Na podstawie art. 166a ust. 10 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 205, z późn. zm.³⁾) zarządza się, co następuje:

§ 2.[Program przysposobienia obronnego] Program przysposobienia obronnego określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 3.[Konsultacje] 1. Szkoła wyższa zapewnia studentom i studentkom odbywającym przysposobienie obronne konsultacje udzielane przez osobę posiadającą wiedzę z zakresu objętego programem, o którym mowa w załączniku nr 1 do rozporządzenia, w szczególności przez nauczyciela akademickiego lub, za zgodą rektora, przez osobę, którą wskaże organizacja albo stowarzyszenie, o których mowa w art. 166a ust. 7 ustawy.

2. Konsultacje, o których mowa w ust. 1, przeprowadzane są dla grupy nieprzekraczającej stu osób w wymiarze co najmniej dwóch godzin w semestrze.

§ 4.[Egzamin z przysposobienia obronnego] 1. Egzamin z przysposobienia obronnego przeprowadza co najmniej dwuosobowa komisja egzaminacyjna powołana przez rektora.

2. W skład komisji egzaminacyjnej wchodzi co najmniej jeden nauczyciel akademicki albo osoba, o których mowa w § 3 ust. 1.

3. Przewodniczącego komisji egzaminacyjnej wyznacza rektor.

§ 5.[Zakres i forma egzaminu] 1. Egzamin z przysposobienia obronnego, w tym egzamin poprawkowy i komisyjny, przeprowadzany jest w formie testu.

2. Zakres wiedzy objętej egzaminem, o którym mowa w ust. 1, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 7.[Przepis przejściowy] W roku akademickim 2003/2004 wniosek, o którym mowa w § 1, studenci i studentki składają do dnia 20 listopada 2003 r.

§ 8.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
i Sportu oraz Ministra Zdrowia z dnia
2 października 2003 r. (poz. 1686)

Załącznik nr 1

PROGRAM PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO

Cel kształcenia

Opanowanie przez studentów i studentki podstawowej wiedzy o bezpieczeństwie narodowym, w szczególności o organizacji obrony narodowej, oraz poznanie zadań państwa, w tym sił zbrojnych, w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego, a także przygotowanie studentów i studentek do spełnienia przez nich powinności obronnych.

Program szczegółowy

1. Tradycje kształcenia obronnego w Polsce:

1) w okresie rozbiorów;

2) w okresie II Rzeczypospolitej Polskiej;

3) po drugiej wojnie światowej.

2. Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa Polski:

1) pojęcie i zakres bezpieczeństwa narodowego i obrony narodowej:

a) pojęcie bezpieczeństwa,

b) bezpieczeństwo jako naczelna potrzeba człowieka (narodu),

c) interesy bezpieczeństwa narodowego,

d) wymiary bezpieczeństwa:

– podmiotowy (jednostkowy, narodowy, międzynarodowy),

– przedmiotowy (wartości, środki i narzędzia, aktywność państwa),

e) obrona narodowa jako dziedzina bezpieczeństwa narodowego,

f) pojęcia i istota obrony narodowej,

g) ewolucja pojęcia i zakresu obrony narodowej;

2) konstytucyjne i ustawowe cele, zadania i obowiązki w sferze bezpieczeństwa i obrony narodowej:

a) funkcje państwa i podmiotów prawa państwowego w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego i obrony narodowej,

b) jedność organizacyjna systemów bezpieczeństwa narodowego i obrony narodowej,

c) interesy bezpieczeństwa narodowego i obrony narodowej w prawie polskim,

d) rola organów władzy w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego i obrony narodowej,

e) zadania i obowiązki organów władzy i administracji, przedsiębiorców i obywateli,

f) rola organizacji pozarządowych w umacnianiu bezpieczeństwa narodowego i w obronie narodowej;

3) zagrożenia bezpieczeństwa narodowego:

a) pojęcie i istota zagrożeń bezpieczeństwa narodowego,

b) typologia zagrożeń,

c) charakterystyka zagrożeń,

d) zagrożenia globalne,

e) zagrożenia dla Europy,

f) zagrożenia dla Polski i narodu polskiego;

4) obrona narodowa i obrona wspólna NATO:

a) właściwości obrony narodowej (obrona: powszechna, państwowa, ciągła i ogólna),

b) organizacja i funkcjonowanie obrony narodowej,

c) charakterystyka elementów funkcjonalnych obrony narodowej,

d) obrona wspólna NATO,

e) zasady działania NATO,

f) zakres wspólnych przedsięwzięć obronnych,

g) koncepcja strategiczna NATO,

h) rola państwa – członka NATO,

i) interesy narodowe a sojusznicze;

5) założenia strategii bezpieczeństwa narodowego:

a) pojęcie i istota strategii bezpieczeństwa narodowego,

b) kształtowanie się strategii bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej,

c) cele i zasady polityki bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej,

d) przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym i wewnętrznym bezpieczeństwa narodowego;

6) stany nadzwyczajne i gotowość obronna państwa:

a) pojęcie i istota stanów nadzwyczajnych i gotowości obronnej państwa,

b) stan klęski żywiołowej, stan wyjątkowy i stan wojenny – zasady wprowadzania stanów nadzwyczajnych, zasady działania organów władzy publicznej, zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela,

c) funkcjonowanie państwa po wprowadzeniu stanów nadzwyczajnych,

d) zarządzanie kryzysowe;

7) założenia strategii obrony narodowej:

a) pojęcie i istota strategii obrony narodowej,

b) cele i zasady strategii obronności Rzeczypospolitej Polskiej,

c) system obronności państwa,

d) rola organów władzy, sił zbrojnych i układu pozamilitarnego w systemie obronności Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Organizacja wojskowa Polski:

1) pojęcie systemu wojskowego oraz jego misje i zadania:

a) pojęcie wojska, jego miejsce i rola w państwie,

b) pojęcie i struktura systemu wojskowego państwa,

c) zadania systemu wojskowego;

2) Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju, kryzysu i wojny:

a) podstawowa funkcja sił zbrojnych,

b) działalność pokojowa,

c) reagowanie w sytuacjach kryzysowych (operacje inne niż wojna),

d) udział Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych operacjach pokojowych,

e) system mobilizacyjny sił zbrojnych,

f) działania w operacjach sojuszniczych poza terytorium kraju i w obronie kolektywnej Polski,

g) obowiązki państwa-gospodarza,

h) opór na terenach okupowanych;

3) struktura organizacyjna sił zbrojnych:

a) czynniki wpływające na kształt i możliwości sił zbrojnych,

b) system dowodzenia,

c) rola Sztabu Generalnego,

d) Wojska Lądowe,

e) Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej (Siły Powietrzne),

f) Marynarka Wojenna,

g) wojska operacyjne i terytorialny system wsparcia,

h) rola okręgów wojskowych, wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowych komend uzupełnień i garnizonów,

i) organizacja i przeznaczenie;

4) struktura organizacyjna rodzajów wojsk:

a) ogólne zasady organizacji wojsk:

– związki taktyczne,

– oddziały i pododdziały,

b) przeznaczenie, organizacja i podstawowe uzbrojenie wojsk pancernych, zmechanizowanych, desantowych, Żandarmerii Wojskowej, obrony terytorialnej, artylerii i obrony przeciwlotniczej, wojsk inżynieryjnych, chemicznych, łączności, komunikacji, logistyki, służby zdrowia,

c) duszpasterstwo wojskowe;

5) służba wojskowa:

a) rodzaje służby wojskowej (zawodowa, ochotnicza, obowiązek wojskowy obywateli – zasadnicza służba wojskowa i służba w rezerwie),

b) organizacja funkcjonowania wojska (hierarchia, dyscyplina, porządek wojskowy, garnizon i jednostka wojskowa);

6) podstawowe pojęcia i zasady walki zbrojnej:

a) pojęcie sztuki wojennej i jej części składowych: strategii, sztuki operacyjnej i taktyki;

b) środki, czynniki, sposoby, rodzaje i formy walki zbrojnej,

c) zasady sztuki wojennej;

7) współpraca cywilno-wojskowa:

a) istota, potrzeba, formy i zakres współpracy,

b) wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa – zasady i procedury,

c) organizacja współdziałania cywilno-wojskowego.

4. Cywilna organizacja obrony narodowej:

1) misje i zadania cywilnej organizacji obrony narodowej:

a) zarys rozwoju cywilnej części obrony narodowej,

b) organizacja pozamilitarnej części obrony narodowej w Rzeczypospolitej Polskiej,

c) zasady funkcjonowania i organizacji obrony cywilnej, świadczeń osobistych i rzeczowych oraz powszechnej samoobrony ludności;

2) zagrożenia:

a) charakterystyka zagrożeń życia, mienia i środowiska,

b) zasady oceny i analizy zagrożeń bezpośrednich ludności i zakładów pracy,

c) podstawowe procedury postępowania wynikające z zagrożeń aktami terroryzmu biologicznego, radiacyjnego i chemicznego,

d) monitoring zagrożeń niemilitarnych,

e) podstawy prawne i zasady funkcjonowania społeczeństwa w czasie zagrożeń nadzwyczajnych;

3) ochrona ludności:

a) sposoby ochrony ludności,

b) organizacja i funkcjonowanie ochrony ludności w Polsce,

c) zasady ochrony ludności w zakładach pracy i miejscu zamieszkania;

4) ratownictwo:

a) krajowy system ratownictwa, z uwzględnieniem przepisów prawnych,

b) resortowe systemy ratownictwa (ogólne i specjalistyczne),

c) społeczne (pozarządowe) systemy ratownictwa;

5) bezpieczeństwo i porządek publiczny:

a) rola administracji publicznej w kształtowaniu bezpieczeństwa i porządku publicznego,

b) zadania i kompetencje Policji, straży miejskich (gminnych), Żandarmerii Wojskowej oraz innych służb w utrzymaniu bezpieczeństwa i porządku publicznego;

6) wsparcie cywilne sił zbrojnych:

a) relacje i współpraca cywilno-wojskowa,

b) zasady realizacji zadań gospodarczo-obronnych oraz świadczeń osobistych i rzeczowych,

c) kształtowanie społecznego wsparcia sił zbrojnych;

7) organizacje pozarządowe w obronie narodowej:

a) miejsce i zadania organizacji pozarządowych w obronie narodowej,

b) zasady wykonywania zadań przez organizacje pozarządowe na rzecz obrony narodowej;

8) ochrona i obrona granicy państwowej, ważnych obiektów i instytucji:

a) zasady ochrony granicy państwowej i ważnych obiektów,

b) ochrona obiektów i dóbr niezbędnych do przetrwania ludności,

c) ochrona dóbr kultury,

d) ochrona instytucji i zakładów pracy,

e) formacje ochronne;

9) zarządzanie kryzysowe w sytuacjach klęsk żywiołowych:

a) istota i znaczenie zarządzania w sytuacjach kryzysowych,

b) organizacja zarządzania w sytuacjach kryzysowych w Polsce,

c) zasady i przedsięwzięcia zarządzania w sytuacjach kryzysowych (zakład pracy, gmina, powiat),

d) zachowanie się ludzi w sytuacjach ekstremalnych.

Załącznik nr 2

ZAKRES WIEDZY OBJĘTEJ EGZAMINEM Z PRZYSPOSOBIENIA OBRONNEGO

Egzaminowany student powinien:

1) znać:

a) pojęcie i zakres bezpieczeństwa narodowego i obronności (obrony narodowej),

b) konstytucyjne i ustawowe ujęcie (regulacje) obowiązków obrony Ojczyzny,

c) charakter i zakres zagrożeń bezpieczeństwa narodowego,

d) ogólną organizację wojskową Polski i organizację obrony cywilnej,

e) formy wypełniania obowiązków obronnych przez obywateli;

2) posiadać ogólną wiedzę o:

a) założeniach strategii bezpieczeństwa i strategii obronności,

b) strukturze systemu obronnego,

c) strukturze sił zbrojnych,

d) organizacji służby wojskowej obywateli,

e) rodzajach, formach i sposobach walki zbrojnej;

3) potrafić określić:

a) zagrożenia nadzwyczajne życia ludzkiego, mienia i środowiska,

b) organy i instytucje organizujące ochronę ludności,

c) sposoby postępowania w sytuacjach zagrożeń,

d) organy i instytucje ratownictwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego;

4) wykazać orientację i ogólną znajomość zasad planowania i organizowania działań w administracji publicznej i przedsiębiorstwach, w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń.