Na podstawie art. 21 ust. 5 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 53, poz. 214, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

§ 2.[Definicje] Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) ustawa – ustawę z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin;

2) ABW – Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego;

3) AW – Agencję Wywiadu;

4) jednostka organizacyjna – jednostkę organizacyjną ABW albo AW;

5) funkcjonariusz – funkcjonariusza ABW albo AW;

6) emeryt i rencista – emeryta i rencistę Urzędu Ochrony Państwa, ABW oraz AW;

7) uprawniony wnioskodawca – członków rodziny, o których mowa w art. 131 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. Nr 74, poz. 676 oraz z 2003 r. Nr 90, poz. 844, Nr 113, poz. 1070 i Nr 130, poz. 1188);

8) komisje lekarskie – komisje lekarskie podległe Szefowi ABW oraz Szefowi AW, o których mowa w art. 21 ust. 1 zdanie drugie ustawy;

9) czynności orzecznicze – całokształt czynności związanych z orzekaniem o inwalidztwie funkcjonariusza oraz emeryta i rencisty.

§ 3.[Właściwość komisji lekarskich] 1. Komisje lekarskie orzekają w dwóch instancjach:

1) w pierwszej instancji – regionalne komisje lekarskie;

2) w drugiej instancji – Centralne Komisje Lekarskie.

2. Właściwość miejscową komisji lekarskich określają przepisy o zasadach oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby.

§ 5.[Ocena stopnia naruszenia sprawności organizmu] 1. Naruszenie sprawności organizmu uważa się za stałe, jeżeli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy, oraz za długotrwałe – jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia po upływie 12 miesięcy.

2. Oceny stopnia naruszenia sprawności organizmu dokonuje się po zakończeniu rehabilitacji lub leczenia.

§ 6.[Orzeczenie o niezdolności do pracy] 1. Funkcjonariusz zwolniony ze służby, który został uznany za trwale niezdolnego do służby, może być zdolny, częściowo niezdolny lub całkowicie niezdolny do pracy.

2. Orzekając o częściowej niezdolności do pracy, ocenia się, czy funkcjonariusz może wykonywać pracę w zmniejszonym zakresie lub na stanowisku pracy przystosowanym do potrzeb i możliwości wynikających ze stopnia naruszenia sprawności organizmu i przyznanej grupy inwalidztwa.

3. Orzekając o całkowitej niezdolności do pracy, ocenia się, czy funkcjonariusz jest niezdolny do wykonywania jakiejkolwiek pracy, z wyjątkiem pracy na stanowisku pracy przystosowanym do potrzeb i możliwości wynikających ze stopnia naruszenia sprawności organizmu i przyznanej grupy inwalidztwa.

§ 7.[Ocena zdolności do pracy] 1. Przy ocenie zdolności do pracy funkcjonariusza uznanego za trwale niezdolnego do służby bierze się pod uwagę, czy i jaką pracę mógłby wykonywać z uwagi na predyspozycje psychofizyczne determinujące jego stan zdrowia.

2. Przy ocenie zdolności do pracy funkcjonariusza w warunkach, o których mowa w § 6 ust. 2 i 3, bierze się pod uwagę, czy może on wykonywać pracę tylko w tych warunkach.

§ 9.[Sporządzanie skierowania i okres jego ważności] 1. Skierowanie do regionalnej komisji lekarskiej sporządza organ kierujący na formularzu karty skierowania, której wzór określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

2. Skierowanie do regionalnej komisji lekarskiej traci ważność po upływie 30 dni od daty pierwszego badania wyznaczonego przez regionalną komisję lekarską.

§ 11.[Właściwość komisji lekarskich] 1. Regionalne komisje lekarskie są właściwe w zakresie:

1) badań lekarskich funkcjonariusza oraz kontrolnych badań lekarskich emeryta i rencisty;

2) kierowania osób, o których mowa w pkt 1, na konsultacje, badania specjalistyczne i dodatkowe;

3) wydawania orzeczeń w sprawach, o których mowa w § 10, w stosunku do funkcjonariusza oraz emeryta i rencisty zamieszkałego w miejscowości objętej terytorialnym zasięgiem działania komisji, z zastrzeżeniem § 8 ust. 4;

4) żądania od osoby skierowanej dokumentacji niezbędnej do prawidłowej oceny jej stanu zdrowia, w ramach orzekania w sprawach, o których mowa w § 10.

2. Centralne Komisje Lekarskie są właściwe w zakresie:

1) rozpatrywania odwołań od orzeczeń regionalnych komisji lekarskich;

2) sprawowania merytorycznego nadzoru nad orzecznictwem regionalnych komisji lekarskich;

3) wydawania orzeczeń w trybie nadzoru w przypadku uchylenia orzeczenia regionalnej komisji lekarskiej;

4) udzielania konsultacji w zakresie orzecznictwa lekarskiego oraz rozstrzygania kwestii spornych lub nasuwających szczególne wątpliwości orzecznicze;

5) współpracy z instytucjami naukowo-lekarskimi w celu podnoszenia poziomu orzecznictwa lekarskiego.

§ 12.[Protokół badania lekarskiego] 1. Regionalna komisja lekarska przeprowadza badanie lekarskie osoby skierowanej i sporządza protokół badania komisji lekarskiej. Oceny stanu zdrowia tej osoby dokonuje na podstawie protokołu badania lekarskiego, wyników zleconych badań specjalistycznych, wywiadu chorobowego, dokumentacji medycznej będącej wynikiem obserwacji szpitalnej, leczenia ambulatoryjnego i sanatoryjnego oraz innych dokumentów medycznych istotnych do dokonania tej oceny.

2. Jeżeli w toku badania lekarskiego powstało uzasadnione podejrzenie, że osoba skierowana rozmyślnie spowodowała u siebie uszkodzenie ciała albo schorzenie, regionalna komisja lekarska orzeka o stanie zdrowia tej osoby, zgodnie z ust. 1, i powiadamia organ kierujący o podejrzeniu.

3. Protokół badania lekarskiego, o którym mowa w ust. 1, zawiera wyszczególnienie wszystkich schorzeń i chorób fizycznych lub psychicznych, w tym także tych, które nie obniżają zdolności do służby. Protokół badania lekarskiego podpisują wszyscy członkowie składu orzekającego.

4. Rozpoznanie wpisuje się w protokół badania lekarskiego regionalnej komisji lekarskiej w języku polskim, z uwzględnieniem lokalizacji schorzenia i choroby. a w przypadkach wymagających dodatkowego uściślenia – stopnia ich nasilenia.

5. Protokół badania lekarskiego regionalnej komisji lekarskiej, w wyniku którego stwierdzono po raz pierwszy związek schorzeń i chorób ze służbą, oraz zaliczenie do jednej z grup inwalidztwa sporządza się w dwóch egzemplarzach, według wzoru określonego w załączniku nr 2 do rozporządzenia. Jeden egzemplarz protokołu badania lekarskiego przechowuje się w aktach regionalnej komisji lekarskiej, drugi egzemplarz przesyła się wraz z orzeczeniem, o którym mowa w § 20 ust. 1, do Centralnej Komisji Lekarskiej.

§ 13.[Związek schorzeń i chorób ze służbą] 1. Regionalna komisja lekarska wydaje orzeczenie o pogorszeniu stanu zdrowia niezależnie od związku schorzenia i choroby ze służbą.

2. Regionalna komisja lekarska, wydając orzeczenie o trwałej niezdolności do służby, orzeka również o związku schorzeń i chorób ze służbą oraz o inwalidztwie i związku tego inwalidztwa ze służbą.

3. Jeżeli przy orzekaniu o zdolności do służby regionalna komisja lekarska stwierdziła trwały uszczerbek na zdrowiu, spowodowany schorzeniami i chorobami pozostającymi w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby, to poza orzeczeniem o zdolności do służby wydaje orzeczenie o trwałym uszczerbku na zdrowiu, jeżeli wcześniej orzeczenie w tej sprawie nie zostało wydane.

4. Związek schorzeń i chorób ze służbą regionalna komisja lekarska ustala na podstawie:

1) dokumentacji lekarskiej, o której mowa w § 12 ust. 1, związanej z orzekanym schorzeniem i chorobą;

2) wyników przeprowadzonego śledztwa lub dochodzenia;

3) wyroków sądowych;

4) protokołów powypadkowych;

5) informacji dotyczącej warunków i przebiegu służby, ze szczególnym uwzględnieniem opisu warunków służby w okresie powstania schorzenia i choroby lub znaczącego pogorszenia stanu zdrowia;

6) oświadczeń przełożonych i świadków.

5. Orzeczenie regionalnej komisji lekarskiej o związku schorzeń i chorób ze służbą powinno być uzasadnione i zawierać jedno z następujących określeń:

1) trwała niezdolność do służby pozostaje w związku ze służbą;

2) trwała niezdolność do służby nie pozostaje w związku ze służbą.

§ 14.[Obowiązki przy wydawaniu orzeczeń o inwalidztwie funkcjonariusza] Regionalna komisja lekarska, wydając orzeczenie o inwalidztwie funkcjonariusza, jest obowiązana do:

1) stwierdzenia, czy nastąpiła trwała niezdolność do służby wskutek stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu oraz czy istnieje zdolność do pracy;

2) ustalenia grupy inwalidztwa, o której mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, do której funkcjonariusz zostaje zaliczony;

3) ustalenia grupy inwalidztwa w związku ze schorzeniami narządu ruchu, wzroku i słuchu;

4) ustalenia, w odniesieniu do każdej stwierdzonej grupy inwalidztwa, czy inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą oraz czy powstało wskutek choroby lub wypadku pozostających w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby;

5) ustalenia daty lub okresu powstania inwalidztwa albo daty pogorszenia stanu zdrowia, powodującego zmianę grupy inwalidztwa;

6) ustalenia, czy inwalidztwo jest okresowe albo trwałe;

7) ustalenia, czy inwalida jest zdolny do samodzielnej egzystencji;

8) określenia stopnia zdolności do pracy oraz wskazań i przeciwwskazań dotyczących pracy inwalidy;

9) wyznaczenia terminu kontrolnego badania lekarskiego.

§ 15.[Orzeczenie o związku inwalidztwa ze służbą] 1. Regionalna komisja lekarska, wydając orzeczenie o związku inwalidztwa ze służbą, stosuje kryteria, o których mowa w art. 20 ust. 3 i 5 ustawy.

2. Orzeczenie regionalnej komisji lekarskiej w sprawach, o których mowa w ust. 1, powinno być uzasadnione i zawierać jedno z następujących określeń:

1) inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą na skutek choroby;

2) inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą na skutek wypadku;

3) inwalidztwo nie pozostaje w związku ze służbą.

§ 16.[Data powstania inwalidztwa] 1. Za datę powstania inwalidztwa przyjmuje się datę ustaloną przez regionalną komisję lekarską.

2. Jeżeli regionalna komisja lekarska nie ma możliwości ustalenia daty powstania inwalidztwa, natomiast ustaliła okres, w którym ono powstało, za datę powstania inwalidztwa przyjmuje się datę końcową tego okresu.

3. Jeżeli regionalna komisja lekarska nie ma możliwości ustalenia ani daty, ani okresu powstania inwalidztwa, za datę jego powstania przyjmuje się datę skierowania do regionalnej komisji lekarskiej.

§ 17.[Orzeczenie o związku śmierci ze służbą] Regionalna komisja lekarska, wydając orzeczenie o związku śmierci ze służbą funkcjonariusza, emeryta i rencisty, ustala, czy śmierć jest następstwem wypadku lub schorzeń i chorób pozostających w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby.

§ 18.[Podstawy wydania orzeczeń] 1. Regionalna komisja lekarska wydaje orzeczenie po zebraniu wszystkich niezbędnych dokumentów, o których mowa w § 13 ust. 4.

2. Jeżeli regionalna komisja lekarska nie może wydać orzeczenia z powodu braku dokumentów, o których mowa w § 13 ust. 4, zawiadamia o tym osobę skierowaną, zobowiązując ją do ich dostarczenia w terminie 14 dni, lub kieruje tę osobę na dodatkowe badania specjalistyczne lub obserwację szpitalną.

3. Regionalna komisja lekarska może zwrócić się o dostarczenie dokumentów, o których mowa w § 13 ust. 4, do organu kierującego.

4. Po upływie terminu wyznaczonego do dostarczenia brakujących dokumentów, o których mowa w § 13 ust. 4, lub też w razie odmowy osoby skierowanej poddania się zleconym dodatkowym badaniom specjalistycznym lub obserwacji szpitalnej regionalna komisja lekarska wydaje orzeczenie na podstawie posiadanych dokumentów i dokonanej oceny stanu zdrowia osoby skierowanej.

§ 19.[Orzekanie] 1. Regionalna komisja lekarska orzeka większością głosów. Orzeczenie podpisują wszyscy członkowie składu orzekającego.

2. Członek regionalnej komisji lekarskiej mający w sprawie orzeczenia zdanie odrębne może je wnieść na piśmie wraz z uzasadnieniem do protokołu badania regionalnej komisji lekarskiej.

§ 20.[Orzeczenie regionalnej komisji lekarskiej] 1. Orzeczenie regionalnej komisji lekarskiej stwierdzające po raz pierwszy związek schorzeń i chorób ze służbą oraz zaliczenie do jednej z grup inwalidztwa sporządza się w 4 egzemplarzach, według wzoru określonego w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

2. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, otrzymuje po jednym egzemplarzu osoba skierowana i właściwy organ kierujący, trzeci egzemplarz przechowuje się w aktach regionalnej komisji lekarskiej, natomiast czwarty egzemplarz orzeczenia wraz z protokołem badania regionalnej komisji lekarskiej, o którym mowa w § 12 ust. 5 zdanie drugie, przesyła się do wiadomości Centralnej Komisji Lekarskiej.

3. Orzeczenie regionalnej komisji lekarskiej ustalające związek śmierci funkcjonariusza, emeryta i rencisty ze służbą sporządza się w 3 egzemplarzach, według wzoru określonego w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

4. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 3, otrzymuje po jednym egzemplarzu uprawniony wnioskodawca i właściwy organ kierujący, trzeci egzemplarz przechowuje się w aktach regionalnej komisji lekarskiej.

5. Wraz z orzeczeniem, o którym mowa w ust. 1 i 3, osoba skierowana lub uprawniony wnioskodawca otrzymuje wypis z treści orzeczenia, którego wzór określa odpowiednio załącznik nr 3a lub 4a do rozporządzenia.

§ 21.[Rejestr orzeczeń] 1. Podstawowe ustalenia zawarte w protokole badania lekarskiego oraz orzeczeniu regionalnej komisji lekarskiej wpisuje się do rejestru orzeczeń. W rejestrze członkowie składu orzekającego składają podpisy po zakończeniu każdego dnia pracy regionalnej komisji lekarskiej.

2. Rejestr orzeczeń prowadzi się według wzoru określonego w załączniku nr 5 do rozporządzenia.

§ 22.[Wręczenie orzeczenia] 1. Niezwłocznie po wydaniu orzeczenia, o którym mowa w § 20 ust. 1 i 3, przewodniczący regionalnej komisji lekarskiej wręcza je odpowiednio osobie skierowanej lub uprawnionemu wnioskodawcy oraz właściwemu organowi kierującemu, informując jednocześnie o prawie do wniesienia odwołania. W przypadku osobistego odbioru orzeczenia osoba skierowana albo uprawniony wnioskodawca oraz właściwy organ kierujący potwierdzają jego odbiór w rejestrze orzeczeń.

2. Przewodniczący regionalnej komisji lekarskiej może również przesłać orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, odpowiednio osobie skierowanej lub uprawnionemu wnioskodawcy oraz właściwemu organowi kierującemu pocztą za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

§ 24.[Termin wniesienia odwołania] 1. Regionalna komisja lekarska przesyła odwołanie, w tym wniesione po terminie, wraz z zaskarżonym orzeczeniem i protokołem badania regionalnej komisji lekarskiej oraz pozostałą dokumentacją orzeczniczą do Centralnej Komisji Lekarskiej w terminie 14 dni od dnia otrzymania odwołania.

2. Odwołanie wniesione po terminie nie podlega rozpatrzeniu przez Centralną Komisję Lekarską.

3. W przypadku naruszenia terminu do wniesienia odwołania z przyczyn niezależnych od osoby skierowanej. Centralna Komisja Lekarska, na uzasadniony wniosek tej osoby, rozpatruje odwołanie pomimo upływu terminu do jego wniesienia.

§ 25.[Rozpatrzenie odwołania] Centralna Komisja Lekarska rozpatruje odwołanie w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania, na podstawie wszystkich dokumentów dotyczących danej sprawy oraz, w razie potrzeby, po zleceniu dodatkowych badań specjalistycznych lub po dostarczeniu, na jej żądanie, dodatkowych dokumentów przez osobę skierowaną.

§ 26.[Orzeczenia wydawane przez Centralną Komisję Lekarską] 1. Centralna Komisja Lekarska po rozpatrzeniu odwołania:

1) utrzymuje w mocy zaskarżone orzeczenie albo

2) uchyla zaskarżone orzeczenie i wydaje nowe, albo

3) uchyla zaskarżone orzeczenie i zarządza ponowne przeprowadzenie czynności orzeczniczych i wydanie nowego orzeczenia przez regionalną komisję lekarską.

2. Centralna Komisja Lekarska nie może wydać nowego orzeczenia na niekorzyść osoby skierowanej, chyba że zaskarżone orzeczenie jest sprzeczne z prawem lub zostało wydane z pominięciem istotnych okoliczności faktycznych.

3. Do postępowania odwoławczego prowadzonego przez Centralną Komisję Lekarską stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed regionalnymi komisjami lekarskimi w pierwszej instancji.

4. Wzór orzeczenia wydawanego przez Centralną Komisję Lekarską określa odpowiednio załącznik nr 3 lub nr 4 do rozporządzenia.

5. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, Centralna Komisja Lekarska niezwłocznie zwraca całość dokumentacji orzeczniczej do regionalnej komisji lekarskiej. Regionalna komisja lekarska wydaje nowe orzeczenie w terminie 30 dni.

§ 27.[Prawomocność orzeczeń] 1. Orzeczenia regionalnych komisji lekarskich, od których w terminie nie wniesiono odwołania, oraz orzeczenia, o których mowa w § 26 ust. 1 pkt 1 i 2, są prawomocne.

2. O utrzymaniu w mocy zaskarżonego orzeczenia regionalnej komisji lekarskiej bądź o jego uchyleniu Centralna Komisja Lekarska zawiadamia na piśmie osobę skierowaną lub uprawnionego wnioskodawcę oraz właściwy organ kierujący. Wzór zawiadomienia określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

§ 28.[Uchylenie orzeczenia regionalnej komisji lekarskiej w trybie nadzoru] 1. Centralna Komisja Lekarska może uchylić w trybie nadzoru orzeczenie regionalnej komisji lekarskiej sprzeczne z prawem lub wydane z pominięciem istotnych okoliczności faktycznych bądź zawierające błędy orzecznicze i zażądać od tej komisji przekazania całości dokumentacji orzeczniczej.

2. Centralna Komisja Lekarska, uchylając orzeczenie, o którym mowa w ust. 1:

1) wydaje nowe orzeczenie, które jest prawomocne, albo

2) zarządza ponowne poddanie osoby skierowanej czynnościom orzeczniczym przez wyznaczoną regionalną komisję lekarską.

3. Do czynności orzeczniczych, o których mowa w ust. 2 pkt 1, stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed regionalnymi komisjami lekarskimi w pierwszej instancji.

§ 30.[Wyznaczenie innego terminu kontrolnego badania lekarskiego] Regionalna komisja lekarska wyznacza inny termin kontrolnego badania lekarskiego inwalidy, na jego pisemny wniosek, o ponowne ustalenie grupy inwalidztwa, jeżeli lekarz prowadzący leczenie inwalidy wydał zaświadczenie stwierdzające istotne pogorszenie jego stanu zdrowia. Wniosek wraz z zaświadczeniem składa się do właściwego organu kierującego.

§ 31.[Przeprowadzenie kontrolnego badania lekarskiego] 1. Regionalna komisja lekarska podczas kontrolnego badania lekarskiego inwalidy dokonuje oceny jego stanu zdrowia. Przepisy § 12 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.

2. W uzasadnionych przypadkach, w szczególności gdy inwalida ma ograniczoną zdolność poruszania się, regionalna komisja lekarska może przeprowadzić kontrolne badanie lekarskie inwalidy w miejscu jego pobytu.

3. Protokół kontrolnego badania lekarskiego inwalidy regionalna komisja lekarska sporządza w jednym egzemplarzu, według wzoru określonego w załączniku nr 7 do rozporządzenia. Przepis § 12 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio.

4. Regionalna komisja lekarska po przeprowadzeniu kontrolnego badania lekarskiego inwalidy wydaje orzeczenie według wzoru określonego w załączniku nr 3 do rozporządzenia. Przepisy § 18, 19, 20 ust. 5 oraz § 21 i 22 stosuje się odpowiednio.

5. Orzeczenie regionalnej komisji lekarskiej, o którym mowa w ust. 4, sporządza się w 3 egzemplarzach. Po jednym egzemplarzu orzeczenia otrzymuje osoba skierowana i właściwy organ kierujący, natomiast trzeci egzemplarz przechowuje się w aktach regionalnej komisji lekarskiej.

6. W orzeczeniu, o którym mowa w ust. 4, regionalna komisja lekarska ustala, czy:

1) naruszenie sprawności organizmu uzasadniające uznanie funkcjonariusza za trwale niezdolnego do służby nadal istnieje;

2) inwalidztwo nadal istnieje i do której grupy inwalidztwa zalicza się aktualnie osobę skierowaną;

3) inwalida jest zdolny do samodzielnej egzystencji;

4) inwalida jest zdolny do pracy i jakie stwierdzono przeciwwskazania, zdrowotne dotyczące pracy inwalidy.

§ 33.[Sprawy wszczęte i niezakończone] Do spraw wszczętych, a niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, stosuje się przepisy niniejszego rozporządzenia.

§ 34.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.²⁾

Załączniki do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 20 sierpnia 2003 r. (poz. 1552)

Załącznik nr 1

Załącznik nr 2

Załącznik nr 3

Załącznik nr 3a

Załącznik nr 4

Załącznik nr 4a

Załącznik nr 5

Załącznik nr 6

Załącznik nr 7