Akt prawny
archiwalny
Wersja archiwalna od 2003-06-26 do 2006-12-23
Wersja archiwalna od 2003-06-26 do 2006-12-23
archiwalny
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY l POLITYKI SPOŁECZNEJ1)
z dnia 12 maja 2003 r.
w sprawie legalnych jednostek miar
Na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636 i Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 155, poz. 1286 i Nr 166, poz. 1360) zarządza się, co następuje:
§ 1.Rozporządzenie określa:
1) nazwy, definicje i oznaczenia legalnych jednostek miar, zwanych dalej „jednostkami miar"
2) przedrostki i ich oznaczenia przeznaczone do tworzenia dziesiętnych podwielokrotności i wielokrotności jednostek miar;
3) zasady pisowni oznaczeń jednostek miar.
§ 2.Jednostki podstawowe Międzynarodowego Układu Jednostek Miar (Sl), zwane dalej „jednostkami Sl", mają następujące nazwy i oznaczenia:
1) metr określający jednostkę miary długości o oznaczeniu „m"
2) kilogram określający jednostkę miary masy o oznaczeniu „kg"
3) sekunda określająca jednostkę miary czasu o oznaczeniu „s"
4) amper określający jednostkę miary prądu elektrycznego o oznaczeniu „A"
5) kelwin określający jednostkę miary temperatury termodynamicznej o oznaczeniu „K"
6) mol określający jednostkę miary liczności materii o oznaczeniu „mol"
7) kandela określająca jednostkę miary światłości o oznaczeniu „cd".
§ 3.Jednostki Sl, o których mowa w § 2, oznaczają:
1) metr - długość drogi przebytej w próżni przez światło w czasie 1/299 792 458 sekundy;
2) kilogram - jednostkę masy, która jest równa masie międzynarodowego prototypu kilograma przechowywanego w Międzynarodowym Biurze Miar w Sevres;
3) sekunda - czas równy 9 192 631 770 okresom promieniowania odpowiadającego przejściu między dwoma nadsubtelnymi poziomami stanu podstawowego atomu cezu 133;
4) amper - prąd elektryczny niezmieniający się, który, występując w dwóch równoległych prostoliniowych, nieskończenie długich przewodach o przekroju kołowym znikomo małym, umieszczonych w próżni w odległości 1 metra od siebie, wywołałby między tymi przewodami siłę 2 ٠ 10-7 niutona na każdy metr długości;
5) kelwin - 1/273,16 temperatury termodynamicznej punktu potrójnego wody;
6) mol - liczność materii układu zawierającego liczbę cząstek równą liczbie atomów w masie 0,012 kilograma węgla 12; przy stosowaniu mola należy określić rodzaj cząstek, którymi mogą być: atomy, cząsteczki, jony, elektrony, inne cząstki lub określone zespoły takich cząstek;
7) kandela - światłość źródła emitującego w określonym kierunku promieniowanie monochromatyczne o częstotliwości 540 ٠ 1012 herców i o natężeniu promieniowania w tym kierunku równym 1/683 wata na steradian.
§ 4.Nazwy, definicje i oznaczenia należących do Sl jednostek pochodnych o nazwach specjalnych określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
§ 5.Nazwy, definicje i oznaczenia legalnych jednostek miar nienależących do Sl dopuszczonych do stosowania w drodze odrębnych przepisów określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.
§ 6.Przedrostki wyrażające mnożniki dziesiętne i ich nazwy i oznaczenia służące do tworzenia dziesiętnych wielokrotności i podwielokrotności jednostek miar, z zastrzeżeniem § 9, określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.
§ 7.1. Tworzenie dziesiętnych wielokrotności i podwielokrotności, o których mowa w § 6, zarówno przy użyciu nazw, jak i oznaczeń odbywa się na następujących zasadach:
1) przed nazwą (oznaczeniem) jednostki miary umieszcza się, bez przerwy oddzielającej lub jakiegokolwiek innego znaku, nazwę (oznaczenie) przedrostka;
2) do nazwy (oznaczenia) jednostki miary dołącza się tylko jedną nazwę (oznaczenie) przedrostka;
3) dziesiętne wielokrotności i podwielokrotności kilograma wyraża się przez dołączenie odpowiednich nazw (oznaczeń) przedrostków do wyrazu „gram" (oznaczenie „g");
4) mnożnik wyrażony nazwą (oznaczeniem) przedrostka odnosi się do jednostki miar w pierwszej potędze;
5) wykładnik potęgowy odnoszący się do jednostki miary dotyczy również mnożnika wyrażanego nazwą (oznaczeniem) przedrostka, dołączoną do nazwy (oznaczenia) jednostki miary.
2. Oznaczenia i nazwy dziesiętnych wielokrotności i podwielokrotności jednostek Sl utworzone zgodnie z zasadami, o których mowa w ust. 1, mogą być użyte do budowy złożonych nazw i oznaczeń jednostek miar.
§ 8.1. Do wyrażania jednostki miary stosuje się oznaczenie jednostki lub jej nazwę.
2. Do wyrażania bezwymiarowej jednostki pochodnej Sl stosuje się nazwę „jedność" i oznaczenie „1".
§ 9.Do wyrażania wielkości bezwymiarowych można stosować ułamek równy jednej setnej „jedności" o nazwie procent i oznaczeniu „%".
§ 10.Złożone oznaczenia i nazwy pochodnych jednostek miar podaje się w postaci wyrażeń utworzonych z odpowiednich oznaczeń lub nazw jednostek miar lub jednostek pochodnych o nazwach specjalnych.
§ 11.1. Dla jednostek miar kąta płaskiego i kąta bryłowego traktowanych jako bezwymiarowe jednostki pochodne Sl można stosować odpowiednio nazwy (oznaczenia) specjalne:
1) radian (rad);
2) steradian (sr);
3) jedność (1).
2. Przy stosowaniu jednostki, o której mowa w ust. 1 pkt 3, nie dopisuje się wyrazu „jedność" ani oznaczenia „1".
§ 12.Oznaczenia i nazwy złożone legalnych jednostek miar nienależących do Sl tworzy się za pomocą oznaczeń lub nazw jednostek Sl i jednostek miar nienależących do Sl.
§ 13.Do oznaczeń i nazw jednostek miar nie należy dołączać żadnych, poza określonymi, dodatkowych wyrazów, wskaźników bądź liter.
§ 14.1. Oznaczenie jednostki miary pisze się bez kropki na końcu, a w druku - czcionką prostą.
2. Oznaczenie jednostki miary, której nazwa pochodzi od imienia własnego, pisze się wielką literą; oznaczenia pozostałych jednostek miar pisze się małą literą.
3. W oznaczeniu jednostki miary nie uwzględnia się liczby mnogiej.
§ 15.Oznaczenia jednostek miar złożone z ilorazu innych jednostek można wyrażać:
1) w postaci ułamka zwykłego z kreską ułamkową skośną; wówczas mianownik zawierający więcej niż jedno oznaczenie jednostki miary ujmuje się w nawias;
2) w postaci zwykłego ułamka z kreską ułamkową poziomą;
3) w postaci iloczynu potęg jednostek miar.
§ 16.1. Oznaczenia jednostek miar złożonych tworzone jako iloczyny jednostek miar zapisuje się jednym z dwóch następujących sposobów:
1) stosując znak kropki pomiędzy oznaczeniami jednostek miar tworzących jednostkę złożoną;
2) oddzielając oznaczenia jednostek miar pojedynczym odstępem.
2. W uzasadnionych przypadkach, a w szczególności w maszynopisach, dopuszcza się pisanie kropki na dole wiersza.
§ 17.Oznaczenia jednostek miar, których budowa lub pisownia nie odpowiada zasadom, o których mowa w § 12-16, są następujące:
1) 0C - stopień Celsjusza;
2) eV - elektronowolt;
3) r. - rok;
4) 0 - stopień;
5) I - minuta;
6) II - sekunda;
7) mmHg - milimetr słupa rtęci;
8) obr/s - obrót na sekundę;
9) obr/min - obrót na minutę;
10) Wh - watogodzina;
11) varh - warogodzina;
12) Ah - amperogodzina;
13) VA - woltoamper.
§ 18.1. Przy zapisywaniu wartości wielkości należy zostawić odstęp między wartością liczbową a oznaczeniem jednostki miary.
2. Zasady, o której mowa w ust. 1, nie stosuje się do oznaczeń jednostek miar kąta: stopnia, minuty i sekundy.
§ 19.1. Nazwę jednostki miary pisze się małą literą, jeżeli ogólne reguły pisowni polskiej nie stanowią inaczej, a w druku - czcionką prostą.
2. Nazwy jednostek miar odmienia się według zasad deklinacji polskiej.
§ 20.1. Nazwy proste jednostek miar występujące w nazwie złożonej łączy się za pomocą łączników wyrażających odpowiednio mnożenie lub dzielenie.
2. Dzielenie w nazwie wyrażającej iloraz jednostek przedstawia się za pomocą przyimka „na".
3. Mnożenie w nazwie wyrażającej iloczyn jednostek miar lub w części nazwy stanowiącej licznik ułamka wyraża się przez dodanie litery „o" jako łącznika międzywyrazowego lub „razy", przy czym łącznik „razy" stosuje się wtedy, gdy zastosowanie łącznika „o" prowadzi do niejednoznaczności lub nie jest pożądane ze względów fonetycznych oraz wtedy, gdy część nazwy stanowiącej licznik ułamka nie występuje jako nazwa samodzielna.
4. Mnożenie występujące po dzieleniu, tj. w mianowniku ułamka, wyraża się przez:
1) „i", gdy poprzedza ostatnią nazwę prostą występującą w nazwie złożonej, w tym gdy w mianowniku występują tylko dwie nazwy proste jednostek miar;
2) „ ,” (przecinek) rozdzielający kolejne nazwy proste występujące w mianowniku, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w pkt 1;
3) „o", gdy przez zastosowanie tego łącznika uzyskuje się złożoną nazwę jednostki miary utworzoną zgodnie z zasadą, o której mowa w ust. 2.
§ 21.Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: J. Hausner
|
1) Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej - gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 1, poz. 5).
Załączniki do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 12 maja 2003 r. (poz. 954)
Załącznik nr 1
NAZWY, DEFINICJE I OZNACZENIA JEDNOSTEK POCHODNYCH SI O NAZWACH SPECJALNYCH
Załącznik nr 2
NAZWY, DEFINICJE I OZNACZENIA LEGALNYCH JEDNOSTEK MIAR NIENALEŻACYCH DO Sl DOPUSZCZONYCH DO STOSOWANIA
Załącznik nr 3
PRZEDROSTKI l ICH OZNACZENIA