wobec chorego we wstrząsie;

5) obrzęk płuc:

a) mechanizm powstania, przyczyny, obraz kliniczny, leczenie,

b) zasady postępowania pielęgniarskiego z pacjentem;

6) ostra niewydolność oddechowa:

a) stany prowadzące do ostrej niewydolności krążeniowej, przebieg kliniczny, leczenie,

b) zadania pielęgniarki w rozpoznawaniu, leczeniu i postępowaniu opiekuńczym wobec chorego z ostrą niewydolnością krążeniową;

7) zaburzenia rytmu serca przebiegające z szybką czynnością serca – nadkomorowe, komorowe:

a) charakterystyka zaburzeń, obraz kliniczny, leczenie,

b) rola pielęgniarki w rozpoznawaniu i terapii zaburzeń rytmu serca,

c) udział pielęgniarki w leczeniu farmakologicznym i elektroterapii;

8) zaburzenia rytmu serca przebiegające z wolną czynnością serca:

a) etiologia, podział, przebieg kliniczny, leczenie,

b) zadania pielęgniarki diagnostyczne i lecznicze wobec chorego z zaburzeniami rytmu serca z wolną czynnością komór,

c) samodzielne działania lecznicze pielęgniarki w przypadku napadu zespołu Morgagniego, Adama i Stokesa (MAS),

d) zadania opiekuńcze i edukacyjne wobec pacjentów leczonych sztuczną stymulacja serca;

9) pielęgnowanie chorego nieprzytomnego (ocena stanu przytomności – skala Glasgow, obserwacja parametrów życiowych, odżywianie, wydalanie, zapobieganie powikłaniom, pielęgnacja skóry, błon śluzowych, zapewnienie bezpieczeństwa).

MODUŁ VII. REHABILITACJA W KARDIOLOGII l KARDIOCHIRURGII

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do realizowania podstawowych zabiegów rehabilitacyjnych niezbędnych w procesie pielęgnowania pacjenta z chorobą układu krążenia oraz do prowadzenia rehabilitacji przyłóżkowej pacjenta we współpracy z zespołem rehabilitantów i fizjoterapeutów w zakresie usprawniania chorych.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować koncepcje i etapy rehabilitacji kardiologicznej;

2) określić wskazania, przeciwwskazania, elementy i cele poszczególnych metod rehabilitacji w jednostkach chorobowych układu krążenia;

3) podejmować działania zmierzające do przywrócenia sprawności chorym z chorobami układu sercowo-naczyniowego;

4) wspierać pacjenta w wysiłkach na rzecz osiągnięcia optymalnej funkcji układu krążenia bądź wykształcenia jego funkcji kompensacyjnych;

5) rozpoznać zmiany zachowania pacjenta pod wpływem choroby i przeciwdziałać im;

6) przygotować pacjenta do samodzielnego wykonywania ćwiczeń;

7) nadzorować i mobilizować pacjenta do wykonywania ćwiczeń w rehabilitacji przyłóżkowej;

8) prowadzić edukację na temat aktywności fizycznej i stylu życia.

3. Treści nauczania:

1) cele i zadania rehabilitacji:

a) koncepcje,

b) etapy,

c) elementy rehabilitacji leczniczej (fizykoterapia, kinezyterapia, psychoterapia, ergoterapia, socjoterapia);

2) przygotowanie pacjenta do aktywności fizycznej;

3) specyfika rehabilitacji kardiologicznej;

a) fizjologia wysiłku fizycznego,

b) wydolność fizyczna, tolerancja wysiłku, następstwo braku ruchu,

c) cele, zadania, metody;

4) postępowanie rehabilitacyjne w wybranych chorobach układu krążenia:

a) znaczenie terapii ruchem,

b) przeciwwskazania do terapii ruchem,

c) fazy rehabilitacji kardiologicznej (l–IV);

5) udział i rola pielęgniarki w procesie rehabilitacji pacjenta z chorobami układu krążenia:

a) terapia ruchem, psychoterapia,

b) wskazania i przeciwwskazania do rehabilitacji w odniesieniu do indywidualnego pacjenta,

c) metody usprawniania,

d) ćwiczenia bierne, oddechowe, zmniejszające napięcie mięśni szkieletowych,

e) psychoterapia pacjenta i jego rodziny;

6) edukacja pacjenta.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego, zachowawczego, anestezjologii i intensywnej opieki, pielęgniarstwa pediatrycznego;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającą dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 8

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA NEFROLOGICZNEGO DLA PIELĘGNIAREK

l. Cel kształcenia:

1. Wszechstronne, specjalistyczne przygotowanie pielęgniarek do sprawowania profesjonalnej opieki nad pacjentami w poradniach nefrologicznych, oddziałach nefrologii, stacjach dializ, ośrodkach transplantacji, zdolnych do prowadzenia, nadzorowania i ciągłego modyfikowania procesu pielęgnowania dostosowanego do indywidualnych potrzeb chorego.

2. Przygotowanie specjalistów do roli doradcy i konsultanta zespołu pielęgniarskiego w rozwiązywaniu trudnych problemów pielęgnacyjnych, uczestnictwa w procesie adaptacji społeczno-zawodowej pielęgniarek podejmujących pracę w oddziałach nefrologii i dializoterapii.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1 030 godzin dydaktycznych.

2. Łączna liczba godzin bloku ogólnozawodowego wynosi 330 godzin.

3. Łączna liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 700 godzin, w tym: część teoretyczna 315 godzin, część praktyczna 385 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Scharakteryzować tendencje i kierunki rozwoju pielęgniarstwa nefrologicznego.

2. Oceniać stan zdrowia pacjenta.

3. Formułować diagnozę pielęgniarską.

4. Planować opiekę pielęgniarską nad pacjentem i jego rodziną.

5. Dobierać metody postępowania pielęgniarskiego indywidualnie do potrzeb pacjenta.

6. Realizować świadczenia pielęgnacyjne według przyjętych standardów.

7. Oceniać jakość opieki pielęgniarskiej nad pacjentem.

8. Oceniać skuteczność podjętych działań.

9. Opracować procedury postępowania pielęgnacyjnego.

10. Opracować standardy praktyki zawodowej.

11. Realizować prewencyjne programy edukacji zdrowotnej.

12. Podjąć samodzielnie lub współpracować w badaniach mających na celu podnoszenie jakości świadczeń w opiece nad pacjentem nefrologicznym.

13. Przygotować pacjentów leczonych nerkozastępczo i ich rodziny do korzystania z różnych form pomocy instytucjonalnej i pozainstytucjonalnej.

14. Doradzać pacjentowi i jego rodzinie w zakresie prowadzenia samoopieki oraz sposobów rozwiązywania problemów.

15. Koordynować prace zespołu interdyscyplinarnego.

16. Formułować cele opieki nad pacjentem w różnych sytuacjach zdrowotnych i społecznych.

17. Opracować i realizować programy edukacyjne dla pacjentów i ich rodzin.

18. Przygotowywać pacjenta do badań diagnostycznych.

19. Skutecznie i bezpiecznie przeprowadzać wszystkie formy dializy.

20. Koordynować działania w kierunku zapobiegania zakażeniom wewnątrzoddziałowym i szpitalnym.

21. Wspierać pacjenta i jego rodzinę.

22. Mobilizować pacjenta do świadomego udziału w procesie leczniczo-pielęgnacyjnym.

23. Dobierać indywidualnie i stosować właściwe techniki kontaktu terapeutycznego.

24. Przekonać pacjenta do konieczności stosowania leczenia dietetycznego oraz doradzić w tym zakresie.

25. Współpracować z osobami i instytucjami wspierającymi leczenie nerkozastępcze.

26. Promować zachowania prozdrowotne i styl życia wspierający zdrowie.

27. Przygotować pacjenta i jego rodzinę do przeszczepu.

28. Pielęgnować pacjenta przed i po zabiegu operacyjnym.

29. Prowadzić rehabilitację przyłóżkową i współuczestniczyć w rehabilitacji realizowanej przez zespół interdyscyplinarny.

30. Planować i prowadzić doskonalenie zawodowe pielęgniarek.

31. Planować własny rozwój zawodowy.

IV. Plan nauczania

V. Program nauczania

MODUŁ l. ZAAWANSOWANA PRAKTYKA SPECJALISTYCZNA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do pełnienia roli lidera w zakresie opieki nefrologicznej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować cele, zadania i strukturę ośrodków toksykologicznych oraz transplantacyjnych;

2) rozpoznawać problemy etyczno-deontologiczne występujące w pracy pielęgniarki nefrologicznej;

3) omówić zasady sanitarno-epidemiologiczne;

4) dokonać oceny stanu zdrowia pacjenta, z uwzględnieniem funkcji układów i stanu psychicznego;

5) prowadzić proces pielęgnowania;

6) doradzić środki i metody postępowania pielęgniarskiego, kierując się indywidualnymi potrzebami pacjenta;

7) doradzić sposoby rozwiązywania problemów;

8) wykorzystać modele pielęgnowania w praktyce zawodowej pielęgniarki;

9) opracować i wdrażać standardy opieki pielęgniarskiej;

10) analizować, oceniać i weryfikować standardy opieki pielęgniarskiej w nefrologii i dializoterapii;

11) oceniać jakość opieki pielęgniarskiej;

12) opracować programy promocyjne, profilaktyczne, terapeutyczne w zależności od potrzeb środowiska;

13) organizować i kierować samokształceniem pielęgniarek;

14) planować własny rozwój zawodowy.

3. Treści nauczania:

1) organizacja opieki pielęgniarskiej w nefrologii i dializoterapii;

2) cele, zadania i struktura organizacyjna ośrodków toksykologicznych i transplantologicznych, współpraca w zespole terapeutycznym;

3) problemy etyczno-deontologiczne w pracy pielęgniarki nefrologicznej;

4) koszty leczenia nerkozastępczego;

5) zasady sanitarno-epidemiologiczne ośrodków toksykologicznych i ośrodków transplantologicznych;

6) ocena i wsparcie pacjentów i ich rodzin w sytuacjach trudnych;

7) stany zagrożenia życia – działania pielęgnacyjno-terapeutyczne;

8) opracowanie standardów opieki pielęgniarskiej, budowanie standardów, ocena i analiza standardów, modyfikowanie standardów, ocena jakości opieki pielęgniarskiej w nefrologii i dializoterapii;

9) programy prewencyjne w zakresie nadciśnienia i infekcji układu moczowego;

10) programy edukacyjne pacjenta dializowanego;

11) teorie pielęgnowania w opiece nad pacjentem nefrologicznym;

12) proces pielęgnowania w praktyce, formułowanie diagnozy pielęgniarskiej;

13) edukacja pielęgniarek w okresie adaptacji zawodowej;

14) kierunki rozwoju pielęgniarstwa nefrologicznego;

15) stowarzyszenia profesjonalne.

MODUŁ II POSTĘPOWANIE ZACHOWAWCZE W SCHORZENIACH NEREK

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania profesjonalnej opieki nad pacjentem ze schorzeniami nerek leczonym zachowawczo i do udziału w programach edukacji zdrowotnej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić nowoczesne metody badań diagnostycznych stosowanych w chorobach nerek;

2) scharakteryzować objawy i skutki ostrej i przewlekłej niewydolności nerek;

3) rozpoznawać zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, kwasowo-zasadowej, wapniowo-fosforowej, niedokrwistości na podstawie objawów klinicznych i badań laboratoryjnych;

4) ustalać dietę w poszczególnych etapach przewlekłej niewydolności nerek;

5) aktywnie uczestniczyć w programach edukacyjnych mających na celu zapobieganie występowaniu chorób nerek;

6) określić metody rozwiązywania problemów pielęgnacyjnych pacjenta;

7) dobrać metody edukacji do indywidualnych potrzeb pacjenta z chorobami nerek;

8) ocenić ograniczenia fizyczne, psychiczne i społeczne w przewlekłych chorobach nerek i ich wpływ na pacjenta i jego rodzinę;

9) rozpoznać potrzeby pacjenta, dostosować model opieki pielęgnacyjnej do stanu pacjenta, zapobiegać powikłaniom;

10) udzielać wsparcia pacjentowi i jego rodzinie;

11) scharakteryzować kryteria i uczestniczyć w kwalifikacji pacjentów do różnych metod leczenia nerkozastępczego;

12) doradzić i pomóc pacjentowi w wyborze najefektywniejszej samoopieki;

13) realizować świadczenia pielęgnacyjne według przyjętych standardów;

14) koordynować prace zespołu terapeutycznego.

3. Treści nauczania:

1) nowoczesne metody diagnostyczne:

a) badania histopatologiczne,

b) cystografia,

c) badania obrazowe, cystoskopia, badanie ultrasonograficzne, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, arteriografia substytucyjna;

2) ostra niewydolność nerek:

a) objawy i skutki ogólnoustrojowe,

b) monitorowanie stanu pacjenta,

c) zasady prowadzenia bilansu wodno-elektrolitowego,

d) leczenie farmakologiczne,

e) wskazania do leczenia nerkozastępczego w stanie ostrej niewydolności nerek;

3) przewlekła niewydolność nerek:

a) fazy niewydolności,

b) objawy zaburzeń funkcji nerek i konsekwencje ogólnoustrojowe,

c) zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, kwasowo-zasadowej, wapniowo-fosforanowej, niedokrwistość,

d) żywienie w poszczególnych etapach przewlekłej niewydolności nerek,

e) leczenie farmakologiczne,

f) klasyfikacja pacjentów do leczenia nerkozastępczego,

g) możliwości i ograniczenia leczenia zachowawczego;

4) poradnictwo w zakresie przygotowania pacjenta, jego rodziny i środowiska do leczenia nerkozastępczego;

5) rola pielęgniarki w koordynacji działań zespołu terapeutycznego;

6) problemy psychologiczne, społeczne pacjentów przygotowywanych do leczenia nerkozastępczego.

MODUŁ III. HEMODIALIZA l INNE TECHNIKI OCZYSZCZANIA POZAUSTROJOWEGO

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania wszechstronnej, indywidualnej opieki nad pacjentem leczonym różnymi metodami hemodializ (hemofiltracja, hemodiafiltracja, hemoperfuzja, plazmafereza).

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować zasady organizacji opieki nad pacjentem dializowanym;

2) przedstawić zasady współpracy oddziału dializ z oddziałem nefrologicznym, intensywnej terapii, ośrodkami transplantacyjnymi;

3) koordynować działanie zespołu terapeutycznego (lekarz, dietetyk, psycholog, konsultanci innych specjalności) w celu dostosowania opieki do potrzeb pacjenta;

4) prowadzić działalność edukacyjną pacjentów;

5) wykonywać sprawnie i skutecznie zabiegi: hemodializy, hemofiltracji, plazmaferezy, hemoperfuzji;

6) wskazać sposoby oceny skuteczności dializy;

7) scharakteryzować ostre i późne powikłania hemodializy;

8) rozpoznać sytuację zagrożenia życia, zapobiegać powikłaniom;

9) planować dietę chorych dializowanych;

10) określić potrzeby pacjenta hemodializowanego i zaplanować indywidualną, długoterminową opiekę;

11) scharakteryzować środki dezynfekcyjne używane w stacji dializ;

12) koordynować działania mające na celu zapobieganie zakażeniom krwiopochodnym w stacji dializ;

13) opracować i wdrożyć standardy opieki pielęgniarskiej w celu podnoszenia jej jakości;

14) zastosować podstawowe zasady psychoterapii podtrzymującej.

3. Treści nauczania:

1) biofizyka i biochemia hemodializ;

2) wskazania i przeciwwskazania do zabiegu hemodializy (HD) – możliwości przeprowadzenia zabiegu;

3) budowa dializatora, błony dializacyjne i ich zastosowanie;

4) techniki stosowane w hemodializie (dializa sekwencyjna, modelowanie sodu i odwodnienia dializy „High-Flux", hemodiafiltracja on-Line);

5) zabieg dializy:

a) przygotowanie aparatu i dializatora,

b) prowadzenie, nadzorowanie i dokumentowanie zabiegu,

c) rodzaje antykoagulacji,

d) dializa w trybie „ostrym",

e) dializa w programie przewlekłym,

f) dializa ze względów toksykologicznych,

g) przygotowanie pacjenta fizyczne i psychiczne,

h) skuteczność leczenia hemodializą;

6) ostre powikłania hemodializy;

7) późne powikłania hemodializy;

8) ocena efektywności hemodializy, stan kliniczny pacjenta, interpretacja badań laboratoryjnych, modelowanie kinetyczne;

9) leczenie farmakologiczne chorych hemodializowanych;

10) planowanie diety chorych dializowanych;

11) środki dezynfekcyjne używane w stacji dializ (stacja uzdatniania wody, sterylizacja aparatów, reutylizacja dializatorów, dezynfekcja narzędzi, sprzętu, powierzchni);

12) koordynacja działań w zakresie zapobiegania zakażeniom krwiopochodnym wśród pacjentów i personelu w stacji dializ;

13) psychologiczne, socjalne, społeczne problemy chorych objętych przewlekłym programem hemodializ;

14) edukacja pacjentów leczonych hemodializą;

15) podstawy psychoterapii w leczeniu nerkozastępczym;

16) organizacja pracy i wyposażenie oddziału hemodializ – specyfika pracy pielęgniarek;

17) standardy opieki pielęgniarskiej w leczeniu nerkozastępczym.

MODUŁ IV. DIALIZA OTRZEWNOWA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do prowadzenia różnych form dializy otrzewnowej oraz rozpoznawanie indywidualnych potrzeb pacjenta dializowanego, zaplanowanie holistycznej opieki krótko- i długoterminowej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) zaplanować i bezpiecznie przeprowadzić dializę otrzewnową zgodnie z indywidualnymi potrzebami pacjenta;

2) omówić różne techniki leczenia dializami otrzewnowymi oraz kliniczne wskazania i przeciwwskazania do stosowania tej formy leczenia;

3) aktywnie uczestniczyć w kwalifikacji pacjentów do różnych form dializy otrzewnowej;

4) wymienić i omówić skład płynu stosowanego do dializy otrzewnowej;

5) ocenić wydolność błony otrzewnowej;

6) rozpoznać fizyczne, psychiczne, socjalne potrzeby pacjenta oraz zaplanować indywidualną opiekę nad pacjentem dializowanym otrzewnowe;

7) scharakteryzować zasady zapobiegania infekcjom cewnika, otrzewnej;

8) udzielić wsparcia pacjentowi i jego rodzinie;

9) prowadzić czynne poradnictwo dla pacjentów dializowanych;

10) koordynować i modyfikować dietę pacjentów dializowanych;

11) koordynować pracę zespołu terapeutycznego;

12) określać możliwości pacjenta i jego rodziny w zakresie rozpoznawania powikłań i podejmowania stosownych działań.

3. Treści nauczania:

1) wskazania i przeciwwskazania do leczenia dializami otrzewnowymi;

2) rola pielęgniarki w kwalifikacji pacjentów do różnych form leczenia dializami otrzewnowymi;

3) rodzaje dializy otrzewnowej – dobór metody, dawki dializy;

4) dostęp do dializy otrzewnowej – metody implantacji cewników;

5) skład płynu do dializy otrzewnowej;

6) ocena wydolności błony otrzewnej;

7) powikłania infekcyjne – leczenie;

8) pielęgnacja chorego z zapaleniem otrzewnej;

9) chorzy z cukrzycą dializowani otrzewnowo;

10) monitorowanie diety chorych dializowanych otrzewnowo;

11) psychologiczne, socjalne i społeczne problemy pacjentów dializowanych otrzewnowo;

12) opieka nad pacjentem dializowanym otrzewnowo w domu i w szpitalu;

13) program edukacji pacjenta dializowanego w domu;

14) udział pielęgniarki w przygotowaniu warunków domowych do leczenia dializami domowymi;

15) ocena możliwości dializowania otrzewnowego w domu.

MODUŁ V. TRANSPLANTACJA NEREK

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania profesjonalnej opieki nad pacjentem przed i po zabiegu transplantacji nerki.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować etyczno-prawne aspekty transplantacji nerek;

2) scharakteryzować strukturę i zasady współpracy stacji dializ z ośrodkami transplantologii;

3) określić zasady kwalifikacji pacjentów do transplantacji nerek;

4) przygotować pacjentów (i rodzinę w przypadku dawcy rodzinnego) do przeszczepu;

5) zastosować wiedzę o leczeniu immunosupresyjnym w opiece nad pacjentem;

6) określić potrzeby pacjenta po przeszczepie i zapewnić mu pełną opiekę w zależności od indywidualnych potrzeb;

7) zaplanować opiekę nad pacjentem przed i po operacji;

8) podejmować działania mające na celu zapobieganie powikłaniom infekcyjnym;

9) modyfikować dietę pacjentów po przeszczepie nerek;

10) udzielać wsparcia pacjentowi i jego rodzinie w okresie przed i po transplantacji.

3. Treści nauczania:

1) problemy etyczno-prawne związane z przeszczepianiem narządów;

2) wskazania i przeciwwskazania do przeszczepu nerki;

3) kwalifikacja potencjalnego dawcy narządu, dawca rodzinny, pobieranie narządu ze zwłok;

4) zasady typowania tkankowego;

5) udział pielęgniarki w psychicznym i fizycznym przygotowaniu pacjenta do zabiegu przeszczepu nerki;

6) przeszczep nerki – aspekt chirurgiczny;

7) opieka pielęgniarska nad pacjentem leczonym immunosupresyjnie;

8) powikłania chirurgiczne, powikłania infekcyjne, odrzucanie przeszczepionej nerki, nawrót choroby pierwotnej w nerce przeszczepionej;

9) żywienie chorych po przeszczepie;

10) opieka nad pacjentem po przeszczepie nerki, okres pooperacyjny wczesny, opieka w poradni nefrologicznej.

MODUŁ VI. SPECYFIKA OPIEKI NEFROLOGICZNEJ NAD DZIECKIEM

1. Cel modułu

Wszechstronne przygotowanie pielęgniarki do sprawowania opieki nad dziećmi w przedziale od 0 do 16 lat, poddanymi różnym formom leczenia nerkozastępczego.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować objawy i przebieg chorób nerek u dzieci;

2) dokonać oceny zaburzeń czynnościowych i rozwojowych u dzieci w przebiegu przewlekłej choroby;

3) ocenić następstwa psychospołeczne niewydolności nerek u dziecka;

4) dokonać oceny przystosowania dziecka i jego rodziny do choroby;

5) dobrać najlepszy dla dziecka sposób przygotowania do badań diagnostycznych;

6) dokonać oceny sposobu odżywiania i pomóc w zaplanowaniu diety właściwej dla danego okresu rozwojowego i etapu choroby;

7) świadczyć kompletną i bezpieczną terapię nerkozastępczą (hemodializy, dializy otrzewnowe) w każdym przedziale wiekowym według przyjętych standardów;

8) nawiązać prawidłowe relacje z dzieckiem i rodziną na każdym etapie procesu leczenia;

9) dobrać i zastosować odpowiednie metody i techniki kontaktu terapeutycznego;

10) przygotować rodziców lub, jeżeli to możliwe, dziecko do samoopieki w stopniu dostosowanym do jego rozwoju psychicznego i fizycznego;

11) stymulować rozwój dziecka na miarę jego możliwości;

12) wskazać i uruchomić różne formy wsparcia dla rodziców.

3. Treści nauczania:

1) choroby nerek u dzieci;

2) wpływ przewlekłej choroby nerek na rozwój psychiczny, fizyczny i emocjonalny dziecka;

3) problem opieki nad dziećmi objętymi programem leczenia nerkozastępczego;

4) przygotowanie dziecka do badań diagnostycznych;

5) techniczne aspekty hemodializy i dializy otrzewnowej u dzieci;

6) leczenie dietetyczne;

7) psychologiczne aspekty przewlekłej terapii nerko-zastępczej u dzieci;

8) rola rodziny, szkoły, rówieśników w procesie leczenia dziecka dializowanego;

9) organizacja opieki nad dzieckiem dializowanym oraz formy wsparcia;

10) organizacja pracy w pediatrycznej stacji dializ;

11) zadania pielęgniarki na oddziale dializ dla dzieci.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa nefrologicznego;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającą dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 9

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA DIABETOLOGICZNEGO DLA PIELĘGNIAREK

l. Cel kształcenia

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania kompleksowej opieki nad pacjentem chorym na cukrzycę oraz do roli edukatora pacjentów i ich rodzin.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1 165 godzin dydaktycznych.

2. Łączna liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Łączna liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 835 godzin, w tym: część teoretyczna 240 godzin, część praktyczna 595 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Przedstawić strukturę organizacyjną opieki medycznej i pozamedycznej nad pacjentem z cukrzycą.

2. Omówić kierunki polityki zdrowotnej w zakresie prewencji cukrzycy.

3. Współuczestniczyć w diagnozowaniu i leczeniu chorych na cukrzycę.

4. Scharakteryzować kierunki leczenia cukrzycy.

5. Rozpoznać potrzeby i problemy zdrowotne chorego na cukrzycę.

6. Pomagać choremu w zaakceptowaniu jego choroby.

7. Rozpoznać i ocenić deficyt w zakresie możliwości samoopieki u chorego na cukrzycę, uświadomić podopiecznemu rolę i znaczenie samoopieki w przebiegu choroby.

8. Zaplanować i zrealizować indywidualny plan pielęgnowania pacjenta z cukrzycą.

9. Wdrożyć chorego do samoleczenia.

10. Opracowywać programy wpływające na jakość życia chorych na cukrzycę.

11. Opracowywać i realizować programy profilaktyki cukrzycy.

12. Propagować prozdrowotny styl życia chorych na cukrzycę.

13. Wykorzystywać czynniki motywujące pacjenta do radzenia sobie z chorobą.

14. Edukować pacjenta chorego na cukrzycę w zakresie: stylu życia, samoobserwacji i samopielęgnacji celem zapobiegania powikłaniom, wykonywania wstrzyknięć insuliny oraz modyfikacji dawki.

15. Edukować rodzinę chorego w zakresie udzielania wsparcia i pomocy nieprofesjonalnej w sytuacjach nagłych.

16. Dobierać metody edukacji chorego w zależności od wieku, poziomu intelektualnego, uwarunkowań psychospołecznych.

17. Pełnić rolę nauczyciela innych pielęgniarek w zakresie pielęgnowania pacjentów z cukrzycą.

18. Zapoznać podopiecznego z zasadami diety cukrzycowej.

19. Zaplanować indywidualny plan żywienia dla poszczególnych chorych.

20. Tworzyć standardy w opiece nad chorym na cukrzycę i jego otoczeniem.

21. Komunikować się z chorym i jego otoczeniem.

22. Wspierać chorego i jego rodzinę w sytuacjach trudnych.

23. Monitorować programy edukacyjne z zakresu profilaktyki, pielęgnacji i leczenia cukrzycy.

24. Planować własny rozwój zawodowy.

IV. Plan nauczania

V. Program nauczania

MODUŁ l. ZAAWANSOWANA PRAKTYKA SPECJALISTYCZNA

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do pełnienia roli lidera w zakresie opieki diabetologicznej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wymienić cele i zadania ośrodków diabetologicznych;

2) omówić rolę stowarzyszeń diabetologicznych w organizowaniu opieki nad chorym z cukrzycą;

3) scharakteryzować czynniki warunkujące koszty społeczne leczenia cukrzycy;

4) omówić dynamikę rozwoju pielęgniarstwa diabetologicznego;

5) przedstawić organizację opieki pielęgniarskiej w diabetologii;

6) współpracować w zespole terapeutycznym;

7) prowadzić proces pielęgnowania;

8) oceniać i weryfikować jakość opieki pielęgniarskiej;

9) wykorzystać modele pielęgnowania w praktyce zawodowej pielęgniarki;

10) współpracować w budowaniu programów promocyjnych, profilaktycznych, terapeutycznych w zależności od potrzeb środowiska;

11) organizować i kierować samokształceniem pielęgniarek;

12) pomóc pacjentowi w rozwiązywaniu problemów, kierując się indywidualnym podejściem do człowieka.

3. Treści nauczania:

1) cukrzyca jako choroba społeczna i cywilizacyjna:

a) organizacja ośrodków diabetologicznych,

b) stowarzyszenia diabetologiczne (społeczne i profesjonalne),

c) koszty społeczne leczenia cukrzycy;

2) rozwój pielęgniarstwa diabetologicznego:

a) organizacja opieki pielęgniarskiej w diabetologii,

b) kierunki rozwoju pielęgniarstwa diabetologicznego,

c) doskonalenie zawodowe pielęgniarek diabetologicznych,

d) programy profilaktyczne i terapeutyczne;

3) współpraca w zespole terapeutycznym;

4) teorie pielęgnowania w opiece nad pacjentem diabetologicznym;

5) kompetencje zawodowe pielęgniarki specjalistki w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego;

6) proces pielęgnowania chorego na cukrzycę;

7) wszechstronność i indywidualizacja postępowania pielęgnacyjnego w stosunku do pacjenta chorego na cukrzycę;

8) ocena jakości opieki pielęgniarskiej w diabetologii.

MODUŁ II. WYBRANE ZAGADNIENIA DOTYCZĄCE CUKRZYCY OSÓB DOROSŁYCH l DZIECI

1. Cel modułu

Poszerzenie i aktualizacja wiedzy na temat epidemiologii, etiologii, patogenezy, klasyfikacji oraz rozpoznawania i leczenia cukrzycy.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować sytuację epidemiologiczną dotyczącą cukrzycy;

2) podejmować działania umożliwiające większą wykrywalność cukrzycy bezobjawowej;

3) współpracować z osobami i instytucjami odpowiedzialnymi za politykę zdrowotną regionu w zakresie prewencji cukrzycy pierwotnej;

4) przeprowadzić prawidłowy wywiad pozwalający zgromadzić niezbędne informacje charakteryzujące problemy zdrowotne chorych na cukrzycę w danym regionie;

5) wyodrębnić szczegółowe, typowe dla wybranej populacji zagadnienia epidemiologiczne dotyczące cukrzycy;

6) przedstawić zasady diety cukrzycowej;

7) omówić zasady opracowania schematu podawania insuliny;

8) scharakteryzować doustne preparaty hipoglikemizujące;

9) opisać mechanizmy działania poszczególnych preparatów insulin i leków doustnych stosowanych w leczeniu cukrzycy;

10) określić poszczególne typy cukrzycy i podać ich charakterystykę;

11) wymienić kryteria rozpoznawania cukrzycy;

12) wyjaśnić mechanizm zaburzeń metabolicznych w cukrzycy;

13) interpretować objawy kliniczne i wyniki badań diagnostycznych;

14) ocenić stopień wyrównania cukrzycy na podstawie wyników badań biochemicznych i klinicznych;

15) współuczestniczyć w ocenie skuteczności leczenia cukrzycy l i II stopnia;

16) wskazać możliwości profilaktyki cukrzycy.

3. Treści nauczania:

1) epidemiologia cukrzycy:

a) wskaźniki: zapadalności, chorobowości, umieralności,

b) wpływ zewnętrznych cech populacji na wskaźniki epidemiologiczne;

2) etiologia i patogeneza cukrzycy typu l i II (bez otyłości i skojarzonej z otyłością), cukrzycy wtórnej;

3) klasyfikacja cukrzycy według Światowej Organizacji Zdrowia z 1997 r.;

4) symptomatologia:

a) objawy i przebieg cukrzycy zależnej od insuliny,

b) objawy i przebieg cukrzycy niezależnej od insuliny;

5) rozpoznawanie cukrzycy:

a) rozpoznawanie stanu przedcukrzycowego,

b) objawy kliniczne,

c) wywiad rodzinny,

d) diagnostyka laboratoryjna;

6) zaburzenia metaboliczne u chorych na cukrzycę:

a) zaburzenia przemiany węglowodanowej, tłuszczowej i białkowej,

b) wpływ działania hormonów na procesy metaboliczne kontrolowane przez insulinę;

7) leczenie cukrzycy:

a) leczenie dietą – ogólne zalecenia dietetyczne, wymienniki węglowodanowe (obliczanie, tabele), należna masa ciała (obliczanie, prawidłowe wskaźniki w cukrzycy), technologia potraw, rozkład posiłków,

b) leczenie insuliną – rodzaje, sposoby, powikłania insulinoterapii,

c) doustne preparaty hipoglikemizujące,

d) leczenie skojarzone,

e) ocena skuteczności leczenia;

8) profilaktyka cukrzycy.

MODUŁ III. ŻYWIENIE CHORYCH NA CUKRZYCĘ

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do edukacji chorego na cukrzycę w zakresie prawidłowego odżywiania.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić cele terapeutyczne diety cukrzycowej;

2) scharakteryzować zasady prawidłowego żywienia w cukrzycy;

3) określić zapotrzebowanie energetyczne w zależności od należnej masy ciała, wieku, płci i aktywności fizycznej;

4) dokonać oceny wartości odżywczych oraz kaloryczności składników w diecie chorego na cukrzycę;

5) omówić wpływ spożywania alkoholu na przebieg cukrzycy;

6) wymienić i omówić wpływ czynników warunkujących planowanie dietetyczne chorego na cukrzycę;

7) przygotować wzorcowy tygodniowy jadłospis dla pacjenta z uwzględnieniem jego stylu życia;

8) zróżnicować potrzeby żywieniowe w zależności od modelu leczenia cukrzycy i poziomu glikemii;

9) przedstawić wpływ technik kulinarnych na wartość odżywczą posiłków;

10) dostosować dietę w przypadku chorób współistniejących, ze szczególnym uwzględnieniem otyłości;

11) udzielać porad żywieniowych dostosowanych do możliwości i potrzeb pacjenta;

12) opracować program edukacyjny dotyczący żywienia chorego na cukrzycę.

3. Treści nauczania:

1) dieta jako integralna część terapii;

2) zasady racjonalnego żywienia w cukrzycy:

a) ocena zapotrzebowania energetycznego,

b) obliczanie wartości odżywczych składników pokarmowych,

c) wpływ wysiłku fizycznego na dietę,

d) wymienniki pokarmowe (węglowodanowe, białkowe, tłuszczowe),

e) wpływ spożywania alkoholu na poziom glikemii i przebieg cukrzycy;

3) planowanie diety z uwzględnieniem:

a) zapotrzebowania energetycznego,

b) zróżnicowania składników odżywczych,

c) rozkładu posiłków w zależności od sposobu leczenia,

d) należnej masy ciała,

e) aktywności fizycznej,

f) sytuacji szczególnych,

g) preferencji smakowych i kulturowych;

4) techniki kulinarne i ich wpływ na wartość odżywczą posiłków;

5) dieta chorego na cukrzycę w przypadku chorób współistniejących:

a) celiakii,

b) choroby zakaźnej,

c) zaburzeń łaknienia,

d) nadciśnienia tętniczego,

e) choroby wrzodowej,

f) hypolipidemii,

g) zatruć pokarmowych,

h) uszkodzenia miąższu nerek;

6) zasady konstruowania programów edukacyjnych w zakresie żywienia chorych na cukrzycę.

MODUŁ IV. PIELĘGNOWANIE OSÓB DOROSŁYCH CHORYCH NA CUKRZYCĘ

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania opieki nad chorym na cukrzycę.

2. Wykaz umiejętności

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wyjaśnić wpływ cukrzycy na funkcjonowanie organizmu;

2) określić wpływ stylu życia chorego na przebieg i leczenie cukrzycy;

3) wymienić zasady profilaktyki powikłań w przebiegu cukrzycy;

4) rozpoznawać ostre powikłania cukrzycy;

5) planować i realizować opiekę pielęgniarską nad chorymi w przebiegu ostrych powikłań cukrzycy;

6) planować i realizować opiekę pielęgniarską w przebiegu powikłań długotrwałej cukrzycy;

7) scharakteryzować przyczyny występowania w cukrzycy stanów zagrożenia życia;

8) rozpoznawać stany zagrożenia życia w przebiegu cukrzycy;

9) podejmować działania w przypadku wystąpienia stanów zagrożenia życia;

10) planować i realizować edukację kobiety ciężarnej chorej na cukrzycę;

11) podać docelowe kryteria wyrównania cukrzycy w odniesieniu do poszczególnych grup chorych;

12) zaplanować docelowe wskaźniki kontrolne w odniesieniu do poszczególnych grup chorych;

13) zaplanować, realizować i modyfikować proces pielęgnowania chorego;

14) dokonać korekty dawki insuliny krótkodziałającej w szczególnych sytuacjach;

15) współuczestniczyć w ocenie skuteczności leczenia cukrzycy l i II stopnia;

16) oznaczać glikemię, glikozurię, acetonurię i mikroalbuminurię za pomocą suchych pasków testowych;

17) posługiwać się glukometrami dostępnymi na rynku;

18) współuczestniczyć w wypracowaniu zasad współpracy interdyscyplinarnej w diabetologii.

3. Treści nauczania:

1) funkcjonowanie organizmu a cukrzyca;

2) wpływ stylu życia pacjenta na przebieg i leczenie cukrzycy:

a) wykonywany zawód,

b) aktywność fizyczna,

c) inne;

3) profilaktyka powikłań cukrzycy;

4) opieka pielęgniarska nad chorym w przebiegu ostrych powikłań cukrzycy:

a) kwasicy i śpiączki ketonowej,

b) kwasicy i śpiączki mleczanowej,

c) nieketonowej śpiączki hipermolalnej;

5) opieka pielęgniarska nad chorym w przebiegu powikłań długotrwałej cukrzycy:

a) retinopatii,

b) nefropatii,

c) stopy cukrzycowej,

d) kardiomiopatii,

e) encefalopatii,

f) osteopatii,

g) zmian skórnych i błon śluzowych,

h) paradontozy;

6) cukrzyca a ciąża:

a) ciąża u kobiety chorej na cukrzycę – planowanie ciąży, planowanie poczęcia, program opieki nad ciężarną, opieka okołoporodowa,

b) opieka nad ciężarną chorą na cukrzycę rozpoznaną w przebiegu ciąży,

c) opieka nad kobietą w ciąży chorą na cukrzycę ciężarnych;

7) inne problemy zdrowotne chorych na cukrzycę:

a) otyłość,

b) zakażenia,

c) choroby współistniejące;

8) problemy psychologiczne, rodzinne i społeczne chorych na cukrzycę;

9) badania doraźne poziomu glikemii za pomocą glukometru, suchych pasków testowych.

MODUŁ V. PIELĘGNOWANIE DZIECI CHORYCH NA CUKRZYCĘ

1. Ceł modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania opieki nad dzieckiem chorym na cukrzycę i jego rodziną.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) komunikować się z dzieckiem w różnych fazach rozwojowych oraz z jego rodziną;

2) scharakteryzować metody edukacji dziecka chorego na cukrzycę zależnie od wieku i rozwoju emocjonalnego;

3) wykorzystać czynniki motywujące dziecko do radzenia sobie z chorobą;

4) dokonać pomiaru glikemii;

5) podawać insulinę, wykorzystując różne sposoby, techniki i środki;

6) nauczyć dziecko i opiekunów zasad posługiwania się różnego typu aparatami do wstrzyknięć insuliny;

7) scharakteryzować przebieg cukrzycy w zależności od faz rozwojowych dziecka;

8) omówić powikłania cukrzycy typowe dla wieku rozwojowego;

9) wymienić problemy psychospołeczne dzieci chorych na cukrzycę i ich rodzin;

10) zaplanować i realizować proces pielęgnowania dziecka chorego na cukrzycę;

11) edukować dziecko i rodziców w zakresie modyfikowania dawki insuliny i sposobu żywienia w okresie choroby współistniejącej oraz w szczególnych sytuacjach życiowych;

12) opracować jadłospis dla dziecka w różnym wieku rozwojowym;

13) wymienić wskaźniki jakości życia dziecka chorego na cukrzycę;

14) wyjaśnić choremu dziecku i jego opiekunom znaczenie przestrzegania diety;

15) wskazać przyczyny niepowodzeń w leczeniu cukrzycy wynikających z okresu dojrzewania oraz dysfunkcji rodziny i środowiska;

16) wspomagać rodzinę chorego we wszystkich działaniach pielęgnacyjnych;

17) współuczestniczyć w monitorowaniu efektów edukacji dziecka chorego na cukrzycę.

3. Treści nauczania:

1) specyfika komunikowania się z dzieckiem chorym na cukrzycę i jego rodziną;

2) edukacja dziecka:

a) uczenie dziecka i rodziców obliczania dawek insuliny,

b) uczenie dziecka i rodziców posługiwania się sprzętem do wstrzyknięć,

c) uczenie dziecka i rodziców doraźnej kontroli poziomu glikemii,

d) dobór metod i środków,

e) ocena efektywności nauczania;

3) specyfika przebiegu cukrzycy wieku rozwojowego:

a) przyczyny, objawy, metody leczenia,

b) charakterystyka objawów hypoglikemii i hyperglikemii u dziecka,

c) wpływ wysiłku fizycznego na poziom glikemii,

d) zapobieganie hypoglikemii powysiłkowej,

e) pomiar glikemii,

f) technika iniekcji insuliny,

g) adaptacja dawek insuliny zależnie od aktualnej glikemii, trybu życia i nawyków żywieniowych,

h) postępowanie w sytuacjach szczególnych (wyjazdy, wycieczki, przyjęcia),

i) nastolatki z cukrzycą (problem alkoholu, używek, antykoncepcji),

j) cukrzyca u noworodków, niemowląt, małych dzieci,

k) postępowanie w przypadku choroby współistniejącej,

l) szczepienia ochronne,

m) powikłania cukrzycy typowe dla wieku rozwojowego;

4) żywienie dzieci chorych na cukrzycę:

a) akceptacja diety,

b) opracowanie jadłospisu dziecka w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz młodzieńczym,

c) dobór diety w sytuacjach wyjątkowych,

d) aktywność ruchowa dzieci,

e) żywienie niemowląt;

5) problemy psychosocjalne dzieci z cukrzycą i ich rodzin;

6) jakość życia dzieci chorych na cukrzycę.

MODUŁ VI. OPIEKA OKOŁOOPERACYJNA NAD CHORYM NA CUKRZYCĘ

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do pełnienia opieki okołooperacyjnej nad dzieckiem i dorosłym chorym na cukrzycę.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) zaplanować opiekę pielęgniarską nad dzieckiem i dorosłym chorym na cukrzycę w okresie przed i po operacji;

2) omówić wpływ stresu, jakim jest operacja na wahania poziomu glikemii;

3) przygotować chorego do operacji z uwzględnieniem stosowanego leczenia;

4) monitorować glikemię w okresie okołooperacyjnym;

5) obsługiwać różne rodzaje pomp infuzyjnych;

6) przygotować roztwory insuliny o różnych stężeniach i właściwie obliczać ich przepływ;

7) zapobiegać powikłaniom w gojeniu się ran pooperacyjnych;

8) pielęgnować chorego w przypadku wystąpienia powikłań w gojeniu się ran pooperacyjnych;

9) przedstawić zasady prowadzenia rehabilitacji pooperacyjnej chorego na cukrzycę;

10) podejmować działania minimalizujące stres w okresie okołooperacyjnym;

11) edukować pacjenta w zakresie stosowania diety oraz aktywności fizycznej, ze względu na zmiany spowodowane zabiegiem operacyjnym;

12) współpracować z zespołami opiekującymi się pacjentami w okresie okołooperacyjnym.

3. Treści nauczania:

1) wpływ zabiegu operacyjnego na wystąpienie fizycznych i psychicznych czynników stresu:

a) zaburzeń równowagi metabolicznej,

b) zaburzeń równowagi płynów i elektrolitów;

2) zasady przygotowania chorego do operacji w zależności od zastosowanego leczenia cukrzycy;

3) pielęgnowanie pacjenta w zależności od jego stanu w okresie przedoperacyjnym i pooperacyjnym:

a) różnicowanie powikłań i zakażeń,

b) zapobieganie powikłaniom i zakażeniom,

c) odżywianie dojelitowe,

d) odżywianie pozajelitowe;

4) rehabilitacja wczesna i późna po operacji u chorych na cukrzycę;

5) wsparcie psychiczne w zakresie minimalizacji stresu;

6) przygotowanie pacjenta do dalszego leczenia po opuszczeniu szpitala.

MODUŁ VII. EDUKACJA CHORYCH NA CUKRZYCĘ

1. Cel modułu

Zapoznanie pielęgniarki z metodyką edukacji dzieci (ich rodzin lub opiekunów) oraz dorosłych chorych na cukrzycę.

Przygotowanie pielęgniarki do opracowywania i realizacji programów edukacyjnych dla chorych na cukrzycę.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić zakres edukacji pacjenta z cukrzycą i jego rodziny lub opiekunów;

2) zróżnicować metody, formy i środki w edukacji, zależnie od wieku pacjenta oraz jego potrzeb i możliwości;

3) edukować chorego w zakresie poprawy jakości jego życia;

4) wskazać choremu metody i sposoby radzenia sobie z chorobą;

5) motywować pacjentów do podejmowania postaw i działań prozdrowotnych;

6) ocenić poziom wiedzy podopiecznych na temat choroby;

7) ocenić umiejętności podopiecznych w zakresie samoopieki i samopielęgnacji;

8) rozpoznać przyczyny niepowodzeń w samoopiece i zaplanować działania naprawcze ukierunkowane na poprawę jakości życia chorego;

9) motywować do skutecznej i sprawnej samokontroli oraz samoopieki w leczeniu własnej choroby;

10) dokonać analizy dzienniczka samokontroli i wspólnie z chorym rozwiązać jego problemy zdrowotne;

11) nauczyć chorego i (lub) rodzinę (opiekunów) oznaczać poziom glukozy we krwi i acetonu w moczu;

12) nauczyć chorego i (lub) rodzinę (opiekunów) wykonywania iniekcji insuliny;

13) nauczyć chorego korekty dawki insuliny w zależności od aktualnej glikemii, wysiłku fizycznego i posiłku, przy pomocy glukometrów i suchych pasków testowych;

14) udzielić porady żywieniowej oraz podać właściwe przykłady postępowania w różnych sytuacjach życiowych;

15) nauczyć chorego rozpoznawania objawów stanów zagrożenia życia występujących w cukrzycy i postępowania w przypadku ich wystąpienia;

16) opracowywać programy edukacyjne w odniesieniu do poszczególnych grup chorych z uwzględnieniem wieku, poziomu intelektualnego, stylu życia, warunków ekonomicznych, typu cukrzycy i metod leczenia;

17) oceniać skuteczność programu edukacyjnego.

3. Treści nauczania:

1) edukacja jako istotny element terapii w cukrzycy:

a) znaczenie edukacji w diabetologii,

b) cele edukacji zdrowotnej w cukrzycy,

c) edukacja formalna i nieformalna,

d) zespół edukacyjny w cukrzycy,

e) etapowość edukacji zdrowotnej na przykładzie cukrzycy,

f) czynniki wpływające na skuteczność edukacji,

g) metody oceny skuteczności nauczania,

h) dobór zasad, metod i środków w edukacji chorych na cukrzycę;

2) główne obszary edukacji pacjenta z cukrzycą:

a) cukrzyca,

b) technika podawania insuliny,

c) prawidłowe wstrzykiwanie leku,

d) umiejętność modyfikacji dawek leku w zależności od wyników pomiarów glukozy we krwi, odżywiania, aktywności fizycznej,

e) samodzielne badanie glukozy we krwi, glukozy i acetonu w moczu,

f) interpretacja wyników i analiza popełnionych błędów,

g) prowadzenie zeszytu samokontroli,

h) przyczyny i objawy niedocukrzenia,

i) zapobieganie i prawidłowe postępowanie w przypadku wystąpienia hypoglikemii,

j) przyczyny i objawy hyperglikemii,

k) zapobieganie i prawidłowe postępowanie w przypadku wystąpienia hyperglikemii,

l) zmiany w planie posiłków w zależności od podjętego wysiłku fizycznego,

m) znaczenie badań poziomu cukru we krwi przed i po wysiłku fizycznym,

n) właściwe postępowanie w czasie nieplanowanego wysiłku fizycznego,

o) postępowanie w czasie długotrwałego wysiłku oraz zagadnienia związane z uprawianiem sportu,

p) zapobieganie przewlekłym powikłaniom w cukrzycy, w tym: pomiary ciśnienia tętniczego, pielęgnacja stóp, higiena osobista, kontrola masy ciała, okresowa kontrola lipidogramu oraz ocena dna oka,

q) czynniki wpływające na „chwiejny" przebieg cukrzycy,

r) postępowanie w czasie współistniejącej choroby,

s) postępowanie w cukrzycy wieku podeszłego,

t) znaczenie uwarunkowań psychospołecznych w edukacji pacjenta chorego na cukrzycę,

u) grupy wsparcia dla osób chorych na cukrzycę,

v) czasopisma dla osób chorych na cukrzycę,

w) inne.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego lub w dziedzinie pokrewnej;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającą dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 10

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO DLA PIELĘGNIAREK

l. Cel kształcenia

1. Przygotowanie pielęgniarki specjalistki, która będzie posiadać wiadomości teoretyczne i umiejętności praktyczne w zakresie:

1) rozpoznawania problemów pielęgnacyjnych, planowania oraz sprawowania opieki nad dzieckiem zdrowym i chorym z uwzględnieniem jego potrzeb biologicznych i psychologicznych;

2) edukacji zdrowotnej dziecka i rodziny;

3) efektywnej, samodzielnej pracy w związku z rozwiązywaniem problemów zdrowotnych i społecznych dzieci i młodzieży oraz współdziałania w tym zakresie z rodziną, szkołą oraz innymi instytucjami i organizacjami społecznymi.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1 204 godziny dydaktyczne.

2. Łączna liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Łączna liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 874 godziny, w tym: część teoretyczna 440 godzin, część praktyczna 434 godziny.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Ocenić poziom rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego dziecka w poszczególnych fazach rozwojowych.

2. Określić problemy pielęgnacyjne dziecka zdrowego i dziecka chorego.

3. Planować i realizować opiekę nad dzieckiem i rodziną oraz oceniać działania pielęgniarskie.

4. Określać priorytety opiekuńcze dziecka i jego rodziny.

5. Komunikować się z pacjentem, jego rodziną i w zespole terapeutycznym.

6. Stwarzać warunki godnego umierania i spokojnej śmierci.

7. Pozyskać pacjenta i jego rodzinę jako partnerów do współdziałania w procesie pielęgnowania.

8. Ocenić stan fizyczny i psychologiczny dziecka.

9. Określać zapotrzebowanie na wsparcie dla dziecka i jego rodziny.

10. Wskazać grupy wsparcia.

11. Przygotować dziecko i rodziców do samokontroli, samoopieki, samopielęgnacji.

12. Dobierać metody, techniki, treści przekazu do wieku i potrzeb odbiorcy.

13. Sporządzać konspekty zajęć.

14. Analizować wpływ czynników na przebieg rozwoju dziecka.

15. Propagować zachowania prozdrowotne.

16. Opracowywać programy w zakresie promocji zdrowia dziecka i rodziny.

17. Planować i realizować edukację zdrowotną oraz oceniać jej efekty.

18. Analizować dane statystyczne i demograficzne.

19. Tworzyć środowisko sprzyjające zdrowiu.

20. Prowadzić poradnictwo w zakresie żywienia noworodków, niemowląt, dzieci zdrowych i chorych.

21. Prowadzić poradnictwo w zakresie sprawowania opieki nad dziećmi z grup dyspanseryjnych.

22. Wykonywać szczepienia ochronne.

23. Zapobiegać rozprzestrzenianiu się zakażeń szpitalnych.

24. Zapobiegać powikłaniom u dzieci leczonych w szpitalu.

25. Zapobiegać negatywnym skutkom hospitalizacji dzieci.

26. Pomagać dziecku i rodzicom w kształtowaniu umiejętności radzenia sobie w zmienionej chorobą sytuacji życiowej.

27. Współpracować w zespole terapeutycznym w procesie diagnozowania i terapii.

28. Rozpoznać stan zagrożenia życia.

29. Przygotować dziecko do badań diagnostycznych i zabiegów leczniczych.

30. Wykonywać badania i zabiegi wynikające z ustalonej przez zespół terapeutyczny terapii.

31. Prowadzić rehabilitację przyłóżkową i współuczestniczyć w rehabilitacji prowadzonej przez zespół rehabilitantów.

32. Opracowywać i wdrażać standardy opieki pielęgniarskiej nad dzieckiem i rodziną.

33. Oceniać poziom jakości opieki w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego.

IV. Plan nauczania

V. Program nauczania

MODUŁ l. PODSTAWY PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO

1. Cel modułu

Zrozumienie filozofii pielęgniarstwa dziecięcego.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować tendencje i kierunki rozwoju pielęgniarstwa pediatrycznego;

2) podjąć samodzielne lub wspólne badania w celu podnoszenia jakości świadczeń w opiece nad dzieckiem;

3) przygotować rodziców do korzystania z różnych form pomocy instytucjonalnej i pozainstytucjonalnej w opiece nad dzieckiem;

4) pracować w zespole interdyscyplinarnym;

5) zebrać informacje o dziecku;

6) rozpoznać potrzeby rozwojowe dziecka;

7) komunikować się z dzieckiem i jego rodzicami;

8) ocenić poziom rozwoju dziecka we wszystkich okresach rozwojowych;

9) rozpoznać i ocenić stan zaburzeń rozwojowych dziecka;

10) dokonać oceny zaburzeń lub ryzyka zaburzeń czynnościowych ze strony różnych układów i narządów;

11) dokonać oceny stanu odżywienia dziecka i ocenić stopień zaburzeń w odżywianiu;

12) formułować problemy zdrowotne dziecka i jego rodziny;

13) formułować cele opieki nad dzieckiem w różnych sytuacjach społecznych i zdrowotnych;

14) prowadzić dokumentację dziecka zdrowego i chorego;

15) wykonywać badanie dziecka zdrowego;

16) dobierać i realizować najkorzystniejszy dla dziecka sposób przygotowania do badań diagnostycznych;

17) współuczestniczyć w kształtowaniu środowiska wychowawczego i terapeutycznego dziecka;

18) udzielić wsparcia rodzicom w sprawach dotyczących rozwoju i wychowania ich dziecka;

19) realizować świadczenia pielęgnacyjne według przyjętych standardów;

20) opracować procedury postępowania pielęgnacyjnego.

3. Treść nauczania:

1) rozwój pediatrii jako specjalności medycznej;

2) organizacja opieki nad dzieckiem w Polsce; charakterystyka instytucji wychowawczych;

3) rodzina (struktura, funkcje, więzi, postawy rodzicielskie, oddziaływania wychowawcze);

4) rozwój:

a) pojęcia podstawowe (wzrastanie, dojrzewanie, norma rozwojowa),

b) czynniki rozwoju, etapy rozwoju, metody oceny rozwoju (fizycznego, dojrzewania kostnego, uzębienia, psychospołecznego), metody wspomagania rozwoju (stymulacja),

c) lęk i strach u dzieci, potrzeby dziecka (zaspokojenie, niedosyt);

5) rozwój anatomiczny i czynnościowy poszczególnych układów;

6) gospodarka wodno-elektrolitowa ze szczególnym zwróceniem uwagi na okres noworodkowy i niemowlęcy;

7) zasady farmakoterapii w pediatrii;

8) komunikowanie się z dzieckiem i jego rodzicami;

9) badania diagnostyczne i kliniczne dziecka (obserwacja, wywiad, badanie fizyczne, badania laboratoryjne, badania radiologiczne), badanie dziecka zdrowego, badanie dziecka chorego;

10) choroba sieroca (przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie);

11) ból u dzieci (ocena bólu, leczenie bólu, dorośli wobec cierpienia dzieci);

12) szpital (oddział) pediatryczny jako środowisko leczenia i wychowania;

13) zapobieganie zakażeniom na oddziałach pediatrycznych;

14) etyka w opiece pediatrycznej (wybrane aspekty);

15) charakterystyka wybranych objawów chorobowych u dzieci (wymioty, napady drgawkowe, sinica, duszność, żółtaczka, obrzęki, kwasica metaboliczna i oddechowa);

16) choroba dziecka jako sytuacja trudna;

17) hospitalizacja jako sytuacja trudna (reakcja na rozłąkę, mechanizmy obronne, formy pomocy dziecku i rodzicom, potrzeby dziecka chorego);

18) standardy opieki nad dzieckiem;

19) realizacja procesu pielęgnowania.

MODUŁ II. PEDIATRIA SPOŁECZNA

1. Cel modułu

Zapoznanie pielęgniarki z podstawowymi zagadnieniami pediatrii społecznej i organizacją opieki zdrowotnej nad populacją wieku rozwojowego.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować organizację opieki zdrowotnej nad populacją wieku rozwojowego w Polsce i na świecie;

2) określić najczęstsze problemy zdrowotne populacji wieku rozwojowego;

3) określić i zinterpretować wskaźnik umieralności niemowląt i umieralności okołoporodowej;

4) scharakteryzować i rozpoznać problemy społeczne populacji wieku rozwojowego;

5) zaplanować sposób postępowania w zakresie pomocy w rozwiązywaniu problemów społecznych dzieci, młodzieży i ich rodzin;

6) uzasadnić wpływ postaw rodzicielskich i metod wychowawczych na rozwój dziecka;

7) współpracować z instytucjami adopcyjnymi i opieką socjalną;

8) określić i zinterpretować podstawowe akty prawne w zakresie ochrony prawnej dziecka i rodziny.

3. Treść nauczania:

1) pojęcie pediatrii społecznej;

2) epidemiologia w medycynie wieku rozwojowego:

a) zachorowalność i umieralność oraz chorobowość najczęstszych chorób wieku rozwojowego,

b) umieralność niemowląt i umieralność okołoporodowa,

c) najczęstsze wady i schorzenia występujące u dzieci i młodzieży szkolnej;

3) problemy społeczne populacji wieku rozwojowego:

a) zaburzenia zachowania (moczenie, nadpobudliwość, inne),

b) niedostosowanie społeczne i jego przejawy (między innymi uzależnienia, subkultury młodzieżowe),

c) próby samobójcze,

d) zespół dziecka maltretowanego,

e) instytucjonalna i pozainstytucjonalna pomoc rodzinie,

f) organizacja i zadania placówek pomocy społecznej;

4) dziecko w rodzinie:

a) postawy rodzicielskie i ich wpływ na osobowość dziecka,

b) metody wychowania w rodzinie i ich znaczenie dla rozwoju dziecka,

c) diagnoza rodzinna,

d) adopcja i rodziny zastępcze,

e) opieka socjalna i środowiskowa a problemy współczesnej rodziny;

5) ochrona prawna dziecka i rodziny:

a) Konwencja o prawach dziecka,

b) Europejska karta praw dziecka w szpitalu,

c) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

MODUŁ III. OPIEKA NAD DZIECKIEM ZDROWYM

1. Cel modułu:

1) przygotowanie pielęgniarki do prowadzenia działań w zakresie ochrony i promowania zdrowia dzieci i młodzieży z uwzględnieniem metod, technik oraz środków dydaktycznych;

2) zapoznanie z zasadami racjonalnego żywienia dzieci i młodzieży;

3) przygotowanie do prowadzenia działań w zakresie opieki nad noworodkiem oraz dziećmi i młodzieżą szkolną;

4) przygotowanie do prowadzenia działań w zakresie szczepień ochronnych u dzieci i młodzieży.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować organizację opieki prenatalnej, perinatalnej i nad noworodkiem;

2) określić skutki działania czynników wpływających na rozwój płodu;

3) ocenić stan noworodka;

4) współuczestniczyć w planowaniu opieki nad noworodkiem matki zakażonej Human Immunodeficiency Virus (HIV) i wirusem zapalenia wątroby typu B;

5) scharakteryzować wymogi dla „Szpitala Przyjaznego Dziecku" oraz pomagać rodzicom w umacnianiu więzi z dzieckiem;

6) zapobiegać zakażeniom na oddziałach noworodkowych;

7) diagnozować sytuację rodzinną i zaplanować pomoc rodzinie;

8) edukować w zakresie racjonalnego żywienia;

9) ocenić prawidłowość jadłospisu w żywieniu zbiorowym pod kątem ilościowym i jakościowym;

10) scharakteryzować zasady żywienia niemowląt;

11) promować karmienie naturalne;

12) scharakteryzować szczepionki, zasady ich podawania, przechowywania i transportu;

13) rozpoznawać odczyny i powikłania poszczepienne;

14) wykonywać i dokumentować szczepienia obowiązkowe, w grupach ryzyka, zalecane i inne;

15) wykrywać odchylenia w stanie zdrowia dzieci i młodzieży na podstawie badań przesiewowych;

16) zaplanować działania pielęgnacyjne w postępowaniu poprzesiewowym;

17) zaplanować pomoc w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych dzieci;

18) ustalać poziom wiedzy w zakresie zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży;

19) zaplanować własne działania edukacyjne i określić ich skuteczność;

20) scharakteryzować skutki niedostatków zachowań prozdrowotnych w zakresie rozwoju dziecka i ryzyka chorób.

3. Treść nauczania:

1) organizacja opieki nad matką i dzieckiem zdrowym w Polsce – pojęcie profilaktyki nieswoistej i swoistej w pediatrii;

2) wychowanie zdrowotne dzieci i młodzieży:

a) pojęcie zdrowia i zachowań prozdrowotnych w pediatrii oraz skutki niedostatków zachowań prozdrowotnych dla zdrowia dzieci i młodzieży,

b) zachowania zdrowotne dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce i na świecie,

c) zasady wychowania zdrowotnego stosowane w pracy z dziećmi i młodzieżą,

d) program wychowania zdrowotnego w szkole oraz metody i formy oddziaływań edukacyjnych,

e) wybrane zagadnienia z dydaktyki w odniesieniu do dzieci i młodzieży;

3) szczepienia ochronne u dzieci i młodzieży:

a) uodpornienie bierne i czynne, szczepienia obowiązkowe, w grupach ryzyka, zalecane i inne,

b) kalendarz szczepień,

c) ogólna charakterystyka szczepionek, surowic odpornościowych i immunoglobulin,

d) kształtowanie się odporności w przebiegu rozwoju osobniczego,

e) odczyny i powikłania poszczepienne,

f) zasady podawania, przechowywania i transportu szczepionek,

g) organizacja szczepień ochronnych w Polsce, ustawodawstwo;

4) żywienie dzieci i młodzieży:

a) żywienie noworodków i niemowląt,

b) normy i zasady racjonalnego żywienia dzieci,

c) wymogi sanitarnohigieniczne w żywieniu,

d) zasady żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży, ocena jadłospisów;

5) opieka prenatalna:

a) planowanie rodziny,

b) czynniki wpływające na rozwój płodu,

c) uwarunkowania wad wrodzonych,

d) organizacja opieki przedporodowej nad matką i jej dzieckiem;

6) opieka nad noworodkiem zdrowym:

a) organizacja oddziałów położniczo-noworodkowych, „Szpital Przyjazny Dziecku", organizacja porodów w domu,

b) ocena stanu noworodka po porodzie, fizjologia okresu noworodkowego, pielęgnacja noworodka,

c) zapobieganie zakażeniom w oddziałach noworodkowych,

d) opieka nad noworodkiem matki zakażonej HIV lub wirusem zapalenia wątroby typu B,

e) opieka nad noworodkiem w domu (współpraca z położną rodzinną);

7) metody oceny stanu zdrowia dzieci i młodzieży:

a) cele, zadania i organizacja opieki medycznej nad uczniami,

b) problemy szkolne,

c) diagnoza rodzinna,

d) formułowanie problemów zdrowotnych dziecka (planowanie działań pielęgniarskich w postępowaniu poprzesiewowym): zaburzenia rozwoju fizycznego, nieprawidłowa ostrość wzroku, zez, zaburzenia słuchu, wady postawy, zaburzenia widzenia barw, podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, bilanse zdrowia.

MODUŁ IV. DZIECKO W STANACH OSTRYCH l ZAGRAŻAJĄCYCH ŻYCIU

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania opieki pielęgniarskiej nad dzieckiem w stanach ostrych i zagrażających życiu.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić organizację opieki nad dzieckiem w chorobie ostrej i w stanach zagrożenia życia;

2) oceniać stan ogólny dziecka;

3) udzielać pierwszej pomocy dziecku w stanach zagrożenia życia;

4) podejmować i prowadzić działania reanimacyjne;

5) zaplanować postępowanie z dzieckiem po skutecznej resuscytacji;

6) rozpoznać ostrą niewydolność krążeniową i oddechową;

7) rozpoznać inne zaburzenia zagrażające życiu;

8) ocenić stan gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej;

9) stosować zasady postępowania w wyrównywaniu zaburzeń wodno-elektrolitowych i kwasowo-zasadowych;

10) zaplanować opiekę w okresie przed- i pooperacyjnym;

11) rozpoznać reakcję na ból i współuczestniczyć w planowaniu postępowania przeciwbólowego;

12) stosować różne techniki żywienia i dostrzegać ryzyko powikłań z nimi związanych;

13) komunikować się z dzieckiem, rodziną i zespołem terapeutycznym;

14) oceniać i wpływać na jakość opieki nad dzieckiem, grupą dzieci, populacją;

15) konstruować i modyfikować standardy opieki pielęgniarskiej.

3. Treści nauczania:

1) wybrane choroby układu krążenia:

a) wady wrodzone serca,

b) przełożenie wielkich pni tętniczych,

c) zespół Fallota,

d) koarktacja aorty,

e) przerwany łuk aorty,

f) wirusowe i bakteryjne zapalenie mięśnia sercowego,

g) niewydolność krążenia,

h) tamponada serca,

i) wtrzewienie serca,

j) choroba Kawasaki;

2) problemy pielęgnacyjne w chorobach układu krążenia;

3) problemy pielęgnacyjne po transplantacji serca;

4) wybrane choroby układu pokarmowego:

a) wady wrodzone,

b) krwawienia z przewodu pokarmowego,

c) ostra niewydolność wątroby,

d) biegunki ostre,

e) zespół krótkiego jelita,

f) zapalenie wyrostka robaczkowego,

g) wytrzewienie trzewi,

h) zarośnięcie przełyku i odbytu,

i) reflux żołądkowo-przełykowy,

j) niedrożność jelit,

k) choroba Hirschsprunga;

5) problemy pielęgnacyjne w wybranych chorobach układu pokarmowego:

a) postępowanie dietetyczne w biegunkach ostrych,

b) problemy pielęgnacyjne po transplantacji wątroby;

6) wybrane wady układu moczowo-płciowego:

a) wynicowanie pęcherza,

b) uszkodzenie zastawki cewki tylnej,

c) zespół brzucha śliwkowego,

d) skręt jądra, ostra niewydolność nerek,

e) kryza nadciśnieniowa, brzuszna,

f) zespół nerczycowy,

g) problemy pielęgnacyjne w wybranych wadach,

h) problemy pielęgnacyjne po transplantacji nerki;

7) wybrane choroby układu nerwowego:

a) wady rozwojowe,

b) zespół wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego,

c) cytomegalia – postać mózgowa,

d) neuroinfekcje (wirusowe i bakteryjne),

e) stany padaczkowe;

8) problemy pielęgnacyjne w wybranych chorobach układu nerwowego;

9) wybrane choroby ostre układu oddechowego:

a) wady wrodzone,

b) ostra niewydolność oddechowa,

c) zapalenia płuc;

10) wybrane problemy pielęgnacyjne w chorobach ostrych układu oddechowego;

11) choroby metaboliczne: zaburzenia ostre glikemii, wrodzony przerost nadnerczy, problemy pielęgnacyjne w chorobach metabolicznych i endokrynologicznych;

12) wybrane choroby zakaźne:

a) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

b) zapalenie mózgu,

c) pneumocystoza,

d) wirusowe zapalenie wątroby;

13) problemy pielęgnacyjne w wybranych chorobach zakaźnych;

14) wstrząs:

a) określenie wstrząsu, przyczyny wstrząsu, rodzaje wstrząsów,

b) zaburzenia ogólnoustrojowe, rozpoznanie i ocena przebiegu wstrząsu,

c) postępowanie z dzieckiem we wstrząsie, powikłania;

15) zatrucia:

a) przyczyny i rodzaje zatruć,

b) postępowanie z dzieckiem zatrutym,

c) powikłania,

d) zapobieganie zatruciom;

16) urazy:

a) rodzaje urazów, rozległość urazów, ocena stanu dziecka,

b) postępowanie z dzieckiem po urazie,

c) powikłania,

d) zapobieganie urazom.

MODUŁ V. OPIEKA NAD DZIECKIEM Z CHOROBĄ NOWOTWOROWĄ

1. Cel modułu

Poszerzenie i pogłębienie wiedzy z zakresu chorób nowotworowych u dzieci oraz postępowania diagnostycznego, leczniczego i opieki paliatywnej nad dzieckiem.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować najczęściej występujące u dzieci choroby nowotworowe;

2) dokonać oceny stanu klinicznego dziecka z chorobą nowotworową;

3) określić i udokumentować problemy zdrowotne wynikające z istoty choroby i leczenia;

4) planować postępowanie pielęgniarskie w stosunku do dzieci z chorobą nowotworową w zależności od wieku, stanu klinicznego i etapu leczenia;

5) zdobyć zaufanie dziecka i rodziny;

6) stosować psychoterapię podtrzymującą w stosunku do dziecka i rodziny;

7) przygotować (fizycznie i psychicznie) dziecko do zabiegów diagnostycznych i leczniczych;

8) rozpoznać reakcje na ból;

9) udzielić wsparcia dziecku i rodzinie;

10) wykorzystywać zasady opieki terminalnej i stwarzać warunki godnego umierania;

11) modyfikować dawkę leczniczą leku przeciwbólowego i leków łagodzących inne dokuczliwe objawy.

3. Treści nauczania:

1) epidemiologia chorób nowotworowych u dzieci;

2) najczęściej występujące choroby nowotworowe u dzieci:

a) ostra białaczka limfoblastyczna (all),

b) ziarnica złośliwa (choroba Hodgkina),

c) neuroblastoma, medulloblastoma,

d) guz Wilmsa,

e) retinoblastoma,

f) osteosarcoma, rabdomyosarcoma;

3) badania diagnostyczne w chorobach nowotworowych – przygotowanie fizyczne i psychiczne dziecka;

4) leczenie: chirurgiczne, farmakologiczne, radioterapia;

5) opieka pielęgniarska na oddziale dziecięcym onkologiczno-hematologicznym;

6) ból nowotworowy u dzieci – profilaktyka, leczenie;

7) kształtowanie się pojęcia śmierci u dzieci;

8) opieka terminalna;

9) pomoc instytucjonalna i pozainstytucjonalna;

10) ogólne założenia realizowane w opiece hospicyjnej;

11) problemy etyczne w hospicjum dla dzieci.

MODUŁ VI. OPIEKA NAD DZIECKIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM

1. Cel modułu:

1) przygotowanie pielęgniarki do rozwiązywania problemów fizycznych i psychospołecznych dzieci niepełnosprawnych i trudnej sytuacji ich rodziców;

2) poznanie ogólnych założeń rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) rozpoznać i określić problemy dziecka lub rodziców w sytuacji jego niepełnosprawności;

2) dokonać oceny stopnia możliwości samoobsługi dziecka;

3) scharakteryzować postawy rodzicielskie wobec dziecka niepełnosprawnego;

4) rozpoznać czynniki warunkujące przeżycia emocjonalne rodziców dziecka niepełnosprawnego;

5) organizować wspólnie z zespołem warunki sprzyjające pojawieniu się, utrzymaniu, zmianie lub zlikwidowaniu określonych zachowań dziecka lub rodziców;

6) zaplanować działania pozwalające na optymalny rozwój dziecka niepełnosprawnego;

7) kształtować motywację dziecka do samodzielnego podejmowania zadań;

8) kształtować pozytywne postawy społeczne wobec dzieci niepełnosprawnych;

9) organizować sytuacje pozwalające dziecku niepełnosprawnemu kontaktować się z innymi;

10) zastosować wybrane techniki terapeutyczne zgodnie z rozpoznaną sytuacją dziecka;

11) zapobiegać samodzielnie lub z innymi członkami zespołu wtórnym następstwom wynikającym z choroby podstawowej;

12) stawiać cele krótkoterminowe i długoterminowe w opiece nad dzieckiem niepełnosprawnym;

13) wskazać rodzicom lub dziecku różne formy wsparcia;

14) udzielać dziecku lub rodzicom potrzebnych informacji, uczyć metod postępowania (pielęgnacyjnych i rehabilitacyjnych);

15) sprawdzać i oceniać przygotowanie dziecka lub rodziców do samopielęgnacji.

3. Treści nauczania:

1) niepełnosprawność a jakość życia:

a) przyczyny i rodzaje niepełnosprawności (wrodzone i nabyte),

b) niepełnosprawność jako czynnik modyfikujący rozwój dziecka,

c) niepełnosprawność nabyta jako czynnik dezorganizujący funkcjonowanie psychiczne i społeczne dziecka,

d) sytuacja rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi (reakcje, etapy),

e) przystosowanie do niepełnosprawności,

f) wychowanie dziecka niepełnosprawnego – problemy, cele, czynniki warunkujące skuteczność działań wychowawczych: warunki materialno-bytowe, styl życia rodziny, postawy, organizacja życia rodzinnego,

g) pomoc rodzinom dzieci niepełnosprawnych (instytucjonalne i pozainstytucjonalne formy pomocy, przepisy prawne dotyczące rodzin i dzieci niepełnosprawnych),

h) rehabilitacja: ogólne założenia, cele, rodzaje, metody, współudział pielęgniarki w usprawnianiu dziecka, działania psychopedagogiczne pielęgniarki pediatrycznej wobec dziecka niepełnosprawnego i jego rodziców, rola sprzętu rehabilitacyjnego w procesie usprawniania dzieci, sprzęt rehabilitacyjny stosowany w pediatrii;

2) dzieci niesprawne sensorycznie:

a) dzieci niedowidzące i niewidome: przyczyny inwalidztwa wzrokowego, podział na grupy dzieci z uszkodzeniem wzroku, wpływ braku wzroku na rozwój dziecka, etapy w reakcji na utratę wzroku, specyficzne zachowanie dziecka niewidomego, potrzeby psychiczne dzieci niewidomych, ograniczenia w zakresie potrzeb poznawczych, kinestetycznych, społecznych, mechanizmy obronne, kompensacyjna rola innych zmysłów, możliwości rewalidacji i samoakceptacji, opieka nad dzieckiem niewidomym w okresie hospitalizacji, organizacja szkolnictwa i stan opieki nad dziećmi niedowidzącymi,

b) dzieci z wadą słuchu: pojęcie głuchoty i jej przyczyny, wczesna diagnostyka, specyfika procesów poznawczych dziecka głuchego, adaptacja społeczna dzieci głuchych, rozwijanie sprawności fizycznej i umiejętności samoobsługi dzieci głuchych, zakłady i szkoły specjalne dla dzieci głuchych, opieka nad dzieckiem głuchym w okresie hospitalizacji;

3) dzieci z niedorozwojem umysłowym:

a) dzieci z niedorozwojem umysłowym; definicja i określenie przyczyn deficytów, klasyfikacja niedorozwoju, ocena stopnia zaburzeń: rozwoju fizycznego, psychicznego, społecznego, potrzeby, rozwój osobowości dziecka upośledzonego umysłowo, cele rehabilitacji, formy działalności dziecka głęboko upośledzonego, szkolnictwo specjalne,

b) zespół Downa: epidemiologia, przyczyny, charakterystyka cech fizycznych, zmiana cech w miarę wzrastania dziecka, cechy osobowości, zachowania typowe dla dzieci z zespołem Downa, wychowanie, opieka nad dzieckiem z zespołem Downa w okresie hospitalizacji;

4) dzieci niesprawne ruchowo:

a) opieka nad dzieckiem z porażeniem mózgowym: określenie przyczyn mózgowego porażenia dziecięcego, klasyfikacja, ocena stanu i stopnia zaburzeń (ruchu, odruchów, napięcia, zdolności motorycznych i adaptacyjnych, układu kostnego), ustalenie celów leczenia, postępowanie usprawniające, edukacja rodziców, przyrządy pomocnicze (ortezy, aparaty, buty ortopedyczne i inne), operacje ortopedyczne, współdziałanie specjalistów i placówek opiekuńczo-leczniczych, formy wsparcia,

b) opieka nad dziećmi z defektami cewy nerwowej: wady dysgraficzne jako ważny problem zdrowotny i społeczny, epidemiologia, rokowanie, rodzaje, profilaktyka, postępowanie z noworodkiem (ogólne założenia wielospecjalistycznego leczenia: operacyjnego, usprawniającego), wodogłowie (objawy, leczenie chirurgiczne, ocena działania, powikłania), problemy urologiczne (pęcherz neurogenny), problemy ortopedyczne, problemy zdrowotne dzieci z wadami cewy nerwowej, współpraca z rodzicami w usprawnianiu dziecka (wsparcie, instruktaż),

c) następstwa urazów rdzenia kręgowego: spastyczność i przykurcze (zapobieganie – ułożenia funkcjonalne, gimnastyka lecznicza), odleżyny (przyczyny, profilaktyka i leczenie), automatyzm pęcherza, wsparcie,

d) następstwa guzów rdzenia,

e) następstwa guzów mózgu i urazów czaszkowo-mózgowych – zespół psychoorganiczny,

f) zanik rdzeniowy mięśni: choroba Werdniga-Hoffmana, choroba Kugelberga-Welander (młodzieńcza): objawy, ocena wydolności czynnościowej, leczenie,

g) dystrofia mięśniowa Duchenne'a: objawy, badanie, ocena czynnościowa kończyn, obręczy barkowej i biodrowej, serca i układu oddechowego, postępujący charakter choroby, leczenie powikłań i poprawa jakości życia,

h) artrogrypoza: objawy, ocena sprawności dziecka, leczenie (zachowawcze, chirurgiczne i usprawnianie),

i) braki i ubytki kończyn;

5) reumatoidalne zapalenie stawów:

a) etiopatologia: zmiany w stawach (zakres ruchów), zmiany w mięśniach (ocena siły mięśniowej), zmiany w ścięgnach i kaletkach maziowych, zmiany w kościach,

b) rozpoznanie (badania laboratoryjne, ocena stopnia samodzielności),

c) postępowanie zmian,

d) leczenie zachowawcze (farmakologiczne, fizykalne, zapobieganie zniekształceniom, leczenie bólu).

MODUŁ VII. OPIEKA NAD DZIECKIEM PRZEWLEKLE CHORYM I JEGO RODZINĄ

1. Cel modułu

Przygotowanie do sprawowania opieki nad dzieckiem przewlekle chorym i jego rodziną.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować objawy i przebieg chorób przewlekłych;

2) ocenić stan ogólny dziecka;

3) dokonać oceny zaburzeń czynnościowych i rozwojowych;

4) dokonać oceny przystosowania dziecka lub rodziny do choroby;

5) ocenić następstwa psychospołeczne choroby przewlekłej u dziecka;

6) ocenić postawy rodzicielskie;

7) kontrolować ból i cierpienie dziecka;

8) okazać cierpliwość, spokój i szacunek dziecku i jego rodzicom;

9) pomóc rodzinie w reorganizacji życia domowego;

10) wskazać różne formy wsparcia dla dziecka i rodziców;

11) zaplanować i realizować edukację dziecka lub rodziców;

12) określić zakres samopielęgnacji w różnych okresach choroby i zapotrzebowania na opiekę profesjonalną;

13) wskazać objawy zagrażające życiu lub zdrowiu dziecka;

14) dokonać wyboru metod pielęgnacyjnych stosownie do warunków i miejsca;

15) formułować cele opieki nad dzieckiem;

16) stymulować rozwój dziecka na miarę jego możliwości;

17) wpływać na jakość życia dziecka z chorobą przewlekłą oraz jakość życia i funkcjonowanie jego rodziny.

3. Treści nauczania:

1) choroba przewlekła:

a) definicja choroby przewlekłej,

b) cechy choroby przewlekłej,

c) fizyczne, psychiczne i społeczne skutki choroby przewlekłej,

d) poczucie zagrożenia u dziecka i rodziców,

e) fazy adaptacji do choroby,

f) mechanizmy obronne i ich wartość terapeutyczna,

g) wpływ choroby na przebieg rozwoju dziecka;

2) opieka pielęgniarska nad dzieckiem przewlekle chorym:

a) udział pielęgniarki w eliminowaniu negatywnych konsekwencji psychologicznych choroby przewlekłej dziecka,

b) formy opieki nad dzieckiem przewlekle chorym i jego rodziną (wielodyscyplinarność działań),

c) edukacja dziecka lub rodziców jako ważny element opieki,

d) znaczenie samoopieki lub samopielęgnacji dla samopoczucia dziecka i jego rodziny,

e) problemy edukacyjne i wychowawcze dziecka przewlekle chorego, formy wsparcia;

3) wrodzone błędy metaboliczne: galaktozemia, fenyloketonuria;

4) wybrane choroby układu oddechowego:

a) dyskineza rzęsek (zespół Kartegenera),

b) przewlekłe zapalenie oskrzeli,

c) rozedma płuc,

d) rozstrzenie oskrzeli,

e) mukowiscydoza,

f) astma;

5) wybrane choroby przewodu pokarmowego:

a) choroba wrzodowa,

b) choroba Crohna,

c) wrzodziejące zapalenie jelita grubego,

d) biegunki przewlekłe,

e) cholestaza,

f) zespół Reye'a;

6) wybrane choroby układu sercowo-naczyniowego:

a) wady wrodzone serca,

b) nadciśnienie tętnicze,

c) kardiomiopatia;

7) zaburzenia krwotoczne i zakrzepowe;

8) wybrane choroby układu moczowego:

a) kłębkowe zapalenie nerek,

b) zespół nerczycowy,

c) przewlekła niewydolność nerek,

d) odpływ pęcherzowo-moczowodowy;

9) wybrane schorzenia endokrynologiczne:

a) wrodzona niedoczynność tarczycy,

b) nadczynność tarczycy,

c) wrodzony przerost nadnerczy;

10) wybrane choroby układu nerwowego i mięśniowego: padaczka, zaburzenia ruchowe, encefalopatia, miopatie, miastenia;

11) alergia: katar sienny, alergia pokarmowa, wyprysk (alergiczne zapalenie skóry);

12) wybrane choroby układu immunologicznego:

a) pierwotny niedobór odporności,

b) wtórny niedobór odporności,

c) Zespół Nabytego Upośledzenia Odporności (AIDS);

13) wybrane zagadnienia psychiatrii dziecięcej: autyzm wczesnodziecięcy, anoreksja, problemy psychiatryczne w uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego;

14) wybrane schorzenia ortopedyczne u dzieci:

a) wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego,

b) skolioza,

c) choroba Pertheza,

d) zaburzenia mineralizacji tkanki kostnej i łącznej.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego, środowiska nauczania i wychowania;

3) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny odpowiadającej dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 11

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA CHIRURGICZNEGO DLA PIELĘGNIAREK

I. Cel kształcenia

Przygotowanie wysoko wykwalifikowanej kadry pielęgniarek do profesjonalnego i nowoczesnego sprawowania opieki nad pacjentami ze schorzeniami leczonymi chirurgicznie, a także do sprawowania roli lidera zespołów, inicjowania i wdrażania zmian ukierunkowanych na poprawę jakości świadczonych usług oraz podejmowania działań zmierzających do rozwoju zawodowego.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1 190 godzin dydaktycznych.

2. Liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 860 godzin, w tym w części teoretycznej 405 godzin, w części praktycznej 455 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Ocenić stan i sytuację psychospołeczną pacjenta leczonego chirurgicznie, wykorzystując możliwe źródła informacji.

2. Rozpoznać stan zagrożenia życia.

3. Rozpoznać problemy pielęgnacyjne pacjenta przed i po zabiegu operacyjnym.

4. Określić priorytety opiekuńcze w odniesieniu do pacjenta i grupy pacjentów leczonych chirurgicznie.

5. Zaplanować opiekę pielęgniarską krótko- i długofalową w okresie przed- i pooperacyjnym.

6. Zrealizować i ocenić działania pielęgniarskie.

7. Dobrać metody postępowania pielęgniarskiego indywidualnie do potrzeb chorego.

8. Modyfikować działania pielęgniarskie stosownie do zmieniającego się stanu pacjenta.

9. Przygotować chorego do różnych badań diagnostycznych i zabiegu operacyjnego.

10. Dobrać model organizacyjny opieki pielęgniarskiej do sytuacji pacjenta.

11. Prowadzić rehabilitację przyłóżkową i współuczestniczyć w rehabilitacji realizowanej przez zespół interdyscyplinarny.

12. Wspierać pacjenta i jego rodzinę w chorobie i niepełnosprawności.

13. Wskazać grupy wsparcia społecznego dla pacjenta i jego rodziny.

14. Wdrażać standardy opieki pielęgniarskiej u chorych przed i po operacji.

15. Przygotować chorego po zabiegu operacyjnym do samoopieki i samopielęgnacji, a rodzinę do sprawowania opieki nieprofesjonalnej.

16. Mobilizować chorego do świadomego udziału w procesie leczniczo-pielęgnacyjnym.

17. Dobrać indywidualnie i stosować właściwe techniki kontaktu terapeutycznego z pacjentem.

18. Prowadzić edukację zdrowotną pacjenta w zdrowiu i w chorobie, dobierając właściwe metody i środki.

19. Przekonać pacjenta o konieczności stosowania leczenia dietetycznego oraz służyć mu radą i pomocą.

20. Opracować i koordynować programy profilaktyczne, promocyjne, lecznicze i rehabilitacyjne.

21. Doradzić pacjentowi i jego rodzinie jak zaopatrzyć się w sprzęt ortopedyczny.

22. Organizować i skutecznie realizować program własnego rozwoju zawodowego i zespołu współpracowników.

23. Dobierać treści, metody i formy doskonalenia zawodowego.

24. Zarządzać opieką pielęgniarską.

25. Ocenić jakość opieki pielęgniarskiej i zarządzać jakością tej opieki.

26. Określać problemy, które mogą być przedmiotem badań naukowych.

27. Wykorzystać badania naukowe w pielęgniarstwie do poprawy jakości opieki.

28. Interpretować obowiązujące przepisy prawne i wykorzystywać je do organizacji i realizacji opieki pielęgniarskiej.

29. Współpracować z osobami, instytucjami, a także w zespole interdyscyplinarnym dla zabezpieczenia niezbędnych warunków do realizacji pełnoprofilowej opieki pielęgniarskiej pacjentowi w szpitalu i w warunkach domowych.

30. Współuczestniczyć w opracowywaniu programów lokalnych w ochronie zdrowia.

IV. Plan nauczania

¹⁾ Zamiennie oddział chirurgii ogólnej szerokoprofilowej – wyłącznie jednorazowo.

V. Program nauczania

MODUŁ I. WPROWADZENIE DO CHIRURGII

1. Cel modułu

Zrozumienie wpływu urazu na organizm, pogłębienie wiedzy z zakresu nowoczesnej diagnostyki, żywienia, leczenia i usprawniania chorych poddanych leczeniu chirurgicznemu oraz wykorzystanie jej w działalności praktycznej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować podział płynów ustrojowych i zapotrzebowanie człowieka na wodę;

2) scharakteryzować przyczyny zaburzeń gospodarki wodnej u chorego leczonego chirurgicznie;

3) rozpoznać objawy kliniczne odwodnienia;

4) dokonać bilansu płynów;

5) podać prawidłowe wartości stężenia anionów i kationów w surowicy krwi;

6) scharakteryzowa preparaty krwiopochodne i krwiozastępcze oraz zasady ich podawania;

7) wymienić wskazania do przetoczenia krwi i preparatów krwiopochodnych;

8) przygotować krew i preparaty krwiopochodne do przetoczenia;

9) rozpoznać i odpowiednio postępować przy pojawieniu się objawów poprzetoczeniowych;

10) rozpoznać stan zagrożenia życia;

11) zapewnić drożność dróg oddechowych u chorego nieprzytomnego, z urazem kręgosłupa i w innych stanach zagrożenia życia;

12) podjąć reanimację metodą dwóch i jednego ratownika;

13) wyznaczyć miejsce do pośredniego masażu serca;

14) wykonać pośredni masaż serca;

15) wykonać defibrylację serca;

16) wykonać rękoczyn Heimlicha w przypadku aspiracji ciała obcego u przytomnego, nieprzytomnego, dorosłego i dziecka;

17) zinterpretować wyniki badań laboratoryjnych w kierunku zagrożenia życia;

18) scharakteryzować zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej;

19) scharakteryzować i zróżnicować objawy wstrząsu;

20) określić skutki niedożywienia;

21) wymienić wskazania do żywienia enteralnego i parenteralnego;

22) zaproponować dietę właściwą dla stanu klinicznego chorego;

23) dobrać i wykorzystać różne techniki karmienia chorych;

24) scharakteryzować żywienie parenteralne;

25) monitorować chorego żywionego parenteralnie;

26) pielęgnować chorego w zależności od metody i sposobu żywienia;

27) rozpoznać powikłania żywienia enteralnego i parenteralnego;

28) wymienić źródła kalorii w żywieniu pozajelitowym;

29) przygotować chorego do zabiegu operacyjnego, uwzględniając rodzaj zabiegu operacyjnego i rodzaj znieczulenia;

30) rozpoznać powikłania po znieczuleniu i objąć chorego opieką;

31) ocenić ból i zastosować zlecone środki przeciwbólowe;

32) wyjaśnić pojęcia: kalectwo, inwalidztwo, niepełnosprawność;

33) wymienić i omówić etapy procesu rehabilitacji;

34) scharakteryzować grupy inwalidztwa;

35) wyjaśnić aspekty postaw ludzkich wobec niepełnosprawności i przeciwdziałać postawom negatywnym;

36) zapoznać chorego i jego rodzinę z rodzajami sprzętu ortopedycznego, zasadami jego wypożyczania lub zakupu;

37) przedstawić podstawy prawne zaopatrywania się w sprzęt ortopedyczny;

38) rozpoznać zmiany zachodzące w psychice chorego pod wpływem choroby, kalectwa oraz przeciwdziałać im za pomocą metod i środków oddziaływania psychoterapeutycznego;

39) prowadzić ćwiczenia oddechowe i ocenić ich skuteczność;

40) prowadzić i nauczyć pacjenta wykonywania ćwiczeń izometrycznych;

41) rozpoznawać i rozwiązywać problemy psychospołeczne pacjentów po zabiegach okaleczających (np. amputacja kończyn, piersi, wyłonienia stomii);

42) wspierać emocjonalnie pacjentów w zakresie samoopieki i samoobsługi;

43) prowadzić ćwiczenia ogólnokondycyjne;

44) prowadzić ćwiczenia usprawniające z użyciem specjalnych przyrządów, szczególnie w zakresie samoobsługi;

45) przygotować chorego do zabiegów i ćwiczeń rehabilitacyjnych oraz aktywnego współdziałania;

46) przygotować pacjenta do różnego rodzaju zabiegów fizykoterapeutycznych;

47) wykonać prawidłowo oklepywanie, masaż klasyczny, a także przygotować rodzinę chorego do kontynuacji zabiegu w domu;

48) scharakteryzować zmiany inwolucyjne w przebiegu starzenia się i starości;

49) ocenić sytuację chorego w wieku podeszłym i ustalić jego stan funkcjonalny;

50) określić problemy zdrowotne chorego wynikające ze specyfiki schorzeń wieku podeszłego;

51) rozpoznać zaburzenia w funkcjonowaniu psychospołecznym (funkcje procesów poznawczych, role społeczne);

52) wymienić warunki farmakoterapii stosowanej w geriatrii;

53) określić wpływ leków stosowanych w chirurgii na organizm człowieka w wieku podeszłym;

54) rozpoznać problemy zdrowotne człowieka w wieku podeszłym w okresie przed- i pooperacyjnym;

55) zaplanować opiekę nad człowiekiem w wieku podeszłym, zrealizować i ocenić podjęte działania;

56) scharakteryzować aspekty kliniczne, prawne i etyczne pobierania narządów do przeszczepów;

57) określić specyfikę opieki pielęgniarskiej nad dawcą i biorcą narządu.

3. Treści nauczania:

1) krew, płyny ustrojowe:

a) krew, preparaty krwiopochodne i krwiozastępcze – przetaczanie, wskazania, technika, odczyny poprzetoczeniowe, przepisy prawne,

b) mechanizmy hemostazy w chirurgii – fizjologia i zaburzenia,

c) gospodarka wodno-elektrolitowa – podział i skład płynów ustrojowych, osmolalność, zespoły zaburzeń wodno-elektrolitowych, równowaga kwasowo-zasadowa,

d) wpływ urazu na ustrój,

e) wstrząs, rodzaje, objawy, różnicowanie, postępowanie;

2) żywienie chorych w chirurgii:

a) zasoby energetyczne ustroju,

b) podstawowe zapotrzebowanie ustroju na składniki odżywcze,

c) zaburzenia metaboliczne pourazowe,

d) metody żywienia chorych w chirurgii (doustne, enteralne, parenteralne, wskazania, zasady, technika, rodzaje preparatów, monitorowanie biochemiczne, powikłania),

e) rola pielęgniarki w żywieniu chorych,

f) ocena stanu odżywienia chorego;

3) reanimacja, znieczulenie i zwalczanie bólu:

a) reanimacja oddechowo-krążeniowa metodą dwóch i jednego ratownika – udrożnienie dróg oddechowych, sztuczna wentylacja, pośredni masaż serca, farmakoterapia, elektroterapia, reanimacja niemowląt i dzieci,

b) znieczulenie ogólne, regionalne – wskazania, przeciwwskazania,

c) przygotowanie chorego do znieczulenia, środki stosowane do znieczulenia ogólnego i regionalnego, opieka nad chorym po znieczuleniu,

d) patofizjologia bólu, rodzaje, leczenie farmakologiczne,

e) ból pooperacyjny, zapobieganie bólowi przewlekłemu, ocena bólu pooperacyjnego – skale, znieczulenie przewodowe, pozafarmakologiczne metody leczenia bólu – metody fizykoterapeutyczne, drażnienia receptorowe, psychoterapia;

4) nowoczesne metody diagnostyki i leczenia chirurgicznego:

a) wybrane metody diagnostyczne w chirurgii (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, diagnostyka ultrasonograficzna, badania angiograficzne, endoskopowe, scyntygraficzne, diagnostyka laboratoryjna),

b) nowoczesne metody leczenia chirurgicznego (laser, kleje, koagulacja podczerwieni, wchłanianie siatki z tworzyw sztucznych, laparoskopia, ultradźwięki),

c) wskazania, przeciwwskazania, powikłania pooperacyjne;

5) przeszczepy narządów:

a) podstawy prawne transplantologii w Polsce,

b) rodzaje przeszczepów,

c) przygotowanie dawcy i biorcy do przeszczepu narządów,

d) opieka nad chorym po przeszczepie serca, nerek, wątroby,

e) problemy psychospołeczne chorych po przeszczepie narządu,

f) leczenie farmakologiczne i sanatoryjne;

6) rehabilitacja chorych leczonych chirurgicznie:

a) wybrane zagadnienia dotyczące kalectwa, inwalidztwa, niepełnosprawności,

b) cele i zadania rehabilitacji,

c) etapy rehabilitacji,

d) rola i zadania pielęgniarki w procesie rehabilitacji kompleksowej,

e) zasady rehabilitacji oddechowej, efektywne oddychanie, oklepywanie, rozprężanie płuc,

f) ćwiczenia usprawniające – bierne, czynne, ogólnokondycyjne,

g) zabiegi fizykoterapeutyczne,

h) rehabilitacja psychologiczna i społeczna,

i) rehabilitacja chorych po amputacji kończyn – usprawnianie, protezowanie,

j) rehabilitacja osób po urazach – zapobieganie powikłaniom,

k) kinezyterapia u osób po zabiegach operacyjnych jamy brzusznej (wskazania, przeciwwskazania),

l) rehabilitacja kompleksowa chorych po zabiegach okaleczających (amputacji piersi i wyłonieniu stomii);

7) odrębności wieku podeszłego:

a) fizjologia starzenia się i starości,

b) specyfika patologii w geriatrii,

c) odmienność farmakoterapii geriatrycznej,

d) najczęstsze schorzenia w wieku podeszłym leczone chirurgicznie,

e) przygotowanie osoby w wieku podeszłym do zabiegu i pielęgnacja pooperacyjna,

f) psychospołeczne aspekty opieki pielęgniarskiej nad chorymi w wieku podeszłym.

MODUŁ II. PIELĘGNOWANIE PACJENTA NA ODDZIALE CHIRURGII OGÓLNEJ

1. Cel modułu

Objęcie profesjonalną opieką chorego z raną ostrą i przewlekłą oraz ze schorzeniami narządów jamy brzusznej, gruczołów wewnętrznego wydzielania leczonych chirurgicznie zgodnie z najnowszymi metodami i technikami działań pielęgniarskich.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) ocenić i pielęgnować ranę pooperacyjną, uwzględniając jej rodzaj;

2) zdejmować szwy;

3) przestrzegać sposobów zapobiegania i rozprzestrzeniania się zakażeń chirurgicznych i wewnątrzszpitalnych;

4) pobrać materiał do badań bakteriologicznych;

5) scharakteryzować chorego w ostrym stanie choroby leczonego na oddziale chirurgicznym;

6) scharakteryzować chorego w stanie przewlekłym choroby leczonego na oddziale chirurgicznym;

7) sklasyfikować nowotwory;

8) pielęgnować chorego z chorobą nowotworową, uwzględniając nowoczesne metody terapii nowotworów;

9) zmodyfikować doraźnie dawkę leczniczą leku przeciwbólowego;

10) wykonać badanie fizykalne umożliwiające wczesne wykrywanie chorób piersi;

11) propagować „Program Zwalczania Nowotworów Złośliwych u Kobiet w Polsce”;

12) przygotować pacjenta do badań diagnostycznych;

13) ocenić stan chorego po badaniach diagnostycznych i prowadzić obserwację;

14) wykonać testy diagnostyczne dla oznaczenia ciał ketonowych oraz glukozy we krwi i w moczu;

15) oznaczyć glikemię za pomocą glukometru;

16) stosować zabiegi z wykorzystaniem zimna i ciepła;

17) przygotować chorego do zabiegu operacyjnego wykonywanego w trybie nagłym i planowanym;

18) ocenić stan chorego po zabiegu operacyjnym i objąć go profesjonalną opieką;

19) rozpoznać ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych;

20) usprawnić ruchowo chorego po zabiegu operacyjnym;

21) przygotować chorego i rodzinę do samopielęgnacji;

22) zaplanować i zrealizować działania edukacyjne ukierunkowane na chorego i jego rodzinę.

3. Treści nauczania:

1) rany i zakażenia w chirurgii:

a) rany – rodzaje, podział,

b) fazy gojenia się ran,

c) metody leczenia ran – pierwsza pomoc, uodparnianie, leczenie chirurgiczne,

d) pielęgnowanie chorego z raną odleżynową – ocena ryzyka odleżyn (skale), przyczyny odleżyn, ocena stopnia odleżyny, leczenie miejscowe z zastosowaniem nowoczesnych opatrunków, leczenie ogólne, profilaktyka przeciwodleżynowa,

e) zakażenia chirurgiczne – postępowanie,

f) zapobieganie zakażeniom szpitalnym,

g) zasady postępowania i opieki nad chorym z Wirusowym Zapaleniem Wątroby (WZW), Zespołem Nabytego Upośledzenia Odporności (AIDS) leczonym chirurgicznie;

2) choroby przewodu pokarmowego:

a) etiopatogeneza chorób przewodu pokarmowego,

b) przygotowanie chorego do badań diagnostycznych w schorzeniach przewodu pokarmowego,

c) ostre choroby przewodu pokarmowego – rozpoznanie, przygotowanie chorego do zabiegu operacyjnego, postępowanie w stanach zagrożenia życia,

d) przewlekłe choroby przewodu pokarmowego – rozpoznanie, przygotowanie do zabiegu operacyjnego,

e) pielęgnowanie chorego po zabiegu operacyjnym,

f) profilaktyka chorób przewodu pokarmowego;

3) choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego:

a) etiopatogeneza chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego,

b) przygotowanie chorego do badań diagnostycznych w schorzeniach gruczołów wydzielania wewnętrznego,

c) choroby tarczycy, kory nadnerczy – patofizjologia, objawy, zasady postępowania,

d) choroby trzustki leczone chirurgicznie,

e) opieka pielęgniarska nad chorym przed i po operacji,

f) profilaktyka chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego;

4) chirurgia onkologiczna:

a) epidemiologia chorób nowotworowych – umieralność i zachorowalność,

b) etiologia chorób nowotworowych,

c) patologia – klasyfikacja nowotworów, struktura nowotworów,

d) stany przedrakowe i rak przedinwazyjny,

e) przebieg choroby nowotworowej,

f) ocena stopnia zaawansowania choroby nowotworowej,

g) nowoczesne metody leczenia nowotworów – chirurgiczne, radiologiczne, chemioterapia, immunoterapia, powikłania leczenia,

h) problemy psychospołeczne chorych onkologicznie i ich rodzin,

i) analgezja sterowana,

j) „Program Zwalczania Nowotworów Złośliwych u Kobiet w Polsce” – założenia,

k) profilaktyka schorzeń nowotworowych.

MODUŁ III. PIELĘGNOWANIE PACJENTA NA ODDZIALE CHIRURGII URAZOWEJ I ORTOPEDII

1. Cel modułu

Poznanie istoty zaburzeń ustrojowych w obrażeniach ciała, zasad udzielania pierwszej pomocy i transportu oraz objęcie profesjonalną opieką chorego z różnymi obrażeniami ciała.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) dokonać wstępnej oceny ciężkości urazów;

2) rozpoznać stan zagrożenia życia w obrażeniach ciała;

3) udzielić pierwszej pomocy w obrażeniach ciała;

4) ocenić i zapewnić drożność dróg oddechowych u chorego z urazem kręgosłupa i czaszkowo-mózgowym;

5) ocenić stan świadomości chorego z wykorzystaniem właściwych metod oceny, w tym według skali Glasgow;

6) zorganizować bezpieczny transport;

7) zastosować unieruchomienie przy złamaniach kości i zwichnięciach oraz przygotować chorego do transportu;

8) pielęgnować pacjenta nieprzytomnego;

9) zapobiegać zapaleniu płuc, odleżynom, zniekształceniom w stawach u chorych unieruchomionych i z ograniczoną aktywnością ruchową oraz u chorych nieprzytomnych;

10) prowadzić odżywianie chorego nieprzytomnego;

11) prowadzić bilans płynów i interpretować jego wyniki;

12) pielęgnować chorego z drenażem klatki piersiowej;

13) zastosować wybrany model opieki pielęgniarskiej w zależności od rodzaju urazu i stanu chorego;

14) ocenić stopień i powierzchnię oparzenia oraz podjąć działania lecznicze w ramach pierwszej pomocy przedlekarskiej;

15) opatrzyć oparzenia (do lll° włącznie);

16) prowadzić rehabilitację przyłóżkową w celu zapobiegania powikłaniom wynikającym z unieruchomienia;

17) prowadzić usprawnianie ruchowe (siadanie, pionizacja, nauka chodzenia, nauka samoobsługi);

18) prowadzić aktywizację chorych z wykorzystaniem elementów terapii zajęciowej;

19) prowadzić instruktaż w zakresie hartowania i kształtowania kikuta amputowanej kończyny;

20) przygotować chorego do założenia gipsu lub wyciągu;

21) ułożyć chorego z opatrunkiem gipsowym;

22) obserwować chorego po zabiegu ortopedycznym;

23) ocenić ból pooperacyjny i zastosować środki i metody leczenia przeciwbólowego;

24) rozpoznać zaburzenia krążenia obwodowego i funkcji nerwów obwodowych u chorego w opatrunku gipsowym lub na wyciągu;

25) zastosować metody psychoterapii elementarnej;

26) rozpoznać problemy chorego na wyciągu i w opatrunku gipsowym, zaplanować, podjąć i ocenić opiekę;

27) wykonać ćwiczenia usprawniające bierne i czynne;

28) dobrać i zastosować odpowiedni sprzęt pomocniczy;

29) nauczyć chorego i jego rodzinę wykonywać ćwiczenia usprawniające w domu;

30) scharakteryzować metody leczenia ortopedycznego;

31) przewidzieć ryzyko wystąpienia powikłań u chorego w opatrunku gipsowym, na wyciągu i po zabiegu operacyjnym, znać sposoby zapobiegania im;

32) omówić metody odżywiania pacjenta z chorobą oparzeniową, nieprzytomnego, ze złamaną kończyną i po zabiegu ortopedycznym;

33) przygotować chorego do zabiegu operacyjnego w chirurgii urazowej i ortopedii;

34) rozpoznać, zaplanować, zrealizować i ocenić plan opieki nad chorym po urazie i po zabiegu operacyjnym;

35) rozpoznać problemy emocjonalne chorego po urazie i dobrać metody psychoterapii elementarnej;

36) założyć choremu cewnik urologiczny zewnętrzny;

37) określić zapotrzebowanie chorego na wsparcie;

38) ocenić możliwości rodziny w udzielaniu choremu wsparcia;

39) włączyć rodzinę do pielęgnowania chorego;

40) przygotować chorego i rodzinę do samoopieki w warunkach domowych.

3. Treści nauczania:

1) urazy czaszkowo-mózgowe, kręgosłupa i rdzenia kręgowego:

a) przygotowanie chorego do diagnostyki w obrażeniach czaszki, mózgu i kręgosłupa,

b) urazy czaszki – obrażenia powłok czaszki, złamania czaszki,

c) urazy mózgu – wstrząśnienie, stłuczenie, pourazowy obrzęk mózgu, krwiaki pourazowe,

d) urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego,

e) objawy, rozpoznanie, postępowanie w urazach czaszki, mózgu, kręgosłupa i rdzenia kręgowego,

f) opieka pielęgniarska nad chorym z urazem czaszki, mózgu, kręgosłupa,

g) ocena stanu przytomności – skala Glasgow, obserwacja parametrów życiowych, odżywianie, rozpoznanie i zapobieganie powikłaniom,

h) opieka pielęgniarska nad chorym z wyciągiem czaszkowym,

i) rehabilitacja chorego po urazie kręgosłupa i rdzenia kręgowego;

2) urazy klatki piersiowej, brzucha i miednicy:

a) przygotowanie chorego do diagnostyki urazów klatki piersiowej,

b) urazy ściany klatki piersiowej – odma opłucnowa, krwiak opłucnej,

c) stłuczenie płuca, serca,

d) uszkodzenie serca i dużych naczyń – tamponada osierdzia,

e) drenaże klatki piersiowej,

f) uszkodzenie wątroby, śledziony, jelit, trzustki, przepony – postępowanie,

g) urazy miednicy – złamania stabilne, niestabilne,

h) urazy nerek, pęcherza moczowego, cewki moczowej,

i) opieka pielęgniarska nad chorym z urazem klatki piersiowej, urazem brzucha i miednicy;

3) urazy kończyn:

a) przyczyny i następstwa urazów kończyn,

b) uszkodzenia mięśni i ścięgien,

c) uszkodzenia nerwów obwodowych,

d) uszkodzenia naczyń obwodowych,

e) uszkodzenia stawów – zwichnięcia, skręcenia,

f) złamania kości kończyny dolnej i górnej – rodzaje, leczenie złamań kości, powikłania,

g) obrażenia kończyn – amputacja urazowa, zmiażdżenie,

h) opieka pielęgniarska nad chorym po urazie kończyn;

4) obrażenia termiczne, elektryczne i chemiczne:

a) oparzenia: patofizjologia, podział i klasyfikacja oparzeń, ocena rozległości oparzenia, zaburzenia metabolizmu wskutek oparzeń i choroby oparzeniowej, pierwsza pomoc, leczenie ogólne i miejscowe, nowoczesne poglądy na leczenie oparzeń; przeszczepy skórne; pielęgnowanie chorego oparzonego,

b) odmrożenia: patofizjologia, podział, pierwsza pomoc, leczenie ogólne i miejscowe; pielęgnowanie chorego z odmrożeniami,

c) porażenia prądem: mechanizm porażeń elektrycznych, działanie prądu na ustrój ludzki, uszkodzenia wywołane prądem, pierwsza pomoc, leczenie, pielęgnowanie chorego porażonego prądem;

5) chirurgia ortopedyczna:

a) podstawy fizjopatologii, statyki i biomechaniki narządu ruchu,

b) wybrane choroby narządu ruchu,

c) metody leczenia (opatrunek gipsowy, wyciąg, redresje, blokady i nakłucia, metody leczenia operacyjnego),

d) przygotowanie chorego do operacji ortopedycznej,

e) pielęgnowanie chorego z kończyną na wyciągu, z opatrunkiem gipsowym i po zabiegu operacyjnym.

MODUŁ IV. PIELĘGNOWANIE PACJENTA ZE SCHORZENIAMI SERCA, NACZYŃ I PŁUC LECZONEGO CHIRURGICZNIE

1. Cel modułu

Objęcie profesjonalną opieką pacjenta ze schorzeniami serca, naczyń krwionośnych i płuc leczonego chirurgicznie.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) scharakteryzować schorzenia serca, naczyń tętniczych i żylnych oraz płuc leczone chirurgicznie;

2) przygotować pacjenta do badań diagnostycznych;

3) ocenić stan pacjenta po badaniach diagnostycznych i prowadzić obserwację;

4) wykonać badanie elektrokardiograficzne (EKG) i rozpoznać zaburzenia zagrażające życiu pacjenta;

5) wyjaśnić zasady działania krążenia pozaustrojowego;

6) przygotować chorego do zabiegu operacyjnego prowadzonego na sercu, naczyniach tętniczych, żyłach oraz płucach;

7) scharakteryzować defibrylację i kardiowersję;

8) przygotować chorego do kardiowersji i prowadzić obserwację po zabiegu;

9) wykonać defibrylację;

10) ocenić wydolność oddechową metodą spirometrii;

11) wykonać pulsoksymetrię;

12) wykonać drenaż ułożeniowy zgodnie z zasadami;

13) stosować tlenoterapię;

14) ocenić stan chorego po zabiegu operacyjnym i ustalić priorytety opieki pielęgniarskiej;

15) realizować opiekę nad chorym po zabiegu operacyjnym, modyfikując plan w zależności od sytuacji chorego;

16) wyjaśnić zasady działania drenażu klatki piersiowej po zabiegu operacyjnym;

17) podłączyć i obserwować pracę drenażu ssącego;

18) prowadzić bilans płynów i zinterpretować wyniki;

19) prowadzić rehabilitację przyłóżkową w celu zapobiegania powikłaniom wynikającym z unieruchomienia;

20) usprawniać ruchowo chorego po zabiegu operacyjnym na otwartym sercu, po amputacji kończyny dolnej, po operacji żylaków kończyn dolnych, po resekcji płuca;

21) przygotować kikut do protezowania;

22) przygotować pacjenta i rodzinę do samopielęgnacji;

23) zlecić rodzaj transportu chorego w zależności od stanu pacjenta;

24) przygotować chorego i jego rodzinę do profilaktyki schorzeń serca, płuc, tętnic, żylaków kończyn dolnych;

25) prowadzić psychoterapię podstawową w stosunku do chorych, u których przeprowadzona będzie lub była operacja na otwartym sercu;

26) zaplanować i realizować edukację zdrowotną chorego i jego rodziny.

3. Treści nauczania:

1) chirurgiczne leczenie chorób serca:

a) etiopatogeneza chorób serca,

b) przygotowanie chorego do diagnostyki w kardiochirurgii,

c) leczenie chirurgiczne chorób serca,

d) zasady przygotowania chorego do zabiegu oraz pielęgnowanie po zabiegu operacyjnym,

e) „Narodowy Program Ochrony Serca” – założenia;

2) chirurgia tętnic i żył:

a) etiopatogeneza chorób tętnic i żył,

b) przygotowanie chorego do diagnostyki chorób naczyń,

c) chirurgiczne leczenie chorób tętnic i żył,

d) zasady postępowania pielęgniarskiego w chorobach tętnic i żył przed i po zabiegu operacyjnym,

e) zasady protezowania kikuta po amputacji kończyny dolnej,

f) sposoby reedukacji, resocjalizacji osób po amputacji kończyny dolnej,

g) zasady profilaktyki w chorobach tętnic i żył;

3) chirurgia klatki piersiowej:

a) etiopatogeneza chorób płuc,

b) przygotowanie chorego do badań diagnostycznych,

c) chirurgia w chorobach ściany klatki piersiowej,

d) chirurgia w chorobach opłucnej: zasady drenażu biernego i czynnego,

e) chirurgia w chorobach płuc,

f) zasady postępowania pielęgnacyjnego w różnych stanach chorobowych przed i po zabiegu operacyjnym,

g) profilaktyka chorób płuc.

MODUŁ V. PIELĘGNOWANIE PACJENTA ZE SCHORZENIAMI UKŁADU MOCZOWEGO LECZONEGO CHIRURGICZNIE

1. Cel modułu

Poznanie nowych tendencji w leczeniu i pielęgnowaniu chorych w schorzeniach urologicznych oraz wykorzystanie ich w praktyce pielęgniarskiej.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) obserwować objawy chorobowe ze strony układu moczowego i interpretować je;

2) ocenić stan ogólny chorego;

3) ustalić problemy pielęgnacyjne chorego ze schorzeniem urologicznym;

4) przygotować chorego do badań diagnostycznych chorób układu moczowego;

5) objąć opieką chorego w czasie i po badaniu diagnostycznym;

6) scharakteryzować leczenie najczęstszych chorób układu moczowego;

7) scharakteryzować metody leczenia nowotworów układu moczowego;

8) pielęgnować chorego w zależności od zastosowanej metody leczenia;

9) realizować opiekę nad chorym według schematu postępowania w kolce nerkowej;

10) scharakteryzować objawy kliniczne u chorego po tępym urazie nerki;

11) zróżnicować zadania pielęgniarki w opiece pooperacyjnej w zależności od rodzaju zabiegu operacyjnego i sytuacji pacjenta;

12) dobrać i zastosować metody farmakologicznego i niefarmakologicznego niwelowania bólu;

13) przestrzegać zasad zapobiegania zakażeniom układu moczowego;

14) dobrać sposoby łagodzenia napięć emocjonalnych pacjentów przed i po zabiegu operacyjnym;

15) zaplanować i prowadzić edukację chorego i jego rodziny, zaplanować i zrealizować indywidualną opiekę nad pacjentem po zabiegu urologicznym;

16) udzielać pacjentowi wsparcia;

17) przewidzieć ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych i zapobiegać ich wystąpieniu;

18) dokonywać bieżącej modyfikacji planu opieki do zmieniającej się sytuacji zdrowotnej pacjenta;

19) edukować pacjenta w zakresie treningu pęcherza moczowego w sytuacji nietrzymania moczu.

3. Treści nauczania:

1) wprowadzenie w zagadnienia urologii:

a) przygotowanie chorego do badań diagnostycznych w urologii,

b) podstawowe zabiegi urologiczne,

c) przygotowanie chorego do zabiegu i pielęgnacja pooperacyjna;

2) choroby układu moczowego:

a) patofizjologia kamicy nerek, moczowodów i pęcherza moczowego,

b) metody leczenia kamicy moczowej (zachowawcze, operacyjne),

c) pielęgnowanie chorych po zabiegach operacyjnych nerek, moczowodów i pęcherza moczowego,

d) profilaktyka kamicy moczowej,

e) patofizjologia chorób stercza,

f) choroby stercza – gruczolak, rak, mięsak, ropień stercza,

g) przygotowanie chorego do zabiegu operacyjnego i pielęgnowanie po zabiegu,

h) nowotwory nerki, pęcherza moczowego, cewki i jąder – epidemiologia, przebieg, metody leczenia,

i) opieka nad chorym po usunięciu nerki i z przetoką moczową.

MODUŁ VI. WYBRANE ZAGADNIENIA CHIRURGII WIEKU DZIECIĘCEGO

1. Cel modułu

Poznanie specyfiki pracy na oddziale chirurgii dzieci, zmian zachodzących w rozwoju psychofizycznym dziecka pod wpływem choroby, hospitalizacji i zabiegu operacyjnego oraz wykorzystanie wiedzy w praktycznym działaniu.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wykorzystywać w działaniu praktycznym wiedzę z psychologii klinicznej i rozwojowej dziecka;

2) stosować psychoterapię podtrzymującą;

3) stosować rehabilitację oddechową i ruchową;

4) przestrzegać praw dziecka (Europejska karta praw dziecka, Konwencja o prawach dziecka);

5) ocenić możliwości dziecka i rodziców w zakresie edukacji;

6) prowadzić działania edukacyjne wobec dziecka i rodziców;

7) przewidzieć i rozpoznać stany zagrożenia życia w ostrych chorobach chirurgicznych dzieci;

8) przestrzegać zasad nawadniania dziecka oraz prowadzenia bilansu płynów;

9) scharakteryzować zasady żywienia w schorzeniach chirurgicznych dzieci;

10) prowadzić poradnictwo z zakresu żywienia dzieci zdrowych;

11) ocenić i zaplanować opiekę nad dzieckiem w czasie badania i po jego zakończeniu;

12) zinterpretować wyniki badań;

13) zróżnicować wady rozwojowe;

14) przygotować dziecko i rodziców do samoopieki w warunkach domowych;

15) kierować na badania diagnostyczne i pobierać materiały do badań diagnostycznych;

16) współuczestniczyć w wykonywaniu zabiegów leczniczych;

17) przygotować dziecko i asystować przy wykonywaniu badań diagnostycznych, w tym cystoskopii, biopsji, nakłucia lędźwiowego;

18) zaplanować i realizować opiekę nad dzieckiem po zabiegu operacyjnym;

19) udzielić pomocy przedlekarskiej dziecku z zagrożeniem życia;

20) prowadzić bezpośrednią obserwację i nadzór aparaturowy podstawowych czynności życiowych;

21) zapobiegać powikłaniom, które mogą wystąpić u dziecka w związku z ograniczeniem aktywności ruchowej;

22) ocenić stan dziecka po urazie;

23) ocenić stan świadomości według skali Glasgow;

24) przewidzieć ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych oraz zapobiegać ich wystąpieniu;

25) prowadzić tlenoterapię;

26) ocenić stopień i powierzchnię oparzenia u dziecka oraz podjąć działania lecznicze w ramach pierwszej pomocy przedlekarskiej;

27) przygotować dziecko do założenia unieruchomienia na złamane kończyny;

28) udzielić choremu lub jego rodzinie informacji o działających grupach wsparcia społecznego;

29) prowadzić edukację dziecka lub jego rodziców;

30) ustalić zapotrzebowanie i udzielać wsparcia dziecku i rodzicom.

3. Treści nauczania:

1) specyfika chirurgii dziecięcej:

a) fizjologiczne i psychologiczne różnice między dorosłymi i dziećmi,

b) odżywianie, bilans wodno-elektrolitowy,

c) przygotowanie dziecka do badań diagnostycznych i zabiegów specjalistycznych w zależności od schorzenia,

d) przygotowanie dziecka do zabiegu operacyjnego w trybie planowym i ostrym – różnice w postępowaniu,

e) pielęgnowanie dziecka po zabiegu operacyjnym;

2) wady rozwojowe:

a) epidemiologia wad rozwojowych,

b) chirurgiczne leczenie wybranych wad wieku dziecięcego – układu nerwowego, rozwojowych twarzy i szyi, serca i dużych naczyń, przewodu pokarmowego, układu moczowego, układu kostnego,

c) przygotowanie dziecka do zabiegu operacyjnego i opieka pooperacyjna,

d) wsparcie dziecka i rodziców w opiece nad dzieckiem niepełnosprawnym leczonym w oddziale chirurgicznym;

3) ostre schorzenia jamy brzusznej:

a) epidemiologia, przyczyny i rozpoznanie ostrych chorób jamy brzusznej u dzieci,

b) przygotowanie dziecka do zabiegu operacyjnego i opieka pooperacyjna,

c) krwawienia z przewodu pokarmowego – przyczyny, objawy oraz postępowanie,

d) wskazania i przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego,

e) opieka przed- i pooperacyjna;

4) urazy:

a) epidemiologia urazów u dzieci,

b) ocena ciężkości urazu, pierwsza pomoc, transport do szpitala,

c) oparzenia (przyczyny, podział, ocena stopnia i powierzchni oparzenia; leczenie: opatrunki, przeszczepy; rehabilitacja),

d) urazy czaszkowo-mózgowe (podział, objawy, diagnostyka, wskazania, przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego, opieka pielęgniarska),

e) urazy klatki piersiowej i jamy brzusznej (podział, objawy, diagnostyka, wskazania do zabiegu operacyjnego, opieka pooperacyjna),

f) urazy kostno-stawowe (złamania, zwichnięcia i skręcenia), pielęgnowanie z uwzględnieniem metody leczenia, rehabilitacja,

g) ciała obce w nosogardzieli, oskrzelach i przewodzie pokarmowym (pierwsza pomoc, diagnostyka, postępowanie).

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa chirurgicznego;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającą dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 12

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA OPERACYJNEGO DLA PIELĘGNIAREK

I. Cel kształcenia

Uzyskanie przez pielęgniarkę specjalistycznych kwalifikacji w dziedzinie pielęgniarstwa operacyjnego i uzyskanie tytułu specjalisty.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1 200 godzin dydaktycznych.

2. Liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 870 godzin, w tym w części teoretycznej 100 godzin, w części praktycznej 770 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Przedstawić przebieg zabiegów operacyjnych objętych programem kształcenia.

2. Scharakteryzować techniki operacyjne.

3. Przygotować salę operacyjną, bieliznę, instrumentarium i materiał dodatkowy do operacji.

4. Obsługiwać aparaturę medyczną i przygotować ją do zabiegu pod kątem zachowania zasad aseptyki i bezpieczeństwa.

5. Przygotować pacjenta do operacji.

6. Łagodzić i eliminować lęk oraz niepokój chorego.

7. Przygotować się do instrumentowania zgodnie z zasadami aseptyki.

8. Instrumentować do zabiegu operacyjnego zgodnie z jego przebiegiem.

9. Zapewnić bezpieczeństwo pacjentowi w czasie jego pobytu na sali operacyjnej.

10. Nadzorować przestrzeganie zasad aseptyki przez zespół operacyjny.

11. Przedstawić powikłania mogące wystąpić po operacji.

12. Uporządkować salę i stanowisko pracy po zabiegu.

13. Omówić czynniki wpływające na powstanie i rozwój ośrodków chirurgii jednego dnia.

14. Omówić rolę pielęgniarki operacyjnej w organizacji ośrodka chirurgii jednego dnia oraz sprawowaniu opieki nad pacjentem.

15. Przedstawić kryteria doboru pacjentów do zabiegów operacyjnych w ramach chirurgii jednego dnia.

16. Omówić kryteria wypisu pacjenta po zabiegu w ośrodku chirurgii jednego dnia.

17. Przedstawić zalety i wady chirurgii jednego dnia.

18. Prowadzić dokumentację pielęgniarską.

19. Omówić rolę pielęgniarki w edukacji pacjenta i jego rodziny.

20. Uczestniczyć w kształceniu przed- i podyplomowym pielęgniarek.

21. Wpływać na jakość opieki okołooperacyjnej.

22. Podejmować działania na rzecz rozwoju pielęgniarstwa operacyjnego.

IV. Plan nauczania

¹⁾ Słuchacz po uzgodnieniu z kierownikiem specjalizacji dokonuje wyboru dwóch (po 70 godzin) placówek stażowych z wymienionych w planie nauczania, będących przedmiotem jego szczególnego zainteresowania.

²⁾ Organizator kształcenia, który nie ma możliwości organizacji stażu w ośrodku chirurgii jednego dnia, jest zobowiązany włączyć zaplanowaną liczbę godzin do zajęć stażu fakultatywnego.

V. Program nauczania

MODUŁ I. WSPÓŁCZESNE PIELĘGNIARSTWO OPERACYJNE

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do działań na rzecz rozwoju pielęgniarstwa operacyjnego.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) wskazać uwarunkowania rozwoju pielęgniarstwa operacyjnego w Polsce i na świecie;

2) określić zakres kompetencji na poszczególnych stanowiskach pracy;

3) zapewnić wysoką jakość opieki okołooperacyjnej;

4) tworzyć standardy i procedury postępowania pielęgniarskiego;

5) postępować zgodnie z zasadami etyki zawodowej i rozwiązywać trudne problemy etyczne w praktyce zawodowej.

3. Treści nauczania:

1) kierunki rozwoju współczesnego pielęgniarstwa operacyjnego w Polsce i na świecie:

a) rola i znaczenie stowarzyszeń zawodowych działających na rzecz rozwoju pielęgniarstwa operacyjnego,

b) filozofia „Europejskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Operacyjnych”;

2) kompetencje i obowiązki zawodowe pielęgniarek operacyjnych;

3) współpraca w zespole terapeutycznym;

4) jakość świadczeń pielęgniarskich w opiece okołooperacyjnej:

a) uwarunkowania jakości opieki okołooperacyjnej,

b) monitorowanie i analiza jakości opieki,

c) ocena jakości opieki,

d) satysfakcja pacjentów i ich rodzin,

e) satysfakcja zawodowa pielęgniarek i zespołu terapeutycznego;

5) standardy i procedury postępowania w pielęgniarstwie operacyjnym;

6) problemy etyczne w praktyce pielęgniarek operacyjnych;

7) prawa pacjenta.

MODUŁ II. PIELĘGNIARSTWO OPERACYJNE W CHIRURGII SPECJALISTYCZNEJ

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do objęcia pacjenta profesjonalną opieką pielęgniarską w obrębie bloku operacyjnego oraz sprawnego instrumentowania do zabiegów specjalistycznych.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) przygotować się do instrumentowania zgodnie z zasadami aseptyki i w zależności od pełnionej funkcji;

2) przygotować salę operacyjną do poszczególnych rodzajów zabiegów;

3) przygotować i zabezpieczyć sprzęt stosowany do zabiegu operacyjnego;

4) ułożyć chorego na stole operacyjnym zgodnie z zasadami i w zależności od rodzaju zabiegu;

5) zapewnić opiekę pacjentowi w czasie jego pobytu na sali operacyjnej;

6) uszanować godność osobistą pacjenta i zapewnić mu intymność;

7) obserwować pacjenta i reagować na nagłe zmiany stanu pacjenta podczas zabiegu operacyjnego;

8) zabezpieczyć ranę pooperacyjną;

9) nadzorować pracę zespołu operacyjnego pod kątem zachowania zasad aseptyki;

10) scharakteryzować zmiany zachodzące u człowieka spowodowane interwencją chirurgiczną, znieczuleniem oraz mechanizmami obronnymi;

11) scharakteryzować istotę schorzeń w chirurgii specjalistycznej;

12) wymienić ważniejsze badania diagnostyczne oraz postępować z materiałami biologicznymi pobranymi do badań;

13) przedstawić przebieg poszczególnych zabiegów operacyjnych;

14) scharakteryzować poszczególne techniki operacyjne;

15) omówić uwarunkowania prawne w zakresie pobierania tkanek i narządów.

3. Treści nauczania:

1) specjalistyczne pielęgniarstwo operacyjne:

a) przygotowanie pacjenta, pielęgniarki operacyjnej, zespołu operacyjnego do zabiegu,

b) przygotowanie instrumentarium, bielizny operacyjnej, materiału dodatkowego (gaza, szwy chirurgiczne, protezy),

c) przygotowanie aparatury medycznej,

d) problemy pacjenta wynikające ze znieczulenia i interwencji chirurgicznej – rodzaje znieczulenia, reakcja pacjenta na znieczulenie, środki farmakologiczne stosowane w znieczuleniu, sposób komunikowania się z pacjentami w zależności od rodzaju znieczulenia, reakcja organizmu na interwencję chirurgiczną,

e) zmiany stanu pacjenta w czasie zabiegu operacyjnego,

f) objawy zagrożenia życia pacjenta, postępowanie w stanach zagrożenia życia,

g) monitorowanie i ocena stanu pacjenta (oddychanie, termoregulacja, krążenie, nawodnienie, ból);

2) neurochirurgia (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej):

a) guzy układu nerwowego (guzy mózgu, guzy kanału kręgowego, guzy nerwów obwodowych),

b) choroby naczyniowe układu nerwowego (tętniaki naczyń mózgowych, naczyniaki mózgu),

c) urazy układu nerwowego (złamania kości czaszki, pourazowe krwawienia śródczaszkowe, przepuklina jądra miażdżystego kręgosłupa lub dyskopatia);

3) ginekologia i położnictwo (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej):

a) choroby sutka (ginekomastia, nowotwory łagodne sutka, rak sutka) – operacje: wyłuszczenie guzka sutka, częściowe wycięcie gruczołu sutkowego, radykalne zmodyfikowane odjęcie gruczołu sutkowego metodą Pateya, doszczętne wycięcie sutka metodą Halsteda,

b) nowotwory żeńskich narządów płciowych (nowotwory sromu, nowotwory pochwy, nowotwory szyjki macicy, nowotwory trzonu macicy, nowotwory jajnika, nowotwory jajowodu) – operacje: proste wycięcie sromu, doszczętne wycięcie sromu, wycięcie trzonu macicy, wycięcie macicy z szyjką, wycięcie macicy z szyjką i przydatkami, doszczętne wycięcie macicy, wyłuszczenie mięśniaków macicy, wycięcie części pochwowej szyjki macicy, wycięcie szyjki macicy, klinowe wycięcie jajnika, wycięcie torbieli jajnika, wycięcie jajnika, wycięcie jajowodu,

c) ciąża pozamaciczna (jajnikowa, śródścienna, szyjkowa, jajowodowa),

d) ciąża (założenie szwu na szyjkę macicy, cięcie cesarskie),

e) wyłyżeczkowanie jamy macicy,

f) operacje plastyczne pochwy i krocza,

g) transfuzja wymienna krwi u noworodków,

h) zabiegi diagnostyczne i terapeutyczne na narządach rodnych (zabiegi laparoskopowe, endoskopowe),

i) operacyjne metody leczenia niepłodności;

4) ortopedia i traumatologia (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej):

a) urazy narządu ruchu: złamanie kości przedramienia – operacje: zespolenie przy użyciu płytki nakostnej, zespolenie drutem Kirschnera, złamanie kości ramienia – operacje: zespolenie przy użyciu płytki nakostnej, zespolenie gwoździem śródszpikowym, złamanie kości kończyny dolnej – osteotomia, urazy kości długich przy urazach wielonarządowych – operacje: założenie stabilizatorów zewnętrznych, biologiczne zespolenie kości, złamanie kości miednicy – operacje: założenie płytki rekonstrukcyjnej, operacje odtworzeniowe, urazy kręgosłupa – operacja: stabilizacja kręgosłupa, choroby kręgosłupa,

b) kręgozmyki – operacja: stabilizacja kręgosłupa z jednoczesnym podciągnięciem podwichniętego kręgu,

c) nowotwory – operacje: wycięcie łuków kręgowych, wycięcie łuków kręgowych i stabilizacja kręgosłupa;

5) urologia (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej):

a) nowotwory narządów moczowo-płciowych (nowotwory nerek, moczowodu, pęcherza moczowego, rak stercza, nowotwory cewki, prącia i jąder) – operacje: wycięcie nerki, częściowe wycięcie nerki, częściowe wycięcie pęcherza moczowego, doszczętne wycięcie pęcherza moczowego, wycięcie jądra, wycięcie jądra z najądrzem i powrózkiem nasiennym,

b) gruczolak stercza – operacja: wyłuszczenie gruczolaka stercza,

c) kamica układu moczowego – nacięcie nerki, wytworzenie przetoki nerkowej lub miedniczkowej, nacięcie moczowodu, usunięcie kamienia z moczowodu, otwarcie pęcherza moczowego,

d) wytworzenie przetoki pęcherzowej,

e) podwiązanie i przecięcie nasieniowodów,

f) wodniak jądra – operacje: metodą Winkelmanna, metodą Bergmana,

g) sprowadzenie jądra do moszny i umocowanie,

h) obcięcie napletka;

6) kardiochirurgia (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej);

a) krążenie pozaustrojowe,

b) wrodzone wady serca: ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej, ubytek w przegrodzie międzykomorowej, zwężenie zastawek tętnicy płucnej, zespół Fallota, przetrwały przewód tętniczy Botalla, zwężenie cieśni aorty, zwężenie wrodzone aorty,

c) nabyte wady serca: wady zastawki dwudzielnej (mitralnej), aortalnej i trójdzielnej (komisurotomia zastawki dwudzielnej),

d) sztuczne zastawki serca (mechaniczne i biologiczne),

e) chirurgiczne leczenie choroby wieńcowej („pomosty omijające”),

f) wszczepienie rozrusznika serca,

g) przeszczepienie serca;

7) laryngologia (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej):

a) choroby gardła (przerost trzeciego migdałka, przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych) – operacje: wyłuszczenie migdałka podniebiennego, wyłuszczenie migdałków podniebiennych,

b) choroby krtani (rak, nowotwory łagodne, duszność spowodowana zwężeniem krtani) – operacje: częściowe wycięcie krtani, wycięcie krtani, nacięcie krtani i założenie rurki tracheotomijnej,

c) choroby nosa (skrzywienie przegrody nosa, przerosty błony śluzowej małżowin nosowych, torbiele),

d) choroby ucha (otoskleroza, perlak);

8) okulistyka (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej):

a) choroby soczewki (zaćma starcza, zaćma powikłana),

b) jaskra,

c) nowotwory łagodne i złośliwe oczodołu, powiek, spojówek, gałki ocznej,

d) choroba zezowa;

9) chirurgia plastyczna (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej):

a) przeszczepy skóry,

b) oparzenia,

c) powiększanie gruczołu sutkowego, rekonstrukcja gruczołu sutkowego,

d) chirurgia kosmetyczna (wygładzenie zmarszczek, plastyka małżowiny ucha, plastyka powłok brzucha);

10) chirurgia klatki piersiowej (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej):

a) choroby opłucnej (odma swoista, ropniak opłucnej),

b) choroby płuc (rak płuca, ropień płuca, rozstrzenie oskrzeli) – operacje: wycięcie płuca, wycięcie płata płuca, wycięcie segmentu płuca, drenowanie klatki piersiowej,

c) choroby przełyku (rak przełyku, uchyłki przełyku, skurcz wpustu, przepuklina rozworu przełykowego) – operacje: protezowanie przełyku – odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego;

11) chirurgia naczyń obwodowych (istota schorzenia, badania diagnostyczne, wskazania do zabiegu, metody i techniki operacyjne, powikłania, specyfika pracy pielęgniarskiej):

a) choroby tętnic (miażdżyca tętnic kończyn dolnych, tętniaki aorty, tętniaki tętnic obwodowych) – operacje: wszczepienie protezy prostej, wszczepienie protezy rozwidlonej, wykonanie pomostu naczyniowego – biologicznego,

b) przetoki tętniczo-żylne,

c) zatory tętnicze – operacja: usunięcie zatorów,

d) choroba Buergera,

e) choroba Raynaulda,

f) żylaki przełyku;

12) transplantologia:

a) zasady pobierania i przechowywania narządów do przeszczepów,

b) przeszczepy: serca, wątroby, nerki, szpiku kostnego,

c) uwarunkowania prawne i etyczne związane z pobieraniem narządów.

MODUŁ III. CHIRURGIA JEDNEGO DNIA

1. Cel modułu

Poznanie organizacji i funkcjonowania ośrodków chirurgii jednego dnia, specyfiki pracy pielęgniarki operacyjnej w chirurgii jednego dnia oraz przygotowanie pielęgniarki do edukacji pacjenta i jego rodziny w zakresie samoopieki po zabiegu operacyjnym.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić czynniki wpływające na powstanie i rozwój ośrodków chirurgii jednego dnia;

2) omówić rolę pielęgniarki operacyjnej w organizacji ośrodka;

3) przedstawić kryteria doboru pacjentów do zabiegów operacyjnych;

4) przygotować pacjenta do zabiegu operacyjnego;

5) sprawować kompleksową opiekę nad pacjentem;

6) przedstawić kryteria wypisu pacjenta;

7) omówić specyfikę prowadzenia dokumentacji pielęgniarskiej;

8) omówić rolę pielęgniarki w edukacji pacjenta i jego rodziny;

9) rozpoznać zapotrzebowanie pacjenta na wsparcie oraz ocenić możliwości rodziny w tym zakresie, włączyć rodzinę do pielęgnowania chorego;

10) przedstawić zalety i wady chirurgii jednego dnia;

11) edukować pacjenta i jego rodzinę w zakresie samoopieki.

3. Treści nauczania:

1) czynniki wpływające na powstanie i rozwój ośrodków chirurgii jednego dnia;

2) organizacja ośrodków – rola pielęgniarki operacyjnej, kryteria doboru i przygotowania pacjentów do zabiegów operacyjnych;

3) specyfika opieki pielęgniarskiej nad pacjentem przed, w trakcie i po zabiegu operacyjnym;

4) dokumentacja pielęgniarska;

5) kryteria wypisu pacjenta do domu;

6) edukacja pacjenta i jego rodziny – rola pielęgniarki;

7) zalety i wady chirurgii jednego dnia.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa operacyjnego; tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki oraz pielęgniarstwa chirurgicznego do realizowania wybranych zagadnień;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającą dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

Załącznik nr 13

RAMOWY PROGRAM BLOKU SPECJALISTYCZNEGO SPECJALIZACJI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA ANESTEZJOLOGICZNEGO I INTENSYWNEJ OPIEKI DLA pielęgniarek

I. Cel kształcenia

Przygotowanie pielęgniarki do prowadzenia, koordynowania, nadzorowania, pielęgnowania chorych znieczulanych i w stanie zagrożenia życia, zgodnie z najnowocześniejszymi metodami i technikami działań pielęgniarskich, oraz uzyskanie tytułu specjalisty.

II. Czas trwania specjalizacji

1. Łączna liczba godzin wynosi 1150 godzin dydaktycznych.

2. Liczba godzin w bloku ogólnozawodowym wynosi 330 godzin.

3. Liczba godzin w bloku specjalistycznym wynosi 820 godzin, w tym w części teoretycznej 225 godzin, w części praktycznej 595 godzin.

III. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1. Współpracować z zespołem terapeutycznym w anestezjologii i intensywnej opiece oraz pomocy doraźnej.

2. Posługiwać się sprzętem i aparaturą do celów diagnostycznych, terapeutycznych, pielęgnacyjnych i rehabilitacyjnych.

3. Postępować zgodnie z wymogami sanitarno-epidemiologicznymi oraz nadzorować ich przestrzeganie przez zespół terapeutyczny oddziału anestezjologii i intensywnej terapii oraz pomocy doraźnej.

4. Ocenić stan pacjenta i jego sytuację psychospołeczną, wykorzystując możliwe źródła informacji, skale szacunkowe oraz sposoby kontaktu z pacjentem i jego rodziną.

5. Wykonać intubację dotchawiczą w sytuacjach nagłych.

6. Stosować przyjęte schematy postępowania w wypadkach komunikacyjnych i katastrofach masowych.

7. Prowadzić i nadzorować proces pielęgnowania, doradzać środki i metody postępowania pielęgnacyjnego u chorego leczonego na oddziale intensywnej opieki.

8. Monitorować chorego.

9. Wspierać chorego i jego rodzinę w chorobie i niepełnosprawności.

10. Współuczestniczyć w rehabilitacji pacjenta leczonego na oddziale intensywnej terapii.

11. Dobrać indywidualnie i stosować właściwe techniki kontaktu terapeutycznego z pacjentem.

12. Współuczestniczyć w opracowywaniu i wdrażać przyjęte standardy opieki pielęgniarskiej w anestezjologii i intensywnej opiece do działalności praktycznej.

13. Przygotować chorego i wykonać znieczulenie ogólne w trybie planowanym pod kierunkiem anestezjologa i uczestniczyć we wszystkich typach znieczuleń poszczególnych specjalności zabiegowych.

14. Określić zapotrzebowanie na opiekę pielęgniarską na oddziale.

15. Określić czynniki wpływające na jakość pracy pielęgniarki w anestezjologii i intensywnej opiece.

16. Uczestniczyć w kształceniu przed- i podyplomowym pielęgniarek i położnych, współuczestniczyć w badaniach naukowych i upowszechniać ich wyniki dla rozwoju pielęgniarstwa.

IV. Plan nauczania

V. Program nauczania

MODUŁ I. ANESTEZJOLOGIA I PIELĘGNIARSTWO ANESTEZJOLOGICZNE

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania profesjonalnej opieki nad chorym znieczulanym zgodnie z najnowocześniejszą wiedzą anestezjologiczną.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) stosować standardy praktyki pielęgniarskiej w anestezjologii;

2) intubować chorego w stanach nagłych;

3) przedstawić współczesne poglądy na wieloaspektowe przygotowanie pacjenta do znieczulenia;

4) scharakteryzować techniki znieczulenia (hemodylucja, hypotermia i inne);

5) omówić zasady pracy zespołu interdyscyplinarnego w anestezjologii;

6) zróżnicować leki stosowane we wszystkich etapach i rodzajach znieczuleń (dawki, stężenie, powikłania, sposób postępowania);

7) omówić powikłania znieczuleń ogólnych i regionalnych;

8) scharakteryzować sprzęt i aparaturę stosowaną do wszystkich rodzajów znieczuleń w różnych kategoriach wiekowych;

9) zróżnicować znieczulenie w zależności od rodzaju schorzenia, wieku i stanu pacjenta;

10) współuczestniczyć we wszystkich typach znieczuleń w zależności od wieku pacjenta i rodzaju zabiegu;

11) ocenić u pacjenta poziom ryzyka przy znieczuleniu;

12) przygotować pacjenta do każdego rodzaju znieczulenia;

13) stosować techniki psychoterapii podtrzymującej wobec pacjenta znieczulanego;

14) zapewnić bezpieczeństwo pacjentowi od momentu przyjęcia na blok operacyjny do chwili przekazania na oddział specjalistyczny;

15) ocenić głębokość znieczulenia i zwiotczenia;

16) wykonywać kaniulację naczyń;

17) wykonywać defibrylację;

18) mierzyć ciśnienie tętnicze krwi na kończynach dolnych;

19) kontrolować śródoperacyjne położenie rurki dotchawiczej za pomocą stetoskopu umieszczonego w pozycji przedsercowej;

20) zapobiegać wzrostowi ciśnienia śródgałkowego;

21) rozpoznać i zapobiegać powikłaniom mogącym wystąpić w trakcie i po znieczuleniu;

22) rozpoznać stan zagrożenia życia w trakcie znieczulenia i podjąć stosowne działania;

23) postępować zgodnie z przyjętymi standardami przy powikłaniach związanych z cięciem cesarskim (atonia macicy, zator wodami płodowymi, zespół wykrzepiania);

24) zastosować techniki specjalne podczas operacji w krążeniu pozaustrojowym (hemodylucji, hypotermii, hypotensji kontrolowanej, hemofiltracji i innych);

25) zastosować procedury anestezjologiczne wobec dawców i biorców organów;

26) kontrolować pomiary standardowe i specyficzne, takie jak: pomiar ciśnienia tętniczego metodą krwawą, pomiar ciśnienia śródczaszkowego, bilans płynu mózgowo-rdzeniowego, pomiar ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla (CO₂);

27) pielęgnować chorego po zabiegu operacyjnym i znieczuleniu;

28) przedstawić rolę i zadania pielęgniarki w chirurgii jednego dnia.

3. Treści nauczania:

1) standardy znieczulenia i praktyki pielęgniarskiej w anestezjologii;

2) zadania pielęgniarki anestezjologicznej w zespole terapeutycznym;

3) udział pielęgniarki we wszystkich etapach znieczulenia:

a) psychoterapia podtrzymująca,

b) zapewnienie pacjentowi bezpieczeństwa,

c) ocena głębokości znieczulenia i zwiotczenia,

d) ochrona śluzówek;

4) sprzęt i nowoczesna aparatura stosowana w pracy pielęgniarek anestezjologicznych;

5) monitorowanie i diagnostyka chorego w anestezjologii;

6) postępowanie w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia w trakcie zabiegu operacyjnego;

7) znieczulenie – rodzaje, wprowadzenie do znieczulenia, przebieg, powikłania:

a) specyfika znieczulenia do zabiegów neurochirurgicznych,

b) specyfika znieczulenia do zabiegów kardiochirurgicznych,

c) specyfika znieczulenia do zabiegów ginekologicznych i położniczych,

d) specyfika znieczulenia do zabiegów ortopedycznych,

e) specyfika znieczulenia do zabiegów okulistycznych,

f) specyfika znieczulenia do zabiegów laryngologicznych i chirurgii twarzowo-szczękowej,

g) specyfika znieczulenia do zabiegów w trybie nagłym,

h) specyfika znieczulenia do zabiegów transplantologicznych i replantacji;

8) opieka nad pacjentem po operacji i znieczuleniu na bloku operacyjnym;

9) rola i zadania pielęgniarki w chirurgii jednego dnia.

MODUŁ II. INTENSYWNA TERAPIA I PIELĘGNIARSTWO W INTENSYWNEJ TERAPII

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do sprawowania samodzielnej, profesjonalnej opieki nad chorym leczonym na oddziale intensywnej opieki.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) rozpoznać ostrą niewydolność oddechową;

2) stosować bezpieczną tlenoterapię;

3) określić wskazania do intubacji, tracheotomii oraz ich powikłania;

4) asystować przy intubacji i tracheotomii;

5) zaintubować pacjenta w sytuacjach nagłych;

6) pielęgnować chorego z rurką intubacyjną lub tracheostomijną;

7) scharakteryzować wskazania do zastosowania respiratora;

8) rozpoznać i postępować w sytuacji zaburzeń pracy respiratora;

9) wymienić ogólne zasady profilaktyki, rozpoznawania i leczenia zespołu ostrej niewydolności oddechowej;

10) przygotować chorego do ekstubacji;

11) dokonać badania fizykalnego i ocenić stan pacjenta na potrzeby diagnozy pielęgniarskiej;

12) ocenić wydolność oddechową metodą spirometru;

13) pielęgnować chorego z drenażem klatki piersiowej;

14) ocenić stan świadomości chorego z wykorzystaniem metod oceny (skal, schematów);

15) pielęgnować chorego nieprzytomnego;

16) omówić specyfikę opieki nad dzieckiem leczonym na oddziale intensywnej opieki;

17) zapobiegać zapaleniu płuc, odleżynom, odparzeniom, zniekształceniom w stawach, chorobie zakrzepowo-zatorowej u chorych unieruchomionych, z ograniczoną aktywnością ruchową i nieprzytomnych;

18) zróżnicować objawy wstrząsu w zależności od rodzaju;

19) przygotować chorego i asystować lekarzowi przy zakładaniu wkłucia centralnego;

20) wykonać pomiar ciśnienia tętniczego metodą krwawą;

21) oznaczyć ośrodkowe ciśnienie żylne;

22) ocenić gospodarkę wodno-elektrolitową;

23) rozpoznać objawy kliniczne odwodnienia i przewodnienia;

24) ocenić stopień przewodnienia pacjenta z ostrą niewydolnością nerek;

25) pielęgnować dostęp naczyniowy (cewnik Shaldona), usuwać cewnik Shaldona, asystować przy założeniu;

26) przygotować pacjenta, sprzęt do prowadzenia zabiegów różnymi technikami dializacyjnymi;

27) prowadzić i modyfikować parametry różnych technik dializacyjnych;

28) ustalić indywidualny plan opieki dla pacjenta z ostrą niewydolnością nerek;

29) rozpoznać stany nagłe i zagrażające życiu, reagować adekwatnie do sytuacji w trakcie różnych technik dializacyjnych;

30) zapobiegać zaburzeniom równowagi kwasowo-zasadowej;

31) wykonać badanie elektrokardiograficzne serca i rozpoznać zaburzenia zagrażające życiu pacjenta;

32) asystować przy zakładaniu stymulatorów;

33) rozpoznać objawy poprzetoczeniowe i podjąć działania w przypadku ich wystąpienia;

34) obsługiwać linię infuzyjną i pompy infuzyjne;

35) oznaczyć glikemię za pomocą glukometru;

36) omówić przyczyny ostrych zatruć, powikłania i metody detoksykacji;

37) scharakteryzować przyczyny ostrej niewydolności nerek, diagnostykę i terapię;

38) scharakteryzować aspekty kliniczne, prawne i etyczne pobierania narządów do przeszczepów;

39) scharakteryzować procedurę oceny śmierci pnia mózgu i przepisy prawne związane z tym zagadnieniem;

40) określić specyfikę opieki pielęgniarskiej nad dawcą i biorcą narządów;

41) dobrać metody psychoterapii podtrzymującej w stosunku do pacjenta i jego rodziny;

42) współuczestniczyć w prowadzeniu hemodializy, hemofiltracji, dializy otrzewnowej;

43) pielęgnować chorego oparzonego;

44) prowadzić usprawnianie ruchowe chorego (siadanie, pionizacja);

45) wykonać ćwiczenia usprawniające czynne i bierne;

46) współuczestniczyć w rehabilitacji chorego;

47) rozpoznać zapotrzebowanie na wsparcie u pacjenta i osób dla niego znaczących.

3. Treści nauczania:

1) opieka nad chorym z niewydolnością oddechową:

a) zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie,

b) tlenoterapia – rodzaje, wskazania, powikłania, pielęgnowanie chorego leczonego tlenem,

c) intubacja lub tracheotomia – wskazania, powikłania, rodzaje rurek,

d) pielęgnowanie chorego z rurką intubacyjną lub tracheotomijną,

e) wentylacja mechaniczna – metody, rodzaje, wskazania do sztucznej wentylacji, ocena skuteczności,

f) pielęgnowanie chorego sztucznie wentylowanego,

g) zasady odzwyczajania pacjentów od wentylacji mechanicznej;

2) opieka nad chorym z niewydolnością krążenia i nagłym zatrzymaniem krążenia:

a) przyczyny, podział i leczenie ostrej niewydolności krążenia,

b) wstrząs kardiogenny – patogeneza, objawy i przebieg, rozpoznanie i różnicowanie,

c) kliniczna ocena wstrząsu, leki stosowane we wstrząsie kardiogennym, zasady leczenia,

d) pielęgnowanie chorego we wstrząsie kardiogennym,

e) obrzęk płuc – patofizjologia, przyczyny, rozpoznanie, leczenie,

f) nagła śmierć sercowa – definicja, patofizjologia, pozawieńcowe przyczyny nagłej śmierci sercowej,

g) postępowanie w nagłej śmierci sercowej, zapobieganie nagłej śmierci sercowej,

h) krążenie wspomagane i zaburzenia rytmu,

i) metody wspomagania krążenia (by-pass przy otwartej klatce piersiowej, balonowanie),

j) pielęgnowanie chorego po zabiegach wspomaganego krążenia,

k) opieka nad chorym z zaburzeniem rytmu serca – rozpoznawanie, leczenie farmakologiczne, defibrylacja i kardiowersja,

l) stymulacja – techniki zabiegu, pielęgnowanie chorego z wszczepionym stymulatorem;

3) opieka nad chorym we wstrząsie – obraz kliniczny i rozpoznanie wstrząsu:

a) rodzaje wstrząsu (hipowolemiczny, septyczny, anafilaktyczny),

b) leczenie wstrząsu,

c) przetaczanie płynów, krwi i środków krwiopochodnych – zasady przetoczenia, rodzaje preparatów, powikłania poprzetoczeniowe,

d) pielęgnowanie chorego we wstrząsie;

4) zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej:

a) podział i skład płynów ustrojowych,

b) zespoły zaburzeń wodno-elektrolitowych i zasady ich leczenia,

c) odwodnienie – rozpoznanie, postępowanie,

d) zespoły zaburzeń przemiany sodowej i potasowej, bilans wodny,

e) kliniczne zespoły zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej – kwasica oddechowa i metaboliczna, zasadowica oddechowa i metaboliczna,

f) pielęgnowanie chorego z zaburzeniem gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej;

5) opieka nad chorym z ostrą niewydolnością nerek:

a) przyczyny i klasyfikacja ostrej niewydolności nerek,

b) zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej u pacjenta z ostrą niewydolnością nerek,

c) dostęp naczyniowy u pacjenta dializowanego ze wskazań ostrych – założenie cewnika Shaldona (przygotowanie pacjenta, zestawu), pielęgnacja cewnika (utrzymanie drożności, zapobieganie zakażeniom, zmiana opatrunku), usunięcie cewnika (technika i powikłania),

d) zastosowanie różnych technik dializacyjnych w leczeniu ostrej niewydolności nerek (specyfika, wskazania, odrębności i podobieństwa) – hemodializa, hemoperfuzja, hemofiltracja, plazmafereza,

e) zasady podawania antykoagulantów w trakcie różnych technik dializacyjnych,

f) podobieństwa i różnice zabiegów hemodializy ze wskazań ostrych i przewlekłych,

g) ostre powikłania dializy (zator powietrzny, zespół pierwszego użycia, hemoliza, hipokaliemia, hipotonia dializacyjna),

h) rola pielęgniarki w opiece nad pacjentem leczonym różnymi technikami dializacyjnymi;

6) opieka nad chorym nieprzytomnym:

a) przyczyny zaburzenia świadomości – ocena, postępowanie,

b) pielęgnowanie chorego nieprzytomnego – zapewnienie drożności dróg oddechowych, zapobieganie powikłaniom (odleżyny, odparzenia, choroba zakrzepowo-zatorowa, przykurcze, zniekształcenia w stawach),

c) odżywianie,

d) komunikowanie;

7) specyfika intensywnej opieki pielęgniarskiej na oddziale dziecięcym:

a) podstawy anatomiczno-fizjologiczne zagrożeń życia u dzieci,

b) przyczyny stanu zagrożenia życia u dzieci z chorobą układu oddechowego, krążenia, nerwowego oraz w zatruciach,

c) stany zagrożenia życia w okresie noworodkowym i niemowlęcym,

d) wyposażenie w sprzęt i aparaturę monitorującą dziecko;

8) opieka nad chorym w intensywnej terapii chirurgicznej:

a) stany zagrożenia życia w chirurgii,

b) opieka nad chorym z uszkodzeniami wielonarządowymi,

c) opieka nad chorym po zabiegach operacyjnych na sercu, naczyniach krwionośnych i płucach leczonych na oddziale intensywnej opieki,

d) opieka nad chorym oparzonym;

9) procedura stwierdzania śmierci pnia mózgu w świetle przepisów prawa;

10) wybrane zagadnienia z transplantologii:

a) podstawy prawne transplantologii w Polsce,

b) rodzaje przeszczepów,

c) przygotowanie dawcy i biorcy do przeszczepu narządu,

d) opieka nad chorym po przeszczepie serca, nerek i wątroby,

e) problemy psychospołeczne chorych po przeszczepie narządu;

11) rehabilitacja chorych na oddziale intensywnej opieki:

a) cele i zadania rehabilitacji, etapy rehabilitacji,

b) zasady rehabilitacji oddechowej (efektywne oddychanie, oklepywanie, rozprężanie płuc),

c) ćwiczenia usprawniające – czynne, bierne, ogólnokondycyjne,

d) podstawy rehabilitacji psychicznej i społecznej;

12) badanie elektrokardiograficzne serca i interpretacja zapisu pod kątem stanów zagrożenia życia¹⁾.

MODUŁ III. RATOWNICTWO MEDYCZNE

1. Cel modułu

Przygotowanie pielęgniarki do aktywnego udziału lub koordynowania pracy w zintegrowanym systemie ratownictwa medycznego.

2. Wykaz umiejętności wynikowych

W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna:

1) omówić strukturę organizacyjną ratownictwa, sposoby powiadamiania, zakres kompetencji w zespole zintegrowanego systemu ratownictwa medycznego;

2) scharakteryzować sprzęt i aparaturę stosowaną w ratownictwie;

3) zróżnicować wyposażenie karetki reanimacyjnej (R) i karetki noworodkowej (N);

4) różnicować stany bezpośredniego zagrożenia życia;

5) omówić wskazania i przeciwwskazania do prowadzenia resuscytacji;

6) scharakteryzować procedury dotyczące stwierdzenia zgonu i śmierci pnia mózgu;

7) stosować schematy postępowania w wypadkach komunikacyjnych i katastrofach oraz środki łączności;

8) interpretować zagadnienia prawne dotyczące ochrony zdrowia, życia i zasady kodeksu etyki zawodowej;

9) przygotować i posługiwać się sprzętem stosowanym w ratownictwie medycznym;

10) posługiwać się sprzętem radiowo-komunikacyjnym;

11) komunikować się z poszkodowanym, rodziną i personelem w systemie ratownictwa;

12) zabezpieczyć poszkodowanego w miejscu wypadku i w czasie transportu;

13) stosować i nadzorować przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki w warunkach doraźnej pomocy;

14) prowadzić i nadzorować dokumentację obowiązującą w pomocy doraźnej;

15) organizować i prowadzić szkolenia z zakresu ratownictwa dla pracowników medycznych.

3. Treści nauczania:

1) zintegrowany system ratownictwa medycznego – organizacja łączności i powiadamiania;

2) sprzęt i aparatura stosowana w ratownictwie medycznym:

a) wyposażenie karetki reanimacyjnej (R) i noworodkowej (N),

b) zestaw reanimacyjny;

3) schematy postępowania w wypadkach komunikacyjnych i katastrofach masowych:

a) zasady kierowania akcją ratunkową,

b) ocena stanu ofiar zdarzenia,

c) priorytety w udzielaniu pomocy ofiarom zdarzenia,

d) zasady układania, przenoszenia i transportu poszkodowanych;

4) postępowanie przedszpitalne w stanach: nagłego zatrzymania krążenia, wstrząsu, zaburzeń rytmu i przewodnictwa, zawału serca, zatrucia, drgawek, śpiączki, oparzenia, hipotermii, utonięcia, urazu wielonarządowego, porodu ulicznego, zagrożenia życia noworodka;

5) rola pielęgniarki w zintegrowanym systemie ratownictwa medycznego:

a) komunikowanie się w kontekście medycyny ratowniczej,

b) sposoby komunikowania się z osobami uczestniczącymi w sytuacjach zagrażających życiu osób bliskich,

c) komunikowanie się z osobami poszkodowanymi;

6) specyfika działań ratowniczych u dzieci:

a) najczęstsze przyczyny stanów nagłych u dzieci,

b) dobór sprzętu i aparatury;

7) ochrona zespołu ratowniczego i uczestników zdarzenia przed zakażeniem.

VI. Kwalifikacje kadry dydaktycznej

1. Organizator kształcenia zapewnia w przedmiotowej dziedzinie kształcenia wykładowców posiadających:

1) tytuł naukowy profesora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

2) stopień naukowy doktora habilitowanego w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów;

3) stopień naukowy doktora w dziedzinie odpowiadającej tematyce wykładów.

2. Wykładowcami mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż zawodowy w dziedzinie będącej przedmiotem specjalizacji, doświadczenie dydaktyczne oraz spełniają co najmniej jeden z warunków:

1) posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa, magistra położnictwa;

2) posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki lub w dziedzinie pokrewnej;

3) posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie medycyny odpowiadającą dziedzinie pielęgniarstwa będącej przedmiotem specjalizacji;

4) posiadają ukończone studia wyższe na kierunku mającym zastosowanie w ochronie zdrowia lub inne kwalifikacje niezbędne do realizacji wybranych zagadnień.

¹⁾ Przy realizacji punktu 12 uczestnicy zobowiązani są do ukończenia kursu specjalistycznego „Wykonanie i interpretacja zapisu elektrokardiograficznego”. Ramowy program kursu opracowany został przez Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych.