Na podstawie art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636 i Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 155, poz. 1286 i Nr 166, poz. 1360) zarządza się, co następuje:

§ 1.Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) „refraktometrze” - rozumie się przez to przyrząd pomiarowy stosowany do pomiarów współczynnika załamania światła cieczy i ciał stałych oraz innych wielkości fizycznych będących funkcją współczynnika załamania światła;

2) „współczynniku załamania światła n” - rozumie się przez to wielkość stałą dla danych dwóch ośrodków, wyznaczoną w określonej temperaturze i długości fali, którą określa się przez stosunek sinusa kąta padania α do sinusa kąta załamania β przy przejściu promieni świetlnych z jednego ośrodka do drugiego, obliczany według wzoru:

n = (sin α) / (sin β);

3) „podziałce” - rozumie się przez to uporządkowany zbiór znaków, wraz z towarzyszącym mu ocyfrowaniem, tworzący część urządzenia wskazującego refraktometru;

4) „warunkach odniesienia” - rozumie się przez to określone wymagania, których spełnienie jest konieczne do badania refraktometru lub do wzajemnego porównywania wyników pomiarów;

5) „klasie dokładności” - rozumie się przez to klasę refraktometrów, spełniających określone wymagania metrologiczne i których błędy zawarte są w wyznaczonych granicach.

§ 2.Refraktometr, w zależności od sposobu odczytu wyników pomiarów, może być skonstruowany jako:

1) wizualny typu analogowego lub cyfrowego;

2) fotoelektryczny.

§ 3.1. Refraktometr z wizualnym odczytem wyniku pomiaru składa się w szczególności z następujących elementów:

1) pryzmatu lub kuwety pomiarowej;

2) układu soczewek skupiających;

3) lunety z podziałką i okularem lub wyświetlacza cyfrowego;

4) urządzenia regulacyjnego pozwalającego na sprawdzenie i ustawienie zera lub innego punktu podziałki.

2. Refraktometr fotoelektryczny składa się z następujących elementów:

1) monochromatycznego źródła światła o długości fali λ = 589,3 nm;

2) układu soczewek skupiających;

3) pryzmatu pomiarowego;

4) detektora fotoelektrycznego;

5) przetwornika analogowo-cyfrowego;

6) układu zerowania;

7) układu wyjściowego z wyświetlaczem cyfrowym.

§ 4.Dla refraktometru wyposażonego w termometr dla zakresu temperatur od 15⁰C do 40⁰C lub urządzenie przeliczające wyniki pomiarów do wartości w temperaturze 20⁰C oraz wskazującego ułamek masowy sacharozy w roztworach wodnych przy użyciu źródła światła o długości fali λ = 589,3 nm, wartości poprawek jego wskazań określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 5.Do budowy refraktometru powinny być stosowane materiały, które nie wpływają negatywnie na badane próbki lub na inne substancje używane podczas pomiaru.

§ 6.1. Pryzmat i kuweta pomiarowa powinny być wykonane ze szkła optycznego lub innych trwałych materiałów o dostatecznej przezroczystości i jednorodności.

2. Powierzchnie pomiarowe pryzmatu i kuwety powinny być gładkie, pozbawione skaz, fałd i plam.

§ 7.Elementy refraktometru powinny być zabezpieczone przed przypadkowym przesunięciem.

§ 8.1. Refraktometr wizualny może być wyposażony w jedną lub dwie podziałki, wyraźnie od siebie oddzielone.

2. Okular refraktometru powinien umożliwiać nastawienie ostrości pola widzenia w zakresie od -5 do +5 dioptrii.

§ 9.1. Podziałka refraktometru powinna być wyskaIowana odpowiednio w jednej z legalnych jednostek miar następujących wielkości mierzonych:

1) współczynnika załamania światła;

2) kąta;

3) zawartości składnika w próbce.

2. Zależność wartości ułamka masowego sacharozy w roztworach wodnych od wartości współczynnika załamania światła w temperaturze 20⁰C przy długości fali λ = 589,3 nm, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

3. Na podziałce powinny być zamieszczone w sposób czytelny:

1) wartości liczbowe wielkości mierzonej w zakresie pomiarowym refraktometru;

2) oznaczenie jednostki miary wielkości mierzonej, z wyjątkiem oznaczenia „1”.

§ 10.Na refraktometrach powinny być w sposób trwały i czytelny zamieszczone w szczególności:

1) nazwa refraktometru;

2) nazwa i adres lub znak producenta refraktometru;

3) numer fabryczny;

4) nazwa lub symbol wielkości mierzonej.

§ 11.Określa się następujące warunki odniesienia w pomiarach refraktometrycznych:

1) temperaturę powietrza t = 20^ºC;

2) ciśnienie atmosferyczne powietrza równe 1 013,25 · 10² Pa;

3) wilgotność względną powietrza równą 50%;

4) zawartość CO₂ w powietrzu równą 0,03%;

5) długość fali l = 589,3 nm lub l = 546,1 nm.

§ 12.Pomiary refraktometryczne należy przeprowadzać w stałej temperaturze z wykorzystaniem fal świetlnych o określonej długości.

§ 13.1. W zależności od błędów granicznych dopuszczalnych refraktometru, stanowiących wartości skrajne sumy błędów pomiaru i odczytu dla danych warunków technicznych, wyróżnia się cztery klasy dokładności refraktometrów: l, II, III i IV.

2. W zależności od wielkości mierzonej błędy graniczne dopuszczalne refraktometru wynoszą odpowiednio:

1) dla skali współczynnika załamania światła:

a) ± 5 · 10^-5 - dla refraktometrów l klasy,

b) ± 1 · 10^-4 - dla refraktometrów II klasy,

c) ± 2 · 10^-4 - dla refraktometrów III klasy,

d) ± 5 · 10^-4 - dla refraktometrów IV klasy;

2) dla skali kątowej:

a) ± 0,01^º - dla refraktometrów l klasy,

b) ± 0,05^º - dla refraktometrów II klasy,

c) ± 0,2^º - dla refraktometrów III klasy,

d) ± 0,5^º - dla refraktometrów IV klasy;

3) dla skali wartości ułamka masowego sacharozy w roztworach wodnych:

a) ± 0,05% - dla refraktometrów l klasy,

b) ± 0,1% - dla refraktometrów II klasy,

c) ± 0,2% - dla refraktometrów III klasy,

d) ± 0,5% - dla refraktometrów IV klasy.

§ 14.Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 26 marca 2003 r. (poz. 625)

Załącznik nr 1

WARTOŚCI POPRAWEK DO WSKAZAŃ UŁAMKA MASOWEGO SACHAROZY W ROZTWORACH WODNYCH PRZY λ = 589,3 nm DLA ZAKRESU TEMPERATUR (15 + 40) ^ºC

Załącznik nr 2

ZALEŻNOŚĆ WARTOŚCI UŁAMKA MASOWEGO SACHAROZY W ROZTWORACH WODNYCH OD WARTOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA ZAŁAMANIA ŚWIATŁA W TEMPERATURZE 20^ºC PRZY DŁUGOŚCI FALI λ = 589,3 nm